TEDWomen 2010
Elizabeth Lindsey: Curating humanity's heritage
Ελίζαμπεθ Λίντσυ: Προστατεύοντας την κληρονομιά της ανθρωπότητας
Filmed:
Readability: 3.7
533,253 views
Λέγεται πως όταν πεθαίνει ένας ηλικιωμένος, είναι σαν να καίγεται μία βιβλιοθήκη. Η ανθρωπολόγος Ελίζαμπεθ Λίντσυ, εταίρος του National Geographic, συλλέγει την απώτερη πολιτιστική γνώση που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά σαν ιστορίες και παραδόσεις.
Elizabeth Lindsey - Explorer, ethnographer
Elizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions. Full bio
Elizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
As a child,
0
0
3000
Όταν ήμουνα παιδί
00:18
I was raised by native Hawaiian elders --
1
3000
3000
μεγάλωσα με ιθαγενείς γερόντες στη Χαβάη --
00:21
three old women
2
6000
2000
τρεις ηλικιωμένες γυναίκες
00:23
who took care of me while my parents worked.
3
8000
3000
που με φρόντιζαν όσο οι γονείς μου εργάζονταν.
00:27
The year is 1963.
4
12000
3000
Ήταν το 1963.
00:30
We're at the ocean.
5
15000
2000
Βρισκόμαστε στον ωκεανό,
00:32
It's twilight.
6
17000
2000
είναι λυκόφως.
00:34
We're watching the rising of the stars
7
19000
4000
Βλέπουμε την ανατολή των άστρων
00:38
and the shifting of the tides.
8
23000
3000
και την κίνηση της παλίρροιας.
00:41
It's a stretch of beach we know so well.
9
26000
4000
Γνωρίζουμε πολύ καλά το κομμάτι της παραλίας.
00:45
The smooth stones on the sand
10
30000
3000
Οι ομαλές πέτρες στην άμμο
00:48
are familiar to us.
11
33000
3000
μας είναι γνώριμες.
00:52
If you saw these women on the street
12
37000
2000
Αν βλέπατε αυτές τις γυναίκες στο δρόμο
00:54
in their faded clothes,
13
39000
2000
με τα ξεθωριασμένα ρούχα τους,
00:56
you might dismiss them
14
41000
2000
θα τις ξαποστέλνατε
00:58
as poor and simple.
15
43000
2000
ως φτωχές και απλοϊκές.
01:00
That would be a mistake.
16
45000
3000
Αυτό θα ήταν λάθος.
01:03
These women are descendants
17
48000
2000
Αυτές οι γυναίκες είναι απόγονοι
01:05
of Polynesian navigators,
18
50000
2000
Πολυνήσιων ναυτικών,
01:07
trained in the old ways
19
52000
3000
μαθημένες στους παλιούς τρόπους
01:10
by their elders,
20
55000
2000
από τους γεροντότερούς τους.
01:12
and now they're passing it on to me.
21
57000
3000
Και τώρα τους μεταλαμπαδεύουν σε μένα.
01:15
They teach me the names of the winds and the rains,
22
60000
4000
Μου μαθαίνουν τα ονόματα των ανέμων και των βροχών --
01:19
of astronomy according to a genealogy of stars.
23
64000
4000
αστρονομία σύμφωνα με μία γενεαλογία των άστρων.
01:23
There's a new moon on the horizon.
24
68000
3000
Το καινούργιο φεγγάρι φωτίζει τον ορίζοντα.
01:26
Hawaiians say it's a good night for fishing.
25
71000
3000
Οι κάτοικοι της Χαβάης λένε πως είναι μια καλή νύχτα για ψάρεμα.
01:29
They begin to chant.
26
74000
3000
Αρχίζουν να τραγουδούν.
01:32
[Hawaiian chant]
27
77000
30000
[Τραγούδι της Χαβάης]
02:02
When they finish,
28
107000
2000
Όταν τελειώνουν
02:04
they sit in a circle
29
109000
2000
κάθονται σε ένα κύκλο
02:06
and ask me to come to join them.
30
111000
3000
και μου ζητούν να τις ακολουθήσω.
02:09
They want to teach me about my destiny.
31
114000
3000
Θέλουν να μου διδάξουν το πεπρωμένο μου.
02:13
I thought every seven-year-old went through this.
32
118000
2000
Νόμιζα πως αυτό συνέβαινε σε κάθε επτάχρονο παιδί
02:15
(Laughter)
33
120000
2000
(Γέλια)
02:19
"Baby girl,
34
124000
2000
"Μικρό κορίτσι,
02:21
someday the world will be in trouble.
35
126000
3000
κάποια μέρα ο κόσμος θα έχει πρόβλημα.
02:24
People will forget their wisdom.
36
129000
3000
Οι άνθρωποι θα ξεχάσουν τη σοφία τους.
02:27
It will take elders' voices
37
132000
3000
Θα χρειαστούν οι φωνές των γεροντότερων
02:30
from the far corners of the world
38
135000
3000
από τα άκρα του κόσμου
02:33
to call the world into balance.
39
138000
3000
για να έρθει ο κόσμος σε ισορροπία.
02:37
You will go far away.
40
142000
2000
Θα πας μακριά.
02:39
It will sometimes be a lonely road.
41
144000
3000
Ενίοτε ο δρόμος θα είναι μοναχικός.
02:42
We will not be there.
42
147000
2000
Δεν θα ήμαστε εκεί.
02:44
But you will look into the eyes
43
149000
2000
Θα κοιτάξεις όμως στα μάτια
02:46
of seeming strangers,
44
151000
3000
ανθρώπων που νομίζεις ξένους
02:49
and you will recognize your ohana,
45
154000
3000
και θα αναγνωρίσεις το "οχανά" σου,
02:52
your family.
46
157000
2000
την οικογένειά σου.
02:54
And it will take all of you.
47
159000
3000
Θα χρειαστείς όλες σου τις δυνάμεις.
02:57
It will take all of you."
48
162000
4000
Θα χρειαστείς όλες σου τις δυνάμεις."
03:01
These words, I hold onto
49
166000
3000
Αυτές τις λέξεις, τις κρατώ
03:04
all my life.
50
169000
2000
όλη μου τη ζωή.
03:06
Because the idea of doing it alone
51
171000
3000
Διότι η σκέψη πως θα το κάνω μόνη μου
03:09
terrifies me.
52
174000
3000
με τρομάζει.
03:12
The year is 2007.
53
177000
3000
Ήμαστε στο 2007.
03:15
I'm on a remote island in Micronesia.
54
180000
3000
Βρίσκομαι σε ένα απομονωμένο νησί στη Μικρονησία.
03:18
Satawal is one half-mile long
55
183000
3000
Το Σάτουαλ έχει μήκος μισό μίλι
03:21
by one mile wide.
56
186000
3000
και ένα μίλι πλάτος.
03:24
It's the home of my mentor.
57
189000
2000
Είναι το σπίτι του μέντορά μου.
03:26
His name is Pius Mau Piailug.
58
191000
2000
Το όνομα του είναι Πίους Πιαλούγκ.
03:28
Mau is a palu,
59
193000
2000
Ο Μάου είναι ένας "παλού",
03:30
a navigator priest.
60
195000
2000
ένας ναυτικός-ιερέας.
03:32
He's also considered
61
197000
2000
Θεωρείται επίσης
03:34
the greatest wave finder in the world.
62
199000
3000
ο καλύτερος ανιχνευτής κυμάτων στον κόσμο.
03:37
There are fewer than a handful
63
202000
2000
Έχουν μείνει ελάχιστοι
03:39
of palu left on this island.
64
204000
3000
"παλού" σε αυτό το νησί.
03:42
Their tradition is so extraordinary
65
207000
3000
Η παράδοσή τους είναι τόσο εξαιρετική
03:45
that these mariners sailed
66
210000
2000
που αυτοί οι ναυτικοί ταξίδευσαν
03:47
three million square miles across the Pacific
67
212000
3000
τρία εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια στον Ειρηνικό
03:50
without the use of instruments.
68
215000
3000
χωρίς τη χρήση βοηθημάτων.
03:53
They could synthesize patterns in nature
69
218000
3000
Μπορούσαν να δημιουργήσουν σχέδια στη φύση
03:56
using the rising and setting of stars,
70
221000
3000
χρησιμοποιώντας την ανατολή και τη δύση των άστρων,
03:59
the sequence and direction of waves,
71
224000
3000
τη διαδοχή και την κατεύθυνση των κυμάτων,
04:02
the flight patterns of certain birds.
72
227000
3000
το πέταγμα ορισμένων πουλιών.
04:05
Even the slightest hint of color
73
230000
3000
Η παραμικρή ένδειξη χρώματος
04:08
on the underbelly of a cloud
74
233000
2000
στην κοιλιά ενός σύννεφου
04:10
would inform them
75
235000
2000
τους ενημέρωνε
04:12
and help them navigate with the keenest accuracy.
76
237000
3000
και τους βοηθούσε να πλοηγούν με εξαιρετική ακρίβεια.
04:18
When Western scientists would join Mau on the canoe
77
243000
3000
Όταν Δυτικοί επιστήμονες έμπαιναν με τον Μάου στο κανό
04:21
and watch him go into the hull,
78
246000
2000
και τον έβλεπαν να κάθεται στο κήτος
04:23
it appeared that an old man
79
248000
2000
έμοιαζε σαν ένας γέρος άνθρωπος
04:25
was going to rest.
80
250000
2000
που καθόταν να ξεκουραστεί.
04:27
In fact, the hull of the canoe
81
252000
2000
Στην πραγματικότητα το κήτος του κανό
04:29
is the womb of the vessel.
82
254000
2000
είναι η μήτρα του σκάφους.
04:31
It is the most accurate place
83
256000
3000
Είναι το καλύτερο μέρος
04:34
to feel the rhythm and sequence
84
259000
3000
για να νιώσεις το ρυθμό και τη διαδοχή
04:37
and direction of waves.
85
262000
2000
και την κατεύθυνση των κυμάτων.
04:39
Mau was, in fact,
86
264000
2000
Ο Μάου στην πραγματικότητα
04:41
gathering explicit data
87
266000
2000
συγκέντρωνε ακριβή δεδομένα
04:43
using his entire body.
88
268000
3000
χρησιμοποιώντας ολόκληρο το σώμα του.
04:46
It's what he had been trained to do
89
271000
2000
Αυτό είχε εκπαιδευτεί να κάνει
04:48
since he was five years old.
90
273000
3000
από τότε που ήταν πέντε ετών.
04:51
Now science may dismiss this methodology,
91
276000
4000
Η επιστήμη μπορεί να απορρίπτει αυτή τη μέθοδο,
04:55
but Polynesian navigators use it today
92
280000
4000
αλλά οι Πολυνήσιοι ναυτικοί την χρησιμοποιούν σήμερα
04:59
because it provides them
93
284000
3000
διότι τους παρέχει
05:02
an accurate determination
94
287000
2000
μία ακριβή μέτρηση
05:04
of the angle and direction
95
289000
2000
της γωνίας και της κατεύθυνσης
05:06
of their vessel.
96
291000
2000
του σκάφους τους.
05:08
The palu also had
97
293000
2000
Ο παλού είχε επίσης
05:10
an uncanny ability
98
295000
2000
μία απίστευτη ικανότητα
05:12
to forecast weather conditions
99
297000
2000
να προβλέπει μετεωρολογικές συνθήκες
05:14
days in advance.
100
299000
2000
πολλές μέρες πριν εκδηλωθούν.
05:16
Sometimes I'd be with Mau on a cloud-covered night
101
301000
3000
Καμιά φορά ήμουνα με τον Μάου κάποια συννεφιασμένη νύχτα
05:19
and we'd sit at the easternmost coast of the island,
102
304000
3000
και καθόμασταν στην πιο ανατολική ακτή του νησιού,
05:22
and he would look out,
103
307000
3000
και κοιτούσε στα ανοιχτά.
05:25
and then he would say,
104
310000
2000
Και τότε έλεγε,
05:27
"Okay, we go."
105
312000
2000
"Εντάξει, θα πάμε."
05:29
He saw that first glint of light --
106
314000
2000
Έβλεπε την πρώτη αχτίδα φωτός --
05:31
he knew what the weather was going to be three days from now.
107
316000
3000
ήξερε τι καιρό θα έκανε σε τρεις μέρες από τώρα.
05:35
Their achievements, intellectually and scientifically,
108
320000
3000
Τα κατορθώματά τους, διανοητικά και επιστημονικά,
05:38
are extraordinary,
109
323000
2000
είναι εξαιρετικά,
05:40
and they are so relevant
110
325000
2000
και τόσο χρήσιμα
05:42
for these times that we are in
111
327000
2000
για τους καιρούς που ζούμε
05:44
when we are riding out storms.
112
329000
4000
όταν παλεύουμε με καταιγίδες.
05:48
We are in such a critical moment
113
333000
3000
Βρισκόμαστε σε μία τόσο κρίσιμη στιγμή
05:51
of our collective history.
114
336000
2000
της κοινής μας ιστορίας.
05:56
They have been compared
115
341000
2000
Τους έχουν συγκρίνει
05:58
to astronauts --
116
343000
2000
με αστροναύτες --
06:00
these elder navigators
117
345000
2000
αυτούς τους γέροντες ναυτικούς
06:02
who sail vast open oceans
118
347000
3000
που ταξιδεύουν σε απέραντους ανοικτούς ωκεανούς
06:05
in double-hulled canoes
119
350000
3000
σε διπλοπύθμενα κανό
06:08
thousands of miles
120
353000
2000
για χιλιάδες μίλια
06:10
from a small island.
121
355000
2000
από ένα μικρό νησί.
06:13
Their canoes, our rockets;
122
358000
3000
Τα κανό τους, οι πύραυλοί μας,
06:16
their sea, our space.
123
361000
3000
η θάλασσά τους, το διάστημά μας.
06:20
The wisdom of these elders
124
365000
2000
Η σοφία αυτών των γερόντων
06:22
is not a mere collection
125
367000
2000
δεν είναι μία απλή συλλογή
06:24
of stories about old people
126
369000
3000
ιστοριών για γέρους ανθρώπους
06:27
in some remote spot.
127
372000
2000
σε κάποιο απομονωμένο σημείο.
06:29
This is part of our collective narrative.
128
374000
3000
Είναι τμήμα της κοινής μας αφήγησης.
06:32
It's humanity's DNA.
129
377000
3000
Είναι το DNA της ανθρωπότητας.
06:35
We cannot afford to lose it.
130
380000
3000
Δεν έχουμε την πολυτέλεια να το χάσουμε.
06:38
The year is 2010.
131
383000
3000
Βρισκόμαστε στο 2010.
06:42
Just as the women in Hawaii
132
387000
3000
Όπως προέβλεψαν οι γυναίκες
06:45
that raised me predicted,
133
390000
2000
που με μεγάλωσαν στη Χαβάη,
06:47
the world is in trouble.
134
392000
3000
ο κόσμος αντιμετωπίζει προβλήματα.
06:51
We live in a society
135
396000
3000
Ζούμε σε μία κοινωνία
06:54
bloated with data,
136
399000
2000
που ξεχειλίζει από πληροφορίες
06:56
yet starved for wisdom.
137
401000
3000
αλλά διψάει για σοφία.
07:00
We're connected 24/7,
138
405000
4000
Ήμαστε συνδεδεμένοι όλο το 24ωρο,
07:04
yet anxiety,
139
409000
2000
αλλά το άγχος,
07:06
fear, depression and loneliness
140
411000
3000
ο φόβος, η κατάθλιψη και η μοναξιά
07:09
is at an all-time high.
141
414000
2000
βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους.
07:11
We must course-correct.
142
416000
3000
Πρέπει να διορθώσουμε πορεία.
07:15
An African shaman said,
143
420000
3000
Ένας Αφρικανός σαμάνος είπε
07:18
"Your society worships the jester
144
423000
3000
"Η κοινωνία σας λατρεύει το γελωτοποιό
07:21
while the king stands
145
426000
2000
ενόσω ο βασιλιάς στέκεται
07:23
in plain clothes."
146
428000
3000
με απλά ρούχα."
07:30
The link between the past and the future
147
435000
3000
Ο δεσμός ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον
07:33
is fragile.
148
438000
2000
είναι εύθραστος.
07:35
This I know intimately,
149
440000
2000
Το γνωρίζω με ακρίβεια,
07:37
because even as I travel
150
442000
3000
διότι καθώς ταξιδεύω
07:40
throughout the world
151
445000
2000
σε όλο τον κόσμο
07:42
to listen to these stories and record them,
152
447000
4000
για να ακούσω αυτές τις ιστορίες και να τις καταγράψω
07:46
I struggle.
153
451000
2000
παλεύω.
07:53
I am haunted
154
458000
3000
Με στοιχειώνει
07:56
by the fact that I no longer remember
155
461000
4000
το γεγονός πως δεν θυμάμαι πλέον
08:00
the names of the winds and the rains.
156
465000
5000
τα ονόματα των ανέμων και των βροχών.
08:09
Mau passed away
157
474000
3000
Ο Μάου πέθανε
08:12
five months ago,
158
477000
2000
πριν από πέντε μήνες,
08:14
but his legacy and lessons live on.
159
479000
3000
αλλά η κληρονομιά και τα μαθήματά του επιζούν.
08:18
And I am reminded
160
483000
4000
Και μου υπενθυμίζουν
08:22
that throughout the world
161
487000
3000
πως σε όλο τον κόσμο
08:25
there are cultures
162
490000
2000
υπάρχουν κουλτούρες
08:27
with vast sums of knowledge in them,
163
492000
4000
με τεράστια αποθέματα γνώσεων μέσα τους
08:31
as potent as the Micronesian navigators,
164
496000
4000
τόσο ισχυρών όσο και των Μικρονήσιων ναυτικών
08:35
that are going dismissed,
165
500000
2000
που χάνονται,
08:37
that this is a testament
166
502000
2000
πως αυτή είναι μία διαθήκη
08:39
to brilliant, brilliant
167
504000
2000
για ευφυή, ευφυή
08:41
technology and science and wisdom
168
506000
3000
τεχνολογία και επιστήμη και σοφία
08:44
that is vanishing rapidly.
169
509000
2000
που χάνεται ταχύτατα.
08:46
Because when an elder dies a library is burned,
170
511000
3000
Διότι όταν πεθαίνει ένας γέροντας, καίγεται μία βιβλιοθήκη.
08:49
and throughout the world, libraries are ablaze.
171
514000
4000
Και σε όλο τον κόσμο καίγονται βιβλιοθήκες.
08:53
I am grateful for the fact
172
518000
3000
Είμαι ευγνώμων για το γεγονός
08:56
that I had a mentor like Mau
173
521000
3000
πως είχα ένα μέντορα σαν τον Μάου
08:59
who taught me how to navigate.
174
524000
3000
που μου έμαθε πώς να πλοηγώ.
09:02
And I realize
175
527000
2000
Και διαπιστώνω
09:04
through a lesson that he shared
176
529000
3000
μέσω ενός μαθήματος που μοιράστηκε μαζί μου
09:07
that we continue to find our way.
177
532000
2000
πως συνεχίζουμε να βρίσκουμε το δρόμο μας.
09:09
And this is what he said:
178
534000
3000
Και ιδού τι μου είπε:
09:12
"The island is the canoe;
179
537000
2000
"Το νησί είναι το κανό,
09:14
the canoe, the island."
180
539000
3000
το κανό είναι το νησί."
09:17
And what he meant was,
181
542000
3000
Και εννοούσε πως
09:20
if you are voyaging
182
545000
2000
αν ταξιδεύεις
09:22
and far from home,
183
547000
2000
και είσαι μακριά από το σπίτι σου,
09:24
your very survival depends
184
549000
2000
η επιβίωσή σου εξαρτάται
09:26
on everyone aboard.
185
551000
3000
απ' όλους τους επιβάτες.
09:29
You cannot make the voyage alone,
186
554000
3000
Δεν μπορείς να ταξιδέψεις μόνος,
09:32
you were never meant to.
187
557000
2000
δεν ήταν γραφτό.
09:34
This whole notion of every man for himself
188
559000
2000
Η αντίληψη "ο καθένας για τον εαυτό του"
09:36
is completely unsustainable.
189
561000
2000
δεν είναι βιώσιμη.
09:38
It always was.
190
563000
3000
Ποτέ δεν ήταν.
09:41
So in closing I would offer you this:
191
566000
4000
Τελειώνοντας λοιπόν σας προσφέρω το εξής:
09:45
The planet is our canoe,
192
570000
4000
Ο πλανήτης είναι το κανό μας,
09:49
and we are the voyagers.
193
574000
3000
και ήμαστε οι ταξιδιώτες.
09:52
True navigation
194
577000
2000
Η πραγματική πλοήγηση
09:54
begins in the human heart.
195
579000
3000
ξεκινά στην ανθρώπινη καρδιά.
09:57
It's the most important map of all.
196
582000
3000
Είναι ο πιο σημαντικός χάρτης από όλους.
10:00
Together, may we journey well.
197
585000
3000
Μαζί, μακάρι να ταξιδέψουμε καλά.
10:03
(Applause)
198
588000
3000
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Lindsey - Explorer, ethnographerElizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions.
Why you should listen
Elizabeth Kapu'uwailani Lindsey wants the world to remember the people who came before us. The actor-turned-anthropologist has made it her mission to find, preserve and share the knowledge and traditions of indigenous populations before they disappear. She’s working with Google to create a geospatial Map of the Human Story, using the indigenous science of wayfinding to chart tales at risk of being lost.
In 2011, Lindsey, who's the first female fellow and first Polynesian explorer at the National Geographic Society, will set out on a 186-day global expedition to document what she calls "teachings critical to navigating the complexity of our times." Lindsey’s 1996 documentary Then There Were None, which chronicled the near-extinction of native Hawaiians, has become a must-see in many history classrooms. She was named Hawaii’s Woman of the Year in 2004.
Elizabeth Lindsey | Speaker | TED.com