TED2007
Isabel Allende: Tales of passion
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε μιλά για ιστορίες πάθους
Filmed:
Readability: 4
4,998,808 views
Η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ιζαμπέλ Αλιέντε μιλά για τις γυναίκες, τη δημιουργικότητα, τον ορισμό του φεμινισμού και, φυσικά το πάθος - σε αυτή την ομιλία.
Isabel Allende - Novelist
Isabel Allende writes stories of passion. Her novels and memoirs, including The House of the Spirits and Eva Luna, tell the stories of women and men who live with passionate commitment -- to love, to their world, to an ideal. Full bio
Isabel Allende writes stories of passion. Her novels and memoirs, including The House of the Spirits and Eva Luna, tell the stories of women and men who live with passionate commitment -- to love, to their world, to an ideal. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Thank you so much. It's really scary to be here
0
1000
3000
Σας ευχαριστώ πολύ. Είναι τρομακτικό να βρίσκομαι εδώ,
00:16
among the smartest of the smart.
1
4000
2000
ανάμεσα στους εξυπνότερους των εξυπνότερων.
00:19
I'm here to tell you a few tales of passion.
2
7000
3000
Είμαι εδώ για να σας πω μερικές ιστορίες πάθους.
00:23
There's a Jewish saying that I love.
3
11000
2000
Υπάρχει ένα Εβραϊκό γνωμικό που αγαπώ.
00:26
What is truer than truth? Answer: The story.
4
14000
5000
"Τι είναι πιο αληθινό από την αλήθεια;" Απάντηση: Η ιστορία.
00:33
I'm a storyteller. I want to convey something that is truer than truth
5
21000
4000
Είμαι συγγραφέας. Θέλω να μεταφέρω κάτι πιο αληθινό από την αλήθεια
00:38
about our common humanity.
6
26000
1000
για την κοινή ανθρώπινη φύση μας.
00:40
All stories interest me, and some haunt me
7
28000
3000
Όλες οι ιστορίες με ενδιαφέρουν και μερικές με στοιχειώνουν
00:43
until I end up writing them.
8
31000
2000
μέχρι που καταλήγω να τις γράφω.
00:46
Certain themes keep coming up:
9
34000
1000
Κάποια θέματα προκύπτουν συνεχώς:
00:48
justice, loyalty, violence, death, political and social issues,
10
36000
6000
δικαιοσύνη, αφοσίωση, βία, θάνατος, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα,
00:54
freedom.
11
42000
1000
ελευθερία.
00:56
I'm aware of the mystery around us,
12
44000
2000
Αντιλαμβάνομαι το μυστήριο που μας περιβάλλει,
00:59
so I write about coincidences, premonitions,
13
47000
2000
γι' αυτό γράφω για τις συμπτώσεις, τις προαισθήσεις,
01:02
emotions, dreams, the power of nature, magic.
14
50000
4000
τα συναισθήματα, τα όνειρα, τη δύναμη της φύσης, τη μαγεία.
01:08
In the last 20 years I have published a few books,
15
56000
3000
Τα τελευταία 20 χρόνια έχω εκδώσει μερικά βιβλία,
01:11
but I have lived in anonymity until February of 2006,
16
59000
4000
αλλά ζούσα στην ανωνυμία ως το Φεβρουάριο του 2006,
01:16
when I carried the Olympic flag in the Winter Olympics in Italy.
17
64000
3000
μέχρι που σήκωσα την Ολυμπιακή σημαία στους χειμερινούς αγώνες στην Ιταλία.
01:20
That made me a celebrity. Now people recognize me in Macy's,
18
68000
5000
Αυτό με έκανε διάσημη. Τώρα ο κόσμος με αναγνωρίζει στο εμπορικό κέντρο,
01:25
and my grandchildren think that I'm cool.
19
73000
3000
και τα εγγόνια μου με θεωρούν τσίφτισσα.
01:28
(Laughter)
20
76000
1000
(Γέλια)
01:29
Allow me to tell you about my four minutes of fame.
21
77000
2000
Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω για τα τέσσερα λεπτά της δημοσιότητάς μου.
01:32
One of the organizers of the Olympic ceremony,
22
80000
3000
Μια από τις διοργανώτριες της Ολυμπιακής τελετής,
01:35
of the opening ceremony,
23
83000
1000
της τελετής έναρξης,
01:37
called me and said that I had been selected
24
85000
2000
μου τηλεφώνησε και είπε ότι είχα επιλεγεί
01:39
to be one of the flag-bearers.
25
87000
1000
να είμαι μια από τις σημαιοφόρους.
01:42
I replied that surely this was a case of mistaken identity
26
90000
3000
Απάντησα πως σίγουρα με περνούσαν για κάποια άλλη
01:45
because I'm as far as you can get from being an athlete.
27
93000
3000
αφού δε θυμίζω σε τίποτα αθλήτρια.
01:48
Actually, I wasn't even sure that I could go around the stadium
28
96000
3000
Στην πραγματικότητα, δεν ήμουν καν σίγουρη ότι μπορούσα να κάνω το γύρο του σταδίου
01:51
without a walker.
29
99000
1000
χωρίς μπαστούνι.
01:52
(Laughter)
30
100000
2000
(Γέλια)
01:54
I was told that this was no laughing matter.
31
102000
2000
Μου είπε ότι το ζήτημα δεν ήταν για γέλια.
01:57
This would be the first time
32
105000
1000
Αυτή θα ήταν η πρώτη φορά
01:58
that only women would carry the Olympic flag.
33
106000
3000
που μόνο γυναίκες θα κρατούσαν την Ολυμπιακή σημαία.
02:01
Five women, representing five continents,
34
109000
3000
Πέντε γυναίκες που θα εκπροσωπούσαν τις πέντε ηπείρους,
02:04
and three Olympic gold medal winners.
35
112000
3000
και τρεις χρυσές Ολυμπιονίκες.
02:08
My first question was, naturally,
36
116000
2000
Η πρώτη μου ερώτηση ήταν, φυσικά,
02:10
what was I going to wear?
37
118000
1000
τι επρόκειτο να φορέσω.
02:12
(Laughter)
38
120000
1000
(Γέλια)
02:13
A uniform, she said,
39
121000
1000
Μια στολή, μου είπε εκείνη,
02:15
and asked for my measurements.
40
123000
1000
και ζήτησε τις διαστάσεις μου.
02:17
My measurements.
41
125000
1000
Τις διαστάσεις μου!
02:18
I had a vision of myself in a fluffy anorak,
42
126000
3000
Οραματιζόμουν τον εαυτό μου με φουσκωτό πανωφόρι
02:21
looking like the Michelin Man.
43
129000
2000
να μοιάζει σαν το ανθρωπάκι της Μισελέν.
02:23
(Laughter)
44
131000
1000
(Γέλια)
02:24
By the middle of February,
45
132000
1000
Κατά τα μέσα Φεβρουαρίου,
02:26
I found myself in Turin, where enthusiastic crowds
46
134000
3000
βρέθηκα στο Τορίνο, όπου ενθουσιώδη πλήθη
02:29
cheered when any of the 80 Olympic teams was in the street.
47
137000
4000
επευφημούσαν όταν κάποια από τις 80 Ολυμπιακές ομάδες βρισκόταν στο δρόμο.
02:34
Those athletes had sacrificed everything to compete in the games.
48
142000
4000
Αυτοί οι αθλητές είχαν θυσιάσει τα πάντα για να συναγωνιστούν στους αγώνες.
02:39
They all deserved to win, but there's the element of luck.
49
147000
3000
Όλοι άξιζαν τη νίκη, αλλά υπάρχει και ο παράγοντας τύχη.
02:43
A speck of snow, an inch of ice, the force of the wind,
50
151000
4000
Μια νιφάδα χιονιού, ένα στρώμα πάγου, η δύναμη του ανέμου,
02:47
can determine the result of a race or a game.
51
155000
3000
μπορεί να καθορίσει το αποτέλεσμα ενός αγώνα, ή ενός παιχνιδιού.
02:51
However, what matters most -- more than training or luck -- is the heart.
52
159000
5000
Παρ' όλα αυτά, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία -περισσότερη από την προπόνηση ή την τύχη- είναι η καρδιά.
02:57
Only a fearless and determined heart will get the gold medal.
53
165000
4000
Μόνο μια ατρόμητη και αποφασισμένη καρδιά μπορεί να πάρει το χρυσό μετάλλιο.
03:02
It is all about passion.
54
170000
1000
Το πάθος έχει σημασία.
03:04
The streets of Turin were covered with red posters
55
172000
4000
Οι δρόμοι του Τορίνο ήταν γεμάτοι με κόκκινες αφίσες
03:08
announcing the slogan of the Olympics.
56
176000
2000
αναγγέλλοντας το σύνθημα των Ολυμπιακών αγώνων.
03:11
Passion lives here. Isn't it always true?
57
179000
4000
"Το Πάθος ζει εδώ". Δεν είναι πάντα αλήθεια;
03:16
Heart is what drives us and determines our fate.
58
184000
4000
Η καρδιά είναι αυτή που μας καθοδηγεί και καθορίζει τη μοίρα μας.
03:20
That is what I need for my characters in my books:
59
188000
3000
Αυτό είναι που χρειάζομαι για τους χαρακτήρες των βιβλίων μου:
03:24
a passionate heart.
60
192000
1000
μια παθιασμένη καρδιά.
03:26
I need mavericks, dissidents, adventurers, outsiders and rebels,
61
194000
5000
Χρειάζομαι ατίθασους, αντιφρονούντες, τυχοδιώκτες, περιθωριακούς και επαναστάτες,
03:31
who ask questions, bend the rules and take risks.
62
199000
4000
που κάνουν ερωτήσεις, που παρακάμπτουν τους κανόνες και ρισκάρουν.
03:35
People like all of you in this room.
63
203000
2000
Ανθρώπους σαν όλους εσάς σε αυτή την αίθουσα.
03:38
Nice people with common sense do not make interesting characters.
64
206000
5000
Καλοί άνθρωποι με κοινή λογική δεν φτιάχνουν ενδιαφέροντες χαρακτήρες.
03:43
(Laughter)
65
211000
1000
(Γέλια)
03:44
They only make good former spouses.
66
212000
2000
Μόνο καλούς πρώην συζύγους.
03:46
(Laughter)
67
214000
2000
(Γέλια)
03:48
(Applause)
68
216000
3000
(Χειροκρότημα)
03:51
In the green room of the stadium, I met the other flag bearers:
69
219000
3000
Στο πράσινο δωμάτιο του σταδίου, συναντήθηκα με άλλες σημαιοφόρους:
03:54
three athletes, and the actresses Susan Sarandon and Sophia Loren.
70
222000
5000
τρεις αθλήτριες και τις ηθοποιούς Σούζαν Σάραντον και Σοφία Λόρεν.
04:00
Also, two women with passionate hearts:
71
228000
2000
Συνάντησα επίσης δυο γυναίκες με παθιασμένες καρδιές:
04:02
Wangari Maathai, the Nobel prizewinner from Kenya
72
230000
4000
Την Ουανγκάρι Ματάι, τη Νομπελίστα από την Κένυα
04:06
who has planted 30 million trees. And by doing so,
73
234000
3000
που φύτεψε 30 εκατομμύρια δένδρα. Και με αυτό τον τρόπο,
04:09
she has changed the soil, the weather,
74
237000
3000
άλλαξε το έδαφος και το κλίμα
04:12
in some places in Africa, and of course
75
240000
3000
σε κάποιες περιοχές της Αφρικής και φυσικά
04:15
the economic conditions in many villages.
76
243000
2000
την οικονομική κατάσταση πολλών χωριών.
04:18
And Somaly Mam, a Cambodian activist who fights passionately
77
246000
5000
Και τη Σομάλι Μαμ, μια Καμποτζιανή ακτιβίστρια που μάχεται παθιασμένα
04:23
against child prostitution.
78
251000
1000
ενάντια στην παιδική πορνεία.
04:25
When she was 14 years old, her grandfather sold her to a brothel.
79
253000
4000
Όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών, ο παππούς της, την πούλησε σε οίκο ανοχής.
04:30
She told us of little girls raped by men who believe that
80
258000
4000
Μας μίλησε για μικρά κορίτσια που βιάζονταν από άνδρες οι οποίοι πίστευαν
04:34
having sex with a very young virgin will cure them from AIDS.
81
262000
3000
ότι κάνοντας σεξ με πολύ νέες παρθένες θα τους θεράπευε από το AIDS.
04:38
And of brothels where children are forced to receive five,
82
266000
4000
Και για οίκους ανοχής όπου παιδιά αναγκάζονται να εξυπηρετούν,
04:42
15 clients per day,
83
270000
2000
δεκαπέντε πελάτες την ημέρα,
04:44
and if they rebel, they are tortured with electricity.
84
272000
3000
και αν εξεγερθούν, βασανίζονται με ηλεκτρικό ρεύμα.
04:49
In the green room I received my uniform.
85
277000
2000
Στο πράσινο δωμάτιο παρέλαβα τη στολή μου.
04:52
It was not the kind of outfit that I normally wear,
86
280000
2000
Δε θύμιζε το συνηθισμένο μου ντύσιμο,
04:55
but it was far from the Michelin Man suit
87
283000
2000
αλλά απείχε πολύ από το ανθρωπάκι της Μισελέν,
04:57
that I had anticipated. Not bad, really.
88
285000
3000
που είχα προβλέψει. Δεν ήταν άσχημη αλήθεια.
05:00
I looked like a refrigerator.
89
288000
1000
Έμοιαζα με ψυγείο.
05:02
(Laughter)
90
290000
1000
(Γέλια)
05:03
But so did most of the flag-bearers, except Sophia Loren,
91
291000
3000
Αλλά έτσι έμοιαζαν και οι περισσότερες σημαιοφόροι, εκτός από τη Σοφία Λόρεν,
05:07
the universal symbol of beauty and passion.
92
295000
3000
το παγκόσμιο σύμβολο ομορφιάς και πάθους.
05:10
Sophia is over 70 and she looks great.
93
298000
3000
Η Σοφία είναι άνω των 70 και δείχνει υπέροχη.
05:14
She's sexy, slim and tall, with a deep tan.
94
302000
4000
Είναι σέξι, λεπτή και ψηλή με βαθύ μαύρισμα.
05:18
Now, how can you have a deep tan and have no wrinkles?
95
306000
3000
Τώρα, πώς γίνεται να έχεις βαθύ μαύρισμα και καθόλου ρυτίδες;
05:22
I don't know.
96
310000
1000
Δεν ξέρω.
05:23
When asked in a TV interview, "How could she look so good?"
97
311000
4000
Όταν τη ρώτησαν σε κάποια τηλεοπτική συνέντευξη "Πώς καταφέρνει να είναι τόσο όμορφη;"
05:28
She replied, "Posture. My back is always straight,
98
316000
4000
Απάντησε: "Έχω καλή στάση. Η πλάτη μου είναι πάντα ίσια,
05:33
and I don't make old people's noises."
99
321000
2000
και δε κάνω ήχους ηλικιωμένων ανθρώπων".
05:35
(Laughter)
100
323000
2000
(Γέλια)
05:37
So, there you have some free advice
101
325000
2000
Ορίστε λοιπόν μερικές δωρεάν συμβουλές
05:39
from one of the most beautiful women on earth.
102
327000
3000
από μια από τις ομορφότερες γυναίκες της γης.
05:42
No grunting, no coughing, no wheezing,
103
330000
3000
Μη γρυλίζετε, μη βήχετε, μην αγκομαχάτε,
05:45
no talking to yourselves, no farting.
104
333000
2000
μη μιλάτε στον εαυτό σας και μην κλάνετε.
05:47
(Laughter)
105
335000
1000
(Γέλια)
05:48
Well, she didn't say that exactly.
106
336000
1000
Ε, δεν είπε ακριβώς αυτό.
05:50
(Laughter)
107
338000
2000
(Γέλια)
05:52
At some point around midnight,
108
340000
2000
Κάποια στιγμή γύρω στα μεσάνυχτα,
05:54
we were summoned to the wings of the stadium,
109
342000
2000
μας κάλεσαν στα παρασκήνια του σταδίου,
05:56
and the loudspeakers announced the Olympic flag, and the music started --
110
344000
4000
τα μεγάφωνα ανακοίνωσαν την Ολυμπιακή σημαία και άρχισε η μουσική -
06:00
by the way, the same music that starts here,
111
348000
2000
παρεμπιπτόντως η ίδια μουσική που παίζει εδώ,
06:02
the Aida March.
112
350000
1000
το εμβατήριο της Αΐντα.
06:04
Sophia Loren was right in front of me -- she's a foot taller than I am,
113
352000
5000
Η Σοφία Λόρεν ήταν ακριβώς μπροστά μου, είναι 30 εκατοστά ψηλότερή μου,
06:09
not counting the poofy hair.
114
357000
2000
χωρίς να μετρήσουμε τα φουσκωτά μαλλιά.
06:11
(Laughter)
115
359000
1000
(Γέλια)
06:12
She walked elegantly, like a giraffe on the African savannah,
116
360000
4000
Περπατούσε κομψά, σαν καμηλοπάρδαλη σε Αφρικανική σαβάνα,
06:17
holding the flag on her shoulder. I jogged behind
117
365000
4000
βαστώντας τη σημαία στο ύψος του ώμου της. Εγώ έτρεχα από πίσω -
06:21
(Laughter)
118
369000
1000
(Γέλια)
06:22
-- on my tiptoes -- holding the flag on my extended arm,
119
370000
4000
στα ακροδάκτυλά μου, βαστώντας τη σημαία στο τεντωμένο χέρι μου,
06:27
so that my head was actually under the damn flag.
120
375000
3000
έτσι που το κεφάλι μου βρισκόταν κάτω από την αναθεματισμένη σημαία.
06:30
(Laughter)
121
378000
2000
(Γέλια)
06:32
All the cameras were, of course, on Sophia.
122
380000
2000
Όλες οι κάμερες ήταν φυσικά στραμμένες στη Σοφία.
06:35
That was fortunate for me, because in most press photos
123
383000
3000
Αυτό ήταν καλό για μένα, αφού στις περισσότερες φωτογραφίες
06:38
I appear too, although often between Sophia's legs.
124
386000
4000
φαίνομαι κι εγώ, αν και συνήθως ανάμεσα από τα πόδια της Σοφίας.
06:42
(Laughter)
125
390000
2000
(Γέλια)
06:44
A place where most men would love to be.
126
392000
3000
Εκεί που όλοι οι άντρες θα ήθελαν να βρεθούν.
06:47
(Laughter)
127
395000
1000
(Γέλια)
06:48
(Applause)
128
396000
3000
(Χειροκρότημα)
06:51
The best four minutes of my entire life
129
399000
3000
Τα τέσσερα καλύτερα λεπτά ολόκληρης της ζωής μου
06:54
were those in the Olympic stadium.
130
402000
2000
ήταν αυτά στο Ολυμπιακό στάδιο.
06:56
My husband is offended when I say this --
131
404000
3000
Ο άνδρας μου παρεξηγείται όταν το λέω αυτό,
06:59
although I have explained to him that what we do in private
132
407000
3000
αν και του έχω εξηγήσει ότι αυτά που κάνουμε κατ' ιδίαν
07:02
usually takes less than four minutes --
133
410000
2000
διαρκούν λιγότερο από τέσσερα λεπτά -
07:04
(Laughter)
134
412000
1000
(Γέλια)
07:05
-- so he shouldn't take it personally.
135
413000
2000
- γι' αυτό δε χρειάζεται να το παίρνει προσωπικά.
07:08
I have all the press clippings of those four magnificent minutes,
136
416000
4000
Έχω όλα τα αποκόμματα του τύπου από εκείνα τα τέσσερα υπέροχα λεπτά,
07:12
because I don't want to forget them
137
420000
2000
επειδή δε θέλω να τα ξεχάσω
07:14
when old age destroys my brain cells.
138
422000
3000
όταν τα γεράματα καταστρέψουν τα εγκεφαλικά μου κύτταρα.
07:17
I want to carry in my heart forever the key word of the Olympics --
139
425000
4000
Θέλω να κρατήσω στην καρδιά μου για πάντα τη λέξη κλειδί των Ολυμπιακών:
07:21
passion.
140
429000
2000
Πάθος.
07:23
So here's a tale of passion.
141
431000
2000
Ορίστε λοιπόν μια ιστορία πάθους:
07:26
The year is 1998, the place is a prison camp
142
434000
4000
Το έτος είναι το 1998 και το μέρος είναι ένα στρατόπεδο προσφύγων
07:30
for Tutsi refugees in Congo.
143
438000
2000
της φυλής Τούτσι στο Κονγκό.
07:32
By the way, 80 percent of all refugees and displaced people in the world
144
440000
6000
Παρεμπιπτόντως, το 80% όλων των προσφύγων στον κόσμο
07:38
are women and girls.
145
446000
1000
είναι γυναίκες και κορίτσια.
07:40
We can call this place in Congo a death camp,
146
448000
3000
Μπορούμε να ονομάσουμε αυτό το μέρος στο Κογκό, στρατόπεδο θανάτου,
07:43
because those who are not killed will die of disease or starvation.
147
451000
4000
αφού όσοι δε θανατωθούν, θα πεθάνουν από ασθένειες ή πείνα.
07:48
The protagonists of this story
148
456000
3000
Οι πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας
07:51
are a young woman, Rose Mapendo, and her children.
149
459000
3000
είναι μια νέα γυναίκα, η Ρόουζ Μαπέντο και τα παιδιά της.
07:55
She's pregnant and a widow.
150
463000
2000
Είναι έγκυος και χήρα.
07:57
Soldiers have forced her to watch
151
465000
2000
Οι στρατιώτες την ανάγκασαν να παρακολουθεί
07:59
as her husband was tortured and killed.
152
467000
2000
καθώς βασάνιζαν και εκτέλεσαν τον άντρα της.
08:02
Somehow she manages to keep her seven children alive,
153
470000
3000
Με κάποιο τρόπο καταφέρνει να κρατήσει ζωντανά τα επτά παιδιά της,
08:06
and a few months later, she gives birth to premature twins.
154
474000
3000
και μερικούς μήνες αργότερα, γεννά πρόωρα δίδυμα.
08:10
Two tiny little boys.
155
478000
1000
Δύο μικροσκοπικά αγόρια.
08:12
She cuts the umbilical cord with a stick,
156
480000
2000
Κόβει τον ομφάλιο λώρο με ένα ξύλο,
08:15
and ties it with her own hair.
157
483000
2000
και τον δένει με τα ίδια της τα μαλλιά.
08:18
She names the twins after the camp's commanders
158
486000
3000
Δίνει στα δίδυμα τα ονόματα των διοικητών του στρατοπέδου
08:21
to gain their favor, and feeds them with black tea
159
489000
3000
για να κερδίσει την εύνοιά τους και τα ταΐζει με μαύρο τσάι
08:25
because her milk cannot sustain them.
160
493000
2000
αφού το γάλα της δε μπορεί να τα συντηρήσει.
08:28
When the soldiers burst in her cell to rape her oldest daughter,
161
496000
3000
Όταν οι στρατιώτες εισβάλουν στο κελί της για να βιάσουν τη μεγαλύτερη κόρη της,
08:31
she grabs hold of her and refuses to let go,
162
499000
3000
την αρπάζει και αρνείται να την αφήσει,
08:34
even when they hold a gun to her head.
163
502000
2000
ακόμη κι όταν τη σημαδεύουν στο κεφάλι.
08:38
Somehow, the family survives for 16 months,
164
506000
3000
Με κάποιο τρόπο η οικογένεια επιβιώνει για 16 μήνες,
08:42
and then, by extraordinary luck, and the passionate heart
165
510000
4000
κι ύστερα, από φοβερή τύχη και την παθιασμένη καρδιά
08:46
of a young American man, Sasha Chanoff,
166
514000
4000
ενός νέου Αμερικανού, του Σάσα Σανόφ,
08:51
who manages to put her in a U.S. rescue plane,
167
519000
3000
που κατάφερε να τη βάλει σε ένα Αμερικάνικο σωστικό αεροπλάνο,
08:55
Rose Mapendo and her nine children end up in Phoenix, Arizona,
168
523000
5000
η Ρόουζ Μαπέντο και τα εννιά παιδιά της, κατέληξαν στο Φοίνιξ στην Αριζόνα,
09:00
where they're now living and thriving.
169
528000
2000
όπου ζουν και προκόβουν αυτή τη στιγμή.
09:04
Mapendo, in Swahili, means great love.
170
532000
4000
Μαπέντο, στα σουαχίλι, σημαίνει μεγάλη αγάπη.
09:11
The protagonists of my books are strong and passionate women
171
539000
2000
Οι πρωταγωνίστριες των βιβλίων μου είναι δυνατές και παθιασμένες γυναίκες
09:14
like Rose Mapendo.
172
542000
1000
σαν τη Ρόουζ Μαπέντο.
09:15
I don't make them up. There's no need for that.
173
543000
3000
Δεν τις επινοώ. Δε χρειάζεται άλλωστε.
09:18
I look around and I see them everywhere.
174
546000
2000
Κοιτάζω γύρω μου και τις βλέπω παντού.
09:21
I have worked with women and for women all my life.
175
549000
2000
Έχω δουλέψει με γυναίκες και για τις γυναίκες όλη μου τη ζωή.
09:24
I know them well.
176
552000
1000
Τις γνωρίζω καλά.
09:26
I was born in ancient times, at the end of the world,
177
554000
3000
Γεννήθηκα την αρχαία εποχή, στην άκρη του κόσμου,
09:30
in a patriarchal Catholic and conservative family.
178
558000
3000
σε μια πατριαρχική, Καθολική και συντηρητική οικογένεια.
09:34
No wonder that by age five I was a raging feminist --
179
562000
3000
Δεν προκαλεί έκπληξη ότι στα πέντε ήμουν οργισμένη φεμινίστρια
09:38
although the term had not reached Chile yet,
180
566000
2000
αν και ο όρος δεν είχε φτάσει τότε ακόμα στη Χιλή
09:41
so nobody knew what the heck was wrong with me.
181
569000
2000
έτσι κανείς δεν καταλάβαινε τι μου συνέβαινε.
09:43
(Laughter)
182
571000
2000
(Γέλια)
09:45
I would soon find out that there was a high price to pay
183
573000
3000
Σύντομα θα ανακάλυπτα ότι ήταν υψηλό το τίμημα που είχα να πληρώσω
09:48
for my freedom, and for questioning the patriarchy.
184
576000
3000
για την ελευθερία μου και για την αμφισβήτηση της πατριαρχίας.
09:51
But I was happy to pay it, because for every blow that I received,
185
579000
4000
Ήμουν όμως χαρούμενη να το πληρώσω, αφού κάθε χτύπημα που δεχόμουν,
09:55
I was able to deliver two.
186
583000
2000
το ανταπέδιδα διπλά.
09:57
(Laughter)
187
585000
1000
(Γέλια)
09:59
Once, when my daughter Paula was in her twenties,
188
587000
2000
Όταν η κόρη μου η Πάουλα ήταν 20 ετών,
10:01
she said to me that feminism was dated, that I should move on.
189
589000
4000
μου είπε ότι ο φεμινισμός ήταν παρωχημένος και θα 'πρεπε να προχωρήσω μπροστά.
10:06
We had a memorable fight. Feminism is dated?
190
594000
3000
Είχαμε έναν αξέχαστο καυγά. Ο φεμινισμός είναι παρωχημένος;
10:10
Yes, for privileged women like my daughter and all of us here today,
191
598000
4000
Ναι, για προνομιούχες γυναίκες σαν την κόρη μου και όλες εμάς εδώ σήμερα,
10:15
but not for most of our sisters in the rest of the world
192
603000
3000
αλλά όχι για τις περισσότερες από τις αδερφές μας, στον υπόλοιπο κόσμο
10:18
who are still forced into premature marriage,
193
606000
3000
που αναγκάζονται ακόμη να παντρεύονται πρόωρα,
10:21
prostitution, forced labor --
194
609000
2000
να εκπορνεύονται ή να εργάζονται παρά τη θέλησή τους,
10:24
they have children that they don't want or they cannot feed.
195
612000
3000
να κάνουν παιδιά που δε θέλουν ή δε μπορούν να αναθρέψουν.
10:28
They have no control over their bodies or their lives.
196
616000
3000
Δεν έχουν τον έλεγχο του σώματός τους ή της ζωής τους.
10:31
They have no education and no freedom.
197
619000
3000
Δεν έχουν παιδεία και ελευθερία.
10:34
They are raped, beaten up and sometimes killed with impunity.
198
622000
4000
Βιάζονται, κακοποιούνται και σε κάποιες περιπτώσεις, δολοφονούνται ατιμώρητα.
10:39
For most Western young women of today,
199
627000
2000
Για τις περισσότερες σημερινές νέες γυναίκες της Δύσης,
10:41
being called a feminist is an insult.
200
629000
2000
το να τις αποκαλούν φεμινίστριες είναι προσβολή.
10:44
Feminism has never been sexy, but let me assure you
201
632000
3000
Ο φεμινισμός δεν ήταν ποτέ σέξι, αλλά επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω
10:47
that it never stopped me from flirting,
202
635000
2000
ότι δε με εμπόδισε ποτέ να φλερτάρω,
10:49
and I have seldom suffered from lack of men.
203
637000
3000
και σπάνια έπασχα από έλλειψη ανδρών.
10:52
(Laughter)
204
640000
2000
(Γέλια)
10:54
Feminism is not dead, by no means.
205
642000
2000
Σε καμία περίπτωση δεν έχει σβήσει ο φεμινισμός.
10:56
It has evolved. If you don't like the term,
206
644000
3000
Έχει εξελιχθεί. Εάν δε σας αρέσει ο όρος,
11:00
change it, for Goddess' sake.
207
648000
1000
αλλάξτε τον, για τ' όνομα του Θεού.
11:01
Call it Aphrodite, or Venus, or bimbo, or whatever you want;
208
649000
5000
Αποκαλέστε τον Αφροδίτη, Βένους, αλανιάρα, ή όπως θέλετε,
11:06
the name doesn't matter,
209
654000
1000
το όνομα δεν παίζει ρόλο,
11:07
as long as we understand what it is about, and we support it.
210
655000
3000
όσο καταλαβαίνουμε περί τίνος πρόκειται και το υποστηρίζουμε.
11:11
So here's another tale of passion, and this is a sad one.
211
659000
3000
Να μια ακόμη ιστορία πάθους κι αυτή είναι θλιβερή.
11:16
The place is a small women's clinic in a village in Bangladesh.
212
664000
4000
Ο τόπος είναι μια μικρή κλινική γυναικών σε ένα χωριό του Μπαγκλαντές.
11:20
The year is 2005.
213
668000
2000
Το έτος 2005.
11:23
Jenny is a young American dental hygienist
214
671000
2000
Η Τζένη, είναι μια νέα Αμερικανίδα οδοντίατρος
11:26
who has gone to the clinic as a volunteer
215
674000
2000
που πήγε στην κλινική εθελοντικά
11:28
during her three-week vacation.
216
676000
2000
κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων των διακοπών της.
11:31
She's prepared to clean teeth,
217
679000
1000
Ήταν προετοιμασμένη να καθαρίζει οδοντοστοιχίες,
11:33
but when she gets there, she finds out that there are no doctors,
218
681000
3000
αλλά όταν έφτασε εκεί ανακάλυψε ότι δεν υπήρχαν ιατροί,
11:36
no dentists, and the clinic is just a hut full of flies.
219
684000
4000
ή οδοντίατροι και η κλινική ήταν ένα παράπηγμα γεμάτο μύγες.
11:41
Outside, there is a line of women
220
689000
2000
Απ' έξω είχε σχηματιστεί μια ουρά γυναικών
11:43
who have waited several hours to be treated.
221
691000
3000
που περίμεναν αρκετές ώρες για να εξυπηρετηθούν.
11:46
The first patient is in excruciating pain
222
694000
3000
Η πρώτη ασθενής έχει βασανιστικούς πόνους
11:49
because she has several rotten molars.
223
697000
2000
επειδή έχει κάμποσους σαπισμένους γομφίους.
11:52
Jenny realizes that the only solution is to pull out the bad teeth.
224
700000
4000
Η Τζένη συνειδητοποιεί ότι η μόνη λύση είναι να βγάλει τα χαλασμένα δόντια.
11:56
She's not licensed for that; she has never done it.
225
704000
3000
Δεν έχει άδεια για κάτι τέτοιο, δεν το έχει ξανακάνει ποτέ.
12:00
She risks a lot and she's terrified.
226
708000
2000
Ρισκάρει πολύ και είναι τρομοκρατημένη.
12:02
She doesn't even have the proper instruments,
227
710000
3000
Δεν διαθέτει καν τα κατάλληλα εργαλεία,
12:05
but fortunately she has brought some Novocaine.
228
713000
3000
αλλά ευτυχώς έχει φέρει μαζί της Νοβοκαΐνη.
12:09
Jenny has a brave and passionate heart.
229
717000
3000
Η Τζένη έχει μια γενναία και παθιασμένη καρδιά.
12:13
She murmurs a prayer and she goes ahead with the operation.
230
721000
3000
Μουρμουρίζει μια προσευχή και προχωράει με την επέμβαση.
12:17
At the end, the relieved patient kisses her hands.
231
725000
3000
Στο τέλος, η ανακουφισμένη ασθενής, της φιλά τα χέρια.
12:21
That day the hygienist pulls out many more teeth.
232
729000
3000
Εκείνη τη μέρα η οδοντίατρος κάνει πολλές ακόμη εξαγωγές.
12:25
The next morning, when she comes again to the so-called clinic,
233
733000
4000
Το επόμενο πρωί, όταν επιστρέφει στη λεγόμενη "κλινική",
12:29
her first patient is waiting for her with her husband.
234
737000
3000
η πρώτη της ασθενής, την περιμένει μαζί με το σύζυγό της.
12:33
The woman's face looks like a watermelon.
235
741000
3000
Το πρόσωπο της γυναίκας είναι σαν καρπούζι.
12:36
It is so swollen that you can't even see the eyes.
236
744000
3000
Είναι τόσο πρησμένο, που δε διακρίνονται καν τα μάτια της.
12:40
The husband, furious, threatens to kill the American.
237
748000
2000
Ο σύζυγός έξαλλος, απειλεί να σκοτώσει την Αμερικανίδα.
12:43
Jenny is horrified at what she has done,
238
751000
3000
Η Τζένη έχει τρομοκρατηθεί από αυτό που έκανε,
12:47
but then the translator explains
239
755000
2000
αλλά έπειτα ο διερμηνέας εξηγεί
12:50
that the patient's condition has nothing to do with the operation.
240
758000
3000
ότι η κατάσταση της ασθενούς, δεν έχει καμία σχέση με την επέμβαση.
12:54
The day before, her husband beat her up because she was not home
241
762000
4000
Την προηγούμενη μέρα, ο σύζυγος την έδειρε επειδή δεν ήταν σπίτι
12:58
in time to prepare dinner for him.
242
766000
3000
στην ώρα της, για να του ετοιμάσει το βραδινό.
13:02
Millions of women live like this today.
243
770000
3000
Εκατομμύρια γυναίκες ζουν έτσι σήμερα.
13:05
They are the poorest of the poor.
244
773000
2000
Είναι οι φτωχότερες των φτωχών.
13:08
Although women do two-thirds of the world's labor,
245
776000
3000
Παρόλο που οι γυναίκες καταλαμβάνουν τα δύο τρίτα των θέσεων εργασίας παγκοσμίως,
13:11
they own less than one percent of the world's assets.
246
779000
3000
κατέχουν λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πλούτου.
13:15
They are paid less than men for the same work
247
783000
3000
Πληρώνονται λιγότερο από τους άνδρες για την ίδια εργασία,
13:18
if they're paid at all, and they remain vulnerable
248
786000
3000
αν πληρώνονται, και παραμένουν ευάλωτες
13:22
because they have no economic independence,
249
790000
2000
επειδή δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία,
13:24
and they are constantly threatened by exploitation,
250
792000
2000
και απειλούνται συνεχώς να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης,
13:27
violence and abuse.
251
795000
1000
βίας και κακοποίησης.
13:29
It is a fact that giving women education, work,
252
797000
3000
Είναι γεγονός ότι δίνοντας στις γυναίκες μόρφωση, εργασία,
13:32
the ability to control their own income,
253
800000
2000
τη δυνατότητα να ελέγχουν το δικό τους εισόδημα,
13:34
inherit and own property, benefits the society.
254
802000
4000
να κληρονομούν και να κατέχουν δική τους περιουσία, ωφελείται η κοινωνία.
13:38
If a woman is empowered,
255
806000
1000
Αν μια γυναίκα έχει δικαιώματα,
13:40
her children and her family will be better off.
256
808000
2000
τα παιδιά της και η οικογένειά της θα ζουν καλύτερα.
13:43
If families prosper, the village prospers,
257
811000
3000
Όταν οι οικογένειες ευημερούν, τα χωριά ευημερούν επίσης,
13:46
and eventually so does the whole country.
258
814000
2000
και τελικά συμβαίνει το ίδιο με ολόκληρη τη χώρα.
13:49
Wangari Maathai goes to a village in Kenya.
259
817000
2000
Η Ουανγκάρι Ματάι πηγαίνει σε ένα χωριό στην Κένυα.
13:51
She talks with the women and explains that the land is barren
260
819000
4000
Μιλά με τις γυναίκες και εξηγεί ότι η γη είναι άγονη
13:55
because they have cut and sold the trees.
261
823000
2000
επειδή έκοψαν και πούλησαν τα δέντρα.
13:57
She gets the women to plant new trees and water them,
262
825000
3000
Παροτρύνει τις γυναίκες να φυτέψουν νέα δέντρα και να τα ποτίζουν,
14:01
drop by drop.
263
829000
1000
σταγόνα-σταγόνα.
14:02
In a matter of five or six years, they have a forest,
264
830000
4000
Μέσα σε 5-6 χρόνια, έχουν ένα δάσος,
14:06
the soil is enriched, and the village is saved.
265
834000
3000
το έδαφος έχει εμπλουτιστεί και το χωριό σώζεται.
14:10
The poorest and most backward societies
266
838000
2000
Οι φτωχότερες και πιο οπισθοδρομικές κοινωνίες
14:12
are always those that put women down.
267
840000
3000
είναι πάντα αυτές που ταπεινώνουν τις γυναίκες.
14:16
Yet this obvious truth is ignored by governments
268
844000
3000
Eν τούτοις αυτή η προφανής αλήθεια παραβλέπεται από τις κυβερνήσεις,
14:19
and also by philanthropy.
269
847000
1000
και από τη φιλανθρωπία.
14:21
For every dollar given to a women's program,
270
849000
3000
Για κάθε δολάριο που δίδεται σε γυναικείο πρόγραμμα,
14:24
20 dollars are given to men's programs.
271
852000
3000
20 δολάρια δίδονται σε ανδρικά προγράμματα.
14:28
Women are 51 percent of humankind.
272
856000
2000
Οι γυναίκες αποτελούν το 51% της ανθρωπότητας.
14:31
Empowering them will change everything --
273
859000
2000
Εάν ενισχυθούν, αυτό θα αλλάξει τα πάντα
14:33
more than technology and design and entertainment.
274
861000
4000
πολύ περισσότερο από την τεχνολογία, το ντιζάιν και την ψυχαγωγία.
14:37
I can promise you that women working together --
275
865000
4000
Μπορώ να σας υποσχεθώ ότι γυναίκες που εργάζονται μαζί
14:41
linked, informed and educated --
276
869000
2000
ενωμένες, ενημερωμένες και μορφωμένες,
14:43
can bring peace and prosperity to this forsaken planet.
277
871000
4000
μπορούν να φέρουν ειρήνη και ευημερία σε αυτόν τον εγκαταλελειμμένο πλανήτη.
14:48
In any war today, most of the casualties are civilians,
278
876000
4000
Σε κάθε πόλεμο σήμερα, τα περισσότερα από τα θύματα είναι πολίτες,
14:52
mainly women and children. They are collateral damage.
279
880000
3000
κυρίως γυναίκες και παιδιά. Είναι παράπλευρες απώλειες.
14:56
Men run the world, and look at the mess we have.
280
884000
3000
Άνδρες κυβερνούν τον κόσμο και δείτε τη σύγχυση που επικρατεί.
15:00
What kind of world do we want?
281
888000
2000
Τι είδους κόσμο θέλουμε;
15:02
This is a fundamental question that most of us are asking.
282
890000
4000
Αυτή είναι η θεμελιώδης ερώτηση που οι περισσότεροι από εμάς ρωτάμε.
15:06
Does it make sense to participate in the existing world order?
283
894000
4000
Έχει νόημα να συμμετέχει κανείς στην υπάρχουσα παγκόσμια τάξη;
15:11
We want a world where life is preserved
284
899000
3000
Θέλουμε έναν κόσμο όπου η ζωή προστατεύεται
15:14
and the quality of life is enriched for everybody,
285
902000
2000
και η ποιότητά της εμπλουτίζεται για όλους,
15:17
not only for the privileged.
286
905000
1000
όχι μόνο για τους προνομιούχους.
15:20
In January I saw an exhibit of Fernando Botero's paintings
287
908000
4000
Τον Ιανουάριο είδα μια έκθεση με πίνακες του Φερνάντο Μποτέρο
15:24
at the UC Berkeley library.
288
912000
3000
στη βιβλιοθήκη του Μπέρκλεϋ.
15:27
No museum or gallery in the United States,
289
915000
3000
Κανένα μουσείο ή γκαλερί των Ηνωμένων Πολιτειών,
15:30
except for the New York gallery that carries Botero's work,
290
918000
4000
- εκτός από την γκαλερί της Νέας Υόρκης που φιλοξενεί τη δουλειά του Μποτέρο -
15:34
has dared to show the paintings because the theme
291
922000
3000
δεν τόλμησε να δείξει τους πίνακες, επειδή το θέμα τους
15:37
is the Abu Ghraib prison.
292
925000
2000
ήταν οι φυλακές του Άμπου Γκρέιμπ.
15:39
They are huge paintings of torture and abuse of power,
293
927000
4000
Είναι θεόρατοι πίνακες βασανιστηρίων και κατάχρησης της δύναμης,
15:43
in the voluminous Botero style.
294
931000
2000
στο ογκώδες στυλ του Μποτέρο.
15:46
I have not been able to get those images out of my mind
295
934000
3000
Δεν έχω καταφέρει να βγάλω αυτές τις εικόνες από το μυαλό μου
15:50
or my heart.
296
938000
1000
ή την καρδιά μου.
15:52
What I fear most is power with impunity.
297
940000
3000
Αυτό που φοβάμαι περισσότερο είναι η δύναμη που μένει ατιμώρητη.
15:56
I fear abuse of power, and the power to abuse.
298
944000
2000
Φοβάμαι την κατάχρηση της δύναμης και τη δύναμη της κατάχρησης.
15:59
In our species, the alpha males define reality,
299
947000
3000
Στο είδος μας, τα κυρίαρχα αρσενικά ορίζουν την πραγματικότητα,
16:02
and force the rest of the pack to accept that reality
300
950000
3000
και υποχρεώνουν τους υπόλοιπους να αποδεχτούν αυτή την πραγματικότητα
16:05
and follow the rules.
301
953000
1000
και να ακολουθήσουν τους κανόνες.
16:07
The rules change all the time, but they always benefit them,
302
955000
3000
Οι κανόνες αλλάζουν συνεχώς, αλλά πάντα ευνοούν αυτούς,
16:10
and in this case, the trickle-down effect,
303
958000
2000
και σε αυτή την περίπτωση, το φαινόμενο της "διάχυσης προς τα κάτω",
16:13
which does not work in economics, works perfectly.
304
961000
2000
που δε λειτουργεί στα οικονομικά, εδώ λειτουργεί θαυμάσια.
16:16
Abuse trickles down from the top of the ladder to the bottom.
305
964000
3000
Η κακοποίηση διαχέεται από την κορυφή της κλίμακας, στον πάτο.
16:20
Women and children, especially the poor, are at the bottom.
306
968000
3000
Οι γυναίκες και τα παιδιά, ειδικά οι άποροι, βρίσκονται στον πάτο.
16:24
Even the most destitute of men have someone they can abuse --
307
972000
3000
Ακόμα και οι πιο φτωχοί άνδρες έχουν κάποιον που μπορούν να κακοποιούν,
16:27
a woman or a child.
308
975000
2000
μία γυναίκα ή ένα παιδί.
16:30
I'm fed up with the power that a few exert over the many
309
978000
4000
Έχω σιχαθεί τη δύναμη που οι λίγοι ασκούν στους πολλούς,
16:34
through gender, income, race, and class.
310
982000
2000
μέσω του γένους, του εισοδήματος, της φυλής και της κοινωνικής τάξης.
16:37
I think that the time is ripe to make fundamental changes
311
985000
4000
Πιστεύω πως είναι καιρός να κάνουμε θεμελιώδεις αλλαγές
16:41
in our civilization.
312
989000
1000
στον πολιτισμό μας.
16:42
But for real change, we need feminine energy
313
990000
3000
Αλλά για πραγματικές αλλαγές χρειαζόμαστε θηλυκή ενέργεια
16:45
in the management of the world.
314
993000
1000
στη διακυβέρνηση του κόσμου.
16:47
We need a critical number of women in positions of power,
315
995000
3000
Χρειαζόμαστε σημαντικό αριθμό γυναικών σε θέσεις δύναμης,
16:50
and we need to nurture the feminine energy in men.
316
998000
3000
και να θρέψουμε τη θηλυκή ενέργεια των ανδρών.
16:54
I'm talking about men with young minds, of course.
317
1002000
3000
Μιλάω για άνδρες με φρέσκα μυαλά φυσικά.
16:57
Old guys are hopeless; we have to wait for them to die off.
318
1005000
3000
Οι ηλικιωμένοι δεν έχουν καμία ελπίδα, πρέπει να περιμένουμε να φύγουν απ' τη ζωή.
17:00
(Laughter)
319
1008000
3000
(Γέλια)
17:03
Yes, I would love to have Sophia Loren's long legs
320
1011000
4000
Ναι, θα ήθελα να έχω τα πόδια της Σοφία Λόρεν
17:07
and legendary breasts.
321
1015000
2000
και τα θρυλικά της στήθη,
17:09
But given a choice, I would rather have the warrior hearts
322
1017000
3000
Αλλά αν μπορούσα να επιλέξω, θα προτιμούσα την πολεμική καρδιά
17:12
of Wangari Maathai, Somaly Mam, Jenny and Rose Mapendo.
323
1020000
5000
της Ουανγκάρι Ματάι, της Σόμαλι Μαμ, της Τζένη και της Ρόουζ Μαπέντο.
17:17
I want to make this world good.
324
1025000
3000
Θέλω να κάνω αυτόν τον κόσμο καλό.
17:20
Not better, but to make it good.
325
1028000
2000
Όχι καλύτερο, αλλά να τον κάνω καλό.
17:23
Why not? It is possible. Look around in this room --
326
1031000
4000
Γιατί όχι; Είναι δυνατόν. Κοιτάξτε γύρω σας σε αυτό το δωμάτιο
17:28
all this knowledge, energy, talent and technology.
327
1036000
4000
όλη αυτή η γνώση, η ενέργεια, το ταλέντο και η τεχνολογία.
17:33
Let's get off our fannies, roll up our sleeves
328
1041000
3000
Ας βγούμε από το καβούκι μας, ας σηκώσουμε τα μανίκια μας
17:36
and get to work, passionately,
329
1044000
2000
κι ας πιάσουμε δουλειά, παθιασμένα,
17:38
in creating an almost perfect world.
330
1046000
3000
για να φτιάξουμε ένα σχεδόν τέλειο κόσμο.
17:42
Thank you.
331
1050000
2000
Ευχαριστώ.
ABOUT THE SPEAKER
Isabel Allende - NovelistIsabel Allende writes stories of passion. Her novels and memoirs, including The House of the Spirits and Eva Luna, tell the stories of women and men who live with passionate commitment -- to love, to their world, to an ideal.
Why you should listen
As a novelist and memoirist, Isabel Allende writes of passionate lives, including her own. Born into a Chilean family with political ties, she went into exile in the United States in the 1970s—an event that, she believes, created her as a writer. Her voice blends sweeping narrative with touches of magical realism; her stories are romantic, in the very best sense of the word. Her novels include The House of the Spirits, Eva Luna and The Stories of Eva Luna, and her latest, Maya's Notebook and Ripper. And don't forget her adventure trilogy for young readers— City of the Beasts, Kingdom of the Golden Dragon and Forest of the Pygmies.
As a memoirist, she has written about her vision of her lost Chile, in My Invented Country, and movingly tells the story of her life to her own daughter, in Paula. Her book Aphrodite: A Memoir of the Senses memorably linked two sections of the bookstore that don't see much crossover: Erotica and Cookbooks. Just as vital is her community work: The Isabel Allende Foundation works with nonprofits in the San Francisco Bay Area and Chile to empower and protect women and girls—understanding that empowering women is the only true route to social and economic justice.
Isabel Allende | Speaker | TED.com