TEDSalon NY2011
Stefon Harris: There are no mistakes on the bandstand
Stefon Harris: Không có sai lầm trên sàn diễn âm nhạc
Filmed:
Readability: 3.1
769,694 views
Sai lầm là gì? Qua những bản nhạc ngẫu hứng cùng tứ tấu nhạc jazz của mình, Stefon Harris sẽ cho chúng ta thấy một sự thật rất thâm thúy: nhiều hành động bị coi là sai lầm chỉ vì chúng ta không phản ứng hài hòa với chúng.
Stefon Harris - Jazz vibraphonist
Stefon Harris plays the vibraphone -- and leads a jazz ensemble with a collaborative sound built on collective inspiration. Full bio
Stefon Harris plays the vibraphone -- and leads a jazz ensemble with a collaborative sound built on collective inspiration. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Okay, I have no idea what we're going to play.
0
0
3000
Bây giờ, tôi không biết chúng tôi sẽ chơi gì.
00:18
I won't be able to tell you what it is until it happens.
1
3000
3000
Tôi không thể nói đó là bản nhạc gì cho đến khi chúng tôi thật sự chơi nhạc.
00:21
I didn't realize there was going to be a little music before.
2
6000
3000
Tôi cũng chưa biết bản nhạc sẽ như thế nào.
00:24
So I think I'm going to start with what I just heard.
3
9000
2000
Nên tôi nghĩ là tôi sẽ bắt đầu với âm thanh tôi vừa mới nghe thấy.
00:26
(Music)
4
11000
10000
(Âm nhạc)
06:01
(Applause)
5
346000
9000
(Vỗ tay)
06:10
Okay, so first of all,
6
355000
2000
Được rồi, đầu tiên,
06:12
let's welcome Mr. Jamire Williams on the drums,
7
357000
3000
hãy chào mừng anh Jamire Williams, người chơi trống,
06:15
(Applause)
8
360000
3000
(Vỗ tay)
06:18
Burniss Travis on the bass,
9
363000
2000
Burniss Travis chơi bass,
06:20
(Applause)
10
365000
2000
(Vỗ tay)
06:22
and Mr. Christian Sands on the piano.
11
367000
3000
và Christian Sands chơi piano.
06:25
(Applause)
12
370000
3000
(Vỗ tay)
06:28
So the bandstand, as we call it,
13
373000
2000
Và, sân khấu, đúng như cách chúng ta gọi nó
06:30
this is an incredible space.
14
375000
2000
là một nơi tuyệt vời,
06:32
It is really a sacred space.
15
377000
2000
một nơi thực sự thiêng liêng.
06:34
And one of the things that is really sacred about it
16
379000
2000
Và một trong những điều thiêng liêng của sân khấu
06:36
is that you have no opportunity to think about the future,
17
381000
3000
đó là việc bạn không có cơ hội để nghĩ đến tương lai,
06:39
or the past.
18
384000
2000
hay quá khứ.
06:41
You really are alive right here in this moment.
19
386000
2000
Trên sân khấu, tại thời điểm này, bạn thực sự cảm đang sống.
06:43
There are so many decisions being made
20
388000
2000
Có rất nhiều lựa chọn phải đưa ra
06:45
when you walk on the bandstand.
21
390000
2000
khi bạn bước trên sân khấu.
06:47
We had no idea what key we were going to play in.
22
392000
3000
Chúng tôi không có khái niệm gì về gam nhạc chúng tôi sẽ chơi.
06:50
In the middle, we sort of made our way
23
395000
2000
Giữa chừng, chúng tôi sẽ tự biến tấu
06:52
into a song called "Titi Boom."
24
397000
2000
thành bài hát có tên gọi là "Titi Boom".
06:54
But that could have happened -- maybe, maybe not.
25
399000
3000
Điều đó có thể sẽ xảy ra, hoặc cũng có thể không.
06:57
Everyone's listening. We're responding.
26
402000
2000
Mọi người thì lắng nghe, còn chúng tôi thì tự đối phó với điệu nhạc.
06:59
You have no time for projected ideas.
27
404000
2000
Không có thời gian cho các ý tưởng đã được chuẩn bị sẵn.
07:01
So the idea of a mistake:
28
406000
3000
Cho nên, quan niệm về sự sai lầm:
07:04
From the perspective of a jazz musician,
29
409000
2000
một nhạc công nhạc jazz
07:06
it's easier to talk about someone else's mistake.
30
411000
3000
sẽ nhẹ nhàng hơn khi nói chuyện về lỗi lầm của ai đó.
07:11
So the way I perceive a mistake when I'm on the bandstand --
31
416000
3000
Cho nên, cách mà tôi nhìn nhận sai lầm khi tôi đứng trên sân khấu là
07:14
first of all, we don't really see it as a mistake.
32
419000
2000
trước tiên, chúng tôi không coi đó là sai lầm.
07:16
The only mistake lies
33
421000
2000
Sai lầm duy nhất chỉ là
07:18
in that I'm not able to perceive
34
423000
2000
khi tôi không thể nhận ra được
07:20
what it is that someone else did.
35
425000
2000
người khác đang chơi cái gì.
07:22
Every "mistake" is an opportunity in jazz.
36
427000
3000
Mọi "sai lầm" đều là cơ hội trong nhạc jazz.
07:25
So it's hard to even describe
37
430000
2000
Nên thậm chí tôi thấy rất khó
07:27
what a funny note would be.
38
432000
2000
để mô tả một nốt nhạc buồn cười là thế nào.
07:29
So for example, if I played a color, like we were playing on a palette,
39
434000
3000
Thử lấy ví dụ nhé, nếu tôi chơi một nốt, như chúng tôi dùng một bảng màu,
07:32
that sounded like this ...
40
437000
2000
mà nghe giống thế này...
07:34
(Music)
41
439000
2000
(Âm nhạc)
07:36
So if Christian played a note -- like play an F.
42
441000
3000
Và nếu Christian chơi một nốt nhạc -- như nốt Pha.
07:39
(Music)
43
444000
2000
(Âm nhạc)
07:41
See, these are all right inside of the color palette.
44
446000
3000
Bạn thấy đó, tất cả đều nằm trong một dải bảng màu.
07:44
If you played an E.
45
449000
3000
Nếu bạn chơi nốt Mi.
07:47
See, these all lie right inside
46
452000
2000
Thấy không, tất cả vẫn đều nằm bên trong
07:49
of this general emotional palette that we were painting.
47
454000
2000
một bảng màu âm cảm xúc chung mà chúng tôi đang vẽ lên.
07:51
If you played an F# though,
48
456000
2000
Nhưng nếu bạn chơi nốt Pha thăng,
07:53
(Dissonance)
49
458000
4000
(Tiếng khó nghe)
07:57
to most people's ears, they would perceive that as a mistake.
50
462000
3000
thì đối với phần lớn mọi người, họ sẽ thấy đó là một sai lầm.
08:00
So I'm going to show you, we're going to play just for a second.
51
465000
2000
Giờ tôi sẽ cho các bạn thấy, chúng tôi sẽ chuẩn bị chơi nhạc trong giây lát.
08:02
And we're going to play on this palette.
52
467000
2000
Và chúng tôi sẽ chơi trên bảng màu này.
08:04
And at some point, Christian will introduce this note.
53
469000
2000
Và cùng lúc đó, Christian sẽ chơi nốt nhạc này.
08:06
And we won't react to it.
54
471000
2000
Còn chúng tôi sẽ không phản ứng lại với nốt nhạc đó.
08:08
He'll introduce it for a second
55
473000
2000
Anh ấy sẽ chơi nốt nhạc đó 1 lát
08:10
and then I'll stop, I'll talk for a second.
56
475000
2000
và sau đó tôi sẽ dừng lại, và nói một chút.
08:12
We'll see what happens when we play with this palette.
57
477000
2000
Chúng ta hãy cùng xem chuyện gì sẽ xảy ra khi chúng ta chơi với bảng màu này.
08:14
(Music)
58
479000
10000
(Âm nhạc)
08:39
So someone could conceptually perceive that as a mistake.
59
504000
4000
Có thể ai đó có thể sẽ coi đây là sai lầm.
08:43
The only way that I would say it was a mistake
60
508000
2000
Nhưng cách duy nhất mà tôi có thể gọi đây là sai lầm
08:45
is in that we didn't react to it.
61
510000
2000
chính là việc chúng tôi đã không phản ứng lại với nốt nhạc đó.
08:47
It was an opportunity that was missed.
62
512000
2000
Thực ra đó là một cơ hội đã bị bỏ qua.
08:49
So it's unpredictable. We'll paint this palette again.
63
514000
3000
Thật là khó đoán trước. Chúng tôi sẽ vẽ lại bảng màu này.
08:52
He'll play it. I don't know how we'll react to it, but something will change.
64
517000
3000
Anh ấy sẽ chơi nốt nhạc đó. Tôi cũng không biết chúng tôi sẽ phản ứng lại thế nào, nhưng sẽ có sự thay đổi.
08:55
We'll all accept his ideas,
65
520000
2000
Chúng tôi sẽ có chấp nhận ý tưởng của anh ấy,
08:57
or not.
66
522000
2000
hoặc không.
08:59
(Music)
67
524000
10000
(Âm nhạc)
10:08
So you see, he played this note.
68
593000
2000
Bạn thấy đấy, anh ấy đã chơi nốt nhạc,
10:10
I ended up creating a melody out of it.
69
595000
2000
còn tôi thì tạo ra được một giai điệu từ nốt nhạc đó.
10:12
The texture changed in the drums this time.
70
597000
2000
Bối cảnh lần này đã thay đổi về tiết tấu.
10:14
It got a little bit more rhythmic, a little bit more intense
71
599000
3000
Nó được chơi có nhịp điệu hơn, và nhanh hơn một chút
10:17
in response to how I responded to it.
72
602000
2000
trong việc phản ứng với việc tôi phản ứng với nó.
10:19
So there is no mistake.
73
604000
2000
Cho nên, không hề có sai lầm nào cả.
10:21
The only mistake is if I'm not aware,
74
606000
2000
Sẽ chỉ có sai lầm khi tôi không nhận ra,
10:23
if each individual musician is not aware
75
608000
2000
mỗi nhạc công không nhận ra
10:25
and accepting enough of his fellow band member
76
610000
4000
và chấp nhận người bạn trong ban nhạc của mình
10:29
to incorporate the idea and we don't allow for creativity.
77
614000
3000
để có thể phối hợp ý tưởng với nhau và khi chúng tôi không sáng tạo.
10:32
So jazz, this bandstand is absolutely amazing.
78
617000
4000
Do đó, với nhạc jazz, sân khấu này là một điều tuyệt vời.
10:36
It's a very purifying experience.
79
621000
2000
Đó là một trải nghiệm rất thanh khiết.
10:38
And I know that I speak for all of us when I tell you that we don't take it for granted.
80
623000
3000
Và thực ra tôi đang thay mặt cả ban nhạc nói với các bạn rằng chúng tôi không coi đó là điều đương nhiên.
10:41
We know that to be able to come on the bandstand and play music is a blessing.
81
626000
4000
Chúng tôi đều biết rằng được lên sân khấu và chơi nhạc là một điều rất may mắn
10:45
So how does this all relate to behavioral finance?
82
630000
3000
Vậy việc này thì có liên quan gì đến vấn đề tài chính hành vi?
10:48
Well we're jazz musicians,
83
633000
2000
Chúng tôi là các nghệ sĩ nhạc jazz,
10:50
so stereotypically we don't have a great relationship to finance.
84
635000
2000
theo lẽ thường thì chúng tôi không có mối quan hệ tốt lắm với tài chính.
10:52
(Laughter)
85
637000
3000
(Cười)
10:55
Anyway, I just wanted to sort of point out the way that we handle it.
86
640000
3000
Dù sao thì tôi cũng chỉ muốn cho các bạn thấy cách mà chúng tôi xử lý nó.
10:58
And the other dynamic of it
87
643000
2000
Và một động lực khác khi chơi nhạc
11:00
is that we don't micromanage in jazz.
88
645000
3000
đó là không có ai áp đặt ý tưởng riêng của mình lên cả ban nhạc.
11:03
You have some people who do.
89
648000
2000
Nếu có ai đó làm như thế,
11:05
But what that does
90
650000
2000
thì kết quả là
11:07
is it actually limits the artistic possibilities.
91
652000
2000
khả năng nghệ sĩ sẽ bị hạn chế.
11:09
If I come up and I dictate to the band
92
654000
3000
Nếu tôi lên sân khấu và ra lệnh cho ban nhạc
11:12
that I want to play like this and I want the music to go this way,
93
657000
2000
rằng tôi muốn chơi bản nhạc như thế này, như thế kia,
11:14
and I just jump right in ...
94
659000
2000
và tôi cứ thế...
11:16
ready, just play some time.
95
661000
2000
sẵn sàng nhé, chúng ta sẽ chơi thử.
11:18
One, two, one, two, three, four.
96
663000
2000
Một, hai, một, hai, ba, bốn.
11:20
(Music)
97
665000
12000
(Âm nhạc)
11:32
It's kind of chaotic because I'm bullying my ideas.
98
677000
2000
Quả là một sự hỗn độn bởi vì tôi đang tự phá các ý tưởng của mình.
11:34
I'm telling them, "You come with me over this way."
99
679000
2000
Tôi đang nói với họ: "Các bạn chơi cùng tôi theo cách này"
11:36
If I really want the music to go there,
100
681000
2000
Nếu tôi thực sự muốn bản nhạc phát triển theo cách đó,
11:38
the best way for me to do it is to listen.
101
683000
2000
cách tốt nhất là tôi phải lắng nghe.
11:40
This is a science of listening.
102
685000
2000
Đây là khoa học về sự lắng nghe.
11:42
It has far more to do with what I can perceive
103
687000
2000
Nó liên quan nhiều đến cái tôi có thể nhận thức được
11:44
than what it is that I can do.
104
689000
2000
hơn là cái tôi có thể làm đươc.
11:46
So if I want the music to get to a certain level of intensity,
105
691000
3000
Vì thế nếu tôi muốn bản nhạc đạt đến độ mạnh nào đó,
11:49
the first step for me is
106
694000
2000
bước đầu tiên tôi phải làm là
11:51
to be patient, to listen to what's going on
107
696000
2000
kiên nhẫn và lắng nghe những điều đang diễn ra
11:53
and pull from something that's going on around me.
108
698000
3000
và lấy ra từ một điều gì đó đang xảy ra xung quanh.
11:56
When you do that, you engage and inspire the other musicians
109
701000
3000
Khi bạn làm điều đó, bạn đang hòa hợp và tạo cảm hứng cho các nghệ sĩ khác
11:59
and they give you more, and gradually it builds.
110
704000
2000
và họ lại cho bạn nhiều hơn, rồi dần dần âm nhạc hình thành.
12:01
Watch. One, two, a one, two, three, four.
111
706000
3000
Xin hãy xem. Một, hai, một, hai, ba, bốn.
12:04
(Music)
112
709000
10000
(Âm nhạc)
12:44
Totally different experience when I'm pulling ideas.
113
749000
3000
Một trải nghiệm hoàn toàn khác khi tôi lắng nghe và lấy ý tưởng.
12:47
It's much more organic. It's much more nuanced.
114
752000
2000
Nó hài hòa hơn. Nó nhiều sắc thái hơn.
12:49
It's not about bullying my vision or anything like that.
115
754000
2000
Đây không phải là việc áp đặt cái nhìn của tôi hay điều gì tương tự.
12:51
It's about being here in the moment,
116
756000
2000
Mà là việc tôi đang ở đây, ngay lúc này,
12:53
accepting one another
117
758000
2000
chấp nhận những người khác
12:55
and allowing creativity to flow.
118
760000
2000
và cho phép sự sáng tạo bay cao.
12:57
Thank you.
119
762000
2000
Xin cảm ơn.
12:59
(Applause)
120
764000
5000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Stefon Harris - Jazz vibraphonistStefon Harris plays the vibraphone -- and leads a jazz ensemble with a collaborative sound built on collective inspiration.
Why you should listen
Stefon Harris' passionate artistry, energetic stage presence, and astonishing virtuosity have propelled him into the forefront of hte current jazz scene. Widely recognized and lauded by both his peers and jazz critics, Harris is committed to exploring the rich potential of jazz composition and blazing trails on the vibraphone.
His TEDTalk was performed with Jamire Williams on drums, Burniss Travis on bass, and Christian Sands on piano.
Stefon Harris | Speaker | TED.com