TEDGlobal 2009
Itay Talgam: Lead like the great conductors
Itay Talgam: Przewodź jak wielcy dyrygenci
Filmed:
Readability: 3.2
3,574,454 views
Dyrygent orkiestry podejmuje się najwyższemu wyzwaniu w przywództwie: stworzeniu idealnej harmonii bez wypowiedzenia słowa. W tej urzekającej mowie, Italy Talagam demonstruje unikalne style sześciu najwiekszych dyrygentów XX wieku jednocześnie przeprowadzając istotną lekcje dla wszystkich liderów.
Itay Talgam - Conductor and leadership expert
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The magical moment, the magical moment of conducting.
0
1000
4000
Magiczna chwila, magiczna chwila dyrygowania.
00:20
Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.
1
5000
2000
To kiedy wchodzisz na scenę, jest tam siedząca orkiestra.
00:22
They are all, you know, warming up and doing stuff.
2
7000
4000
Wszyscy tak, no wiecie, rozgrzewają się, stroją i tak dalej.
00:26
And I go on the podium.
3
11000
2000
Wchodzę wtedy na podium.
00:28
You know, this little office of the conductor.
4
13000
3000
Rozumiecie, małe biuro dyrygenta.
00:31
Or rather a cubicle, an open-space cubicle,
5
16000
3000
Albo raczej boks, bez ścianek,
00:34
with a lot of space.
6
19000
2000
z duża ilością przestrzeni.
00:36
And in front of all that noise,
7
21000
2000
I naprzeciw całego tego hałasu,
00:38
you do a very small gesture.
8
23000
2000
robisz malutki gest.
00:40
Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.
9
25000
4000
Coś takiego - niezbyt wyszukanego, niezbyt napuszonego, o "tak".
00:44
And suddenly, out of the chaos, order.
10
29000
3000
I nagle, z chaosu wyłania się porządek.
00:47
Noise becomes music.
11
32000
2000
Hałas staje się muzyką.
00:49
And this is fantastic. And it's so tempting
12
34000
2000
I to jest fantastyczne. I bardzo kuszące,
00:51
to think that it's all about me.
13
36000
2000
pomyśleć, że to wszystko dzięki mnie.
00:53
(Laughter)
14
38000
2000
(Śmiech)
00:55
All those great people here, virtuosos,
15
40000
2000
Wszyscy ci wspaniali ludzie, wirtuozi,
00:57
they make noise, they need me to do that.
16
42000
2000
hałasują, potrzebują, żebym zrobił "tak".
00:59
Not really. If it were that,
17
44000
2000
Wcale nie. Gdyby to na tym polegało,
01:01
I would just save you the talk,
18
46000
2000
oszczędziłbym wam wykładu,
01:03
and teach you the gesture.
19
48000
2000
a nauczył gestu.
01:05
So you could go out to the world
20
50000
2000
Moglibyście wtedy iść w świat,
01:07
and do this thing in whatever company or whatever you want,
21
52000
3000
zrobić "tak" w jakiejkolwiek firmie, czy gdziekolwiek chcecie
01:10
and you have perfect harmony. It doesn't work.
22
55000
2000
i osiągnąć idealną harmonię. To nie działa.
01:12
Let's look at the first video.
23
57000
2000
Spójrzmy na pierwszy film.
01:14
I hope you'll think it's a good example of harmony.
24
59000
3000
Mam nadzieję, że uznacie to za dobry przykład harmonii,
01:17
And then speak a little bit about how it comes about.
25
62000
4000
a potem powiem parę słów, o tym, skąd się to bierze.
01:21
(Music)
26
66000
4000
(Muzyka)
02:17
Was that nice?
27
122000
2000
Podobało Wam się?
02:19
So that was a sort of a success.
28
124000
3000
A więc był to swego rodzaju sukces.
02:22
Now, who should we thank for the success?
29
127000
3000
Ale komu powinniśmy podziękować za ten sukces?
02:25
I mean, obviously the orchestra musicians
30
130000
2000
To znaczy, oczywiście, muzykom,
02:27
playing beautifully,
31
132000
2000
którzy tak pięknie grają,
02:29
the Vienna Philharmonic Orchestra.
32
134000
4000
Filharmonicy Wiedeńscy.
02:33
They don't often even look at the conductor.
33
138000
2000
Właściwie nawet nie patrzą na dyrygenta.
02:35
Then you have the clapping audience, yeah,
34
140000
3000
Jest jeszcze klaszcząca publiczność,
02:38
actually taking part in doing the music.
35
143000
2000
faktycznie biorąca udział w tworzeniu muzyki.
02:40
You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.
36
145000
4000
Wiecie, wiedeńska publiczność zwykle nie wtrąca się do muzyki.
02:44
This is the closest to an Oriental bellydancing feast
37
149000
4000
To najbliższe do orientalnego tańca brzucha,
02:48
that you will ever get in Vienna.
38
153000
2000
czego kiedykolwiek możecie doświadczyć w Wiedniu.
02:50
(Laughter)
39
155000
1000
(Śmiech)
02:51
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.
40
156000
3000
W odróżnieniu od, na przykład, Izraela, gdzie publiczność cały czas kaszle.
02:54
You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say
41
159000
3000
Wiecie, Artur Rubinstein, pianista, zwykł mawiać,
02:57
that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.
42
162000
3000
że "Gdziekolwiek na świecie, kiedy ludzie mają grypę, idą do lekarza.
03:00
In Tel Aviv they come to my concerts."
43
165000
3000
W Tel Awiwie przychodzą na moje koncerty."
03:03
(Laughter)
44
168000
1000
(Śmiech)
03:04
So that's a sort of a tradition.
45
169000
2000
To rodzaj tradycji.
03:06
But Viennese audiences do not do that.
46
171000
2000
Ale wiedeńska publiczność tego nie robi.
03:08
Here they go out of their regular, just to be part of that,
47
173000
5000
Tutaj, wychodzą poza swoje zwykłe zachowanie, aby stać się częścią tego,
03:13
to become part of the orchestra, and that's great.
48
178000
2000
aby stać się częścią orkiestry, i to jest wspaniałe.
03:15
You know, audiences like you, yeah,
49
180000
2000
Wiecie, publiczność taka jak wy,
03:17
make the event.
50
182000
3000
współtworzy wydarzenie.
03:20
But what about the conductor? What can you say
51
185000
2000
Ale co z dyrygentem? Jak możecie określić to,
03:22
the conductor was doing, actually?
52
187000
4000
co tak naprawdę robił dyrygent?
03:26
Um, he was happy.
53
191000
3000
Był szczęśliwy.
03:29
And I often show this to senior management.
54
194000
3000
Często pokazuję to ludziom na wysokich stanowiskach.
03:32
People get annoyed.
55
197000
2000
Denerwują się wtedy.
03:34
"You come to work. How come you're so happy?"
56
199000
2000
"Przychodzisz do pracy. Jak możesz być taki szczęśliwy?"
03:36
Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.
57
201000
3000
Coś tu musi być nie tak, prawda? Ale on promieniuje szczęściem.
03:39
And I think the happiness, the important thing is this happiness
58
204000
2000
I myślę, że to szczęście, co jest ważne, to szczęście
03:41
does not come from
59
206000
3000
nie pochodzi tylko z
03:44
only his own story and his joy of the music.
60
209000
3000
jego własnej historii, albo z jego radości muzyki.
03:47
The joy is about enabling other people's stories
61
212000
4000
Radość bierze się z umożliwienia historiom innych ludzi,
03:51
to be heard at the same time.
62
216000
2000
aby były słyszane w tym samym momencie.
03:53
You have the story of the orchestra as a professional body.
63
218000
4000
Jest historia orkiestry, jako profesjonalistów.
03:57
You have the story of the audience as a community. Yeah.
64
222000
3000
Jest historia publiczności, jako społeczności.
04:00
You have the stories of the individuals
65
225000
2000
Są historie pojedynczych ludzi,
04:02
in the orchestra and in the audience.
66
227000
2000
z orkiestry i z publiczności.
04:04
And then you have other stories, unseen.
67
229000
3000
I są jeszcze inne historie, niewidzialne.
04:07
People who build this wonderful concert hall.
68
232000
3000
Ludzi, którzy zbudowali tę wspaniałą salę koncertową.
04:10
People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.
69
235000
5000
Ludzi, którzy stworzyli te Stradivariusy, Amati, wszystkie te piękne instrumenty.
04:15
And all those stories are being heard at the same time.
70
240000
3000
I wszystkie te historie są słyszalne w tym samym momencie.
04:18
This is the true experience of a live concert.
71
243000
3000
To jest prawdziwe doświadczenie koncertu na żywo.
04:21
That's a reason to go out of home. Yeah?
72
246000
2000
To jest powód, żeby wyjść z domu, nieprawdaż?
04:23
And not all conductors do just that.
73
248000
3000
Ale nie wszyscy dyrygenci robią tylko to.
04:26
Let's see somebody else, a great conductor.
74
251000
2000
Obejrzyjmy kogoś innego, wielkiego dyrygenta,
04:28
Riccardo Muti, please.
75
253000
2000
Ricardo Muti, proszę.
04:31
(Music)
76
256000
4000
(Muzyka)
05:07
Yeah, that was very short, but you could see
77
292000
2000
Tak, to było bardzo krótkie. Ale mogliście zobaczyć,
05:09
it's a completely different figure. Right?
78
294000
2000
to zupełnie inna osobowość, prawda?
05:11
He's awesome. He's so commanding. Yeah?
79
296000
2000
Jest niesamowity. Jest taki władczy, prawda?
05:13
So clear. Maybe a little bit over-clear.
80
298000
5000
Aby wszystko było jasne, nawet zbytnio jasne.
05:18
Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?
81
303000
3000
Zrobimy może małą prezentację? Czy będziecie przez chwilkę moją orkiestrą?
05:21
Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?
82
306000
2000
Czy możecie, proszę, zaśpiewać pierwszą nutę z "Don Giovanniego"?
05:23
You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.
83
308000
3000
Musicie śpiewać "Aaaaaaa", a ja was zatrzymam.
05:26
Okay? Ready?
84
311000
2000
W porządku? Gotowi?
05:28
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
85
313000
2000
Publiczność: ♫ Aaaaaa... ♫
05:30
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me
86
315000
2000
Itay Talgam: No dalej, ze mną. Jeśli robicie to beze mnie,
05:32
I feel even more redundant than I already feel.
87
317000
3000
czuję się jeszcze bardziej zbędny niż wcześniej.
05:35
So please, wait for the conductor.
88
320000
3000
Więc proszę, poczekajcie na dyrygenta.
05:38
Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
89
323000
3000
Teraz spójrzcie na mnie. "Aaaaaaa", i was zatrzymam. Zaczynamy.
05:41
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫
90
326000
4000
Publiczność: ♫ Aaaaaa... ♫
05:45
(Laughter)
91
330000
2000
Śmiech
05:47
Itay Talgam: So we'll have a little chat later.
92
332000
2000
Itay Talgam: My utniemy sobie pogawędkę później.
05:49
(Laughter)
93
334000
1000
(Śmiech)
05:50
But ... There is a vacancy for a ...
94
335000
4000
Ale... Jest etat dla...
05:54
But -- (Laughter)
95
339000
4000
Ale -- (Śmiech)
05:58
-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.
96
343000
3000
-- widzieliście, że można zatrzymać orkiestrę jednym palcem.
06:01
Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...
97
346000
2000
A co robi Ricardo Muti? Robi coś takiego...
06:06
(Laughter)
98
351000
1000
(Śmiech)
06:07
And then -- sort of -- (Laughter)
99
352000
3000
I wtedy -- coś w rodzaju -- (Śmiech)
06:10
So not only the instruction is clear,
100
355000
3000
Więc nie tylko polecenie jest jasne,
06:13
but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.
101
358000
3000
ale też skutek, co się stanie, jeśli nie zrobicie tego, co wam każę.
06:16
(Laughter)
102
361000
3000
(Śmiech)
06:19
So, does it work? Yes, it works --
103
364000
4000
Więc, czy to działa? Owszem, działa --
06:23
to a certain point.
104
368000
2000
do pewnego momentu.
06:25
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"
105
370000
2000
Kiedy pyta się Mutiego, "Czemu dyrygujesz w ten sposób?',
06:27
He says, "I'm responsible."
106
372000
2000
odpowiada, "Jestem odpowiedzialny."
06:29
Responsible in front of him.
107
374000
2000
Odpowiedzialny przed nim.
06:31
No he doesn't really mean Him. He means Mozart,
108
376000
2000
Nie, tak naprawde nie ma na myśli Niego. Ma na myśli Mozarta,
06:33
which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.
109
378000
4000
który -- (Śmiech) -- siedzi jakieś trzy miejsca od środka.
06:37
(Laughter)
110
382000
1000
(Śmiech)
06:38
So he says, "If I'm --
111
383000
2000
Więc mówi, "Jeśli jestem --
06:40
(Applause)
112
385000
2000
(Oklaski)
06:42
if I'm responsible for Mozart,
113
387000
2000
Jeśli jestem odpowiedzialny przed Mozartem,
06:44
this is going to be the only story to be told.
114
389000
2000
to będzie jedyna opowiedziana historia.
06:46
It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
115
391000
4000
To Mozart taki, jakim ja, Ricardo Muti rozumie go."
06:50
And you know what happened to Muti?
116
395000
2000
I wiecie, co się stało z Mutim?
06:52
Three years ago he got a letter signed by
117
397000
2000
Trzy lata temu dostał list, podpisany przez
06:54
all 700 employees of La Scala,
118
399000
3000
wszystkich 700 pracowników La Scali,
06:57
musical employees, I mean the musicians,
119
402000
2000
muzycznych pracowników, mam na myśli muzyków,
06:59
saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."
120
404000
4000
list mówiący: "Jesteś wielkim dyrygentem. Nie chcemy z Tobą pracować. Prosimy, złóż wymówienie."
07:03
(Laughter)
121
408000
1000
(Śmiech)
07:04
"Why? Because you don't let us develop.
122
409000
3000
"Czemu? Ponieważ nie pozwalasz nam się rozwijać.
07:07
You're using us as instruments, not as partners.
123
412000
3000
Używasz nas jak instrumentów, nie partnerów.
07:10
And our joy of music, etc., etc. ..."
124
415000
2000
A nasza radość z muzyki, itp., itd...."
07:12
So he had to resign. Isn't that nice?
125
417000
2000
Więc musiał zrezygnować. Czy to nie miłe?
07:14
(Laughter)
126
419000
2000
(Śmiech)
07:16
He's a nice guy. He's a really nice guy.
127
421000
3000
Jest miłym gościem. Jest naprawdę miłym gościem.
07:19
Well, can you do it with less control,
128
424000
3000
Cóż, czy da się to zrobić bez tak silnej kontroli,
07:22
or with a different kind of control?
129
427000
2000
albo z innym rodzajem kontroli?
07:24
Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
130
429000
4000
Spójrzmy na następnego dyrygenta, Richarda Straussa.
07:30
(Music)
131
435000
4000
(Muzyka)
07:58
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.
132
463000
4000
Obawiam się, że macie wrażenie, że tak naprawdę wybrałem go, bo jest stary.
08:02
It's not true. When he was a young man
133
467000
3000
To nieprawda. Kiedy był młodym człowiekiem,
08:05
of about 30, he wrote what he called
134
470000
2000
około trzydziestki, napisał coś co nazwał
08:07
"The Ten Commandments for Conductors."
135
472000
2000
"Dziesięć przykazań dyrygenta".
08:09
The first one was: If you sweat by the end of the concert
136
474000
3000
Pierwsze brzmiało: Jeśli po koncercie jesteś spocony,
08:12
it means that you must have done something wrong.
137
477000
2000
to znaczy, że musiałeś zrobić coś źle.
08:14
That's the first one. The fourth one you'll like better.
138
479000
2000
To jest pierwsze. Bardziej spodoba wam się czwarte.
08:16
It says: Never look at the trombones --
139
481000
2000
Brzmi: Nigdy nie patrz na puzonistów --
08:18
it only encourages them.
140
483000
2000
to ich tylko ośmiela.
08:20
(Laughter)
141
485000
5000
(Śmiech)
08:25
So, the whole idea is really to let
142
490000
2000
Więc, cała idea to tak naprawdę pozwolić
08:27
it happen by itself.
143
492000
2000
by wszystko samo się działo.
08:29
Do not interfere.
144
494000
2000
Nie wtrącać się.
08:31
But how does it happen? Did you see
145
496000
3000
Ale jak to się dzieje? Czy widzieliście
08:34
him turning pages in the score?
146
499000
2000
jak przewraca strony partytury?
08:36
Now, either he is senile,
147
501000
2000
Albo jest już zniedołężniały,
08:38
and doesn't remember his own music, because he wrote the music.
148
503000
3000
i nie pamięta swojej własnej muzyki, bo to on napisał tę muzykę,
08:41
Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,
149
506000
3000
albo tak naprawdę wysyła im bardzo silną wiadomość:
08:44
"Come on guys. You have to play by the book.
150
509000
4000
"Panowie, musicie grać według nut.
08:48
So it's not about my story. It's not about your story.
151
513000
2000
Tu nie chodzi o moją historię. Nie chodzi o waszą historię.
08:50
It's only the execution of the written music,
152
515000
3000
To tylko wykonanie zapisanej muzyki,
08:53
no interpretation."
153
518000
2000
bez interpretowania."
08:55
Interpretation is the real story of the performer.
154
520000
3000
Interpretacja to prawdziwa historia wykonawcy.
08:58
So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.
155
523000
3000
Więc nie, tego nie chce. To inny rodzaj kontroli.
09:01
Let's see another super-conductor,
156
526000
3000
Obejrzyjmy innego super-dyrygenta,
09:04
a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
157
529000
3000
niemieckiego super-dyrygenta. Herbert von Karajan, proszę.
09:07
(Music)
158
532000
4000
(Muzyka)
09:40
What's different? Did you see the eyes? Closed.
159
565000
3000
Co tu jest inaczej? Czy widzieliście jego oczy? Zamknięte.
09:43
Did you see the hands?
160
568000
3000
Czy widzieliście ręce?
09:46
Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.
161
571000
3000
Widzieliście taki ruch? Pozwólcie mi dyrygować wami, dwa razy.
09:49
Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.
162
574000
2000
Raz jak Muti, a wy -- (Klaszcze) -- klaśniecie, tylko raz.
09:51
And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?
163
576000
2000
A potem jak Karajan. Zobaczmy, co się stanie. Ok?
09:53
Like Muti. You ready? Because Muti ...
164
578000
3000
Jak Muti. Jesteście gotowi? Bo Muti...
09:56
(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
165
581000
3000
(Śmiech) Ok? Gotowi? Zróbmy to.
09:59
Audience: (Claps)
166
584000
1000
Publiczność: (Klaszcze)
10:00
Itay Talgam: Hmm ... again.
167
585000
2000
Itay Talgam: Hmm... Jeszcze raz.
10:02
Audience: (Claps)
168
587000
2000
Publiczność: (Klaszcze)
10:04
Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,
169
589000
2000
Itay Talgam: Dobrze. Teraz, jak Karajan. Skoro już jesteście wyszkoleni,
10:06
let me concentrate, close my eyes. Come, come.
170
591000
3000
pozwólcie mi się skoncentrować, zamknąć oczy.
10:11
Audience: (Claps) (Laughter)
171
596000
2000
Publiczność: (Klaszcze) (Śmiech)
10:13
Itay Talgam: Why not together? (Laughter)
172
598000
2000
Itay Talgam: Czemu nie wszyscy razem? (Śmiech)
10:15
Because you didn't know when to play.
173
600000
2000
Bo nie wiedzieliście, kiedy grać.
10:17
Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic
174
602000
2000
Teraz mogę wam powiedzieć, nawet Filharmonicy Berlińscy
10:19
doesn't know when to play.
175
604000
2000
nie wiedzą kiedy grać.
10:21
(Laughter)
176
606000
1000
(Śmiech)
10:22
But I'll tell you how they do it. No cynicism.
177
607000
2000
Ale powiem wam, jak to robią. Bez cynizmu.
10:24
This is a German orchestra, yes?
178
609000
2000
To niemiecka orkiestra, tak?
10:26
They look at Karajan. And then they look at each other.
179
611000
4000
Patrzą na Karajana. A potem patrzą na siebie nawzajem.
10:30
(Laughter)
180
615000
3000
(Śmiech)
10:33
"Do you understand what this guy wants?"
181
618000
3000
"Rozumiecie, czego ten facet chce?"
10:36
And after doing that,
182
621000
2000
A po zrobieniu tego,
10:38
they really look at each other, and the first players of the orchestra
183
623000
2000
naprawdę patrzą na siebie, i pierwsi muzycy orkiestry
10:40
lead the whole ensemble in playing together.
184
625000
3000
prowadzą cały zespół we wspólnej grze.
10:43
And when Karajan is asked about it
185
628000
2000
A kiedy Karajan jest o to pytany,
10:45
he actually says, "Yes, the worst damage
186
630000
2000
faktycznie odpowiada "Tak, najgorsze,
10:47
I can do to my orchestra
187
632000
2000
co mogę zrobić mojej orkiestrze,
10:49
is to give them a clear instruction.
188
634000
4000
to dać im jasne instrukcje.
10:53
Because that would
189
638000
2000
Ponieważ to
10:55
prevent the ensemble, the listening to each other
190
640000
4000
zniszczyłoby wspólnotę, słuchanie siebie nawzajem,
10:59
that is needed for an orchestra."
191
644000
2000
które jest niezbędne w orkiestrze."
11:01
Now that's great. What about the eyes?
192
646000
2000
I to jest wspaniałe. A co z oczami?
11:03
Why are the eyes closed?
193
648000
2000
Czemu oczy są zamknięte?
11:05
There is a wonderful story about Karajan conducting in London.
194
650000
4000
Jest taka wspaniała historia o Karajanie dyrygującym w Londynie.
11:09
And he cues in a flute player like this.
195
654000
3000
Wskazuje na flecistę o tak.
11:12
The guy has no idea what to do. (Laughter)
196
657000
3000
Facet nie ma pojęcia, co robić. (Śmiech)
11:15
"Maestro, with all due respect, when should I start?"
197
660000
3000
"Maestro, z całym szacunkiem, kiedy mam zacząć?"
11:18
What do you think Karajan's reply was? When should I start?
198
663000
3000
Jak myślicie, jaka była odpowiedź Karajana? Kiedy powinienem zacząć?
11:21
Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."
199
666000
4000
O tak. Powiedział: "Zacznij, kiedy nie będziesz mógł tego dłużej znieść."
11:25
(Laughter)
200
670000
3000
(Śmiech)
11:28
Meaning that you know you have no authority to change anything.
201
673000
5000
To znaczy, że wiesz, że nie masz prawa nic zmienić.
11:33
It's my music. The real music is only in Karajan's head.
202
678000
4000
To moja muzyka. Prawdziwa muzyka jest tylko w głowie Karajana.
11:37
And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure
203
682000
3000
I musicie zgadywać moje myśli. Więc jesteście pod olbrzymią presją,
11:40
because I don't give you instruction,
204
685000
2000
ponieważ nie daję wam wskazówek
11:42
and yet, you have to guess my mind.
205
687000
2000
a mimo to, musicie czytać mi w myślach.
11:44
So it's a different kind of, a very spiritual but yet
206
689000
2000
Więc to inny rodzaj, bardzo duchowej, ale mimo to
11:46
very firm control.
207
691000
3000
bardzo ścisłej kontroli.
11:49
Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back
208
694000
2000
Czy można zrobić to inaczej? Oczywiście, że można. Wróćmy
11:51
to the first conductor we've seen:
209
696000
2000
do pierwszego dyrygenta, którego widzieliśmy,
11:53
Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
210
698000
2000
nazywa się Carlos Kleiber. Następny film, proszę.
11:57
(Music)
211
702000
4000
(Muzyka)
12:53
(Laughter) Yeah.
212
758000
2000
(Śmiech) Tak.
12:55
Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?
213
760000
3000
Cóż, to jest inne. Ale czy nie jest to kontrolowanie w taki sam sposób?
12:58
No, it's not, because he is not telling them what to do.
214
763000
3000
Nie, to nie to. Ponieważ on nie mówi im, co mają robić.
13:01
When he does this, it's not,
215
766000
2000
Kiedy robi tak, to nie znaczy
13:03
"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,
216
768000
3000
"Weź swojego Stradivariusa i, jak Jimi Hendrix,
13:06
smash it on the floor." It's not that.
217
771000
2000
rozbij go o podłogę." To nie to.
13:08
He says, "This is the gesture of the music.
218
773000
2000
Mówi: "To jest gest muzyki.
13:10
I'm opening a space for you
219
775000
2000
Otwieram dla was przestrzeń,
13:12
to put in another layer
220
777000
2000
żeby stworzyć kolejną warstwę
13:14
of interpretation."
221
779000
2000
interpretacji."
13:16
That is another story.
222
781000
2000
To inna historia.
13:18
But how does it really work together
223
783000
2000
Ale jak to naprawdę działa,
13:20
if it doesn't give them instructions?
224
785000
2000
skoro nie daje im instrukcji?
13:22
It's like being on a rollercoaster. Yeah?
225
787000
2000
To jak jazda rollercoasterem.
13:24
You're not really given any instructions,
226
789000
2000
Nie dają Ci żadnych instrukcji,
13:26
but the forces of the process itself keep you in place.
227
791000
4000
ale siły samego procesu trzymają Cię w miejscu.
13:30
That's what he does.
228
795000
2000
To właśnie to, co on robi.
13:32
The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.
229
797000
2000
Co interesujące, to oczywiście to, że ten rollercoaster naprawdę nie istnieje.
13:34
It's not a physical thing. It's in the players' heads.
230
799000
4000
To nie jest coś materialnego. To dzieje się w głowach muzyków.
13:38
And that's what makes them into partners.
231
803000
3000
I to właśnie czyni z nich partnerów.
13:41
You have the plan in your head.
232
806000
2000
Masz plan w swojej głowie.
13:43
You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.
233
808000
3000
Wiesz, co robić, nawet jeśli Kleiber Tobą nie dyryguje.
13:46
But here and there and that. You know what to do.
234
811000
3000
Ale tu i tam i to. Wiesz co robić.
13:49
And you become a partner building the rollercoaster,
235
814000
3000
Stajesz się partnerem w budowaniu tego rollercoastera,
13:52
yeah, with sound,
236
817000
2000
tak, z dźwiękiem,
13:54
as you actually take the ride.
237
819000
2000
jak tylko faktycznie wsiądziesz na przejażdżke.
13:56
This is very exciting for those players.
238
821000
3000
To jest bardzo ekscytujące dla tych muzyków.
13:59
They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.
239
824000
2000
Muszą potem jechać do sanatorium na dwa tygodnie.
14:01
(Laughter)
240
826000
1000
(Śmiech)
14:02
It is very tiring. Yeah?
241
827000
2000
To bardzo męczące, prawda?
14:04
But it's the best music making, like this.
242
829000
4000
Ale to najlepszy sposób tworzenia muzyki, właśnie tak.
14:08
But of course it's not only about motivation
243
833000
3000
Ale oczywiście nie chodzi tylko o motywację
14:11
and giving them a lot of physical energy.
244
836000
3000
i dawanie im fizycznej energii.
14:14
You also have to be very professional.
245
839000
2000
Trzeba też być bardzo profesjonalnym.
14:16
And look again at this Kleiber.
246
841000
2000
I spójrzcie na to jeszcze raz, Kleiber.
14:18
Can we have the next video, quickly?
247
843000
2000
Czy możemy szybko prosić o następny film?
14:20
You'll see what happens when there is a mistake.
248
845000
4000
Zobaczycie co się stanie, kiedy ktoś popełni błąd.
14:24
(Music) Again you see the beautiful body language.
249
849000
3000
(Muzyka) Znowu, widzicie ten piękny język ciała.
14:27
(Music)
250
852000
3000
(Muzyka)
14:33
And now there is a trumpet player who
251
858000
3000
I teraz, mamy trębacza, który
14:36
does something not exactly the way it should be done.
252
861000
2000
robi coś nie do końca tak, jak powinien.
14:38
Go along with the video. Look.
253
863000
2000
Kontynuujmy film. Patrzcie.
14:43
See, second time for the same player.
254
868000
4000
Widzicie, drugi raz dla tego samego muzyka.
14:49
(Laughter) And now the third time for the same player.
255
874000
3000
(Śmiech) I teraz, trzeci raz dla tego samego muzyka.
14:56
(Laughter)
256
881000
1000
(Śmiech)
14:57
"Wait for me after the concert.
257
882000
2000
"Poczekaj na mnie po koncercie
14:59
I have a short notice to give you."
258
884000
2000
mam dla Ciebie krótkie ostrzeżenie."
15:01
You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.
259
886000
4000
Wiecie, kiedy jest potrzebna, władza tam jest. To bardzo ważne.
15:05
But authority is not enough to make people your partners.
260
890000
3000
Ale władza nie wystarczy, żeby uczynić z ludzi waszych partnerów.
15:08
Let's see the next video, please. See what happens here.
261
893000
2000
Obejrzyjmy kolejny film. Zobaczcie, co dzieje się tutaj.
15:10
You might be surprised having seen Kleiber
262
895000
2000
Możecie być zaskoczeni, widząc Kleibera
15:12
as such a hyperactive guy.
263
897000
3000
jako tak hiperaktywnego.
15:15
He's conducting Mozart.
264
900000
2000
Dyryguje Mozarta.
15:17
(Music)
265
902000
3000
(Muzyka)
15:20
The whole orchestra is playing.
266
905000
2000
Cała orkiestra gra.
15:22
(Music)
267
907000
2000
(Muzyka)
15:24
Now something else.
268
909000
2000
Teraz, coś innego.
15:26
(Music)
269
911000
3000
(Muzyka)
15:36
See? He is there 100 percent,
270
921000
4000
Widzicie? Jest tam w stu procentach,
15:40
but not commanding, not telling what to do.
271
925000
2000
ale nie rozkazuje, nie mówi, co robić.
15:42
Rather enjoying what the soloist is doing.
272
927000
3000
Raczej, cieszy się tym, co robi solista.
15:45
(Music)
273
930000
3000
(Muzyka)
15:48
Another solo now. See what you can pick up from this.
274
933000
3000
Teraz inne solo. Zobaczmy, co z tego wyłapiecie.
15:51
(Music)
275
936000
3000
(Muzyka)
15:57
Look at the eyes.
276
942000
2000
Spójrzcie na oczy.
16:03
Okay. You see that?
277
948000
2000
Ok, widzicie to?
16:05
First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.
278
950000
3000
Po pierwsze, to rodzaj komplementu jaki wszyscy lubimy dostać.
16:08
It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.
279
953000
3000
To nie opinia. To "Mmmm..." Tak, to pochodzi stąd.
16:11
So that's a good thing.
280
956000
2000
Więc, to dobra rzecz.
16:13
And the second thing is
281
958000
2000
A po drugie,
16:15
it's about actually being in control,
282
960000
2000
tu chodzi o kontrolę,
16:17
but in a very special way.
283
962000
2000
ale w bardzo charakterystyczny sposób.
16:19
When Kleiber does -- did you see the eyes,
284
964000
3000
Kiedy Kleiber -- widzieliście te oczy,
16:22
going from here? (Singing)
285
967000
2000
uciekające stąd ? (Śpiew)
16:24
You know what happens? Gravitation is no more.
286
969000
4000
Wiecie co się stało ? Grawitacja przestała działać.
16:28
Kleiber not only creates a process,
287
973000
2000
Kleiber nie tylko tworzy proces,
16:30
but also creates the conditions in the world
288
975000
3000
ale również warunki w świecie,
16:33
in which this process takes place.
289
978000
3000
w którym ten proces się odbywa.
16:36
So again, the oboe player
290
981000
2000
Znowu, oboista
16:38
is completely autonomous
291
983000
2000
jest zupełnie niezależny,
16:40
and therefore happy and proud of his work,
292
985000
3000
i dzięki temu szczęśliwy i dumny ze swojej pracy,
16:43
and creative and all of that.
293
988000
2000
twórczy i tak dalej.
16:45
And the level in which Kleiber is in control is in a different level.
294
990000
4000
A poziom, na którym Kleiber go kontroluje, to zupełnie inny poziom.
16:49
So control is no longer a zero-sum game.
295
994000
3000
Więc kontrola nie musi być grą o sumie zerowej.
16:52
You have this control. You have this control. And all you put together,
296
997000
2000
Masz tę kontrolę. Masz te kontrolę. I wszystko co łączysz,
16:54
in partnership, brings about the best music.
297
999000
4000
w partnerstwie, daje najlepszą muzykę.
16:58
So Kleiber is about process.
298
1003000
2000
Więc Kleiberowi chodzi o proces.
17:00
Kleiber is about conditions in the world.
299
1005000
2000
Chodzi mu o warunki w świecie.
17:02
But you need to have process and content to create the meaning.
300
1007000
4000
Ale aby stworzyć znaczenie, potrzebny jest proces i treść.
17:06
Lenny Bernstein, my own personal maestro.
301
1011000
2000
Lenny Bernstein, mój osobisty mistrz,
17:08
Since he was a great teacher,
302
1013000
3000
jako że był wspaniałym nauczycielem,
17:11
Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
303
1016000
6000
Lenny Bernstein zawsze zaczynał od treści. Spójrzcie na to proszę.
17:17
(Music)
304
1022000
4000
(Muzyka)
18:16
Do you remember the face of Muti, at the beginning?
305
1081000
2000
Czy pamiętacie twarz Mutiego, na początku?
18:18
Well he had a wonderful expression, but only one.
306
1083000
3000
Cóż, miał wspaniały wyraz twarzy, ale tylko jeden.
18:21
(Laughter)
307
1086000
1000
(Śmiech)
18:22
Did you see Lenny's face?
308
1087000
2000
Czy widzieliście twarz Lenny'ego?
18:24
You know why? Because the meaning of the music is pain.
309
1089000
4000
Wiecie dlaczego? Ponieważ treścią tej muzyki jest ból.
18:28
And you're playing a painful sound.
310
1093000
2000
Grasz bolesny dźwięk.
18:30
And you look at Lenny and he's suffering.
311
1095000
3000
I patrzysz na Lenny'ego, a on cierpi.
18:33
But not in a way that you want to stop.
312
1098000
2000
Ale nie w ten sposób, który sprawia że chcesz przestać.
18:35
It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.
313
1100000
4000
To cierpienie, jak to mówią, jest jak cieszenie się w Żydowski sposób.
18:39
(Laughter)
314
1104000
4000
(Śmiech)
18:43
But you can see the music on his face.
315
1108000
3000
Ale możecie zobaczyć muzykę w jego twarzy.
18:46
You can see the baton left his hand. No more baton.
316
1111000
3000
Widzicie, że wyjął batutę z ręki. Nie ma już batuty.
18:49
Now it's about you, the player,
317
1114000
2000
Teraz chodzi o Ciebie, muzyka,
18:51
telling the story.
318
1116000
2000
opowiadającego historię.
18:53
Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.
319
1118000
2000
I to jest teraz odwrotna rzecz. Ty opowiadasz historię, i Ty opowiadasz historię.
18:55
And even briefly, you become the storyteller
320
1120000
3000
I choćby na chwilę, to Ty opowiadasz historię,
18:58
to which the community, the whole community, listens to.
321
1123000
3000
którą cała społeczność słucha.
19:01
And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
322
1126000
4000
Bernstein właśnie to umożliwia. Czy to nie wspaniałe?
19:05
Now, if you are doing all the things we talked about, together,
323
1130000
4000
Teraz, kiedy zrobisz wszystkie te rzeczy o których mówiliśmy, razem,
19:09
and maybe some others,
324
1134000
2000
i może jeszcze jakieś inne,
19:11
you can get to this wonderful point of doing without doing.
325
1136000
3000
dochodzisz do tego wspaniałego punktu, robienia bez robienia.
19:14
And for the last video, I think this is simply the best title.
326
1139000
5000
Myślę, że to jest najlepszy tytuł dla ostatniego video.
19:19
My friend Peter says,
327
1144000
2000
Mój przyjaciel Peter mówił,
19:21
"If you love something, give it away." So, please.
328
1146000
4000
"Kiedy coś kochasz, podziel się tym." Więc, prosze.
19:25
(Music)
329
1150000
4000
(Muzyka)
20:29
(Applause)
330
1214000
17000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Itay Talgam - Conductor and leadership expertAfter a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro.
Why you should listen
Itay Talgam finds metaphors for organizational behavior -- and models for inspired leadership -- within the workings of the symphony orchestra. Imagining music as a model for all spheres of human creativity, from the classroom to the boardroom, Talgam created the Maestro Leadership Program.
Talgam's workshops aim to help everyday people develop a musician's sense of collaboration, and a conductor's sense of leadership: that inner sense of being intuitively, even subconsciously, connected to your fellow players, giving what they need and getting what you need. It's this art of listening and reacting in the moment that makes for a swinging jazz combo, a sublime string quartet, a brilliant orchestra -- and great teams at work.
Before he conducted people, Talgam conducted music, including numerous orchestras in Europe. He was the first Israeli conductor to perform with the St. Petersburg Philharmonic Orchestra and the Leipzig Opera house. His book, The Ignorant Maestro, was published in 2015.
Itay Talgam | Speaker | TED.com