TEDWomen 2010
Madeleine Albright: On being a woman and a diplomat
Մադլեն Օլբրայթ՝ Կին և դիվանագետ լինելու մասին
Filmed:
Readability: 3.4
828,183 views
ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար Մադլեն Օլբրայթը բացահայտ խոսում է քաղաքականության և դիվանագիտության մասին, պնդելով, որ կանանց հարցերը արժանի են գտնվել արտաքին քաղաքականության ուշադրության կենտրոնում։ Կանանց հարցերը, շատ հեռու են մեղմ լինելուց, իրականում դրանք հաճախ կյանքի և մահվան հարցեր են։ Անկեղծ և զվարճալի հարց և պատասխան Paley Center-ի աշխատակից Փեթ Միտչելի հետ։
Madeleine Albright - Former US Secretary of State
Since leaving office as US Secretary of State in 2001, Madeleine Albright has continued her distinguished career in foreign affairs as a businesswoman, political adviser and professor. Full bio
Since leaving office as US Secretary of State in 2001, Madeleine Albright has continued her distinguished career in foreign affairs as a businesswoman, political adviser and professor. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Pat Mitchell: What is the story of this pin?
0
0
2000
Փեթ Միթչել՝ Ո՞րն է այս կրծքազարդի պատմությունը։
00:17
Madeleine Albright: This is "Breaking the Glass Ceiling."
1
2000
2000
Մադլեն Օլբրայթ՝ Սա կոտրում է կանանց հանդեպ խտրական վերաբերմունքը։
00:19
PM: Oh.
2
4000
2000
ՓՄ՝ Օ՜։
00:22
That was well chosen, I would say, for TEDWomen.
3
7000
3000
Շատ ճիշտ ընտրություն է TEDWomen-ի համար։
00:25
MA: Most of the time I spend when I get up in the morning
4
10000
2000
ՄՕ՝ Երբ արթնանում եմ առավոտյան ժամանակի մեծ մասը ծախսում եմ
00:27
is trying to figure out what is going to happen.
5
12000
2000
հասկանալու համար, թե ինչ է կատարվելու օրվա ընթացքում։
00:29
And none of this pin stuff would have happened
6
14000
2000
Եվ կրծքազարդերի հետ կապված այս ամբողջ պատմությունը չէր լինի,
00:31
if it hadn't been for Saddam Hussein.
7
16000
2000
եթե չլիներ Սադամ Հուսեյնը։
00:33
I'll tell you what happened.
8
18000
2000
Պատմեմ, թե ինչպես դա պատահեց։
00:35
I went to the United Nations as an ambassador,
9
20000
3000
Ես, որպես դեսպան, ՄԱԿ-ում էի։
00:38
and it was after the Gulf War,
10
23000
2000
Պարսից ծոցի պատերազմից հետո,
00:40
and I was an instructed ambassador.
11
25000
2000
ես հրահանգված դեսպան էի։
00:42
And the cease-fire had been translated
12
27000
2000
Զինադադար էր հայտարարվել ի շնորհիվ
00:44
into a series of sanctions resolutions,
13
29000
3000
մի շարք պատժամիջոցների,
00:47
and my instructions
14
32000
2000
և ինձ կարգադրված էր
00:49
were to say perfectly terrible things about Saddam Hussein constantly,
15
34000
3000
Սադամ Հուսեյնի մասին անընդհատ սարսափելի բաներ ասել,
00:52
which he deserved -- he had invaded another country.
16
37000
3000
ինչին նա արժանի էր․ նա գրավել էր մեկ այլ երկիր։
00:55
And so all of a sudden, a poem appeared in the papers in Baghdad
17
40000
3000
Եվ հանկարծակի, Բաղդադի թերթերում հայտվում է մի բանաստեղծություն,
00:58
comparing me to many things,
18
43000
2000
որն ինչի հետ ասես ինձ չէր համեմատում,
01:00
but among them an "unparalleled serpent."
19
45000
3000
այդ թվում իր հավասարը չունեցող օձի հետ։
01:03
And so I happened to have a snake pin.
20
48000
2000
Ես օձի կրծքազարդ ունեի։
01:05
So I wore it when we talked about Iraq.
21
50000
2000
Եվ ես այն կրում էի, երբ մենք խոսում էինք Իրաքի մասին։
01:07
(Laughter)
22
52000
2000
(Ծիծաղ)
01:09
And when I went out to meet the press,
23
54000
2000
Եվ երբ ես դուրս եկա հանդիպելու լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ,
01:11
they zeroed in, said, "Why are you wearing that snake pin?"
24
56000
2000
նրանք հարցրեցին․ «Ինչու՞ եք կրում այդ օձի կրծքազարդը»։
01:13
I said, "Because Saddam Hussein compared me to an unparalleled serpent."
25
58000
3000
Ես պատասխանեցի․ «Որովհետև Սադամ Հուսեյնը համեմատել է ինձ իր հավասարը չունեցող օձի հետ»։
01:16
And then I thought, well this is fun.
26
61000
2000
Այնուհետև ես մտածեցի, որ դա զվարճալի է։
01:18
So I went out and I bought a lot of pins
27
63000
3000
Եվ գնացի ու շատ տարբեր կրծքազարդեր գնեցի,
01:21
that would, in fact, reflect
28
66000
2000
որոնք արտացոլում էին,
01:23
what I thought we were going to do on any given day.
29
68000
2000
այն, ինչ, իմ կարծիքով, պիտի տեղի ունենար յուրաքանչյուր օրվա ընթացքում։
01:25
So that's how it all started.
30
70000
2000
Ահա թե ինչպես ամեն ինչ սկսվեց։
01:27
PM: So how large is the collection?
31
72000
2000
ՓՄ՝ Ո՞րքան մեծ է հավաքածուն։
01:29
MA: Pretty big.
32
74000
2000
ՄՕ՝ Բավականին մեծ։
01:31
It's now traveling.
33
76000
2000
Այն այժմ ճանապարհորդում է։
01:33
At the moment it's in Indianapolis,
34
78000
2000
Այս պահին այն Ինդիանապոլիսում է,
01:35
but it was at the Smithsonian.
35
80000
2000
բայց մինչ այդ այն Սմիթսոնյան թանգարանում էր։
01:37
And it goes with a book that says, "Read My Pins."
36
82000
3000
Եվ նրա հետ մի գիրք կա, որը կոչվում է «Կռահիր իմ կրծքազարդերը»։
01:40
(Laughter)
37
85000
2000
(Ծիծաղ)
01:42
PM: So is this a good idea.
38
87000
3000
ՓՄ՝ Լավ միտք է։
01:45
I remember when you were the first woman
39
90000
2000
Ես հիշում եմ, երբ Դուք առաջին կինն էիք,
01:47
as Secretary of State,
40
92000
2000
պետքարտուղարի պաշտոնում,
01:49
and there was a lot of conversation always
41
94000
2000
և միշտ շատ խոսակցություններ էին գնում,
01:51
about what you were wearing,
42
96000
2000
այն մասին, թե ինչ հագուստ եք Դուք կրում,
01:53
how you looked --
43
98000
2000
ինչպիսի տեսք ունեք,
01:55
the thing that happens to a lot of women,
44
100000
2000
մի բան, որ պատահում է շատ կանանց հետ,
01:57
especially if they're the first in a position.
45
102000
3000
հատկապես եթե նրանք առաջին կինն են, որ այդ պաշտոն է զբաղեցնում։
02:00
So how do you feel about that -- the whole --
46
105000
3000
Ի՞նչ եք Դուք մտածում այդ ամենի մասին։
02:03
MA: Well, it's pretty irritating actually
47
108000
2000
ՄՕ՝ Դե, իրականում բավականին նյարդայնացնող էր,
02:05
because nobody ever describes what a man is wearing.
48
110000
3000
որովհետև ոչ մեկ երբևէ չի նկարագրում, թե ինչ է կրում տղամարդը։
02:08
But people did pay attention to what clothes I had.
49
113000
3000
Բայց մարդիկ ուշադրություն էին դարձնում նրան, թե ինչ հագուստ էի կրում ես։
02:11
What was interesting was that,
50
116000
2000
Հետաքրքիրն այն էր, որ
02:13
before I went up to New York as U.N. ambassador,
51
118000
2000
մինչ ես գնացի Նյու-Յորք, որպես ՄԱԿ-ի դեսպան,
02:15
I talked to Jeane Kirkpatrick, who'd been ambassador before me,
52
120000
3000
ես խոսում էի նախկին դեսպան Ջին Քիրքպատրիքի հետ,
02:18
and she said, "You've got to get rid of your professor clothes.
53
123000
3000
և նա ասաց․ «Դու պետք է ձերբազատվես քո դասախոսական հագուստից։
02:21
Go out and look like a diplomat."
54
126000
2000
Պիտի դիվանագետի հագուստ կրես»։
02:23
So that did give me a lot of opportunities to go shopping.
55
128000
3000
Դա ինձ հնարավորություն տվեց շատ գնումներ կատարել։
02:26
But still, there were all kinds of questions
56
131000
3000
Բայց այնուամենայնիվ բազմաթիվ հարցեր կային,
02:29
about -- "did you wear a hat?" "How short was your skirt?"
57
134000
3000
օրինակ, գլխարկ կրել, թե ոչ, ինչքան կարճ պիտի լինի շրջազգեստը։
02:32
And one of the things --
58
137000
2000
Եվս մեկ բան,
02:34
if you remember Condoleezza Rice was at some event and she wore boots,
59
139000
3000
եթե հիշում եք մի միջոցառմանը Կոնդոլիզա Րայսը հագել էր երկարաճիտք կոշիկներ,
02:37
and she got criticized over that.
60
142000
2000
և դրա համար քննադատության ենթարկվեց։
02:39
And no guy ever gets criticized. But that's the least of it.
61
144000
3000
Բայց ոչ մի տղամարդ նույն բանի համար երբևէ չի քննադատվել։ Եվ դա չարիքների փոքրագույնն է։
02:42
PM: It is, for all of us, men and women,
62
147000
3000
ՓՄ՝ Մեզ բոլորիս, տղամարդկանց և կանանց համար,
02:45
finding our ways of defining our roles,
63
150000
3000
կարևոր է սահմանել մեր դերերն այնպես,
02:48
and doing them in ways that make a difference in the world
64
153000
3000
որ կարողանանք փոխել աշխարհը,
02:51
and shape the future.
65
156000
2000
և կառուցել ապագան։
02:53
How did you handle that balance
66
158000
3000
Ինչպե՞ս եք Դուք կարողացել հավասարակշռություն պահպանել,
02:56
between being the tough diplomatic
67
161000
3000
լինելով ուժեղ դիվանագետ,
02:59
and strong voice of this country
68
164000
3000
և այս երկիրը
03:02
to the rest of the world
69
167000
2000
մնացած աշխարհին ներկայացնող հզոր ձայն,
03:04
and also how you felt about yourself
70
169000
2000
և ինչպե՞ս եք զգացել Ձեզ,
03:06
as a mother, a grandmother, nurturing ...
71
171000
3000
որպես մայր և տատիկ։
03:09
and so how did you handle that?
72
174000
2000
Ինչպե՞ս եք կարողացել դա անել։
03:11
MA: Well the interesting part was I was asked
73
176000
2000
ՄԱ՝ Հետաքրքիրն այն էր, որ ինձ հարցրեցին,
03:13
what it was like to be the first woman Secretary of State
74
178000
2000
թե ինչպես եմ ինձ զգում որպես առաջին կին պետքարտուղար,
03:15
a few minutes after I'd been named.
75
180000
2000
պաշտոնը ստանձնելուց մի քանի րոպե անց։
03:17
And I said, "Well I've been a woman for 60 years,
76
182000
2000
Ես ասացի․ «Դե, ես 60 տարի կին եմ եղել,
03:19
but I've only been Secretary of State for a few minutes."
77
184000
3000
բայց պետքարտուղար միայն մի քանի րոպե»։
03:22
So it evolved.
78
187000
2000
Այդպես էլ շարունակվեց։
03:24
(Laughter)
79
189000
2000
(Ծիծաղ)
03:26
But basically I love being a woman.
80
191000
2000
Բայց ինձ դուր է գալիս կին լինել։
03:28
And so what happened --
81
193000
2000
Եվ ահա թե ինչ տեղի ունեցավ,
03:30
and I think there will probably be some people in the audience
82
195000
2000
կարծում եմ, որ այստեղ կլինեն մարդիկ,
03:32
that will identify with this --
83
197000
2000
ովքեր ինձ կհասկանան,
03:34
I went to my first meeting, first at the U.N.,
84
199000
3000
ես գնացի իմ առաջին հանդիպմանը ՄԱԿ։
03:37
and that's when this all started,
85
202000
2000
Եվ հենց այդ ժամանակ այս ամենը սկսվեց,
03:39
because that is a very male organization.
86
204000
3000
որովհետև այն տղամարդկանց կազմակերպություն էր։
03:42
And I'm sitting there -- there are 15 members of the Security Council --
87
207000
3000
Ես նստած էին հանդիպմանը, Անվտանգության խորհրդի 15 անդամ կա,
03:45
so 14 men sat there staring at me,
88
210000
4000
հետևաբար 14 տղամարդ ուշադիր նայում են ինձ,
03:49
and I thought -- well you know how we all are.
89
214000
2000
և ես մտածում եմ, դե գիտեք ինչպինին ենք մենք բոլորս։
03:51
You want to get the feeling of the room,
90
216000
2000
Ուզում ես ըմբռնել սենյակում գտնվողների տրամադրությունը,
03:53
and "do people like me?"
91
218000
2000
արդյոք մարդկանց դուր ես գալիս,
03:55
and "will I really say something intelligent?"
92
220000
2000
և արդյոք որևէ խելացի բան կասես։
03:57
And all of a sudden I thought, "Well, wait a minute.
93
222000
3000
Եվ հանկարծ ես մտածեցի, բայց մի րոպե։
04:00
I am sitting behind a sign that says 'The United States,'
94
225000
3000
Ես նստած եմ «Ամերիկայի Միացյալ Նահագներ» ցուցանակի հետևում։
04:03
and if I don't speak today
95
228000
2000
Եվ եթե ես այսօր չխոսեմ,
04:05
then the voice of the United States will not be heard,"
96
230000
3000
Ամերիկայի Միացյալ Նահագների ձայնը չի լսվի։
04:08
and it was the first time that I had that feeling
97
233000
2000
Իմ մոտ առաջին անգամ զգացմունք առաջացավ,
04:10
that I had to step out of myself
98
235000
2000
որ ինձ պետք է դուրս գալ
04:12
in my normal, reluctant female mode
99
237000
4000
իմ սովորական, դիմադրող կանացի դերից,
04:16
and decide that I had to speak on behalf of our country.
100
241000
3000
և որոշել խոսել իմ երկրի անունից։
04:19
And so that happened more at various times,
101
244000
3000
Եվ դա ավելի շատ տեղի ունեցավ տարբեր ժամանակներում,
04:22
but I really think that there was a great advantage in many ways
102
247000
4000
բայց ես իրականում կարծում եմ, որ ես մեծ առավելություն ունեի,
04:26
to being a woman.
103
251000
2000
կին լինելով։
04:28
I think we are a lot better
104
253000
2000
Կարծում եմ, որ մենք ավելի լավ ենք հասկանում
04:30
at personal relationships,
105
255000
2000
անձնական հարաբերությունները,
04:32
and then have the capability obviously
106
257000
2000
և, ի լրումն, մենք ընդունակ ենք անվանել իրերն
04:34
of telling it like it is when it's necessary.
107
259000
3000
իրենց անուններով, երբ դա անհրաժեշտ է։
04:37
But I have to tell you, I have my youngest granddaughter,
108
262000
2000
Բայց պիտի ասեմ ձեզ, որ իմ ամենափոքր թոռնիկը,
04:39
when she turned seven last year,
109
264000
2000
երբ նա յոթ տարեկան դարձավ անցյալ տարի,
04:41
said to her mother, my daughter,
110
266000
2000
նա ասաց իր մայրիկին, իմ աղջկան․
04:43
"So what's the big deal about Grandma Maddie being Secretary of State?
111
268000
3000
«Եվ ի՞նչ կա դրանում, որ Մադդի տատիկը պետքարտուղար է։
04:46
Only girls are Secretary of State."
112
271000
2000
Միայն աղջիկներն են պետքարտուղար դառնում»։
04:48
(Laughter)
113
273000
2000
(Ծիծաղ)
04:50
(Applause)
114
275000
9000
(Ծափահարություններ)
04:59
PM: Because in her lifetime -- MA: That would be so.
115
284000
3000
ՓՄ՝ Որովհետև իր կյանքի ընթացքում․․․ ՄՕ՝ դա հենց այդպես էլ կլինի։
05:03
PM: What a change that is.
116
288000
2000
ՓՄ՝ Համա թե փոփոխություն է։
05:05
As you travel now all over the world,
117
290000
3000
Դուք ճանապահորդում եք ամբողջ աշխարհով,
05:08
which you do frequently,
118
293000
2000
բավականին հաճախ,
05:10
how do you assess
119
295000
2000
ինչպե՞ս եք Դուք գնահատում
05:12
this global narrative around the story of women and girls?
120
297000
3000
կանանց և աղջիկների իրավիճակը համաշխարհային ենթատեքստում։
05:15
Where are we?
121
300000
2000
Որտե՞ղ ենք մենք։
05:17
MA: I think we're slowly changing,
122
302000
2000
ՄՕ՝ Կարծում եմ, որ իրավիճակը դանդաղ փոխովում է,
05:19
but obviously there are whole pockets
123
304000
2000
բայց ակնհայտ է, որ կան բազմաթիվ երկրներ,
05:21
in countries where nothing is different.
124
306000
2000
որտեղ ոչինչ չի փոխվել։
05:23
And therefore it means that we have to remember
125
308000
3000
Եվ հետևաբար մենք պետք է հիշենք,
05:26
that, while many of us have had huge opportunities --
126
311000
3000
որ, մինչ մեր շատերս ունենք բազմաթիվ հնարավորություններ,
05:29
and Pat, you have been a real leader in your field --
127
314000
3000
և դու Փաթ, դու իրական առաջնորդ ես քո ոլորտում,
05:32
is that there are a lot of women
128
317000
2000
կան հազարավոր կանայք,
05:34
that are not capable
129
319000
2000
որոնք չեն կարող
05:36
of worrying and taking care of themselves
130
321000
2000
իրենց մասին անհանգստանալ և հոգ տանել,
05:38
and understanding that women have to help other women.
131
323000
3000
և հասկանալ, որ կանայք պետք է օգնեն մյուս կանանց։
05:41
And so what I have felt --
132
326000
2000
Եվ այն ինչ ես զգացի․․․
05:43
and I have looked at this
133
328000
2000
և ես նայեցի այս խնդրին,
05:45
from a national security issue --
134
330000
2000
ազգային անվտանգության տեսանկյունից,
05:47
when I was Secretary of State, I decided
135
332000
3000
երբ ես պետքարտուղար էի, ես որոշեցի,
05:50
that women's issues had to be central to American foreign policy,
136
335000
3000
որ կանանց խնդիրները պետք է ամերիկյան արտաքին քաղաքականության կարևոր մասը կազմեն,
05:53
not just because I'm a feminist,
137
338000
2000
ոչ միայն այն պատճառով, որ ես ֆեմինիստ եմ,
05:55
but because I believe that societies are better off
138
340000
4000
բայց որովհետև ես հավատում եմ, որ հասարակություններն ավելի լավ են գործում,
05:59
when women are politically and economically empowered,
139
344000
3000
երբ կանայք քաղաքականապես և տնտեսապես ակտիվ են,
06:02
that values are passed down,
140
347000
2000
երբ արժեքները փոխանցվում են մի սերնդից մյուսը,
06:04
the health situation is better,
141
349000
3000
առողջական վիճակն ավելի լավն է,
06:07
education is better,
142
352000
2000
կրթությունն ավելի լավն է,
06:09
there is greater economic prosperity.
143
354000
2000
հասարակությունները տնտեսապես ավելի բարեկեցիկ են։
06:11
So I think that it behooves us --
144
356000
3000
Այդ պատճառով ես կարծում եմ, որ մենք պարտավոր ենք,
06:14
those of us that live in various countries
145
359000
3000
մենք, որ ապրում ենք տարբեր երկրներում,
06:17
where we do have economic and political voice --
146
362000
3000
որտեղ մենք ունենք տնտեսական և քաղաքական ձայն,
06:20
that we need to help other women.
147
365000
2000
մենք պետք է օգնենք այլ կանանց։
06:22
And I really dedicated myself to that,
148
367000
2000
Եվ ես իրականում նվիրել եմ ինձ այդ գործին,
06:24
both at the U.N. and then as Secretary of State.
149
369000
3000
թե ՄԱԿ-ում, և թե պետքարտուղարի պաշտոնում։
06:27
PM: And did you get pushback
150
372000
2000
ՓՄ՝ Դուք զգում էիք դիմադրություն,
06:29
from making that a central tenant of foreign policy?
151
374000
3000
երբ փորձում էիք դարձնել դա արտաքին քաղաքականության հիմնական մաս։
06:32
MA: From some people.
152
377000
2000
ՄՕ՝ Որոշ մարդկանց կողմից։
06:34
I think that they thought that it was a soft issue.
153
379000
3000
Կարծում եմ, որ ըստ իրենց դա մեղմ հարց է։
06:37
The bottom line that I decided
154
382000
2000
Եզրակացությունը, որին ես հանգեցի հետևյալն էր․
06:39
was actually women's issues are the hardest issues,
155
384000
3000
կանանց հարցերը իրականում ամենադժվար հարցերն են,
06:42
because they are the ones that have to do with life and death
156
387000
3000
քանի որ դրանք կյանքի և մահվան հարցեր են,
06:45
in so many aspects,
157
390000
2000
այնքան տարբեր առումներով,
06:47
and because, as I said,
158
392000
2000
և քանի որ, ինչպես ասացի,
06:49
it is really central to the way that we think about things.
159
394000
3000
դրանք փոխում են այն, թե ինչպես ենք մեր մտածում։
06:52
Now for instance,
160
397000
2000
Այսպես օրինակ,
06:54
some of the wars that took place
161
399000
2000
որոշ պատերազմներ տեղի ունեցան,
06:56
when I was in office,
162
401000
2000
երբ ես աշխատում էի ՄԱԿ-ի գրասենյակում,
06:58
a lot of them, the women were the main victims of it.
163
403000
3000
և կանայք այդ պատերզմներում հիմնական զոհերն էին։
07:01
For instance, when I started,
164
406000
2000
Այսպես օրինակ, երբ ես սկսեցի իմ աշխատանքը,
07:03
there were wars in the Balkans.
165
408000
3000
Բալկաններում պատերազմ էր տեղի ունենում։
07:06
The women in Bosnia were being raped.
166
411000
3000
Բոսնիայում կանանց բռնաբարում էին։
07:09
We then managed to set up a war crimes tribunal
167
414000
3000
Մեզ հաջողվեց այդ ժամանակ պատերազմի հանցագործությունների տրիբունալ ստեղծել,
07:12
to deal specifically with those kinds of issues.
168
417000
3000
որը կդիտարկեր նման խնդիրներ։
07:15
And by the way, one of the things that I did at that stage
169
420000
3000
Եվ ի դեպ, մի բան, որ ես արեցի այդ ժամանակ հետևյալն էր,
07:18
was, I had just arrived at the U.N.,
170
423000
3000
երբ ես միացա ՄԱԿ-ին
07:21
and when I was there, there were 183 countries in the U.N.
171
426000
3000
և երբ աշխատում էի այնտեղ, ՄԱԿ-ին անդամակցում էին 183 երկիր։
07:24
Now there are 192.
172
429000
2000
Այժմ դրանց թիվը 192 է։
07:26
But it was one of the first times that I didn't have to cook lunch myself.
173
431000
3000
Բայց դա գրեթե առաջին անգամն էր, երբ ես ստիպված չէի ճաշ պատրաստել ինքս ինձ համար։
07:29
So I said to my assistant,
174
434000
2000
Ես ասացի իմ օգնականին․
07:31
"Invite the other women permanent representatives."
175
436000
3000
«Հրավեր ուղարկիր մյուս կանանց, մշտական ներկայացուցիչներին»։
07:34
And I thought when I'd get to my apartment
176
439000
2000
Ես մտածում էի, որ երբ տուն հասնեմ,
07:36
that there'd be a lot of women there.
177
441000
2000
այնտեղ շատ կանայք կլինեն։
07:38
I get there, and there are six other women, out of 183.
178
443000
3000
Ես տուն հասա, և այնտեղ միայն վեց կին կար, 183 ներկայացուցչից։
07:41
So the countries that had women representatives
179
446000
3000
Երկրները, որոնք ունեին կին ներկայացուցիչ հետևյալն էին․
07:44
were Canada, Kazakhstan, Philippines,
180
449000
2000
Կանադա, Ղազախստան, Ֆիլիպիններ,
07:46
Trinidad Tobago, Jamaica,
181
451000
2000
Տրինիդադ Տոբագո, Յամայկա,
07:48
Lichtenstein and me.
182
453000
3000
Լիխտեյնշտեյն և ես։
07:51
So being an American, I decided to set up a caucus.
183
456000
3000
Լինելով ամերիկացի, ես որոշեցի հիմնել հատուկ խումբ։
07:54
(Laughter)
184
459000
2000
(Ծիծաղ)
07:56
And so we set it up,
185
461000
2000
Այդպիսով, մենք հիմնեցին այն,
07:58
and we called ourselves the G7.
186
463000
2000
և կոչեցինք մեզ G7։
08:00
(Laughter)
187
465000
2000
(Ծիծաղ)
08:02
PM: Is that "Girl 7?" MA: Girl 7.
188
467000
2000
ՓՄ՝ Յոթ աղջի՞կ։ (ՄՕ՝ Յոթ աղջիկ) /անգլ․ Girl seven - G7/
08:04
And we lobbied
189
469000
2000
ՄՕ՝ Եվ մենք լոբբինգ էինք անում
08:06
on behalf of women's issues.
190
471000
2000
կանանց խնդիրները։
08:08
So we managed to get two women judges
191
473000
3000
Եվ մեզ հաջողվեց անել այնպես, որ երկու կին դատավոր
08:11
on this war crimes tribunal.
192
476000
2000
հայտնվեցին պատերազմի հանցագործությունների տրիբունալում։
08:13
And then what happened
193
478000
2000
Իսկ այնուհետև կատարվեց հետևյալը․
08:15
was that they were able to declare that rape was a weapon of war,
194
480000
3000
իրենք կարողացան հասնել նրան, որ բռնաբարությունը հայտարարվեց պատերազմի գործիք,
08:18
that it was against humanity.
195
483000
2000
որը դեմ է մարդկությանը։
08:20
(Applause)
196
485000
5000
(Ծիծաղ)
08:25
PM: So when you look around the world
197
490000
2000
ՓՄ՝ Այսպիսով, երբ նայում ենք տարբեր երկրներին,
08:27
and you see that, in many cases --
198
492000
2000
տեսնում ենք, որ շատ դեպքերում,
08:29
certainly in the Western world --
199
494000
2000
անշուշտ Արևմուտքում,
08:31
women are evolving into more leadership positions,
200
496000
3000
կանայք ավելի շատ ղեկավար պաշտոններ են ստանձնում,
08:34
and even other places
201
499000
2000
այլ երկրներում,
08:36
some barriers are being brought down,
202
501000
3000
որոշ խոչընդոտներ հաղթահարվել են,
08:39
but there's still so much violence,
203
504000
3000
բայց դեռ չափազանց շատ բռնություն է առկա,
08:42
still so many problems,
204
507000
2000
շատ խնդիրներ կան,
08:44
and yet we hear there are more women
205
509000
2000
և չնայած դրան մենք լսում ենք, որ ավելի շատ կանայք
08:46
at the negotiating tables.
206
511000
2000
տեղ են գրավում բանակցությունների սեղանի շուրջ։
08:48
Now you were at those negotiating tables
207
513000
2000
Դուք նստել եք բանակցությունների այդ սեղանի շուրջ,
08:50
when they weren't, when there was maybe you --
208
515000
3000
երբ մյուսները դեռ չկային, երբ միգուցե միայն Դուք էիք,
08:53
one voice, maybe one or two others.
209
518000
2000
մեկ ձայն, միգուցե մեկ կամ երկու այլ ձայնի հետ մեկտեղ։
08:55
Do you believe, and can you tell us why,
210
520000
3000
Հավատում եք արդյո՞ք, և կարող եք ասել մեզ թե ինչու՞,
08:58
there is going to be a significant shift
211
523000
3000
որ մեծ տեղաշարժ կլինի
09:01
in things like violence
212
526000
2000
այնպիսի խնդիրների շուրջ, ինչպիսիք են բռնությունը,
09:03
and peace and conflict and resolution
213
528000
3000
խաղաղությունը, հակամարտությունը և դրանց լուծումները,
09:06
on a sustainable basis?
214
531000
2000
մշտական հիմքի վրա։
09:08
MA: Well I do think, when there are more women,
215
533000
3000
ՄՕ՝ Դե ես կարծում եմ, որ երբ ավելի շատ կին կա,
09:11
that the tone of the conversation changes,
216
536000
4000
խոսակցության տոնը փոխվում է,
09:15
and also the goals of the conversation change.
217
540000
3000
ինչպես նաև փոխվում են խոսակցության նպատակները։
09:18
But it doesn't mean that the whole world
218
543000
2000
Բայց դա չի նշանակում, որ
09:20
would be a lot better
219
545000
2000
ամբողջ աշխարհը կշահի,
09:22
if it were totally run by women.
220
547000
2000
եթե այն ղեկավարվի միայն կանանց կողմից։
09:24
If you think that, you've forgotten high school.
221
549000
3000
Եթե այդպես եք մտածում, ուրեմն մոռացել եք դպրոցական տարիները։
09:27
(Laughter)
222
552000
3000
(Ծիծաղ)
09:30
But the bottom line
223
555000
2000
Բայց հիմնական միտքս այն է,
09:32
is that there is a way,
224
557000
2000
որ ճիշտ ուղու վրա ենք, երբ
09:34
when there are more women at the table,
225
559000
3000
ավելի շատ կին ենք հրավիրում բանակցությունների,
09:37
that there's an attempt
226
562000
2000
երբ փորձում ենք
09:39
to develop some understanding.
227
564000
2000
որոշ փոխըմբռման գալ։
09:41
So for instance, what I did when I went to Burundi,
228
566000
3000
Այսպես օրինակ, երբ ես գնացի Բուրունդի,
09:44
we'd got Tutsi and Hutu women together
229
569000
3000
մենք Թութսի և Հուտու կանանց հանդիպում կազմակերպեցինք,
09:47
to talk about some of the problems
230
572000
2000
որպեսզի իրենք խոսեն որոշ խնդիրների մասին,
09:49
that had taken place in Rwanda.
231
574000
2000
որոնք ծագել էին Ռվանդայում։
09:51
And so I think the capability of women
232
576000
3000
Եվ ես կարծում եմ, որ կանանց ընդունակությունը
09:54
to put themselves --
233
579000
2000
իրենց ուրիշի իրավիճակում պատկերացնել․․․
09:56
I think we're better about putting ourselves into the other guy's shoes
234
581000
3000
կարծում եմ, որ մենք ավելի լավ ենք պատկերացնում այլ մարդկանց խնդիրները,
09:59
and having more empathy.
235
584000
2000
և ավելի շատ էմպատիա ունենք։
10:01
I think it helps in terms of the support
236
586000
3000
Կարծում եմ, որ մենք մեզ ավելի ապահով ենք զգում,
10:04
if there are other women in the room.
237
589000
2000
երբ սենյակում կանայք կան։
10:06
When I was Secretary of State,
238
591000
2000
Երբ ես պետքարտուղարի պաշտոնն էի զբաղեցնում,
10:08
there were only 13 other women foreign ministers.
239
593000
3000
միայն 13 այլ կին կար, ովքեր արտաքին գործերի նախարար էին։
10:11
And so it was nice when one of them would show up.
240
596000
3000
Եվ այդ իսկ պատճառով շատ հաճելի էր, երբ իրենցից մեկը գալիս էր հանդիպման։
10:14
For instance, she is now the president of Finland,
241
599000
3000
Այսպես օրինակ, նա այժմ Ֆինլանդիայի նախագահն է,
10:17
but Tarja Halonen was the foreign minister of Finland
242
602000
3000
բայց Տարյա Հալոնեն այն ժամանակ Ֆինլանդիայի արտաքին գործերի նախարարն էր,
10:20
and, at a certain stage, head of the European Union.
243
605000
3000
և որոշ ժամանակ, նաև գլխավորում էր Եվրոպական միությանը։
10:23
And it was really terrific.
244
608000
2000
Եվ դա հրաշալի էր։
10:25
Because one of the things I think you'll understand.
245
610000
2000
Կարծում եմ կհասկանաք թե ինչ պատճառով։
10:27
We went to a meeting,
246
612000
2000
Մենք հանդիպման էինք,
10:29
and the men in my delegation,
247
614000
2000
և իմ պատվիրակության տղամարդիկ,
10:31
when I would say, "Well I feel we should do something about this,"
248
616000
3000
երբ ես ասում էի․ «Դե, ես զգում եմ, որ մի բան պետք է անել այդ կապակցությամբ»,
10:34
and they'd say, "What do you mean, you feel?"
249
619000
3000
նրանք ասում էին․ «Ի՞նչ նկատի ունես ասելով, զգում ես»։
10:37
And so then Tarja was sitting across the table from me.
250
622000
3000
Եվ այսպիսով, Տարյան նստած էր իմ հետ նույն սեղանի շուրջ։
10:40
And all of a sudden we were talking about arms control,
251
625000
3000
Եվ հանկարծակի, երբ խոսքը գնաց սպառազինությունների վերահսկողության մասին,
10:43
and she said, "Well I feel we should do this."
252
628000
2000
նա ասաց․ «Դե ես զգում եմ, որ մենք պիտի անենք դա»։
10:45
And my male colleagues kind of got it all of a sudden.
253
630000
3000
Եվ իմ տղամարդ աշխատակիցները կարծես թե հասկացան թե ինչ մենք նկատի ունենք։
10:48
But I think it really does help
254
633000
2000
Բայց ես կարծում եմ, որ շատ օգտակար է
10:50
to have a critical mass of women
255
635000
3000
կանանց որոշակի քանակ ունենալ,
10:53
in a series of foreign policy positions.
256
638000
3000
ովքեր պաշտոններ են զբաղեցնում արտաքին քաղաքականության ոլորտում։
10:56
The other thing that I think is really important:
257
641000
3000
Մեկ այլ բան, որ կարծում եմ շատ կարևոր է․
10:59
A lot of national security policy
258
644000
2000
ազգային անվտանգության քաղաքականության մեծ մասը,
11:01
isn't just about foreign policy,
259
646000
2000
միայն արտաքին քաղաքականության հետ չէ կապված,
11:03
but it's about budgets, military budgets,
260
648000
3000
այն կապ ունի բյուջեների, ռազմական բյուջեների հետ,
11:06
and how the debts of countries work out.
261
651000
3000
ինչպես երկրների պարտքերի հետ։
11:09
So if you have women
262
654000
2000
Այդպիսով, եթե կանայք զբաղեցնում են
11:11
in a variety of foreign policy posts,
263
656000
3000
տարբեր պաշտոններ արտաքին քաղաքականության ոլորտում,
11:14
they can support each other
264
659000
2000
նրանք կարող են միմյանց աջակցել,
11:16
when there are budget decisions being made in their own countries.
265
661000
3000
երբ իրենց սեփական երկրներում բյուջեի մասին որոշումներ են կայացվում։
11:19
PM: So how do we get
266
664000
2000
ՓՄ՝ Իսկ ինչպե՞ս հասնել
11:21
this balance we're looking for, then, in the world?
267
666000
3000
այդ հավասարակշռության, որ փնտրում ենք։
11:24
More women's voices at the table?
268
669000
2000
Ավելի շատ կանանց ձայնե՞ր սեղանի շուրջ։
11:26
More men who believe
269
671000
2000
Ավելի շատ տղամարդի՞կ, ովքեր հավատում են,
11:28
that the balance is best?
270
673000
2000
որ հավասարակշռությունն անհրաժեշտ է։
11:30
MA: Well I think one of the things --
271
675000
2000
ՄԱ՝ Դե, կարծում եմ, ձևերից մեկը հետևյալն է․
11:32
I'm chairman of the board of an organization
272
677000
2000
ես մի կազմակերպության խորհրդի նախագահ եմ,
11:34
called the National Democratic Institute
273
679000
2000
որը կոչվում է Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտ,
11:36
that works to support women candidates.
274
681000
3000
և այն թեկնածու կանանց աջակցություն է տրամադրում։
11:39
I think that we need
275
684000
2000
Կարծում եմ, որ մենք պետք է
11:41
to help in other countries
276
686000
2000
օգնենք այլ երկրներում
11:43
to train women
277
688000
2000
սովորեցնել կանանց թե ինչպես
11:45
to be in political office,
278
690000
2000
հասնել քաղաքական պաշտոնի,
11:47
to figure out how they can in fact
279
692000
2000
և հասկանալ, թե ինչպես իրենք կարող են
11:49
develop political voices.
280
694000
2000
իրական քաղաքական ձայն դառնալ։
11:51
I think we also need to be supportive
281
696000
3000
Կարծում եմ, որ մենք պետք է օգնենք միմյանց,
11:54
when businesses are being created
282
699000
3000
երբ մեր գործն ենք սկսում,
11:57
and just make sure that women help each other.
283
702000
2000
և պարզապես համոզվենք, որ կանայք միմյանց օգնում են։
11:59
Now I have a saying
284
704000
2000
Ես մի իմաստուն խոսք ունեմ,
12:01
that I feel very strongly about,
285
706000
2000
որը շատ եմ սիրում,
12:03
because I am of a certain age
286
708000
2000
քանի որ, ես այնպիսի մի տարիքում եմ,
12:05
where, when I started in my career,
287
710000
2000
երբ ես սկսեցի իմ կարիերան,
12:07
believe it or not, there were other women who criticized me:
288
712000
3000
չգիտեմ կհավատաք, թե ոչ, գտնվեցին կանայք, ովքեր քննադատում էին ինձ․
12:10
"Why aren't you in the carpool line?"
289
715000
3000
«Ինչու՞ ես շեղվել քո հիմնական պարտականություններից»
12:13
or "Aren't your children suffering
290
718000
2000
կամ «Արդյո՞ք քո երեխաները չեն տանջվում,
12:15
because you're not there all the time?"
291
720000
2000
այն պատճառով, որ դու իրենց հետ չես ամբողջ ժամանակ»։
12:17
And I think we have a tendency to make each other feel guilty.
292
722000
3000
Կարծում եմ, որ մենք հակված ենք միմյանց մեղավոր զգացնել։
12:20
In fact, I think "guilt" is every woman's middle name.
293
725000
4000
Իրականում, կարծում եմ, որ «մեղք»-ը յուրաքանչյուր կնոջ երկրորդ անունն է։
12:24
And so I think what needs to happen
294
729000
2000
Կարծում եմ, որ մենք
12:26
is we need to help each other.
295
731000
3000
պետք է օգնենք միմյանց։
12:29
And my motto is that there's a special place in hell
296
734000
2000
Համաձայն իմ նշանաբանի դժոխքում հատուկ տեղ կա
12:31
for women who don't help each other.
297
736000
3000
այն կանանց համար, ովքեր միմյանց չեն օգնում։
12:34
(Applause)
298
739000
8000
(Ծափահարություններ)
12:42
PM: Well Secretary Albright, I guess you'll be going to heaven.
299
747000
3000
ՓՄ՝ Քարտուղար Օլբրայթ, կարծում եմ Ձեզ համար տեղ է նախատեսված դրախտում։
12:46
Thank you for joining us today.
300
751000
2000
Շնորհակալություն, որ մեզ հետ էիք այսօր։
12:48
MA: Thank you all. Thanks Pat.
301
753000
3000
ՄՕ՝ Շնորհակալություն բոլորիդ։ Շնորհակալ եմ Փեթ։
12:51
(Applause)
302
756000
2000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Madeleine Albright - Former US Secretary of StateSince leaving office as US Secretary of State in 2001, Madeleine Albright has continued her distinguished career in foreign affairs as a businesswoman, political adviser and professor.
Why you should listen
Madeleine Albright is one of America’s leading authorities on foreign affairs. Unanimously confirmed as the first female Secretary of State in 1997, she became the highest-ranking woman in U.S. government history. During her four-year tenure, Albright reinforced U.S. alliances, advocated for democracy and human rights, and promoted American trade, business, labor and environmental standards abroad.
Since then, Albright has continued her distinguished career as a businesswoman, political adviser and professor. She is chair of Albright Stonebridge Group, a global strategy firm, and Albright Capital Management LLC, an investment advisory firm focused on emerging markets. Albright also chairs the National Democratic Institute for International Affairs and the Pew Global Attitudes Project and serves on the boards of the Council on Foreign Relations, the Aspen Institute and the Center for a New American Security. She also teaches diplomacy at Georgetown’s School of Foreign Service.
Madeleine Albright | Speaker | TED.com