Ashton Applewhite: Let's end ageism
Ashton Applewhite: အိုပယ်ဝါဒကို အဆုံးသတ်ကြစို့။
Ashton Applewhite asks us to look at ageism -- the assumption that older people are alike and that aging impoverishes us. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
in this room is going to become?
အရာတစ်ခုက ဘာများပါလဲ။
at the prospect.
အင်မတန် ကြောက်လန့်ကြတယ်။
in some grim institutional hallway.
သွားရည်ကျပြီး အဆုံးသတ်ခြင်း။
four percent of older Americans
အမေရိကန် လေးရာခိုင်နှုန်းပဲ
can think just fine to the end.
အဆုံးအထိ ကောင်းစွာ တွေးနိုင်မှာပါ။
ကျဆင်းနေပါတယ်။
over memory loss.
မှတ်ဉာဏ်ဆုံးရှုံးမှာကို စိုးရိမ်မှုပါ။
were depressed
မှန်းဆမိပါတယ်၊
and they were going to die soon.
မကြာခင် သေတော့မှာမို့ပါ။
the beginnings and the end of their lives.
အပျော်ဆုံးဖြစ်တာပါ။
by dozens of studies around the world.
တွေ့ရှိလာတာပါ။
or a billionaire.
ဖြစ်ဖို့မလိုပါဘူး။
aging itself affects the brain.
သက်ရောက်ပုံ လုပ်ဆောင်ချက်ပါ။
about getting older,
အတော်ကလေး နေလို့ပိုကောင်းလာကာ
so few people know these things.
အရမ်းနည်းလဲဆိုတာ ဥပါဒါန်စဖြစ်ခဲ့တယ်။
on the basis of age.
ခွဲခြာဆက်ဆံခြင်းနဲ့ တွေးခေါ်ပုံမျိးပါ။
we're too old for something,
ဆိုတာထက် ကျွန်မတို့ဟာ တစ်ခုခုအတွက်
and what we're capable of,
တစ်ဦးဦးက ထင်မြင်တဲ့ အခါတိုင်း
ဖြတ်တောက်ချင်တယ်။
ideas -- racism, sexism, homophobia --
တွေပါ၊ လူမျိုး၊ လိင်၊ လိင်တူဆန့်ကျင်မှု-
ထွင်ခဲ့ကြသလို
pit us against each other
ရှိရင်းစွဲကို ထိန်းထားနိုင်ဖို့
ဖက်ပြိုင်အံတုစေတယ်။
against auto workers in Mexico
လုပ်သားတွေနဲ့ ပိုကောင်းတဲ့ လစာတွေအတွက်
ဆန့််ကျင်ယှဉ်ပြိုင်နေကြတာလေ။
resources by race or by sex.
ခွဲတမ်းချဖို့ အဆင်မပြေတာ သိကြပါတယ်။
the needs of the young against the old?
နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် ဘယ်ကောင်းမလဲ။
seeing a group of people
မိမိတို့မှတစ်ပါး လူစုတစ်စုလို့
other nationality.
အခြား နိုင်ငံသားပေါ့။
our reluctance to acknowledge
ကြီးထွားတယ်။ ငါ့တို့ ဒီဇရာအို
that older person.
ဆိုတာကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ဝန်လေးမှုပါ
to pass for younger
အထင်မှားဖို့ကြိုးစားတာ
ထုတ်ကုန်တွေကို ယုံကြည်တာ
are betraying us,
နေတာကို ကိုယ့်ကို
the ability to adapt and grow
ပြင်ဆင်ပြီး ကြီးပြင်းဖို့ အရည်အသွေးကို
struggling to look and move
ပိုငယ်တဲ့မူတွေလို ပုံပေါက်ဖို့
အနက်ဆောင်သင့်လဲ။
to be called out as older
dreading our futures.
ဘဝကို ဖြတ်သန်ရင် ဘယ်ကောင်းမလဲ။
this hamster wheel of age denial,
မြန်မြန်ဆင်းနိုင်လေလေ
a mistake, of course,
အမှားပါ၊ တကယ်ပါ
from one another we become.
in a retirement home
လူတိုင်း အသက်တူတူပဲ၊
about a group of people
ဒီလိုတွေးမိတယ်လို့
for people your own age?
သက်တူရွယ်တူတွေဆီ ဦးတည်သွားလား။
about entitled millennials?
ညည်းညူဖူးလား။
or a relationship or an outing
(သို့) သံယောဇဉ်ဖွဲ့တာ
unless we're aware of it.
ကျွန်မတို့ စိန်ခေါ်မရနိုင်ပါဘူး။
towards race and gender start to form,
စဖြစ်တည်တဲ့ အချိန်တူတူလောက်ပါ၊
about late life bombard us
အပျက်သဘော သတင်းစကားတွေဟာ
culture at every turn.
နေရာတိုင်းမှာ ထိုးနှက်လို့ပါ။
Best Picture nominations
of speaking or named characters
ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းပဲ
were portrayed as impaired.
သရုပ်ဖော်ထားတယ်။
the most ageist of all,
to internalize these messages
နှလုံးသွင်းဖို့ ဘဝတာရှိပြီး
တစ်ခါမှ မတွေးမိကြလို့ပါ။
the car keys in high school,
ဒါတွေလုပ်တာ ရပ်လိုက်တယ်
my sore knee on being 64.
အပြစ်တင်တာရပ်ခဲ့တယ်။
some aspect of getting older,
ရှုထောင့်ကို ပူပန်ကြတယ်၊
နားမလည်တာက
depending on the culture
လိုက်ပြီး ပိုဆိုးတာ
that makes life harder for women.
ပိုခက်စေတာက မအင်္ဂါရှိလို့မဟုတ်ဘူး၊
life harder for gay guys.
စေတာက ယောက်ျားကိုချစ်လို့မဟုတ်
that makes getting older
အများကြီး ပိုခက်ခဲစေတာက
those natural transitions shameful
အရှက်ရအောင်လုပ်တဲ့ အိုပယ်ဝါဒနဲ့
those barriers acceptable.
ခွဲခြားဆက်ဆံမှုအစားပေါ့။
စျေးကွက်သစ်တွေလိုအပ်တယ်။
skin care industry.
အရေပြား ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းပါ။
and mild cognitive impairment
ငယ် ချို့ယွင်းတာ ဆေး လိုအပ်ချက်တွေလို့
pharmaceutical industry.
ဆေးလုပ်ငန်းတွေပါ။
these forces at work,
ပိုရှင်းရှင်းမြင်လေလေ
with alternative, more positive
ပိုတိကျတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေရလာဖို့
or a disease to be cured.
တစ်ရပ်(သို) ကုသဖို့ ရောဂါတစ်ခု မဟုတ်ဘူး၊
lifelong process that unites us all.
စွမ်းအားရှိတဲ့ ရာသက်ပန် သဘာဝ ဖြစ်စဉ်ပါ"
I know that, but culture is fluid.
သိပေမဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဟာ အသေမဟုတ်ဘူး။
of women has changed in my lifetime
ဘယ်လောက် ပြောင်းလဲတာကို ကြည့်ပါ၊
that the gay rights movement
လိင်တူအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုက
ခြေလှမ်းတွေပေါ့၊
as a binary, male or female,
တွေးခဲ့ဖူးတယ်လေ။
the old-young binary, too.
စွန့်ပစ်ဖို့ အချိန်ကောင်းပါ။
between old and young,
မျဉ်းမရှိပါဘူး။
to challenge that idea,
စောင့်လေလေ
to ourselves and our place in the world,
ကျွန်မတို့နေရာကို ပိုပျက်စီးစေလေပါ။
where age discrimination is rampant.
လုပ်အားစုထဲမှာလိုပေါ့။
are getting Botoxed and hair-plugged
အဓိက လူတွေ့မေးမြန်းပွဲတွေမတိုင်ခင်
white men in their 30s,
လူဖြူ ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းတွေဆိုတော့
further down the food chain.
မြင်ကြည့်ပါ။
consequences are devastating.
တွေ အကြီးအကျယ်ပျက်စီးနေတယ်။
holds up under scrutiny.
အသေးစိတ် မစစ်ဆေးဘူး။
because their employees are young;
မဖန်တီးနိုင်တာက ဝန်ထမ်းတွေက ငယ်လို့ပါ။
aren't just better places to work;
ပိုကောင်းတဲ့နေရာတွေသာမက
age is a criterion for diversity.
အသက်ဟာ မျိုးစုံမှုအတွက် စံတစ်ခုပါ။
ကြီးလာတဲ့ ခန္ဓာက
function at the cellular level.
ပုံကို သက်ရောက်တာကို ပြသတယ်။
like this (Speaks more loudly)
ဒီလိုပါ( ပိုကျယ်လောင်စွာ ပြော)
(သို့) "မဒီလေး"
ပိုင်နိုင်မှုလျော့လာတယ်။
feelings towards aging
ရှိတဲ့လူတွေက
full of plaques and tangles,
အပိုးတွေ၊ အထွေးတွေနဲ့တောင်
to having a sense of purpose in late life?
အကြီးမားဆုံး အတားအဆီးက ဘာလဲ။
means shuffling offstage.
စင်နောက်ကို ရှောင်တာလို့ ပြောပါတယ်။
Organization is developing
ဘဝ သက်တမ်းတင်မဟုတ်ပဲ
life span but health span.
အစပျိုးမှုတစ်ကို ဖန်တီးနေပါတယ်။
at work here -- shocker --
အောချလောက်တာလေ
and devalues women.
အမျိုးသမီးတွေကို တန်ဖိုးချတယ်ဆိုတဲ့အယူပါ။
when we compete to stay young,
တွေက ဒီနှစ်ထပ်ကွမ်းစံကို အားဖြည့်ပေးတယ်
ဆုံးရှုံးခြင်းပါ။
တစ်ခါက ဖြစ်ခဲ့တာထက်
less valuable --
ပျော်ရွှင်မှုပိုနည်းတဲ့
တိုးသွားတယ်။
by race and by class,
ထပ်တိုးသွားတယ်၊
are old women of color.
အသားအရောင်ရှိတဲ့ အဖွားအိုတွေပါ
of human progress.
အခြေခံကျတဲ့ ဝိသေသ လက္ခဏာပါ။
unprecedented and untapped market.
မဖော်ယူရသေးတဲ့ စျေးကွက်ပါ။
have propelled age bias
သွင်းခြင်းက အရွယ် ဘက်လိုက်မှုကို
where elders fare the best,
Switzerland ကနေ
of the Global AgeWatch Index.
အောက်ခြေမှာရှိတဲ့ Afghanistan ထိပါ။
aren't mentioned on that list
စာရင်းမှာ ဖော်ပြတဲ့အကြောင်းက
on millions of people
ဒုက္ခမခံကြတာနဲ့
over 60 around the world
သုံးပုံနှစ်ပုံဟာ
accessing healthcare.
ဒုက္ခဖြစ်တယ်ဆိုပါတယ်။
doesn't cover basic services
စားစရာ၊ ရေနဲ့ လျှပ်စစ်မီး၊
and decent housing.
မကာမိဘူးလို့ပြောပါတယ်။
who may well live to be a hundred,
ကျွန်မတို့ ကလေးတွေကို အမွေခံစေချင်တာ
all genders, all nationalities --
ကျားမတိုင်း၊ လူမျိုးတိုင်းဟာ
ageism will oppress us all.
အိုပယ်ဝါဒက အားလုံးကို ဖိနှိပ်လိမ့်မယ်။
for collective advocacy.
ကွက်တိပစ်မှတ်တစ်ခု ဖြစ်စေတယ်။
when so many, racism in particular,
စာရင်းထဲမှာ အရေးပေါ်လုပ်ဆောင်ချက်
a better place to grow old in,
နေရာတစ်ခု ဖန်တီးတဲ့အခါ
in which to be from somewhere else,
ပိုကောင်းတဲ့ နေရာဖန်တီးတာပါ၊
to be non-white.
လူဖြူ မဟုတ်သူ ဖြစ်ဖို့ပါ။
for whatever cause matters most to us --
အတွက်ဖြစ်ဖြစ် အရွယ်အားလုံး ရောက်လာတဲ့အခါ
that effort more effective,
ဖန်တီးတာတင်မကပဲ
ဖြိုဖျက်ကြပါတယ်။
လုပ်ဆောင်နေပြီ။
မျှော်လင့်ပါတယ်။
ဒါကိုလုပ်ကြပါစို့၊ လုပ်ကြပါစို့။
ABOUT THE SPEAKER
Ashton Applewhite - Author, activistAshton Applewhite asks us to look at ageism -- the assumption that older people are alike and that aging impoverishes us.
Why you should listen
Ashton Applewhite would like us to think differently about growing older. As she writes: "Aging is a natural, lifelong, powerful process that unites us all. So how come so many of us unthinkingly assume that depression, diapers, and dementia lie ahead? Because of ageism -- the last socially sanctioned prejudice."
She's the author of This Chair Rocks: A Manifesto Against Ageism and is the voice of the Yo, Is This Ageist? blog. She is also the author of Cutting Loose: Why Women Who End Their Marriages Do So Well -- and was a clue on Jeopardy! as the author of the mega bestseller series, Truly Tasteless Jokes. (Who is Blanche Knott?)
Ashton Applewhite | Speaker | TED.com