TEDSalon NY2014
Laurel Braitman: Depressed dogs, cats with OCD — what animal madness means for us humans
Laurel Braitman: Psy w depresji, koty z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi — co szaleństwo zwierząt oznacza dla ludzi?
Filmed:
Readability: 4.3
1,649,249 views
Za śmiesznymi filmikami ze zwierzętami stoją często zadziwiająco ludzkie problemy. Laurel Braitman bada zwierzęta przejawiające symptomy problemów psychicznych — od kompulsywnych niedźwiedzi, przez autodestrukcyjne szczury, po małpy z nietypowymi przyjaciółmi. Braitman zastanawia się, mogą nauczyć się ludzie, obserwując zwierzęta zmagające się z depresją, smutkiem i innymi „ludzkimi” problemami.
Laurel Braitman - Science Historian + Writer
Science historian Laurel Braitman is the author of Animal Madness, a book that takes a close look at our non-human friends and their mental anxieties. Full bio
Science historian Laurel Braitman is the author of Animal Madness, a book that takes a close look at our non-human friends and their mental anxieties. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Oliver was an extremely dashing,
0
1089
4064
Oliver był wyjątkowo atrakcyjnym,
00:17
handsome, charming and largely unstable male
1
5153
4821
przystojnym, uroczym
i mocno niestabilnym emocjonalnie facetem,
i mocno niestabilnym emocjonalnie facetem,
00:21
that I completely lost my heart to.
2
9974
3185
któremu całkowicie oddałam serce.
00:25
(Laughter)
3
13159
2921
(Śmiech)
00:28
He was a Bernese mountain dog,
4
16080
1666
Był berneńskim psem pasterskim,
00:29
and my ex-husband and I adopted him,
5
17746
3183
którego adoptowaliśmy z moim byłym mężem.
00:32
and about six months in,
6
20929
1689
Minęło pół roku zanim zorientowaliśmy się,
jak bardzo jest z nim źle.
jak bardzo jest z nim źle.
00:34
we realized that he was a mess.
7
22618
2564
00:37
He had such paralyzing separation anxiety
8
25182
2780
Cierpiał na tak silny syndrom separacyjny,
00:39
that we couldn't leave him alone.
9
27962
1536
że nie mogliśmy zostawiać go samego.
00:41
Once, he jumped out of our third floor apartment.
10
29498
3128
Kiedyś wyskoczył z okna
mieszkania na trzecim piętrze.
mieszkania na trzecim piętrze.
00:44
He ate fabric. He ate things, recyclables.
11
32626
4421
Zjadał tkaniny i śmieci.
00:49
He hunted flies that didn't exist.
12
37047
1905
Polował na nieistniejące muchy.
00:50
He suffered from hallucinations.
13
38952
1729
Cierpiał na halucynacje.
00:52
He was diagnosed with a canine compulsive disorder
14
40681
3304
Zdiagnozowano u niego
zaburzenia obsesyjno - kompulsywne,
zaburzenia obsesyjno - kompulsywne,
00:55
and that's really just the tip of the iceberg.
15
43985
3346
a był to tylko czubek góry lodowej.
00:59
But like with humans,
16
47331
4101
Podobnie jest w przypadku ludzi,
01:03
sometimes it's six months in
17
51432
3111
czasami mija pół roku
zanim zorientujemy się,
zanim zorientujemy się,
01:06
before you realize that
18
54543
2037
01:08
the person that you love has some issues.
19
56580
2947
że osoba, którą kochamy ma pewne problemy.
01:11
(Laughter)
20
59527
1411
(Śmiech)
01:12
And most of us do not take the person we're dating
21
60938
3934
Większość z nas nie oddaje wtedy partnera
01:16
back to the bar where we met them
22
64872
2136
z powrotem do baru, gdzie się poznaliście
01:19
or give them back to the friend that introduced us,
23
67008
4336
lub przyjacielowi, który was zapoznał,
ani nie zapisuje tej drugiej osoby
z powrotem na portal randkowy.
z powrotem na portal randkowy.
01:23
or sign them back up on Match.com.
24
71344
2754
(Śmiech)
01:26
(Laughter)
25
74098
2830
01:28
We love them anyway,
26
76928
1799
Kochamy ją mimo wszystko
i tego się trzymamy.
i tego się trzymamy.
01:30
and we stick to it,
27
78727
1996
01:32
and that is what I did with my dog.
28
80723
4232
Dokładnie tak było z moim psem.
01:36
And I was a — I'd studied biology.
29
84955
3802
Studiowałam biologię.
01:40
I have a Ph.D. in history of science
30
88757
2620
Mam doktorat z historii nauki
zdobyty na MIT,
zdobyty na MIT,
01:43
from MIT,
31
91377
1505
ale gdyby 10 lat temu ktoś zapytał,
01:44
and had you asked me 10 years ago
32
92882
1698
01:46
if a dog I loved, or just dogs generally,
33
94580
2409
czy mój pies, lub w psy w ogóle,
posiadają emocje,
posiadają emocje,
01:48
had emotions, I would have said yes,
34
96989
1836
odpowiedziałabym "tak",
ale raczej nie stwierdziłabym,
ale raczej nie stwierdziłabym,
01:50
but I'm not sure that I would have told you
35
98825
1464
01:52
that they can also wind up with an anxiety disorder,
36
100289
2298
że mogą też cierpieć na zespół lękowy,
01:54
a Prozac prescription and a therapist.
37
102587
4091
otrzymać receptę na Prozac
i skierowanie do terapeuty.
i skierowanie do terapeuty.
Ale potem zakochałam się
i to wszystko okazało się prawdą,
i to wszystko okazało się prawdą,
01:58
But then, I fell in love, and I realized that they can,
38
106678
3946
a pomaganie mojemu psu
zmagać się z paniką i lękiem
zmagać się z paniką i lękiem
02:02
and actually trying to help my own dog
39
110624
2626
02:05
overcome his panic and his anxiety,
40
113250
2614
02:07
it just changed my life.
41
115864
2363
zmieniło moje życie.
To doświadczenie otworzyło mój świat.
02:10
It cracked open my world.
42
118227
2537
Przez ostatnie siedem lat
02:12
And I spent the last seven years, actually,
43
120764
2367
badałam choroby psychiczne
u innych zwierząt.
u innych zwierząt.
02:15
looking into this topic of
mental illness in other animals.
mental illness in other animals.
44
123131
2599
02:17
Can they be mentally ill like people,
45
125730
1345
Czy mogą chorować jak ludzie,
02:19
and if so, what does it mean about us?
46
127075
3005
a jeśli tak, to co to mówi o nas samych?
02:22
And what I discovered is that I do believe
47
130080
2799
Uwierzyłam, że zwierzęta
cierpią z powodu chorób psychicznych,
cierpią z powodu chorób psychicznych,
02:24
they can suffer from mental illness,
48
132879
1940
02:26
and actually looking and trying
to identify mental illness in them
to identify mental illness in them
49
134819
4476
a próby znalezienia
i zidentyfikowania u nich choroby
i zidentyfikowania u nich choroby
02:31
often helps us be better friends to them
50
139295
2082
sprawiają, że stajemy się dla nich
lepszymi przyjaciółmi
lepszymi przyjaciółmi
02:33
and also can help us better understand ourselves.
51
141377
4054
i pomagają nam lepiej zrozumieć
samych siebie.
samych siebie.
02:37
So let's talk about diagnosis for a minute.
52
145431
3446
Pomówmy chwilę o diagnozie.
Wiele osób myśli, że nie jesteśmy w stanie
02:40
Many of us think that we can't know
53
148877
2681
poznać myśli innego zwierzęcia.
02:43
what another animal is thinking,
54
151558
2463
02:46
and that is true,
55
154021
1278
Mają rację,
ale przecież w relacjach z innymi,
ale przecież w relacjach z innymi,
02:47
but any of you in relationships —
56
155299
2592
02:49
at least this is my case —
57
157891
1856
a przynajmniej tak jest w moim wypadku,
02:51
just because you ask someone that you're with
58
159747
1800
samo zapytanie partnera,
rodzica lub dziecka o samopoczucie
rodzica lub dziecka o samopoczucie
02:53
or your parent or your child how they feel
59
161547
2194
02:55
doesn't mean that they can tell you.
60
163741
1810
nie oznacza, że otrzymamy odpowiedź.
02:57
They may not have words to explain
61
165551
2318
Druga osoba może nie umieć
opisać swoich uczuć,
opisać swoich uczuć,
02:59
what it is that they're feeling,
62
167869
1063
może nawet ich nie znać.
03:00
and they may not know.
63
168932
1843
Fakt, że uważamy,
że musimy z kimś porozmawiać
że musimy z kimś porozmawiać
03:02
It's actually a pretty recent phenomenon
64
170775
1865
03:04
that we feel that we have to talk to someone
65
172640
1746
aby zrozumieć przez co przechodzi,
03:06
to understand their emotional distress.
66
174386
2404
to stosunkowo nowa rzecz.
03:08
Before the early 20th century,
67
176790
2427
Przed XX wiekiem
lekarze często używali obserwacji
lekarze często używali obserwacji
03:11
physicians often diagnosed emotional distress
68
179217
2520
do diagnozowania
emocjonalnego cierpienia swoich pacjentów.
emocjonalnego cierpienia swoich pacjentów.
03:13
in their patients just by observation.
69
181737
3498
03:17
It also turns out that thinking about
70
185235
1683
Myślenie o chorobach psychicznych zwierząt
03:18
mental illness in other animals
71
186918
1595
03:20
isn't actually that much of a stretch.
72
188513
2193
wcale nie jest aż tak naciągane.
03:22
Most mental disorders in the United States
73
190706
1913
Większość zaburzeń psychicznych w USA
stanowią zaburzenia lękowe,
stanowią zaburzenia lękowe,
03:24
are fear and anxiety disorders,
74
192619
2720
03:27
and when you think about it, fear and anxiety
75
195339
1969
a jeśli się nad tym zastanowić,
03:29
are actually really extremely
helpful animal emotions.
helpful animal emotions.
76
197308
4192
lęk i strach
to bardzo przydatne zwierzęce emocje.
to bardzo przydatne zwierzęce emocje.
03:33
Usually we feel fear and anxiety
in situations that are dangerous,
in situations that are dangerous,
77
201500
3100
Strach i lęk odczuwamy z reguły
w sytuacjach niebezpiecznych.
w sytuacjach niebezpiecznych.
03:36
and once we feel them,
78
204600
1297
Te emocje motywują nas,
żeby oddalić się od źródła zagrożenia.
żeby oddalić się od źródła zagrożenia.
03:37
we then are motivated to move away
79
205897
1629
03:39
from whatever is dangerous.
80
207526
1831
03:41
The problem is when we begin to feel fear
and anxiety in situations that don't call for it.
and anxiety in situations that don't call for it.
81
209357
4969
Problem jest wtedy, gdy czujemy lęk
w sytuacjach, które tego nie wymagają.
w sytuacjach, które tego nie wymagają.
03:46
Mood disorders, too, may actually just be
82
214326
3210
Zaburzenia nastroju mogą być po prostu
03:49
the unfortunate downside of being a feeling animal,
83
217536
3506
ciemną stroną bycia czującym zwierzęciem,
03:53
and obsessive compulsive disorders also
84
221042
3165
a zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
są często manifestacją
zdrowego dążenia zwierząt
zdrowego dążenia zwierząt
03:56
are often manifestations of
a really healthy animal thing
a really healthy animal thing
85
224207
3409
03:59
which is keeping yourself clean and groomed.
86
227616
2780
do utrzymania się w czystości.
04:02
This tips into the territory of mental illness
87
230396
2148
Choroba psychiczna zaczyna się wtedy,
04:04
when you do things like
88
232544
1146
gdy robi się takie rzeczy,
04:05
compulsively over-wash your hands or paws,
89
233690
2603
jak kompulsywne mycie rąk lub łap,
04:08
or you develop a ritual that's so extreme
90
236293
2066
lub tworzenie rytuałów uniemożliwiających
przystąpienie do posiłku
przystąpienie do posiłku
04:10
that you can't sit down to a bowl of food
91
238359
2092
04:12
unless you engage in that ritual.
92
240451
2992
zanim się ich nie spełni.
04:15
So for humans, we have the
"Diagnostic and Statistical Manual,"
"Diagnostic and Statistical Manual,"
93
243443
4331
U ludzi istnieje klasyfikacja
zaburzeń psychicznych DSM,
zaburzeń psychicznych DSM,
04:19
which is basically an atlas
94
247774
2127
która jest spisem powszechnie uznawanych
zaburzeń psychicznych.
zaburzeń psychicznych.
04:21
of the currently agreed-upon mental disorders.
95
249901
2733
04:24
In other animals, we have YouTube.
96
252634
3251
Jeśli chodzi o inne zwierzęta,
mamy YouTube.
mamy YouTube.
(Śmiech)
04:27
(Laughter)
97
255885
1606
Oto wyniki dla hasła "Pies z zaburzeniami
obsesyjno-kompulsywnymi",
obsesyjno-kompulsywnymi",
04:29
This is just one search I did for "OCD dog"
98
257491
2647
04:32
but I encourage all of you
99
260138
1788
ale zachęcam do wpisania hasła
04:33
to look at "OCD cat."
100
261926
2951
"Kot z zaburzeniami
obsesyjno-kompulsywnymi".
obsesyjno-kompulsywnymi".
04:36
You will be shocked by what you see.
101
264877
3394
Będziecie zszokowani tym, co zobaczycie.
04:40
I'm going to show you just a couple examples.
102
268271
4499
Oto kilka przykładów.
04:44
This is an example of shadow-chasing.
103
272770
2722
To przykład pogoni za cieniem.
Wygląda zabawnie
i na swój sposób jest słodkie,
i na swój sposób jest słodkie,
04:47
I know, and it's funny and in some ways it's cute.
104
275492
3076
ale psy mogą rozwinąć u siebie
takie zachowania
takie zachowania
04:50
The issue, though, is that dogs
can develop compulsions like this
can develop compulsions like this
105
278568
3495
04:54
that they then engage in all day.
106
282063
2902
i wykonywać je przez cały dzień.
04:56
So they won't go for a walk,
107
284965
1272
Nie będą chodzić na spacery,
04:58
they won't hang out with their friends,
108
286237
1654
ani jeść, ani spotykać się z innymi psami.
04:59
they won't eat.
109
287891
1586
Zafiksują się na przykład
05:01
They'll develop fixations
110
289477
1533
05:03
like chasing their tails compulsively.
111
291010
3117
na kompulsywnym gonieniu ogona.
05:06
Here's an example of a cat named Gizmo.
112
294127
3401
Oto kot o imieniu Gizmo.
05:09
He looks like he's on a stakeout
113
297528
3212
Wygląda, jakby kogoś podglądał,
05:12
but he does this for many, many, many hours a day.
114
300740
3314
ale robi tak przez wiele, wiele
godzin każdego dnia.
godzin każdego dnia.
05:16
He just sits there and he will paw and paw and paw
115
304054
3504
Po prostu siedzi i uderza łapą w żaluzję.
05:19
at the screen.
116
307558
1534
05:21
This is another example of what's considered
117
309092
2477
Kolejny przykład tego, co uważane jest
za stereotypowe zachowanie.
za stereotypowe zachowanie.
05:23
a stereotypic behavior.
118
311569
1784
05:25
This is a sun bear at the
Oakland Zoo named Ting Ting.
Oakland Zoo named Ting Ting.
119
313353
2707
Ting Ting to niedźwiedź malajski
z zoo w Oakland.
z zoo w Oakland.
Widząc tę scenę przypadkowo,
można pomyśleć,
można pomyśleć,
05:28
And if you just sort of happened upon this scene,
120
316060
1765
05:29
you might think that Ting Ting
121
317825
951
że Ting Ting tylko bawi się patykiem,
05:30
is just playing with a stick,
122
318776
1714
ale on to robi przez cały dzień.
05:32
but Ting Ting does this all day,
123
320490
2046
05:34
and if you pay close attention
124
322536
1596
Wystarczy się skupić
i zobaczyć cały półgodzinny film,
i zobaczyć cały półgodzinny film,
05:36
and if I showed you guys
the full half-hour of this clip,
the full half-hour of this clip,
125
324132
3671
05:39
you'd see that he does the exact same thing
126
327803
2026
aby stwierdzić, że robi cały czas to samo
w tej samej kolejności,
w tej samej kolejności,
05:41
in the exact same order, and he spins the stick
127
329829
2149
05:43
in the exact same way every time.
128
331978
2350
obraca patyk za każdym razem tak samo.
Innymi bardzo częstymi zachowaniami,
jakie można zobaczyć,
jakie można zobaczyć,
05:46
Other super common behaviors that you may see,
129
334328
2492
05:48
particularly in captive animals,
130
336820
1824
szczególnie u zwierząt w niewoli,
05:50
are pacing stereotypies or swaying stereotypies,
131
338644
4560
to ciągłe chodzenie lub kiwanie się.
Ludzie też tak robią.
05:55
and actually, humans do this too,
132
343204
1676
Będą się kiwać, poruszać na boki.
05:56
and in us, we'll sway,
133
344880
1744
05:58
we'll move from side to side.
134
346624
1587
Wielu z nas tak robi.
06:00
Many of us do this, and sometimes
135
348211
2271
Czasem jest to dla nas sposób
na uspokojenie się
na uspokojenie się
06:02
it's an effort to soothe ourselves,
136
350482
1546
06:04
and I think in other animals
that is often the case too.
that is often the case too.
137
352028
2650
i sądzę, że inne zwierzęta
robią to z podobnego powodu.
robią to z podobnego powodu.
06:06
But it's not just stereotypic behaviors
138
354678
1686
Ale zwierzęta nie podejmują jedynie
zachowań stereotypowych.
zachowań stereotypowych.
06:08
that other animals engage in.
139
356364
1766
06:10
This is Gigi. She's a gorilla that lives
140
358130
2128
Oto Gigi, samica goryla
z bostońskiego Franklin Park Zoo.
z bostońskiego Franklin Park Zoo.
06:12
at the Franklin Park Zoo in Boston.
141
360258
1661
06:13
She actually has a Harvard psychiatrist,
142
361919
2208
Opiekuje się nią psychiatra z Harvardu,
06:16
and she's been treated for a mood disorder
143
364127
1722
który leczy ją między innymi
z zaburzeń nastroju.
z zaburzeń nastroju.
06:17
among other things.
144
365849
1583
06:19
Many animals develop mood disorders.
145
367432
2995
Wiele zwierząt może cierpieć
na zaburzenia nastroju.
na zaburzenia nastroju.
Wiele stworzeń,
06:22
Lots of creatures —
146
370427
1428
ten koń to tylko jeden przykład,
06:23
this horse is just one example —
147
371855
1535
oddaje się zachowaniom autodestrukcyjnym.
06:25
develop self-destructive behaviors.
148
373390
1682
06:27
They'll gnaw on things
149
375072
1285
Gryzą przedmioty
lub robią inne rzeczy, żeby się uspokoić,
lub robią inne rzeczy, żeby się uspokoić,
06:28
or do other things that may also soothe them,
150
376357
2146
06:30
even if they're self-destructive,
151
378503
1698
nawet wtedy, gdy jest to autodestrukcyjne,
06:32
which could be considered similar
152
380201
1307
06:33
to the ways that some humans cut themselves.
153
381508
3741
podobnie jak ludzie,
którzy się samookaleczają.
którzy się samookaleczają.
06:37
Plucking.
154
385249
1313
Skubanie.
Jeśli posiada się futro, pióra lub skórę,
06:38
Turns out, if you have fur or feathers or skin,
155
386562
3757
06:42
you can pluck yourself compulsively,
156
390319
1975
można się kompulsywnie skubać.
06:44
and some parrots actually have been studied
157
392294
2322
Prowadzono nawet badania nad papugami,
06:46
to better understand trichotillomania,
or compulsive plucking in humans,
or compulsive plucking in humans,
158
394616
3098
aby zrozumieć trichotillomanię,
czyli przymusowe wyrywanie włosów,
czyli przymusowe wyrywanie włosów,
06:49
something that affects
159
397714
1447
coś, co obecnie dotyka
20 milionów Amerykanów.
20 milionów Amerykanów.
06:51
20 million Americans right now.
160
399161
2280
Szczury laboratoryjne również się skubią.
06:53
Lab rats pluck themselves too.
161
401441
2068
06:55
In them, it's called barbering.
162
403509
2233
Określa się to mianem łysienia.
06:57
Canine veterans of conflicts of Iraq and Afghanistan
163
405742
3077
Psy-weterani wojen w Iraku i Afganistanie
zapadają na coś, co określa się mianem
psiego zespołu stresu pourazowego,
psiego zespołu stresu pourazowego,
07:00
are coming back with what's
considered canine PTSD,
considered canine PTSD,
164
408819
2981
07:03
and they're having a hard time reentering civilian life
165
411800
2712
i co sprawia, że mają kłopoty
z powrotem do cywilnego życia.
z powrotem do cywilnego życia.
07:06
when they come back from deployments.
166
414512
1285
07:07
They can be too scared to
approach men with beards
approach men with beards
167
415797
2606
Mogą bać się ludzi z brodami
07:10
or to hop into cars.
168
418403
2713
lub wsiadania do samochodów.
07:13
I want to be careful and be clear, though.
169
421116
2766
Jedna uwaga celem wyjaśnienia.
Nie uważam,
że psi zespół stresu pourazowego
że psi zespół stresu pourazowego
07:15
I do not think that canine PTSD
170
423882
2677
07:18
is the same as human PTSD.
171
426559
2801
to to samo,
co ludzki zespół stresu pourazowego,
co ludzki zespół stresu pourazowego,
07:21
But I also do not think that my PTSD
172
429360
2475
ale nie uważam też, że mój stres pourazowy
07:23
is like your PTSD,
173
431835
1095
jest taki sam jak twój,
07:24
or that my anxiety or that my sadness is like yours.
174
432930
3702
lub, że mój lęk lub smutek
jest taki jak twój.
jest taki jak twój.
Wszyscy jesteśmy różni
07:28
We are all different.
175
436632
1705
07:30
We also all have very different susceptibilities.
176
438337
2835
i bardzo odmiennie reagujemy.
07:33
So two dogs, raised in the same household,
177
441172
3741
Spośród dwóch psów
wychowanych w tym samym domu,
wychowanych w tym samym domu,
07:36
exposed to the very same things,
178
444913
2347
poddanych działaniu tych samych czynników,
07:39
one may develop, say, a
debilitating fear of motorcycles,
debilitating fear of motorcycles,
179
447260
3899
jeden może panicznie bać się motocykli
lub dzwonka mikrofalówki,
07:43
or a phobia of the beep of the microwave,
180
451159
2748
07:45
and another one is going to be just fine.
181
453907
1855
a drugiemu nic nie będzie.
07:47
So one thing that people ask me pretty frequently:
182
455762
2833
Ludzie często pytają mnie o to,
czy nie jest to czasem kwestia tego,
07:50
Is this just an instance of humans
183
458595
1943
07:52
driving other animals crazy?
184
460538
1629
że to my sprowadzamy szaleństwo
na zwierzęta?
na zwierzęta?
07:54
Or, is animal mental illness just
a result of mistreatment or abuse?
a result of mistreatment or abuse?
185
462167
3923
Lub, czy choroba psychiczna
nie jest wynikiem złego traktowania?
nie jest wynikiem złego traktowania?
07:58
And it turns out we're actually
186
466090
1529
Okazuje się, że tak naprawdę
07:59
so much more complicated than that.
187
467619
3555
jesteśmy o wiele bardziej skomplikowani.
08:03
So one great thing that has happened to me
188
471174
2987
Ostatnio miałam ogromną przyjemność
08:06
is recently I published a book on this,
189
474161
3249
opublikować książkę na ten temat
08:09
and every day now that I open my email
190
477410
3945
i gdy teraz otwieram skrzynkę mailową
08:13
or when I go to a reading
191
481355
1454
lub idę na odczyt czy przyjęcie,
08:14
or even when I go to a cocktail party,
192
482809
2112
08:16
people tell me their stories
193
484921
1901
ludzie opowiadają mi historie zwierząt,
które kiedyś spotkali.
które kiedyś spotkali.
08:18
of the animals that they have met.
194
486822
1754
08:20
And recently, I did a reading in California,
195
488576
2444
Niedawno podczas odczytu w Kalifornii
08:23
and a woman raised her hand
after the talk and she said,
after the talk and she said,
196
491020
2430
zgłosiła się po wykładzie kobieta
i powiedziała:
i powiedziała:
08:25
"Dr. Braitman, I think my cat has PTSD."
197
493450
3676
"Pani doktor, sądzę, że mój kot
cierpi na zespół strasu pourazowego".
cierpi na zespół strasu pourazowego".
08:29
And I said, "Well, why? Tell me a little bit about it."
198
497126
3364
"Dlaczego?" zapytałam
"Proszę powiedzieć mi więcej".
"Proszę powiedzieć mi więcej".
08:32
So, Ping is her cat. She was a rescue,
199
500490
3419
Kotka Ping została przygarnięta.
08:35
and she used to live with an elderly man,
200
503909
2722
Wcześniej mieszkała
ze starszym człowiekiem.
ze starszym człowiekiem.
08:38
and one day the man was vacuuming
201
506631
2271
Pewnego dnia, podczas odkurzania,
08:40
and he suffered a heart attack, and he died.
202
508902
2825
mężczyzna miał zawał serca i umarł.
Tydzień później
Ping została odkryta w mieszkaniu
Ping została odkryta w mieszkaniu
08:43
A week later, Ping was discovered in the apartment
203
511727
2934
obok ciała jej właściciela
i ciągle włączonego odkurzacza.
i ciągle włączonego odkurzacza.
08:46
alongside the body of her owner,
204
514661
1994
08:48
and the vacuum had been running the entire time.
205
516655
3387
08:52
For many months, up to I think
two years after that incident,
two years after that incident,
206
520042
5308
Przez wiele miesięcy
aż do dwóch lat po wypadku
aż do dwóch lat po wypadku
08:57
she was so scared she couldn't be in
the house when anyone was cleaning.
the house when anyone was cleaning.
207
525350
2610
kotka była tak przerażona,
że nie była w stanie znieść odkurzania.
że nie była w stanie znieść odkurzania.
08:59
She was quite literally a scaredy cat.
208
527960
1790
Strasznie się bała.
09:01
She would hide in the closet.
209
529750
2440
Chowała się w szafie.
09:04
She was un-self-confident and shaky,
210
532190
1802
Była niepewna siebie i roztrzęsiona,
09:05
but with the loving support of her family,
211
533992
2338
ale dzięki wsparciu rodziny,
cierpliwości i czasowi,
cierpliwości i czasowi,
09:08
a lot of a time, and their patience,
212
536330
2396
po trzech latach Ping jest wesołym,
pewnym siebie kotem.
pewnym siebie kotem.
09:10
now, three years later,
213
538726
1254
09:11
she's actually a happy, confident cat.
214
539980
3245
09:15
Another story of trauma and
recovery that I came across
recovery that I came across
215
543225
2955
Inną historię wyleczenia
traumy usłyszałam kilka lat temu.
traumy usłyszałam kilka lat temu.
09:18
was actually a few years ago.
216
546180
1496
Pojechałam do Tajlandii robić badania.
09:19
I was in Thailand to do some research.
217
547676
2240
09:21
I met a monkey named Boonlua,
218
549916
3094
Spotkałam tam samca małpy
o imieniu Boonlua,
o imieniu Boonlua,
09:25
and when Boonlua was a baby,
219
553010
2272
który, gdy był mały,
został zaatakowany przez stado psów,
został zaatakowany przez stado psów,
09:27
he was attacked by a pack of dogs,
220
555282
2014
09:29
and they ripped off both of his legs and one arm,
221
557296
4844
które odgryzły mu obie nogi i jedną rękę.
09:34
and Boonlua dragged himself to a monastery,
222
562140
3143
Boonlua doczołgał się do klasztoru,
a mnisi zaopiekowali się nim.
09:37
where the monks took him in.
223
565283
1551
09:38
They called in a veterinarian,
who treated his wounds.
who treated his wounds.
224
566834
2611
Sprowadzili weterynarza,
który opatrzył rany.
który opatrzył rany.
Ostatecznie Boonlua trafił
do ośrodka dla słoni,
do ośrodka dla słoni,
09:41
Eventually, Boonlua wound up
225
569445
2215
09:43
at an elephant facility,
226
571660
1793
09:45
and the keepers really decided
to take him under their wing,
to take him under their wing,
227
573453
2969
gdzie zaopiekowano się nim
i odkryto, co lubi.
i odkryto, co lubi.
09:48
and they figured out what he liked,
228
576422
1363
09:49
which, it turned out, was mint Mentos
229
577785
2019
Okazało się, że są to Mentosy,
chrząszcze rohatyńce i jaja.
09:51
and Rhinoceros beetles and eggs.
230
579804
3477
09:55
But they worried, because he
was social, that he was lonely,
was social, that he was lonely,
231
583281
3172
Opiekunowie martwili się,
że Boonlua czuje się samotny,
że Boonlua czuje się samotny,
a nie mogli umieścić go z inną małpą,
09:58
and they didn't want to put
him in with another monkey,
him in with another monkey,
232
586453
1767
10:00
because they thought with just one arm,
233
588220
1203
bo brak ręki
uniemożliwiałby mu zabawę i obronę.
uniemożliwiałby mu zabawę i obronę.
10:01
he wouldn't be able to defend himself or even play.
234
589423
2795
10:04
And so they gave him a rabbit,
235
592218
2486
Dali mu więc królika,
10:06
and Boonlua was immediately a different monkey.
236
594704
2813
a Boonlua przeszedł
natychmiastową przemianę.
natychmiastową przemianę.
10:09
He was extremely happy to be with this rabbit.
237
597517
1982
Obecność królika dała mu szczęście.
10:11
They groomed each other,
they become close friends,
they become close friends,
238
599499
2280
Głaskali się, dotykali
i stali się przyjaciółmi.
i stali się przyjaciółmi.
10:13
and then the rabbit had bunnies,
239
601779
2703
A gdy królik urodził małe,
10:16
and Boonlua was even happier than he was before,
240
604482
2857
Boonlua stał się
jeszcze bardziej szczęśliwy.
jeszcze bardziej szczęśliwy.
10:19
and it had in a way given him
241
607339
2250
Dzięki temu w pewnym sensie
10:21
a reason to wake up in the morning,
242
609589
1845
zyskał powód, by wstawać każdego ranka.
10:23
and in fact it gave him such a reason to wake up
243
611434
1754
Był to tak dobry powód,
10:25
that he decided not to sleep.
244
613188
2003
że Boonlua uznał,
że w ogóle nie będzie spał.
że w ogóle nie będzie spał.
10:27
He became extremely protective of these bunnies,
245
615191
3619
Stał się ekstremalnie opiekuńczy
względem króliczków,
względem króliczków,
przestał spać
i tylko zapadał w krótkie drzemki,
i tylko zapadał w krótkie drzemki,
10:30
and he stopped sleeping,
246
618810
1248
10:32
and he would sort of nod off
247
620058
1441
10:33
while trying to take care of them.
248
621499
1891
zajmując się nimi.
Stał się tak opiekuńczy i czuły,
10:35
In fact, he was so protective and so affectionate
249
623390
2443
10:37
with these babies that the sanctuary
250
625833
1755
że opiekunowie zdecydowali odebrać mu małe
10:39
eventually had to take them away from him
251
627588
2362
10:41
because he was so protective, he was worried
252
629950
1935
w obawie, że przez jego nadopiekuńczość,
skrzywdzi je ich matka.
skrzywdzi je ich matka.
10:43
that their mother might hurt them.
253
631885
1879
Po odebraniu króliczków,
opiekunowie bali się,
opiekunowie bali się,
10:45
So after they were taken away, the sanctuary staff
254
633764
1844
10:47
worried that he would fall into a depression,
255
635608
1609
że małpa popadnie w depresję,
10:49
and so to avoid that,
256
637217
1232
więc, aby tego uniknąć
dali kolejnego królika.
dali kolejnego królika.
10:50
they gave him another rabbit friend.
257
638449
2998
10:53
(Laughter)
258
641447
3357
(Śmiech)
10:56
My official opinion is that
he does not look depressed.
he does not look depressed.
259
644804
2705
Uważam, że nie wygląda
na małpę w depresji.
na małpę w depresji.
(Śmiech)
10:59
(Laughter)
260
647509
1950
11:01
So one thing that I would really like people to feel
261
649459
4362
Chciałabym, aby ludzie poczuli,
11:05
is that you really should feel empowered
262
653821
3079
że mają prawo podejmować się
oceny stanu zwierząt,
oceny stanu zwierząt,
11:08
to make some assumptions
263
656900
2473
11:11
about the creatures that you know well.
264
659373
1823
które dobrze znają.
Więc jeśli masz psa lub kota,
11:13
So when it comes to your dog
265
661196
1800
11:14
or your cat or maybe your one-armed monkey
266
662996
2318
lub znasz jednoręką małpę
11:17
that you happen to know,
267
665314
1428
11:18
if you think that they are traumatized or depressed,
268
666742
3795
i uważasz, że zwierzę ma traumę
lub depresję,
lub depresję,
11:22
you're probably right.
269
670537
2126
to prawdopodobnie masz rację.
11:24
This is extremely anthropomorphic,
270
672663
2808
To bardzo antropomorficzne podejście,
11:27
or the assignation of human characteristics
271
675471
2993
przypisujące ludzkie cechy
zwierzętom lub rzeczom.
zwierzętom lub rzeczom.
11:30
onto non-human animals or things.
272
678464
3652
Nie uważam jednak, żeby to był problem.
11:34
I don't think, though, that that's a problem.
273
682116
2141
11:36
I don't think that we can not anthropomorphize.
274
684257
2092
Wolno nam antropomorfizować.
11:38
It's not as if you can take your
human brain out of your head
human brain out of your head
275
686349
2902
Nie da się przecież wyciągnąć
ludzkiego mózgu z głowy,
ludzkiego mózgu z głowy,
11:41
and put it in a jar and then use it
276
689251
2104
wsadzić go do słoika
i dopiero wtedy myśleć
o innych zwierzętach.
o innych zwierzętach.
11:43
to think about another animal thinking.
277
691355
2205
11:45
We will always be one animal wondering
278
693560
2598
Zawsze będziemy zwierzęciem myślącym
o emocjach innego zwierzęcia.
o emocjach innego zwierzęcia.
11:48
about the emotional experience of another animal.
279
696158
2520
W takim razie,
jak dobrze antropomorfizować?
jak dobrze antropomorfizować?
11:50
So then the choice becomes, how
do you anthropomorphize well?
do you anthropomorphize well?
280
698678
2993
11:53
Or do you anthropomorphize poorly?
281
701671
2260
A może antropomorfizujesz niepoprawnie?
11:55
And anthropomorphizing poorly
282
703931
2284
Niepoprawne antropomorfizowanie
jest aż nazbyt częste.
jest aż nazbyt częste.
11:58
is all too common.
283
706215
2165
(Śmiech)
12:00
(Laughter)
284
708380
1632
12:02
It may include dressing your corgis
up and throwing them a wedding,
up and throwing them a wedding,
285
710012
2604
Obejmuje strojenie psów
i urządzanie im wesela
i urządzanie im wesela
12:04
or getting too close to exotic wildlife because
286
712616
2656
lub zbytnie zbliżanie się
do dzikich zwierząt,
do dzikich zwierząt,
12:07
you believe that you had a spiritual connection.
287
715272
1956
bo się wierzy,
że ma się z nimi duchową łączność.
że ma się z nimi duchową łączność.
12:09
There's all manner of things.
288
717228
1978
Jest wiele rodzajów.
12:11
Anthropomorphizing well, however, I believe is based
289
719206
3906
Uważam za to,
że dobre antropomorfizowanie opiera się
że dobre antropomorfizowanie opiera się
na zaakceptowaniu naszych
podobieństw do innych gatunków
podobieństw do innych gatunków
12:15
on accepting our animal
similarities with other species
similarities with other species
290
723112
2718
12:17
and using them to make assumptions
291
725830
2807
i używaniu ich do wyciągania wniosków
12:20
that are informed about other
animals' minds and experiences,
animals' minds and experiences,
292
728637
3639
na temat umysłów i doświadczeń
innych zwierząt.
innych zwierząt.
12:24
and there's actually an entire industry
293
732276
2546
Istnieje cały przemysł
oparty na dobrym antropomorfizowaniu.
oparty na dobrym antropomorfizowaniu.
12:26
that is in some ways based
on anthropomorphizing well,
on anthropomorphizing well,
294
734822
2970
To przemysł psychofarmaceutyczny.
12:29
and that is the psychopharmaceutical industry.
295
737792
3161
12:32
One in five Americans is currently
taking a psychopharmaceutical drug,
taking a psychopharmaceutical drug,
296
740953
4520
Jeden na pięciu Amerykanów
zażywa psychofarmaceutyki,
zażywa psychofarmaceutyki,
od leków antydepresyjnych
i przeciwlękowych,
i przeciwlękowych,
12:37
from the antidepressants
and antianxiety medications
and antianxiety medications
297
745473
2655
po leki przeciwpsychotyczne.
12:40
to the antipsychotics.
298
748128
1822
Cały ten psychofarmaceutyczny arsenał
12:41
It turns out that we owe this
299
749950
1834
12:43
entire psychopharmaceutical arsenal
300
751784
2373
zawdzięczamy innym zwierzętom.
12:46
to other animals.
301
754157
1732
To na nich w pierwszej kolejności
były testowane leki
były testowane leki
12:47
These drugs were tested in non-human animals first,
302
755889
2510
12:50
and not just for toxicity but for behavioral effects.
303
758399
3936
i to nie tylko pod kątem toksyczności,
ale i efektów behawioralnych.
ale i efektów behawioralnych.
12:54
The very popular antipsychotic Thorazine
304
762335
3184
Chlorpromazyna,
popularny lek przeciwpsychotyczny,
popularny lek przeciwpsychotyczny,
12:57
first relaxed rats before it relaxed people.
305
765519
3746
zanim zaczęła relaksować ludzi,
relaksowała szczury.
relaksowała szczury.
13:01
The antianxiety medication Librium
306
769265
2161
W latach 50. przeciwlękowy
chlorodiazepoksyd
chlorodiazepoksyd
13:03
was given to cats selected for
their meanness in the 1950s
their meanness in the 1950s
307
771426
3823
był podawany kotom wyselekcjonowanym
pod kątem agresji
pod kątem agresji
13:07
and made them into peaceable felines.
308
775249
2391
i czynił z nich miłe kotki.
13:09
And even antidepressants
were first tested in rabbits.
were first tested in rabbits.
309
777640
4560
Nawet leki antydepresyjne
były najpierw testowane na królikach.
były najpierw testowane na królikach.
Dziś jednak nie podajemy tych leków
13:14
Today, however, we are not just giving these drugs
310
782200
2904
13:17
to other animals as test subjects,
311
785104
2351
innym zwierzętom
tylko w celach badawczych,
tylko w celach badawczych,
13:19
but they're giving them these drugs as patients,
312
787455
2491
ale także w celach terapeutycznych,
13:21
both in ethical and much less ethical ways.
313
789946
4483
tych etycznych
i tych o wiele mniej etycznych.
i tych o wiele mniej etycznych.
13:26
SeaWorld gives mother orcas
antianxiety medications
antianxiety medications
314
794429
3870
SeaWorld podaje matkom
młodych orek leki przeciwlękowe,
młodych orek leki przeciwlękowe,
13:30
when their calves are taken away.
315
798299
2644
gdy odbiera im dzieci.
Wiele goryli w zoo otrzymuje leki
przeciwpsychotyczne i przeciwlękowe.
przeciwpsychotyczne i przeciwlękowe.
13:32
Many zoo gorillas have been given antipsychotics
316
800943
2283
13:35
and antianxiety medications.
317
803226
2066
Ale psy jak mój Oliver
13:37
But dogs like my own Oliver
318
805292
2873
13:40
are given antidepressants and
some antianxiety medications
some antianxiety medications
319
808165
3239
dostają antydepresanty
i leki przeciwlękowe,
i leki przeciwlękowe,
13:43
to keep them from jumping out of buildings
320
811404
1736
aby nie skakały z okien
lub nie rzucały się pod koła pojazdów.
lub nie rzucały się pod koła pojazdów.
13:45
or jumping into traffic.
321
813140
2063
13:47
Just recently, actually, a study came out in "Science"
322
815203
3199
"Science" opublikował ostatnio
wyniki badań mówiące,
wyniki badań mówiące,
13:50
that showed that even crawdads
323
818402
1829
że nawet raki
reagują na leki przeciwlękowe.
reagują na leki przeciwlękowe.
13:52
responded to antianxiety medication.
324
820231
2224
13:54
It made them braver, less skittish,
325
822455
2275
Stają się odważniejsze, mniej płochliwe
13:56
and more likely to explore their environment.
326
824730
5050
i bardziej chętne
do eksplorowania otoczenia.
do eksplorowania otoczenia.
(Śmiech)
Ciężko określić,
ile zwierząt przyjmuje leki,
ile zwierząt przyjmuje leki,
14:01
It's hard to know how many
animals are on these drugs,
animals are on these drugs,
327
829780
2358
14:04
but I can tell you that the
animal pharmaceutical industry
animal pharmaceutical industry
328
832138
3464
ale zapewniam, że przemysł
farmaceutyków zwierzęcych
farmaceutyków zwierzęcych
jest ogromny i cały czas rośnie,
14:07
is immense and growing,
329
835602
1788
14:09
from seven billion dollars in 2011
330
837390
2723
od 7 miliardów dolarów w roku 2011
14:12
to a projected 9.25 billion by the year 2015.
331
840113
5579
do przewidywanego poziomu
9,25 miliarda do roku 2015.
9,25 miliarda do roku 2015.
14:17
Some animals are on these drugs indefinitely.
332
845692
3847
Niektóre zwierzęta przyjmują te leki
przez cały czas.
przez cały czas.
14:21
Others, like one bonobo who lives in Milwaukee
333
849539
4235
Inne, jak pewien bonobo z zoo w Milwaukee,
14:25
at the zoo there was on them
334
853774
1586
przyjmują je przez jakiś czas,
14:27
until he started to save his Paxil prescription
335
855360
2151
a potem gromadzą recepty na Paxil
14:29
and then distribute it among the other bonobos.
336
857511
2396
i rozprowadzają je
wśród innych szympansów.
wśród innych szympansów.
14:31
(Laughter) (Applause)
337
859907
5009
(Śmiech) (Brawa)
14:36
More than psychopharmaceuticals, though,
338
864916
2889
Ale oprócz psychofarmaceutyków
14:39
there are many, many, many other
339
867805
2515
istnieje wiele innych
możliwości interwencji terapeutycznych
możliwości interwencji terapeutycznych
14:42
therapeutic interventions that help other creatures.
340
870320
2648
dla tych stworzeń.
Uważam, że na tym polu
14:44
And here is a place where I think actually
341
872968
2362
14:47
that veterinary medicine can teach something
342
875330
2442
weterynaria może nauczyć czegoś medycynę.
14:49
to human medicine,
343
877772
1686
Jeśli zaprowadzisz psa,
który kompulsywnie goni własny ogon
który kompulsywnie goni własny ogon
14:51
which is, if you take your dog, who is, say,
344
879458
1890
14:53
compulsively chasing his tail,
345
881348
1800
do weterynarza-behawiorysty,
14:55
into the veterinary behaviorist,
346
883148
1778
14:56
their first action isn't to reach
for the prescription pad;
for the prescription pad;
347
884926
2804
nie sięgnie on od razu po bloczek recept,
14:59
it's to ask you about your dog's life.
348
887730
2956
tylko wypyta o życie psa.
15:02
They want to know how often your dog gets outside.
349
890686
2936
O to, jak często pies wychodzi na spacer.
15:05
They want to know how much
exercise your dog is getting.
exercise your dog is getting.
350
893622
2654
O to, ile ruchu zażywa,
ile czasu spędza z innymi psami i ludźmi.
15:08
They want to know how much social time
351
896276
1485
15:09
with other dogs and other humans.
352
897761
2419
15:12
They want to talk to you
about what sorts of therapies,
about what sorts of therapies,
353
900180
2210
Zapyta o to, jakie terapie,
15:14
largely behavior therapies,
354
902390
2515
głównie behawioralne,
były już stosowane
w przypadku tego zwierzęcia.
w przypadku tego zwierzęcia.
15:16
you've tried with that animal.
355
904905
2260
15:19
Those are the things that
often tend to help the most,
often tend to help the most,
356
907165
2397
Takie rzeczy często pomagają najbardziej,
15:21
especially when combined with
psychopharmaceuticals.
psychopharmaceuticals.
357
909562
3329
szczególnie, jeśli połączy
się je z lekami.
się je z lekami.
Ale rzeczą, która moim zdaniem
pomaga najbardziej,
pomaga najbardziej,
15:24
The thing, though, I believe, that helps the most,
358
912891
2453
szczególnie w przypadku
zwierząt społecznych,
zwierząt społecznych,
15:27
particularly with social animals,
359
915344
1957
jest przebywanie z innymi
społecznymi zwierzętami.
społecznymi zwierzętami.
15:29
is time with other social animals.
360
917301
3138
15:32
In many ways, I feel like I became a service animal
361
920439
3908
W pewnym sensie czuję,
że stałam się psem-przewodnikiem
że stałam się psem-przewodnikiem
15:36
to my own dog,
362
924347
2504
dla mojego własnego psa.
15:38
and I have seen parrots do it for people
363
926851
4027
Widziałam, jak papugi robią to dla ludzi,
a ludzie dla papug,
15:42
and people do it for parrots
364
930878
1710
15:44
and dogs do it for elephants
365
932588
1538
psy dla słoni,
15:46
and elephants do it for other elephants.
366
934126
3178
a słonie dla innych słoni.
15:49
I don't know about you;
367
937304
1333
Nie wiem jak wy,
15:50
I get a lot of Internet forwards
368
938637
2580
ale ja dostaję dużo emaili
o nietypowych zwierzęcych przyjaźniach.
15:53
of unlikely animal friendships.
369
941217
2216
15:55
I also think it's a huge part of Facebook,
370
943433
3287
Również Facebook jest tego pełen:
15:58
the monkey that adopts the cat
371
946720
2877
małpa adoptująca kota,
16:01
or the great dane who adopted the orphaned fawn,
372
949597
4636
dog niemiecki adoptujący jelonka
16:06
or the cow that makes friends with the pig,
373
954233
3004
lub krowa przyjaźniąca się ze świnią.
16:09
and had you asked me eight,
nine years ago, about these,
nine years ago, about these,
374
957237
3936
Gdybyście zapytali mnie o to 8-9 lat temu,
powiedziałabym,
że te filmiki są sentymentalne
że te filmiki są sentymentalne
16:13
I would have told you that they
were hopelessly sentimental
were hopelessly sentimental
375
961173
2490
16:15
and maybe too anthropomorphic in the wrong way
376
963663
3123
i może zbyt antropomorfizujące
w ten zły sposób
w ten zły sposób
16:18
and maybe even staged, and what I can tell you now
377
966786
2779
lub nawet "ustawione",
ale dziś mogę powiedzieć,
ale dziś mogę powiedzieć,
16:21
is that there is actually something to this.
378
969565
2952
że coś w nich jest na rzeczy.
Są prawdziwe!
16:24
This is legit. In fact, some interesting studies
379
972517
3595
Istnieją interesujące badania
wskazujące na poziom oksytocyny,
wskazujące na poziom oksytocyny,
16:28
have pointed to oxytocin levels,
380
976112
1926
16:30
which are a kind of bonding hormone
381
978038
2596
która jest "hormonem przywiązania"
uwalnianym podczas seksu
lub karmienia piersią,
lub karmienia piersią,
16:32
that we release when we're having sex or nursing
382
980634
2406
16:35
or around someone that we care for extremely,
383
983040
2589
lub w obecności kogoś,
na kim bardzo nam zależy.
na kim bardzo nam zależy.
Poziom oksytocyny rośnie u ludzi i psów,
16:37
oxytocin levels raising in both humans and dogs
384
985629
2492
16:40
who care about each other
385
988121
1394
którzy troszczą się o siebie nawzajem
lub lubią spędzać razem czas.
lub lubią spędzać razem czas.
16:41
or who enjoy each other's company,
386
989515
1660
16:43
and beyond that, other studies show that oxytocin
387
991175
2309
Ponadto inne badania mówią,
że poziom oksytocyny rośnie
też u innych par zwierząt,
też u innych par zwierząt,
16:45
raised even in other pairs of animals,
388
993484
2136
16:47
so, say, in goats and dogs who were
friends and played with each other,
friends and played with each other,
389
995620
3605
na przykład u kóz i psów,
które się przyjaźnią,
które się przyjaźnią,
16:51
their levels spiked afterwards.
390
999225
4459
po wspólnej zabawie
poziom hormonu strzela w górę.
poziom hormonu strzela w górę.
16:55
I have a friend who really showed me that
391
1003684
2767
Mam przyjaciela, który pokazał mi,
że zdrowie psychiczne
ma charakter dwukierunkowy.
ma charakter dwukierunkowy.
16:58
mental health is in fact a two-way street.
392
1006451
2424
17:00
His name is Lonnie Hodge,
and he's a veteran of Vietnam.
and he's a veteran of Vietnam.
393
1008875
3999
Nazywa się Lonnie Hodge
i jest weteranem wojny wietnamskiej.
i jest weteranem wojny wietnamskiej.
17:04
When he returned, he started working
394
1012874
2622
Po swoim powrocie
zaczął pracować z ludźmi,
zaczął pracować z ludźmi,
17:07
with survivors of genocide and a lot of people
395
1015496
2643
którzy przeżyli ludobójstwo
i z wieloma z traumą wojenną.
i z wieloma z traumą wojenną.
17:10
who had gone through war trauma.
396
1018139
1528
17:11
And he had PTSD and also a fear of heights,
397
1019667
2484
Sam cierpiał na zespół stresu pourazowego
oraz lęk wysokości,
oraz lęk wysokości,
17:14
because in Vietnam, he had been
398
1022151
1899
bo w Wietnamie musiał opuszczać się tyłem
17:16
rappelling backwards out of helicopters
399
1024050
2245
z płoz śmigłowców wiszących nad ziemią.
17:18
over the skids,
400
1026295
1435
17:19
and he was givena service dog
named Gander, a labradoodle,
named Gander, a labradoodle,
401
1027730
3069
Aby pomóc mu uporać się z tymi problemami,
otrzymał psa, mieszankę labradora
i pudla o imieniu Gander.
i pudla o imieniu Gander.
17:22
to help him with PTSD and his fear of heights.
402
1030799
3451
17:26
This is them actually on the first day that they met,
403
1034250
2660
To oni pierwszego dnia, gdy się poznali.
17:28
which is amazing, and since then,
404
1036910
2592
To niesamowite.
Od tego momentu spędzili razem dużo czasu,
17:31
they've spent a lot of time together
405
1039502
1765
odwiedzając innych weteranów
cierpiących na podobne problemy.
cierpiących na podobne problemy.
17:33
visiting with other veterans
suffering from similar issues.
suffering from similar issues.
406
1041267
4250
17:37
But what's so interesting to me about
Lonnie and Gander's relationship
Lonnie and Gander's relationship
407
1045517
3062
Ale mnie w związku Lonniego i Gandera
najbardziej interesuje fakt,
najbardziej interesuje fakt,
17:40
is about a few months in,
408
1048579
1778
że po kilku miesiącach
u psa rozwinął się lęk wysokości,
u psa rozwinął się lęk wysokości,
17:42
Gander actually developed a fear of heights,
409
1050357
3327
17:45
probably because he was
watching Lonnie so closely.
watching Lonnie so closely.
410
1053684
4297
prawdopodobnie na skutek tego,
że tak bacznie obserwował swego pana.
że tak bacznie obserwował swego pana.
Wspaniałe jest to, że on nadal jest
fantastycznym psem towarzyszącym,
fantastycznym psem towarzyszącym,
17:49
What's pretty great about this, though,
is that he's still a fantastic service dog,
is that he's still a fantastic service dog,
411
1057981
3469
17:53
because now, when they're both at a great height,
412
1061450
2535
bo teraz, gdy obaj są na wysokości,
17:55
Lonnie is so concerned with Gander's well-being
413
1063985
3358
Lonnie jest tak zajęty stanem Gandera,
17:59
that he forgets to be scared of the heights himself.
414
1067343
5974
że zapomina o własnym lęku wysokości.
18:05
Since I've spent so much time with these stories,
415
1073317
3281
Spędziłam wiele czasu
nad takimi historiami,
nad takimi historiami,
18:08
digging into archives,
416
1076598
1404
przekopywałam archiwa,
18:10
I literally spent years doing this research,
417
1078002
2454
dosłownie poświeciłam lata na te badania
18:12
and it's changed me.
418
1080456
2300
i to mnie zmieniło.
Nie patrzę już na zwierzęta
z poziomu gatunku.
z poziomu gatunku.
18:14
I no longer look at animals at the species level.
419
1082756
3936
18:18
I look at them as individuals,
420
1086692
2228
Widzę je jako indywidualne jednostki
18:20
and I think about them as creatures
421
1088920
1572
i myślę o nich jak o stworzeniach
posiadających własną emocjonalność,
posiadających własną emocjonalność,
18:22
with their own individual weather systems
422
1090492
2759
18:25
guiding their behavior and informing
423
1093251
1712
sterującą ich zachowaniem
i reakcjami na świat.
i reakcjami na świat.
18:26
how they respond to the world.
424
1094963
2309
18:29
And I really believe that this has made me
425
1097272
2888
Naprawdę wierzę, że to uczyniło mnie osobą
o większej ciekawości i empatii,
18:32
a more curious and a more empathetic person,
426
1100160
2364
18:34
both to the animals that share my bed
427
1102524
3443
zarówno wobec zwierząt,
z którymi dzielę łóżko lub które zjadam,
z którymi dzielę łóżko lub które zjadam,
18:37
and occasionally wind up on my plate,
428
1105967
2126
18:40
but also to the people that I know
429
1108093
2850
ale również wobec ludzi, których znam,
18:42
who are suffering from anxiety
430
1110943
2951
cierpiących z powodu lęków,
fobii i innych rzeczy.
fobii i innych rzeczy.
18:45
and from phobias and all manner of other things,
431
1113894
2627
18:48
and I really do believe that
432
1116521
1975
Naprawdę wierzę w to,
18:50
even though you can't know exactly
433
1118496
2248
że choć nigdy nie dowiemy się dokładnie,
18:52
what's going on in the mind of a pig
434
1120744
3387
co się dzieje w umyśle świni,
18:56
or your pug or your partner,
435
1124131
2107
twojego mopsa lub twojego partnera,
18:58
that that shouldn't stop you
from empathizing with them.
from empathizing with them.
436
1126248
3807
to nie powinniśmy przestawać
przejawiać empatii wobec nich.
przejawiać empatii wobec nich.
19:02
The best thing that we could do for our loved ones
437
1130055
2489
Najlepszą rzeczą, jaką możemy zrobić
dla naszych ulubieńców
dla naszych ulubieńców
19:04
is, perhaps, to anthropomorphize them.
438
1132544
4296
to, być może, antropomorfizować ich.
19:08
Charles Darwin's father once told him
439
1136840
3501
Ojciec Karola Darwina
powiedział mu pewnego razu,
powiedział mu pewnego razu,
19:12
that everybody could lose their mind at some point.
440
1140341
5219
że każdy może kiedyś stracić rozum.
Na szczęście często można go odzyskać,
19:17
Thankfully, we can often find them again,
441
1145560
2831
19:20
but only with each other's help.
442
1148391
2171
ale tylko dzięki pomocy innych.
19:22
Thank you.
443
1150562
2056
Dziękuję.
(Brawa)
19:24
(Applause)
444
1152618
3573
ABOUT THE SPEAKER
Laurel Braitman - Science Historian + WriterScience historian Laurel Braitman is the author of Animal Madness, a book that takes a close look at our non-human friends and their mental anxieties.
Why you should listen
Laurel Braitman is a science historian who wants to know: Why is your cat so sad? For her book Animal Madness, the TED Fellow delves into the history of mental illness in animals, revealing a world of parrots that pluck themselves, cats with PTSD and donkeys with deep neuroses. Braitman holds a PhD in history and anthropology of science from MIT and works as an affiliate artist at the Headlands Center for the Arts.
More profile about the speakerLaurel Braitman | Speaker | TED.com