TEDGlobal 2009
Itay Talgam: Lead like the great conductors
Իթայ Թալգամ` Ղեկավարել ինչպես մեծ խմբավարները
Filmed:
Readability: 3.2
3,574,454 views
Այս խմբավարը հանդիպել է առաջնորդության կարևորագույն դժվարությանը. ստեղծել կատարյալ հարմոնիա առանց մի բառ անգամ ասելու: Այս հիանալի ներկայացման մեջ, Իթայ Թալգամը ներկայացնում է 20-րդ դարի մեծ խմբավարների վեց տարբեր ոճեր՝ ցուցադրելով բոլոր տեսակի առաջնորդների համար կարևորագույն դասեր:
Itay Talgam - Conductor and leadership expert
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The magical moment, the magical moment of conducting.
0
1000
4000
Այդ հրաշք պահը, խմբավարելու հրաշք պահը:
00:20
Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.
1
5000
2000
Դու բարձրանում ես բեմ, այնտեղ նստած է նվագախումբը:
00:22
They are all, you know, warming up and doing stuff.
2
7000
4000
Նրանք, մինչև սկսելը, նախապատրաստական վարժանք են կատարում, փորձում են իրենց գործիքները:
00:26
And I go on the podium.
3
11000
2000
Դու բարձրանում ես բեմահարթակ:
00:28
You know, this little office of the conductor.
4
13000
3000
Գիտեք դա երաժշտավարների փոքրիկ գրասենյակն է,
00:31
Or rather a cubicle, an open-space cubicle,
5
16000
3000
կամ, ավելի ճիշտ, խցիկն է, բաց տարածությամբ,
00:34
with a lot of space.
6
19000
2000
որը բավականին լայնարձակ է:
00:36
And in front of all that noise,
7
21000
2000
Եվ կանգնելով այդ ամբողջ աղմկոտ մասսայի առջև`
00:38
you do a very small gesture.
8
23000
2000
դու ընդամենը փոքրիկ շարժումներ ես կատարում:
00:40
Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.
9
25000
4000
Սրա նման մի բան, ոչ շատ բարդ ու ոչ էլ պարզ շարժումներ, այսպես:
00:44
And suddenly, out of the chaos, order.
10
29000
3000
Եւ հանկարծ քաոսը կարգավորվում է,
00:47
Noise becomes music.
11
32000
2000
ու աղմուկը վերածվում է երաժշտության:
00:49
And this is fantastic. And it's so tempting
12
34000
2000
Եվ դա հիասքանչ է: Ու այնքան գայթակղիչ է
00:51
to think that it's all about me.
13
36000
2000
մտածել, որ այդ ամենը քո շնորհիվ է։
00:53
(Laughter)
14
38000
2000
(Ծիծաղ)
00:55
All those great people here, virtuosos,
15
40000
2000
Այս բոլոր տաղանդավոր երաժիշտները,
00:57
they make noise, they need me to do that.
16
42000
2000
որ զանազան մեղեդիներն են արարում, արարում են քո օգնությամբ:
00:59
Not really. If it were that,
17
44000
2000
Դա այդպես չէ: Եթե դա այդպես լիներ,
01:01
I would just save you the talk,
18
46000
2000
ես ձեզնից ժամանակ չեի խլի,
01:03
and teach you the gesture.
19
48000
2000
այլ պարզապես կսովորեցնեի անհրաժեշտ շարժումները:
01:05
So you could go out to the world
20
50000
2000
Որպեսզի դուք կարողանայիք աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվող
01:07
and do this thing in whatever company or whatever you want,
21
52000
3000
մարդկանց առջև կրկնել հրաշք շարժումները
01:10
and you have perfect harmony. It doesn't work.
22
55000
2000
ու կատարյալ ներդաշնակություն ստանալ: Սակայն այդպես չի լինում:
01:12
Let's look at the first video.
23
57000
2000
Եկեք դիտենք առաջին տեսանյութը:
01:14
I hope you'll think it's a good example of harmony.
24
59000
3000
Հուսով եմ կմամաձայնվեք, որ սա հարմոնիայի լավ օրինակ է:
01:17
And then speak a little bit about how it comes about.
25
62000
4000
Հետո կքննարկենք, թե ինչպես է դա ստացվում։
01:21
(Music)
26
66000
4000
(Երաժշտություն)
02:17
Was that nice?
27
122000
2000
Լավն էր, չէ՞:
02:19
So that was a sort of a success.
28
124000
3000
Սա կարծես թե հաջողված փորձ էր:
02:22
Now, who should we thank for the success?
29
127000
3000
Հիմա ու՞մ ենք պարտական այս հաջողված երաժշտության համար:
02:25
I mean, obviously the orchestra musicians
30
130000
2000
Իհարկե ակնհայտորեն նվագախմբի երաժիշտներին,
02:27
playing beautifully,
31
132000
2000
հիանալի նվագող
02:29
the Vienna Philharmonic Orchestra.
32
134000
4000
Վիենայի ֆիլարմոնիկ նվագախմբին:
02:33
They don't often even look at the conductor.
33
138000
2000
Նրանք շատ հաճախ ոչ էլ նայում են խմբավարին:
02:35
Then you have the clapping audience, yeah,
34
140000
3000
Հետո նաև ծափահարող հանդիսատեսին,
02:38
actually taking part in doing the music.
35
143000
2000
որը մասնակցում էր երաժշտության արարմանը:
02:40
You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.
36
145000
4000
Գիտեք, սովորաբար Վիենայի հանդիսատեսը չի միջամտում երաժշտության ժամանակ:
02:44
This is the closest to an Oriental bellydancing feast
37
149000
4000
Արևելյան պորտապարերին սրանից ավելի նման բան
02:48
that you will ever get in Vienna.
38
153000
2000
երբևէ Վիենայում չեք տեսնի:
02:50
(Laughter)
39
155000
1000
(Ծիծաղ)
02:51
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.
40
156000
3000
Օրինակ, Իսրայելում հանդիսատեսը անընդհատ հազում է:
02:54
You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say
41
159000
3000
Գիտեք դաշնակահար Արթուր Ռուբինստեյնը, ասում էր.
02:57
that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.
42
162000
3000
«Աշխարհի ցանկացած ծայրում, երբ մարդիկ հիվանդանում են նրանք գնում են բժշկի:
03:00
In Tel Aviv they come to my concerts."
43
165000
3000
Թել Ավիվում բժշկի գնալու փոխարեն գալիս են իմ համերգին»:
03:03
(Laughter)
44
168000
1000
(Ծիծաղ)
03:04
So that's a sort of a tradition.
45
169000
2000
Այսինքն, դա ավանդույթի նման մի բան է:
03:06
But Viennese audiences do not do that.
46
171000
2000
Սակայն Վիենայի հանդիսատեսը երբեք այդպես չի անում:
03:08
Here they go out of their regular, just to be part of that,
47
173000
5000
Այս ցուցադրված տեսանյութում նրանք ծափահարում են ի նշան այն բանի,
03:13
to become part of the orchestra, and that's great.
48
178000
2000
որ նվագախմբի մաս են դառնում, եւ դա հիանալի է:
03:15
You know, audiences like you, yeah,
49
180000
2000
Գիտեք, ձեր նման հանդիսատեսի շնորհիվ է,
03:17
make the event.
50
182000
3000
որ միջոցառումը հաջողվում է:
03:20
But what about the conductor? What can you say
51
185000
2000
Լավ, բայց ի՞նչ կասեք խմբավարի մասին: Ի՞նչ եք կարծում
03:22
the conductor was doing, actually?
52
187000
4000
խմբավարը ինչ էր անում իրականում:
03:26
Um, he was happy.
53
191000
3000
Հմմմ... նա ուրախ էր:
03:29
And I often show this to senior management.
54
194000
3000
Ես հաճախ նման բաները ցույց եմ տալիս ղեկավար օղակների աշխատողներին:
03:32
People get annoyed.
55
197000
2000
Նրանք զայրանում են.
03:34
"You come to work. How come you're so happy?"
56
199000
2000
«Դու գալիս ես աշխատանքի, ինչպե՞ս է, որ դու այդպես ուրախ ես»:
03:36
Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.
57
201000
3000
Նրանց կարծիքով ինչ որ բան այնպես չէ: Բայց չէ որ նա ուրախություն է տարածում։
03:39
And I think the happiness, the important thing is this happiness
58
204000
2000
Եվ, իմ կարծիքով, այս ուրախության կարևորությունը կայանում է նրանում,
03:41
does not come from
59
206000
3000
որ նման ուրախությունը
03:44
only his own story and his joy of the music.
60
209000
3000
մի անհատի պատմությունը չէ, ոչ էլ նրա արարած երաժշտությունն է:
03:47
The joy is about enabling other people's stories
61
212000
4000
Նման ուրախության գրավականը կայանում է նրանում, որ նա այլ մարդկանց պատմությունները
03:51
to be heard at the same time.
62
216000
2000
լսելի է դարձնում միևնույն ժամանակ:
03:53
You have the story of the orchestra as a professional body.
63
218000
4000
Դուք լսում եք արհեստավարժ նվագախմբի պատմությունը:
03:57
You have the story of the audience as a community. Yeah.
64
222000
3000
Հանդիսատեսի՝ համայնքի պատմությունը:
04:00
You have the stories of the individuals
65
225000
2000
Դուք լսում եք բազմաթիվ անհատների պատմությունները
04:02
in the orchestra and in the audience.
66
227000
2000
նվագախմբում եւ հանդիսատեսի շարքերում:
04:04
And then you have other stories, unseen.
67
229000
3000
Եվ դրանից զատ դուք նաև լսում եք բազմաթիվ անտեսանելի պատմություններ։
04:07
People who build this wonderful concert hall.
68
232000
3000
Այս հիանալի համերգների դահլիճը կառուցած մարդկանց պատմություններ:
04:10
People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.
69
235000
5000
Սթրադիվարյուս կամ Ամաթի ջութակները, այս հիանալի գործիքները պատրաստած մարդկանց պատմություններ:
04:15
And all those stories are being heard at the same time.
70
240000
3000
Եվ ամենակարևորը` այս բոլոր պատմությունները լսվում են միևնույն ժամանակ:
04:18
This is the true experience of a live concert.
71
243000
3000
Դա է դարձնում կենդանի համերգը իրական:
04:21
That's a reason to go out of home. Yeah?
72
246000
2000
Դրա համար է, որ արժե տնից դուրս գալ, այդպես չէ՞:
04:23
And not all conductors do just that.
73
248000
3000
Եվ միշտ չէ, որ բոլոր խմբավարներն այս արդյունքն են ունենում:
04:26
Let's see somebody else, a great conductor.
74
251000
2000
Եկեք դիտենք մեկ ուրիշ մեծ խմբավարի՝
04:28
Riccardo Muti, please.
75
253000
2000
Ռիկարդո Մուտի, խնդրեմ։
04:31
(Music)
76
256000
4000
(Երաժշտություն)
05:07
Yeah, that was very short, but you could see
77
292000
2000
Այո, սա բավականին կարճ տևեց, բայց այդ էլ բավական էր հասկանալու համար,
05:09
it's a completely different figure. Right?
78
294000
2000
որ սա միանգամայն այլ ոճի խմբավար Էր, այդպես չէ՞:
05:11
He's awesome. He's so commanding. Yeah?
79
296000
2000
Նա սարսափ է ներշնչում և այնքան հրամայական տոն ունի, այնպես չէ՞:
05:13
So clear. Maybe a little bit over-clear.
80
298000
5000
Դա այնքան ակնհայտ է, նույնիսկ ավելին քան ակնհայտ:
05:18
Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?
81
303000
3000
Եկեք մի փոքր փորձ անենք, հա՞: Դուք մի րոպեով կդառնա՞ք իմ նվագախումբը:
05:21
Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?
82
306000
2000
Կարող ե՞ք երգել Դոն Ջովանիի առաջին նոտան:
05:23
You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.
83
308000
3000
Պետք է երգեք «Աաաաաա», եւ ես ձեզ կկանգնեցնեմ,
05:26
Okay? Ready?
84
311000
2000
պայմանավորվեցի՞նք, պատրաստ ե՞ք։
05:28
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
85
313000
2000
Հանդիսատես՝ ♫ Աաաաաա․․․♫
05:30
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me
86
315000
2000
Իթայ Թալգամ՝ Եկեք երգենք, ինձ հետ: Եթե առանց ինձ երգեք,
05:32
I feel even more redundant than I already feel.
87
317000
3000
ես ինձ ավելի անպետք կզգամ, քան արդեն իսկ զգում եմ:
05:35
So please, wait for the conductor.
88
320000
3000
Այնպես որ սպասեք խմբավարին:
05:38
Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
89
323000
3000
Հիմա նայեք ինձ. «Աաաաաա», եւ ես կանգնեցնում եմ ձեզ: Եկեք սկսենք:
05:41
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫
90
326000
4000
Հանդիսատես՝ ♫ Աաաաաա․․․ ♫
05:45
(Laughter)
91
330000
2000
(Ծիծաղ)
05:47
Itay Talgam: So we'll have a little chat later.
92
332000
2000
Վերջում կարող ենք մի քիչ զրուցել։
05:49
(Laughter)
93
334000
1000
(Ծիծաղ)
05:50
But ... There is a vacancy for a ...
94
335000
4000
Նվագախմբում թափուր տեղեր կան, բայց...
05:54
But -- (Laughter)
95
339000
4000
(Ծիծաղ)
05:58
-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.
96
343000
3000
այսպիսով դուք տեսաք, որ նվագախմբին հնարավոր է կանգնեցնել մատի մի շարժումով:
06:01
Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...
97
346000
2000
Հիմա, Ռիկարդո Մուտին ի՞նչ է անում: Նա սրա նման մի շարժում է անում...
06:06
(Laughter)
98
351000
1000
(Ծիծաղ)
06:07
And then -- sort of -- (Laughter)
99
352000
3000
և ապա․․․ (Ծիծաղ)․․․
06:10
So not only the instruction is clear,
100
355000
3000
Ակնհայտ են ոչ միայն ցուցումները,
06:13
but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.
101
358000
3000
այլ նաև պատժամիջոցները, այն ինչ կկատարվի ձեզ հետ եթե համարձակվեք չանել նրա ասածը։
06:16
(Laughter)
102
361000
3000
(Ծիծաղ)
06:19
So, does it work? Yes, it works --
103
364000
4000
Այսպիսով, ի՞նչ եք կարծում արդյոք դա աշխատում է: Այո, աշխատում է,
06:23
to a certain point.
104
368000
2000
բայց միայն որոշակի մակարդակում:
06:25
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"
105
370000
2000
Երբ Մուտիին հարցրեցին ինչու է այդպես խմբավարում,
06:27
He says, "I'm responsible."
106
372000
2000
նա ասաց. «Ես պատասխանատու եմ»։
06:29
Responsible in front of him.
107
374000
2000
Պատասխանատու նրա առջև:
06:31
No he doesn't really mean Him. He means Mozart,
108
376000
2000
Չէ, նա իսկապես ի նկատի չուներ Աստծուն: Նա ի նկատի ուներ Մոցարտին,
06:33
which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.
109
378000
4000
որը ...(Ծիծաղ) ... երրորդ նստարանն է կենտրոնից։
06:37
(Laughter)
110
382000
1000
(Ծիծաղ)
06:38
So he says, "If I'm --
111
383000
2000
Այսպիսով նա ասում էր. «Եթե ես...
06:40
(Applause)
112
385000
2000
(Ծափահարություններ)
06:42
if I'm responsible for Mozart,
113
387000
2000
եթե ես պատասխանատու եմ Մոցարտի առջև,
06:44
this is going to be the only story to be told.
114
389000
2000
ապա սա է միակ պատմությունը, որը պիտի պատմվի:
06:46
It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
115
391000
4000
Սա այն Մոցարտն է, ինչպես որ ես եմ նրան ընկալում»:
06:50
And you know what happened to Muti?
116
395000
2000
Եվ գիտեք թե ի՞նչ պատահեց Մուտիի հետ:
06:52
Three years ago he got a letter signed by
117
397000
2000
Երեք տարի խմբավարելուց հետո նա նամակ ստացավ
06:54
all 700 employees of La Scala,
118
399000
3000
ստորագրված Լա Սկալայի բոլոր 700
06:57
musical employees, I mean the musicians,
119
402000
2000
աշխատակիցների կողմից, ես ի նկատի ունեմ երաժիշտների կողմից,
06:59
saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."
120
404000
4000
որում ասվում էր. «Դուք հիանալի խմբավար եք: Բայց մենք չենք ուզում աշխատել ձեզ հետ: Խնդրում ենք հրաժարական տվեք»:
07:03
(Laughter)
121
408000
1000
(Ծիծաղ)
07:04
"Why? Because you don't let us develop.
122
409000
3000
«Կհարցնեք ի՞նչու, որովհետեւ դուք մեզ թույլ չեք տալիս զարգանալ:
07:07
You're using us as instruments, not as partners.
123
412000
3000
Դուք մեզ օգտագործում եք որպես գործիքներ եւ ոչ թե որպես գործընկերներ:
07:10
And our joy of music, etc., etc. ..."
124
415000
2000
Եվ մեր երաժշտությունից ստացված ուրախությունը... եւ այլն, եւ այլն...»:
07:12
So he had to resign. Isn't that nice?
125
417000
2000
Այսպիսով նա ստիպված էր հրաժարական տալ: Լավ վարվեցին նրա հետ, չէ՞:
07:14
(Laughter)
126
419000
2000
(Ծիծաղ)
07:16
He's a nice guy. He's a really nice guy.
127
421000
3000
Նա շատ լավ մարդ է:
07:19
Well, can you do it with less control,
128
424000
3000
Ի՞նչ եք կարծում հնարավոր է նույնն անել ավելի պակաս վերահսկոզությամբ
07:22
or with a different kind of control?
129
427000
2000
կամ այլ տեսակի վերահսկողությամբ:
07:24
Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
130
429000
4000
Եկեք դիտենք հաջորդ խմբավարի տեսանյութը, Ռիչարդ Ստրաուս:
07:30
(Music)
131
435000
4000
(Երաժշտություն)
07:58
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.
132
463000
4000
Վախենում եմ, որ ձեզ մոտ այնպիսի տպավորություն ստեղծվի, որ ես նրան ընտրել եմ, որովհետեւ նա մեծահասակ է:
08:02
It's not true. When he was a young man
133
467000
3000
Դա այդպես չէ: Երբ նա երիտասարդ էր․
08:05
of about 30, he wrote what he called
134
470000
2000
մոտ 30 տարեկան, նա գրել էր
08:07
"The Ten Commandments for Conductors."
135
472000
2000
«Խմբավարության 10 պատվիրանները»:
08:09
The first one was: If you sweat by the end of the concert
136
474000
3000
Առաջինը այսպես էր հնչում. «Եթե դու համերգի վերջում զգում ես, որ քրտնել ես,
08:12
it means that you must have done something wrong.
137
477000
2000
ապա ինչ որ բան սխալ ես արել»։
08:14
That's the first one. The fourth one you'll like better.
138
479000
2000
Սա առաջինն էր: Կարծում եմ, չորրորդը ձեզ ավելի դուր կգա:
08:16
It says: Never look at the trombones --
139
481000
2000
Այն հնչում հետեւյալ կերպ. «Խմբավարելիս, երբեք մի նայեք տրոմբոնահարներին,
08:18
it only encourages them.
140
483000
2000
դա նրանց անիմաստ խրախուսում է»։
08:20
(Laughter)
141
485000
5000
(Ծիծաղ)
08:25
So, the whole idea is really to let
142
490000
2000
Փաստորեն, ամբողջ իմաստը կայանում է նրանում, որ թույլ տաք,
08:27
it happen by itself.
143
492000
2000
որ ամեն ինչ ինքն իրեն ստացվի:
08:29
Do not interfere.
144
494000
2000
Չմիջամտեք:
08:31
But how does it happen? Did you see
145
496000
3000
Բայց ի՞նչպես է դա կատարվում: Նկատեցիք, թե
08:34
him turning pages in the score?
146
499000
2000
ինչպես էր նա էջերը շրջում:
08:36
Now, either he is senile,
147
501000
2000
Այսպիսով, կամ նա չափազանց ծեր է,
08:38
and doesn't remember his own music, because he wrote the music.
148
503000
3000
և չի հիշում իր իսկ երաժշտությունը, որովհետեւ նա է գրել այս երաժշտությունը,
08:41
Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,
149
506000
3000
կամ էլ նվագախմբին հասկացնում է մի շատ կարևոր բան`
08:44
"Come on guys. You have to play by the book.
150
509000
4000
ասելով. «Վերջ տվեք տղաներ, դուք պետք է նվագեք ըստ գրքի:
08:48
So it's not about my story. It's not about your story.
151
513000
2000
Սա ոչ իմ պատմությունն է ու ոչ էլ ձեր:
08:50
It's only the execution of the written music,
152
515000
3000
Սա պարզապես գրված երաժշտության կատարումն է
08:53
no interpretation."
153
518000
2000
եւ ոչ թե ինտերպրետացիա»։
08:55
Interpretation is the real story of the performer.
154
520000
3000
Ինտերպրետացիան կատարողի իրական պատմությունն է:
08:58
So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.
155
523000
3000
Բայց նա դա չի ուզում: Սա էլ մեկ ուրիշ վերահսկողության ոճ է:
09:01
Let's see another super-conductor,
156
526000
3000
Եկեք դիտենք հաջորդ բարձրակարգ երաժշտախմբավարի,
09:04
a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
157
529000
3000
գերմանացի Հերբերդ վոն Կարաջանին, խնդրեմ։
09:07
(Music)
158
532000
4000
(Երաժշտություն)
09:40
What's different? Did you see the eyes? Closed.
159
565000
3000
Ինչու՞մ է տարբերությունը: Նկատեցի՞ք նրա աչքերը: Նրանք փակ էին:
09:43
Did you see the hands?
160
568000
3000
Նկատեցի՞ք ձեռքերը:
09:46
Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.
161
571000
3000
Նկատեցի՞ք այս շարժումները: Եկեք ես ձեզ համար խմբավարեմ: Երկու անգամ:
09:49
Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.
162
574000
2000
Մի անգամ Մուտիի նման, եւ դուք ...(ծափահարում է)...կծափահարեք, միայն մի անգամ:
09:51
And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?
163
576000
2000
Եվ հետո Կարաջանի նման: Եկեք տեսնենք, թե ինչ կստացվի, լա՞վ:
09:53
Like Muti. You ready? Because Muti ...
164
578000
3000
Հիմա Մուտիի նման: Դուք պատրաստ ե՞ք: Որովհետև Մուտին...
09:56
(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
165
581000
3000
(Ծիծաղ) Լա՞վ: Պատրաստ ե՞ք: Սկսեցինք:
09:59
Audience: (Claps)
166
584000
1000
Հանդիսատես՝ (Ծափահարում է)
10:00
Itay Talgam: Hmm ... again.
167
585000
2000
Իթայ Թալգամ ՝ Հմմմ... Նորից
10:02
Audience: (Claps)
168
587000
2000
Հանդիսատես՝ (Ծափահարում է)
10:04
Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,
169
589000
2000
Իթայ Թալգամ՝ Լավ է : Հիմա Կարաջանի նման: Քանի որ արդեն սովորեցիք,
10:06
let me concentrate, close my eyes. Come, come.
170
591000
3000
թույլ տվեք կենտրոնանալ, փակել աչքերս: Սկսեք, սկսեք։
10:11
Audience: (Claps) (Laughter)
171
596000
2000
Հանդիսատես՝ (ծափահարում է ու ծիծաղում)
10:13
Itay Talgam: Why not together? (Laughter)
172
598000
2000
Իթայ Թալգամ ՝ Ինչու՞ միասին չծափահարեցիք։ (Ծիծաղ)
10:15
Because you didn't know when to play.
173
600000
2000
Որովհետեւ չգիտեիք երբ սկսել։
10:17
Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic
174
602000
2000
Գիտեք թե ինչ կասեմ, նման դեպքերում նույնիսկ Բեռլինի Ֆիլարմոնիկը
10:19
doesn't know when to play.
175
604000
2000
չգիտի, թե երբ սկսել։
10:21
(Laughter)
176
606000
1000
(Ծիծաղ)
10:22
But I'll tell you how they do it. No cynicism.
177
607000
2000
Բայց ես հիմա կբացատրեմ, թե նրանց մոտ ինչպես է ստացվում: Առանց ցինիզմի։
10:24
This is a German orchestra, yes?
178
609000
2000
Սա գերմանական նվագախումբ է, այդպես չէ՞:
10:26
They look at Karajan. And then they look at each other.
179
611000
4000
Նրանք նայում են Կարաջանին, հետո նայում են միմյանց։
10:30
(Laughter)
180
615000
3000
(Ծիծաղ)
10:33
"Do you understand what this guy wants?"
181
618000
3000
«Հասկացա՞ք, թե այս մարդու ուզածն ինչ է»:
10:36
And after doing that,
182
621000
2000
Եվ այսպես վարվելուց հետո,
10:38
they really look at each other, and the first players of the orchestra
183
623000
2000
նվագախմբի երաժիշտները իսկապես սկսում են նայել իրար, եւ նվագախմբի առաջին նվագողները
10:40
lead the whole ensemble in playing together.
184
625000
3000
առաջնորդում են ամբողջ նվագախումը:
10:43
And when Karajan is asked about it
185
628000
2000
Եվ երբ Կարաջանին հարցրեցին այդ մասին
10:45
he actually says, "Yes, the worst damage
186
630000
2000
նա պատասխանել է. «Այո, ամենամեծ վնասը,
10:47
I can do to my orchestra
187
632000
2000
որն ես կարող եմ իմ նվագախմբին հասցնել,
10:49
is to give them a clear instruction.
188
634000
4000
դա նրանց հստակ ցուցումներ տալն է:
10:53
Because that would
189
638000
2000
Որովհետեւ դա
10:55
prevent the ensemble, the listening to each other
190
640000
4000
կարգելի նրանից միասնական նվագել ու միմյանց լսել,
10:59
that is needed for an orchestra."
191
644000
2000
ինչը խիստ անհրաժեշտ է նվագախմբի համար»։
11:01
Now that's great. What about the eyes?
192
646000
2000
Լավ դա հասկացանք, իսկ աչքերը՞։
11:03
Why are the eyes closed?
193
648000
2000
Ինչու՞ են աչքերը փակ:
11:05
There is a wonderful story about Karajan conducting in London.
194
650000
4000
Մի հիանալի պատմություն կա Կարաջանի մասին, երբ նա աշխատում էր Լոնդոնում:
11:09
And he cues in a flute player like this.
195
654000
3000
Նա նմանատիպ նշան է արել մի ֆլեյտա նվագողի:
11:12
The guy has no idea what to do. (Laughter)
196
657000
3000
Խեղճ տղան գաղափար անգամ չի ունեցել, թե ի՞նչ պետք է անել։ (Ծիծաղ)
11:15
"Maestro, with all due respect, when should I start?"
197
660000
3000
«Մաեստրո, ամենայն հարգանքներս, բայց ես ե՞րբ պետք է սկսեմ»։
11:18
What do you think Karajan's reply was? When should I start?
198
663000
3000
Եվ ինչ եք կարծում ի՞նչ է պատասխանել Կարաջանը. «Երբ պետք է սկսե՞ս:
11:21
Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."
199
666000
4000
Երբ որ այլեւս չես կարող դիմանալ»։
11:25
(Laughter)
200
670000
3000
(Ծիծաղ)
11:28
Meaning that you know you have no authority to change anything.
201
673000
5000
Իմաստը նրանում է, որ երաժիշտներն իրավունք չունեն փոխել որևէ բան:
11:33
It's my music. The real music is only in Karajan's head.
202
678000
4000
Դա Կարաջանի երաժշտությունն է: Իսկական երաժշտությունը միայն նրա մտքում է:
11:37
And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure
203
682000
3000
Եվ երաժիշտներ ստիպված են գուշակելու, թե նրա մտքում ինչ կա: Այսպիսով դա մեծ լարվածության է ստեղծում,
11:40
because I don't give you instruction,
204
685000
2000
որովհետև Կարաջանը նրանց ցուցումներ չի տալիս,
11:42
and yet, you have to guess my mind.
205
687000
2000
ու չնայած դրան երաժիշտները պիտի գուշակեն, թե նրա մտքում ինչ կա:
11:44
So it's a different kind of, a very spiritual but yet
206
689000
2000
Այսպիսով սա էլ այլ ոճի, շատ հոգևոր
11:46
very firm control.
207
691000
3000
բայց եւ շատ ուժեղ վերահսկում է:
11:49
Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back
208
694000
2000
Արդյո՞ք հնարավոր է այլ կերպ վերահսկել: Իհարկե հնարավոր է: Եկեք վերադառնանք
11:51
to the first conductor we've seen:
209
696000
2000
ամենաառաջին խմբավարին, որին արդեն դիտել ենք:
11:53
Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
210
698000
2000
Կառլոս Կլեյբեր է նրա անունը: Խնդրեմ հաջորդ տեսանյութը:
11:57
(Music)
211
702000
4000
(Երաժշտություն)
12:53
(Laughter) Yeah.
212
758000
2000
(Ծիծաղ) Այո։
12:55
Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?
213
760000
3000
Բայց արդյո՞ք դա էլ վերահսկողական չէ:
12:58
No, it's not, because he is not telling them what to do.
214
763000
3000
Ոչ, սա վերահսկողական չէ: Որովհետեւ նա չի թելադրում նրանց ինչ անել:
13:01
When he does this, it's not,
215
766000
2000
Երբ նա այս շարժումն է անում, դա չի նշանակում.
13:03
"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,
216
768000
3000
«Վերցրեք Սթրադիվարյուս ջութակները եւ Ջիմի Հենդրիքսի նման
13:06
smash it on the floor." It's not that.
217
771000
2000
տվեք գետնով»։ Նա այդ ի նկատի չունի:
13:08
He says, "This is the gesture of the music.
218
773000
2000
Նա ասում է. «Սա երաժշտության շարժումն է։
13:10
I'm opening a space for you
219
775000
2000
Ես տարածություն եմ ստեղծում,
13:12
to put in another layer
220
777000
2000
որտեղ դուք կարող եք ներկայացնել
13:14
of interpretation."
221
779000
2000
ձեր ինտերպրետացիան»։
13:16
That is another story.
222
781000
2000
Սա մեկ այլ պատմություն է:
13:18
But how does it really work together
223
783000
2000
Բայց ինչպե՞ս է ստացվում միասին նվագել,
13:20
if it doesn't give them instructions?
224
785000
2000
եթե նա հստակ ցուցումներ չի տալիս:
13:22
It's like being on a rollercoaster. Yeah?
225
787000
2000
Դա նման է «ուրախ բլուներ» կառուսել նստելուն, այնպես չէ՞:
13:24
You're not really given any instructions,
226
789000
2000
Քեզ ոչ մեկ ցուցումներ չի տալիս։
13:26
but the forces of the process itself keep you in place.
227
791000
4000
Բայց պրոցեսի ուժերն իրենք քեզ ճիշտ տեղում են պահում:
13:30
That's what he does.
228
795000
2000
Ահա այս է կատարվում Կառլոս Կլեյբերի դեպքում:
13:32
The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.
229
797000
2000
Այս իրավիճակում ամենահետաքրքիրը այն է, որ «ուրախ բլուներ»-ն իրականում չկա:
13:34
It's not a physical thing. It's in the players' heads.
230
799000
4000
Դա ֆիզիկապես գոյություն չունի: Այն ինչ կատարվում է, կատարվում է երաժիշտների մտքում:
13:38
And that's what makes them into partners.
231
803000
3000
Այդ է, որ նրանց գործընկերներ է դարձնում:
13:41
You have the plan in your head.
232
806000
2000
Դու մտքում պլան ունես:
13:43
You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.
233
808000
3000
Դու գիտես ինչ ես անելու, չնայած որ Կլեյբերը քեզ ցուցումներ չի տալիս:
13:46
But here and there and that. You know what to do.
234
811000
3000
Բայց չնայած դրան դու ինքդ գիտես թե ինչ անել:
13:49
And you become a partner building the rollercoaster,
235
814000
3000
Եվ դու համագործակցում ես խմբի հետ ստեղծելու համար «ուրախ բլուներ»-ը,
13:52
yeah, with sound,
236
817000
2000
այո, հնչյուններով,
13:54
as you actually take the ride.
237
819000
2000
երբ որ սկսում ես պտույտը:
13:56
This is very exciting for those players.
238
821000
3000
Սա շատ հուզիչ է այս երաժիշտների համար:
13:59
They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.
239
824000
2000
Նրանք դրանից հետո պետք է առնվազն երկու շաբաթ հանգստյան տանն անցկացնեն։
14:01
(Laughter)
240
826000
1000
(Ծիծաղ)
14:02
It is very tiring. Yeah?
241
827000
2000
Դա շատ հոգնեցուցիչ է:
14:04
But it's the best music making, like this.
242
829000
4000
Բայց ամենալավ երաժշտությունը ստեղծվում է այս կերպ:
14:08
But of course it's not only about motivation
243
833000
3000
Բայց միայն ոգևորությունը
14:11
and giving them a lot of physical energy.
244
836000
3000
եւ ֆիզիկական էներգիա բավարար չէ:
14:14
You also have to be very professional.
245
839000
2000
Անհրաժեշտ է նաև մեծ արհեստավարժություն ունենալ նման կերպ նվագելու համար:
14:16
And look again at this Kleiber.
246
841000
2000
Եկեք նորից դիտենք Կլեյբերին:
14:18
Can we have the next video, quickly?
247
843000
2000
Հաջորդ տեսանյութը, խնդրում եմ:
14:20
You'll see what happens when there is a mistake.
248
845000
4000
Դուք կտեսնեք, թե ինչ է կատարվում, երբ ինչ որ սխալ է թույլ տրվում:
14:24
(Music) Again you see the beautiful body language.
249
849000
3000
(Երաժշտություն) Դուք նորից տեսնում եք այս հրաշք շարժումների լեզուն:
14:27
(Music)
250
852000
3000
(Երաժշտություն)
14:33
And now there is a trumpet player who
251
858000
3000
Ահա տեսնում եք այս շեփորահարին,
14:36
does something not exactly the way it should be done.
252
861000
2000
որն այնքան էլ ճիշտ չի անում այն ինչ պետք է աներ:
14:38
Go along with the video. Look.
253
863000
2000
Ուշադիր հետևեք տեսանյութին:
14:43
See, second time for the same player.
254
868000
4000
Ահա նույն երաժիշտը թույլ է տալիս նույն սխալը:
14:49
(Laughter) And now the third time for the same player.
255
874000
3000
(Ծիծաղ) նույն երաժիշտը երրորդ անգամ,
14:56
(Laughter)
256
881000
1000
(Ծիծաղ)
14:57
"Wait for me after the concert.
257
882000
2000
«Դու սպասիր, մենք համերգի վերջում դեռ կխոսենք:
14:59
I have a short notice to give you."
258
884000
2000
Այսօր քեզ գործից պիտի ազատեմ»։
15:01
You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.
259
886000
4000
Երբ պետք է, անհրաժեշտ իշխանությունն առկա է: Դա շատ կարևոր է:
15:05
But authority is not enough to make people your partners.
260
890000
3000
Սակայն իշխանությունը բավարար չէ մարդկանց գործընկերներ դարձնելու համար:
15:08
Let's see the next video, please. See what happens here.
261
893000
2000
Եկեք դիտենք հաջորդ տեսանյութը: Տեսեք թե ինչ է կատարվում այստեղ:
15:10
You might be surprised having seen Kleiber
262
895000
2000
Երևի կզարմանաք տեսնելով Կլեյբերին
15:12
as such a hyperactive guy.
263
897000
3000
այսքան չափից շատ ակտիվ վիճակում:
15:15
He's conducting Mozart.
264
900000
2000
Նա խմբավարում է Մոցարտի երաշժտության ներքո:
15:17
(Music)
265
902000
3000
(Երաժշտություն)
15:20
The whole orchestra is playing.
266
905000
2000
Ամբողջ նվագախումբը ներգրավված է նվագելու մեջ:
15:22
(Music)
267
907000
2000
(Երաժշտություն)
15:24
Now something else.
268
909000
2000
Հիմա մեկ այլ հետաքրքիր նկատառում:
15:26
(Music)
269
911000
3000
(Երաժշտություն)
15:36
See? He is there 100 percent,
270
921000
4000
Նկատեցի՞ք: Նա 100 տոկոսով ներգրավված է,
15:40
but not commanding, not telling what to do.
271
925000
2000
բայց չի վերահսկում, չի ասում ինչ անել:
15:42
Rather enjoying what the soloist is doing.
272
927000
3000
Ավելի շուտ վայելում է, թե սոլոիստը ինչպես է նվագում:
15:45
(Music)
273
930000
3000
(Երաժշտություն)
15:48
Another solo now. See what you can pick up from this.
274
933000
3000
Մեկ այլ սոլո նվագող: Տեսեք թե ինչ կարող եք նկատել այստեղ:
15:51
(Music)
275
936000
3000
(Երաժշտություն)
15:57
Look at the eyes.
276
942000
2000
Նայեք նրա աչքերին:
16:03
Okay. You see that?
277
948000
2000
Լավ: Տեսա՞ք թե ինչ է անում:
16:05
First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.
278
950000
3000
Դա հիանալի հաճոյախոսություն է, որ յուրաքանչյուս կուզենայինք ստանալ:
16:08
It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.
279
953000
3000
Դա պարզապես արձագանք չէ։ Նա վայելում է այն «մմմմմ․․․․»։ Այո: Դա գալիս է այստեղից:
16:11
So that's a good thing.
280
956000
2000
Այսինքն սա շատ լավ բան է:
16:13
And the second thing is
281
958000
2000
Եվ երկրորդը`
16:15
it's about actually being in control,
282
960000
2000
դա իրականում խոսում է այն մասին, որ նա իսկապես վերահսկում է իրավիճակը,
16:17
but in a very special way.
283
962000
2000
բայց շատ առանձնահատուկ ձեւով:
16:19
When Kleiber does -- did you see the eyes,
284
964000
3000
Երբ Կլեյբերը այսպես է անում ...տեսա՞ք աչքերի
16:22
going from here? (Singing)
285
967000
2000
այս շարժումը։ (Երգում է)
16:24
You know what happens? Gravitation is no more.
286
969000
4000
Գիտեք ի՞նչ է կատարվում իրականում: Ձգողականության ուժը այլեւս չի գործում:
16:28
Kleiber not only creates a process,
287
973000
2000
Կլեյբերը ոչ միայն պրոցես է ստեղծում,
16:30
but also creates the conditions in the world
288
975000
3000
այլ նաեւ պայմաններ է ստեղծում այս աշխարում
16:33
in which this process takes place.
289
978000
3000
այդ պրոցեսի իրականացման համար:
16:36
So again, the oboe player
290
981000
2000
Ինչպես տեսանք հոբոյ նվագողը
16:38
is completely autonomous
291
983000
2000
ամբողջությամբ ազատ է
16:40
and therefore happy and proud of his work,
292
985000
3000
ու դրանով իսկ ուրախ ու հպարտ է իր գործով,
16:43
and creative and all of that.
293
988000
2000
իմպրովիզներ է անում եւ նման այլ բաներ:
16:45
And the level in which Kleiber is in control is in a different level.
294
990000
4000
Եվ այն վերահսկումը, որ Կլեյբերը ցուցաբերում է միանգամայն այլ մակարդակում է գործում:
16:49
So control is no longer a zero-sum game.
295
994000
3000
Այսինքն վերահսկումն այլեւս զերոյական հաշվով խաղ չէ:
16:52
You have this control. You have this control. And all you put together,
296
997000
2000
Այս տեսակի վերահսկման մասին է խոսքը: Եվ այն ամենը
16:54
in partnership, brings about the best music.
297
999000
4000
ինչը համատեղ է ստեղծվում, ամենալավ երաժշտությունն է ստեղծում:
16:58
So Kleiber is about process.
298
1003000
2000
Այսպիսով, Կլեյբերը կարևորում է պրոցեսը:
17:00
Kleiber is about conditions in the world.
299
1005000
2000
Կլայբերը կարևորում է միջավայրի այն պայմանները, որում արարում են:
17:02
But you need to have process and content to create the meaning.
300
1007000
4000
Բայց մյուս կողմից, իմաստ ստեղծելու համար, հարկավոր է ունենալ պրոցես ու պարունակություն:
17:06
Lenny Bernstein, my own personal maestro.
301
1011000
2000
Լեննի Բերնսթեյնը՝ իմ մաեստրոն,
17:08
Since he was a great teacher,
302
1013000
3000
որը մեծ ուսուցիչ էր,
17:11
Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
303
1016000
6000
Լեննի Բերնստեյնը միշտ սկսում էր իմաստից: Եկեք դիտենք տեսանյութը։
17:17
(Music)
304
1022000
4000
(Երաժշտություն)
18:16
Do you remember the face of Muti, at the beginning?
305
1081000
2000
Հիշում ե՞ք Մուտիի դեմքը, սկզբում:
18:18
Well he had a wonderful expression, but only one.
306
1083000
3000
Նա դեմքին հիանալի արտահայտություն ուներ, բայց դա նրա դեմքի միակ արտահայտությունն էր:
18:21
(Laughter)
307
1086000
1000
(Ծիծաղ)
18:22
Did you see Lenny's face?
308
1087000
2000
Հիմա տեսա՞ք Լեննի դեմքը:
18:24
You know why? Because the meaning of the music is pain.
309
1089000
4000
Գիտե՞ք ինչու էր նրա դեմքը այդպիսին: Որովհետեւ երաժշտության իմաստը ցավն է:
18:28
And you're playing a painful sound.
310
1093000
2000
Եվ դու ցավոտ հնչյուններ ես նկարագրում:
18:30
And you look at Lenny and he's suffering.
311
1095000
3000
Եվ երբ նայում ես Լեննիին, տեսնում ես, որ նա տառապում է:
18:33
But not in a way that you want to stop.
312
1098000
2000
Բայց ոչ այնպես, որ ուզում ես կանգնեցնել նրան:
18:35
It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.
313
1100000
4000
Նա տառապում է, ինչպես ընդունված է ասել, հրեաների նման վայելելով իր տառապանքը:
18:39
(Laughter)
314
1104000
4000
(Ծիծաղ)
18:43
But you can see the music on his face.
315
1108000
3000
Եվ դուք կարող եք տեսնել այդ երաժշտությունը նրա դեմքին:
18:46
You can see the baton left his hand. No more baton.
316
1111000
3000
Երաժշտավարի փայտիկը հեռացել է իր ձեռքից: Այլեւս փայտիկ չկա:
18:49
Now it's about you, the player,
317
1114000
2000
Հիմա Ձեր՝ երաժիշտների պահն է
18:51
telling the story.
318
1116000
2000
պատմել պատմությունը:
18:53
Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.
319
1118000
2000
Հիմա ամեն ինչ հակառակ կերպ է աշխատում: Դուք եք պատմություն պատմողները: Եվ դուք եւ դուք...
18:55
And even briefly, you become the storyteller
320
1120000
3000
Եվ թեկուզ կարճ ժամանակով, դուք եք դառնում պատմություն պատմողը,
18:58
to which the community, the whole community, listens to.
321
1123000
3000
որին ականջ է դնում ամբողջ համայնքը:
19:01
And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
322
1126000
4000
Բերնսթեյնը է, որ նման բանը հնարավոր է դարձնում: Արդյո՞ք դա հիանալի չէ:
19:05
Now, if you are doing all the things we talked about, together,
323
1130000
4000
Հիմա, եթե դուք փորձեք անել այն ամենն ինչի մասին խոսեցինք
19:09
and maybe some others,
324
1134000
2000
եւ մի բան ել ավելին,
19:11
you can get to this wonderful point of doing without doing.
325
1136000
3000
դուք կհասնեք այս հիանալի կետին, որին ես անվանում եմ` արարել առանց միջամտելու:
19:14
And for the last video, I think this is simply the best title.
326
1139000
5000
Եվ վերջին տեսանյութի համար սա լավագույն անվանումն է,
19:19
My friend Peter says,
327
1144000
2000
ինչպես իմ ընկեր Պիտերն է ասում.
19:21
"If you love something, give it away." So, please.
328
1146000
4000
«Եթե մի բան սիրում ես նվիրաբերի այն ...»։ Այսպիսով, խնդրեմ։
19:25
(Music)
329
1150000
4000
(Երաժշտություն)
20:29
(Applause)
330
1214000
17000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Itay Talgam - Conductor and leadership expertAfter a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro.
Why you should listen
Itay Talgam finds metaphors for organizational behavior -- and models for inspired leadership -- within the workings of the symphony orchestra. Imagining music as a model for all spheres of human creativity, from the classroom to the boardroom, Talgam created the Maestro Leadership Program.
Talgam's workshops aim to help everyday people develop a musician's sense of collaboration, and a conductor's sense of leadership: that inner sense of being intuitively, even subconsciously, connected to your fellow players, giving what they need and getting what you need. It's this art of listening and reacting in the moment that makes for a swinging jazz combo, a sublime string quartet, a brilliant orchestra -- and great teams at work.
Before he conducted people, Talgam conducted music, including numerous orchestras in Europe. He was the first Israeli conductor to perform with the St. Petersburg Philharmonic Orchestra and the Leipzig Opera house. His book, The Ignorant Maestro, was published in 2015.
Itay Talgam | Speaker | TED.com