TEDGlobal 2009
Itay Talgam: Lead like the great conductors
Itay Talgam: Chỉ huy như một nhạc trưởng vĩ đại
Filmed:
Readability: 3.2
3,574,454 views
Một Nhạc trưởng đối diện với thử thách chỉ huy vô cùng khó khăn: tạo ra sự hòa âm hoàn hảo mà không cần nói một lời. Trong buổi nói chuyện vô cùng duyên dáng, Itay Talgam giải thích phong cách độc đáo của 6 nhạc trưởng tài năng nhất thế kỷ 20, minh họa một bài học quan trọng cho những người lãnh đạo.
Itay Talgam - Conductor and leadership expert
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The magical moment, the magical moment of conducting.
0
1000
4000
Những khoảnh khắc kỳ diệu,
những khoảnh khắc kỳ diệu của nhạc trưởng.
những khoảnh khắc kỳ diệu của nhạc trưởng.
Khi bạn lên sân khấu.
Một vị trí trong dàn nhạc giao hưởng.
Một vị trí trong dàn nhạc giao hưởng.
00:20
Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.
1
5000
2000
00:22
They are all, you know, warming up and doing stuff.
2
7000
4000
Tất cả mọi người làm nóng người,
và những việc ngớ ngẩn.
và những việc ngớ ngẩn.
00:26
And I go on the podium.
3
11000
2000
Và tôi thì đi lên một cái bục chỉ huy
00:28
You know, this little office of the conductor.
4
13000
3000
Đó là một văn phòng nhỏ
của người nhạc trưởng
của người nhạc trưởng
00:31
Or rather a cubicle, an open-space cubicle,
5
16000
3000
Đúng hơn là
một cái phòng có không gian mở,
một cái phòng có không gian mở,
00:34
with a lot of space.
6
19000
2000
với rất nhiều không gian.
00:36
And in front of all that noise,
7
21000
2000
Trước mặt là một không gian ồn ào
00:38
you do a very small gesture.
8
23000
2000
còn bạn thì làm một cử chỉ rất nhỏ.
00:40
Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.
9
25000
4000
Kiểu như thế này, không hề rực rỡ
hay tinh vi, chính như thế này đây.
hay tinh vi, chính như thế này đây.
00:44
And suddenly, out of the chaos, order.
10
29000
3000
Và đột nhiên,
sự hỗn loạn bỗng trở nên trật tự
sự hỗn loạn bỗng trở nên trật tự
00:47
Noise becomes music.
11
32000
2000
Tiếng ồn trở thành âm nhạc.
00:49
And this is fantastic. And it's so tempting
12
34000
2000
Điều đó thật tuyệt diệu.
Điều đó cám dỗ tôi
Điều đó cám dỗ tôi
00:51
to think that it's all about me.
13
36000
2000
nghĩ rằng tất cả là do tôi.
00:53
(Laughter)
14
38000
2000
(cười)
Tất cả những con người tuyệt vời,
những bậc thầy
những bậc thầy
00:55
All those great people here, virtuosos,
15
40000
2000
00:57
they make noise, they need me to do that.
16
42000
2000
họ tạo ra tiếng ồn,
họ cần có tôi.
họ cần có tôi.
00:59
Not really. If it were that,
17
44000
2000
Chưa thực sự như vậy. Nếu mà như vậy
01:01
I would just save you the talk,
18
46000
2000
tôi sẽ để dành buổi nói chuyện
01:03
and teach you the gesture.
19
48000
2000
và dạy cho bạn những động tác đó.
01:05
So you could go out to the world
20
50000
2000
Và bạn có thể đi ra ngoài thế giới
01:07
and do this thing in whatever company or whatever you want,
21
52000
3000
và làm việc trong bất kỳ công ty,
hay bất cứ điều gì bạn muốn
hay bất cứ điều gì bạn muốn
01:10
and you have perfect harmony. It doesn't work.
22
55000
2000
và bạn có sự hòa âm hoàn hảo. Vô ích thôi!
01:12
Let's look at the first video.
23
57000
2000
Hãy xem video đầu tiên này.
01:14
I hope you'll think it's a good example of harmony.
24
59000
3000
Tôi hy vọng bạn sẽ nghĩ rằng đó là
một ví dụ tuyệt vời của hòa âm
một ví dụ tuyệt vời của hòa âm
01:17
And then speak a little bit about how it comes about.
25
62000
4000
sau đó sẽ nói đến việc làm sao
có thể làm được như vậy.
có thể làm được như vậy.
01:21
(Music)
26
66000
4000
(Âm nhạc)
02:17
Was that nice?
27
122000
2000
Thật là hay đúng không?
02:19
So that was a sort of a success.
28
124000
3000
Đó chính là một kiểu của sự thành công.
02:22
Now, who should we thank for the success?
29
127000
3000
Vậy, chúng ta sẽ cảm ơn ai đây,
cho sự thành công đó?
cho sự thành công đó?
Ý tôi là,
rõ ràng những nghệ sĩ của dàn nhạc
rõ ràng những nghệ sĩ của dàn nhạc
02:25
I mean, obviously the orchestra musicians
30
130000
2000
02:27
playing beautifully,
31
132000
2000
đã chơi rất hay,
Dàn nhạc giao hưởng
Vienna Philharmonic Orchestra.
Vienna Philharmonic Orchestra.
02:29
the Vienna Philharmonic Orchestra.
32
134000
4000
02:33
They don't often even look at the conductor.
33
138000
2000
Họ còn chẳng mấy khi nhìn vào nhạc trưởng
02:35
Then you have the clapping audience, yeah,
34
140000
3000
Khán thính giả thì đang vỗ tay,
02:38
actually taking part in doing the music.
35
143000
2000
họ cũng thực sự tham gia tạo ra âm nhạc.
02:40
You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.
36
145000
4000
Thông thường, những khán thính giả
ở Vienna không can thiệp vào âm nhạc
ở Vienna không can thiệp vào âm nhạc
02:44
This is the closest to an Oriental bellydancing feast
37
149000
4000
Gần như đó là lễ hội múa bụng
ở phương Đông
ở phương Đông
02:48
that you will ever get in Vienna.
38
153000
2000
mà bạn sẽ không bao giờ thấy ở Vienna
02:50
(Laughter)
39
155000
1000
(Cười)
02:51
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.
40
156000
3000
Không giống như thế, tại Israel,
khán thính giả ho liên tục.
khán thính giả ho liên tục.
02:54
You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say
41
159000
3000
Arthur Rubinstein, một nghệ sĩ piano,
từng nói
từng nói
02:57
that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.
42
162000
3000
"Bất kỳ đâu trên thế giới, khi bị cảm cúm,
người ta đi gặp bác sĩ.
người ta đi gặp bác sĩ.
03:00
In Tel Aviv they come to my concerts."
43
165000
3000
Tại Tel Aviv,
họ đi đến buổi hòa nhạc của tôi"
họ đi đến buổi hòa nhạc của tôi"
03:03
(Laughter)
44
168000
1000
(cười)
03:04
So that's a sort of a tradition.
45
169000
2000
Đó là một kiểu truyền thống.
03:06
But Viennese audiences do not do that.
46
171000
2000
Nhưng khán thính giả ở Vienna
không làm thế.
không làm thế.
03:08
Here they go out of their regular, just to be part of that,
47
173000
5000
Ở đây họ đi ra ngoài thường xuyên
để trở thành một phần của dàn nhạc,
thật tuyệt vời!
thật tuyệt vời!
03:13
to become part of the orchestra, and that's great.
48
178000
2000
03:15
You know, audiences like you, yeah,
49
180000
2000
Khán thính giả như các bạn
03:17
make the event.
50
182000
3000
tạo nên sự kiện.
03:20
But what about the conductor? What can you say
51
185000
2000
Vậy còn nhạc trưởng thì sao?
Bạn có thể nói
Bạn có thể nói
03:22
the conductor was doing, actually?
52
187000
4000
nhạc trưởng đã làm gì không?
03:26
Um, he was happy.
53
191000
3000
Um.., anh ấy đang hạnh phúc.
03:29
And I often show this to senior management.
54
194000
3000
Và tôi thường xuyên cho các
nhà quản lý cao cấp xem điều đó.
nhà quản lý cao cấp xem điều đó.
03:32
People get annoyed.
55
197000
2000
Mọi người đều cảm thấy khó chịu.
"Bạn đi làm.
Làm sao bạn có thể hạnh phúc?"
Làm sao bạn có thể hạnh phúc?"
03:34
"You come to work. How come you're so happy?"
56
199000
2000
Có gì đó không đúng ở đây?
Nhưng anh ta đang lan truyền hạnh phúc.
Nhưng anh ta đang lan truyền hạnh phúc.
03:36
Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.
57
201000
3000
03:39
And I think the happiness, the important thing is this happiness
58
204000
2000
Và tôi nghĩ điều quan trọng là
cảm giác hạnh phúc này
cảm giác hạnh phúc này
03:41
does not come from
59
206000
3000
không xuất phát
03:44
only his own story and his joy of the music.
60
209000
3000
chỉ từ câu chuyện của anh ấy
và niềm vui của âm nhạc.
và niềm vui của âm nhạc.
03:47
The joy is about enabling other people's stories
61
212000
4000
Niềm vui chính là làm cho
câu chuyện của những người khác
câu chuyện của những người khác
03:51
to be heard at the same time.
62
216000
2000
cùng được nghe ngay lúc ấy.
03:53
You have the story of the orchestra as a professional body.
63
218000
4000
Có câu chuyện về dàn nhạc là
một tổ chức chuyên nghiệp.
một tổ chức chuyên nghiệp.
03:57
You have the story of the audience as a community. Yeah.
64
222000
3000
Có câu chuyện của thính giả
trong cộng đồng.
trong cộng đồng.
04:00
You have the stories of the individuals
65
225000
2000
Bạn nghe những câu chuyện của từng người
04:02
in the orchestra and in the audience.
66
227000
2000
trong dàn nhạc và của khán thính giả.
04:04
And then you have other stories, unseen.
67
229000
3000
Và khi đó bạn nghe những câu chuyện khác,
vô hình.
vô hình.
04:07
People who build this wonderful concert hall.
68
232000
3000
Của những người xây dựng phòng hòa nhạc
tuyệt vời này.
tuyệt vời này.
04:10
People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.
69
235000
5000
Những người tạo ra những nhạc cụ
tuyệt đẹp, như là Stradivarius, Amati
tuyệt đẹp, như là Stradivarius, Amati
04:15
And all those stories are being heard at the same time.
70
240000
3000
Tất cả những câu chuyện ấy đang được nghe
ngay lúc đó.
ngay lúc đó.
04:18
This is the true experience of a live concert.
71
243000
3000
Đó chính là trải nghiệm
trực tiếp tại buổi hòa nhạc.
trực tiếp tại buổi hòa nhạc.
Và nó khiến chúng ta phải đi xem.
Đúng không?
Đúng không?
04:21
That's a reason to go out of home. Yeah?
72
246000
2000
04:23
And not all conductors do just that.
73
248000
3000
Không phải tất cả nhạc trưởng
đều chỉ làm như vậy.
đều chỉ làm như vậy.
04:26
Let's see somebody else, a great conductor.
74
251000
2000
Hãy xem một người khác,
một nhạc trưởng tuyệt vời.
một nhạc trưởng tuyệt vời.
04:28
Riccardo Muti, please.
75
253000
2000
Riccardo Muti.
04:31
(Music)
76
256000
4000
(Âm nhạc)
Đoạn trên khá ngắn,
nhưng bạn có thể thấy
nhưng bạn có thể thấy
05:07
Yeah, that was very short, but you could see
77
292000
2000
05:09
it's a completely different figure. Right?
78
294000
2000
một điệu bộ hoàn toàn khác, phải chứ?
05:11
He's awesome. He's so commanding. Yeah?
79
296000
2000
Anh ta thật tuyệt vời, thật oai vệ?
05:13
So clear. Maybe a little bit over-clear.
80
298000
5000
Rất rõ ràng. Có thể là quá rõ ràng.
Ta sẽ thử nghiệm một chút nhé ?
Cá bạn sẽ làm dàn nhạc của tôi nhé?
Cá bạn sẽ làm dàn nhạc của tôi nhé?
05:18
Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?
81
303000
3000
Bạn hát được nốt đầu tiên
của vở Don Giovanni chứ?
của vở Don Giovanni chứ?
05:21
Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?
82
306000
2000
05:23
You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.
83
308000
3000
Bạn sẽ hát "Aaaaaah",
và tôi sẽ dừng các bạn lại.
và tôi sẽ dừng các bạn lại.
05:26
Okay? Ready?
84
311000
2000
Được chứ? Sẵn sàng chưa?
05:28
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
85
313000
2000
Khán giả (KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫
Thôi nào, làm cùng tôi chứ,
Nếu không,
Nếu không,
05:30
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me
86
315000
2000
05:32
I feel even more redundant than I already feel.
87
317000
3000
tôi thậm chí còn cảm thấy dư thừa hơn
so với những gì từng cảm nhận.
so với những gì từng cảm nhận.
05:35
So please, wait for the conductor.
88
320000
3000
vậy làm ơn, hãy đợi người nhạc trưởng.
05:38
Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
89
323000
3000
Hãy nhìn tôi,"Aaaaah,",
và tôi sẽ dừng các bạn lại. Bắt đầu nào.
và tôi sẽ dừng các bạn lại. Bắt đầu nào.
05:41
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫
90
326000
4000
(KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫
05:45
(Laughter)
91
330000
2000
(Cười)
05:47
Itay Talgam: So we'll have a little chat later.
92
332000
2000
Chúng ta vẫn còn một số âm thanh
hơi kéo dài.
hơi kéo dài.
05:49
(Laughter)
93
334000
1000
(cười)
05:50
But ... There is a vacancy for a ...
94
335000
4000
Nhưng...
vẫn còn một vị trí tuyển dụng cho...
vẫn còn một vị trí tuyển dụng cho...
05:54
But -- (Laughter)
95
339000
4000
nhưng.. (cười)
05:58
-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.
96
343000
3000
Bạn thấy đấy, bạn thể ngừng cả dàn nhạc
chỉ bằng một ngón tay.
chỉ bằng một ngón tay.
06:01
Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...
97
346000
2000
Vậy Riccardo Muti đã làm gì?
Anh đã làm như sau...
Anh đã làm như sau...
06:06
(Laughter)
98
351000
1000
(Cười)
06:07
And then -- sort of -- (Laughter)
99
352000
3000
Sau đó-- kiểu như--- (Cười)
06:10
So not only the instruction is clear,
100
355000
3000
Không chỉ có chỉ dẫn rõ ràng
06:13
but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.
101
358000
3000
mà còn như một sắc lệnh, điều gì sẽ
xảy ra nếu bạn không làm theo lời tôi.
xảy ra nếu bạn không làm theo lời tôi.
06:16
(Laughter)
102
361000
3000
(cười)
06:19
So, does it work? Yes, it works --
103
364000
4000
Điều đó có hiệu quả không?
Vâng, chúng hiệu quả--
Vâng, chúng hiệu quả--
06:23
to a certain point.
104
368000
2000
chỉ tới một điểm nào đó.
Muti từng được hỏi rằng
"Tại sao anh điều khiển như thế?"
"Tại sao anh điều khiển như thế?"
06:25
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"
105
370000
2000
06:27
He says, "I'm responsible."
106
372000
2000
Anh trả lời "Tôi phải có trách nhiệm"
06:29
Responsible in front of him.
107
374000
2000
Chịu trách nhiệm trước anh ấy.
06:31
No he doesn't really mean Him. He means Mozart,
108
376000
2000
Nhưng không phải anh ấy.
Mà là Mozart cơ.
Mà là Mozart cơ.
06:33
which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.
109
378000
4000
người mà--(cười)--
ngồi ở trung tâm, hàng ghế thứ ba.
ngồi ở trung tâm, hàng ghế thứ ba.
06:37
(Laughter)
110
382000
1000
(cười)
06:38
So he says, "If I'm --
111
383000
2000
Anh nói "Nếu tôi---
06:40
(Applause)
112
385000
2000
(Vỗ tay)
06:42
if I'm responsible for Mozart,
113
387000
2000
nếu tôi đại diện cho Mozart,
06:44
this is going to be the only story to be told.
114
389000
2000
chỉ có một câu chuyện được kể mà thôi
06:46
It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
115
391000
4000
Đó là Mozart trong tôi, Riccardo Muti,
hiểu câu chuyện đấy"
hiểu câu chuyện đấy"
06:50
And you know what happened to Muti?
116
395000
2000
Bạn có biết điều gì đã xảy ra với Muti?
06:52
Three years ago he got a letter signed by
117
397000
2000
Ba năm trước anh nhận một lá thư có chữ ký
06:54
all 700 employees of La Scala,
118
399000
3000
của tất cả 700 nhân viên tại La Scala,
06:57
musical employees, I mean the musicians,
119
402000
2000
nhân viên âm nhạc, nghĩa là những nghệ sĩ
06:59
saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."
120
404000
4000
nói rằng "Bạn là 1 nhạc trưởng vĩ đại. Tôi
không muốn làm việc với bạn. Hãy từ chức"
không muốn làm việc với bạn. Hãy từ chức"
07:03
(Laughter)
121
408000
1000
(cười)
07:04
"Why? Because you don't let us develop.
122
409000
3000
"Tại sao? Vì bạn không để
chúng tôi phát triển.
chúng tôi phát triển.
07:07
You're using us as instruments, not as partners.
123
412000
3000
Bạn chỉ xem tôi như nhạc cụ,
không phải là đồng nghiệp.
không phải là đồng nghiệp.
07:10
And our joy of music, etc., etc. ..."
124
415000
2000
Và niềm vui âm nhạc của chúng tôi, v.v.."
07:12
So he had to resign. Isn't that nice?
125
417000
2000
Và anh ấy phải từ chức.
Điều đó có tử tế không?
Điều đó có tử tế không?
07:14
(Laughter)
126
419000
2000
(cười)
07:16
He's a nice guy. He's a really nice guy.
127
421000
3000
Anh ấy là một người rất tử tế.
07:19
Well, can you do it with less control,
128
424000
3000
Vậy chúng ta có thể làm việc đó
với ít sự kiểm soát
với ít sự kiểm soát
hoặc với một loại kiểm soát khác
hay không?
hay không?
07:22
or with a different kind of control?
129
427000
2000
07:24
Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
130
429000
4000
Hãy đến với nhạc trưởng tiếp theo,
Richard Strauss.
Richard Strauss.
07:30
(Music)
131
435000
4000
(Âm nhạc)
07:58
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.
132
463000
4000
Tôi sợ bạn nghĩ là tôi chọc ghẹo anh ấy
bởi vì anh ấy đã già.
bởi vì anh ấy đã già.
08:02
It's not true. When he was a young man
133
467000
3000
Điều đó không đúng. Khi anh ấy còn trẻ
08:05
of about 30, he wrote what he called
134
470000
2000
khoảng 30 tuổi, anh ấy viết vài thứ
như
như
08:07
"The Ten Commandments for Conductors."
135
472000
2000
"Mười điều răn của ngưởi nhạc trưởng"
08:09
The first one was: If you sweat by the end of the concert
136
474000
3000
Thứ nhất: Nếu bạn phải đổ mồ hôi
vào cuối buổi hòa nhạc
vào cuối buổi hòa nhạc
08:12
it means that you must have done something wrong.
137
477000
2000
nghĩa là bạn đã làm sai điều gì đó.
Đó là điều thứ nhất.
Bạn sẽ thích điều thứ tư hơn
Bạn sẽ thích điều thứ tư hơn
08:14
That's the first one. The fourth one you'll like better.
138
479000
2000
08:16
It says: Never look at the trombones --
139
481000
2000
Rằng: Đừng bao giờ nhìn
người thổi kèn Trombon
người thổi kèn Trombon
08:18
it only encourages them.
140
483000
2000
điều đó chỉ làm họ
phấn khích thêm mà thôi.
phấn khích thêm mà thôi.
08:20
(Laughter)
141
485000
5000
(cười)
08:25
So, the whole idea is really to let
142
490000
2000
Ý tưởng chính là hãy để mọi thứ
08:27
it happen by itself.
143
492000
2000
xảy ra một cách thật tự nhiên
08:29
Do not interfere.
144
494000
2000
Đừng can thiệp gì hết.
08:31
But how does it happen? Did you see
145
496000
3000
Nhưng làm sao có thể đây? Bạn có thấy
08:34
him turning pages in the score?
146
499000
2000
anh ấy lật từng trang của bảng tổng phổ?
08:36
Now, either he is senile,
147
501000
2000
Có thể là do anh ấy đã già yếu
08:38
and doesn't remember his own music, because he wrote the music.
148
503000
3000
và không nhớ nổi chính bản nhạc
mà anh đã sáng tác
mà anh đã sáng tác
08:41
Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,
149
506000
3000
Hoặc anh ấy đang truyền đạt một thông điệp
rất mạnh mẽ, đó là
rất mạnh mẽ, đó là
08:44
"Come on guys. You have to play by the book.
150
509000
4000
"Nào các bạn. Bạn phải chơi theo bản nhạc
Bởi đó không phải là câu chuyện của tôi,
hay của các bạn.
hay của các bạn.
08:48
So it's not about my story. It's not about your story.
151
513000
2000
08:50
It's only the execution of the written music,
152
515000
3000
Nó chỉ là sự biểu diễn những
văn bản âm nhạc,
văn bản âm nhạc,
08:53
no interpretation."
153
518000
2000
không hề có sự diễn giải gì cả"
08:55
Interpretation is the real story of the performer.
154
520000
3000
Sự diễn giải là câu chuyện của chính
người biểu diễn.
người biểu diễn.
08:58
So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.
155
523000
3000
Không, anh ấy không có ý như vậy.
Đó là loại kiểm soát hoàn toàn khác.
Đó là loại kiểm soát hoàn toàn khác.
09:01
Let's see another super-conductor,
156
526000
3000
Hãy xem một nhạc trưởng đặc biệt khác.
09:04
a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
157
529000
3000
Một nhạc trưởng người Đức,
Herbert von Karajan
Herbert von Karajan
09:07
(Music)
158
532000
4000
(âm nhạc)
09:40
What's different? Did you see the eyes? Closed.
159
565000
3000
Có điều gì khác biệt? Bạn thấy
đôi mắt chứ? Nó nhắm lại.
đôi mắt chứ? Nó nhắm lại.
09:43
Did you see the hands?
160
568000
3000
Bạn thấy đôi tay không?
Và chuyển động [của đôi tay] nữa?
Hãy để tôi chỉ huy các bạn. Hai lần
Hãy để tôi chỉ huy các bạn. Hai lần
09:46
Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.
161
571000
3000
09:49
Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.
162
574000
2000
Ban đầu sẽ như Muti, các bạn sẽ vỗ tay,
chỉ một lần thôi.
chỉ một lần thôi.
09:51
And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?
163
576000
2000
Sau đó sẽ là Karajan.
Hãy xem điều gì xảy ra
Hãy xem điều gì xảy ra
09:53
Like Muti. You ready? Because Muti ...
164
578000
3000
Như Muti. Sẵn sàng chưa? Bởi vì Muti
09:56
(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
165
581000
3000
(Cười) được chưa? Sẵn sàng chưa?
Bắt đầu nào.
Bắt đầu nào.
09:59
Audience: (Claps)
166
584000
1000
KG: (Vỗ tay)
10:00
Itay Talgam: Hmm ... again.
167
585000
2000
Itay Talgam: Hmm ... lại nào.
10:02
Audience: (Claps)
168
587000
2000
KG: (Vỗ tay)
Tốt. Giờ sẽ đến Karajan.
Vì các bạn đã được đào tạo
Vì các bạn đã được đào tạo
10:04
Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,
169
589000
2000
10:06
let me concentrate, close my eyes. Come, come.
170
591000
3000
hãy để tôi tập trung và nhắm mắt lại.
Nào, nào!
Nào, nào!
10:11
Audience: (Claps) (Laughter)
171
596000
2000
KG: (Vỗ tay) (cười)
10:13
Itay Talgam: Why not together? (Laughter)
172
598000
2000
Tại sao lại không cùng nhau?
(cười)
(cười)
Bởi vì bạn không biết bắt đầu khi nào.
10:15
Because you didn't know when to play.
173
600000
2000
Tôi muốn nói các bạn điều này, ngay cả
Berlin Philharmonic
Berlin Philharmonic
10:17
Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic
174
602000
2000
10:19
doesn't know when to play.
175
604000
2000
cũng không biết phải bắt đầu khi nào.
10:21
(Laughter)
176
606000
1000
(cười)
10:22
But I'll tell you how they do it. No cynicism.
177
607000
2000
Song tôi sẽ nói cho các bạn cách họ đã làm.
Không cần nghi ngờ.
Không cần nghi ngờ.
10:24
This is a German orchestra, yes?
178
609000
2000
Đó là một dàn nhạc Đức, phải chứ?
10:26
They look at Karajan. And then they look at each other.
179
611000
4000
Họ nhìn Karajan. Và sau đó họ nhìn nhau.
10:30
(Laughter)
180
615000
3000
(cười)
10:33
"Do you understand what this guy wants?"
181
618000
3000
"Bạn có hiểu anh chàng này muốn gì không?"
10:36
And after doing that,
182
621000
2000
Sau khi làm như vậy,
10:38
they really look at each other, and the first players of the orchestra
183
623000
2000
Họ nhìn những người khác,
và người chơi đầu tiên của dàn nhạc
và người chơi đầu tiên của dàn nhạc
10:40
lead the whole ensemble in playing together.
184
625000
3000
sẽ dẫn toàn bộ nhóm hòa hợp cùng nhau.
10:43
And when Karajan is asked about it
185
628000
2000
Và khi Karajan được hỏi về việc đó
10:45
he actually says, "Yes, the worst damage
186
630000
2000
Anh trả lời "Vâng, tác hại tệ nhất
10:47
I can do to my orchestra
187
632000
2000
mà tôi có thể tác động đến dàn nhạc
10:49
is to give them a clear instruction.
188
634000
4000
là đưa cho họ chỉ dẫn rõ ràng.
10:53
Because that would
189
638000
2000
Bởi vì điều đó sẽ
10:55
prevent the ensemble, the listening to each other
190
640000
4000
cản trở sự hòa hợp, việc lắng nghe
những người khác
những người khác
10:59
that is needed for an orchestra."
191
644000
2000
là việc rất cần thiết trong dàn nhạc"
11:01
Now that's great. What about the eyes?
192
646000
2000
Điều đó thật tuyệt.
Vậy đôi mắt thì sao?
Vậy đôi mắt thì sao?
11:03
Why are the eyes closed?
193
648000
2000
Tại sao đôi mắt lại nhắm lại?
11:05
There is a wonderful story about Karajan conducting in London.
194
650000
4000
Đó là câu chuyện tuyệt vời về Karajan
khi ông chỉ huy ở London.
khi ông chỉ huy ở London.
11:09
And he cues in a flute player like this.
195
654000
3000
Ông ra tín hiệu cho một nghệ sĩ thổi sáo
như thế này.
như thế này.
11:12
The guy has no idea what to do. (Laughter)
196
657000
3000
Anh chàng ấy không biết phải làm gì (cười)
"Nhạc trưởng, với tất cả sự kính trọng,
khi nào thì tôi nên bắt đầu?"
khi nào thì tôi nên bắt đầu?"
11:15
"Maestro, with all due respect, when should I start?"
197
660000
3000
11:18
What do you think Karajan's reply was? When should I start?
198
663000
3000
Các bạn nghĩ Karajan trả lời ra sao?
Khi nào tôi nên bắt đầu?
Khi nào tôi nên bắt đầu?
11:21
Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."
199
666000
4000
Anh ấy nói, "Bạn bắt đầu khi
bạn không thể chịu đựng được nữa"
bạn không thể chịu đựng được nữa"
11:25
(Laughter)
200
670000
3000
(cười)
11:28
Meaning that you know you have no authority to change anything.
201
673000
5000
Nghĩa là bạn không có thẩm quyền
để thay đổi bất cứ điều gì.
để thay đổi bất cứ điều gì.
11:33
It's my music. The real music is only in Karajan's head.
202
678000
4000
Đó là âm nhạc của tôi. Âm nhạc thực sự
chỉ nằm trong đầu của Karajan.
chỉ nằm trong đầu của Karajan.
11:37
And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure
203
682000
3000
Bạn cần phải đoán tâm trí của tôi.
Bạn đang chịu áp lực rất lớn
Bạn đang chịu áp lực rất lớn
11:40
because I don't give you instruction,
204
685000
2000
bởi vì tôi không cho bạn chỉ dẫn,
11:42
and yet, you have to guess my mind.
205
687000
2000
hơn nữa, bạn cần phải đoán ý của tôi.
11:44
So it's a different kind of, a very spiritual but yet
206
689000
2000
Đó là một loại tâm linh rất khác nhưng
11:46
very firm control.
207
691000
3000
có sự kiểm soát rất vững chắc.
Chúng ta còn cách làm nào khác không?
Tất nhiên rồi. Hãy trở lại
Tất nhiên rồi. Hãy trở lại
11:49
Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back
208
694000
2000
11:51
to the first conductor we've seen:
209
696000
2000
người nhạc trưởng đầu tiên
chúng ta đã xem.
chúng ta đã xem.
11:53
Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
210
698000
2000
Tên anh ấy là Carlos Kleiber.
11:57
(Music)
211
702000
4000
(Âm nhạc)
12:53
(Laughter) Yeah.
212
758000
2000
(Cười) Yeah.
Điều đó rất khác biệt. Nhưng đó không phải
cùng một cách chỉ huy sao?
cùng một cách chỉ huy sao?
12:55
Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?
213
760000
3000
12:58
No, it's not, because he is not telling them what to do.
214
763000
3000
Không đâu, bởi vì anh ấy không nói cho họ
phải làm gì.
phải làm gì.
13:01
When he does this, it's not,
215
766000
2000
Khi anh làm như vậy, không phải là
13:03
"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,
216
768000
3000
"Lấy cây đàn Stradivarius của các bạn
và làm như Jimi Hendrix,
và làm như Jimi Hendrix,
13:06
smash it on the floor." It's not that.
217
771000
2000
đập mạnh nó xuống sàn nhà"
Không phải vậy.
Không phải vậy.
Anh ấy nói "Đó là
một cử chỉ trong âm nhạc.
một cử chỉ trong âm nhạc.
13:08
He says, "This is the gesture of the music.
218
773000
2000
13:10
I'm opening a space for you
219
775000
2000
Tôi mở ra không gian cho bạn
13:12
to put in another layer
220
777000
2000
để thêm vào những [sắc thái] khác
13:14
of interpretation."
221
779000
2000
cùng hòa vào sự trình diễn"
13:16
That is another story.
222
781000
2000
Đó là một câu chuyện khác.
13:18
But how does it really work together
223
783000
2000
Nhưng làm sao họ có thể làm việc cùng nhau
13:20
if it doesn't give them instructions?
224
785000
2000
nếu như không cho họ hướng dẫn?
13:22
It's like being on a rollercoaster. Yeah?
225
787000
2000
Cứ như là đang ở trên tàu lượn siêu tốc.
13:24
You're not really given any instructions,
226
789000
2000
Mà không được cho bất cứ
hướng dẫn nào,
hướng dẫn nào,
13:26
but the forces of the process itself keep you in place.
227
791000
4000
nhưng tác động của chính quá trình sẽ
giữ bạn đúng vị trí.
giữ bạn đúng vị trí.
13:30
That's what he does.
228
795000
2000
Đó chính làm điều anh ấy làm.
Điều thú vị là tàu lượn siêu tốc
không hề tồn tại.
không hề tồn tại.
13:32
The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.
229
797000
2000
13:34
It's not a physical thing. It's in the players' heads.
230
799000
4000
Nó không tồn tại ở dạng vật chất.
Nó nằm trong đầu của các nghệ sĩ.
Nó nằm trong đầu của các nghệ sĩ.
13:38
And that's what makes them into partners.
231
803000
3000
Và điều đó làm họ trở thành
các cộng sự của nhau
các cộng sự của nhau
13:41
You have the plan in your head.
232
806000
2000
Bạn có một kế hoạch trong đầu.
Bạn biết mình phải làm gì, cả khi mà
Kleiber không chỉ cho bạn.
Kleiber không chỉ cho bạn.
13:43
You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.
233
808000
3000
13:46
But here and there and that. You know what to do.
234
811000
3000
Nhưng không ở đây hay ở kia.
Bạn biết mình phải làm gì.
Bạn biết mình phải làm gì.
13:49
And you become a partner building the rollercoaster,
235
814000
3000
Và bạn trở thành một cộng sự để dựng nên
chiếc tàu lượn đó,
chiếc tàu lượn đó,
13:52
yeah, with sound,
236
817000
2000
vâng, với âm thanh
13:54
as you actually take the ride.
237
819000
2000
bạn chính là người nắm dây cương
13:56
This is very exciting for those players.
238
821000
3000
Thật thú vị cho những người nghệ sĩ đó.
13:59
They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.
239
824000
2000
Họ sẽ phải đến nhà dưỡng bệnh
trong hai tuần.
trong hai tuần.
14:01
(Laughter)
240
826000
1000
(cười)
14:02
It is very tiring. Yeah?
241
827000
2000
Điều đó thật mệt mỏi?
14:04
But it's the best music making, like this.
242
829000
4000
Nhưng đó chính là cách tạo ra âm nhạc
tuyệt vời nhất.
tuyệt vời nhất.
14:08
But of course it's not only about motivation
243
833000
3000
Tất nhiên, đó không chỉ là động lực
14:11
and giving them a lot of physical energy.
244
836000
3000
và mang lại cho họ năng lượng.
14:14
You also have to be very professional.
245
839000
2000
Bạn cũng cần phải rất chuyên nghiệp nữa.
14:16
And look again at this Kleiber.
246
841000
2000
Và hãy nhìn Kleiber lần nữa.
14:18
Can we have the next video, quickly?
247
843000
2000
Hãy cho chúng tôi xem video tiếp theo.
14:20
You'll see what happens when there is a mistake.
248
845000
4000
Bạn sẽ thấy điều gì xảy ra
khi có một sai lầm.
khi có một sai lầm.
14:24
(Music) Again you see the beautiful body language.
249
849000
3000
(Âm nhạc) Một lần nữa bạn thấy một
ngôn ngữ cơ thể thật đẹp.
ngôn ngữ cơ thể thật đẹp.
14:27
(Music)
250
852000
3000
(âm nhạc)
14:33
And now there is a trumpet player who
251
858000
3000
Và có một người thổi kèn trumpet
trình diễn không hoàn toàn chính xác
những gì phải làm.
những gì phải làm.
14:36
does something not exactly the way it should be done.
252
861000
2000
14:38
Go along with the video. Look.
253
863000
2000
Hãy theo dõi video. Nhìn kìa!
14:43
See, second time for the same player.
254
868000
4000
Bạn thấy chứ,
lần thứ hai cũng cùng một người.
lần thứ hai cũng cùng một người.
14:49
(Laughter) And now the third time for the same player.
255
874000
3000
(cười) Và lần thứ ba cũng chính người ấy.
14:56
(Laughter)
256
881000
1000
(cười)
14:57
"Wait for me after the concert.
257
882000
2000
"Hãy đợi tôi sau buổi trình diễn.
14:59
I have a short notice to give you."
258
884000
2000
Tôi có một chút lưu ý cần nhắc nhở bạn"
15:01
You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.
259
886000
4000
Bạn biết đấy, khi cần thiết, người
chỉ huy sẽ ở đó. Điều đó rất quan trọng.
chỉ huy sẽ ở đó. Điều đó rất quan trọng.
15:05
But authority is not enough to make people your partners.
260
890000
3000
Nhưng người đó không thể làm cho
mọi người trở thành cộng sự.
mọi người trở thành cộng sự.
15:08
Let's see the next video, please. See what happens here.
261
893000
2000
Hãy xem video tiếp theo.
Xem điều gì đã xảy ra.
Xem điều gì đã xảy ra.
15:10
You might be surprised having seen Kleiber
262
895000
2000
Bạn sẽ bất ngờ khi đã nhìn thấy Kleiber
15:12
as such a hyperactive guy.
263
897000
3000
là một chàng trai hiếu động như vậy
15:15
He's conducting Mozart.
264
900000
2000
Anh đang chỉ huy một bản Mozart.
15:17
(Music)
265
902000
3000
(âm nhạc)
15:20
The whole orchestra is playing.
266
905000
2000
Cả dàn nhạc đang trình diễn.
15:22
(Music)
267
907000
2000
(âm nhạc)
15:24
Now something else.
268
909000
2000
Giờ là một điều khác.
15:26
(Music)
269
911000
3000
(âm nhạc)
15:36
See? He is there 100 percent,
270
921000
4000
Bạn thấy chứ? Anh ấy hoàn toàn ở đó, 100%
nhưng không chỉ huy,
không nói phải làm gì.
không nói phải làm gì.
15:40
but not commanding, not telling what to do.
271
925000
2000
15:42
Rather enjoying what the soloist is doing.
272
927000
3000
Thích thú thưởng thức những gì
người nghệ sĩ solo đang trình diễn.
người nghệ sĩ solo đang trình diễn.
15:45
(Music)
273
930000
3000
(âm nhạc)
15:48
Another solo now. See what you can pick up from this.
274
933000
3000
Và đoạn solo khác. Hãy xem bạn có thể
nhận ra điều gì từ đó.
nhận ra điều gì từ đó.
15:51
(Music)
275
936000
3000
(âm nhạc)
15:57
Look at the eyes.
276
942000
2000
Hãy nhìn vào đôi mắt.
16:03
Okay. You see that?
277
948000
2000
Bạn thấy chứ?
Trước hết, đó chính là một sự khen ngợi
mà tất cả chúng ta đều muốn.
mà tất cả chúng ta đều muốn.
16:05
First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.
278
950000
3000
16:08
It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.
279
953000
3000
Không phải là phản hồi. Đó là "Mmm..."
Đúng vậy, nó xuất phát từ đây.
Đúng vậy, nó xuất phát từ đây.
16:11
So that's a good thing.
280
956000
2000
Vì vậy đó chính là điều tốt.
16:13
And the second thing is
281
958000
2000
Và điều thứ hai là
16:15
it's about actually being in control,
282
960000
2000
Đó thực sự nằm trong sự kiểm soát,
16:17
but in a very special way.
283
962000
2000
nhưng với một cách rất đặc biệt.
16:19
When Kleiber does -- did you see the eyes,
284
964000
3000
Khi Kleiber-- bạn có thấy đôi mắt,
16:22
going from here? (Singing)
285
967000
2000
đi từ đây? (hát)
16:24
You know what happens? Gravitation is no more.
286
969000
4000
Bạn có biết điều gì xảy ra?
Trọng lực không còn nữa.
Trọng lực không còn nữa.
16:28
Kleiber not only creates a process,
287
973000
2000
Kleiber không chỉ tạo ra một quá trình,
16:30
but also creates the conditions in the world
288
975000
3000
mà còn tạo ra những điều kiện
trên thế giới
trên thế giới
16:33
in which this process takes place.
289
978000
3000
để quá trình này có thể diễn ra.
16:36
So again, the oboe player
290
981000
2000
Một lần nữa, nghệ sĩ kèn ôboa
16:38
is completely autonomous
291
983000
2000
hoàn toàn chủ động
16:40
and therefore happy and proud of his work,
292
985000
3000
và do đó, hạnh phúc và tự hào
về việc anh ấy làm
về việc anh ấy làm
16:43
and creative and all of that.
293
988000
2000
và sáng tạo và tất cả các điều đó.
16:45
And the level in which Kleiber is in control is in a different level.
294
990000
4000
Và trình độ Kleiber đang chỉ huy là
một trình độ rất khác.
một trình độ rất khác.
16:49
So control is no longer a zero-sum game.
295
994000
3000
Chỉ huy không còn là một trò chơi
"tổng bằng không".
"tổng bằng không".
16:52
You have this control. You have this control. And all you put together,
296
997000
2000
Bạn chỉ huy như thế này thế kia.
Và kết hợp tất cả,
Và kết hợp tất cả,
16:54
in partnership, brings about the best music.
297
999000
4000
trong sự hợp tác, mang lại âm nhạc
tuyệt vời nhất.
tuyệt vời nhất.
16:58
So Kleiber is about process.
298
1003000
2000
Vì thế Kleiber như là quá trình,
Kleiber như là
các điều kiện trên thế giới.
các điều kiện trên thế giới.
17:00
Kleiber is about conditions in the world.
299
1005000
2000
17:02
But you need to have process and content to create the meaning.
300
1007000
4000
Nhưng bạn cần có quá trình và nội dung
để tạo ra ý nghĩa.
để tạo ra ý nghĩa.
Lenny Bernstein, người nhạc trưởng
trong tôi
trong tôi
17:06
Lenny Bernstein, my own personal maestro.
301
1011000
2000
17:08
Since he was a great teacher,
302
1013000
3000
Kể từ khi ông ấy còn là
một người thầy vĩ đại
một người thầy vĩ đại
17:11
Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
303
1016000
6000
Lenny Bernstein luôn bắt đầu từ ý nghĩa.
Hãy xem [đoạn video] này.
Hãy xem [đoạn video] này.
17:17
(Music)
304
1022000
4000
(âm nhạc)
Bạn có nhớ khuôn mặt của Muti,
lúc bắt đầu không?
lúc bắt đầu không?
18:16
Do you remember the face of Muti, at the beginning?
305
1081000
2000
18:18
Well he had a wonderful expression, but only one.
306
1083000
3000
Anh ấy có một nét mặt tuyệt vời,
nhưng chỉ có một.
nhưng chỉ có một.
18:21
(Laughter)
307
1086000
1000
(cười)
18:22
Did you see Lenny's face?
308
1087000
2000
Bạn có thấy khuôn mặt của Lenny?
18:24
You know why? Because the meaning of the music is pain.
309
1089000
4000
Bạn biết tại sao không? Vì ý nghĩa
của âm nhạc là sự đau khổ.
của âm nhạc là sự đau khổ.
18:28
And you're playing a painful sound.
310
1093000
2000
Và bạn đang trình diễn
một âm thanh đau khổ
một âm thanh đau khổ
18:30
And you look at Lenny and he's suffering.
311
1095000
3000
Hãy nhìn Lenny và ông ấy đang đau đớn.
18:33
But not in a way that you want to stop.
312
1098000
2000
Nhưng không làm bạn muốn dừng lại.
18:35
It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.
313
1100000
4000
Đó là sự đau đớn như, cảm nhận chính mình.
theo cách của người Do Thái.
theo cách của người Do Thái.
18:39
(Laughter)
314
1104000
4000
(cười)
18:43
But you can see the music on his face.
315
1108000
3000
Nhưng bạn có thể thấy âm nhạc trên
khuôn mặt của ông.
khuôn mặt của ông.
18:46
You can see the baton left his hand. No more baton.
316
1111000
3000
Bạn có thấy cái baton rời tay ông.
Không còn baton nữa.
Không còn baton nữa.
18:49
Now it's about you, the player,
317
1114000
2000
Bây giờ chính là đến bạn, người nghệ sĩ
18:51
telling the story.
318
1116000
2000
đang kể chuyện.
Nó là sự nghịch đảo.
Bạn đang kể câu chuyện. Và bạn nữa.
Bạn đang kể câu chuyện. Và bạn nữa.
18:53
Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.
319
1118000
2000
18:55
And even briefly, you become the storyteller
320
1120000
3000
Thậm chí chỉ một thời gian ngắn,
bạn trở thành người kể chuyện
bạn trở thành người kể chuyện
18:58
to which the community, the whole community, listens to.
321
1123000
3000
cho mọi người,
và tất cả đều lắng nghe bạn.
và tất cả đều lắng nghe bạn.
19:01
And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
322
1126000
4000
Và Bernstein tạo nên điều đó.
Điều đó thật tuyệt vời, phải không?
Điều đó thật tuyệt vời, phải không?
19:05
Now, if you are doing all the things we talked about, together,
323
1130000
4000
Bây giờ, nếu bạn làm những điều chúng ta
đã nói về, cùng nhau
đã nói về, cùng nhau
19:09
and maybe some others,
324
1134000
2000
và có thể có một số người khác,
19:11
you can get to this wonderful point of doing without doing.
325
1136000
3000
bạn có thể đạt tới đỉnh điểm tuyệt vời
khi làm mà cảm thấy như không.
khi làm mà cảm thấy như không.
19:14
And for the last video, I think this is simply the best title.
326
1139000
5000
Và với video cuối cùng, tôi nghĩ đó là
một tiêu đề tuyệt vời nhất.
một tiêu đề tuyệt vời nhất.
19:19
My friend Peter says,
327
1144000
2000
Bạn tôi, Peter nói rằng
19:21
"If you love something, give it away." So, please.
328
1146000
4000
"Yêu thì hãy cho đi"
19:25
(Music)
329
1150000
4000
(âm nhạc)
20:29
(Applause)
330
1214000
17000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Itay Talgam - Conductor and leadership expertAfter a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro.
Why you should listen
Itay Talgam finds metaphors for organizational behavior -- and models for inspired leadership -- within the workings of the symphony orchestra. Imagining music as a model for all spheres of human creativity, from the classroom to the boardroom, Talgam created the Maestro Leadership Program.
Talgam's workshops aim to help everyday people develop a musician's sense of collaboration, and a conductor's sense of leadership: that inner sense of being intuitively, even subconsciously, connected to your fellow players, giving what they need and getting what you need. It's this art of listening and reacting in the moment that makes for a swinging jazz combo, a sublime string quartet, a brilliant orchestra -- and great teams at work.
Before he conducted people, Talgam conducted music, including numerous orchestras in Europe. He was the first Israeli conductor to perform with the St. Petersburg Philharmonic Orchestra and the Leipzig Opera house. His book, The Ignorant Maestro, was published in 2015.
Itay Talgam | Speaker | TED.com