TEDxSFU
Mandy Len Catron: A better way to talk about love
Mandy Len Catron: Sevgiye dair konuşmanın daha güzel yolu
Filmed:
Readability: 3.9
2,605,858 views
Aşıkken "düşeriz". Vuruluruz, eziliriz, bayılırız. Tutkuyla yanarız. Aşk bizi çılgına döndürür, hasta eder. Kalbimiz ağrır, sonra kırılır. Yazar Mandy Len Catron, aşk konusunda böyle konuşmanın aşkı yaşama şeklimizi de şekillendirdiğini söylüyor. Bu konuşmada Catron, deli gibi aşık olan herkese için aşkı daha keyifli ve daha az acı verici görmemize yardımcı olacak farklı bir benzetmenin altını çiziyor.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
OK, so today I want to talk
about how we talk about love.
about how we talk about love.
0
553
4300
Bugün aşkı konuşma şeklimizden
söz etmek istiyorum.
söz etmek istiyorum.
00:17
And specifically,
1
5237
1150
Özellikle de
00:18
I want to talk about what's wrong
with how we talk about love.
with how we talk about love.
2
6411
3435
aşkı konuşma şeklimizde
yanlış olan şeyleri konuşmak istiyorum.
yanlış olan şeyleri konuşmak istiyorum.
00:22
Most of us will probably
fall in love a few times
fall in love a few times
3
10673
3407
Muhtemelen bir çoğumuz hayatı boyunca
00:26
over the course of our lives,
4
14104
1465
birkaç kez aşık olur
00:27
and in the English language,
this metaphor, falling,
this metaphor, falling,
5
15593
4210
ve İngiliz dilindeki
bu "düşmek" benzetmesi
bu "düşmek" benzetmesi
00:31
is really the main way that we
talk about that experience.
talk about that experience.
6
19827
3014
gerçekten bu tecrübemizi anlatmanın
esas yoludur.
esas yoludur.
00:35
I don't know about you,
7
23592
1151
Sizi bilmem ama,
00:36
but when I conceptualize this metaphor,
8
24767
1927
bu mecazı canlandırdığımda
00:38
what I picture is straight
out of a cartoon --
out of a cartoon --
9
26718
2878
hayalimdeki resim bir karikatürden
çıkma gibi;
çıkma gibi;
00:42
like there's a man,
10
30076
1296
sanki bir adam var,
00:43
he's walking down the sidewalk,
11
31396
1717
kaldırımda yürüyor,
00:45
without realizing it, he crosses
over an open manhole,
over an open manhole,
12
33137
3112
farkında olmadan açık
bir rögarın üstünden geçiyor
bir rögarın üstünden geçiyor
00:48
and he just plummets into the sewer below.
13
36273
3661
ve altındaki kanalizasyona düşüyor.
00:51
And I picture it this way
because falling is not jumping.
because falling is not jumping.
14
39958
4080
Bunu böyle resmediyorum çünkü,
düşmek atlamak değil.
düşmek atlamak değil.
00:56
Falling is accidental,
15
44769
2032
Düşmek kazara olur,
00:58
it's uncontrollable.
16
46825
1902
önlenemez.
01:00
It's something that happens to us
without our consent.
without our consent.
17
48751
3525
Rızamız dışında başımıza gelir.
01:04
And this --
18
52300
1193
Ve bu,
01:05
this is the main way we talk
about starting a new relationship.
about starting a new relationship.
19
53517
3567
yeni bir ilişkiye başlama konusunda
ilk konuşma şeklimizdir.
ilk konuşma şeklimizdir.
01:10
I am a writer and I'm also
an English teacher,
an English teacher,
20
58336
3767
Ben bir yazarım,
ayrıca İngilizce öğretmeniyim,
ayrıca İngilizce öğretmeniyim,
01:14
which means I think
about words for a living.
about words for a living.
21
62127
2285
yani kelimeleri düşünmek benim mesleğim.
01:16
You could say that I get paid
to argue that the language we use matters,
to argue that the language we use matters,
22
64436
4150
Kullandığımız dilin önemini savunmaktan
para kazandığımı söyleyebilirsiniz.
para kazandığımı söyleyebilirsiniz.
01:20
and I would like to argue
that many of the metaphors we use
that many of the metaphors we use
23
68610
4200
Ben de aşkla ilgili
kullandığımız mecazların,
kullandığımız mecazların,
01:24
to talk about love --
24
72834
1567
üztelik bir çoğunun
01:26
maybe even most of them --
25
74425
1823
problemli olduğunu
01:28
are a problem.
26
76272
1401
savunmak istiyorum.
01:30
So, in love, we fall.
27
78700
1893
Aşıkken, düşeriz.
01:33
We're struck.
28
81766
1465
Vuruluruz.
01:35
We are crushed.
29
83255
1396
Çarpılırız.
01:37
We swoon.
30
85331
1370
Bayılırız.
01:39
We burn with passion.
31
87186
1797
Tutkuyla yanıp tutuşuruz.
01:41
Love makes us crazy,
32
89738
1977
Aşk bizi çılgınlaştırır
01:43
and it makes us sick.
33
91739
1564
ve hasta eder.
01:45
Our hearts ache,
34
93796
1360
Kalplerimiz ağrır,
01:47
and then they break.
35
95180
2006
sonra da kırılırlar.
01:50
So our metaphors equate
the experience of loving someone
the experience of loving someone
36
98226
3144
Yani kullandığımız mecazlar,
birini sevmeyi
birini sevmeyi
01:53
to extreme violence or illness.
37
101394
2653
aşırı şiddet veya hastalıkla bir tutuyor.
01:56
(Laughter)
38
104071
2085
(Gülüşmeler)
01:59
They do.
39
107101
1151
Öyle.
02:00
And they position us as the victims
40
108276
1983
Aynı zamanda, bizi beklenmeyen ve
02:02
of unforeseen and totally
unavoidable circumstances.
unavoidable circumstances.
41
110283
3359
tamamen önlenemez durumların
mağduru konumuna koyuyor.
mağduru konumuna koyuyor.
02:06
My favorite one of these is "smitten,"
42
114547
2723
Bunlardan en sevdiğim "tutulmuş",
02:09
which is the past participle
of the word "smite."
of the word "smite."
43
117294
2854
yani "tutulmak" fiilinin
geçmiş zamanı.
geçmiş zamanı.
02:12
And if you look this word up
in the dictionary --
in the dictionary --
44
120172
3068
Bu kelimeye sözlükten bakarsanız,
02:15
(Laughter)
45
123264
1024
(Gülüşmeler)
02:16
you will see that it can be defined
as both "grievous affliction,"
as both "grievous affliction,"
46
124312
4518
hem "ızdıraplı hastalık"
hem de "çok aşık olmak"
hem de "çok aşık olmak"
02:20
and, "to be very much in love."
47
128854
2851
olarak tanımlandığını görürsünüz.
02:25
I tend to associate the word "smite"
with a very particular context,
with a very particular context,
48
133716
3344
"Tutulmak" kelimesini özel bir kaynakla
ilişkilendiririm;
ilişkilendiririm;
02:29
which is the Old Testament.
49
137084
1564
yani Eski Ahit'le.
02:31
In the Book of Exodus alone,
there are 16 references to smiting,
there are 16 references to smiting,
50
139560
4748
Sadece Mısır'dan Çıkış bölümünde
tutulmaya 16 gönderme var,
tutulmaya 16 gönderme var,
02:36
which is the word that the Bible uses
for the vengeance of an angry God.
for the vengeance of an angry God.
51
144332
3773
yani İncil'de kızgın Tanrının intikamı
için kullanılan kelimedir.
için kullanılan kelimedir.
02:40
(Laughter)
52
148129
1721
(Gülüşmeler)
02:41
Here we are using the same word
to talk about love
to talk about love
53
149874
2705
Bugün çekirge istilasını
tarif etmek için kullandığımız kelimeyi
tarif etmek için kullandığımız kelimeyi
02:44
that we use to explain
a plague of locusts.
a plague of locusts.
54
152603
2426
aynı zamanda aşkı
konuşurken de kullanıyoruz.
konuşurken de kullanıyoruz.
02:47
(Laughter)
55
155053
1028
(Gülüşmeler)
02:48
Right?
56
156105
1256
Öyle değil mi?
02:49
So, how did this happen?
57
157385
2092
Peki nasıl böyle oldu?
02:51
How have we come to associate love
with great pain and suffering?
with great pain and suffering?
58
159501
3991
Nasıl oldu da aşkı derin acı ve
ızdırapla bağdaştırır olduk?
ızdırapla bağdaştırır olduk?
02:55
And why do we talk about
this ostensibly good experience
this ostensibly good experience
59
163516
3989
Neden görünüşte güzel olan
bu tecrübe hakkında
bu tecrübe hakkında
02:59
as if we are victims?
60
167529
2104
mağdurmuş gibi konuşuyoruz?
03:02
These are difficult questions,
61
170556
1691
Bunlar zor sorular,
03:04
but I have some theories.
62
172271
1646
ama bazı teorilerim var.
03:05
And to think this through,
63
173941
1239
Bunları düşünürken
03:07
I want to focus on one
metaphor in particular,
metaphor in particular,
64
175204
2628
özellikle bir benzetmeye
odaklanmak istiyorum;
odaklanmak istiyorum;
03:09
which is the idea of love as madness.
65
177856
2171
-aşk deliliktir- düşüncesi.
03:13
When I first started
researching romantic love,
researching romantic love,
66
181088
2707
Romantik aşkı
ilk araştırmaya başladığımda,
ilk araştırmaya başladığımda,
03:15
I found these madness
metaphors everywhere.
metaphors everywhere.
67
183819
2761
her yerde bu delilik benzetmeleriyle
karşılaşıyordum.
karşılaşıyordum.
03:18
The history of Western culture
68
186604
2103
Batı kültürünün tarihi,
03:20
is full of language that equates
love to mental illness.
love to mental illness.
69
188731
3937
aşkı zihinsel hastalıkla bir tutan
kullanımlarla doludur.
kullanımlarla doludur.
03:25
These are just a few examples.
70
193440
1927
Sadece birkaç örnek:
03:27
William Shakespeare:
71
195391
1343
William Shakespeare:
03:28
"Love is merely a madness,"
72
196758
1433
"Aşk sadece deliliktir.",
03:30
from "As You Like It."
73
198215
1317
"Nasıl Hoşunuza Giderse"den.
03:32
Friedrich Nietzsche:
74
200092
1257
Friedrich Nietzsche:
03:33
"There is always some madness in love."
75
201373
2503
"Aşkta her zaman biraz delilik vardır."
03:36
"Got me looking, got me looking
so crazy in love -- "
so crazy in love -- "
76
204559
2866
"Aşkın beni çılgına çeviriyor.."
03:39
(Laughter)
77
207449
2069
(Gülüşmeler)
03:41
from the great philosopher,
Beyoncé Knowles.
Beyoncé Knowles.
78
209542
2598
Meşhur filozof Beyoncé Knowles'den.
03:44
(Laughter)
79
212164
1461
(Gülüşmeler)
03:47
I fell in love for the first
time when I was 20,
time when I was 20,
80
215083
2834
İlk defa 20 yaşında aşık oldum,
03:49
and it was a pretty turbulent
relationship right from the start.
relationship right from the start.
81
217941
3179
baştan sona
oldukça çalkantılı bir ilişkiydi.
oldukça çalkantılı bir ilişkiydi.
03:53
And it was long distance
for the first couple of years,
for the first couple of years,
82
221459
3205
İlk birkaç yıl uzun mesafe ilişkisiydi,
03:56
so for me that meant very high highs
and very low lows.
and very low lows.
83
224688
4596
yani bu benim için derin iniş ve
çıkışlar demekti.
çıkışlar demekti.
04:01
I can remember one moment in particular.
84
229794
2204
Bir ânı özellikle hatırlıyorum.
04:04
I was sitting on a bed
in a hostel in South America,
in a hostel in South America,
85
232580
3345
Güney Amerika'da bir otelde
yatakta oturmuş,
yatakta oturmuş,
04:07
and I was watching the person
I love walk out the door.
I love walk out the door.
86
235949
3696
sevdiğim insanın
kapıdan çıkışını izliyorum.
kapıdan çıkışını izliyorum.
04:12
And it was late,
87
240151
1613
Geç bir saatti.
04:13
it was nearly midnight,
88
241788
1260
Neredeyse gece yarısıydı,
04:15
we'd gotten into an argument over dinner,
89
243072
1977
yemekten sonra tartışmıştık
04:17
and when we got back to our room,
90
245073
1949
ve odamıza geçtiğimizde,
04:19
he threw his things in the bag
and stormed out.
and stormed out.
91
247046
2725
eşyalarını çantaya attı ve
çekip gitti.
çekip gitti.
04:23
While I can no longer remember
what that argument was about,
what that argument was about,
92
251141
3259
Tartışma konusunu şimdi
hatırlayamıyorum ama
hatırlayamıyorum ama
04:26
I very clearly remember
how I felt watching him leave.
how I felt watching him leave.
93
254424
4055
o giderken nasıl hissettiğimi
çok net hatırlıyorum.
çok net hatırlıyorum.
04:31
I was 22, it was my first time
in the developing world,
in the developing world,
94
259122
3545
22 yaşındaydım, gelişen dünyada
ilk zamanlarımdı
ilk zamanlarımdı
04:35
and I was totally alone.
95
263424
2255
ve tamamen yalnızdım.
04:38
I had another week until my flight home,
96
266412
3367
Eve dönmeme bir hafta daha vardı,
04:41
and I knew the name
of the town that I was in,
of the town that I was in,
97
269803
2368
bulunduğum yerin
04:44
and the name of the city
that I needed to get to to fly out,
that I needed to get to to fly out,
98
272195
3583
ve gitmem gereken şehrin adını biliyordum,
04:47
but I had no idea how to get around.
99
275802
3256
fakat nasıl gideceğime dair
bir fikrim yoktu.
bir fikrim yoktu.
04:51
I had no guidebook and very little money,
100
279842
3177
Rehberim yoktu ve çok az param vardı.
04:55
and I spoke no Spanish.
101
283043
1770
İspanyolca da bimiyordum.
04:57
Someone more adventurous than me
102
285547
2097
Benden daha maceracı olan biri,
04:59
might have seen this as
a moment of opportunity,
a moment of opportunity,
103
287668
2430
bunu bir fırsat anı olarak görebilirdi.
05:02
but I just froze.
104
290122
1830
Fakat ben donup kaldım.
05:04
I just sat there.
105
292406
1817
Sadece oturdum.
05:06
And then I burst into tears.
106
294738
2043
Sonra göz yaşlarına boğuldum.
05:09
But despite my panic,
107
297357
2371
Ancak paniklememe rağmen,
05:11
some small voice in my head thought,
108
299752
2570
kafamda bir ses düşünüyordu:
05:14
"Wow. That was dramatic.
109
302346
2337
"Vay be. Çok dramatikti.
05:16
I must really be doing
this love thing right."
this love thing right."
110
304707
2699
Bu aşk işinde bir şeyleri gerçekten
doğru yapıyorum."
doğru yapıyorum."
05:19
(Laughter)
111
307430
1788
(Gülüşmeler)
05:21
Because some part of me
wanted to feel miserable in love.
wanted to feel miserable in love.
112
309242
4520
Çünkü bir yanım aşıkken
acı çekmek istiyordu.
acı çekmek istiyordu.
05:26
And it sounds so strange
to me now, but at 22,
to me now, but at 22,
113
314226
3440
Şimdi çok garip geliyor, ama 22 yaşında
05:29
I longed to have dramatic experiences,
114
317690
3145
dramatik tecrübeler yaşamak istiyordum.
05:32
and in that moment, I was irrational
and furious and devastated,
and furious and devastated,
115
320859
5198
Ve o zaman mantıksız, öfkeli, mahvolmuş
05:38
and weirdly enough,
116
326081
1224
ve yeterince tuhaftım.
05:39
I thought that this somehow
legitimized the feelings I had
legitimized the feelings I had
117
327329
3376
Bunun bir şekilde beni henüz
terk eden adamla ilgili hislerimi
terk eden adamla ilgili hislerimi
05:42
for the guy who had just left me.
118
330729
1839
temize çıkardığını düşündüm.
05:46
I think on some level I wanted
to feel a little bit crazy,
to feel a little bit crazy,
119
334163
4363
Sanırım biraz çılgınlık istiyordum,
05:50
because I thought that
that was how loved worked.
that was how loved worked.
120
338550
3532
çünkü aşkın işleyiş şeklinin
böyle olduğunu düşünüyordum.
böyle olduğunu düşünüyordum.
05:55
This really should not be surprising,
121
343141
1807
Bu gerçekten şaşırtıcı değildi,
05:56
considering that according to Wikipedia,
122
344972
2454
bunu Wikipedia'ya göre düşününce,
05:59
there are eight films,
123
347450
2273
sekiz film,
06:01
14 songs,
124
349747
1997
14 şarkı,
06:03
two albums and one novel
with the title "Crazy Love."
with the title "Crazy Love."
125
351768
3197
iki albüm ve
"Çılgın Aşk" adlı bir roman vardı.
"Çılgın Aşk" adlı bir roman vardı.
06:07
About half an hour later,
he came back to our room.
he came back to our room.
126
355837
3126
Yaklaşık bir saat sonra
odamıza geri döndü.
odamıza geri döndü.
06:10
We made up.
127
358987
1151
Barıştık.
06:12
We spent another mostly
happy week traveling together.
happy week traveling together.
128
360162
2817
Beraber gezerek
mutlu bir hafta daha geçirdik.
mutlu bir hafta daha geçirdik.
06:15
And then, when I got home,
129
363003
1432
Sonra eve döndüğümde,
06:16
I thought, "That was so
terrible and so great.
terrible and so great.
130
364459
4984
"Çok müthiş ve harikaydı.
Gerçek romantizm bu olmalı."
Gerçek romantizm bu olmalı."
06:21
This must be a real romance."
131
369989
1715
diye düşündüm.
06:25
I expected my first love
to feel like madness,
to feel like madness,
132
373006
2700
İlk aşkımı delilik gibi
hissetmeyi umuyordum
hissetmeyi umuyordum
06:27
and of course, it met
that expectation very well.
that expectation very well.
133
375730
3780
ve tabii ki bu beklentimi
çok güzel karşılamıştı.
çok güzel karşılamıştı.
06:31
But loving someone like that --
134
379941
1691
Fakat birini böyle sevmek,
06:33
as if my entire well-being depended
on him loving me back --
on him loving me back --
135
381656
4095
-sanki bütün varlığım onun da beni
sevmesine bağlıymış gibi-
sevmesine bağlıymış gibi-
06:37
was not very good for me
136
385775
2093
benim ya da onun için
06:39
or for him.
137
387892
1150
pek de iyi değildi.
06:41
But I suspect this experience of love
is not that unusual.
is not that unusual.
138
389850
3701
Fakat sanırım bu aşk deneyimi
o kadar olağandışı değil.
o kadar olağandışı değil.
06:46
Most of us do feel a bit mad
in the early stages of romantic love.
in the early stages of romantic love.
139
394026
4211
Çoğumuz romantik aşkın ilk evrelerinde
biraz deli hissederiz.
biraz deli hissederiz.
06:50
In fact, there is research to confirm
that this is somewhat normal,
that this is somewhat normal,
140
398815
3816
Aslında bunun normal olduğunu doğrulayan
bir araştırma var.
bir araştırma var.
06:55
because, neurochemically speaking,
141
403280
1886
Nörokimyasal olarak söylemek gerekirse,
06:57
romantic love and mental illness
are not that easily distinguished.
are not that easily distinguished.
142
405190
4562
romantik aşk ve zihinsel hastalığı
ayrıştırmak o kadar kolay değil.
ayrıştırmak o kadar kolay değil.
07:03
This is true.
143
411046
1151
Bu doğru.
07:04
This study from 1999 used blood tests
144
412221
4559
1999 yılında yapılan bu araştırmada,
07:08
to confirm that the serotonin
levels of the newly in love
levels of the newly in love
145
416804
3094
yeni aşık olan kişilerin
serotonin düzeyiyle
serotonin düzeyiyle
07:11
very closely resembled
the serotonin levels
the serotonin levels
146
419922
2797
obsesif kompulsif bozukluk teşhisi konulan
kişilerin serotonin düzeyinin
kişilerin serotonin düzeyinin
07:14
of people who had been diagnosed
with obsessive-compulsive disorder.
with obsessive-compulsive disorder.
147
422743
3305
çok benzediğini doğrulamak için
kan testleri kullandılar.
kan testleri kullandılar.
07:18
(Laughter)
148
426072
1008
(Gülüşmeler)
07:19
Yes, and low levels of serotonin
149
427104
2697
Evet, düşük serotonin düzeyleri de
07:21
are also associated
with seasonal affective disorder
with seasonal affective disorder
150
429825
3602
dönemsel duygusal bozukluk ve depresyonla
07:25
and depression.
151
433451
1280
bağlantılıydı.
07:27
So there is some evidence
152
435687
2260
Dolayısıyla aşkın ruhsal durumumuz ve
07:29
that love is associated with changes
to our moods and our behaviors.
to our moods and our behaviors.
153
437971
4348
davranışlarımızdaki değişimlerle bağlantılı
olduğuna dair bazı kanıtlar var.
olduğuna dair bazı kanıtlar var.
07:34
And there are other studies to confirm
154
442343
4007
Çoğu ilişkinin
böyle başladığını doğrulayan
böyle başladığını doğrulayan
07:38
that most relationships begin this way.
155
446374
3690
başka araştırmalar da var.
07:42
Researchers believe
that the low levels of serotonin
that the low levels of serotonin
156
450660
4163
Araştırmacılar, düşük serotonin düzeyinin
aşık olunan kişi hakkında
aşık olunan kişi hakkında
07:46
is correlated with obsessive thinking
about the object of love,
about the object of love,
157
454847
4035
obsesif düşünmekle ilişkili
olduğuna inanıyor,
olduğuna inanıyor,
07:50
which is like this feeling that someone
has set up camp in your brain.
has set up camp in your brain.
158
458906
4058
bu ise birinin beyninizde kamp kurduğunu
hissetmek gibi bir şey.
hissetmek gibi bir şey.
07:54
And most of us feel this way
when we first fall in love.
when we first fall in love.
159
462988
2931
Pek çoğumuz ilk aşık olduğunda
böyle hisseder.
böyle hisseder.
07:57
But the good news is,
it doesn't always last that long --
it doesn't always last that long --
160
465943
3126
Fakat güzel haber şu;
bu her zaman çok uzun sürmez,
bu her zaman çok uzun sürmez,
08:01
usually from a few months
to a couple of years.
to a couple of years.
161
469093
3173
genellikle birkaç ay ile
birkaç yıl arasıdır.
birkaç yıl arasıdır.
08:05
When I got back from my trip
to South America,
to South America,
162
473352
2808
Güney Amerika seyahatimden döndüğümde,
08:08
I spent a lot of time alone in my room,
163
476184
3577
odamda çok yalnız vakit geçirdim.
08:11
checking my email,
164
479785
1340
Sevdiğim adamdan çaresizce
haber almayı bekleyerek
haber almayı bekleyerek
08:13
desperate to hear from the guy I loved.
165
481149
2363
e-postalarımı kontrol ettim.
08:16
I decided that if my friends could not
understand my grievous affliction,
understand my grievous affliction,
166
484545
5348
Arkadaşlarım cidden aşık olduğumu
anlamıyorsa o zaman arkadaşlıklarına
anlamıyorsa o zaman arkadaşlıklarına
08:21
then I did not need their friendship.
167
489917
1949
ihtiyacım olmadığına karar verdim.
08:23
So I stopped hanging out
with most of them.
with most of them.
168
491890
2083
Böylece bir çoğuyla görüşmeyi kestim.
08:26
And it was probably the most
unhappy year of my life.
unhappy year of my life.
169
494387
4194
Belki de hayatımın en mutsuz yılıydı.
08:31
But I think I felt like
it was my job to be miserable,
it was my job to be miserable,
170
499086
4114
Sanırım acı çekmenin
benim işim olduğunu hissediyordum.
benim işim olduğunu hissediyordum.
08:35
because if I could be miserable,
171
503849
1792
Çünkü acı çekersem,
08:37
then I would prove how much I loved him.
172
505665
2667
onu ne kadar çok sevdiğimi
kanıtlayacaktım.
kanıtlayacaktım.
08:40
And if I could prove it,
173
508356
1885
Kanıtlayabilirsem de
08:42
then we would have to end up
together eventually.
together eventually.
174
510265
2954
sonunda beraber olacaktık.
08:46
This is the real madness,
175
514050
2088
Esas delilik bu,
08:48
because there is no cosmic rule
176
516162
2395
çünkü büyük acılar,
08:50
that says that great suffering
equals great reward,
equals great reward,
177
518581
3362
büyük mükafatlara eşittir diye
evrensel bir kural yok.
evrensel bir kural yok.
08:54
but we talk about love as if this is true.
178
522478
3904
Ancak aşk konusunda sanki bu doğruymuş
gibi konuşuyoruz.
gibi konuşuyoruz.
08:59
Our experiences of love
are both biological and cultural.
are both biological and cultural.
179
527463
3676
Yaşadığımız aşklar hem biyolojik
hem de kültüreldir.
hem de kültüreldir.
09:03
Our biology tells us that love is good
180
531774
2459
Biyolojimiz beynimizde
09:06
by activating these reward
circuits in our brain,
circuits in our brain,
181
534257
3154
bu mükafat döngüsünü başlatarak
bize aşkın güzel olduğunu söyler.
bize aşkın güzel olduğunu söyler.
09:09
and it tells us that love is painful
when, after a fight or a breakup,
when, after a fight or a breakup,
182
537435
4620
Aşkın bir tartışma veya ayrılık
sonrasında ızdıraplı olduğunu söyler,
sonrasında ızdıraplı olduğunu söyler,
09:14
that neurochemical reward is withdrawn.
183
542079
2610
böylece nörokimyasal ödül geri çekilir.
09:17
And in fact -- and maybe
you've heard this --
you've heard this --
184
545155
2442
Aslında, -belki duymuşsunuzdur-
09:19
neurochemically speaking,
185
547621
1844
nörokimyasal olarak söylenirse,
09:21
going through a breakup is a lot
like going through cocaine withdrawal,
like going through cocaine withdrawal,
186
549489
3434
bir ayrılık yaşamak
kokainden uzaklaşmaya çok benzer,
kokainden uzaklaşmaya çok benzer,
09:25
which I find reassuring.
187
553675
1636
ki bunu rahatlatıcı buluyorum.
09:27
(Laughter)
188
555335
1150
(Gülüşmeler)
09:29
And then our culture uses language
189
557066
2832
Sonra kültürümüz dili,
aşkla ilgili bu düşünceleri
aşkla ilgili bu düşünceleri
09:31
to shape and reinforce
these ideas about love.
these ideas about love.
190
559922
2781
şekillendirmek ve
kuvvetlendirmek için kullanır.
kuvvetlendirmek için kullanır.
09:34
In this case, we're talking
about metaphors about pain
about metaphors about pain
191
562727
2624
Bu durumda acı, bağımlılık ve
delilikle ilgili
delilikle ilgili
09:37
and addiction and madness.
192
565375
1515
mecazlardan bahsediyoruz.
09:39
It's kind of an interesting feedback loop.
193
567826
2444
Bir çeşit geri bildirim döngüsü.
09:42
Love is powerful and at times painful,
194
570294
3517
Aşk, güçlü ve bazen acı vericidir,
09:45
and we express this
in our words and stories,
in our words and stories,
195
573835
2765
bunu kelimelerimiz ve
hikayelerimizle ifade ederiz,
hikayelerimizle ifade ederiz,
09:49
but then our words and stories prime us
196
577182
2498
ancak sonra kelimeler ve hikayeler bizi
09:51
to expect love to be powerful and painful.
197
579704
3462
aşkın güçlü ve acı verici olduğunu
beklemeye hazırlar.
beklemeye hazırlar.
09:55
What's interesting to me
is that all of this happens
is that all of this happens
198
583955
3173
Bana ilginç gelen, bütün bunların
09:59
in a culture that values
lifelong monogamy.
lifelong monogamy.
199
587152
2723
ömür boyu tek eşliliğe değer veren
bir kültürde olmasıdır.
bir kültürde olmasıdır.
10:02
It seems like we want it both ways:
200
590658
2061
Bunu iki açıdan istiyoruz gibi:
10:04
we want love to feel like madness,
201
592743
2351
Deli gibi hissetmek ve
10:07
and we want it to last an entire lifetime.
202
595718
3146
tüm hayat boyu sürmesi için
aşık olmak istiyoruz.
aşık olmak istiyoruz.
10:11
That sounds terrible.
203
599561
1563
Korkunç geliyor.
10:13
(Laughter)
204
601148
1529
(Gülüşmeler)
10:15
To reconcile this,
205
603853
1596
Bunu çözmek için,
10:17
we need to either change our culture
or change our expectations.
or change our expectations.
206
605473
5025
ya kültürümüzü ya da beklentilerimizi
değiştirmemiz gerekiyor.
değiştirmemiz gerekiyor.
10:23
So, imagine if we were all
less passive in love.
less passive in love.
207
611408
3593
Hepimiz aşıkken daha az pasif
olsaydık nasıl olurdu düşünün.
olsaydık nasıl olurdu düşünün.
10:27
If we were more assertive,
more open-minded, more generous
more open-minded, more generous
208
615642
4146
Daha özgüvenli,
daha açık fikirli, daha cömert olsaydık
daha açık fikirli, daha cömert olsaydık
10:31
and instead of falling in love,
209
619812
3301
ve aşık olmak yerine,
10:35
we stepped into love.
210
623137
2225
aşka dahil olsaydık.
10:38
I know that this is asking a lot,
211
626223
1929
Bunun çok şey istemek olduğunu biliyorum
10:40
but I'm not actually
the first person to suggest this.
the first person to suggest this.
212
628176
3474
ama bunu öneren ilk insan değilim.
10:45
In their book, "Metaphors We Live By,"
213
633012
2509
"Metaforlar, Hayat, Anlam ve Dil"
10:47
linguists Mark Johnson and George Lakoff
suggest a really interesting solution
suggest a really interesting solution
214
635545
5114
adlı kitaplarında dil bilimci Mark Johnson
ve George Lakoff bu ikileme çok ilginç
ve George Lakoff bu ikileme çok ilginç
10:52
to this dilemma,
215
640683
1218
bir çözüm sunuyor;
10:54
which is to change our metaphors.
216
642491
2416
kullandığımız mecazları değiştirmek.
10:57
They argue that metaphors really do shape
the way we experience the world,
the way we experience the world,
217
645795
4417
Benzetmelerimizin dünyayı deneyimleme
şeklimizi etkilediğini iddia ediyorlar.
şeklimizi etkilediğini iddia ediyorlar.
11:03
and that they can even act
as a guide for future actions,
as a guide for future actions,
218
651071
3498
Hatta yapacağımız eylemlere rehber
olarak hareket ediyorlar,
olarak hareket ediyorlar,
11:06
like self-fulfilling prophecies.
219
654593
1888
kendini gerçekleştiren kehanetler gibi.
11:09
Johnson and Lakoff suggest
a new metaphor for love:
a new metaphor for love:
220
657489
3556
Johnson ve Lakoff aşk için
yeni bir mecaz öneriyor:
yeni bir mecaz öneriyor:
11:13
love as a collaborative work of art.
221
661977
2114
Ortak yapılan bir sanat eseri olarak aşk.
11:16
I really like this way
of thinking about love.
of thinking about love.
222
664872
3050
Aşkı böyle düşünme şeklini çok beğendim.
11:21
Linguists talk about metaphors
as having entailments,
as having entailments,
223
669028
3522
Dil bilimciler mecazlardan
gereklilik olarak bahseder;
gereklilik olarak bahseder;
11:24
which is essentially a way of considering
all the implications of,
all the implications of,
224
672574
3796
temel olarak, içinde barındırdığı
tüm çağrışımları ve düşünceleri
tüm çağrışımları ve düşünceleri
11:28
or ideas contained
within, a given metaphor.
within, a given metaphor.
225
676394
2932
belli bir mecazla düşünme şekli.
11:31
And Johnson and Lakoff
talk about everything
talk about everything
226
679350
2909
Johnson ve Lakoff, ortak yapılan
bir sanat eserinin içerdiği
bir sanat eserinin içerdiği
11:34
that collaborating
on a work of art entails:
on a work of art entails:
227
682283
2152
her şeye değinir:
11:36
effort, compromise,
patience, shared goals.
patience, shared goals.
228
684976
4155
Çaba, anlaşma, sabır, ortak amaçlar.
11:41
These ideas align nicely
with our cultural investment
with our cultural investment
229
689655
3830
Bu fikirler uzun,romantik
ilişkilerde kültürel yatırımımızla
ilişkilerde kültürel yatırımımızla
11:45
in long-term romantic commitment,
230
693509
2073
güzel bir şekilde düzene girer.
11:47
but they also work well
for other kinds of relationships --
for other kinds of relationships --
231
695606
3611
Ayrıca başka ilişki türleri için de
işe yarar;
işe yarar;
11:52
short-term, casual, polyamorous,
non-monogamous, asexual --
non-monogamous, asexual --
232
700020
5656
-kısa süreli, geçici, çok aşklı,
tek eşli olmayan, aseksüel-
tek eşli olmayan, aseksüel-
11:57
because this metaphor brings
much more complex ideas
much more complex ideas
233
705700
3885
çünkü bu benzetmeler
başkasını sevme deneyimini
başkasını sevme deneyimini
12:01
to the experience of loving someone.
234
709609
2040
daha karmaşık fikirlere dönüştürür.
12:04
So if love is a collaborative work of art,
235
712670
4394
Yani, aşk ortak yapılan bir sanat eseriyse
12:09
then love is an aesthetic experience.
236
717088
3412
aynı zamanda estetik bir deneyimdir.
12:13
Love is unpredictable,
237
721524
1895
Aşk öngörülemez,
12:16
love is creative,
238
724153
2024
aşk yaratıcıdır,
12:18
love requires communication
and discipline,
and discipline,
239
726898
4133
aşk iletişim ve disiplin gerektirir,
12:23
it is frustrating
and emotionally demanding.
and emotionally demanding.
240
731055
3189
sinir bozucu ve
duygusal olarak talep edicidir.
duygusal olarak talep edicidir.
12:26
And love involves both joy and pain.
241
734677
3350
Aşk hem neşeyi hem de acıyı barındırır.
12:30
Ultimately, each experience
of love is different.
of love is different.
242
738742
3619
Sonuç olarak, yaşanılan her aşk farklıdır.
12:35
When I was younger,
243
743759
1627
Gençken,
12:37
it never occurred to me that I was allowed
to demand more from love,
to demand more from love,
244
745410
4668
aşktan daha fazlasını talep etmek
hiç aklıma gelmemişti.
hiç aklıma gelmemişti.
12:42
that I didn't have to just accept
whatever love offered.
whatever love offered.
245
750102
3693
Oysa aşk ne sunarsa hemen
kabul etmek zorunda değildim.
kabul etmek zorunda değildim.
12:46
When 14-year-old Juliet first meets --
246
754775
3329
14 yaşındaki Juliet ilk aşık olduğunda,
12:50
or, when 14-year-old Juliet
cannot be with Romeo,
cannot be with Romeo,
247
758128
3925
ya da 14 yaşındaki Juliet,
daha dört gün önce tanıştığı
daha dört gün önce tanıştığı
12:54
whom she has met four days ago,
248
762077
2637
Romeo'dan ayrı kalamazken
12:56
she does not feel disappointed or angsty.
249
764738
3810
üzgün ya da endişeli hissetmiyordu.
13:01
Where is she?
250
769022
1357
Ne haldeydi?
13:02
She wants to die.
251
770403
1294
Ölmek istiyordu.
13:04
Right?
252
772236
1151
Değil mi?
13:05
And just as a refresher,
at this point in the play,
at this point in the play,
253
773411
2469
Küçük bir dipnot, oyunun üçüncü perde,
13:07
act three of five,
254
775904
1308
beşinci sahnesinde,
13:09
Romeo is not dead.
255
777236
1821
Romeo ölmemiş.
13:11
He's alive,
256
779641
1340
Yaşıyor,
13:13
he's healthy,
257
781005
1388
sağlıklı,
13:14
he's just been banished from the city.
258
782417
2194
şehirden yeni sürülmüş.
13:17
I understand that 16th-century Verona
is unlike contemporary North America,
is unlike contemporary North America,
259
785853
6001
16. yy Verona'sının günümüz Kuzey
Amerika'sının tersi olduğunu anlıyorum.
Amerika'sının tersi olduğunu anlıyorum.
13:23
and yet when I first read this play,
260
791878
2978
Bu oyunu ilk okuduğumda,
13:26
also at age 14,
261
794880
2393
14 yaşındayken
13:29
Juliet's suffering made sense to me.
262
797297
2683
Juliet'in acı çekmesini anlıyordum.
13:33
Reframing love as something
I get to create with someone I admire,
I get to create with someone I admire,
263
801295
5357
Aşkı sadece kendi kontrolüm ve
rızam dışında başıma gelen bir şeydense,
rızam dışında başıma gelen bir şeydense,
13:38
rather than something
that just happens to me
that just happens to me
264
806676
2444
hayran olduğum biriyle ulaşacağım
bir şeymiş gibi,
bir şeymiş gibi,
13:41
without my control or consent,
265
809144
2522
farklı bir çerçeveye oturtmak,
13:43
is empowering.
266
811690
1605
bana güç veriyor.
13:45
It's still hard.
267
813779
1618
Hâlâ zor.
13:47
Love still feels totally maddening
and crushing some days,
and crushing some days,
268
815421
5532
Aşk hâlâ bütünüyle çıldırtıcı,
bazı günler ezici,
bazı günler ezici,
13:52
and when I feel really frustrated,
269
820977
2115
çok üzgün hissettiğim zamanlarda,
13:55
I have to remind myself:
270
823116
1330
kendime hatırlatmam gerekiyor:
13:56
my job in this relationship
is to talk to my partner
is to talk to my partner
271
824995
3344
Bu ilişkide benim görevim,
partnerimle beraber yapmak istediğim şeyi
partnerimle beraber yapmak istediğim şeyi
14:00
about what I want to make together.
272
828363
2051
konuşmak.
14:03
This isn't easy, either.
273
831923
2334
Kolay da değil.
14:06
But it's just so much better
than the alternative,
than the alternative,
274
834756
3447
Ancak delillik hissine
kapılma alternatifinden
kapılma alternatifinden
14:10
which is that thing
that feels like madness.
that feels like madness.
275
838672
2777
daha iyidir.
14:14
This version of love is not about winning
or losing someone's affection.
or losing someone's affection.
276
842839
5357
Aşkı böyle yorumlamak, birinin sevgisini
kaybetme ya da kazanma konusu değil.
kaybetme ya da kazanma konusu değil.
14:20
Instead, it requires
that you trust your partner
that you trust your partner
277
848761
3598
Bunun yerine,partnerinize güvenmeyi
14:24
and talk about things
when trusting feels difficult,
when trusting feels difficult,
278
852383
3074
ve güvenmenin zor olduğu zamanlarda
bunları konuşmayı gerektirir,
bunları konuşmayı gerektirir,
14:27
which sounds so simple,
279
855481
2446
ki bu çok basit geliyor.
14:29
but is actually a kind
of revolutionary, radical act.
of revolutionary, radical act.
280
857951
4496
Fakat gerçekten devrim niteliğinde,
radikal bir tutum.
radikal bir tutum.
14:35
This is because you get to stop
thinking about yourself
thinking about yourself
281
863062
3264
Çünkü, kendinizi ve
ilişkinizde kazandığınız veya
ilişkinizde kazandığınız veya
14:39
and what you're gaining
or losing in your relationship,
or losing in your relationship,
282
867230
3141
kaybettiğiniz şeyi düşünmeyi bırakmaya
14:42
and you get to start thinking
about what you have to offer.
about what you have to offer.
283
870395
3397
ve ne vereceğinizi düşünmeye başlarsınız.
14:46
This version of love
allows us to say things like,
allows us to say things like,
284
874811
3405
Aşkı böyle yorumlamak, "Hey,
biz pek de iyi ortaklar değiliz.
biz pek de iyi ortaklar değiliz.
14:50
"Hey, we're not very good collaborators.
Maybe this isn't for us."
Maybe this isn't for us."
285
878240
4830
Belki de bu bize göre değil." gibi şeyler
söylememizi mümkün kılar.
söylememizi mümkün kılar.
14:55
Or, "That relationship
was shorter than I had planned,
was shorter than I had planned,
286
883733
3861
Ya da "Bu ilişki tahminimden
daha kısa sürdü,
daha kısa sürdü,
14:59
but it was still kind of beautiful."
287
887618
2172
ama yine de güzeldi." deriz.
15:02
The beautiful thing
about the collaborative work of art
about the collaborative work of art
288
890836
2790
Ortak sanat eserinin güzel yanı;
15:05
is that it will not paint
or draw or sculpt itself.
or draw or sculpt itself.
289
893650
2891
kendi kendini boyamayacak, çizmeyecek
ya da yontmayacak olmasıdır.
ya da yontmayacak olmasıdır.
15:09
This version of love allows us
to decide what it looks like.
to decide what it looks like.
290
897098
3911
Aşkı böyle yorumlamak, nasıl görüneceğine
karar vermemizi mümkün kılar.
karar vermemizi mümkün kılar.
15:13
Thank you.
291
901033
1151
Teşekkür ederim.
15:14
(Applause)
292
902208
2023
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Mandy Len Catron - WriterMandy Len Catron explores love stories.
Why you should listen
Originally from Appalachian Virginia, Mandy Len Catron is a writer living and working in Vancouver, British Columbia. Her book How to Fall in Love with Anyone, is available for preorder on Amazon. Catron's writing has appeared in the New York Times, The Washington Post, and The Walrus, as well as literary journals and anthologies. She writes about love and love stories at The Love Story Project and teaches English and creative writing at the University of British Columbia. Her article "To Fall in Love with Anyone, Do This" was one of the most popular articles published by the New York Times in 2015.
Mandy Len Catron | Speaker | TED.com