TED2003
Sherwin Nuland: How electroshock therapy changed me
Sherwin Nuland o terapii elektrowstrząsowej
Filmed:
Readability: 3.5
1,958,485 views
Sherwin Nuland, chirurg i pisarz, przedstawia historię rozwoju terapii elektrowstrząsowej jako sposobu leczenia ciężkiej i zagrażającej życiu depresji - opisując również historię swojej własnej choroby. To poruszający, pełen emocji wykład na temat ulgi w cierpieniu, odkupienia i drugich szans.
Sherwin Nuland - Doctor
A practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy. Full bio
A practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
I'd like to do pretty much what I did the first time,
0
1000
2000
Chciałbym zrobić mniej więcej tak jak ostatnim razem
00:28
which is to choose a light-hearted theme.
1
3000
3000
czyli wybrać lekki temat.
00:31
Last time, I talked about death and dying.
2
6000
3000
Ostatnio mówiłem na temat śmierci i umierania.
00:34
This time, I'm going to talk about mental illness.
3
9000
5000
Tym razem opowiem o chorobie psychicznej.
00:39
But it has to be technological,
4
14000
1000
Ale nie może się obyć bez technologii
00:40
so I'll talk about electroshock therapy. (Laughter)
5
15000
5000
w związku z czym będę mówił na temat terapii elektrowstrząsowej (śmiech)
00:45
You know, ever since man had any notion
6
20000
3000
Odkąd tylko człowiek miał wyobrażenie
00:48
that some of his other people, his colleagues,
7
23000
4000
że niektórzy ludzie z jego otoczenia, koledzy w pracy
00:52
could be different, could be strange, could be severely depressed
8
27000
4000
mogą być inni, dziwni, mogą być w ciężkiej depresji
00:56
or what we now recognize as schizophrenia,
9
31000
4000
lub też dotknięci tym, co dzisiaj określamy jako schizofrenię
01:00
he was certain that this kind of illness
10
35000
3000
był pewien, że ten rodzaj choroby
01:03
had to come from evil spirits getting into the body.
11
38000
3000
był powodowany przez złe duchy, które zawładnęły ludzkim ciałem
01:06
So, the way of treating these diseases
12
41000
2000
Tak więc, żeby wyleczyć te choroby
01:08
in early times was to, in some way or other,
13
43000
3000
w dawnych czasach, trzeba było znaleźć sposób
01:11
exorcise those evil spirits, and this is still going on, as you know.
14
46000
5000
na wypędzenie tych złych duchów. I jak wiecie, z tym wciąż mamy do czynienia dzisiaj
01:16
But it wasn't enough to use the priests.
15
51000
2000
Jednak zabiegi księży nie były wystarczające.
01:18
When medicine became somewhat scientific, in about 450 BC,
16
53000
5000
Kiedy medycyna około 450 p.n.e stała się do pewnego stopnia dziedziną naukową,
01:23
with Hippocrates and those boys,
17
58000
2000
Hipokrates i jego koledzy
01:25
they tried to look for herbs, plants
18
60000
4000
próbowali szukać ziół, roślin
01:29
that would literally shake the bad spirits out.
19
64000
3000
które mogły by dosłownie wytrząsnąć złe duchy.
01:32
So, they found certain plants that could cause convulsions.
20
67000
3000
W ten właśnie sposób odkryli istnienie roślin, które mogły wywoływać drgawki.
01:35
And the herbals, the botanical books of up to the late Middle Ages,
21
70000
6000
Tak więc zielniki - podręczniki botaniki do czasów późnego Średniowiecza
01:41
the Renaissance are filled with prescriptions
22
76000
4000
i okresu Renesansu pełne są receptur
01:45
for causing convulsions to shake the evil spirits out.
23
80000
5000
na to jak wywołać drgawki, żeby wytrząsnąć złe duchy.
01:50
Finally, in about the sixteenth century,
24
85000
4000
W końcu, około XVI wieku
01:54
a physician whose name was Theophrastus Bombastus Aureolus von Hohenheim,
25
89000
6000
lekarz, który nazywał się Theophrastus Bombastus Auricularis von Hohenheim,
02:00
called Paracelsus, a name probably familiar to some people here --
26
95000
4000
inaczej nazywany Paracelsusem, imię zapewne znane niektórym z Was
02:04
(Laughter) -- good, old Paracelsus
27
99000
5000
(śmiech) -- stary, dobry Paracelsus
02:09
found that he could predict the degree of convulsion
28
104000
4000
odkrył, że jest w stanie przewidzieć siłę drgawek
02:13
by using a measured amount of camphor to produce the convulsion.
29
108000
4000
używając ściśle odmierzonej ilości kamfory do ich wywołania.
02:17
Can you imagine going to your closet, pulling out a mothball, and
30
112000
3000
Czy możecie sobie wyobrazić, że czując iż nadchodzi depresja idziecie do szafy, wyciągacie kulkę na mole
02:20
chewing on it if you're feeling depressed?
31
115000
3000
i zaczynacie ją żuć jak gumę?
02:23
It's better than Prozac, but I wouldn't recommend it.
32
118000
3000
To lepsze niż Prozac, ale nie polecam.
02:26
So what we see in the seventeenth, eighteenth century
33
121000
3000
Tak więc w XVII i XVIII wieku można zaobserwować
02:29
is the continued search for medications other than camphor that'll do the trick.
34
124000
5000
nieustające poszukiwania leków o podobnym do kamfory działaniu.
02:34
Well, along comes Benjamin Franklin,
35
129000
2000
No i tu pojawia się Benjamin Franklin,
02:36
and he comes close to convulsing himself
36
131000
2000
który o mało co sam nie doznał drgawek
02:38
with a bolt of electricity off the end of his kite.
37
133000
4000
po tym jak został porażony prądem ze swojego latawca.
02:42
And so people begin thinking in terms of electricity to produce convulsions.
38
137000
5000
No i tak zaczęto rozważać używanie elektryczności do wywoływania drgawek.
02:47
And then, we fast-forward to about 1932,
39
142000
4000
Przewijamy do przodu, do roku około 1932
02:51
when three Italian psychiatrists, who were largely treating depression,
40
146000
6000
kiedy to trzech włoskich psychiatrów, którzy zajmowali się głównie leczeniem depresji
02:57
began to notice among their patients, who were also epileptics,
41
152000
3000
zaczęło zauważać wśród pacjentów, którzy cierpieli również na epilepsję
03:00
that if they had an epileptic -- a series of epileptic fits,
42
155000
3000
że gdy mieli atak padaczki -- serię ataków padaczki,
03:03
a lot of them in a row -- the depression would very frequently lift.
43
158000
4000
po licznych następujących po sobie atakach depresja często ulegała poprawie.
03:07
Not only would it lift, but it might never return.
44
162000
4000
Co więcej, w niektórych przypadkach odchodziła na zawsze.
03:11
So they got very interested in producing convulsions,
45
166000
5000
Tak więc, zainteresowali się prowokacją drgawek,
03:16
measured types of convulsions.
46
171000
2000
kontrolowanych drgawek.
03:18
And they thought, "Well, we've got electricity, we'll plug somebody into the wall.
47
173000
3000
Pomyśleli sobie: "Mamy elektryczność, więc podłączymy kogoś do prądu.
03:21
That always makes hair stand up and people shake a lot."
48
176000
3000
To za każdym razem stawia włosy dębem i ludzie mają drgawki".
03:24
So, they tried it on a few pigs, and none of the pigs were killed.
49
179000
4000
Spróbowali więc na kilku świniach, no i żadna z nich nie zdechła.
03:28
So, they went to the police and they said,
50
183000
2000
Więc poszli na policję i powiedzieli,
03:30
"We know that at the Rome railroad station,
51
185000
3000
"Wiemy, że na dworcu głównym w Rzymie
03:33
there are all these lost souls wandering around,
52
188000
2000
jest pełno zagubionych dusz, które włóczą się po torach,
03:35
muttering gibberish. Can you bring one of them to us?"
53
190000
4000
coś tam mrucząc pod nosem. Czy moglibyście któregoś z nich do nas przyprowadzić?
03:39
Someone who is, as the Italians say, "cagoots."
54
194000
3000
Kogoś, kto jest, jak mówią Włosi, "gaguzz".
03:42
So they found this "cagoots" guy,
55
197000
2000
Tak więc znaleźli jednego "gaguzz" faceta,
03:44
a 39-year-old man who was really hopelessly schizophrenic,
56
199000
3000
39-letniego mężczyznę z beznadziejnym przypadkiem schizofrenii,
03:47
who was known, had been known for months,
57
202000
3000
o którym było wiadomo że od miesięcy
03:50
to be literally defecating on himself,
58
205000
4000
dosłownie załatwia się na siebie
03:54
talking nothing that made any sense,
59
209000
2000
i gada zupełnie bez sensu
03:56
and they brought him into the hospital.
60
211000
2000
i przywieźli go do szpitala.
03:58
So these three psychiatrists, after about two or three weeks of observation,
61
213000
4000
I tych trzech psychiatrów, po około dwóch czy trzech tygodniach obserwacji,
04:02
laid him down on a table,
62
217000
2000
położyło go na stole,
04:04
connected his temples to a very small source of current.
63
219000
5000
i podłączyło do skroni prąd o bardzo niskim napięciu.
04:09
They thought, "Well, we'll try 55 volts, two-tenths of a second.
64
224000
4000
Pomyśleli, "Spróbujemy 55 voltów przez 0.2 sekundy.
04:13
That's not going to do anything terrible to him."
65
228000
3000
To mu nie zaszkodzi."
04:16
So they did that.
66
231000
1000
Tak też zrobili.
04:17
Well, I have the following from a firsthand observer,
67
232000
4000
To co wam teraz opowiem, pochodzi od kogoś kto widział to na własne oczy
04:21
who told me this about 35 years ago,
68
236000
3000
i opowiedział mi o tym około 35 lat temu,
04:24
when I was thinking about these things
69
239000
2000
kiedy trochę o tych rzeczach rozmyślałem
04:26
for some research project of mine.
70
241000
3000
planując projekt naukowy.
04:29
He said, "This fellow" -- remember, he wasn't even put to sleep --
71
244000
4000
Powiedział: "Ten gość" -- pamiętajcie, że jego nawet nie uśpiono --
04:33
"after this major grand mal convulsion,
72
248000
2000
"zaraz po napadach dużych drgawek (grand mal),
04:35
sat right up, looked at these three fellas and said,
73
250000
3000
usiadł, popatrzył na tych trzech gości i powiedział,
04:38
'What the fuck are you assholes trying to do?' "
74
253000
4000
"Co do kurwy, dupki jedne próbujecie ze mną zrobić?"
04:42
(Laughter)
75
257000
8000
(śmiech)
04:50
If I could only say that in Italian.
76
265000
3000
Gdybym tylko umiał to powiedzieć po włosku.
04:53
Well, they were happy as could be, because he
77
268000
3000
No, oni oczywiście byli wniebowzięci,
04:56
hadn't said a rational word in the weeks of observation.
78
271000
4000
ponieważ on nie powiedział nic sensownego w ciągu trzech tygodni obserwacji.
05:00
So they plugged him in again,
79
275000
5000
No więc podłączyli go znowu,
05:05
and this time they used 110 volts for half a second.
80
280000
4000
ale tym razem użyli 110 woltów przez pół sekundy.
05:09
And to their amazement, after it was over,
81
284000
3000
No i ku ich kompletnemu zaskoczeniu, kiedy było już po wszystkim,
05:12
he began speaking like he was perfectly well.
82
287000
3000
on zaczął mówić jakby był kompletnie zdrowy.
05:15
He relapsed a little bit, they gave him a series of treatments,
83
290000
3000
Kiedy choroba nawróciła, poddali go serii zabiegów,
05:18
and he was essentially cured.
84
293000
1000
i praktycznie został wyleczony.
05:19
But of course, having schizophrenia,
85
294000
3000
Oczywiście, jak to zwykle ze schizofrenią bywa,
05:22
within a few months, it returned.
86
297000
2000
choroba powróciła w ciągu kilku miesięcy.
05:24
But they wrote a paper about this,
87
299000
2000
Ale napisali artykuł na ten temat,
05:26
and everybody in the Western world began using electricity
88
301000
5000
i wszyscy na Zachodzie zaczęli używać elektryczności
05:31
to convulse people who were either schizophrenic or severely depressed.
89
306000
4000
aby wywołać drgawki u ludzi, którzy mieli albo schizofrenię, albo byli w ciężkiej depresji
05:35
It didn't work very well on the schizophrenics,
90
310000
2000
Nie działało to zbyt dobrze na schizofreników,
05:37
but it was pretty clear in the '30s and by the middle of the '40s
91
312000
3000
ale już w latach 30-tych i w połowie lat 40-tych stało się jasne
05:40
that electroconvulsive therapy was very, very effective
92
315000
6000
że terapia elektrowstrząsowa była bardzo, bardzo skuteczna
05:46
in the treatment of depression.
93
321000
2000
w leczeniu depresji.
05:48
And of course, in those days, there were no antidepressant drugs,
94
323000
3000
I oczywiście w tamtych latach nie było leków antydepresyjnych,
05:51
and it became very, very popular.
95
326000
3000
więc ta terapia stała się bardzo, bardzo popularna.
05:54
They would anesthetize people,
96
329000
2000
Ludzi znieczulano,
05:56
convulse them, but the real difficulty was
97
331000
3000
i wywoływano drgawki, ale problemem pozostawał
05:59
that there was no way to paralyze muscles.
98
334000
2000
brak sposobu na sparaliżowanie mięśni.
06:01
So people would have a real grand mal seizure.
99
336000
3000
Tak wiec ludzie mieli prawdziwe napady dużych drgawek (grand mal) za każdym razem.
06:04
Bones were broken. Especially in old, fragile people,
100
339000
3000
Kości się łamały -- i szczególnie u ludzi starych, słabszych
06:07
you couldn't use it.
101
342000
2000
nie można było stosować tej terapii.
06:09
And then in the 1950s, late 1950s, the so-called muscle relaxants
102
344000
5000
No i wtedy w latach 1950-tych, późnych 1950-tych, tzw. leki zwiotczające
06:14
were developed by pharmacologists,
103
349000
2000
zostały odkryte przez farmakologów,
06:16
and it got so that you could induce a complete convulsion,
104
351000
4000
i wtedy można było indukować epizod drgawek,
06:20
an electroencephalographic convulsion -- you could see it on the brain waves --
105
355000
3000
potwierdzony na elektroencefalogramie -- można było zaobserwować zmianę fal mózgowych --
06:23
without causing any convulsion in the body except a little bit of twitching of the toes.
106
358000
5000
bez wywoływania drgawek w ciele, za wyjątkiem nieznacznego drgania palców u nóg.
06:28
So again, it was very, very popular and very, very useful.
107
363000
6000
Tak więc znów ten sposób leczenia stał się bardzo, bardzo popularny i bardzo, bardzo użyteczny.
06:34
Well, you know, in the middle '60s,
108
369000
2000
Jak wiecie, w połowie lat 60-tych
06:36
the first antidepressants came out. Tofranil was the first.
109
371000
4000
odkryto pierwsze leki przeciwdepresyjne. Pierwszy był Tofranil.
06:40
In the late '70s, early '80s, there were others,
110
375000
4000
W późnych latach 70-tych, i wczesnych 80-tych dołączyły następne,
06:44
and they were very effective.
111
379000
1000
i wszystkie były bardzo skuteczne.
06:45
And patients' rights groups seemed to get very upset
112
380000
3000
A grupy broniące praw pacjentów były bardzo niezadowolone
06:48
about the kinds of things that they would witness.
113
383000
3000
z zabiegów które widzieli.
06:51
And so the whole idea of electroconvulsive, electroshock therapy disappeared,
114
386000
6000
I tak cała koncepcja terapii elektrowstrząsowej praktycznie zniknęła
06:57
but has had a renaissance in the last 10 years.
115
392000
4000
-- aczkolwiek nastąpił jej renesans w ciągu ostatnich 10 lat.
07:01
And the reason that it has had a renaissance
116
396000
3000
A główną przyczyną tego renesansu
07:04
is that probably about 10 percent of the people, severe depressives,
117
399000
6000
jest to, że prawdopodobnie około 10% ludzi którzy są w ciężkiej depresji
07:10
do not respond, regardless of what is done for them.
118
405000
5000
nie reaguje na leczenie, bez względu na metodę.
07:15
Now, why am I telling you this story at this meeting?
119
410000
4000
No ale czemu opowiadam tą historię teraz, na tej konferencji?
07:19
I'm telling you this story, because actually ever since
120
414000
3000
Opowiadam tą historię, ponieważ odkąd tylko
07:22
Richard called me and asked me to talk about
121
417000
2000
Richard zadzwonił do mnie i poprosił, abym przygotował coś
07:24
-- as he asked all of his speakers --
122
419000
2000
-- tak samo jak poprosił pozostałych wykładowców --
07:26
to talk about something that would be new to this audience,
123
421000
3000
abym przygotował coś nowego dla słuchaczy,
07:29
that we had never talked about, never written about,
124
424000
3000
coś, o czym nigdy wcześniej ani nie mówiliśmy, ani nie pisaliśmy,
07:32
I've been planning this moment.
125
427000
3000
Tak więc, planowałem ten moment od jakiegoś czasu.
07:35
This reason really is that I am a man who, almost 30 years ago,
126
430000
5000
Prawdę powiedziawszy, mówię o tym ponieważ niecałe 30 lat temu
07:40
had his life saved by two long courses of electroshock therapy.
127
435000
8000
dwie długie serie terapii elektrowstrząsowej uratowały mi życie.
07:48
And let me tell you this story.
128
443000
4000
I pozwólcie że opowiem wam tę historię.
07:52
I was, in the 1960s, in a marriage. To use the word bad
129
447000
6000
W latach 1960-tych byłem w związku małżeńskim... który określić jako "zły"
07:58
would be perhaps the understatement of the year.
130
453000
3000
byłoby niedopowiedzeniem roku.
08:01
It was dreadful.
131
456000
2000
Ten związek był okropny.
08:03
There are, I'm sure, enough divorced people in this room
132
458000
3000
Jestem pewien, że na sali jest sporo ludzi, którzy przeszli przez rozwód
08:06
to know about the hostility, the anger, who knows what.
133
461000
6000
i wiedzą o całej tej wrogości, złości, i kto wie co jeszcze.
08:12
Being someone who had had a very difficult childhood,
134
467000
5000
Będąc osobą, która miała bardzo trudne dzieciństwo,
08:17
a very difficult adolescence --
135
472000
1000
bardzo trudny okres dorastania
08:18
it had to do with not quite poverty but close.
136
473000
4000
-- było to też związane -- z życiem na pograniczu ubóstwa.
08:22
It had to do with being brought up in a family where no one spoke English,
137
477000
3000
Było to związane z dorastaniem w rodzinie, gdzie nikt nie mówił po angielsku,
08:25
no one could read or write English.
138
480000
2000
nikt nie potrafił ani czytać, ani pisać po angielsku.
08:27
It had to do with death and disease and lots of other things.
139
482000
4000
Było to związane ze śmiercią, chorobą i wielu innymi rzeczami.
08:31
I was a little prone to depression.
140
486000
2000
-- krótko mówiąc, byłem osobą podatną na depresję.
08:33
So, as things got worse, as we really began to hate each other,
141
488000
4000
Tak więc, gdy sprawy zaczęły iść ku gorszemu, zaczęliśmy naprawdę się nienawidzić
08:37
I became progressively depressed over a period of a couple of years,
142
492000
4000
i w ciągu paru lat stopniowo wpadałem w coraz głębszą depresję,
08:41
trying to save this marriage,
143
496000
2000
próbując ocalić małżeństwo,
08:43
which was inevitably not to be saved.
144
498000
4000
którego nie dało się ocalić.
08:47
Finally, I would schedule -- all my major surgical cases,
145
502000
6000
W końcu doszło do tego, że planowałem wszystkie moje poważniejsze operacje,
08:53
I was scheduling them for 12, one o'clock in the afternoon,
146
508000
4000
planowałem je na godzinę 12-tą, pierwszą po południu
08:57
because I couldn't get out of bed before about 11 o'clock.
147
512000
4000
ponieważ nie byłem w stanie zwlec się z łóżka przed godziną 11-tą.
09:01
And anybody who's been depressed here knows what that's like.
148
516000
3000
Ktokolwiek przeszedł przez depresję, wie jak to wygląda.
09:04
I couldn't even pull the covers off myself.
149
519000
4000
Nie mogłem nawet zsunąć z siebie kołdry.
09:08
Well, you're in a university medical center,
150
523000
2000
Pracowałem wtedy w akademickim centrum medycznym,
09:10
where everybody knows everybody, and it's perfectly clear to my colleagues,
151
525000
3000
gdzie wszyscy dobrze się znają, więc moi koledzy dobrze wiedzieli co się dzieje,
09:13
so my referrals began to decrease.
152
528000
2000
tak więc przestali przysyłać do mnie pacjentów.
09:15
As my referrals began to decrease,
153
530000
3000
I w miarę jak liczba pacjentów zaczęła spadać,
09:18
I clearly became increasingly depressed
154
533000
4000
moja depresja się pogłębiała
09:22
until I thought, my God, I can't work anymore.
155
537000
2000
aż doszło do momentu, kiedy pomyślałem, o mój Boże, ja już nie mogę pracować.
09:24
And, in fact, it didn't make any difference
156
539000
2000
Ale tak naprawdę nie miało to żadnego znaczenia.
09:26
because I didn't have any patients anymore.
157
541000
2000
bo już wtedy żadni pacjenci do mnie nie przychodzili.
09:28
So, with the advice of my physician,
158
543000
4000
Tak więc za poradą mojego lekarza,
09:32
I had myself admitted to the acute care psychiatric unit of our university hospital.
159
547000
5000
zgłosiłem się na Oddział Psychiatryczny Intensywnej Terapii naszego szpitala uniwersyteckiego.
09:37
And my colleagues, who had known me since medical school
160
552000
3000
A moi koledzy, których znałem od czasów studiów
09:40
in that place, said, "Don't worry, chap. Six weeks,
161
555000
2000
powiedzieli: "Człowieku, nie martw się. Za sześć tygodni
09:42
you're back in the operating room. Everything's going to be great."
162
557000
4000
będziesz z powrotem na sali operacyjnej. Wszystko będzie w porządku."
09:46
Well, you know what bovine stercus is?
163
561000
4000
Czy wiecie, co to jest "bovine stercus"?
09:50
That proved to be a lot of bovine stercus.
164
565000
6000
Okazało się, że to właśnie był w dużej mierze "bovine stercus".
09:56
I know some people who got tenure in that place with lies like that.
165
571000
5000
Znam ludzi, którzy zrobili tam profesurę opowiadając takie bzdury.
10:01
(Laughter)
166
576000
6000
(śmiech)
10:07
So I was one of their failures.
167
582000
3000
Tak więc, ja byłem jedną z ich porażek.
10:10
But it wasn't that simple. Because by the time
168
585000
2000
Co jednak nie było takie proste, ponieważ kiedy
10:12
I got out of that unit, I was not functional at all.
169
587000
5000
wypisali mnie z tego oddziału, ja kompletnie nie byłem w stanie funkcjonować.
10:17
I could hardly see five feet in front of myself.
170
592000
2000
Ledwo widziałem na dwa metry przed sobą.
10:19
I shuffled when I walked. I was bowed over.
171
594000
3000
Chodząc, powłóczyłem nogami. Byłem zgarbiony.
10:22
I rarely bathed. I sometimes didn't shave. It was dreadful.
172
597000
5000
Rzadko się kąpałem. Czasami się nie goliłem. To było okropne.
10:27
And it was clear -- not to me,
173
602000
3000
I było jasne -- nie dla mnie,
10:30
because nothing was clear to me at that time anymore --
174
605000
3000
bo dla mnie cokolwiek się działo nie miało żadnego sensu --
10:33
that I would need long-term hospitalization
175
608000
4000
że będę potrzebował długoterminowej hospitalizacji
10:37
in that awful place called a mental hospital.
176
612000
4000
w tym okropnym miejscu zwanym szpitalem psychiatrycznym.
10:41
So I was admitted, in 1973, in the spring of 1973,
177
616000
6000
Przyjęto mnie w 1973 roku; wiosną 1973 roku
10:47
to the Institute of Living, which used to be called the Hartford Retreat.
178
622000
3000
do Institute of Living, który wcześniej nazywał się Hartford Retreat.
10:50
It was founded in the eighteenth century,
179
625000
2000
Został założony w XVIII wieku,
10:52
the largest psychiatric hospital in the state of
180
627000
4000
największy szpital psychiatryczny w stanie
10:56
Connecticut, other than the huge public hospitals
181
631000
2000
Connecticut, nie licząc ogromnych szpitali publicznych
10:58
that existed at that time.
182
633000
3000
które wtedy istniały.
11:01
And they tried everything they had.
183
636000
1000
No i próbowali wszystkiego co mieli.
11:02
They tried the usual psychotherapy.
184
637000
2000
Próbowali rutynowej psychoterapii.
11:04
They tried every medication available in those days.
185
639000
3000
Próbowali każdego leku dostępnego w tamtych czasach.
11:07
And they did have Tofranil and other things -- Mellaril, who knows what.
186
642000
4000
A wtedy używali Tofranilu i innych -- Mellaril, i kto wie co jeszcze.
11:11
Nothing happened except that I got jaundiced from one of these things.
187
646000
4000
Bez efektów, nie licząc żółtaczki, która była efektem ubocznym po jednym z tych leków.
11:15
And finally, because I was well known in Connecticut,
188
650000
6000
I ostatecznie, ponieważ byłem powszechnie znany w Connecticut,
11:21
they decided they better have a meeting of the senior staff.
189
656000
4000
zdecydowali, że lepiej będzie jeśli zbierze się konsylium medyczne.
11:25
All the senior staff got together, and I later found out what happened.
190
660000
6000
Konsylium się zebrało, a później się dowiedziałem, co się wydarzyło.
11:31
They put all their heads together and they decided
191
666000
4000
Po naradzie zdecydowali
11:35
that there was nothing that could be done
192
670000
2000
że nie ma nic innego, co mogliby zrobić
11:37
for this surgeon who had essentially separated himself from the world,
193
672000
4000
dla chirurga, który praktycznie odseperował się kompletnie od świata.
11:41
who by that time had become so overwhelmed,
194
676000
4000
i który już w tym czasie był tak obezwładniony
11:45
not just with depression and feelings
195
680000
3000
-- nie tylko przez depresję i poczucie
11:48
of worthlessness and inadequacy,
196
683000
2000
braku wartości i sensu życia,
11:50
but with obsessional thinking,
197
685000
3000
lecz także przez obsesyjne myśli,
11:53
obsessional thinking about coincidences.
198
688000
2000
obsesyjne myśli o zbiegach okoliczności.
11:55
And there were particular numbers that every time I saw them,
199
690000
3000
A także pewne liczby, które kiedy tylko gdzieś dostrzegłem
11:58
just got me dreadfully upset -- all kinds of ritualistic observances,
200
693000
6000
powodowały, że czułem się okropnie; różnego rodzaju rytualistyczne obrządki --
12:04
just awful, awful stuff.
201
699000
2000
po prostu okropne, okropne rzeczy.
12:06
Remember when you were a kid, and you had to step on every line?
202
701000
3000
Pamiętacie kiedy byliście dziećmi i musieliście nadepnąć na każdą linię na chodniku?
12:09
Well, I was a grown man who had all of these rituals,
203
704000
4000
Byłem dorosłym człowiekiem, a rządziły mną wszystkie te nawyki
12:13
and it got so there was a throbbing, there was a ferocious fear in my head.
204
708000
4000
i doszło do tego, że miałem w głowie poczucie pulsującego -- dzikiego lęku.
12:17
You've seen this painting by Edvard Munch,
205
712000
2000
Widzieliście ten obraz Edwarda Munch'a
12:19
The Scream. Every moment was a scream.
206
714000
5000
"Krzyk". "Krzyk". Każda chwila była takim krzykiem.
12:24
It was impossible. So they decided there was no therapy,
207
719000
3000
Nie dało się wytrzymać. Tak więc zdecydowali, że nie ma dla mnie leczenia.
12:27
there was no treatment. But there was one treatment,
208
722000
3000
Nie ma leczenia. Ale jednak pozostała jedna opcja,
12:30
which actually had been pioneered at the Hartford hospital in the early 1940s,
209
725000
5000
która, notabene, została wprowadzona do medycyny w szpitalu w Hartford we wczesnych latach 1940-tych.
12:35
and you can imagine what it was. It was pre-frontal lobotomy.
210
730000
8000
Możecie sobie wyobrazić o czym mówię. Lobotomia płatów czołowych.
12:43
So they decided -- I didn't know this, again,
211
738000
2000
Tak więc zadecydowali -- nie byłem tego wtedy świadomy,
12:45
I found this out later --
212
740000
1000
dowiedziałem się o tym później --
12:46
that the only thing that could be done was
213
741000
2000
że jedyną rzeczą jaka pozostała do zrobienia
12:48
for this 43-year-old man to have a pre-frontal
214
743000
4000
dla tego 43-letniego człowieka, była właśnie
12:52
lobotomy.
215
747000
3000
lobotomia platów czołowych.
12:55
Well, as in all hospitals, there was a resident
216
750000
3000
Jak we wszystkich szpitalach, był tam lekarz rezydent
12:58
assigned to my case. He was 27 years old,
217
753000
3000
przypisany do mojego przypadku. Miał 27 lat,
13:01
and he would meet with me two or three times a week.
218
756000
2000
i spotykał się ze mną dwa do trzech razy w tygodniu.
13:03
And of course, I had been there, what, three or four months at the time.
219
758000
4000
I oczywiście, ja byłem hospitalizowany -- przez jakieś trzy, cztery miesiące wtedy.
13:07
And he asked to meet with the senior staff, and they agreed to meet with him
220
762000
3000
Poprosił o spotkanie z konsylium lekarskim, i oni się zgodzili
13:10
because he was very well thought of in that place.
221
765000
2000
jako że wszyscy mieli o nim bardzo dobre zdanie.
13:12
They thought he had a really extraordinary future.
222
767000
4000
Przewidywano że czeka go świetlana przyszłość.
13:16
And he dug in his heels and said,
223
771000
1000
I on uparł się i powiedział,
13:17
"No. I know this man better than any of you. I have met with him over and over again.
224
772000
4000
"Nie. Znam tego człowieka lepiej niż ktokolwiek z was. Miałem okazję rozmawiać z nim wielokrotnie.
13:21
You've just seen him from time to time. You've read reports and so forth.
225
776000
4000
Wy widzieliście go tylko kilka razy. Czytaliście raporty itd.
13:25
I really honestly believe that the basic problem here is pure depression,
226
780000
5000
I naprawdę wierzę, że podstawowym problemem jest czysta depresja,
13:30
and all of the obsessional thinking comes out of it.
227
785000
3000
a wszystkie te obsesyjne myśli są tylko jej rezultatem.
13:33
And you know, of course, what'll happen if you do a pre-frontal lobotomy.
228
788000
3000
I oczywiście zdajecie sobie sprawę co się stanie, jeśli skażecie go na lobotomię płatów czołowych.
13:36
Any of the results along the spectrum,
229
791000
4000
Możecie otrzymać całe spektrum rezultatów, począwszy od rzeczy
13:40
from pretty bad to terrible, terrible, terrible
230
795000
2000
złych do okropnych, okropnych, okropnych.
13:42
is going to happen. If he does the best he can,
231
797000
4000
W najlepszym z możliwych wypadków
13:46
he will have no further obsessions,
232
801000
2000
skończą się obsesje,
13:48
probably no depression, but his affect will be dulled,
233
803000
3000
prawdopodobnie także depresja, ale afekt będzie miał zupełnie stępiony,
13:51
he will never go back to surgery,
234
806000
2000
już nigdy nie będzie operował,
13:53
he will never be the loving father that he was to his two children,
235
808000
4000
już nigdy nie będzie kochającym ojcem, jakim był dla swoich dzieci,
13:57
his life will be changed. If he has the usual result,
236
812000
3000
jego życie zmieni się zupełnie. Jeśli rezultat będzie typowy,
14:00
he will end up like 'One Flew Over the Cuckoo's Nest.'
237
815000
3000
skończy jak w "Locie nad Kukułczym Gniazdem".
14:03
And you know about that, just essentially in a stupor the rest of his life."
238
818000
5000
I wiecie jak to wygląda, stupor do końca życia.
14:08
Well, he said, "Can't we try a course of electroshock therapy?"
239
823000
6000
"A może spróbowalibyśmy terapii elektrowstrząsowej?"
14:14
And you know why they agreed? They agreed to humor him.
240
829000
3000
I wiecie dlaczego się zgodzili? Zgodzili się, żeby mu dogodzić.
14:17
They just thought, "Well, we'll give a course of 10.
241
832000
4000
Pomyśleli sobie, "Przepiszemy mu serię 10 zabiegów.
14:21
And so we'll lose a little time. Big deal. It doesn't make any difference."
242
836000
4000
Po prostu stracimy trochę czasu. Nic wielkiego. W końcu to bez znaczenia."
14:25
So they gave the course of 10,
243
840000
1000
No i przepisali serię 10,
14:26
and the first -- the usual course, incidentally, was six to eight
244
841000
4000
i pierwsza -- zwykła seria, tak się składa, składała się z sześciu do ośmiu zabiegów
14:30
and still is six to eight.
245
845000
2000
i wciąż jest to sześć do ośmiu --
14:32
Plugged me into the wires, put me to sleep, gave me the muscle relaxant.
246
847000
4000
podłączyli mnie do przewodów, uśpili, podali środek zwiotczający.
14:36
Six didn't work. Seven didn't work.
247
851000
2000
Sześć sesji nie dało żadnego rezultatu. Siedem też nie zadziałało.
14:38
Eight didn't work. At nine, I noticed --
248
853000
3000
Osiem nie zadziałało. Przy dziewiątym, zauważyłem --
14:41
and it's wonderful that I could notice anything
249
856000
3000
i to jest cudowne, że mogłem cokolwiek zauważyć
14:44
-- I noticed a change. And at 10, I noticed a real change.
250
859000
4000
-- zauważyłem zmianę. I po 10, zauważyłem prawdziwą zmianę.
14:48
And he went back to them, and they agreed to do another 10.
251
863000
3000
Więc on poprosił ich, i zgodzili się zapisać dodatkową serię 10 zabiegów.
14:51
Again, not a single one of them
252
866000
2000
I znów, żaden z nich nie wyobrażał sobie
14:53
-- I think there are about seven or eight of them --
253
868000
2000
-- wydaje mi się, że było ich około siedmiu lub ośmiu --
14:55
thought this would do any good. They thought this was a temporary change.
254
870000
2000
że to cokolwiek zmieni. Myśleli, że to była tylko chwilowa poprawa.
14:57
But, lo and behold, by 16, by 17,
255
872000
4000
Ale na przekór im wszystkim, po 16, 17 zabiegach
15:01
there were demonstrable differences in the way I felt.
256
876000
4000
czułem się zupełnie inaczej, co można było łatwo zauważyć.
15:05
By 18 and 19, I was sleeping through the night.
257
880000
3000
Po 18 i 19-tym zabiegu byłem w stanie przespać całą noc.
15:08
And by 20, I had the sense, I really had the sense
258
883000
4000
A po 20-tym, miałem poczucie, naprawdę miałem poczucie
15:12
that I could overcome this,
259
887000
3000
że mogę przezwyciężyć depresję,
15:15
that I was now strong enough that by an act of will,
260
890000
3000
że jestem wystarczająco silny, by aktem woli
15:18
I could blow the obsessional thinking away.
261
893000
2000
zdmuchnąć obsesyjne myśli.
15:20
I could blow the depression away.
262
895000
3000
Zdmuchnąć depresję.
15:23
And I've never forgotten -- I never will forget
263
898000
3000
Nigdy nie zapomniałem -- i nigdy nie zapomnę
15:26
-- standing in the kitchen of the unit,
264
901000
3000
-- momentu, kiedy stałem w kuchni na oddziale,
15:29
it was a Sunday morning in January of 1974,
265
904000
4000
to był niedzielny poranek w styczniu 1973 -- 4 --
15:33
standing in the kitchen by myself and thinking, "I've got the strength now to do this."
266
908000
6000
kiedy stałem sam w kuchni i pomyślałem: "Mam teraz wystarczająco dużo siły, by tego dokonać."
15:39
It was as though those tightly coiled wires in my head had been disconnected
267
914000
5000
Poczułem się jakby te ciasno zwinięte przewody w mojej głowie, nagle zostały rozłączone
15:44
and I could think clearly.
268
919000
2000
i znów mogłem jasno myśleć.
15:46
But I need a formula. I need some thing to say to myself
269
921000
5000
Ale potrzebuję formuły. Potrzebuję czegoś, co mógłbym sobie powtarzać
15:51
when I begin thinking obsessionally, obsessively.
270
926000
4000
kiedy zaczynam mieć znowu obsesyjne myśli.
15:55
Well, the Gilbert and Sullivan fans in this room
271
930000
5000
Fani Pani Gilbert i Sullivan, którzy są tu na sali
16:00
will remember "Ruddigore," and they will remember Mad Margaret,
272
935000
3000
pamiętają "Ruddigore", i pamiętają też "Szaloną Małgorzatę",
16:03
and they will remember that she was married
273
938000
2000
i pamiętają, że ona wyszła za mąż
16:05
to a fellow named Sir Despard Murgatroyd.
274
940000
4000
za gościa, który nazywał się Sir Despard Murgatroyd.
16:09
And she used to go nuts, every five minutes or so in the play,
275
944000
4000
I w sztuce, co kilka minut, zaczynała wariować
16:13
and he said to her, "We must have a word to bring you back to reality,
276
948000
3000
i on powiedział do niej: "Musimy mieć słowo, które sprowadzi cię z powrotem na ziemię"
16:16
and the word, my dear, will be 'Basingstoke.'"
277
951000
4000
i tym słowem, moja droga, będzie "Basingstoke".
16:20
So every time she got a little nuts,
278
955000
2000
Tak więc, za każdym razem gdy ona trochę wariowała,
16:22
he would say, "Basingstoke!" And she would say,
279
957000
2000
on mówił: "Basingtoke!" Na co ona odpowiadała,
16:24
"Basingstoke, it is." And she would be fine for a little while.
280
959000
4000
"Tak jest, Basingstoke." I to ją uspokajało na jakiś czas.
16:28
Well, you know, I'm from the Bronx. I can't say "Basingstoke."
281
963000
4000
Jednak, wiecie, ja pochodzę z Bronxu. Nie potrafię powiedzieć "Basingstoke."
16:32
But I had something better. And it was very simple.
282
967000
4000
Ale wynalazłem coś lepszego, i do tego coś bardzo prostego.
16:36
It was, "Ah, fuck it!"
283
971000
3000
"Aah, pieprzyć to!"
16:39
(Laughter) Much better than "Basingstoke,"
284
974000
5000
(śmiech) Działa znacznie lepiej niż Basingstoke,
16:44
at least for me. And it worked -- my God, it worked.
285
979000
4000
przynajmniej w moim przypadku. I to, mój Boże, naprawde działało.
16:48
Every time I would begin thinking obsessionally --
286
983000
2000
Za każdym razem, kiedy opanowywały mnie obsesyjne myśli --
16:50
again, once more, after 20 shock treatments
287
985000
4000
i znów, po raz kolejny, po 20 zabiegach terapii elektrowstrząsowej
16:54
-- I would say, "Ah, fuck it."
288
989000
4000
-- za każdym razem mówiłem sobie "Aah, pieprzyć to!"
16:58
And things got better and better,
289
993000
2000
I sprawy miały się ku lepszemu,
17:00
and within three or four months,
290
995000
3000
i po około trzech lub czterech miesiącach
17:03
I was discharged from that hospital, and I joined a group of surgeons
291
998000
3000
zostałem wypisany ze szpitala i dołączyłem do grupy chirurgów
17:06
where I could work with other people in the community,
292
1001000
4000
co pozwoliło mi pracować z innymi ludźmi z mojego środowiska,
17:10
not in New Haven, but fairly close by.
293
1005000
3000
nie w samym New Haven, ale dość blisko.
17:13
I stayed there for three years.
294
1008000
2000
Byłem tam przez trzy lata.
17:15
At the end of three years, I went back to New Haven,
295
1010000
4000
I na koniec trzeciego roku wróciłem do New Haven.
17:19
had remarried by that time.
296
1014000
4000
Byłem już wtedy żonaty.
17:23
I brought my wife with me, actually, to make sure I could get through this.
297
1018000
6000
Przeprowadziłem się razem z żoną, tak naprawdę, żeby się upewnić, że uda mi się przetrwać.
17:29
My children came back to live with us.
298
1024000
6000
Moje dzieci wróciły aby z nami zamieszkać.
17:35
We had two more children after that.
299
1030000
3000
I mieliśmy jeszcze dwójkę potem.
17:38
Resuscitated the career, even better than it had been before.
300
1033000
5000
Udało mi się zreanimować moją karierę, a nawet rozwinąć ją do poziomu wyższego niż ten, który osiągnąłem przed chorobą.
17:43
Went right back into the university
301
1038000
4000
Wróciłem na uniwersytet
17:47
and began to write books.
302
1042000
3000
i zacząłem pisać książki.
17:50
Well, you know, it's been a wonderful life.
303
1045000
3000
Miałem cudowne życie,
17:53
It's been, as I said, close to 30 years.
304
1048000
4000
przez, jak wspominałem, około 30 lat.
17:57
I stopped doing surgery about six years ago
305
1052000
3000
Przestałem praktykować chirurgię jakieś sześć lat temu.
18:00
and became a full-time writer, as many people know.
306
1055000
4000
i, jak wielu z was wie, poświęciłem się pisarstwu.
18:04
But it's been very exciting. It's been very happy.
307
1059000
3000
Moje życie było pasjonujące, bardzo szczęśliwe.
18:07
Every once in a while, I have to say, "Ah, fuck it."
308
1062000
2000
I tylko od czasu do czasu muszę zaklnąć, "Aah, pieprzyć to!"
18:09
Every once in a while, I get somewhat depressed and a little obsessional.
309
1064000
3000
I tylko od czasu do czasu popadam trochę w depresję i w obsesyjne myśli.
18:12
So, I'm not free of all of this. But it's worked. It's always worked.
310
1067000
10000
Nie byłem w stanie uwolnić się od niej zupełnie. Ale to zadziałało. To zawsze działało.
18:22
Why have I chosen, after never, ever talking about this, to talk about it now?
311
1077000
8000
Ale dlaczego zdecydowałem się o tym opowiedzieć właśnie teraz, choć nigdy wcześniej tego nie zrobiłem?
18:30
Well, those of you who know some of these books
312
1085000
3000
Ci z Was, którzy znają niektóre z tych książek
18:33
know that one is about death and dying,
313
1088000
3000
wiedzą, że jedna z nich jest o śmierci i umieraniu,
18:36
one is about the human body and the human spirit,
314
1091000
2000
druga jest na temat ludzkiego ciała i ducha,
18:38
one is about the way mystical thoughts are constantly in our minds,
315
1093000
5000
kolejna opowiada o tym, że myśli mistyczne nigdy nas nie opuszczają,
18:43
and they have always to do with my own personal experiences.
316
1098000
5000
i wszystkie te książki są powiązane z moimi osobistymi doświadczeniami.
18:48
One might think reading these books
317
1103000
3000
Ktoś może pomyśleć, czytając je
18:51
-- and I've gotten thousands of letters about them
318
1106000
3000
-- a dostałem tysiące listów na ten temat
18:54
by people who do think this --
319
1109000
2000
od ludzi, którzy tak uważają --
18:56
that based on my life's history as I've portrayed in the books,
320
1111000
3000
że na podstawie historii mojego życia, tak jak to opisałem w moich książkach,
18:59
my early life's history, I am someone who has overcome adversity.
321
1114000
5000
na podstawie historii mojego dorastania, jestem kimś komu udało się pokonać przeciwieństwa losu.
19:04
That I am someone who has drunk, drank, drunk
322
1119000
5000
Jestem kimś kto nieustannie pije
19:09
of the bitter dregs of near-disaster in childhood
323
1124000
7000
z kielicha goryczy tej niemal-katastrofy w dzieciństwie
19:16
and emerged not just unscathed but strengthened.
324
1131000
5000
i mimo tego wyłonił się nie tylko bez uszczerbku, ale mocniejszy.
19:21
I really have it figured out, so that I can advise people about
325
1136000
3000
Naprawdę to rozgryzłem, tak więc mogę doradzać ludziom na temat
19:24
death and dying, so that I can talk about mysticism and the human spirit.
326
1139000
5000
śmierci i umierania, mogę mówić na temat mistycyzmu i ludzkiego ducha.
19:29
And I've always felt guilty about that.
327
1144000
2000
I zawsze miałem z tego powodu poczucie winy.
19:31
I've always felt that somehow I was an impostor
328
1146000
3000
Zawsze czułem, że w jakimś sensie jestem hochsztaplerem
19:34
because my readers don't know what I have just told you.
329
1149000
5000
ponieważ moi czytelnicy nie wiedzą o mnie tego, co wam właśnie opowiedziałem.
19:39
It's known by some people in New Haven, obviously,
330
1154000
3000
Oczywiście, niektórzy w New Haven dobrze o tym wiedzą,
19:42
but it is not generally known.
331
1157000
2000
ale nie jest to powszechnie znane.
19:44
So one of the reasons that I have come here to talk about this today
332
1159000
5000
Tak więc jednym z powodów, dla których jestem dziś tutaj, aby wam o tym opowiedzieć
19:49
is to -- frankly, selfishly --
333
1164000
5000
jest -- mówiąc wprost --
19:54
unburden myself and let it be known
334
1169000
3000
moja egoistyczna chęć by się od tego poczucia winy uwolnić i również by oświadczyć
19:57
that this is not an untroubled mind that has written all of these books.
335
1172000
6000
że wszystkie te książki zostały poczęte w umyśle, którego nie ominęły nieszczęścia.
20:03
But more importantly, I think,
336
1178000
3000
Jednak jeszcze ważniejszy, jak myślę,
20:06
is the fact that a very significant proportion
337
1181000
2000
jest fakt, że znacząca część
20:08
of people in this audience are under 30,
338
1183000
4000
widowni jest poniżej 30-tki.
20:12
and there are many, of course, who are well over 30.
339
1187000
6000
Oczywiście nie brakuje też ludzi, którzy są dużo starsi.
20:18
For people under 30, and it looks to me like almost all of you
340
1193000
3000
Dla tych przed 30-tką, i wydaje mi się, że to dotyczy prawie wszystkich z was
20:21
-- I would say all of you --
341
1196000
1000
-- powiedziałbym nawet że was wszystkich --
20:22
are either on the cusp of a magnificent and exciting career
342
1197000
5000
jesteście albo na progu olśniewającej i ekscytującej kariery
20:27
or right into a magnificent and exciting career:
343
1202000
4000
albo już w jej trakcie
20:31
anything can happen to you. Things change.
344
1206000
4000
i wszystko może się wydarzyć. Rzeczy się zmieniają.
20:35
Accidents happen. Something from childhood comes back to haunt you.
345
1210000
4000
Zdarzają się nieszczęścia. Coś nagle powraca z dzieciństwa, żeby was prześladować.
20:39
You can be thrown off the track.
346
1214000
2000
Możecie zostać wykolejeni przez los.
20:41
I hope it happens to none of you,
347
1216000
1000
Mam nadzieję, że nikomu z was się to nie przydarzy,
20:42
but it will probably happen to a small percentage of you.
348
1217000
5000
aczkolwiek, prawdopodobnie zdarzy się to niektórym z was.
20:47
To those to whom it doesn't happen, there will be adversities.
349
1222000
5000
Ci, którym się to nie przydarzy, napotkają inne przeciwności losu.
20:52
If I, with the bleakness of spirit,
350
1227000
4000
Jeśli ja, naznaczony duchem skrajnego pesymizmu
20:56
with no spirit, that I had in the 1970s
351
1231000
5000
albo nawet bez ducha, jak to było w latach 1970-tych,
21:01
and no possibility of recovery,
352
1236000
2000
i bez szansy na wyleczenie
21:03
as far as that group of very experienced psychiatrists thought,
353
1238000
4000
jak była przekonana ta grupa bardzo doświadczonych psychiatrów,
21:07
if I can find my way back from this,
354
1242000
2000
jeśli dałem radę znaleźć dla siebie drogę powrotu
21:09
believe me, anybody can find their way back
355
1244000
4000
uwierzcie mi, każdy jest w stanie tego dokonać,
21:13
from any adversity that exists in their lives.
356
1248000
5000
pokonać wszelkie przeciwności losu, które napotka w życiu.
21:18
And for those who are older, who have lived through
357
1253000
1000
I ci z was, starsi wiekiem, którzy przeszli w życiu
21:19
perhaps not something as bad as this,
358
1254000
3000
przez wiele, może nie aż do tego stopnia,
21:22
but who have lived through difficult times,
359
1257000
3000
ale którzy doznali w życiu wielu przeciwności,
21:25
perhaps where they lost everything, as I did,
360
1260000
2000
być może stracili, tak jak i ja, wszystko co posiadali
21:27
and started out all over again, some of these things will seem very familiar.
361
1262000
7000
i zaczęli od nowa, od początku -- niektóre z tych rzeczy będą wam znajome.
21:34
There is recovery.
362
1269000
5000
Powrót do zdrowia jest możliwy.
21:39
There is redemption. And there is resurrection.
363
1274000
8000
Możliwe jest też odkupienie. Możliwe jest odrodzenie.
21:47
There are resurrection themes in every society that has ever been studied,
364
1282000
4000
Wątki odrodzenia można odnaleźć w każdym społeczeństwie, które kiedykolwiek poddane zostało badaniu.
21:51
and it is because not just only do we fantasize
365
1286000
3000
i wynika to z faktu, że nie tylko fantazjujemy
21:54
about the possibility of resurrection and recovery,
366
1289000
3000
na temat możliwości odrodzenia i powrotu do zdrowia,
21:57
but it actually happens. And it happens a lot.
367
1292000
4000
ale że to naprawdę się zdarza. I co więcej, zdarza się to bardzo często.
22:01
Perhaps the most popular resurrection theme,
368
1296000
4000
Wydaje się, że najbardziej popularnym wątkiem związanym z odrodzeniem,
22:05
outside of specifically religious ones,
369
1300000
3000
poza tymi związanymi z religią,
22:08
is the one about the phoenix, the ancient story of the phoenix,
370
1303000
4000
jest wątek Feniksa, starożytna historia Feniksa
22:12
who, every 500 years, resurrects itself from its own ashes
371
1307000
7000
który, co 500 lat, odradza się z popiołów
22:19
to go on to live a life that is
372
1314000
3000
aby wieść życie, które jest
22:22
even more beautiful than it was before. Richard,
373
1317000
3000
jeszcze piękniejsze niż to, którego doświadczył wcześniej. Richard,
22:25
thanks very much.
374
1320000
1000
dziękuję Ci bardzo.
ABOUT THE SPEAKER
Sherwin Nuland - DoctorA practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy.
Why you should listen
Sherwin Nuland was a practicing surgeon for 30 years and treated more than 10,000 patients -- then became an author and speaker on topics no smaller than life and death, our minds, our morality, aging and the human spirit.
His 1994 book How We Die: Reflections of Life's Final Chapter demythologizes the process of dying. Through stories of real patients and his own family, he examines the seven most common causes of death: old age, cancer, AIDS, Alzheimer's, accidents, heart disease and stroke, and their effects. The book, one of more than a dozen he wrote, won the National Book Award, was a finalist for the Pultizer Prize, and spent 34 weeks on the New York Times best-seller list. Other books include How We Live, The Art of Aging: A Doctor's Prescription for Well-Being; and The Soul of Medicine: Tales from the Bedside.
Sherwin Nuland | Speaker | TED.com