TEDWomen 2010
Elizabeth Lindsey: Curating humanity's heritage
Elizabeth Lindsey: Zorg dragen voor het erfgoed van de mensheid
Filmed:
Readability: 3.7
533,253 views
Men zegt dat wanneer een oudere sterft, het is alsof een bibliotheek wordt verbrand. Antropologe Elizabeth Lindsey, een National Geographic Fellow, verzamelt de diepe culturele kennis doorgegeven als verhalen en folklore.
Elizabeth Lindsey - Explorer, ethnographer
Elizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions. Full bio
Elizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
As a child,
0
0
3000
Als kind
00:18
I was raised by native Hawaiian elders --
1
3000
3000
werd ik opgevoed door inheemse Hawaiaanse ouderen -
00:21
three old women
2
6000
2000
drie oude vrouwen
00:23
who took care of me while my parents worked.
3
8000
3000
die voor mij zorgden, terwijl mijn ouders werkten.
00:27
The year is 1963.
4
12000
3000
We zijn in 1963.
00:30
We're at the ocean.
5
15000
2000
We zijn op de oceaan,
00:32
It's twilight.
6
17000
2000
in de schemering.
00:34
We're watching the rising of the stars
7
19000
4000
We kijken naar de opkomende sterren
00:38
and the shifting of the tides.
8
23000
3000
en het wisselende tij.
00:41
It's a stretch of beach we know so well.
9
26000
4000
Op een stuk strand dat we zo goed kennen.
00:45
The smooth stones on the sand
10
30000
3000
De gladde stenen op het zand
00:48
are familiar to us.
11
33000
3000
zijn ons vertrouwd.
00:52
If you saw these women on the street
12
37000
2000
Als je deze vrouwen op straat
00:54
in their faded clothes,
13
39000
2000
in hun verschoten kleren tegenkwam,
00:56
you might dismiss them
14
41000
2000
zou je ze
00:58
as poor and simple.
15
43000
2000
als arm en eenvoudig afdoen.
01:00
That would be a mistake.
16
45000
3000
Dat zou een vergissing zijn.
01:03
These women are descendants
17
48000
2000
Deze vrouwen zijn afstammelingen
01:05
of Polynesian navigators,
18
50000
2000
van de Polynesische zeevaarders,
01:07
trained in the old ways
19
52000
3000
door hun ouderen opgeleid
01:10
by their elders,
20
55000
2000
in de oude gebruiken.
01:12
and now they're passing it on to me.
21
57000
3000
En nu geven ze ze door aan mij.
01:15
They teach me the names of the winds and the rains,
22
60000
4000
Zij leren mij de namen van de wind en de regen -
01:19
of astronomy according to a genealogy of stars.
23
64000
4000
van de sterrenkunde volgens een genealogie van de sterren.
01:23
There's a new moon on the horizon.
24
68000
3000
Er is een nieuwe maan aan de horizon.
01:26
Hawaiians say it's a good night for fishing.
25
71000
3000
Hawaianen zeggen dat het een goede nacht is om te vissen.
01:29
They begin to chant.
26
74000
3000
Ze beginnen te zingen.
01:32
[Hawaiian chant]
27
77000
30000
[Hawaiaans gezang]
02:02
When they finish,
28
107000
2000
Als ze klaar zijn
02:04
they sit in a circle
29
109000
2000
gaan ze in een kring zitten
02:06
and ask me to come to join them.
30
111000
3000
en vragen me om bij hen te komen zitten.
02:09
They want to teach me about my destiny.
31
114000
3000
Ze willen me iets leren over mijn lotsbestemming.
02:13
I thought every seven-year-old went through this.
32
118000
2000
Ik dacht dat elke zevenjarige dit moest doormaken.
02:15
(Laughter)
33
120000
2000
(Gelach)
02:19
"Baby girl,
34
124000
2000
"Klein meisje,
02:21
someday the world will be in trouble.
35
126000
3000
ooit zal de wereld in de problemen geraken.
02:24
People will forget their wisdom.
36
129000
3000
Mensen zullen hun wijsheid vergeten.
02:27
It will take elders' voices
37
132000
3000
De stemmen van de ouderen
02:30
from the far corners of the world
38
135000
3000
uit de verste uithoeken van de wereld
02:33
to call the world into balance.
39
138000
3000
moeten de wereld terug in evenwicht brengen.
02:37
You will go far away.
40
142000
2000
Je zal ver weg gaan.
02:39
It will sometimes be a lonely road.
41
144000
3000
Het zal soms een eenzame weg zijn.
02:42
We will not be there.
42
147000
2000
We zullen niet bij je zijn.
02:44
But you will look into the eyes
43
149000
2000
Maar je zal in de ogen kijken
02:46
of seeming strangers,
44
151000
3000
van vreemd lijkende mensen
02:49
and you will recognize your ohana,
45
154000
3000
en je zal je ohana,
02:52
your family.
46
157000
2000
je familie herkennen.
02:54
And it will take all of you.
47
159000
3000
En het zal alles van je vergen.
02:57
It will take all of you."
48
162000
4000
Het zal alles van je vergen."
03:01
These words, I hold onto
49
166000
3000
Op deze woorden steun ik al
03:04
all my life.
50
169000
2000
mijn hele leven.
03:06
Because the idea of doing it alone
51
171000
3000
Omdat het idee het alleen
03:09
terrifies me.
52
174000
3000
te moeten doen me beangstigt.
03:12
The year is 2007.
53
177000
3000
Nu zijn we in 2007.
03:15
I'm on a remote island in Micronesia.
54
180000
3000
Ik ben op een afgelegen eiland in Micronesië.
03:18
Satawal is one half-mile long
55
183000
3000
Satawal meet een halve mijl
03:21
by one mile wide.
56
186000
3000
op één mijl.
03:24
It's the home of my mentor.
57
189000
2000
Het is het huis van mijn mentor.
03:26
His name is Pius Mau Piailug.
58
191000
2000
Zijn naam is Pius Piailug.
03:28
Mau is a palu,
59
193000
2000
Mau is een palu,
03:30
a navigator priest.
60
195000
2000
een navigator-priester.
03:32
He's also considered
61
197000
2000
Hij wordt ook beschouwd als
03:34
the greatest wave finder in the world.
62
199000
3000
de grootste golvenzoeker ter wereld.
03:37
There are fewer than a handful
63
202000
2000
Er zijn minder dan een handvol
03:39
of palu left on this island.
64
204000
3000
palu over op dit eiland.
03:42
Their tradition is so extraordinary
65
207000
3000
Hun traditie is zo buitengewoon
03:45
that these mariners sailed
66
210000
2000
dat deze zeelieden drie miljoen vierkante mijl
03:47
three million square miles across the Pacific
67
212000
3000
van de Stille Oceaan
03:50
without the use of instruments.
68
215000
3000
zonder het gebruik van instrumenten bezeilden.
03:53
They could synthesize patterns in nature
69
218000
3000
Ze konden patronen in de natuur synthetiseren
03:56
using the rising and setting of stars,
70
221000
3000
met behulp van de opkomst en ondergang van sterren,
03:59
the sequence and direction of waves,
71
224000
3000
de volgorde en de richting van de golven,
04:02
the flight patterns of certain birds.
72
227000
3000
de vluchtpatronen van bepaalde vogels.
04:05
Even the slightest hint of color
73
230000
3000
Zelfs de geringste hint van kleur
04:08
on the underbelly of a cloud
74
233000
2000
aan de onderkant van een wolk
04:10
would inform them
75
235000
2000
kon hen informeren
04:12
and help them navigate with the keenest accuracy.
76
237000
3000
en helpen navigeren met de scherpste nauwkeurigheid.
04:18
When Western scientists would join Mau on the canoe
77
243000
3000
Toen Westerse wetenschappers Mau op een kano vergezelden
04:21
and watch him go into the hull,
78
246000
2000
en de oude man de romp zagen binnegaan,
04:23
it appeared that an old man
79
248000
2000
dachten ze dat hij
04:25
was going to rest.
80
250000
2000
er ging rusten.
04:27
In fact, the hull of the canoe
81
252000
2000
In feite is de romp van de kano
04:29
is the womb of the vessel.
82
254000
2000
de baarmoeder van het vaartuig.
04:31
It is the most accurate place
83
256000
3000
Het is de beste plaats
04:34
to feel the rhythm and sequence
84
259000
3000
om het ritme, de volgorde
04:37
and direction of waves.
85
262000
2000
en de richting van de golven te voelen.
04:39
Mau was, in fact,
86
264000
2000
Mau verzamelde in feite
04:41
gathering explicit data
87
266000
2000
expliciete gegevens
04:43
using his entire body.
88
268000
3000
met behulp van zijn hele lichaam.
04:46
It's what he had been trained to do
89
271000
2000
Hierin was hij opgeleid
04:48
since he was five years old.
90
273000
3000
sinds hij vijf jaar oud was.
04:51
Now science may dismiss this methodology,
91
276000
4000
Nu mag de wetenschap deze methodiek verwerpen,
04:55
but Polynesian navigators use it today
92
280000
4000
maar Polynesische zeevaarders gebruiken hem vandaag de dag nog
04:59
because it provides them
93
284000
3000
omdat hij hen
05:02
an accurate determination
94
287000
2000
een nauwkeurige bepaling
05:04
of the angle and direction
95
289000
2000
van de hoek en richting
05:06
of their vessel.
96
291000
2000
van hun vaartuig verschaft.
05:08
The palu also had
97
293000
2000
De palu had ook
05:10
an uncanny ability
98
295000
2000
een griezelig vermogen
05:12
to forecast weather conditions
99
297000
2000
om dagen van tevoren
05:14
days in advance.
100
299000
2000
de weersomstandigheden te voorspellen.
05:16
Sometimes I'd be with Mau on a cloud-covered night
101
301000
3000
Soms zat ik met Mau op een bewolkte nacht
05:19
and we'd sit at the easternmost coast of the island,
102
304000
3000
aan de oostelijke kust van het eiland
05:22
and he would look out,
103
307000
3000
uit te kijken.
05:25
and then he would say,
104
310000
2000
En dan zei hij:
05:27
"Okay, we go."
105
312000
2000
"Oke, we gaan."
05:29
He saw that first glint of light --
106
314000
2000
Hij zag die eerste glimp van het licht -
05:31
he knew what the weather was going to be three days from now.
107
316000
3000
hij wist wat het weer binnen drie dagen zou zijn.
05:35
Their achievements, intellectually and scientifically,
108
320000
3000
Hun prestaties zijn intellectueel en wetenschappelijk
05:38
are extraordinary,
109
323000
2000
buitengewoon,
05:40
and they are so relevant
110
325000
2000
en ze zijn zo relevant
05:42
for these times that we are in
111
327000
2000
voor deze tijd waar
05:44
when we are riding out storms.
112
329000
4000
we rijden op stormen.
05:48
We are in such a critical moment
113
333000
3000
We zijn nu op zo een kritisch moment
05:51
of our collective history.
114
336000
2000
van onze collectieve geschiedenis aangekomen.
05:56
They have been compared
115
341000
2000
Ze zijn vergeleken
05:58
to astronauts --
116
343000
2000
met astronauten -
06:00
these elder navigators
117
345000
2000
deze oude navigators
06:02
who sail vast open oceans
118
347000
3000
die de uitgestrekte open oceanen
06:05
in double-hulled canoes
119
350000
3000
in dubbelwandige kano's bevoeren,
06:08
thousands of miles
120
353000
2000
duizenden mijlen weg
06:10
from a small island.
121
355000
2000
van een klein eiland.
06:13
Their canoes, our rockets;
122
358000
3000
Hun kano's, onze raketten,
06:16
their sea, our space.
123
361000
3000
hun zee, onze ruimte.
06:20
The wisdom of these elders
124
365000
2000
De wijsheid van deze ouderen
06:22
is not a mere collection
125
367000
2000
is niet zomaar een verzameling
06:24
of stories about old people
126
369000
3000
van verhalen over oude mensen
06:27
in some remote spot.
127
372000
2000
op een of andere afgelegen plek.
06:29
This is part of our collective narrative.
128
374000
3000
Dit is een onderdeel van ons collectieve verhaal.
06:32
It's humanity's DNA.
129
377000
3000
Het is het DNA van de mensheid.
06:35
We cannot afford to lose it.
130
380000
3000
We kunnen ons niet veroorloven het te verliezen.
06:38
The year is 2010.
131
383000
3000
Het is het jaar 2010.
06:42
Just as the women in Hawaii
132
387000
3000
Zoals de vrouwen,
06:45
that raised me predicted,
133
390000
2000
die me in Hawaii opvoedden, hadden voorspeld
06:47
the world is in trouble.
134
392000
3000
is de wereld in de problemen geraakt.
06:51
We live in a society
135
396000
3000
We leven in een maatschappij
06:54
bloated with data,
136
399000
2000
overvoerd met data,
06:56
yet starved for wisdom.
137
401000
3000
maar hongerend naar wijsheid.
07:00
We're connected 24/7,
138
405000
4000
We zijn zeven dagen op zeven bereikbaar,
07:04
yet anxiety,
139
409000
2000
maar
07:06
fear, depression and loneliness
140
411000
3000
angst, depressie en eenzaamheid
07:09
is at an all-time high.
141
414000
2000
zijn nooit zo groot geweest.
07:11
We must course-correct.
142
416000
3000
We moeten onze koers corrigeren.
07:15
An African shaman said,
143
420000
3000
Een Afrikaanse sjamaan zei:
07:18
"Your society worships the jester
144
423000
3000
"Jullie samenleving aanbidt de nar
07:21
while the king stands
145
426000
2000
terwijl de koning
07:23
in plain clothes."
146
428000
3000
in gewone kleren staat."
07:30
The link between the past and the future
147
435000
3000
De link tussen het verleden en de toekomst
07:33
is fragile.
148
438000
2000
is kwetsbaar.
07:35
This I know intimately,
149
440000
2000
Dit weet ik in mijn hart
07:37
because even as I travel
150
442000
3000
want zelfs als ik
07:40
throughout the world
151
445000
2000
over de hele wereld reis
07:42
to listen to these stories and record them,
152
447000
4000
om te luisteren naar deze verhalen en ze op te nemen,
07:46
I struggle.
153
451000
2000
worstel ik ermee.
07:53
I am haunted
154
458000
3000
Het feit dat ik me de namen van de wind en de regen
07:56
by the fact that I no longer remember
155
461000
4000
niet meer kan herinneren
08:00
the names of the winds and the rains.
156
465000
5000
beangstigt me.
08:09
Mau passed away
157
474000
3000
Mau is vijf maanden geleden
08:12
five months ago,
158
477000
2000
overleden,
08:14
but his legacy and lessons live on.
159
479000
3000
maar zijn erfenis en lessen leven voort.
08:18
And I am reminded
160
483000
4000
Dat herinnert mij eraan
08:22
that throughout the world
161
487000
3000
dat over de hele wereld
08:25
there are cultures
162
490000
2000
culturen
08:27
with vast sums of knowledge in them,
163
492000
4000
met hun uitgebreide schat aan kennis,
08:31
as potent as the Micronesian navigators,
164
496000
4000
net zo krachtig als die van de Micronesische navigators,
08:35
that are going dismissed,
165
500000
2000
zullen verdwijnen.
08:37
that this is a testament
166
502000
2000
Dat is een schat
08:39
to brilliant, brilliant
167
504000
2000
aan briljante, schitterende
08:41
technology and science and wisdom
168
506000
3000
technologie, wetenschap en wijsheid
08:44
that is vanishing rapidly.
169
509000
2000
die snel aan het verdwijnen is.
08:46
Because when an elder dies a library is burned,
170
511000
3000
Wanneer een oudere overlijdt wordt er een bibliotheek verbrand.
08:49
and throughout the world, libraries are ablaze.
171
514000
4000
In de hele wereld staan die bibliotheken in lichterlaaie.
08:53
I am grateful for the fact
172
518000
3000
Ik ben dankbaar voor het feit
08:56
that I had a mentor like Mau
173
521000
3000
dat ik een mentor als Mau had
08:59
who taught me how to navigate.
174
524000
3000
die mij leerde navigeren.
09:02
And I realize
175
527000
2000
Door zijn lessen
09:04
through a lesson that he shared
176
529000
3000
besef ik
09:07
that we continue to find our way.
177
532000
2000
dat we nog altijd onze weg blijven zoeken.
09:09
And this is what he said:
178
534000
3000
Dit is wat hij zei:
09:12
"The island is the canoe;
179
537000
2000
"Het eiland is de kano;
09:14
the canoe, the island."
180
539000
3000
de kano, het eiland."
09:17
And what he meant was,
181
542000
3000
Wat hij bedoelde was
09:20
if you are voyaging
182
545000
2000
dat als je op reis
09:22
and far from home,
183
547000
2000
en ver van huis bent,
09:24
your very survival depends
184
549000
2000
je voortbestaan van iedereen aan boord
09:26
on everyone aboard.
185
551000
3000
afhankelijk is.
09:29
You cannot make the voyage alone,
186
554000
3000
Je kunt de reis niet alleen maken,
09:32
you were never meant to.
187
557000
2000
dat was nooit de bedoeling.
09:34
This whole notion of every man for himself
188
559000
2000
Dit hele idee van ieder voor zich
09:36
is completely unsustainable.
189
561000
2000
is volledig onhoudbaar.
09:38
It always was.
190
563000
3000
Dat was het altijd al.
09:41
So in closing I would offer you this:
191
566000
4000
Als afsluiting zou ik jullie dit willen meegeven:
09:45
The planet is our canoe,
192
570000
4000
de planeet is onze kano,
09:49
and we are the voyagers.
193
574000
3000
en wij zijn de reizigers.
09:52
True navigation
194
577000
2000
Echte navigatie
09:54
begins in the human heart.
195
579000
3000
begint in het menselijk hart.
09:57
It's the most important map of all.
196
582000
3000
Het is de belangrijkste kaart die we hebben.
10:00
Together, may we journey well.
197
585000
3000
Laat ons samen goed reizen.
10:03
(Applause)
198
588000
3000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Lindsey - Explorer, ethnographerElizabeth Lindsey is a fellow of the National Geographic Society. Her mission: to keep ancestral voices alive by recording indigenous wisdom and traditions.
Why you should listen
Elizabeth Kapu'uwailani Lindsey wants the world to remember the people who came before us. The actor-turned-anthropologist has made it her mission to find, preserve and share the knowledge and traditions of indigenous populations before they disappear. She’s working with Google to create a geospatial Map of the Human Story, using the indigenous science of wayfinding to chart tales at risk of being lost.
In 2011, Lindsey, who's the first female fellow and first Polynesian explorer at the National Geographic Society, will set out on a 186-day global expedition to document what she calls "teachings critical to navigating the complexity of our times." Lindsey’s 1996 documentary Then There Were None, which chronicled the near-extinction of native Hawaiians, has become a must-see in many history classrooms. She was named Hawaii’s Woman of the Year in 2004.
Elizabeth Lindsey | Speaker | TED.com