TED2012
Julie Burstein: 4 lessons in creativity
جولی بورستێن: چوار وانە لە داهێناندا
Filmed:
Readability: 3.8
2,034,797 views
پێشکەشکاری ڕادیۆ جولی بورستێن قسە لەگەڵ کەسانێکی] داهێنەردا دەکات سەبارەت بە ژیان و ٤ وانە باس دەکات کە چۆن داهێنان دەکەیت لە ڕوبەڕووبونەوەی بەرەنگاری، گومان لەخۆبوون، لەدەستدان . بە سوود وەرگرتن لە دروستکەری فیلم (میرا نێر) نوسەر (ڕیچارد فۆرد) پەیکەرتاش (ڕیچارد سێرا) وە فۆتۆگرافەر (جوێل مێرۆتز).
Julie Burstein - Writer and radio producer
As a producer, Julie Burstein builds places to talk (brilliantly) about creative work. Her book "Spark: How Creativity Works" shares what she has learned. Full bio
As a producer, Julie Burstein builds places to talk (brilliantly) about creative work. Her book "Spark: How Creativity Works" shares what she has learned. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
On my desk in my office, I keep a small clay pot
0
1018
4304
لەسەر مێزی ژوورەکەم، مەنجەڵی قوڕی بچوک دادەنێم
00:21
that I made in college. It's raku, which is a kind of pottery
1
5322
4463
که له کۆلێژ دروستم کردوون، ئه‌وه (راکو)ه که جۆرێکه له‌کاری گڵکاری
00:25
that began in Japan centuries ago as a way of
2
9785
4507
له یابان چه‌ندین سه‌ده پێش ئێستا ده‌ستی پێکرد به‌هۆی
00:30
making bowls for the Japanese tea ceremony.
3
14292
4047
دروست کردنی ده‌فر بۆ کۆمپانیاکانی چای یابانی
00:34
This one is more than 400 years old.
4
18339
3265
ئه‌مه‌یان ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ (٤٠٠)ساڵ پێش ئێستا
00:37
Each one was pinched or carved out of a ball of clay,
5
21604
4464
ئه‌م یه‌که‌یان زه‌رد بوو به‌به‌شێکی گه‌وره‌ی قوڕه‌که هاتووه
00:41
and it was the imperfections that people cherished.
6
26068
4296
وه ئه‌وه هێشتا ناته‌واوه که خه‌ڵكی هه‌ڵیده‌سه‌نگێنێت
00:46
Everyday pots like this cup take eight to 10 hours to fire.
7
30364
8072
هه‌موو ڕۆژێک کوپێک وه‌ک ئه‌مه پێویستی به (٨ بۆ ١٠) کاتژمێر هه‌یه بۆ گه‌رم کردن
00:54
I just took this out of the kiln last week, and the kiln itself
8
38436
3109
ئه‌وه هه‌فته‌ی ڕابردوو له ته‌نووره‌که هێنامه ده‌ره‌وه و ته‌ندوره‌که خۆی
00:57
takes another day or two to cool down, but raku
9
41545
4484
ڕۆژێک یان دوو ڕۆژی ده‌وێت بۆ سارد بوونه‌وه، به‌ڵام ڕاکو
01:01
is really fast. You do it outside, and you take the kiln
10
46029
4803
زۆر خێرایه، ده‌توانی له‌ده‌ره‌وه دروستی بکه‌ی و ته‌ندوره‌که
01:06
up to temperature. In 15 minutes, it goes to 1,500 degrees,
11
50832
4555
بۆ پله‌یه‌کی گه‌رمی به‌رز بکه‌یته‌وه، له‌ماوه‌ی (١٥)خولەکدا کە ده‌گاته (١،٥٠٠)پلە
01:11
and as soon as you see that the glaze has melted inside,
12
55387
3658
هه‌رکاتێک تۆ قوڕه تواوه‌که‌ت بینی له ناوه‌وه‌دا
01:14
you can see that faint sheen, you turn the kiln off,
13
59045
2818
ده‌بینی که بریسکه‌که به‌ره‌و نه‌مان ده‌چێت و ته‌ندوره‌که ده‌کوژێته‌وه
01:17
and you reach in with these long metal tongs,
14
61863
2587
و تۆ به‌هۆی مه‌قاشێکی درێژه‌وه دەتوانیت بچیتە ناویەوە
01:20
you grab the pot, and in Japan, this red-hot pot
15
64450
4485
له یابان ئه‌م مه‌نجه‌ڵه گه‌رمه
01:24
would be immediately immersed in a solution of green tea,
16
68935
4914
به‌خێرایی ده‌یخه‌نه ناو چای سه‌وز وه‌ک چاره‌سه‌رێک
01:29
and you can imagine what that steam would smell like.
17
73849
3232
بیهێنه پێش چاوت بۆنی ئه‌و هه‌ڵمه چۆنه
01:32
But here in the United States, we ramp up the drama
18
77081
3165
به‌ڵام، لێره له ئه‌مه‌ریکا، شێوازه‌که
01:36
a little bit, and we drop our pots into sawdust,
19
80246
3665
تاڕاده‌یه‌ک به‌رزتره، مه‌نجه‌ڵه‌کانمان ده‌خه‌ینه ناو داره‌وه
01:39
which catches on fire, and you take a garbage pail,
20
83911
3024
که ئاگری گرتووه و تۆ سه‌تڵێ خۆڵ ده‌به‌یت
01:42
and you put it on top, and smoke starts pouring out.
21
86935
4912
و ده‌یکه‌یت به‌سه‌ریدا و دوکه‌ڵ ده‌ست ده‌کات به‌هاتنه ده‌ره‌وه
01:47
I would come home with my clothes reeking of woodsmoke.
22
91847
4880
من ده‌گه‌ڕێمه‌وه بۆ ماڵه‌وه به‌جلێکه‌وه که دوکه‌ڵی داره‌که‌ی پێوه‌یه
01:52
I love raku because it allows me to play with the elements.
23
96727
5098
من ڕاکۆم خۆش ده‌وێت چونکه به‌هۆی ئه‌وه‌وه یاری به‌توخمه‌کان ده‌که‌م
01:57
I can shape a pot out of clay and choose a glaze,
24
101825
4496
ده‌توانم شێوازێکی مه‌نجه‌ڵی له‌قوڕ دروستبکه‌م وه بریسکه‌یه‌ک هه‌ڵده‌بژێرم
02:02
but then I have to let it go to the fire and the smoke,
25
106321
4304
به‌ڵام، ده‌بێت دوایی له‌ناو ئاگره‌که‌دا به‌جێی بهێڵم و دووکه‌ڵ بکات
02:06
and what's wonderful is the surprises that happen,
26
110625
2465
ئه‌وه‌ی که زۆر جوانه ئه‌و ڕێکه‌وتنه‌یه که ڕووده‌دات
02:08
like this crackle pattern, because it's really stressful
27
113090
3273
وه‌ک ئه‌م شێوازی سوتانە، چونکه به‌ڕاستی په‌ستانێکی زۆره
02:12
on these pots. They go from 1,500 degrees
28
116363
2611
له‌سه‌ر ئه‌م مه‌نجه‌ڵانه، له (١،٥٠٠) پله‌وه ده‌ست پێ ده‌کات
02:14
to room temperature in the space of just a minute.
29
118974
4079
له ژووری پله‌ی گه‌رمییه‌که له‌ماوه‌ی یه‌ک خوله‌ک دا
02:18
Raku is a wonderful metaphor for the process of creativity.
30
123053
5951
ڕاکۆ شێوازێکی زۆر جوانه له پرۆسه‌ی دروست کاریدا
02:24
I find in so many things that tension between
31
129004
3765
زۆر ناکۆکی و په‌شۆکاوی ده‌بینم له نێوان
02:28
what I can control and what I have to let go
32
132769
3435
ئه‌وه‌ی کامیان کۆنتڕۆڵ بکه‌م و کامیان واز لێبێنم
02:32
happens all the time, whether I'm creating a new radio show
33
136204
3794
ئه‌مه هه‌موو کات ڕوده‌دات، جا ئایا من به‌رنامه‌یه‌کی تازه‌ی ڕادیۆیی دروست بکه‌م
02:35
or just at home negotiating with my teenage sons.
34
139998
5085
یان له‌ماڵه‌وه گفتوگۆ له‌گه‌ڵ منداڵه هه‌رزه‌کاره‌که‌م ده‌که‌م
02:40
When I sat down to write a book about creativity,
35
145083
3974
کاتێک من دانیشتم بۆ نوسینی کتێبێک له‌باره‌ی داهێنانه‌وه
02:44
I realized that the steps were reversed.
36
149057
2484
ئه‌وه‌م بۆ ده‌رکه‌وت که هه‌نگاوه‌کان پێچه‌وانه بوون
02:47
I had to let go at the very beginning, and I had to
37
151541
3649
پێویست بوو له‌سه‌ره‌تاوه وازی لێ بهێنم، وه پێویست بوو
02:51
immerse myself in the stories of hundreds of artists
38
155190
4604
خۆم نقوم بکه‌م له‌ناو چیرۆکی سه‌دان هونه‌رمه‌نددا
02:55
and writers and musicians and filmmakers, and as I listened
39
159794
4475
نوسه‌ر و مۆسیقا ژه‌ن و داهێنه‌رانی فیلم،وه‌ک و گوێم گرت
03:00
to these stories, I realized that creativity
40
164269
5312
له‌م چیرۆکانه، ئه‌و داهێنانه‌م بۆ ڕوون بویه‌وه
03:05
grows out of everyday experiences
41
169581
3328
له‌شاره‌زایی هه‌موو ڕۆژێکدا په‌یدا ده‌بێت
03:08
more often than you might think, including
42
172909
3704
زیاتر له‌وه‌ی که بیری لێده‌که‌یته‌وه، به‌وانه‌ی
03:12
letting go.
43
176613
2920
که وازیشیان لێ ده‌هێنیت
03:15
It was supposed to break, but that's okay. (Laughter) (Laughs)
44
179533
3790
پێویست بوو بیشکێنم، به‌ڵام قه‌ینا. پێکه‌نین، پێکه‌نین
03:19
That's part of the letting go, is sometimes it happens
45
183323
2949
ئه‌مه به‌شێکه له‌وه‌ی جێی ده‌هێڵیت، هه‌ندێ کات ئه‌وه ڕووده‌دات
03:22
and sometimes it doesn't, because creativity also grows
46
186272
3405
وه هه‌ندێ کات ڕوونادات، چونکه داهێنان هه‌میشه له
03:25
from the broken places.
47
189677
2777
شوێنی شکاوه‌وه گه‌وره ده‌بێت
03:28
The best way to learn about anything
48
192454
2647
باشترین ڕێگه بۆ فێربوونی هه‌ر شتێک
03:31
is through stories, and so I want to tell you a story
49
195101
4034
له ڕێگه‌ی چیرۆکه‌وه‌یه، له‌به‌رئه‌وه ده‌مه‌وێت چیرۆکێکتان بۆ باس بکه‌م
03:35
about work and play and about four aspects of life
50
199135
5182
له‌باره‌ی کارکردن و یاریکردن و له‌باره‌ی چوار شتی ژیان
03:40
that we need to embrace
51
204317
2396
که پێویسته ئێمه باوه‌شی بگرین
03:42
in order for our own creativity to flourish.
52
206713
4068
بۆئه‌وه‌ی داهێنانه‌کانمان بگه‌شێنه‌وه
03:46
The first embrace is something that we think,
53
210781
2016
یه‌که‌میان، ئه‌وشته‌یه که ئێمه بیری لێده‌که‌ینه‌وه
03:48
"Oh, this is very easy," but it's actually getting harder,
54
212797
4206
ئۆو، ئه‌مه زۆر ئاسانه، به‌ڵام له ڕاستیدا به‌ره‌و قورس بوون ده‌ڕوات
03:52
and that's paying attention to the world around us.
55
217003
3995
ئه‌وه گرنگیدانه به‌و جیهانه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی ئێمه‌یه
03:56
So many artists speak about needing to be open,
56
220998
4455
زۆرێک له هونه‌رمه‌نده‌کان باس له پێویستی کرانه‌وه ده‌که‌ن
04:01
to embrace experience, and that's hard to do when
57
225453
3440
بۆ به‌ده‌ست هێنانی شاره‌زایی، ئه‌وه ئه‌نجامدانی قورسه کاتێک
04:04
you have a lighted rectangle in your pocket that
58
228893
3618
لاکێشه‌یه‌کی ڕوناک کراوه لەناو گیرفانتا هه‌یه که
04:08
takes all of your focus.
59
232511
3587
هه‌موو سه‌رنجێکت ڕاده‌کێشێت
04:11
The filmmaker Mira Nair speaks about growing up
60
236098
4140
ده‌رهێنانی فیلمی (میرا نایر) له‌باره‌ی گه‌وره بون قسه ده‌کات
04:16
in a small town in India. Its name is Bhubaneswar,
61
240238
4605
له‌شارۆچکه‌یه‌کی بچوکی هندستان، ناوی (باوبانێسوار)ه
04:20
and here's a picture of one of the temples in her town.
62
244843
3693
ئه‌مه وێنه‌یه‌کی په‌رستگایه‌کی شارۆچکه‌که‌یه
04:24
Mira Nair: In this little town, there were like 2,000 temples.
63
248536
2872
میرانایر: له‌م شارۆچکه بچوکه‌دا، نزیکه‌ی (٢٠٠) په‌رستگا هه‌بوو
04:27
We played cricket all the time. We kind of grew up
64
251408
2856
ئێمه زۆربه‌ی کات یاری (کریکت)مان ده‌کرد، به‌جۆرێک له‌ناو
04:30
in the rubble. The major thing that inspired me,
65
254264
3256
پارچه شکاوەکەدا گه‌وره‌بوین، ئه‌و شته سه‌ره‌کییه که کاریگه‌ری هه‌بوو له‌سه‌ر من
04:33
that led me on this path, that made me a filmmaker eventually,
66
257520
3648
که ڕێنیشانده‌رم بوو، له‌دوایی کردمی به ده‌رهێنه‌ری فیلم
04:37
was traveling folk theater that would come through the town
67
261168
3552
شانۆی گه‌شه‌کردنی خه‌ڵکی بوو که هاته ناو شارۆچکه‌که‌وه
04:40
and I would go off and see these great battles
68
264720
3312
من چووم بۆ بینینی ئه‌و شه‌ڕه گه‌ورانه‌ی
04:43
of good and evil by two people in a school field
69
268032
3416
خه‌ڵکانی باش و خراپ له باخچه‌ی قوتابخانه‌یه‌کدا
04:47
with no props but with a lot of, you know,
70
271448
2536
به‌بێ پشتگیری به‌ڵام له‌گه‌ڵ زۆرێک، ده‌زانی
04:49
passion, and hashish as well, and it was amazing.
71
273984
3695
هه‌ست و سۆز، هه‌روه‌ها حه‌شیش زۆر سه‌رنج ڕاکێش بوو
04:53
You know, the folk tales of Mahabharata and Ramayana,
72
277679
2794
ده‌زانی، چیرۆکی خه‌ڵکانی (مه‌هابارات)و ڕامایانا
04:56
the two holy books, the epics that everything comes out of
73
280473
3495
دوو کتێبه پیرۆزه‌که، ئه‌و شێوازه درێژه‌ی که هه‌موو شتێک
04:59
in India, they say. After seeing that Jatra, the folk theater,
74
283968
3530
وه‌ک ده‌ڵێن، له هندستان لێوه‌ی دێت، دوای بینینی، خه‌ڵکی شانۆکه، جاترا
05:03
I knew I wanted to get on, you know, and perform.
75
287498
4990
ده‌مزانی که ده‌مه‌وێت منیش بچم و نواندن بکه‌م
05:08
Julie Burstein: Isn't that a wonderful story?
76
292488
1907
جولیا بورستین: ئه‌وه چیرۆکێکی زۆر خۆش نییه؟
05:10
You can see the sort of break in the everyday.
77
294395
2420
تۆ ده‌توانی ڕۆژانه جۆرێک له تێکشکاندن ببینی
05:12
There they are in the school fields, but it's good and evil,
78
296815
2719
ئه‌وان له‌ناو باخچه‌ی قوتابخانه‌کانن، به‌ڵام ئه‌وه باش و خراپه
05:15
and passion and hashish. And Mira Nair was a young girl
79
299534
5533
ئه‌وه هه‌ست و حه‌شیشه، میرا نایر کچێکی گه‌نج بوو
05:20
with thousands of other people watching this performance,
80
305067
3598
که هه‌زاران که‌س ته‌ماشای نواندنه‌که‌ی ده‌کرد
05:24
but she was ready. She was ready to open up
81
308665
2950
به‌ڵام ئه‌و ئاماده بوو، ئه‌و ئاماده‌بوو بۆ کرانه‌وه
05:27
to what it sparked in her, and it led her,
82
311615
3129
بۆ ئه‌وشته‌ی له ناویدا ده‌دره‌وشایه‌وه و ڕێگه‌ی نیشاندا
05:30
as she said, down this path to become
83
314744
2615
خۆی وتی، له‌و ڕێگه‌یه‌وه بۆ بوون
05:33
an award-winning filmmaker.
84
317359
2803
به وه‌رگری خه‌ڵاتی داهێنه‌ری فیلم
05:36
So being open for that experience that might change you
85
320162
2821
که‌واته، هه‌وڵدان بۆ وه‌رگرتنی ئه‌و شاره‌زاییه که له‌وانه‌یه بتگۆڕێت
05:38
is the first thing we need to embrace.
86
322983
2933
ئه‌وه یه‌که‌م شت باوه‌ش پێکردنیه‌تی
05:41
Artists also speak about how some of their most powerful work
87
325916
5779
هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌نده‌کان باسی ئه‌وه ده‌که‌ن چۆن هه‌ندێک له ئیشه به‌هێزه‌کانیان
05:47
comes out of the parts of life that are most difficult.
88
331695
4872
له‌و به‌شه قورس و ناڕه‌حه‌تانه‌ی ژیانه‌وه دێنه ده‌ره‌وه
05:52
The novelist Richard Ford speaks about
89
336567
3654
ڕۆمان نووس، ڕیچارد فۆڕ باسی
05:56
a childhood challenge that continues to be something
90
340221
4042
نه‌هامه‌تیه‌کانی ژیانی منداڵی ده‌کات که به‌رده‌وام ده‌بێت تا ببێت به شتێک
06:00
he wrestles with today. He's severely dyslexic.
91
344263
4760
که ئه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌مڕۆدا زۆرانبازی پێبکات، ئه‌و به‌ته‌واوه‌تی ناتوانێت بخوێنێته‌وه
06:04
Richard Ford: I was slow to learn to read, went all the way
92
349023
2907
ڕیچارد فۆڕد: من زۆر هێواش بووم له فێربوون و خوێندنه‌وه‌دا، هه‌موو ڕێگه‌یه‌کم بڕی
06:07
through school not really reading more than the minimum,
93
351930
3832
له‌ناو قوتابخانه و زیاتر له شێوه‌یه‌کی ناوه‌ندیم ده‌خوێنده‌وه
06:11
and still to this day can't read silently
94
355762
2528
هه‌تا ئه‌مڕۆش من ناتوانم به‌بێده‌نگی بخوێنمه‌وه
06:14
much faster than I can read aloud,
95
358290
2848
خێراتر له‌وه‌ی که به‌ده‌نگی به‌رز ده‌یخوێنمه‌وه
06:17
but there were a lot of benefits to being dyslexic for me
96
361138
3776
به‌ڵام بۆ من چه‌ندین قازانجم له‌وه وه‌رگرتوه
06:20
because when I finally did reconcile myself to how slow
97
364914
3145
چونکه کاتێک له کۆتایدا خۆم پێکهێنا تا چه‌ند به‌هێواشی
06:23
I was going to have to do it, then I think I came very slowly
98
368059
4495
پێویسته بیخوێنمه‌وه، دوایی وابزانم زۆر هێواشتر بوومه‌وه
06:28
into an appreciation of all of those qualities of language
99
372554
3532
به‌ناو هه‌ڵسه‌نگاندنی هه‌موو باشیه‌کانی زمان
06:31
and of sentences that are not just the cognitive
100
376086
2812
وه ئه‌و ڕستانه‌ی که نه‌ک ته‌نها یه‌ک ڕه‌گی
06:34
aspects of language: the syncopations, the sounds of words,
101
378898
3113
نیشانه‌کانی زمانن: کێشه‌کان و ده‌نگه‌کانی وشه‌کان
06:37
what words look like, where paragraphs break,
102
382011
1843
له چی وشه‌یه‌ک ده‌بێت په‌ڕه‌گرافه‌که، له کوێدا جیاده‌بێته‌وه
06:39
where lines break. I mean, I wasn't so badly dyslexic that
103
383854
3027
دێڕه‌کان له‌کوێ ته‌واو ده‌بن، زۆر له خوێندنه‌وه دا خراپ نه‌بوو که
06:42
I was disabled from reading. I just had to do it
104
386881
2938
که نه‌توانم هیچ بخوێنمه‌وه، ته‌نها پێویست بوو
06:45
really slowly, and as I did, lingering on those sentences
105
389819
4543
به‌هێواشی بیخوێنمه‌وه، وه‌ک ئه‌وه‌ی ده‌مکرد، له‌ڕسته‌کاندا دواکه‌وتم
06:50
as I had to linger, I fell heir to language's other qualities,
106
394362
4360
وه‌ک پێویست بوو داوابکه‌وم، هه‌ست به میراتگری کوالێتی زمانه‌کانی تر ده‌که‌م
06:54
which I think has helped me write sentences.
107
398722
3264
که هه‌ستده‌که‌م یارمه‌تی داوم بۆ نوسینی ڕسته‌کان
06:57
JB: It's so powerful. Richard Ford, who's won the Pulitzer Prize,
108
401986
4080
جولی بورستێن: ئه‌وه زۆر به‌هێزه، ڕیچارد فۆرد، که‌سێکه که خه‌ڵاتی (پولیتزه‌ر)ی وه‌رگرتووه
07:01
says that dyslexia helped him write sentences.
109
406066
5152
ده‌ڵێت که ناڕه‌حه‌تیم له خوێندنه‌وه و نوسیندا یارمه‌تیداوم له نوسینی ڕسته‌کاندا
07:07
He had to embrace this challenge, and I use that word
110
411218
2771
پێویست بوو ئه‌و به‌ربه‌ره‌کانییه وه‌ربگرێ و ئه‌و وشه
07:09
intentionally. He didn't have to overcome dyslexia.
111
413989
4113
به‌مه‌به‌ست به‌کاری ده‌هێنم، پێویست نه‌بوو به‌سه‌ر ئه‌و دۆخه‌دا سه‌ربکه‌ویت
07:14
He had to learn from it. He had to learn to hear the music
112
418102
3508
پێویست بوو لێوه‌ی فێربیت، پێویست بوو فێربیت گوێ له مۆسیقا بگریت
07:17
in language.
113
421610
3064
به‌زمان
07:20
Artists also speak about how pushing up against
114
424674
4570
هه‌روه‌ها هونه‌رمه‌نده‌کان باسی ئه‌وه ده‌که‌ن چۆن هێز ده‌ده‌نه به‌رخۆیان له دژی
07:25
the limits of what they can do, sometimes pushing
115
429244
3394
ئه‌و سنوره‌ی که ده‌توانن کاربکه‌ن، هه‌ندێ کار خۆیان به‌رزده‌که‌نه‌وه
07:28
into what they can't do, helps them focus
116
432638
3348
بۆئه‌وه‌ی که ناتوانن بیکه‌ن، یارمه‌تیان ده‌دات سه‌رنج بده‌ن
07:31
on finding their own voice.
117
435986
3239
بۆ دۆزینه‌وه‌ی ده‌نگی خۆیان
07:35
The sculptor Richard Serra talks about how,
118
439225
4145
په‌یکه‌رسازی (ڕیچارد سێرا) باسی ئه‌وه ده‌کات چۆن
07:39
as a young artist, he thought he was a painter,
119
443370
2920
وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکی گه‌نج، ئه‌و باوه‌ڕی وابوو که وێنه کێشه
07:42
and he lived in Florence after graduate school.
120
446290
4279
له‌دوای خوێندنی ماسته‌ر له فلۆره‌نسا ژیاوه
07:46
While he was there, he traveled to Madrid,
121
450569
2569
له‌کاتێکدا له‌وێ بووه، گه‌شتی کردووه بۆ مه‌درید
07:49
where he went to the Prado to see this picture
122
453138
2714
که له‌وێ چووه بۆ (پرادۆ) بۆ بینینی ئه‌م وێنه‌یه
07:51
by the Spanish painter Diego Velázquez.
123
455852
3760
له‌لایەن وێنه‌کێشی ئیسپانی (دیاگۆ ڤێلا کویز) کێشراوه
07:55
It's from 1656, and it's called "Las Meninas,"
124
459612
5104
ئه‌مه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ساڵی (١٦٥٦) و ناوی (لاس مینیانس)ه
08:00
and it's the picture of a little princess
125
464716
2209
وێنه‌ی خانوویه‌کی بچوکه
08:02
and her ladies-in-waiting, and if you look over
126
466925
3687
خزمه‌تگوزاریه‌کانی وه‌ستاون و ئه‌گه‌ر تۆ ته‌ماشای
08:06
that little blonde princess's shoulder, you'll see a mirror,
127
470612
3376
که قژی کاڵی خانوه‌که بکه‌یت له‌سه‌ر شانی، ئاوێنه‌یه‌ک دایبنێیت
08:09
and reflected in it are her parents, the King and Queen
128
473988
3297
وه ئه‌وه‌ی له دواوه دیاره دایک و باوکیه‌تی، پاشا و شاژنی
08:13
of Spain, who would be standing where you might stand
129
477285
3405
ئیسپانیا، که له‌وانه‌یه له‌و شوێنه‌ی ئێوه وه‌ستابووبن
08:16
to look at the picture.
130
480690
1775
ته‌ماشای وێنه‌که بکه‌ن
08:18
As he often did, Velázquez put himself in this painting too.
131
482465
5067
وه‌ک کاری هه‌موو کاتیکی، (ڤێلاز کویز) خۆشی خستۆته ناو وێنه‌که
08:23
He's standing on the left with his paintbrush in one hand
132
487532
4693
ئه‌و له‌لای چه‌په‌وه که فڵچه‌ی وێنه کێشانه‌که‌ی به‌ده‌سته‌وه‌یه وه‌ستاوه
08:28
and his palette in the other.
133
492225
2404
وه ته‌خته‌که‌ش به‌ده‌سته‌که‌ی تریه‌وه گرتووه
08:30
Richard Serra: I was standing there looking at it,
134
494629
2028
ڕیچارد سێرا: له‌وێ وه‌ستابووم ته‌ماشام ده‌کرد
08:32
and I realized that Velázquez was looking at me,
135
496657
2610
وه بۆم ده‌رکه‌وت که (ڤێلازکویز) ته‌ماشای من ده‌کات
08:35
and I thought, "Oh. I'm the subject of the painting."
136
499267
3995
وه پێم وابوو، ئۆو، من مه‌به‌ستی وێنه کێشانه‌که‌مە
08:39
And I thought, "I'm not going to be able to do that painting."
137
503262
2252
وه باوه‌ڕم وابوو، من ناتوانم ئه‌و وێنه‌یه بکێشم
08:41
I was to the point where I was using a stopwatch
138
505514
3201
چوم بۆ ئه‌و شوێنه‌ی که کاتژمێره‌که‌م به‌کار ده‌هێنا
08:44
and painting squares out of randomness,
139
508715
4438
به‌گرنگیه‌وه بازنه‌که‌م وێنه‌کرد
08:49
and I wasn't getting anywhere. So I went back and dumped
140
513153
2018
وه نه‌گه‌یشتمه هیچ شوێنێک، له‌به‌رئه‌وه، گه‌ڕامه‌وه و
08:51
all my paintings in the Arno, and I thought, I'm going to just start playing around.
141
515171
3230
هه‌موو وێنه‌کانم له (ئارنۆ)دا کرد به تۆپه‌ڵ باوه‌ڕم وابوو که من ته‌نها یاری ده‌که‌م
08:54
JB: Richard Serra says that so nonchalantly, you might
142
518401
2832
جولی بورستێن: ڕیچارد سێرا ده‌ڵێت زۆر به‌هێمنیه‌وه که له‌وانه‌یه
08:57
have missed it. He went and saw this painting by a guy
143
521233
3608
بیری کردبێت، ئه‌و ڕۆشت و ئه‌م وێنه‌یه‌ی بینی له‌لایه‌ن که‌سێکه‌وه
09:00
who'd been dead for 300 years, and realized,
144
524841
3768
که ماوه‌ی (٣٠٠) ساڵه مردووه، وه بۆی ده‌رکه‌وت
09:04
"I can't do that," and so Richard Serra went back
145
528609
3872
"ناتوانم ئه‌وه بکه‌م" له‌به‌ر ئه‌وه ڕیچارد سێرا گه‌ڕایه‌وه
09:08
to his studio in Florence, picked up all of his work
146
532481
2831
بۆ ستۆدیۆکه‌ی له فلۆره‌نسا، هه‌موو کاره هونه‌رییه‌کانی
09:11
up to that point, and threw it in a river.
147
535312
3803
له‌و کاته‌دا هه‌ڵگرت و فڕێی دایه ناو ڕوباره‌که
09:15
Richard Serra let go of painting at that moment,
148
539115
3936
له‌و کاته‌وه (ڕیچارد سێرا) وازی له وێنه‌کێشان هێنا
09:18
but he didn't let go of art. He moved to New York City,
149
543051
3526
به‌ڵام، وازی له کاری هونه‌ری نه‌هێنا، ئه‌و ڕۆشت بۆ شاری نیۆرک
09:22
and he put together a list of verbs
150
546577
2914
لیستێکی وشه فرمانیه‌کانی کۆکرده‌وه
09:25
— to roll, to crease, to fold —
151
549491
3288
لول کردن، لۆچ کردن، پێچانه‌وه
09:28
more than a hundred of them, and as he said,
152
552779
2696
زیاتر له سه‌د وشه، وه‌ک ئه‌و وتی
09:31
he just started playing around. He did these things
153
555475
2037
ته‌نها ده‌ستی کرد به یاری، ئه‌وکارانه‌ی کرد
09:33
to all kinds of material. He would take a huge sheet of lead
154
557512
3317
به‌هه‌موو جۆره ماده‌یه‌ک، پارچه‌یه‌کی قوڕقوشمی هه‌ڵده‌گرت
09:36
and roll it up and unroll it. He would do the same thing
155
560829
3798
و لولی ده‌کرد ده‌یکرده‌وه، هه‌مان شتی
09:40
to rubber, and when he got to the direction "to lift,"
156
564627
5176
به‌لاستیک ده‌کرد و کاتێک ده‌گه‌یشته ڕێگه‌ی به‌رزکردنه‌وه
09:45
he created this, which is in the Museum of Modern Art.
157
569803
5098
ئه‌وه‌ی ده‌کرد، که له مۆزه‌خانه‌ی هونه‌ری سه‌رده‌مه
09:50
Richard Serra had to let go of painting
158
574901
2960
پێویست بوو (ڕیچارد سێرا) واز له وێنه‌کێشان بهێنێت
09:53
in order to embark on this playful exploration
159
577861
3440
بۆ دواکه‌وتنی ئه‌م دۆزه‌ره‌وه‌یه
09:57
that led him to the work that he's known for today:
160
581301
3270
که ڕێ نیشانده‌ری ئه‌و کاره بوو که ئه‌مڕۆ پێی ده‌ناسرێت
10:00
huge curves of steel that require our time and motion
161
584571
5578
چه‌مانه‌وه‌یه‌کی ئاسنی پێویست بوو له‌کاتی ئێمه بیرۆکه‌یه‌ک
10:06
to experience. In sculpture,
162
590149
3737
بۆ شاره‌زایی، له‌په‌یکه‌ر سازیدا
10:09
Richard Serra is able to do what he couldn't do in painting.
163
593886
3271
ڕیچارد سێرا توانی ئه‌وه بکات که نه‌یتوانی وێنه‌کێشان بیکات
10:13
He makes us the subject of his art.
164
597157
4496
ئێمه‌ی کردوه به مه‌به‌ستی هونه‌ره‌که‌ی
10:17
So experience and challenge
165
601653
3936
که‌واته شاره‌زایی و به‌ربه‌رەکانی
10:21
and limitations are all things we need to embrace
166
605589
3660
سنورداری ئه‌و شتانه‌یه ئێمه پێویسته باوه‌شی پێدا بکه‌ین
10:25
for creativity to flourish.
167
609249
2596
بۆئه‌وه‌ی داهێنان له‌به‌رده‌ستا بێت
10:27
There's a fourth embrace, and it's the hardest.
168
611845
3560
چواره‌م خاڵ هه‌یه که قورسترینیانه
10:31
It's the embrace of loss,
169
615405
2360
ئه‌وه بیرۆکه‌ی له‌ده‌ستدانە
10:33
the oldest and most constant of human experiences.
170
617765
4290
کۆنترین و شاره‌زایی هه‌میشه‌یی مرۆڤە
10:37
In order to create, we have to stand in that space
171
622055
2823
بۆئه‌وه‌ی ئه‌وه دروست بکه‌ین، پێویسته له‌و بۆشاییه‌دا بوه‌ستین
10:40
between what we see in the world and what we hope for,
172
624878
3800
له‌نێوان ئه‌وه‌ی که‌ل ه‌م جیهانه‌دا ده‌یبینین و ئه‌وه‌ی که هیوای بۆ ده‌خوازین
10:44
looking squarely at rejection, at heartbreak,
173
628678
4807
ته‌ماشاکردنی به‌رپه‌رچدانه‌وه، له‌دڵ شکاندندا
10:49
at war, at death.
174
633485
2574
له‌جه‌نگدا، له مردندا
10:51
That's a tough space to stand in.
175
636059
2390
ئه‌وه بۆشاییه‌کی زۆر قورسه بۆ مانه‌وه تێیدا
10:54
The educator Parker Palmer calls it "the tragic gap,"
176
638449
5389
مامۆستا، (پارکه‌ر پارمه‌ر) ناوی ده‌نێت، بۆشاییه تراجیدیه‌که
10:59
tragic not because it's sad but because it's inevitable,
177
643838
3967
تراجیک نه‌ک به‌هۆی ئه‌وه‌ی که ناخۆشه، به‌ڵکوو به‌هۆی ئه‌وه‌ی شتێکه هه‌ر ده‌بێت ببێت
11:03
and my friend Dick Nodel likes to say,
178
647805
3040
هاوڕێکه‌م (دیک نۆدڵ) ده‌یه‌وێت بڵێت
11:06
"You can hold that tension like a violin string
179
650845
2944
تۆ ده‌توانیت ئه‌و ناکۆکیه بهێڵیته‌وه وه‌ک ده‌زوی که‌مانچه
11:09
and make something beautiful."
180
653789
3436
وه شتێکی جوان دروست بکه‌یت
11:13
That tension resonates in the work of the photographer
181
657225
3138
ئه‌و ناکۆکییه کاردانه‌وه‌ی هه‌یه له‌کاری فۆتۆگرافدا
11:16
Joel Meyerowitz, who at the beginning of his career was
182
660363
3210
جۆیل مێی ڕپتیز: له‌سه‌ره‌تای ئیشکردنه‌که‌یدا
11:19
known for his street photography, for capturing a moment
183
663573
3240
به وێنه‌گری سه‌ر شه‌قامه‌کان ناسراو بوو، به‌وێنه‌گری جوڵه‌یه‌ک
11:22
on the street, and also for his beautiful photographs
184
666813
3682
له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان، هه‌روه‌ها بۆ وێنه جوانه‌کانی
11:26
of landscapes -- of Tuscany, of Cape Cod,
185
670495
3684
دیمه‌نی سروشتی -- له‌توسکانی، له کاپی کۆد، ی
11:30
of light.
186
674179
2682
ڕوناکی
11:32
Joel is a New Yorker, and his studio for many years
187
676861
3269
جۆیل خه‌ڵکی نیۆرکه، بۆ چه‌ندین ساڵ ستۆدیۆکه‌ی
11:36
was in Chelsea, with a straight view downtown
188
680130
3998
له چێڵسی بوو، له‌گه‌ڵ ڕوانین به‌سه‌ر
11:40
to the World Trade Center, and he photographed
189
684128
2915
سه‌نته‌ری بازرگانی جیهانی و ئه‌و وێنه‌ی
11:42
those buildings in every sort of light.
190
687043
4333
ئه‌و بینایانه‌ی گرتووه به‌هه‌موو جۆرێکی ڕوناکیدا
11:47
You know where this story goes.
191
691376
3650
ئێوه ده‌زانن ئه‌م چیرۆکه به‌ره‌و کوێ ده‌ڕوات
11:50
On 9/11, Joel wasn't in New York. He was out of town,
192
695026
2488
له ٩/١١ دا، جۆیل له‌نیۆرک نه‌بوو، ئه‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی شار بوو
11:53
but he raced back to the city, and raced down to the site
193
697514
4599
به‌ڵام، به‌خێرایی گه‌ڕایه‌وه شاره‌که و به‌خێرایی چووه ئه‌و به‌شه‌ی
11:58
of the destruction.
194
702113
2125
ڕوخانه‌که
12:00
Joel Meyerowitz: And like all the other passersby,
195
704238
2179
جۆیل مێی ڕۆیتز: وه‌ک هه‌موو ڕێبواره‌کانی تر
12:02
I stood outside the chain link fence on Chambers
196
706417
2900
له‌ده‌ره‌وه‌ی زنجیره‌ی ده‌وری بیناکه
12:05
and Greenwich, and all I could see was the smoke
197
709317
2198
و ناوچه‌ی سه‌وزه‌که وه‌ستابووم، وه ئه‌وه‌ی که ده‌مبینی ته‌نها دووکه‌ڵ بوو
12:07
and a little bit of rubble, and I raised my camera
198
711515
3670
وه هه‌ندێک به‌رد و کامێره‌که‌م به‌رزکرده‌وه
12:11
to take a peek, just to see if there was something to see,
199
715185
3000
بۆ گرتنی وێنه‌یه‌ک به چاوی نوقاوه‌وه، ته‌نها بۆئه‌وه‌ی بزانم که‌شتێک هه‌بوو بیبینین
12:14
and some cop, a lady cop, hit me on my shoulder,
200
718185
4344
چه‌ند پۆلیسێک، پۆلیسێکی ئافره‌ت دانه‌یه‌ک بکێشێت به‌شانم دا
12:18
and said, "Hey, no pictures!"
201
722529
2440
وه بڵێت "هێی، وێنه‌گرتن نیه
12:20
And it was such a blow that it woke me up,
202
724969
3224
ئه‌وه وه‌ک جۆره ده‌نگێگ بوو که خه‌به‌ری هێنامه‌وه
12:24
in the way that it was meant to be, I guess.
203
728193
4056
وابزانم به‌و شێوه‌یه‌ی که پێویست بوو
12:28
And when I asked her why no pictures, she said,
204
732249
2043
کاتێک پرسیارم لێکرد بۆچی وێنه نه‌گرم، ئه‌و وتی
12:30
"It's a crime scene. No photographs allowed."
205
734292
3091
ئه‌وه ناوچه‌ی تاوانه، ڕێگه به‌وێنه گرتن نادرێت
12:33
And I asked her, "What would happen if I was a member
206
737383
1469
پرسیارم لێکرد، چی ده‌بێت ئه‌گه‌ر من ئه‌ندام بووبم
12:34
of the press?" And she told me,
207
738852
2204
له ڕۆژنامه‌و میدیادا؟ ئه‌و پێی وتم
12:36
"Oh, look back there," and back a block was the press corps
208
741056
4094
ئۆو، ته‌ماشای ئه‌وێ بکه، له‌و به‌شه‌ی دواوه ڕۆژنامه نوسان کۆبونەتەوە
12:41
tied up in a little penned-in area,
209
745150
3810
له‌ناوچه‌یه‌کی بچوک بوه‌ستن
12:44
and I said, "Well, when do they go in?"
210
748960
1521
منیش وتم، باشه که‌ی ئه‌وان ده‌توانن بچنه ئه‌و شوێنه؟
12:46
and she said, "Probably never."
211
750481
2482
ئه‌و وتی، له‌وانه‌یه هه‌رگیز
12:48
And as I walked away from that, I had this crystallization,
212
752963
4491
هه‌ر که ئه‌وێم به‌جێهێشت، ئه‌وه‌م له‌لاڕوون بوو
12:53
probably from the blow, because it was an insult in a way.
213
757454
2794
له‌وانه‌یه به‌هۆی ده‌نگه‌که‌وه، چونکه ئه‌وه به‌شێوه‌یه‌ک ڕیسواکردن بوو
12:56
I thought, "Oh, if there's no pictures,
214
760248
2175
پێم وابوو، ئه‌گه‌ر وێنه نه‌بێت
12:58
then there'll be no record. We need a record."
215
762423
3506
دوایی هیچ تۆمارێک نابێت، پێویستمان به ڕیکۆرده
13:01
And I thought, "I'm gonna make that record.
216
765929
1870
وه باوه‌ڕم وابوو، من ئه‌وه تۆمار ده‌که‌م
13:03
I'll find a way to get in, because I don't want to
217
767799
2287
ڕێگه‌یه‌ک ده‌دۆزمه‌وه بۆ چونه ناوه‌وه چونکه نامه‌وێت
13:05
see this history disappear."
218
770086
1868
مێژووی بینینم که ون ده‌بێت
13:07
JB: He did. He pulled in every favor he could,
219
771954
4243
جولی بورستێن:: ئه‌و کاره‌ی کرد، هه‌موو پشتگیریه‌کی به‌کارهێنا
13:12
and got a pass into the World Trade Center site,
220
776197
2513
ڕێگه‌یه‌کی دۆزییه‌وه بۆ ناو شوێنی سه‌نته‌ری بازرگانی جیهانی
13:14
where he photographed for nine months almost every day.
221
778710
4232
شوێنێک که ڕۆژانه بۆ ماوه‌ی (٩)مانگ وێنه‌ی گرت
13:18
Looking at these photographs today brings back
222
782942
2944
ته‌ماشاکردنی ئه‌و وێنانه له‌مڕۆدا
13:21
the smell of smoke that lingered on my clothes
223
785886
2905
بۆنی ئه‌و دوکه‌ڵه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه که له‌سه‌ر جله‌کانم بوون
13:24
when I went home to my family at night.
224
788791
1997
کاتێک گه‌ڕامه‌وه ماڵه‌وه بۆ لای خێزانه‌که‌م له‌و شه‌وه‌دا
13:26
My office was just a few blocks away.
225
790788
3418
نوسینگه‌که‌م چه‌ند بینایه‌ک دووره لێوه‌ی
13:30
But some of these photographs are beautiful,
226
794206
3616
به‌ڵام هه‌ندێک له‌و وێنانه جوان ده‌رچوون
13:33
and we wondered, was it difficult for Joel Meyerowitz
227
797822
3115
ئێمه ده‌مان پرسی، ئایا بۆ (جۆیل مێی ڕۆیتز) قورس بوو
13:36
to make such beauty out of such devastation?
228
800937
4342
بۆ دروست کردنی ئه‌و جوانیه له‌و وێرانه‌یەدا؟
13:41
JM: Well, you know, ugly, I mean, powerful
229
805279
3366
جه‌ی- ئێم، ده‌زانن، ناشرین مه‌به‌ستم به توانایه
13:44
and tragic and horrific and everything, but
230
808645
3371
ترسناک و ترسێنه‌ر و هه‌موو شتێکه، به‌ڵام
13:47
it was also as, in nature, an enormous event
231
812016
4296
هه‌روه‌ها، له‌سروشتدا بۆنه‌یه‌کی گه‌وره‌یه
13:52
that was transformed after the fact into this residue,
232
816312
5166
که گوازرایەوەتەوە دوای ئه‌و ڕاستیه بۆ ئه‌م پاشماوه‌یه
13:57
and like many other ruins
233
821478
1816
وه‌ک چه‌ندین بینای تر
13:59
— you go to the ruins of the Colosseum or the ruins of a cathedral someplace —
234
823294
3849
تۆ ده‌چیت بۆ بینا کۆلۆسیۆمه‌کان یان بۆ بیناکانی ناوه‌ڕاست
14:03
and they take on a new meaning when you watch the weather.
235
827143
4637
ئه‌وان مانایه‌کی تازه وه‌رده‌گرن کاتێک ته‌ماشای که‌ش و هه‌وا ده‌که‌یت
14:07
I mean, there were afternoons I was down there,
236
831780
1873
مه‌به‌ستم ئه‌وه‌یه، دوای چەند نیوه‌ڕۆیه‌ک من چومه ئه‌وێ
14:09
and the light goes pink and there's a mist in the air
237
833653
3650
وه ڕوناکیه‌که به‌ره‌و په‌مه‌یی ده‌ڕۆشت و ته‌مێک له‌هه‌وادا ده‌بینرێ
14:13
and you're standing in the rubble, and I found myself
238
837303
4031
وە تۆ له‌سه‌ر به‌رده‌کان ده‌وه‌ستیت، و خۆم به‌و شێوه‌یه بینی
14:17
recognizing both the inherent beauty of nature
239
841334
3884
که هه‌ردوو، بینینی جوانی له‌ڕاده‌به‌ده‌ری سروشتی
14:21
and the fact that nature, as time,
240
845218
2754
ئه‌و ڕاستیه‌ی که سروشت، وه‌ک کات
14:23
is erasing this wound.
241
847972
3395
ئه‌و بیر ده‌سڕێته‌وه
14:27
Time is unstoppable, and it transforms the event.
242
851367
3834
کات ناوه‌ستێت، بۆنه‌که ده‌گوازرێته‌وه
14:31
It gets further and further away from the day,
243
855201
2329
به‌ره‌و دووریه‌کی زۆر ده‌ڕوات له‌و ڕۆژه‌دا
14:33
and light and seasons temper it in some way,
244
857530
4355
ڕوناکی و وه‌رزه‌کان به‌چه‌ند ڕێگه‌یه‌ک
14:37
and it's not that I'm a romantic. I'm really a realist.
245
861885
4144
ئه‌وه ناگه‌یه‌نێت که‌من ڕۆمانسیم، من به‌ڕاستی ڕاسته‌قینه خوازم
14:41
The reality is, there's the Woolworth Building
246
866029
3484
ڕاستیه‌که ئه‌وه‌یه که بینایه‌ک هه‌یه به‌ناوی بینای، ووڵ ۆرت
14:45
in a veil of smoke from the site, but it's now like a scrim
247
869513
5828
که به‌دوکه‌ڵ داپۆشراوه له‌و شوێنه‌دا، به‌ڵام ئێستا وه‌ک قوماشی
14:51
across a theater, and it's turning pink,
248
875341
3944
ده‌وری شانۆ وایه، به‌ره‌و به‌های بوون ده‌ڕوات
14:55
you know, and down below there are hoses spraying,
249
879285
3103
ده‌زانی، له‌خوار ئه‌وه‌وه بۆری بڵاوکردنه‌وه هه‌یه
14:58
and the lights have come on for the evening, and the water
250
882388
3009
ڕوناکیه‌که بۆ ئێواره‌که دانراوه و ئاوه‌که
15:01
is turning acid green because the sodium lamps are on,
251
885397
4028
بۆ ترشی سه‌وز ده‌گۆڕێت چونکه گڵۆپه صۆدیۆمییه‌کان هه‌ڵکراون
15:05
and I'm thinking, "My God, who could dream this up?"
252
889425
2177
من بیر له‌وه ده‌که‌مه‌وه، خوای من، کێ خه‌ون به‌مه‌وه ده‌یبینیت؟
15:07
But the fact is, I'm there, it looks like that,
253
891602
4201
به‌ڵام، ڕاستیه‌که ئه‌وه‌یه، له‌وه‌ده‌چێت
15:11
you have to take a picture.
254
895803
1894
پێویسته وێنه‌یه‌ک بگریت
15:13
JB: You have to take a picture. That sense of urgency,
255
897697
3193
جولی بورستێن: پێویسته وێنه‌یه‌ک بگری، ئه‌وە هه‌ستی فریاکه‌وتنه
15:16
of the need to get to work, is so powerful in Joel's story.
256
900890
5800
بۆ ئه‌و داوایه‌ی گه‌ڕانه‌وه بۆ سه‌رکار، زۆر دیاره له چیرۆکه‌که‌ی جوێل دا
15:22
When I saw Joel Meyerowitz recently, I told him how much
257
906690
3353
کاتێک به‌م نزیکانه (جویل مێی ڕۆیز)م بینی، پێم وت که‌چه‌ند
15:25
I admired his passionate obstinacy, his determination
258
910043
3785
سه‌رسام بووم به هه‌ست و سۆزی که‌له‌ڕه‌قی تۆ، هه‌وڵدانه‌که‌ت
15:29
to push through all the bureaucratic red tape to get to work,
259
913828
4583
بۆ په‌ستان خستنه‌سه‌ر هه‌موو ده‌زگاکانی تیپه سوره‌که بۆ گه‌ڕانه‌وه بۆ سه‌رکار
15:34
and he laughed, and he said, "I'm stubborn,
260
918411
2176
ئه‌و پێکه‌نی، وتی، من که‌له‌ڕه‌قم
15:36
but I think what's more important
261
920587
2404
به‌ڵام وابزانم ئه‌وه‌ی که زۆر گرنگه
15:38
is my passionate optimism."
262
922991
3461
ئه‌وه‌یه که هه‌ست و سۆزه‌که‌م گه‌شبینه
15:42
The first time I told these stories, a man in the audience
263
926452
2803
یه‌که‌م جار که ئه‌م چیرۆکانه‌م گێڕایه‌وه، پیاوێک له‌ناو ئاماده‌بوان
15:45
raised his hand and said, "All these artists talk about
264
929255
3490
ده‌ستی به‌رزکرده‌وه‌و وتی، هه‌موو هونه‌رمه‌نده‌کان باسی
15:48
their work, not their art, which has got me thinking about
265
932745
4738
کاره‌کانی خۆیان ده‌که‌ن، نه‌ک هونه‌ری ئه‌وان، که چه‌ند بیرۆکه‌یه‌کی لا دروست کردم له‌باره‌ی
15:53
my work and where the creativity is there,
266
937483
2668
کاره‌که‌ی خۆم داهێنان له‌کوێی ئه‌وه‌دایه
15:56
and I'm not an artist." He's right. We all wrestle
267
940151
4628
من هونه‌رمه‌ند نیم، ئه‌وه ڕاسته، هه‌موومان زۆرانبازی ده‌که‌ین
16:00
with experience and challenge, limits and loss.
268
944779
4616
له‌گه‌ڵ شاره‌زایی و به‌ربه‌رەکانێدا، سنورداری و له‌ده‌ست چون
16:05
Creativity is essential to all of us,
269
949395
2251
داهێنان بۆ هه‌موومان گرنگه
16:07
whether we're scientists or teachers,
270
951646
2653
جات ۆ زانا، یان مامۆستا
16:10
parents or entrepreneurs.
271
954299
4359
دایک و باوک یان قۆنه‌ره چی بیت
16:14
I want to leave you with another
272
958658
2177
ده‌مه‌وێت به‌جێتان بهێڵم له‌گه‌ڵ
16:16
image of a Japanese tea bowl. This one
273
960835
3094
وێنه‌ی پیاڵەی چای یابانی، ئه‌مه‌یان
16:19
is at the Freer Gallery in Washington, D.C.
274
963929
2970
ئه‌وه‌یه که له (گه‌له‌ری مزیر)ه له‌واشنتۆن دی سی
16:22
It's more than a hundred years old and you can still see
275
966899
2536
ئه‌وه ته‌مه‌نی زیاتر له سه‌د ساڵه و تۆ هێشتا ده‌یبینی
16:25
the fingermarks where the potter pinched it.
276
969435
3643
جێ په‌نجه‌ی وه‌ستای قوڕه‌که که دیاره پێوه‌ی
16:28
But as you can also see, this one did break
277
973078
2917
به‌ڵام، هه‌روه‌ها ده‌بینی که ئه‌مه‌یان شکاوه
16:31
at some point in its hundred years.
278
975995
2720
له کاتێکدا له‌سه‌د ساڵه‌که‌یدا
16:34
But the person who put it back together,
279
978715
2760
به‌ڵام ئه‌و که‌سه‌ی که دروستی کردۆته‌وه
16:37
instead of hiding the cracks,
280
981475
2564
له‌جیاتی ئه‌وه‌ی شکانه‌که بشارێته‌وه
16:39
decided to emphasize them, using gold lacquer to repair it.
281
984039
5716
بڕیاریداوه که ده‌ریبخات، به‌به‌کارهێنانی خه‌تێکی ئاڵتون له چاککردنه‌وه‌که‌یدا
16:45
This bowl is more beautiful now, having been broken,
282
989755
4444
ئێستا ده‌فره‌که جوانتره، دوای شکاندنی
16:50
than it was when it was first made,
283
994199
3012
وه‌ک له‌وه‌ی یه‌که‌م جار دروست کراوه
16:53
and we can look at those cracks, because
284
997211
2230
وه ده‌توانیت ته‌ماشای ئه‌و شکاوییه بکه‌ی چونکه
16:55
they tell the story that we all live,
285
999441
2365
ئه‌و چیرۆکانه ده‌گێڕنه‌وه که ئێمه تیایاندا ده‌ژین
16:57
of the cycle of creation and destruction,
286
1001806
3677
له‌باره‌ی دروست کردن و ڕوخاندنه‌وه
17:01
of control and letting go, of picking up the pieces
287
1005483
4927
له کۆنتڕۆڵ کردن و وازهێناندا، له‌هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی پارچه‌کاندا
17:06
and making something new.
288
1010410
1999
و دروست کردنی شتێکی تازه
17:08
Thank you. (Applause)
289
1012409
4554
سوپاس، چه‌پڵه لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Julie Burstein - Writer and radio producerAs a producer, Julie Burstein builds places to talk (brilliantly) about creative work. Her book "Spark: How Creativity Works" shares what she has learned.
Why you should listen
From where does creativity flow? In 2000, Julie Burstein created Public Radio International's show Studio 360 to explore pop culture and the arts. Hosted by novelist Kurt Andersen and produced at WNYC, the show is a guide to what's interesting now -- and asks deep questions about the drive behind creative work. Now, Burstein has written Spark: How Creativity Works, filled with stories about artists, writers and musicians (like Chuck Close, Isabel Allende, Patti Lupone). Burstein is the host of pursuitofspark.com full of conversations about creative approaches to the challenges, possibilities and pleasures of everyday life and work. She also "loves sitting in for Leonard Lopate."
Julie Burstein | Speaker | TED.com