TEDxObserver
Giles Duley: When a reporter becomes the story
Filmed:
Readability: 2.8
231,062 views
Giles Duley gave up a life of glamour and celebrity as a fashion photographer to travel the world and document the stories of the forgotten and marginalized. While on assignment in Afghanistan he stepped on a landmine, a horrific event that left him a triple amputee. In this moving talk Duley tells us stories of peoples lost and found -- including his. (Filmed at TEDxObserver.)
Giles Duley - Photojournalist
Giles Duley began his career as a fashion photographer. When it was time for a change he found himself on a journey of war and hardship. Full bio
Giles Duley began his career as a fashion photographer. When it was time for a change he found himself on a journey of war and hardship. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Xin chào mọi người.
00:09
Good morning, everyone.
0
1192
1419
Khi lần đầu tiên được mời
diễn thuyết tại TED,
diễn thuyết tại TED,
00:12
When I was first asked to do a TED Talk,
1
4158
3348
00:15
I Googled to try and find out
a little bit more about,
a little bit more about,
2
7530
3717
tôi đã google ,
tìm hiểu một chút về
tìm hiểu một chút về
cảm giác khi diễn thuyết như vậy
sẽ như thế nào.
sẽ như thế nào.
00:20
you know, how it felt to be giving one.
3
12235
2375
Một trong những điều đầu tiên
tôi đọc được là từ một diễn giả tại Mỹ
tôi đọc được là từ một diễn giả tại Mỹ
00:22
And one of the first things I read
was a speaker in the States
was a speaker in the States
4
14634
3014
00:25
saying that she felt fine
until she came onstage,
until she came onstage,
5
17672
3048
cô nói rằng cô cảm thấy ổn
cho tới khi
cho tới khi
lên sân khấu
và nhìn thấy đồng hồ đếm ngược.
và nhìn thấy đồng hồ đếm ngược.
00:28
and then she saw the timer ticking down.
6
20744
2044
(Tiếng cười)
00:30
(Laughter)
7
22812
1038
Nó khiến cô ấy liên tưởng
tới một quả bom.
tới một quả bom.
00:31
And it reminded her of a bomb.
8
23874
1655
00:34
I was thinking,
"That's the last thing I need."
"That's the last thing I need."
9
26156
2446
Tôi đã nghĩ: "Đó là điều cuối cùng
mình cần lúc này."
mình cần lúc này."
00:36
(Laughter)
10
28626
1988
(Tiếng cười)
00:38
(Applause)
11
30638
5011
(Vỗ tay)
Dù sao đi nữa, là niềm vinh hạnh lớn
khi được ở đây
khi được ở đây
00:43
Anyway, it's a great privilege to be here.
12
35999
2033
Tôi nghĩ rằng
nó giống như một trò đùa
nó giống như một trò đùa
00:46
I think it's a bit of a joke
13
38056
1743
00:47
for an editor of a paper to choose
a photographer to open a speaking event.
a photographer to open a speaking event.
14
39823
4075
khi lại chọn một nhiếp ảnh gia
để mở đầu buổi thuyết trình.
để mở đầu buổi thuyết trình.
(Tiếng cười)
00:51
(Laughter)
15
43922
1032
Chúng tôi không giỏi dùng từ ngữ,
00:52
We're not renowned for our words,
16
44978
1873
và tôi đã dành trọn 40 năm giấu mình
sau máy ảnh để không phải nói.
sau máy ảnh để không phải nói.
00:54
and I spent the last 40 years
hiding behind a camera
hiding behind a camera
17
46875
2577
00:57
so I didn't have to speak.
18
49476
1821
Nhưng hôm nay, tôi đến đây,
để kể về những câu chuyện
để kể về những câu chuyện
00:59
But I'm here today, and what I want
to talk about are stories
to talk about are stories
19
51321
2982
cũng như tầm quan trọng
của chúng đối với tôi
của chúng đối với tôi
01:02
and the importance of stories to me
20
54327
1777
và mong
là với tất cả mọi người.
là với tất cả mọi người.
01:04
and, I think, the importance
of stories to everybody.
of stories to everybody.
21
56128
2560
Tôi chắc rằng hôm nay
các bạn sẽ được nghe rất nhiều câu chuyện.
các bạn sẽ được nghe rất nhiều câu chuyện.
01:06
I'm sure today you'll hear
a lot of stories
a lot of stories
22
58712
2296
Bằng cách lắng nghe
câu chuyện của người khác,
câu chuyện của người khác,
01:09
and, by listening to other
people's stories,
people's stories,
23
61032
2104
chúng ta sẽ học được nhiều điều
về thế giới, về những người xung quanh
về thế giới, về những người xung quanh
01:11
I think we can learn
about the world, about other people
about the world, about other people
24
63160
3706
đồng thời, nâng cao
hiểu biết của bản thân.
hiểu biết của bản thân.
01:14
and get a better understanding.
25
66890
1537
01:16
So I want to talk about three stories
that I've done as a photographer,
that I've done as a photographer,
26
68451
3646
Tôi muốn kể ba câu chuyện của mình
với tư cách là một nhiếp ảnh gia,
với tư cách là một nhiếp ảnh gia,
chúng đã truyền cảm hứng cho tôi
như thế nào,
như thế nào,
01:20
and how they've inspired me,
27
72121
1974
01:22
and how, in my life, I've become
a part of the stories
a part of the stories
28
74119
3018
bằng cách nào tôi đã trở thành một phần
của những câu chuyện mà tôi thu thập.
của những câu chuyện mà tôi thu thập.
01:25
that I document myself.
29
77161
1664
Như John đã nói, tôi là nhiếp ảnh gia
thời trang và âm nhạc trong 10 năm.
thời trang và âm nhạc trong 10 năm.
01:27
As John said, I was a fashion photographer
30
79966
2179
01:30
and music photographer for 10 years.
31
82169
1762
Tôi rất thích công việc đó,
nó cho tôi rất nhiều niềm vui
nó cho tôi rất nhiều niềm vui
01:31
I enjoyed it, I had a lot of fun,
32
83955
1603
01:33
but always wanted to do
something more with my work.
something more with my work.
33
85582
2772
nhưng tôi vẫn luôn muốn
làm điều gì đó khác.
làm điều gì đó khác.
01:36
And storytelling was always
something I wanted to do.
something I wanted to do.
34
88378
2666
Và kể chuyện luôn là việc
mà tôi muốn làm
mà tôi muốn làm
Vì vậy, 10 năm trước,
tôi đã du lịch khắp thế giới,
tôi đã du lịch khắp thế giới,
01:40
So 10 years ago, I set out
to travel the world,
to travel the world,
35
92187
3470
đi và chụp lại những con người
trong hoàn cảnh riêng,
trong hoàn cảnh riêng,
01:43
to go and photograph
other people in their situations
other people in their situations
36
95681
4135
ghi lại những câu chuyện của họ,
và chia sẻ chúng với thế giới.
và chia sẻ chúng với thế giới.
01:47
and to record their stories,
to bring them back,
to bring them back,
37
99840
2734
01:50
so that other people might understand.
38
102598
2450
Điều đó không thể xảy ra
trong một sớm một chiều.
trong một sớm một chiều.
01:53
But this didn't happen overnight.
39
105072
1851
Khi còn là nhiếp ảnh gia về
thời trang và âm nhạc,
thời trang và âm nhạc,
01:55
When I worked as a music photographer
and a fashion photographer,
and a fashion photographer,
40
107550
3124
tôi luôn có cảm giác khó chịu
vì có thứ gì đó thiếu vắng,
vì có thứ gì đó thiếu vắng,
01:58
I always had this nagging feeling
that there was something missing,
that there was something missing,
41
110698
3218
rằng tôi đã không sử dụng
kĩ năng của mình một cách hiệu quả.
kĩ năng của mình một cách hiệu quả.
02:01
that I wasn't quite
using my skills productively.
using my skills productively.
42
113940
3010
Rất dễ nhận thấy mối liên hệ đó,
vào lúc này,
vào lúc này,
02:04
And it may seem
very obvious, the link, now,
very obvious, the link, now,
43
116974
2168
nhưng khi đó, tôi không thể
nghĩ ra được cách
nghĩ ra được cách
02:07
but at the time,
I couldn't really work out
I couldn't really work out
44
119166
2115
02:09
how could I use my photography
to do something useful.
to do something useful.
45
121305
2835
dùng những bức ảnh của mình
vào việc có ích hơn.
vào việc có ích hơn.
Cuối cùng, tôi đã từ bỏ
nghiệp nhiếp ảnh.
nghiệp nhiếp ảnh.
02:12
So I gave up photography.
46
124883
1715
02:14
I walked away form it completely
and decided to do care work.
and decided to do care work.
47
126622
3363
Tôi hoàn toàn rũ bỏ nó
để đi làm công việc chăm sóc.
để đi làm công việc chăm sóc.
02:18
As a care worker, I started looking
after a young guy called Nick.
after a young guy called Nick.
48
130009
5213
Là một nhân viên chăm sóc,
tôi bắt đầu chăm sóc một cậu bé tên Nick.
tôi bắt đầu chăm sóc một cậu bé tên Nick.
Nick bị tự kỉ, chứng tự kỉ nghiêm trọng.
02:24
Nick has autism, very severe autism.
49
136167
2540
Sau vài năm chăm sóc cậu bé,
chúng tôi đã trở nên thân thiết hơn nhiều.
chúng tôi đã trở nên thân thiết hơn nhiều.
02:27
But over the years of looking after him,
we became very close friends.
we became very close friends.
50
139860
3428
Tôi chăm sóc cậu ấy suốt 24 giờ,
02:31
I would give him a 24-hour care,
51
143312
1639
02:32
we would go off and do things
from swimming, going for walks ...
from swimming, going for walks ...
52
144975
3525
chúng tôi thường ra ngoài,
đi bơi, đi dạo,...
đi bơi, đi dạo,...
rất nhiều việc khác nữa.
02:36
all sorts.
53
148524
1335
02:38
Bit by bit, though,
as I got to know him better,
as I got to know him better,
54
150526
2274
Dần dần, tôi bắt đầu
hiểu hơn về cậu bé.
hiểu hơn về cậu bé.
02:40
I realized that his story
wasn't being told.
wasn't being told.
55
152824
2707
Tôi nhận ra rằng
câu chuyện của cậu ấy chưa từng được kể.
câu chuyện của cậu ấy chưa từng được kể.
02:43
He self-harmed, he would punch himself
quite a lot in the face.
quite a lot in the face.
56
155555
4563
Cậu ấy tự mình làm đau,
tự đánh mình rất nhiều lần vào mặt
tự đánh mình rất nhiều lần vào mặt
02:48
And nobody really got to see that.
57
160142
2905
Và không một ai
thực sự nhìn thấy điều đó.
thực sự nhìn thấy điều đó.
Đây là Nick.
02:53
So this is Nick.
58
165217
1407
Cậu ấy từng miêu tả cuộc sống của mình
như sống dưới hầm một bữa tiệc.
như sống dưới hầm một bữa tiệc.
02:55
He used to describe his life
as living downstairs at a party.
as living downstairs at a party.
59
167576
4284
Cậu có thể nghe được
âm thanh bữa tiệc từ trong bếp,
âm thanh bữa tiệc từ trong bếp,
02:59
He said he could hear
the party in the kitchen,
the party in the kitchen,
60
171884
2225
nhưng lại luôn cảm thấy mình bị kẹt
dưới hầm, trong thế giới nhỏ của mình,
dưới hầm, trong thế giới nhỏ của mình,
03:02
but he felt like he was always
trapped in the basement,
trapped in the basement,
61
174133
2709
03:04
in his own little world,
62
176866
1164
03:06
wanting to be part of the party
but not able to walk upstairs.
but not able to walk upstairs.
63
178054
3432
muốn được tham gia bữa tiệc đó
nhưng lại không tài nào đi lên lầu.
nhưng lại không tài nào đi lên lầu.
Vì vậy, tôi đã ghi lại
cuộc đời của cậu.
cuộc đời của cậu.
03:11
So I documented his life.
64
183010
1401
03:12
I started to photograph it,
65
184435
1939
Tôi bắt đầu chụp ảnh,
03:14
not really with any intention
of doing anything with the pictures,
of doing anything with the pictures,
66
186398
3096
không thực sự có ý định
làm gì với các bức ảnh đó,
làm gì với các bức ảnh đó,
chỉ là một cách để lưu lại.
03:17
but just as a way of recording.
67
189518
1887
03:19
And as I started doing that, I realized
that I could tell somebody's story
that I could tell somebody's story
68
191429
4159
Khi bắt đầu làm việc đó, tôi nhận ra
mình có thể kể câu chuyện của một người
mình có thể kể câu chuyện của một người
03:23
through my photographs.
69
195612
1581
thông qua những bức ảnh.
Như tôi nói, Nick tự làm tổn thương mình.
03:27
As I said, Nick would self-harm.
70
199161
2341
Cậu ấy tự đánh vào mặt.
03:29
He would punch himself in the face.
71
201526
2399
Và không một ai
thực sự nhìn thấy điều đó.
thực sự nhìn thấy điều đó.
03:32
And nobody really got to see that.
72
204671
3439
Vì chúng tôi
khá thân thiết với nhau,
khá thân thiết với nhau,
03:37
As we built up a kind
of closer friendship,
of closer friendship,
73
209055
2557
cậu ấy, cuối cùng, cũng cho phép tôi
thực sự nhìn xem cậu ấy làm gì
thực sự nhìn xem cậu ấy làm gì
03:39
he finally would allow me
to actually see him doing this
to actually see him doing this
74
211636
4202
và ghi nhận lại.
03:43
and to document it.
75
215862
1152
03:45
It was a moment of trust.
76
217038
2153
Đó là thời khắc của lòng tin.
Dịch vụ cộng đồng
không thực sự giúp đỡ Nick,
không thực sự giúp đỡ Nick,
03:49
The social services were not
particularly good at helping Nick,
particularly good at helping Nick,
77
221167
3168
03:52
and they said that he wouldn't be
self-harming as bad as we said.
self-harming as bad as we said.
78
224359
4289
họ nói rằng cậu ấy không thể
tự làm hại mình tệ như lời tôi nói.
tự làm hại mình tệ như lời tôi nói.
03:56
So one day, I took a photograph
of when he'd really been self-harming.
of when he'd really been self-harming.
79
228672
3784
Vì vậy, một ngày, tôi lấy một bức ảnh
chụp Nick lúc thực sự tự làm đau mình.
chụp Nick lúc thực sự tự làm đau mình.
Chúng tôi đưa nó
cho dịch vụ cộng đồng,
cho dịch vụ cộng đồng,
04:02
We took that to the social services,
80
234188
1859
04:04
and their reaction was immediately
incredibly different,
incredibly different,
81
236071
2759
và phản ứng của họ
ngay lập tức thay đổi.
ngay lập tức thay đổi.
Họ đã kêu gọi được
rất nhiều sự giúp đỡ.
rất nhiều sự giúp đỡ.
04:06
and they managed to get a lot of help.
82
238854
2343
04:09
And I'm glad to say now,
eight years later,
eight years later,
83
241221
2695
Tôi rất vui được nói rằng,
tám năm sau,
tám năm sau,
04:11
I actually spoke to Nick last night,
84
243940
1808
tôi vừa nói chuyện với Nick tối qua,
04:13
and he wanted to let me know
that he was feeling a lot better,
that he was feeling a lot better,
85
245772
3128
cậu ấy muốn tôi biết rằng
cậu cảm thấy tốt hơn rất nhiều.
cậu cảm thấy tốt hơn rất nhiều.
04:16
and he doesn't do
the self-harming anymore.
the self-harming anymore.
86
248924
2367
Và cậu ấy không tự làm đau mình
một lần nào nữa.
một lần nào nữa.
04:19
And in some small way,
I hope that the photographs
I hope that the photographs
87
251315
3060
Tôi hy vọng, ở một mức độ nào đó,
những bức ảnh của mình
những bức ảnh của mình
04:22
was a part of that process.
88
254399
1503
cũng là một phần của quá trình đó.
04:24
The main thing it did is it inspired
me to go out with my camera
me to go out with my camera
89
256886
3806
Hơn tất cả, tôi đã được truyền cảm hứng
bước ra ngoài cùng chiếc máy ảnh
bước ra ngoài cùng chiếc máy ảnh
04:28
and to tell other people's stories.
90
260716
1967
và kể những câu chuyện của người khác.
Một trong những câu chuyện tôi từng làm
diễn ra tại Kutupalong,
diễn ra tại Kutupalong,
04:32
One of the stories I did
was in Kutupalong,
was in Kutupalong,
91
264223
3905
04:36
on the border of Burma and Bangladesh.
92
268152
3221
ở biên giới Burma với Bangladesh.
Tại đây, những người tị nạn Rohingyas
đã bị bỏ rơi,
đã bị bỏ rơi,
04:40
Here, the Rohingyas refugees
have been left,
have been left,
93
272080
2637
gần như đến mức thối rữa,
trong vòng hơn 20 năm.
trong vòng hơn 20 năm.
04:43
pretty much to rot,
94
275392
1174
04:44
for over 20 years.
95
276590
1400
Đây là bức ảnh về nơi đóng quân
không chính thức.
không chính thức.
04:46
This is a picture of the unofficial camp.
96
278562
2221
04:48
At the top, you can see
the official UN camp.
the official UN camp.
97
280807
3544
Ở phía trên,
bạn có thể thấy trại chính thức của LHQ.
bạn có thể thấy trại chính thức của LHQ.
Tất cả những cái lều này
đều là trại không chính thức.
đều là trại không chính thức.
04:52
All these huts are the unofficial camps.
98
284956
2342
04:55
Literally, the raw sewage
runs through the camp.
runs through the camp.
99
287322
2629
Dòng nước thải chưa qua xử lý
chảy qua nơi cắm trại.
chảy qua nơi cắm trại.
Người dân nơi đây bị lãng quên,
do đó, tôi nghĩ
do đó, tôi nghĩ
04:59
The people there have been forgotten,
100
291411
2268
cần phải đến đó
và thu thập câu chuyện của họ.
và thu thập câu chuyện của họ.
05:01
so I thought it was important to go
and document their stories.
and document their stories.
101
293703
3023
Nên tôi thu xếp với già làng,
để người dân sẽ đến ngày hôm sau,
để người dân sẽ đến ngày hôm sau,
05:04
So I arranged with the village elder;
102
296750
1805
05:06
the people would come along the next day,
103
298579
2209
rồi tôi sẽ chụp chân dung
và lưu lại câu chuyện của tất cả họ.
và lưu lại câu chuyện của tất cả họ.
05:08
and I would take portraits
of all these people
of all these people
104
300812
2268
05:11
and record their stories.
105
303104
1343
Khi thời gian đến,
tôi thức dậy vào buổi sáng,
tôi thức dậy vào buổi sáng,
05:13
So as the time went on,
I turned up in the morning,
I turned up in the morning,
106
305288
3373
05:16
I put a big, white sheet up,
and I started to photograph these people.
and I started to photograph these people.
107
308685
4237
Tôi treo một tấm màn lớn màu trắng,
và bắt đầu chụp ảnh.
và bắt đầu chụp ảnh.
Đột nhiên, mọi thứ vượt
ngoài tầm kiểm soát,
ngoài tầm kiểm soát,
05:21
Suddenly, though, everything
got a bit out of control,
got a bit out of control,
108
313792
3023
05:24
and, although it was still dawn,
109
316839
1621
dù rạng sáng, mọi người đến chật kín
cái lán nhỏ mà chúng tôi dựng lên.
cái lán nhỏ mà chúng tôi dựng lên.
05:26
we were filled in this small
little compound we had made
little compound we had made
110
318484
3039
Hàng trăm người
đang chịu khổ sở và bệnh tật
đang chịu khổ sở và bệnh tật
05:29
with literally hundreds of people
turning up with ailments and diseases
turning up with ailments and diseases
111
321547
5058
và chỉ còn là sự tuyệt vọng.
05:34
and just ... a hopeless situation.
112
326629
3004
Đó chính xác là hoàn cảnh của họ --
tuyệt vọng,
tuyệt vọng,
05:38
And that's exactly
what their situation is -- helpless.
what their situation is -- helpless.
113
330048
2760
05:41
A child with a tumor that nobody helped,
who was slowly suffocating.
who was slowly suffocating.
114
333498
4250
Một đứa bé dần chết ngạt vì một khối u
mà không một ai giúp đỡ.
mà không một ai giúp đỡ.
Tôi hơi hoảng sợ, vì những người này
đến với tôi trong tuyệt vọng,
đến với tôi trong tuyệt vọng,
05:47
I got in a bit of a panic,
115
339562
1647
05:49
because these people were
coming up to me, desperate,
coming up to me, desperate,
116
341233
2495
và tôi thì cố gắng
giải thích với già làng
giải thích với già làng
05:51
and I was trying to explain
to the village elder
to the village elder
117
343752
2257
05:54
that I was not a doctor,
and I couldn't help these people.
and I couldn't help these people.
118
346033
2941
rằng tôi không phải là bác sĩ,
và không thể giúp đỡ gì.
và không thể giúp đỡ gì.
Vị già làng quay sang tôi,
ông nói:
ông nói:
05:56
And the village elder
turned to me and he said,
turned to me and he said,
119
348998
2232
05:59
"No, it's really important;
these people know you're not a doctor,
these people know you're not a doctor,
120
351254
3265
"Không, nó thực sự quan trọng,
họ biết cậu không phải bác sĩ,
họ biết cậu không phải bác sĩ,
nhưng ít nhất là có ai đó
đang kể câu chuyện của họ,
đang kể câu chuyện của họ,
06:02
but at least somebody
is now telling their story,
is now telling their story,
121
354543
2387
06:04
and somebody is recording
what is happening to them."
what is happening to them."
122
356954
2800
đang ghi lại những gì
xảy ra với họ."
xảy ra với họ."
Đó là khoảnh khắc đẹp đối với tôi.
06:08
And it was a good moment for me.
123
360405
1723
06:10
It was a realization
that maybe it was worthwhile
that maybe it was worthwhile
124
362152
3852
Tôi nhận ra
nó quả thực rất đáng giá
nó quả thực rất đáng giá
khi tới đây và làm những điều này.
06:14
going off and doing these things.
125
366028
2093
06:17
Another story that inspired me
was in Odessa, in Ukraine.
was in Odessa, in Ukraine.
126
369526
3908
Một câu chuyện khác truyền cảm hứng
cho tôi là tại Odessa, Ukraine.
cho tôi là tại Odessa, Ukraine.
Tôi thu thập hình ảnh một nhóm
những đứa trẻ lang thang.
những đứa trẻ lang thang.
06:21
I was documenting a bunch of street kids.
127
373458
2459
Cuối cùng, tôi đã sống cùng chúng
trong một ngôi nhà lấn chiếm,
trong một ngôi nhà lấn chiếm,
06:24
I ended up actually living
with them in a squat,
with them in a squat,
128
376592
2305
06:26
which I can say was an experience.
129
378921
2407
đó là một trải nghiệm chưa từng có.
Nhiều đêm, những trận đánh nhau
vì say vodka cứ thế diễn ra,
vì say vodka cứ thế diễn ra,
06:30
Many late nights of vodka-fueled violence
130
382262
2905
06:33
with me sitting in the corner with my bag,
131
385191
2397
còn tôi thì co ro trong góc
với túi đồ của mình,
với túi đồ của mình,
thầm nghĩ: "Sao mình
lại làm điều nay cơ chứ?"
lại làm điều nay cơ chứ?"
06:35
just going, "When was this a good idea?"
132
387612
2358
06:37
(Laughter)
133
389994
1111
(Tiếng cười)
Vào những lúc như vậy
tôi cũng thầm nghĩ:
tôi cũng thầm nghĩ:
06:39
I would say it's moments
like that when I think,
like that when I think,
134
391492
2275
"Sao mình lại rời bỏ
thế giới thời trang kia chứ?"
thế giới thời trang kia chứ?"
06:41
"Why did I leave the fashion world?"
135
393791
1802
06:43
But they were great kids,
136
395617
1205
Nhưng chúng
là những đứa trẻ tuyệt vời.
là những đứa trẻ tuyệt vời.
06:44
and on the last day,
they took me down to the sea
they took me down to the sea
137
396846
3597
Vào ngày cuối cùng,
chúng dẫn tôi ra biển
chúng dẫn tôi ra biển
06:48
for a sort of trip, a sort of farewell.
138
400467
2622
như là một chuyến đi chơi,
thay cho lời tạm biệt.
thay cho lời tạm biệt.
06:51
There they are, drinking vodka.
139
403113
1569
Những đứa trẻ đó đó,
vẫn cứ nốc vodka.
vẫn cứ nốc vodka.
06:52
And then Serge, who was the oldest
and the most violent --
and the most violent --
140
404706
3304
Và rồi Serge, đứa lớn tuổi nhất
và cũng bạo lực nhất -
và cũng bạo lực nhất -
vừa ra tù vì tội đâm người khác,
06:56
he'd just got out of the prison
for stabbing somebody --
for stabbing somebody --
141
408034
2663
bước đến gần, khoác tay tôi và nói:
"Đi bơi đi."
"Đi bơi đi."
06:58
comes and puts his arm around me
and says, "We go swimming."
and says, "We go swimming."
142
410721
2907
Trong cuốn sách hướng dẫn du lịch Ukraine
"Lonely Planet" của tôi có vài lời khuyên.
"Lonely Planet" của tôi có vài lời khuyên.
07:01
Now, I have to say, I had
a "Lonely Planet" guide to Ukraine
a "Lonely Planet" guide to Ukraine
143
413652
3650
07:05
and in it, it gave some advice.
144
417326
2298
Một trong số đó là: "Đừng nói chuyện
với những trẻ lang thang,
với những trẻ lang thang,
07:08
And in that advice was,
"Do not talk to the street kids,
"Do not talk to the street kids,
145
420346
3573
đừng bao giờ rời mắt
khỏi hành lý của bạn,
khỏi hành lý của bạn,
07:13
at no point leave your baggage unattended
146
425038
2431
và thế nào đi nữa,
đừng bao giờ đi bơi."
đừng bao giờ đi bơi."
07:16
and in all counts, do not go swimming."
147
428889
2441
07:19
(Laughter)
148
431354
1771
(Tiếng cười)
07:21
So I was like, "I don't know
if this is a good idea."
if this is a good idea."
149
433149
2761
Do đó, tôi đã băn khoăn:
"Không biết đây có phải là ý hay."
"Không biết đây có phải là ý hay."
Serge vẫn khoác tay tôi.
07:24
Serge has got his arm around me.
150
436904
2356
Tôi nghĩ bụng: "Thôi được rồi.".
Và tôi đi cùng cậu ấy.
Và tôi đi cùng cậu ấy.
07:27
I'm like, "OK." So there I am.
151
439284
1727
07:29
(Laughter)
152
441035
1010
(Tiếng cười)
07:30
I literally handed all my cameras,
all my equipment, to these street kids.
all my equipment, to these street kids.
153
442069
3572
Tôi đã đưa tất cả máy ảnh,
tất cả thiết bị của mình cho bọn trẻ.
tất cả thiết bị của mình cho bọn trẻ.
07:33
And they took it.
154
445665
1809
Bọn trẻ nhận lấy chúng.
Khá buồn cười
khi nhìn lại phía sau
khi nhìn lại phía sau
07:35
It's kind of funny to know,
if you look in the background,
if you look in the background,
155
447498
2743
thấy những đứa trẻ khác
không xuống bơi cùng, bạn sẽ nghĩ:
không xuống bơi cùng, bạn sẽ nghĩ:
07:38
you can see the other street kids
who didn't get in the water go,
who didn't get in the water go,
156
450265
3073
"Sao mày lại xuống bơi cơ chứ?"
07:41
"Why would you get in that water?"
157
453362
1647
Nhưng rồi trong số đó,
một cậu bé tên Lilic,
một cậu bé tên Lilic,
07:43
But one of the little kids, Lilic,
158
455033
1661
07:44
he was the one who had taken my camera,
159
456718
1928
người cầm máy ảnh của tôi,
đã giơ máy lên và bấm máy.
đã giơ máy lên và bấm máy.
07:46
and he started taking photographs.
160
458670
1645
Cậu thấy chiếc máy ảnh này rất thú vị.
07:48
He was really excited by this camera.
161
460339
1981
Chúng tôi đã nói chuyện rất nhiều rằng
tôi muốn mua tặng cậu một chiếc máy ảnh
tôi muốn mua tặng cậu một chiếc máy ảnh
07:50
And we talked a lot about
how I was going to get him a camera
how I was going to get him a camera
162
462344
2909
07:53
and would return and we could start
to teach him photography.
to teach him photography.
163
465277
2974
và rằng tôi sẽ trở lại đây,
dạy cậu cách chụp ảnh.
dạy cậu cách chụp ảnh.
07:56
He had a real eye for things.
164
468275
1618
Cậu ấy khá có khiếu
trong lĩnh vực này.
trong lĩnh vực này.
Cậu ấy đó, kia kìa.
07:58
That's him, there.
165
470771
1543
Bức ảnh này được chụp vào
buổi tối cuối cùng của tôi ở đó.
buổi tối cuối cùng của tôi ở đó.
08:00
That was taken on the last
evening I was there.
evening I was there.
166
472338
2916
Tôi đã ở đấy, nhưng tối đó,
tôi đã rời đi để thu dọn đồ đạc của mình.
tôi đã rời đi để thu dọn đồ đạc của mình.
08:03
I'd been staying there, but that night,
I left to go and collect my things.
I left to go and collect my things.
167
475278
3595
Khi tôi quay lại vào buổi sáng
thì cậu ấy đã mất.
thì cậu ấy đã mất.
08:06
And when I came back
in the morning, he was dead.
in the morning, he was dead.
168
478897
2546
08:10
He had taken a lot of pills
and a lot of vodka.
and a lot of vodka.
169
482057
3022
Cậu đã uống rất nhiều thuốc
và rất nhiều rượu vodka,
và rất nhiều rượu vodka,
08:13
And he had passed out in the night
and didn’t recover.
and didn’t recover.
170
485103
3606
nó khiến cậu ngất đi vào ban đêm
và không bao giờ tỉnh dậy.
và không bao giờ tỉnh dậy.
Một lần nữa,
đó như là một lời nhắc nhở
đó như là một lời nhắc nhở
08:17
Again, it was another reminder
171
489814
1627
tại sao tôi nên lưu giữ
câu chuyện của những con người này:
câu chuyện của những con người này:
08:19
of maybe why I should record
these people's stories:
these people's stories:
172
491465
2468
vì cuộc sống của họ rất đáng quý,
và tôi cần phải lưu giữ chúng.
và tôi cần phải lưu giữ chúng.
08:21
because their lives are important,
173
493957
1633
08:23
and it's important
for me to document them.
for me to document them.
174
495614
2509
Tháng hai năm ngoái,
khi đang đi tuần ở Afghanistan,
khi đang đi tuần ở Afghanistan,
08:26
Then in February of last year,
when I was on patrol in Afghanistan,
when I was on patrol in Afghanistan,
175
498147
3939
tôi đã giẫm phải
một thiết bị nổ tự chế (IED).
một thiết bị nổ tự chế (IED).
08:30
I stepped on an IED.
176
502848
1641
08:34
That's me down there, somewhere.
177
506002
1699
Đó là tôi, ở đâu đó, dưới kia.
Tôi đã trở thành
một phần của câu chuyện
một phần của câu chuyện
08:37
I became part of the story.
178
509178
1529
08:39
At first, I was devastated
by what had happened, obviously.
by what had happened, obviously.
179
511617
3753
Ban đầu, hiển nhiên là tôi
hoàn toàn suy sụp bởi những gì xảy ra.
hoàn toàn suy sụp bởi những gì xảy ra.
Tôi nghĩ rằng
sự nghiệp của mình đã chấm hết,
sự nghiệp của mình đã chấm hết,
08:44
I thought my work was over,
180
516598
1898
tôi nghĩ rằng - mọi thứ với tôi
có ý nghĩa gì.
có ý nghĩa gì.
08:46
I thought everything
didn't make sense to me.
didn't make sense to me.
181
518520
3395
Tồi tôi nhận ra:
mình chưa từng đặt chân
mình chưa từng đặt chân
08:50
And then I realized:
I never set out to Congo,
I never set out to Congo,
182
522423
3023
08:53
to Angola, to Bangladesh
183
525470
1788
đến Congo, Angola, hay Bangladesh
để chụp ảnh.
để chụp ảnh.
08:55
to take photographs.
184
527282
1600
Tôi đến những nơi đó
bởi tôi muốn tạo ra sự thay đổi,
bởi tôi muốn tạo ra sự thay đổi,
08:56
I went to those places because I wanted
to make some kind of change,
to make some kind of change,
185
528906
3476
và chụp ảnh chính là công cụ
giúp tôi làm điều đó.
giúp tôi làm điều đó.
09:00
and photography happened to be my tool.
186
532406
2017
Rồi tôi ý thức được rằng, cơ thể của tôi,
theo khía cạnh nào đó,
theo khía cạnh nào đó,
09:03
And then I became aware
that my body was, in many ways,
that my body was, in many ways,
187
535402
3793
là một ví dụ sống của việc chiến tranh
ảnh hưởng thế nào tới đời người.
ảnh hưởng thế nào tới đời người.
09:07
a living example
of what war does to somebody.
of what war does to somebody.
188
539219
2509
09:09
And I realized I could use
my own experience, my own body,
my own experience, my own body,
189
541752
3583
Tôi nhận ra, tôi có thể
dùng trải nghiệm, thân thể của mình
dùng trải nghiệm, thân thể của mình
để kể câu chuyện đó.
09:13
to tell that story.
190
545359
1377
09:15
And it was also by looking back
at the other people I've documented.
at the other people I've documented.
191
547165
3883
Và cũng nhờ vào việc nhìn lại
những con người tôi từng lưu ảnh.
những con người tôi từng lưu ảnh.
Nghĩ về Nick và về
sự kiên cường của cậu ấy.
sự kiên cường của cậu ấy.
09:19
I thought of Nick, and I thought
of his resilience.
of his resilience.
192
551072
2468
09:22
I thought of the Rohingyas
and the fact that they have no hope.
and the fact that they have no hope.
193
554429
3665
Nghĩ về những người Rohingyas
và sự tuyệt vọng của họ.
và sự tuyệt vọng của họ.
09:27
I thought of Lilic and a lost life.
194
559023
2960
Nghĩ về Lilic và
về một cuộc đời đã mất.
về một cuộc đời đã mất.
09:30
And in fact, it was the stories
that I've documented
that I've documented
195
562880
2455
Chính những câu chuyện
mà tôi lưu giữ
mà tôi lưu giữ
đã truyền cảm hứng cho tôi
chống chọi, vượt qua để sống tiếp.
chống chọi, vượt qua để sống tiếp.
09:33
that inspired me to get
through the last year,
through the last year,
196
565359
3209
09:36
to survive,
197
568592
1173
để đứng dậy trên đôi chân mới,
09:38
to get back up on my new legs
198
570408
2049
09:40
and to be able to come
and tell their stories,
and tell their stories,
199
572481
2413
để đến đây, kể câu chuyện của họ,
và cả của riêng tôi.
và cả của riêng tôi.
09:42
but also my own story.
200
574918
1483
Tôi đã chụp lại chân dung mình,
09:45
So I did a self-portrait,
201
577346
1501
vì tôi muốn cho tất cả mọi người thấy
hậu quả mà một quả bom gây ra cho ai đó,
hậu quả mà một quả bom gây ra cho ai đó,
09:48
because I wanted to show everybody
what a bomb does to somebody,
what a bomb does to somebody,
202
580046
3180
09:51
but also to show that losing your limbs
doesn't end your life;
doesn't end your life;
203
583250
3688
nhưng đồng thời, cũng muốn chỉ ra rằng,
mất đi đôi chân không có nghĩa là kết thúc
mất đi đôi chân không có nghĩa là kết thúc
09:55
that you can have
what people say is disability,
what people say is disability,
204
587390
2398
rằng bạn vẫn có thể, như mọi người nói,
tàn nhưng không phế,
tàn nhưng không phế,
09:57
but not be disabled;
205
589812
1466
09:59
that you can be able to do anything
206
591302
1793
rằng bạn có thể làm bất cứ điều gì
nếu đặt tâm trí mình vào đó
nếu đặt tâm trí mình vào đó
10:01
if you put your mind to it
207
593119
1841
và tin tưởng.
10:02
and have belief in it.
208
594984
1504
Có vẻ kì lạ, nhưng khi nhìn vào
nơi tôi đang ở một năm trước,
nơi tôi đang ở một năm trước,
10:06
It's strange,
209
598389
1157
10:07
but in many ways I look
at where I was a year ago,
at where I was a year ago,
210
599570
2393
và hiện tại, tôi nhận ra mình đang có
rất nhiều điều mà trước đây không có.
rất nhiều điều mà trước đây không có.
10:09
and I look at where I am now,
211
601987
1438
10:11
and I realize that I have
a lot of things I didn't have then.
a lot of things I didn't have then.
212
603449
2905
Tôi sẽ không thể ngồi đây, lúc này
nếu chuyện đó không xảy ra,
nếu chuyện đó không xảy ra,
10:14
I wouldn't be sitting here right now
if this hadn't happened.
if this hadn't happened.
213
606378
2913
10:17
I wouldn't have been able
to show you those photographs
to show you those photographs
214
609315
2612
không thể cho các bạn xem
những bức ảnh vừa rồi
những bức ảnh vừa rồi
và kể các bạn nghe
những câu chuyện khi nãy.
những câu chuyện khi nãy.
10:19
and tell you those stories.
215
611951
1389
10:21
I was lucky 10 years ago,
when I sat down and I tried to work out
when I sat down and I tried to work out
216
613364
3458
10 năm trước thật may mắn
khi tôi ngồi xuống và cố tìm xem
khi tôi ngồi xuống và cố tìm xem
10:24
what I could do to make
a difference in this world.
a difference in this world.
217
616846
2421
mình có thể làm gì để tạo ra
điều khác biệt cho thế giới.
điều khác biệt cho thế giới.
10:27
I realized that my photography
was a tool and a way to do it.
was a tool and a way to do it.
218
619291
3296
Tôi nhận ra nghiệp nhiếp ảnh chính là
công cụ và là lối đi cho tôi.
công cụ và là lối đi cho tôi.
10:31
I think that's what's really key.
219
623175
1665
Nó thật sự là chìa khóa cho tôi.
10:33
It's that we all can
be part of that wheel.
be part of that wheel.
220
625345
3255
Chúng ta đều có thể trở thành
một phần của bánh xe đó.
một phần của bánh xe đó.
10:36
We can all be cogs in a wheel of change.
221
628624
2459
Đều có thể là những bánh răng
trong bánh xe của sự thay đổi.
trong bánh xe của sự thay đổi.
10:39
We can all make a difference.
222
631107
1560
Chúng ta đều có thể tạo ra khác biệt.
10:40
Everybody here has an ability
to use something
to use something
223
632691
2818
Mỗi người ở đây đều có khả năng
sử dụng cái gì đó
sử dụng cái gì đó
10:43
to make a difference to the world.
224
635533
1708
để tạo ra khác biệt cho thế giới.
10:45
We can all sit in front of the TV and go,
225
637265
2974
Chúng ta đều có thể
ngồi xem TV và nghĩ:
ngồi xem TV và nghĩ:
"Mình không biết phải làm gì với nó cả",
và rồi lại quên ngay.
và rồi lại quên ngay.
10:48
"I don't know what to do
about it," and forget about it.
about it," and forget about it.
226
640263
2668
10:50
But the reality is that we can
all do something.
all do something.
227
642955
2280
Sự thật là ai cũng có thể làm việc gì đó.
10:53
It might be just writing a letter.
228
645259
1786
Có thể chỉ là viết một bức thư.
Là đứng trên bục và diễn thuyết.
Là đứng trên bục và diễn thuyết.
10:55
It might be standing
on a soapbox and talking.
on a soapbox and talking.
229
647069
2510
Hay chỉ là ghi lại câu chuyện
của một ai đó và kể lại
của một ai đó và kể lại
10:57
It might be just recording
somebody's story
somebody's story
230
649603
2074
10:59
and telling it to somebody else.
231
651701
1631
Nhưng mỗi người
trong chúng ta ở đây,
trong chúng ta ở đây,
11:01
But every single one of us here,
232
653356
1793
11:03
if we want to make a difference, we can,
an there is nothing to stop us.
an there is nothing to stop us.
233
655173
3459
đều có thể tạo ra khác biệt,
và không gì ngăn được ta làm điều đó.
và không gì ngăn được ta làm điều đó.
11:06
And we all have our own experiences
that we can use as well.
that we can use as well.
234
658656
3265
Ta đều có những trải nghiệm
của riêng mình và có thể dùng chúng.
của riêng mình và có thể dùng chúng.
Đó là tất cả những gì
tôi muốn nói hôm nay.
tôi muốn nói hôm nay.
11:10
So really, that's all I wanted
to talk about today.
to talk about today.
235
662548
2429
11:13
I just wanted to say that life
goes on all around the world.
goes on all around the world.
236
665001
5065
Tôi chỉ muốn nói là cuộc sống
vẫn tiếp diễn trên trái đất.
vẫn tiếp diễn trên trái đất.
Có những người đang trải qua
những điều tồi tệ.
những điều tồi tệ.
11:18
People are going through terrible things.
237
670090
2320
Mỗi người chúng ta đều trải qua
những điêu tồi tệ của riêng mình.
những điêu tồi tệ của riêng mình.
11:21
Everyone of us is going
through our own terrible experience.
through our own terrible experience.
238
673164
2860
Nhưng nếu ta chia sẻ
và kể cho nhau nghe những câu chuyện đó,
và kể cho nhau nghe những câu chuyện đó,
11:24
But if we share those
and we talk about stories,
and we talk about stories,
239
676048
2314
11:26
then we can inspire each other
240
678386
1496
chúng ta có thể
truyền cảm hứng cho nhau
truyền cảm hứng cho nhau
11:27
to get through our own bad experiences.
241
679906
2662
vượt qua những điều tồi tệ kia.
Tôi biết, những người mà tôi
lưu giữ năm xưa đã mang tôi đến đây.
lưu giữ năm xưa đã mang tôi đến đây.
11:30
I know that the people I've recorded
have gotten me to this point.
have gotten me to this point.
242
682592
3754
Và tôi hy vọng, dù chỉ chút ít,
rằng những câu chuyện tôi kể
rằng những câu chuyện tôi kể
11:34
And I hope in some small way,
the stories I've been able to tell you
the stories I've been able to tell you
243
686370
3301
sẽ giúp các bạn vượt qua khó khăn.
11:37
will help you get through things.
244
689695
1594
11:39
And in turn, I hope you will use
your experiences to help others.
your experiences to help others.
245
691313
3564
Đổi lại, tôi hy vọng các bạn sẽ dùng
trải nghiệm của mình để giúp đỡ người khác
trải nghiệm của mình để giúp đỡ người khác
11:43
Thank you very much.
246
695624
1183
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
11:44
(Applause)
247
696831
3627
(Vỗ tay)
Translated by Thu Phuong Nguyen
ABOUT THE SPEAKER
Giles Duley - PhotojournalistGiles Duley began his career as a fashion photographer. When it was time for a change he found himself on a journey of war and hardship.
Why you should listen
Giles was a photographer who, some years ago, tired of celebrity photoshoots and the attendant egos and tantrums that often accompanied them. He flung his camera on the photoshoot bed and it bounced out the window into the streets of SoHo, London. At that point he decided to change course and dedicated himself to using his camera to "tell unheard stories of those caught in conflict and economic hardship around the world." His work took him to Sudan, Angola, Ukraine and Bangladesh, among other places. Early in 2011, on assignment in Afghanistan, Duley stepped on a landmine. Despite the fact that the horrific accident left Duley a triple amputee, he continues to dedicate his life to telling stories through photography.
Giles Duley | Speaker | TED.com