TEDWomen 2015
Jimmy Carter: Why I believe the mistreatment of women is the number one human rights abuse
Jimmy Carter: Dlaczego uważam dyskryminację kobiet za największe łamanie praw człowieka
Filmed:
Readability: 4.4
1,642,741 views
Były prezydent USA Jimmy Carter z charakterystyczną dla siebie determinacją przedstawia trzy nieoczekiwane powody, dla których kobiety i dziewczęta są wciąż gorzej traktowane w różnych częściach świata, zarówno tych rozwiniętych, jak i tych rozwijających się. Jaki jest ostatni z przytaczanych powodów? „Mężczyzn to w zasadzie nie obchodzi”.
Jimmy Carter - Peace activist
The president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism. Full bio
The president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
As a matter of fact,
0
481
1534
Prawdę mówiąc,
00:14
I was trying to think about my career
since I left the White House,
since I left the White House,
1
2015
3272
odkąd opuściłem Biały Dom,
próbowałem przemyśleć swoją karierę,
próbowałem przemyśleć swoją karierę,
00:17
and the best example I have is a cartoon
in The New Yorker a couple of years ago.
in The New Yorker a couple of years ago.
2
5287
4296
co najlepiej opisuje komiks
z New Yorkera sprzed kilku lat.
z New Yorkera sprzed kilku lat.
00:21
This little boy is looking up
at his father,
at his father,
3
9583
2159
Chłopczyk patrzy na swojego tatę
00:23
and he says, "Daddy, when I grow up,
I want to be a former president."
I want to be a former president."
4
11742
4045
i mówi: "Tato, kiedy dorosnę,
chcę zostać byłym prezydentem".
chcę zostać byłym prezydentem".
00:27
(Laughter)
5
15787
1690
(Śmiech)
00:29
Well, I have had a great blessing
as a former president,
as a former president,
6
17477
3716
Byłem szczęściarzem jako były prezydent,
00:33
because I have had an access
7
21193
2427
bo miałem możliwość,
00:35
that very few other people
in the world have ever had
in the world have ever had
8
23620
2657
dostępną tylko nielicznym,
00:38
to get to know so many people
around this whole universe.
around this whole universe.
9
26277
3646
poznania tak wielu ludzi na całym świecie.
00:41
Not only am I familiar
with the 50 states in the United States,
with the 50 states in the United States,
10
29923
3622
Nie tylko odwiedziłem 50 stanów,
00:45
but also my wife and I have visited
more than 145 countries in the world,
more than 145 countries in the world,
11
33545
4876
ale wraz z żoną byłem w ponad 145 krajach,
00:50
and the Carter Center has had full-time
programs in 80 nations on Earth.
programs in 80 nations on Earth.
12
38421
4249
a Centrum Cartera oferuje
programy dla 80 różnych narodów.
programy dla 80 różnych narodów.
00:54
And a lot of times,
when we go into a country,
when we go into a country,
13
42670
2196
Kiedy jesteśmy w jakimś kraju,
00:56
we not only the meet
the king or the president,
the king or the president,
14
44866
2210
to nie tylko odwiedzamy
króla lub prezydenta,
króla lub prezydenta,
00:59
but we also meet the villagers who live
in the most remote areas of Africa.
in the most remote areas of Africa.
15
47076
4348
ale też mieszkańców
najdalszych regionów Afryki.
najdalszych regionów Afryki.
01:03
So our overall commitment
at the Carter Center
at the Carter Center
16
51424
3506
Głównym zadaniem w Centrum Cartera
01:06
is to promote human rights,
17
54930
1997
jest promowanie praw człowieka.
01:08
and knowing the world as I do,
I can tell you without any equivocation
I can tell you without any equivocation
18
56927
4712
A znając świat tak, jak ja go znam,
mogę powiedzieć bez wahania,
mogę powiedzieć bez wahania,
01:13
that the number one abuse
of human rights on Earth
of human rights on Earth
19
61639
3891
że najpowszechniej łamie się
prawa człowieka,
prawa człowieka,
01:17
is, strangely, not addressed quite often,
is the abuse of women and girls.
is the abuse of women and girls.
20
65530
5839
o czym rzadko się mówi,
dyskryminując kobiety i dziewczęta.
dyskryminując kobiety i dziewczęta.
01:23
(Applause)
21
71369
3288
(Brawa)
01:26
There are a couple of reasons for this
that I'll mention to begin with.
that I'll mention to begin with.
22
74657
5233
Jest kilka powodów tej sytuacji.
01:31
First of all is the misinterpretation
of religious scriptures, holy scriptures,
of religious scriptures, holy scriptures,
23
79890
5470
Przede wszystkim błędna
interpretacja tekstów religijnych
interpretacja tekstów religijnych
01:37
in the Bible, Old Testament,
New Testament, Quran and so forth,
New Testament, Quran and so forth,
24
85360
3623
zawartych w Biblii, Starym
i Nowym Testamencie, Koranie itd.
i Nowym Testamencie, Koranie itd.
01:40
and these have been misinterpreted by men
who are now in the ascendant positions
who are now in the ascendant positions
25
88983
7263
Zinterpretowali je mężczyzni,
którzy zajmują teraz wiodącą pozycję
którzy zajmują teraz wiodącą pozycję
01:48
in the synagogues and the churches
and in the mosques.
and in the mosques.
26
96246
2629
w synagogach, kościołach i meczetach.
01:50
And they interpret these rules
to make sure that women
to make sure that women
27
98875
3831
Oni interpretują te reguły tak,
żeby kobiety na pewno
żeby kobiety na pewno
01:54
are ordinarily relegated
to a secondary position
to a secondary position
28
102706
4254
zostały zepchnięte na podrzędną pozycję
01:58
compared to men in the eyes of God.
29
106960
2888
w stosunku do tej przeznaczonej
dla nich w oczach Boga.
dla nich w oczach Boga.
02:02
This is a very serious problem.
It's ordinarily not addressed.
It's ordinarily not addressed.
30
110558
4222
To jest bardzo poważny problem.
Zazwyczaj się o tym nie mówi.
Zazwyczaj się o tym nie mówi.
02:06
A number of years ago, in the year 2000,
31
114780
2111
Jeszcze kilka lat temu, w 2000 roku,
02:08
I had been a Baptist,
a Southern Baptist for 70 years --
a Southern Baptist for 70 years --
32
116891
3563
należałem od 70 lat
do Południowej Konwencji Baptystów.
do Południowej Konwencji Baptystów.
02:12
I tell you, I still teach
Sunday school every Sunday;
Sunday school every Sunday;
33
120454
2482
Nadal uczę w szkółce niedzielnej,
02:14
I'll be teaching this Sunday as well --
34
122936
1871
w najbliższą niedzielę też tam będę.
02:16
but the Southern Baptist Convention
in the year 2000 decided
in the year 2000 decided
35
124807
4415
Ale w 2000 roku Południowa Konwencja
Baptystów zdecydowała,
Baptystów zdecydowała,
02:21
that women should play
a secondary position,
a secondary position,
36
129222
2601
że kobiety mają grać podrzędną rolę,
02:23
a subservient position to men.
37
131823
2066
uległą wobec mężczyzn.
02:25
So they issued an edict, in effect,
38
133889
2717
Wydano edykt
02:28
that prevents women from being priests,
pastors, deacons in the church,
pastors, deacons in the church,
39
136606
5904
uniemożliwiający kobietom zostanie
kapłanami, pastorami, diakonami
kapłanami, pastorami, diakonami
02:34
or chaplains in the military,
40
142510
2292
lub kapelanami w wojsku.
02:36
and if a woman teaches a classroom
41
144802
3158
A jeśli kobieta uczy
02:39
in a Southern Baptist seminary,
42
147960
2182
w seminarium Południowej
Konwencji Baptystów,
Konwencji Baptystów,
02:42
they cannot teach if a boy is in the room,
43
150142
3413
to nie może tego robić,
jeśli na sali jest chłopiec,
jeśli na sali jest chłopiec,
02:45
because you can find verses in the Bible,
44
153555
2021
ponieważ w Biblii znajduje się werset,
02:47
there's over 30,000 verses in the Bible,
45
155576
3024
wśród 30 tysięcy innych,
02:50
that say that a woman shouldn't
teach a man, and so forth.
teach a man, and so forth.
46
158600
2810
który mówi, że kobieta
nie powinna uczyć mężczyzny.
nie powinna uczyć mężczyzny.
02:53
But the basic thing is the scriptures
are misinterpreted
are misinterpreted
47
161410
3035
Ale podstawowy problem stanowi
błędna interpretacja,
błędna interpretacja,
02:56
to keep men in an ascendant position.
48
164445
2461
która pozwala mężczyznom
zajmować wiodące pozycje.
zajmować wiodące pozycje.
02:58
That is an all-pervasive problem,
49
166906
2090
To jest wszechobecny problem,
03:00
because men can exert that power
50
168996
4876
ponieważ mężczyźni mogą
nadużywać tej władzy.
nadużywać tej władzy.
03:05
and if an abusive husband or an employer,
for instance, wants to cheat women,
for instance, wants to cheat women,
51
173872
6014
Jeśli stosujący przemoc mąż
albo pracodawca chce oszukać kobietę,
albo pracodawca chce oszukać kobietę,
03:11
they can say that if women
are not equal in the eyes of God,
are not equal in the eyes of God,
52
179886
3784
wystarczy, że powie, że w oczach Boga
nie jest ona z nim równa,
nie jest ona z nim równa,
03:15
why should I treat them as equals myself?
53
183670
2192
więc czemu miałby ją jako taką traktować.
03:17
Why should I pay them equal pay
for doing the same kind of work?
for doing the same kind of work?
54
185862
4458
Dlaczego ma jej płacić
tyle samo za tę samą pracę?
tyle samo za tę samą pracę?
03:22
The other very serious blight
55
190320
1927
Inną poważną plagą
03:24
that causes this problem
is the excessive resort to violence,
is the excessive resort to violence,
56
192247
4017
powodującą ten problem jest
uciekanie się do przemocy,
uciekanie się do przemocy,
03:28
and that is increasing
tremendously around the world.
tremendously around the world.
57
196264
4594
coraz bardziej powszechne na świecie.
03:32
In the United States of America,
for instance, we have had
for instance, we have had
58
200858
2929
Na przykład w USA nastąpił
03:35
an enormous increase
in abuse of poor people,
in abuse of poor people,
59
203787
4180
niesamowity wzrost
łamania praw ludzi biednych,
łamania praw ludzi biednych,
03:39
mostly black people and minorities,
by putting them in prison.
by putting them in prison.
60
207967
5294
głównie ludności czarnej i mniejszości,
przez wsadzanie ich do więzienia.
przez wsadzanie ich do więzienia.
03:45
When I was in office
as governor of Georgia,
as governor of Georgia,
61
213261
2554
Kiedy byłem gubernatorem Georgii
03:47
one out of every 1,000 Americans
were in prison.
were in prison.
62
215815
3366
1 na 1000 Amerykanów siedział w więzieniu.
03:51
Nowadays, 7.3 people
per 1,000 are in prison.
per 1,000 are in prison.
63
219181
5109
Teraz w więzieniu są 7,3 osoby na 1000.
03:56
That's a sevenfold increase.
64
224290
2020
To aż siedmiokrotny wzrost.
03:58
And since I left the White House,
65
226310
1648
Odkąd opuściłem Biały Dom
03:59
there's been an 800 percent increase
in the number of women
in the number of women
66
227958
3321
o 800% zwiększyła się
liczba czarnych kobiet,
liczba czarnych kobiet,
04:03
who are black who are in prison.
67
231279
2577
które znajdują się w więzieniu.
04:05
We also have
[one of the only countries] on Earth
[one of the only countries] on Earth
68
233856
2524
Jako jedyny spośród rozwiniętych krajów
04:08
that still has the death penalty
that is a developed country.
that is a developed country.
69
236380
3954
nadal stosujemy karę śmierci.
04:12
And we rank right alongside
the countries that are most abusive
the countries that are most abusive
70
240334
3367
W ten sposób stawiamy się
na równi z krajami
na równi z krajami
04:15
in all elements of human rights
in encouraging the death penalty.
in encouraging the death penalty.
71
243701
3504
łamiącymi prawa człowieka
przez stosowanie kary śmierci.
przez stosowanie kary śmierci.
04:19
We're in California now,
and I figured out the other day
and I figured out the other day
72
247555
2856
Jesteśmy w Kalifornii.
Ostatnio zdałem sobie sprawę,
04:22
that California has spent
four billion dollars
four billion dollars
73
250411
2995
że Kalifornia wydała 4 miliardy dolarów
04:25
in convicting 13 people
for the death penalty.
for the death penalty.
74
253406
4412
przez skazanie 13 osób na karę śmierci.
04:29
If you add that up, that's 307 million
dollars it costs California
dollars it costs California
75
257818
4835
Czyli że jedna taka egzekucja
kosztuje Kalifornię 307 milionów dolarów.
04:34
to send a person to be executed.
76
262653
2948
04:37
Nebraska this week just passed a law
abolishing the death penalty,
abolishing the death penalty,
77
265991
3483
W tym tygodniu Nebraska przegłosowała
prawo znoszące karę śmierci,
prawo znoszące karę śmierci,
04:41
because it costs so much. (Applause)
78
269474
4466
bo jest zbyt kosztowna. (Brawa)
04:46
So the resort to violence and abuse
of poor people and helpless people
of poor people and helpless people
79
274861
4226
Uciekanie się do przemocy i nadużycia
wobec ludzi biednych i bezradnych
wobec ludzi biednych i bezradnych
04:51
is another cause of the increase
in abuse of women.
in abuse of women.
80
279087
4098
to kolejne przyczyny wzrostu liczby
nadużyć względem kobiet.
nadużyć względem kobiet.
04:55
Let me just go down a very few
abuses of women that concern me most,
abuses of women that concern me most,
81
283475
4504
Podam kilka przykładów przemocy wobec
kobiet, które najbardziej mnie poruszają.
kobiet, które najbardziej mnie poruszają.
04:59
and I'll be fairly brief, because I have
a limited amount of time, as you know.
a limited amount of time, as you know.
82
287979
3901
Będę mówił krótko ze względu
na ograniczoną ilość czasu.
na ograniczoną ilość czasu.
05:03
One is genital mutilation.
83
291880
4250
Pierwszym jest obrzezanie kobiet.
05:08
Genital mutilation is horrible
and not known by American women,
and not known by American women,
84
296360
4114
Obrzezanie kobiet jest straszne,
Amerykanki go nie znają,
Amerykanki go nie znają,
05:12
but in some countries, many countries,
85
300474
3745
ale w wielu krajach
05:16
when a child is born that's a girl,
very soon in her life,
very soon in her life,
86
304219
4306
genitalia dziewczynek
05:20
her genitals are completely cut away
by a so-called cutter
by a so-called cutter
87
308525
6710
są wycinane przez tak zwaną "akuszerkę",
05:27
who has a razor blade and,
in a non-sterilized way,
in a non-sterilized way,
88
315235
3992
która za pomocą ostrza,
w niesterylnych warunkach,
w niesterylnych warunkach,
05:31
they remove the exterior parts
of a woman's genitalia.
of a woman's genitalia.
89
319227
3943
usuwa zewnętrzne części
kobiecych genitaliów.
kobiecych genitaliów.
05:35
And sometimes, in more extreme cases
but not very rare cases,
but not very rare cases,
90
323170
4421
A w skrajnych przypadkach,
zaszywa wejście do waginy tak,
zaszywa wejście do waginy tak,
05:39
they sew the orifice up so the girl
can just urinate or menstruate.
can just urinate or menstruate.
91
327591
3814
że przez pozostawiony otwór wydostaje się
tylko mocz i krew menstruacyjna.
tylko mocz i krew menstruacyjna.
05:43
And then later, when she gets married,
the same cutter goes in
the same cutter goes in
92
331405
3379
Kiedy dziewczyna wychodzi za mąż,
przychodzi tam sama "akuszerka"
przychodzi tam sama "akuszerka"
05:46
and opens the orifice up
so she can have sex.
so she can have sex.
93
334784
2616
i otwiera wejście do waginy,
żeby mogła uprawiać seks.
żeby mogła uprawiać seks.
05:49
This is not a rare thing, although
it's against the law in most countries.
it's against the law in most countries.
94
337400
4015
Ten proceder, mimo że w wielu krajach
prawnie zakazany, wcale nie jest rzadki.
prawnie zakazany, wcale nie jest rzadki.
05:53
In Egypt, for instance,
95
341415
1932
Na przykład w Egipcie
05:55
91 percent of all the females
that live in Egypt today
that live in Egypt today
96
343347
3653
91% kobiet
05:59
have been sexually mutilated in that way.
97
347000
2560
jest "obrzezanych".
06:01
In some countries,
it's more than 98 percent
it's more than 98 percent
98
349560
3390
W niektórych krajach ponad 98% kobiet
06:04
of the women are cut that way
before they reach maturity.
before they reach maturity.
99
352950
4296
zostaje obrzezanych
przed osiągnięciem dojrzałości.
przed osiągnięciem dojrzałości.
06:09
This is a horrible affliction
100
357246
2600
To jest straszne nieszczęście,
06:11
on all women that live in those countries.
101
359846
3669
które dotyka wszystkie kobiety
żyjące w tych krajach.
żyjące w tych krajach.
06:15
Another very serious thing
is honor killings,
is honor killings,
102
363515
3784
Innym poważnym problem
są honorowe zabójstwa
są honorowe zabójstwa
06:19
where a family with misinterpretation,
again, of a holy scripture --
again, of a holy scripture --
103
367299
3326
wynikające z błędnej interpretacji
świętych tekstów.
świętych tekstów.
06:22
there's nothing in the Quran
that mandates this --
that mandates this --
104
370625
2688
W Koranie nie ma nic,
co by je uzasadniało.
co by je uzasadniało.
06:25
will execute a girl in their family
105
373313
4187
Dziewczynę spotka
egzekucja z rąk krewnych,
egzekucja z rąk krewnych,
06:29
if she is raped
106
377500
1877
jeśli została zgwałcona,
06:31
or if she marries a man
that her father does not approve,
that her father does not approve,
107
379377
3735
poślubiła mężczyznę,
niezaakceptowanego przez ojca
niezaakceptowanego przez ojca
06:35
or sometimes even if she
wears inappropriate clothing.
wears inappropriate clothing.
108
383112
3111
lub nieodpowiednio się ubrała.
06:38
And this is done by members
of her own family,
of her own family,
109
386223
3028
Te zabójstwa są dokonywane
przez członków rodziny,
przez członków rodziny,
06:41
so the family becomes murderers
110
389251
2205
więc to najbliżsi stają się mordercami,
06:43
when the girl brings
so-called disgrace to the family.
so-called disgrace to the family.
111
391456
4352
jeśli dziewczyna przyniesie
"hańbę" rodzinie.
"hańbę" rodzinie.
06:47
An analysis was done in Egypt
not so long ago by the United Nations
not so long ago by the United Nations
112
395808
3347
Z analizy przeprowadzonej ostatnio
w Egipcie przez ONZ wynika,
w Egipcie przez ONZ wynika,
06:51
and it showed that 75 percent
of these murders of a girl
of these murders of a girl
113
399155
4042
że 75% tych zabójstw
06:55
are perpetrated by the father,
the uncle or the brother,
the uncle or the brother,
114
403197
5383
zostało popełnionych przez
ojca, wujka lub brata,
ojca, wujka lub brata,
07:00
but 25 percent of the murders
are conducted by women.
are conducted by women.
115
408580
3452
ale 25% dokonują kobiety.
07:04
Another problem that we have in the world
116
412032
1962
Kolejnym problemem,
07:05
that relates to women
particularly is slavery,
particularly is slavery,
117
413994
2738
dotyczącym zwłaszcza kobiet,
jest niewolnictwo
jest niewolnictwo
07:08
or human trafficking it's called nowadays.
118
416732
2415
albo handel ludźmi,
jak to się dzisiaj określa.
jak to się dzisiaj określa.
07:11
There were about 12.5 million people
sold from Africa into slavery
sold from Africa into slavery
119
419147
4418
Około 12,5 milionów Afrykanów
zostało sprzedanych w niewolę
zostało sprzedanych w niewolę
07:15
in the New World back in
the 19th century and the 18th century.
the 19th century and the 18th century.
120
423565
4219
w Nowym Świecie w XVIII i XIX wieku.
07:19
There are 30 million people
now living in slavery.
now living in slavery.
121
427784
3855
Obecnie 30 milionów ludzi żyje w niewoli.
07:23
The United States Department of State
now has a mandate from Congress
now has a mandate from Congress
122
431639
5642
Departament Stanu,
zobowiązany przez Kongres
zobowiązany przez Kongres
07:29
to give a report every year,
123
437281
2322
do przedstawiania rocznego raportu,
07:31
and the State Department reports
that 800,000 people are sold
that 800,000 people are sold
124
439603
4643
poinformował, że 800 000 osób rocznie
07:36
across international borders
every year into slavery,
every year into slavery,
125
444246
3647
zostaje sprzedanych do niewoli,
07:39
and that 80 percent
of those sold are women,
of those sold are women,
126
447893
2948
80% stanowią kobiety
07:42
into sexual slavery.
127
450841
2136
zmuszone do prostytucji.
07:44
In the United States right this moment,
128
452977
2554
W tym momencie w USA
07:47
60,000 people are living
in human bondage, or slavery.
in human bondage, or slavery.
129
455531
3854
60 000 osób żyje w niewoli.
07:51
Atlanta, Georgia, where
the Carter Center is located
the Carter Center is located
130
459385
2786
W Atlancie, w stanie Georgia,
siedzibie Centrum Cartera
siedzibie Centrum Cartera
07:54
and where I teach at Emory University,
131
462171
2601
i Uniwersytetu Emory, gdzie wykładam,
07:56
they have between 200 and 300 women,
people sold into slavery every month.
people sold into slavery every month.
132
464772
5307
co miesiąc 200 do 300 osób
zostaje sprzedanych w niewolę.
zostaje sprzedanych w niewolę.
08:02
It's the number one place
in the nation because of that.
in the nation because of that.
133
470672
3109
Pod tym względem Atlanta
jest numerem jeden w kraju.
jest numerem jeden w kraju.
08:05
Atlanta has the busiest
airport in the world,
airport in the world,
134
473781
2206
Lotnisko w Atlancie
jest największe na świecie
jest największe na świecie
08:07
and they also have a lot of passengers
that come from the Southern Hemisphere.
that come from the Southern Hemisphere.
135
475987
5247
i ma wielu pasażerów
z południowej półkuli.
z południowej półkuli.
08:13
If a brothel owner
136
481234
2624
Jeśli właściciel burdelu
08:15
wants to buy a girl
that has brown or black skin,
that has brown or black skin,
137
483858
3019
chce mieć dziewczynę o brązowym
lub czarnym kolorze skóry,
lub czarnym kolorze skóry,
08:18
they can do it for 1,000 dollars.
138
486877
2646
to może ją kupić za tysiąc dolarów.
08:21
A white-skinned girl brings
several times more than that,
several times more than that,
139
489523
4087
Biała dziewczyna kosztuje
kilka razy więcej.
kilka razy więcej.
08:25
and the average brothel owner in Atlanta
and in the United States now
and in the United States now
140
493610
3390
Przeciętny właściciel burdelu
w Atlancie czy w USA
w Atlancie czy w USA
08:29
can earn about $35,000 per slave.
141
497000
4504
może zarobić na niewolniku
około 35 000 dolarów.
około 35 000 dolarów.
08:33
The sex trade in Atlanta, Georgia, exceeds
the total drug trade in Atlanta, Georgia.
the total drug trade in Atlanta, Georgia.
142
501504
5109
W Atlancie niewolnictwo seksualne
jest większe niż handel narkotykami.
jest większe niż handel narkotykami.
08:38
So this is another very serious problem,
and the basic problem is prostitution,
and the basic problem is prostitution,
143
506613
4845
I to jest kolejny poważny problem,
08:43
because there's not
a whorehouse in America
a whorehouse in America
144
511465
3994
bo nie ma w Ameryce burdelu,
08:47
that's not known by the local officials,
145
515459
2229
o którym nie wiedzieliby lokalni oficjele,
08:49
the local policemen, or the chief
of police or the mayor and so forth.
of police or the mayor and so forth.
146
517688
3971
policjanci, szef policji lub burmistrz.
08:53
And this leads to one
of the worst problems,
of the worst problems,
147
521659
2727
A to prowadzi do jednego
z najgorszych problemów,
z najgorszych problemów,
08:56
and that is that women are bought
increasingly and put into sexual slavery
increasingly and put into sexual slavery
148
524386
4249
czyli do faktu, że kobiety
są zmuszane do prostytucji
są zmuszane do prostytucji
09:00
in all countries in the world.
149
528635
1951
we wszystkich krajach świata.
09:02
Sweden has got a good approach to it.
150
530586
2554
Szwecja ma do tego dobre podejście.
09:05
About 15 to 20 years ago, Sweden
decided to change the law,
decided to change the law,
151
533140
3622
Jakieś 15 czy 20 lat temu
Szwecja postanowiła zmienić prawo
Szwecja postanowiła zmienić prawo
09:08
and women are no longer prosecuted
152
536762
2554
i nie skazuje się już kobiet,
09:11
if they are in sexual slavery,
153
539316
2784
które są ofiarami
niewolnictwa seksualnego,
niewolnictwa seksualnego,
09:14
but the brothel owners and the pimps
and the male customers are prosecuted,
and the male customers are prosecuted,
154
542100
5575
ale właścicieli burdeli,
alfonsów i klientów.
alfonsów i klientów.
(Brawa)
09:19
and -- (Applause) --
prostitution has gone down.
prostitution has gone down.
155
547675
4788
Tak ograniczono prostytucję.
09:24
In the United States, we take
just the opposite position.
just the opposite position.
156
552463
3014
W USA robi się dokładnie na odwrót.
09:27
For every male arrested
for illegal sex trade,
for illegal sex trade,
157
555477
6187
Na każdego mężczyznę aresztowanego
za nielegalną prostytucję
za nielegalną prostytucję
09:33
25 women are arrested
in the United States of America.
in the United States of America.
158
561664
5456
przypada 25 aresztowanych kobiet.
09:39
Canada, Ireland, I've already said Sweden,
159
567120
4110
Kanada, Irlandia, Szwecja,
09:43
France, and other countries are moving now
towards this so-called Swedish model.
towards this so-called Swedish model.
160
571230
3920
Francja i inne kraje idą
w stronę modelu szwedzkiego.
w stronę modelu szwedzkiego.
09:47
That's another thing that can be done.
161
575150
2159
To kolejna rzecz, którą można zrobić.
09:49
We have two great institutions
in this country that all of us admire:
in this country that all of us admire:
162
577309
3371
W tym kraju mamy dwie instytucje,
które wszyscy podziwiamy:
które wszyscy podziwiamy:
09:52
our military and our great
university system.
university system.
163
580680
3831
wojsko i wspaniałe uniwersytety.
09:56
In the military, they are now analyzing
how many sexual assaults take place.
how many sexual assaults take place.
164
584511
4319
Armia analizuje właśnie ilość przypadków
molestowania seksualnego w szeregach.
molestowania seksualnego w szeregach.
10:00
The last report I got,
there were 26,000 sexual assaults
there were 26,000 sexual assaults
165
588830
4389
Ostatni raport, który widziałem,
mówił o 26 000 przypadków,
mówił o 26 000 przypadków,
10:05
that took place in the military --
166
593219
2345
które miały miejsce w wojsku.
10:07
26,000.
167
595564
1636
26 tysięcy.
10:09
Only 3,000, not much more than 1 percent,
are actually prosecuted,
are actually prosecuted,
168
597210
5210
Tylko 3 tysiące, nie więcej niż 1%,
zostało osądzonych.
zostało osądzonych.
10:14
and the reason is that the commanding
officer of any organization --
officer of any organization --
169
602420
4170
Wynika to z tego, że oficer
dowodzący dowolną organizacją:
dowodzący dowolną organizacją:
10:18
a ship like my submarine,
or a battalion in the Army
or a battalion in the Army
170
606590
4252
statkiem, jak moja łódź podwodna,
batalionem w wojsku
batalionem w wojsku
10:22
or a company in the Marines --
171
610842
2136
czy kompanią w Marines,
10:24
the commanding officer
has the right under law to decide
has the right under law to decide
172
612978
4125
podejmuje decyzję,
10:29
whether to prosecute a rapist or not,
173
617103
2585
czy osądzić gwałciciela czy nie.
10:31
and of course, the last thing they want
is for anybody to know
is for anybody to know
174
619688
3181
A oczywiście ostatnią rzeczą,
do której chce się przyznać
do której chce się przyznać
10:34
that under their command,
sexual assaults are taking place,
sexual assaults are taking place,
175
622869
3437
jest to, że pod jego dowództwem
miały miejsce takie przypadki,
miały miejsce takie przypadki,
10:38
so they do not do it.
176
626306
1904
więc nikogo nie osądza.
10:40
That law needs to be changed.
177
628210
2542
Prawo trzeba zmienić.
10:43
About one out of four girls
who enter American universities
who enter American universities
178
631472
3192
Spośród studentek na uniwersytetach USA
10:46
will be sexually assaulted
before she graduates,
before she graduates,
179
634664
2787
1 na 4 doświadczy napaści
na tle seksualnym.
na tle seksualnym.
10:49
and this is now getting
a lot of publicity,
a lot of publicity,
180
637451
2286
Obecnie problem ten nabrał rozgłosu,
10:51
partially because of my book,
but other things,
but other things,
181
639737
2206
częściowo dzięki mojej książce.
10:53
and so 89 universities in America
are now condemned
are now condemned
182
641943
4188
Obecnie 89 uniwersytetów w USA
zostało postawionych w stan oskarżenia
zostało postawionych w stan oskarżenia
10:58
by the Department of Education
under Title IX
under Title IX
183
646131
2685
przez Departament Edukacji
z tytułu ustawy Title IX,
z tytułu ustawy Title IX,
11:00
because the officials of the universities
are not taking care of the women
are not taking care of the women
184
648816
4713
ponieważ władze tych uniwersytetów
nie robią nic, aby chronić kobiety
nie robią nic, aby chronić kobiety
11:05
to protect them from sexual assault.
185
653529
1951
przed napaściami na tle seksualnym.
11:07
The Department of Justice says
that more than half of the rapes
that more than half of the rapes
186
655480
3668
Według Departamentu Sprawiedliwości
to seryjni gwałciciele
to seryjni gwałciciele
11:11
on a college campus
take place by serial rapists,
take place by serial rapists,
187
659148
3483
dokonują ponad połowy gwałtów
na uniwersyteckich kampusach.
na uniwersyteckich kampusach.
11:14
because outside of the university system,
188
662631
2578
Poza systemem uniwersyteckim
11:17
if they rape somebody,
they'll be prosecuted,
they'll be prosecuted,
189
665209
3018
stanęliby za gwałt przed sądem,
11:20
but when they get on a university campus,
they can rape with impunity.
they can rape with impunity.
190
668227
4028
ale na kampusie pozostają bezkarni.
11:24
They're not prosecuted.
191
672255
2043
Nie są karani.
11:26
Those are the kinds of things
that go on in our society.
that go on in our society.
192
674298
3344
Takie rzeczy dzieją się
w naszym społeczeństwie.
w naszym społeczeństwie.
11:29
Another thing that's very serious
about the abuse of women and girls
about the abuse of women and girls
193
677642
5572
Kolejnym problemem związanym
z łamaniem praw kobiet i dziewczyn
z łamaniem praw kobiet i dziewczyn
11:35
is the lack of equal pay for equal work,
194
683214
4993
jest brak równej płacy za tę samą pracę.
11:40
as you know. (Applause)
195
688207
2089
(Brawa)
11:42
And this is sometimes misinterpreted,
but for full-time employment,
but for full-time employment,
196
690296
6837
I to jest czasami błędnie interpretowane,
ale zatrudniona na pełny etat Amerykanka
ale zatrudniona na pełny etat Amerykanka
11:49
a woman in the United States now
gets 23 percent less than a man.
gets 23 percent less than a man.
197
697133
3347
zarabia o 23% mniej niż mężczyzna.
11:52
When I became president,
the difference was 39 percent.
the difference was 39 percent.
198
700480
2889
Kiedy zostałem prezydentem
różnica wynosiła 39%.
różnica wynosiła 39%.
11:55
So we've made some progress,
partially because I was president
partially because I was president
199
703369
3877
Udało nam się poprawić tę sytuację,
częściowo dlatego, że byłem prezydentem,
częściowo dlatego, że byłem prezydentem,
11:59
and so forth -- (Applause) (Laughter) --
200
707246
5914
(Brawa) (Śmiech)
12:05
but in the last 15 years,
there's been no progress made,
there's been no progress made,
201
713160
3408
ale w ciągu ostatnich 15 lat
nic się nie zmieniło.
nic się nie zmieniło.
12:08
so it's been just about 23
or 24 percent difference
or 24 percent difference
202
716568
2856
23% lub 24% różnicy
12:11
for the last 15 years.
203
719424
2275
przez 15 lat.
12:13
These are the kind of things that go on.
204
721699
1928
Tak się sprawy mają.
12:15
If you take the Fortune 500 companies,
205
723627
3083
W rankingu Fortune 500
12:18
23 of them have women CEOs,
206
726710
3139
dyrektorami generalnymi 23 firm z 500
12:21
out of 500,
207
729849
1811
są kobiety.
12:23
and those CEOs, I need not tell you,
208
731660
3135
Nie muszę dodawać,
12:26
make less on an average
209
734795
1997
że zarabiają średnio mniej
12:28
than the other CEOs.
210
736792
3118
niż pozostali.
12:31
Well, that's what goes on in our country.
211
739910
2478
Tak się dzieje w naszym kraju.
12:34
Another problem with the United States
212
742388
2484
Innym problemem USA
12:36
is we are the most warlike
nation on Earth.
nation on Earth.
213
744872
3692
jest to, że jesteśmy najbardziej
wojowniczym narodem na świecie.
wojowniczym narodem na świecie.
12:40
We have been to war
with about 25 different countries
with about 25 different countries
214
748564
4226
Od zakończenia II Wojny Światowej
12:44
since the Second World War.
215
752790
2461
weszliśmy w konflikt z 25 krajami.
12:47
Sometimes, we've had soldiers
on the ground fighting.
on the ground fighting.
216
755251
2531
Czasami żołnierze walczą na lądzie.
12:49
The other times,
we've been flying overhead
we've been flying overhead
217
757782
2020
Innym razem latają
12:51
dropping bombs on people.
218
759802
1973
i zrzucają bomby na ludzi.
12:53
Other times, of course, now, we have
drones that attack people and so forth.
drones that attack people and so forth.
219
761775
3762
W tym drugim przypadku
wykorzystuje się teraz drony.
wykorzystuje się teraz drony.
12:57
We've been at war
with 25 different countries
with 25 different countries
220
765537
2673
Ponad 25 konfliktów z różnymi krajami
13:00
or more since the Second World War.
221
768210
2783
albo nawet więcej
od zakończenia II Wojny Światowej.
od zakończenia II Wojny Światowej.
13:02
There was four years,
I won't say which ones,
I won't say which ones,
222
770993
2377
Były cztery lata, nie powiem które,
13:05
where we didn't --
223
773370
1594
kiedy nie walczyliśmy.
13:06
(Applause) -- we didn't drop a bomb,
we didn't launch a missile,
we didn't launch a missile,
224
774964
5758
(Brawa)
Żadnej bomby, żadnej rakiety
13:12
we didn't fire a bullet.
225
780722
1742
nawet jednego pocisku.
13:14
But anyway, those kinds of things,
the resort to violence
the resort to violence
226
782464
4396
Uciekanie się do przemocy
13:18
and the misinterpretation
of the holy scriptures
of the holy scriptures
227
786860
2616
i błędna interpretacja świętych tekstów
13:21
are what causes, are the basic causes,
of abuse of women and girls.
of abuse of women and girls.
228
789476
5294
to główne przyczyny łamania
praw kobiet i dziewczyn.
praw kobiet i dziewczyn.
13:26
There's one more basic cause
that I need not mention,
that I need not mention,
229
794770
3599
Ale jest jeszcze jedna przyczyna,
o której nie wspomniałem.
o której nie wspomniałem.
13:30
and that is that in general,
men don't give a damn.
men don't give a damn.
230
798369
5341
Chodzi o to, że mężczyzn
to zupełnie nie obchodzi.
to zupełnie nie obchodzi.
13:35
(Applause)
That's true.
That's true.
231
803710
3041
(Brawa) To prawda.
13:38
The average man that might say,
I'm against the abuse of women and girls
I'm against the abuse of women and girls
232
806751
5026
Przeciętny mężczyzna, który nawet mówi,
że jest przeciwny łamaniu praw kobiet,
że jest przeciwny łamaniu praw kobiet,
13:43
quietly accepts the privileged
position that we occupy,
position that we occupy,
233
811777
4353
po cichu akceptuje swoją
uprzywilejowaną pozycję.
uprzywilejowaną pozycję.
13:48
and this is very similar
to what I knew when I was a child,
to what I knew when I was a child,
234
816130
3440
I to jest bardzo podobne do tego,
co się działo, gdy byłem dzieckiem
co się działo, gdy byłem dzieckiem
13:51
when separate but equal had existed.
235
819570
2227
i gdy istniała segregacja.
13:53
Racial discrimination, legally,
had existed for 100 years,
had existed for 100 years,
236
821797
5643
Dyskryminacja na tle rasowym
istniała legalnie przez 100 lat,
istniała legalnie przez 100 lat,
13:59
from 1865 at the end of the War
Between the States, the Civil War,
Between the States, the Civil War,
237
827440
3133
od 1865 roku, czyli od końca
Wojny Secesyjnej,
Wojny Secesyjnej,
14:02
all the way up to the 1960s,
238
830573
2844
aż do lat 60. XX wieku,
14:05
when Lyndon Johnson got the bills passed
239
833417
2717
kiedy Lyndon Johnson podpisał ustawę
14:08
for equal rights.
240
836134
1973
o równych prawach.
14:10
But during that time,
there were many white people
there were many white people
241
838107
2740
W tym czasie wielu białych myślało,
14:12
that didn't think that
racial discrimination was okay,
racial discrimination was okay,
242
840847
3367
że dyskryminacja rasowa jest zła,
14:16
but they stayed quiet,
243
844214
2159
ale siedzieli cicho,
14:18
because they enjoyed the privileges
of better jobs,
of better jobs,
244
846373
5134
bo korzystali z przywilejów lepszej pracy,
14:23
unique access to jury duty,
245
851507
3411
możliwości zasiadania
w ławie przysięgłych,
w ławie przysięgłych,
14:26
better schools, and everything else,
246
854918
2251
lepszych szkół i tak dalej.
14:29
and that's the same thing
that exists today,
that exists today,
247
857169
2161
Taką samą sytuację mamy dzisiaj,
14:31
because the average man
really doesn't care.
really doesn't care.
248
859330
3645
bo przeciętnego mężczyznę
to naprawdę nie obchodzi.
to naprawdę nie obchodzi.
14:34
Even though they say, "I'm against
discrimination against girls and women,"
discrimination against girls and women,"
249
862975
6345
Nawet jeśli mówi: "Jestem przeciwny
dyskryminacji kobiet i dziewczyn",
dyskryminacji kobiet i dziewczyn",
14:41
they enjoy a privileged position.
250
869320
3450
to i tak korzysta ze swojej
uprzywilejowanej pozycji.
uprzywilejowanej pozycji.
14:44
And it's very difficult to get
the majority of men
the majority of men
251
872770
2372
Bardzo trudno jest przekonać
większość mężczyzn,
większość mężczyzn,
14:47
who control the university system,
252
875142
3046
którzy kontrolują system uniwersytecki,
14:50
the majority of men that control
the military system,
the military system,
253
878188
2664
system wojskowy,
14:52
the majority of men that control
the governments of the world,
the governments of the world,
254
880852
3498
rządy,
14:56
and the majority of men that control
the great religions.
the great religions.
255
884350
5234
religie.
15:01
So what is the basic thing
that we need to do today?
that we need to do today?
256
889584
3413
Co można zrobić?
15:04
I would say the best thing
that we could do today
that we could do today
257
892997
2531
Najlepiej by było,
15:07
is for the women in the powerful nations
258
895528
4312
żeby kobiety z wpływowych narodów,
15:11
like this one, and where you come from,
259
899840
2723
jak nasz lub ten, z którego pochodzicie,
15:14
Europe and so forth, who have influence
and who have freedom to speak and to act,
and who have freedom to speak and to act,
260
902563
4969
z Europy, które mają wpływ
i mogą mówić i działać,
i mogą mówić i działać,
15:19
need to take the responsibility
on yourselves
on yourselves
261
907532
5026
wzięły na siebie odpowiedzialność
15:24
to be more forceful in demanding
262
912558
3065
i tym bardziej domagały się
15:27
an end to racial discrimination
against girls and women
against girls and women
263
915623
4642
położenia kresu dyskryminacji
względem dziewczyn i kobiet
względem dziewczyn i kobiet
15:32
all over the world.
264
920265
1361
na całym świecie.
15:33
The average woman in Egypt
265
921626
2901
Przeciętna kobieta w Egipcie
15:36
doesn't have much to say
about her daughters
about her daughters
266
924527
2166
niewiele może zdziałać
15:38
getting genitally mutilated and so forth.
267
926693
3408
przeciwko okaleczaniu genitaliów córki.
15:42
I didn't even go down
to detail about that.
to detail about that.
268
930101
2074
Nie będę wchodził w szczegóły.
15:44
But I hope that out of this conference,
269
932175
2059
Ale mam nadzieję, że po tej konferencji
15:46
that every woman here
will get your husbands to realize
will get your husbands to realize
270
934234
4514
każda kobieta tutaj obecna
uświadomi swojemu mężowi,
uświadomi swojemu mężowi,
15:50
that these abuses on the college campuses
and the military and so forth
and the military and so forth
271
938748
4122
że trzeba chronić wasze córki i wnuczki
15:54
and in the future job market,
272
942872
2539
przed tymi nadużyciami
na kampusach, w wojsku
na kampusach, w wojsku
15:57
need to protect your daughters
and your granddaughters.
and your granddaughters.
273
945411
4449
i na rynku pracy.
16:01
I have 12 grandchildren,
four children, and 10 great-grandchildren,
four children, and 10 great-grandchildren,
274
949860
5762
Mam 12 wnuków, 4 dzieci i 10 prawnuków.
16:07
and I think often about them
275
955622
1924
Często o nich myślę
16:09
and about the plight that they
will face in America,
will face in America,
276
957546
3065
i o tym, z czym będą musieli
sobie radzić w Ameryce
sobie radzić w Ameryce
16:12
not only if they lived in Egypt
or a foreign country,
or a foreign country,
277
960611
3785
a co dopiero w Egipcie czy w innym kraju,
16:16
in having equal rights,
278
964396
2206
walcząc o równe prawa.
16:18
and I hope that all of you will join me
279
966602
2333
Mam nadzieję, że wszyscy
dołączycie do mnie
dołączycie do mnie
16:20
in being a champion for women
and girls around the world
and girls around the world
280
968935
3727
i będziecie bronić praw
kobiet i dziewczyn
kobiet i dziewczyn
16:24
and protect their human rights.
281
972662
1555
na całym świecie.
16:26
Thank you very much.
282
974217
2972
Dziękuję bardzo.
16:29
(Applause)
283
977189
4000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Jimmy Carter - Peace activistThe president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism.
Why you should listen
While in office, Jimmy Carter brokered historic peace deals and treaties. Since the 1980s, he has worked tirelessly for conflict resolution around the globe through The Carter Center, where he has engaged in mediation in Ethiopia, Eritrea, North Korea, Liberia, Haiti, Bosnia, Venezuela, Nepal and the Middle East, among many other countries and regions. Under his leadership, The Carter Center has sent 96 election observation missions to the Americas, Africa and Asia. They're also leading the fight against Guinea worm, on track to be the second human disease in history to be eradicated.
In 2002, Carter was awarded the Nobel Peace Prize "for his decades of untiring effort to find peaceful solutions to international conflicts, to advance democracy and human rights, and to promote economic and social development." He's a member of the Elders, a group of independent global leaders working for peace and human rights.
Jimmy Carter | Speaker | TED.com