ABOUT THE SPEAKER
Sherwin Nuland - Doctor
A practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy.

Why you should listen

Sherwin Nuland was a practicing surgeon for 30 years and treated more than 10,000 patients -- then became an author and speaker on topics no smaller than life and death, our minds, our morality, aging and the human spirit.

His 1994 book How We Die: Reflections of Life's Final Chapter demythologizes the process of dying. Through stories of real patients and his own family, he examines the seven most common causes of death: old age, cancer, AIDS, Alzheimer's, accidents, heart disease and stroke, and their effects. The book, one of more than a dozen he wrote, won the National Book Award, was a finalist for the Pultizer Prize, and spent 34 weeks on the New York Times best-seller list. Other books include How We Live, The Art of Aging: A Doctor's Prescription for Well-Being; and The Soul of Medicine: Tales from the Bedside.

More profile about the speaker
Sherwin Nuland | Speaker | TED.com
TED2003

Sherwin Nuland: How electroshock therapy changed me

Sherwin Nuland o terapii elektrowstrząsowej

Filmed:
1,958,485 views

Sherwin Nuland, chirurg i pisarz, przedstawia historię rozwoju terapii elektrowstrząsowej jako sposobu leczenia ciężkiej i zagrażającej życiu depresji - opisując również historię swojej własnej choroby. To poruszający, pełen emocji wykład na temat ulgi w cierpieniu, odkupienia i drugich szans.
- Doctor
A practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:26
I'd like to do prettyładny much what I did the first time,
0
1000
2000
Chciałbym zrobić mniej więcej tak jak ostatnim razem
00:28
whichktóry is to choosewybierać a light-heartedwesoły thememotyw.
1
3000
3000
czyli wybrać lekki temat.
00:31
Last time, I talkedrozmawialiśmy about deathśmierć and dyingumierający.
2
6000
3000
Ostatnio mówiłem na temat śmierci i umierania.
00:34
This time, I'm going to talk about mentalpsychiczny illnesschoroba.
3
9000
5000
Tym razem opowiem o chorobie psychicznej.
00:39
But it has to be technologicaltechniczny,
4
14000
1000
Ale nie może się obyć bez technologii
00:40
so I'll talk about electroshockporażenia prądem therapyterapia. (LaughterŚmiech)
5
15000
5000
w związku z czym będę mówił na temat terapii elektrowstrząsowej (śmiech)
00:45
You know, ever sinceod man had any notionpojęcie
6
20000
3000
Odkąd tylko człowiek miał wyobrażenie
00:48
that some of his other people, his colleagueskoledzy,
7
23000
4000
że niektórzy ludzie z jego otoczenia, koledzy w pracy
00:52
could be differentróżne, could be strangedziwne, could be severelysurowo depressedprzygnębiony
8
27000
4000
mogą być inni, dziwni, mogą być w ciężkiej depresji
00:56
or what we now recognizerozpoznać as schizophreniaschizofrenia,
9
31000
4000
lub też dotknięci tym, co dzisiaj określamy jako schizofrenię
01:00
he was certainpewny that this kinduprzejmy of illnesschoroba
10
35000
3000
był pewien, że ten rodzaj choroby
01:03
had to come from evilzło spiritsduchy gettinguzyskiwanie into the bodyciało.
11
38000
3000
był powodowany przez złe duchy, które zawładnęły ludzkim ciałem
01:06
So, the way of treatingleczenie these diseaseschoroby
12
41000
2000
Tak więc, żeby wyleczyć te choroby
01:08
in earlywcześnie timesczasy was to, in some way or other,
13
43000
3000
w dawnych czasach, trzeba było znaleźć sposób
01:11
exorcisewypędzić those evilzło spiritsduchy, and this is still going on, as you know.
14
46000
5000
na wypędzenie tych złych duchów. I jak wiecie, z tym wciąż mamy do czynienia dzisiaj
01:16
But it wasn'tnie było enoughdość to use the priestsksięża.
15
51000
2000
Jednak zabiegi księży nie były wystarczające.
01:18
When medicinelekarstwo becamestał się somewhatnieco scientificnaukowy, in about 450 BCBC,
16
53000
5000
Kiedy medycyna około 450 p.n.e stała się do pewnego stopnia dziedziną naukową,
01:23
with HippocratesHipokrates and those boyschłopcy,
17
58000
2000
Hipokrates i jego koledzy
01:25
they triedwypróbowany to look for herbszioła, plantsrośliny
18
60000
4000
próbowali szukać ziół, roślin
01:29
that would literallydosłownie shakepotrząsnąć the badzły spiritsduchy out.
19
64000
3000
które mogły by dosłownie wytrząsnąć złe duchy.
01:32
So, they founduznany certainpewny plantsrośliny that could causeprzyczyna convulsionsdrgawki.
20
67000
3000
W ten właśnie sposób odkryli istnienie roślin, które mogły wywoływać drgawki.
01:35
And the herbalszioła, the botanicalbotaniczny booksksiążki of up to the latepóźno MiddleŚrodkowy AgesWieku,
21
70000
6000
Tak więc zielniki - podręczniki botaniki do czasów późnego Średniowiecza
01:41
the RenaissanceRenesansu are filledwypełniony with prescriptionsrecepty
22
76000
4000
i okresu Renesansu pełne są receptur
01:45
for causingspowodowanie convulsionsdrgawki to shakepotrząsnąć the evilzło spiritsduchy out.
23
80000
5000
na to jak wywołać drgawki, żeby wytrząsnąć złe duchy.
01:50
FinallyWreszcie, in about the sixteenthXVI centurystulecie,
24
85000
4000
W końcu, około XVI wieku
01:54
a physicianlekarz whosektórego nameNazwa was TheophrastusTeofrast BombastusBombastus AureolusAureolus vonvon HohenheimHohenheim,
25
89000
6000
lekarz, który nazywał się Theophrastus Bombastus Auricularis von Hohenheim,
02:00
callednazywa ParacelsusParacelsus, a nameNazwa probablyprawdopodobnie familiarznajomy to some people here --
26
95000
4000
inaczej nazywany Paracelsusem, imię zapewne znane niektórym z Was
02:04
(LaughterŚmiech) -- good, oldstary ParacelsusParacelsus
27
99000
5000
(śmiech) -- stary, dobry Paracelsus
02:09
founduznany that he could predictprzepowiadać, wywróżyć the degreestopień of convulsiondrgawki
28
104000
4000
odkrył, że jest w stanie przewidzieć siłę drgawek
02:13
by usingza pomocą a measuredwymierzony amountilość of camphorKamfora to produceprodukować the convulsiondrgawki.
29
108000
4000
używając ściśle odmierzonej ilości kamfory do ich wywołania.
02:17
Can you imaginewyobrażać sobie going to your closetSzafa, pullingciągnięcie out a mothballćma piłkę, and
30
112000
3000
Czy możecie sobie wyobrazić, że czując iż nadchodzi depresja idziecie do szafy, wyciągacie kulkę na mole
02:20
chewingdo żucia on it if you're feelinguczucie depressedprzygnębiony?
31
115000
3000
i zaczynacie ją żuć jak gumę?
02:23
It's better than ProzacProzac, but I wouldn'tnie recommendpolecić it.
32
118000
3000
To lepsze niż Prozac, ale nie polecam.
02:26
So what we see in the seventeenthXVII, eighteenthXVIII centurystulecie
33
121000
3000
Tak więc w XVII i XVIII wieku można zaobserwować
02:29
is the continuednieprzerwany searchszukanie for medicationsleki other than camphorKamfora that'llto zrobi do the tricksztuczka.
34
124000
5000
nieustające poszukiwania leków o podobnym do kamfory działaniu.
02:34
Well, alongwzdłuż comespochodzi BenjaminBenjamin FranklinFranklin,
35
129000
2000
No i tu pojawia się Benjamin Franklin,
02:36
and he comespochodzi closeblisko to convulsingkonwulsje himselfsamego siebie
36
131000
2000
który o mało co sam nie doznał drgawek
02:38
with a boltśruba of electricityElektryczność off the endkoniec of his kitelatawiec.
37
133000
4000
po tym jak został porażony prądem ze swojego latawca.
02:42
And so people beginzaczynać thinkingmyślący in termswarunki of electricityElektryczność to produceprodukować convulsionsdrgawki.
38
137000
5000
No i tak zaczęto rozważać używanie elektryczności do wywoływania drgawek.
02:47
And then, we fast-forwardprzewijanie do przodu to about 1932,
39
142000
4000
Przewijamy do przodu, do roku około 1932
02:51
when threetrzy ItalianWłoski psychiatristsPsychiatrzy, who were largelyw dużej mierze treatingleczenie depressiondepresja,
40
146000
6000
kiedy to trzech włoskich psychiatrów, którzy zajmowali się głównie leczeniem depresji
02:57
beganrozpoczął się to noticeogłoszenie amongpośród theirich patientspacjenci, who were alsorównież epilepticschorych na epilepsję,
41
152000
3000
zaczęło zauważać wśród pacjentów, którzy cierpieli również na epilepsję
03:00
that if they had an epilepticepileptyczny -- a seriesseria of epilepticepileptyczny fitspasuje,
42
155000
3000
że gdy mieli atak padaczki -- serię ataków padaczki,
03:03
a lot of them in a rowrząd -- the depressiondepresja would very frequentlyczęsto liftwinda.
43
158000
4000
po licznych następujących po sobie atakach depresja często ulegała poprawie.
03:07
Not only would it liftwinda, but it mightmoc never returnpowrót.
44
162000
4000
Co więcej, w niektórych przypadkach odchodziła na zawsze.
03:11
So they got very interestedzainteresowany in producingprodukujący convulsionsdrgawki,
45
166000
5000
Tak więc, zainteresowali się prowokacją drgawek,
03:16
measuredwymierzony typestypy of convulsionsdrgawki.
46
171000
2000
kontrolowanych drgawek.
03:18
And they thought, "Well, we'vemamy got electricityElektryczność, we'lldobrze plugwtyczka somebodyktoś into the wallŚciana.
47
173000
3000
Pomyśleli sobie: "Mamy elektryczność, więc podłączymy kogoś do prądu.
03:21
That always makesczyni hairwłosy standstoisko up and people shakepotrząsnąć a lot."
48
176000
3000
To za każdym razem stawia włosy dębem i ludzie mają drgawki".
03:24
So, they triedwypróbowany it on a fewkilka pigswieprzowy, and noneŻaden of the pigswieprzowy were killedzabity.
49
179000
4000
Spróbowali więc na kilku świniach, no i żadna z nich nie zdechła.
03:28
So, they wentposzedł to the policePolicja and they said,
50
183000
2000
Więc poszli na policję i powiedzieli,
03:30
"We know that at the RomeRome railroadpopędzać stationstacja,
51
185000
3000
"Wiemy, że na dworcu głównym w Rzymie
03:33
there are all these lostStracony soulsdusze wanderingwędrówki around,
52
188000
2000
jest pełno zagubionych dusz, które włóczą się po torach,
03:35
mutteringmrucząc gibberishbełkot. Can you bringprzynieść one of them to us?"
53
190000
4000
coś tam mrucząc pod nosem. Czy moglibyście któregoś z nich do nas przyprowadzić?
03:39
SomeoneKtoś who is, as the ItaliansWłosi say, "cagootscagoots."
54
194000
3000
Kogoś, kto jest, jak mówią Włosi, "gaguzz".
03:42
So they founduznany this "cagootscagoots" guy,
55
197000
2000
Tak więc znaleźli jednego "gaguzz" faceta,
03:44
a 39-year-old-roczny man who was really hopelesslybeznadziejnie schizophrenicschizofreniczny,
56
199000
3000
39-letniego mężczyznę z beznadziejnym przypadkiem schizofrenii,
03:47
who was knownznany, had been knownznany for monthsmiesiące,
57
202000
3000
o którym było wiadomo że od miesięcy
03:50
to be literallydosłownie defecatingdefekacji on himselfsamego siebie,
58
205000
4000
dosłownie załatwia się na siebie
03:54
talkingmówić nothing that madezrobiony any sensesens,
59
209000
2000
i gada zupełnie bez sensu
03:56
and they broughtprzyniósł him into the hospitalszpital.
60
211000
2000
i przywieźli go do szpitala.
03:58
So these threetrzy psychiatristsPsychiatrzy, after about two or threetrzy weekstygodnie of observationobserwacja,
61
213000
4000
I tych trzech psychiatrów, po około dwóch czy trzech tygodniach obserwacji,
04:02
laidpołożony him down on a tablestół,
62
217000
2000
położyło go na stole,
04:04
connectedpołączony his templesświątynie to a very smallmały sourceźródło of currentobecny.
63
219000
5000
i podłączyło do skroni prąd o bardzo niskim napięciu.
04:09
They thought, "Well, we'lldobrze try 55 voltsv, two-tenthsdwie dziesiąte of a seconddruga.
64
224000
4000
Pomyśleli, "Spróbujemy 55 voltów przez 0.2 sekundy.
04:13
That's not going to do anything terriblestraszny to him."
65
228000
3000
To mu nie zaszkodzi."
04:16
So they did that.
66
231000
1000
Tak też zrobili.
04:17
Well, I have the followingnastępujący from a firsthandz pierwszej ręki observerobserwator,
67
232000
4000
To co wam teraz opowiem, pochodzi od kogoś kto widział to na własne oczy
04:21
who told me this about 35 yearslat agotemu,
68
236000
3000
i opowiedział mi o tym około 35 lat temu,
04:24
when I was thinkingmyślący about these things
69
239000
2000
kiedy trochę o tych rzeczach rozmyślałem
04:26
for some researchBadania projectprojekt of minekopalnia.
70
241000
3000
planując projekt naukowy.
04:29
He said, "This fellowfacet" -- rememberZapamiętaj, he wasn'tnie było even put to sleepsen --
71
244000
4000
Powiedział: "Ten gość" -- pamiętajcie, że jego nawet nie uśpiono --
04:33
"after this majorpoważny grandwielki malMal convulsiondrgawki,
72
248000
2000
"zaraz po napadach dużych drgawek (grand mal),
04:35
satsob right up, lookedspojrzał at these threetrzy fellaschłopaki and said,
73
250000
3000
usiadł, popatrzył na tych trzech gości i powiedział,
04:38
'What the fuckpierdolić are you assholesdupki tryingpróbować to do?' "
74
253000
4000
"Co do kurwy, dupki jedne próbujecie ze mną zrobić?"
04:42
(LaughterŚmiech)
75
257000
8000
(śmiech)
04:50
If I could only say that in ItalianWłoski.
76
265000
3000
Gdybym tylko umiał to powiedzieć po włosku.
04:53
Well, they were happyszczęśliwy as could be, because he
77
268000
3000
No, oni oczywiście byli wniebowzięci,
04:56
hadn'tnie miał said a rationalracjonalny wordsłowo in the weekstygodnie of observationobserwacja.
78
271000
4000
ponieważ on nie powiedział nic sensownego w ciągu trzech tygodni obserwacji.
05:00
So they pluggedpodłączony him in again,
79
275000
5000
No więc podłączyli go znowu,
05:05
and this time they used 110 voltsv for halfpół a seconddruga.
80
280000
4000
ale tym razem użyli 110 woltów przez pół sekundy.
05:09
And to theirich amazementzdumienie, after it was over,
81
284000
3000
No i ku ich kompletnemu zaskoczeniu, kiedy było już po wszystkim,
05:12
he beganrozpoczął się speakingmówienie like he was perfectlydoskonale well.
82
287000
3000
on zaczął mówić jakby był kompletnie zdrowy.
05:15
He relapsednawrót a little bitkawałek, they gavedał him a seriesseria of treatmentszabiegi,
83
290000
3000
Kiedy choroba nawróciła, poddali go serii zabiegów,
05:18
and he was essentiallygłównie curedwyleczyć.
84
293000
1000
i praktycznie został wyleczony.
05:19
But of coursekurs, havingmający schizophreniaschizofrenia,
85
294000
3000
Oczywiście, jak to zwykle ze schizofrenią bywa,
05:22
withinw ciągu a fewkilka monthsmiesiące, it returnedzwrócony.
86
297000
2000
choroba powróciła w ciągu kilku miesięcy.
05:24
But they wrotenapisał a paperpapier about this,
87
299000
2000
Ale napisali artykuł na ten temat,
05:26
and everybodywszyscy in the WesternWestern worldświat beganrozpoczął się usingza pomocą electricityElektryczność
88
301000
5000
i wszyscy na Zachodzie zaczęli używać elektryczności
05:31
to convulsewstrząsnąć people who were eitherzarówno schizophrenicschizofreniczny or severelysurowo depressedprzygnębiony.
89
306000
4000
aby wywołać drgawki u ludzi, którzy mieli albo schizofrenię, albo byli w ciężkiej depresji
05:35
It didn't work very well on the schizophrenicsschizofreników,
90
310000
2000
Nie działało to zbyt dobrze na schizofreników,
05:37
but it was prettyładny clearjasny in the '30s and by the middleśrodkowy of the '40s
91
312000
3000
ale już w latach 30-tych i w połowie lat 40-tych stało się jasne
05:40
that electroconvulsiveelektrowstrząsami therapyterapia was very, very effectiveefektywny
92
315000
6000
że terapia elektrowstrząsowa była bardzo, bardzo skuteczna
05:46
in the treatmentleczenie of depressiondepresja.
93
321000
2000
w leczeniu depresji.
05:48
And of coursekurs, in those daysdni, there were no antidepressantprzeciwdepresyjne drugsleki,
94
323000
3000
I oczywiście w tamtych latach nie było leków antydepresyjnych,
05:51
and it becamestał się very, very popularpopularny.
95
326000
3000
więc ta terapia stała się bardzo, bardzo popularna.
05:54
They would anesthetizeuśpić people,
96
329000
2000
Ludzi znieczulano,
05:56
convulsewstrząsnąć them, but the realreal difficultytrudność was
97
331000
3000
i wywoływano drgawki, ale problemem pozostawał
05:59
that there was no way to paralyzesparaliżować musclesmięśnie.
98
334000
2000
brak sposobu na sparaliżowanie mięśni.
06:01
So people would have a realreal grandwielki malMal seizurekonfiskata.
99
336000
3000
Tak wiec ludzie mieli prawdziwe napady dużych drgawek (grand mal) za każdym razem.
06:04
BonesKości were brokenzłamany. EspeciallySzczególnie in oldstary, fragilekruchy people,
100
339000
3000
Kości się łamały -- i szczególnie u ludzi starych, słabszych
06:07
you couldn'tnie mógł use it.
101
342000
2000
nie można było stosować tej terapii.
06:09
And then in the 1950s, latepóźno 1950s, the so-calledtak zwana musclemięsień relaxantsrozluźniające
102
344000
5000
No i wtedy w latach 1950-tych, późnych 1950-tych, tzw. leki zwiotczające
06:14
were developedrozwinięty by pharmacologistsfarmakologów,
103
349000
2000
zostały odkryte przez farmakologów,
06:16
and it got so that you could inducewywoływać a completekompletny convulsiondrgawki,
104
351000
4000
i wtedy można było indukować epizod drgawek,
06:20
an electroencephalographicelektroencefalograficzne convulsiondrgawki -- you could see it on the brainmózg wavesfale --
105
355000
3000
potwierdzony na elektroencefalogramie -- można było zaobserwować zmianę fal mózgowych --
06:23
withoutbez causingspowodowanie any convulsiondrgawki in the bodyciało exceptz wyjątkiem a little bitkawałek of twitchingskurcze mięśni of the toespalce u stóp.
106
358000
5000
bez wywoływania drgawek w ciele, za wyjątkiem nieznacznego drgania palców u nóg.
06:28
So again, it was very, very popularpopularny and very, very usefulprzydatny.
107
363000
6000
Tak więc znów ten sposób leczenia stał się bardzo, bardzo popularny i bardzo, bardzo użyteczny.
06:34
Well, you know, in the middleśrodkowy '60s,
108
369000
2000
Jak wiecie, w połowie lat 60-tych
06:36
the first antidepressantsleki przeciwdepresyjne cameoprawa ołowiana witrażu out. TofranilTofranil was the first.
109
371000
4000
odkryto pierwsze leki przeciwdepresyjne. Pierwszy był Tofranil.
06:40
In the latepóźno '70s, earlywcześnie '80s, there were othersinni,
110
375000
4000
W późnych latach 70-tych, i wczesnych 80-tych dołączyły następne,
06:44
and they were very effectiveefektywny.
111
379000
1000
i wszystkie były bardzo skuteczne.
06:45
And patients'pacjentów rightsprawa groupsgrupy seemedwydawało się to get very upsetzdenerwowany
112
380000
3000
A grupy broniące praw pacjentów były bardzo niezadowolone
06:48
about the kindsrodzaje of things that they would witnessświadek.
113
383000
3000
z zabiegów które widzieli.
06:51
And so the wholecały ideapomysł of electroconvulsiveelektrowstrząsami, electroshockporażenia prądem therapyterapia disappearedzniknął,
114
386000
6000
I tak cała koncepcja terapii elektrowstrząsowej praktycznie zniknęła
06:57
but has had a renaissancerenesans in the last 10 yearslat.
115
392000
4000
-- aczkolwiek nastąpił jej renesans w ciągu ostatnich 10 lat.
07:01
And the reasonpowód that it has had a renaissancerenesans
116
396000
3000
A główną przyczyną tego renesansu
07:04
is that probablyprawdopodobnie about 10 percentprocent of the people, severesilny depressivesnienawidzeniem,
117
399000
6000
jest to, że prawdopodobnie około 10% ludzi którzy są w ciężkiej depresji
07:10
do not respondodpowiadać, regardlessbez względu of what is doneGotowe for them.
118
405000
5000
nie reaguje na leczenie, bez względu na metodę.
07:15
Now, why am I tellingwymowny you this storyfabuła at this meetingspotkanie?
119
410000
4000
No ale czemu opowiadam tą historię teraz, na tej konferencji?
07:19
I'm tellingwymowny you this storyfabuła, because actuallytak właściwie ever sinceod
120
414000
3000
Opowiadam tą historię, ponieważ odkąd tylko
07:22
RichardRichard callednazywa me and askedspytał me to talk about
121
417000
2000
Richard zadzwonił do mnie i poprosił, abym przygotował coś
07:24
-- as he askedspytał all of his speakersgłośniki --
122
419000
2000
-- tak samo jak poprosił pozostałych wykładowców --
07:26
to talk about something that would be newNowy to this audiencepubliczność,
123
421000
3000
abym przygotował coś nowego dla słuchaczy,
07:29
that we had never talkedrozmawialiśmy about, never writtenpisemny about,
124
424000
3000
coś, o czym nigdy wcześniej ani nie mówiliśmy, ani nie pisaliśmy,
07:32
I've been planningplanowanie this momentza chwilę.
125
427000
3000
Tak więc, planowałem ten moment od jakiegoś czasu.
07:35
This reasonpowód really is that I am a man who, almostprawie 30 yearslat agotemu,
126
430000
5000
Prawdę powiedziawszy, mówię o tym ponieważ niecałe 30 lat temu
07:40
had his life savedzapisane by two long courseskursy of electroshockporażenia prądem therapyterapia.
127
435000
8000
dwie długie serie terapii elektrowstrząsowej uratowały mi życie.
07:48
And let me tell you this storyfabuła.
128
443000
4000
I pozwólcie że opowiem wam tę historię.
07:52
I was, in the 1960s, in a marriagemałżeństwo. To use the wordsłowo badzły
129
447000
6000
W latach 1960-tych byłem w związku małżeńskim... który określić jako "zły"
07:58
would be perhapsmoże the understatementmało powiedziane of the yearrok.
130
453000
3000
byłoby niedopowiedzeniem roku.
08:01
It was dreadfulstraszny.
131
456000
2000
Ten związek był okropny.
08:03
There are, I'm sure, enoughdość divorcedrozwiedziony people in this roompokój
132
458000
3000
Jestem pewien, że na sali jest sporo ludzi, którzy przeszli przez rozwód
08:06
to know about the hostilitywrogość, the angergniew, who knowswie what.
133
461000
6000
i wiedzą o całej tej wrogości, złości, i kto wie co jeszcze.
08:12
BeingJest someonektoś who had had a very difficulttrudny childhooddzieciństwo,
134
467000
5000
Będąc osobą, która miała bardzo trudne dzieciństwo,
08:17
a very difficulttrudny adolescenceokres dojrzewania --
135
472000
1000
bardzo trudny okres dorastania
08:18
it had to do with not quitecałkiem povertyubóstwo but closeblisko.
136
473000
4000
-- było to też związane -- z życiem na pograniczu ubóstwa.
08:22
It had to do with beingistota broughtprzyniósł up in a familyrodzina where no one spokeprzemówił EnglishAngielski,
137
477000
3000
Było to związane z dorastaniem w rodzinie, gdzie nikt nie mówił po angielsku,
08:25
no one could readczytać or writepisać EnglishAngielski.
138
480000
2000
nikt nie potrafił ani czytać, ani pisać po angielsku.
08:27
It had to do with deathśmierć and diseasechoroba and lots of other things.
139
482000
4000
Było to związane ze śmiercią, chorobą i wielu innymi rzeczami.
08:31
I was a little proneskłonny to depressiondepresja.
140
486000
2000
-- krótko mówiąc, byłem osobą podatną na depresję.
08:33
So, as things got worsegorzej, as we really beganrozpoczął się to hatenienawidzić eachkażdy other,
141
488000
4000
Tak więc, gdy sprawy zaczęły iść ku gorszemu, zaczęliśmy naprawdę się nienawidzić
08:37
I becamestał się progressivelystopniowo depressedprzygnębiony over a periodokres of a couplepara of yearslat,
142
492000
4000
i w ciągu paru lat stopniowo wpadałem w coraz głębszą depresję,
08:41
tryingpróbować to savezapisać this marriagemałżeństwo,
143
496000
2000
próbując ocalić małżeństwo,
08:43
whichktóry was inevitablynieuchronnie not to be savedzapisane.
144
498000
4000
którego nie dało się ocalić.
08:47
FinallyWreszcie, I would schedulerozkład -- all my majorpoważny surgicalchirurgiczny casesprzypadki,
145
502000
6000
W końcu doszło do tego, że planowałem wszystkie moje poważniejsze operacje,
08:53
I was schedulingPlanowanie them for 12, one o'clockgodzina in the afternoonpopołudnie,
146
508000
4000
planowałem je na godzinę 12-tą, pierwszą po południu
08:57
because I couldn'tnie mógł get out of bedłóżko before about 11 o'clockgodzina.
147
512000
4000
ponieważ nie byłem w stanie zwlec się z łóżka przed godziną 11-tą.
09:01
And anybodyktoś who'skto jest been depressedprzygnębiony here knowswie what that's like.
148
516000
3000
Ktokolwiek przeszedł przez depresję, wie jak to wygląda.
09:04
I couldn'tnie mógł even pullCiągnąć the coversokładki off myselfsiebie.
149
519000
4000
Nie mogłem nawet zsunąć z siebie kołdry.
09:08
Well, you're in a universityUniwersytet medicalmedyczny centercentrum,
150
523000
2000
Pracowałem wtedy w akademickim centrum medycznym,
09:10
where everybodywszyscy knowswie everybodywszyscy, and it's perfectlydoskonale clearjasny to my colleagueskoledzy,
151
525000
3000
gdzie wszyscy dobrze się znają, więc moi koledzy dobrze wiedzieli co się dzieje,
09:13
so my referralsskierowania beganrozpoczął się to decreasezmniejszać.
152
528000
2000
tak więc przestali przysyłać do mnie pacjentów.
09:15
As my referralsskierowania beganrozpoczął się to decreasezmniejszać,
153
530000
3000
I w miarę jak liczba pacjentów zaczęła spadać,
09:18
I clearlywyraźnie becamestał się increasinglycoraz bardziej depressedprzygnębiony
154
533000
4000
moja depresja się pogłębiała
09:22
untilaż do I thought, my God, I can't work anymorejuż.
155
537000
2000
aż doszło do momentu, kiedy pomyślałem, o mój Boże, ja już nie mogę pracować.
09:24
And, in factfakt, it didn't make any differenceróżnica
156
539000
2000
Ale tak naprawdę nie miało to żadnego znaczenia.
09:26
because I didn't have any patientspacjenci anymorejuż.
157
541000
2000
bo już wtedy żadni pacjenci do mnie nie przychodzili.
09:28
So, with the adviceRada of my physicianlekarz,
158
543000
4000
Tak więc za poradą mojego lekarza,
09:32
I had myselfsiebie admittedPrzyznał to the acuteostry careopieka psychiatricpsychiatryczne unitjednostka of our universityUniwersytet hospitalszpital.
159
547000
5000
zgłosiłem się na Oddział Psychiatryczny Intensywnej Terapii naszego szpitala uniwersyteckiego.
09:37
And my colleagueskoledzy, who had knownznany me sinceod medicalmedyczny schoolszkoła
160
552000
3000
A moi koledzy, których znałem od czasów studiów
09:40
in that placemiejsce, said, "Don't worrymartwić się, chapProtokół CHAP. SixSześć weekstygodnie,
161
555000
2000
powiedzieli: "Człowieku, nie martw się. Za sześć tygodni
09:42
you're back in the operatingoperacyjny roompokój. Everything'sWszystko jest going to be great."
162
557000
4000
będziesz z powrotem na sali operacyjnej. Wszystko będzie w porządku."
09:46
Well, you know what bovinebydła stercusstercus is?
163
561000
4000
Czy wiecie, co to jest "bovine stercus"?
09:50
That provedudowodnione to be a lot of bovinebydła stercusstercus.
164
565000
6000
Okazało się, że to właśnie był w dużej mierze "bovine stercus".
09:56
I know some people who got tenuretenuta in that placemiejsce with lieskłamstwa like that.
165
571000
5000
Znam ludzi, którzy zrobili tam profesurę opowiadając takie bzdury.
10:01
(LaughterŚmiech)
166
576000
6000
(śmiech)
10:07
So I was one of theirich failuresawarie.
167
582000
3000
Tak więc, ja byłem jedną z ich porażek.
10:10
But it wasn'tnie było that simpleprosty. Because by the time
168
585000
2000
Co jednak nie było takie proste, ponieważ kiedy
10:12
I got out of that unitjednostka, I was not functionalfunkcjonalny at all.
169
587000
5000
wypisali mnie z tego oddziału, ja kompletnie nie byłem w stanie funkcjonować.
10:17
I could hardlyledwie see fivepięć feetstopy in frontz przodu of myselfsiebie.
170
592000
2000
Ledwo widziałem na dwa metry przed sobą.
10:19
I shuffledtasowane when I walkedchodził. I was bowedskłonił się over.
171
594000
3000
Chodząc, powłóczyłem nogami. Byłem zgarbiony.
10:22
I rarelyrzadko bathedkąpała się. I sometimesczasami didn't shavegolenie. It was dreadfulstraszny.
172
597000
5000
Rzadko się kąpałem. Czasami się nie goliłem. To było okropne.
10:27
And it was clearjasny -- not to me,
173
602000
3000
I było jasne -- nie dla mnie,
10:30
because nothing was clearjasny to me at that time anymorejuż --
174
605000
3000
bo dla mnie cokolwiek się działo nie miało żadnego sensu --
10:33
that I would need long-termdługoterminowy hospitalizationhospitalizacja
175
608000
4000
że będę potrzebował długoterminowej hospitalizacji
10:37
in that awfulstraszny placemiejsce callednazywa a mentalpsychiczny hospitalszpital.
176
612000
4000
w tym okropnym miejscu zwanym szpitalem psychiatrycznym.
10:41
So I was admittedPrzyznał, in 1973, in the springwiosna of 1973,
177
616000
6000
Przyjęto mnie w 1973 roku; wiosną 1973 roku
10:47
to the InstituteInstytut of LivingŻycia, whichktóry used to be callednazywa the HartfordHartford RetreatRekolekcje.
178
622000
3000
do Institute of Living, który wcześniej nazywał się Hartford Retreat.
10:50
It was foundedzałożony in the eighteenthXVIII centurystulecie,
179
625000
2000
Został założony w XVIII wieku,
10:52
the largestNajwiększa psychiatricpsychiatryczne hospitalszpital in the statestan of
180
627000
4000
największy szpital psychiatryczny w stanie
10:56
ConnecticutConnecticut, other than the hugeolbrzymi publicpubliczny hospitalsszpitale
181
631000
2000
Connecticut, nie licząc ogromnych szpitali publicznych
10:58
that existedistniały at that time.
182
633000
3000
które wtedy istniały.
11:01
And they triedwypróbowany everything they had.
183
636000
1000
No i próbowali wszystkiego co mieli.
11:02
They triedwypróbowany the usualzwykły psychotherapyPsychoterapia.
184
637000
2000
Próbowali rutynowej psychoterapii.
11:04
They triedwypróbowany everykażdy medicationlek availabledostępny in those daysdni.
185
639000
3000
Próbowali każdego leku dostępnego w tamtych czasach.
11:07
And they did have TofranilTofranil and other things -- MellarilMellaril, who knowswie what.
186
642000
4000
A wtedy używali Tofranilu i innych -- Mellaril, i kto wie co jeszcze.
11:11
Nothing happenedstało się exceptz wyjątkiem that I got jaundicedżółtaczkę from one of these things.
187
646000
4000
Bez efektów, nie licząc żółtaczki, która była efektem ubocznym po jednym z tych leków.
11:15
And finallywreszcie, because I was well knownznany in ConnecticutConnecticut,
188
650000
6000
I ostatecznie, ponieważ byłem powszechnie znany w Connecticut,
11:21
they decidedzdecydowany they better have a meetingspotkanie of the seniorsenior staffpersonel.
189
656000
4000
zdecydowali, że lepiej będzie jeśli zbierze się konsylium medyczne.
11:25
All the seniorsenior staffpersonel got togetherRazem, and I laterpóźniej founduznany out what happenedstało się.
190
660000
6000
Konsylium się zebrało, a później się dowiedziałem, co się wydarzyło.
11:31
They put all theirich headsgłowy togetherRazem and they decidedzdecydowany
191
666000
4000
Po naradzie zdecydowali
11:35
that there was nothing that could be doneGotowe
192
670000
2000
że nie ma nic innego, co mogliby zrobić
11:37
for this surgeonChirurg who had essentiallygłównie separatedrozdzielony himselfsamego siebie from the worldświat,
193
672000
4000
dla chirurga, który praktycznie odseperował się kompletnie od świata.
11:41
who by that time had becomestają się so overwhelmedprzytłoczony,
194
676000
4000
i który już w tym czasie był tak obezwładniony
11:45
not just with depressiondepresja and feelingsuczucia
195
680000
3000
-- nie tylko przez depresję i poczucie
11:48
of worthlessnessnieprzydatności and inadequacynieadekwatności,
196
683000
2000
braku wartości i sensu życia,
11:50
but with obsessionalobsesyjne thinkingmyślący,
197
685000
3000
lecz także przez obsesyjne myśli,
11:53
obsessionalobsesyjne thinkingmyślący about coincidenceszbiegów okoliczności.
198
688000
2000
obsesyjne myśli o zbiegach okoliczności.
11:55
And there were particularszczególny numbersliczby that everykażdy time I saw them,
199
690000
3000
A także pewne liczby, które kiedy tylko gdzieś dostrzegłem
11:58
just got me dreadfullystrasznie upsetzdenerwowany -- all kindsrodzaje of ritualisticrytualne observancesObchody święta,
200
693000
6000
powodowały, że czułem się okropnie; różnego rodzaju rytualistyczne obrządki --
12:04
just awfulstraszny, awfulstraszny stuffrzeczy.
201
699000
2000
po prostu okropne, okropne rzeczy.
12:06
RememberNależy pamiętać when you were a kiddziecko, and you had to stepkrok on everykażdy linelinia?
202
701000
3000
Pamiętacie kiedy byliście dziećmi i musieliście nadepnąć na każdą linię na chodniku?
12:09
Well, I was a growndorosły man who had all of these ritualsrytuały,
203
704000
4000
Byłem dorosłym człowiekiem, a rządziły mną wszystkie te nawyki
12:13
and it got so there was a throbbingpulsujący, there was a ferociousokrutny fearstrach in my headgłowa.
204
708000
4000
i doszło do tego, że miałem w głowie poczucie pulsującego -- dzikiego lęku.
12:17
You've seenwidziany this paintingobraz by EdvardEdvard MunchMunch,
205
712000
2000
Widzieliście ten obraz Edwarda Munch'a
12:19
The ScreamKrzyk. EveryKażdy momentza chwilę was a screamkrzyk.
206
714000
5000
"Krzyk". "Krzyk". Każda chwila była takim krzykiem.
12:24
It was impossibleniemożliwy. So they decidedzdecydowany there was no therapyterapia,
207
719000
3000
Nie dało się wytrzymać. Tak więc zdecydowali, że nie ma dla mnie leczenia.
12:27
there was no treatmentleczenie. But there was one treatmentleczenie,
208
722000
3000
Nie ma leczenia. Ale jednak pozostała jedna opcja,
12:30
whichktóry actuallytak właściwie had been pioneeredpionierem at the HartfordHartford hospitalszpital in the earlywcześnie 1940s,
209
725000
5000
która, notabene, została wprowadzona do medycyny w szpitalu w Hartford we wczesnych latach 1940-tych.
12:35
and you can imaginewyobrażać sobie what it was. It was pre-frontalczołowej wstępnego lobotomylobotomia.
210
730000
8000
Możecie sobie wyobrazić o czym mówię. Lobotomia płatów czołowych.
12:43
So they decidedzdecydowany -- I didn't know this, again,
211
738000
2000
Tak więc zadecydowali -- nie byłem tego wtedy świadomy,
12:45
I founduznany this out laterpóźniej --
212
740000
1000
dowiedziałem się o tym później --
12:46
that the only thing that could be doneGotowe was
213
741000
2000
że jedyną rzeczą jaka pozostała do zrobienia
12:48
for this 43-year-old-roczny man to have a pre-frontalczołowej wstępnego
214
743000
4000
dla tego 43-letniego człowieka, była właśnie
12:52
lobotomylobotomia.
215
747000
3000
lobotomia platów czołowych.
12:55
Well, as in all hospitalsszpitale, there was a residentMieszkaniec
216
750000
3000
Jak we wszystkich szpitalach, był tam lekarz rezydent
12:58
assignedprzydzielony to my casewalizka. He was 27 yearslat oldstary,
217
753000
3000
przypisany do mojego przypadku. Miał 27 lat,
13:01
and he would meetspotykać się with me two or threetrzy timesczasy a weektydzień.
218
756000
2000
i spotykał się ze mną dwa do trzech razy w tygodniu.
13:03
And of coursekurs, I had been there, what, threetrzy or fourcztery monthsmiesiące at the time.
219
758000
4000
I oczywiście, ja byłem hospitalizowany -- przez jakieś trzy, cztery miesiące wtedy.
13:07
And he askedspytał to meetspotykać się with the seniorsenior staffpersonel, and they agreedZgoda to meetspotykać się with him
220
762000
3000
Poprosił o spotkanie z konsylium lekarskim, i oni się zgodzili
13:10
because he was very well thought of in that placemiejsce.
221
765000
2000
jako że wszyscy mieli o nim bardzo dobre zdanie.
13:12
They thought he had a really extraordinaryniezwykły futureprzyszłość.
222
767000
4000
Przewidywano że czeka go świetlana przyszłość.
13:16
And he dugkopany in his heelsobcasy and said,
223
771000
1000
I on uparł się i powiedział,
13:17
"No. I know this man better than any of you. I have metspotkał with him over and over again.
224
772000
4000
"Nie. Znam tego człowieka lepiej niż ktokolwiek z was. Miałem okazję rozmawiać z nim wielokrotnie.
13:21
You've just seenwidziany him from time to time. You've readczytać reportsraporty and so forthnaprzód.
225
776000
4000
Wy widzieliście go tylko kilka razy. Czytaliście raporty itd.
13:25
I really honestlyszczerze believe that the basicpodstawowy problemproblem here is pureczysty depressiondepresja,
226
780000
5000
I naprawdę wierzę, że podstawowym problemem jest czysta depresja,
13:30
and all of the obsessionalobsesyjne thinkingmyślący comespochodzi out of it.
227
785000
3000
a wszystkie te obsesyjne myśli są tylko jej rezultatem.
13:33
And you know, of coursekurs, what'llCo to będzie happenzdarzyć if you do a pre-frontalczołowej wstępnego lobotomylobotomia.
228
788000
3000
I oczywiście zdajecie sobie sprawę co się stanie, jeśli skażecie go na lobotomię płatów czołowych.
13:36
Any of the resultswyniki alongwzdłuż the spectrumwidmo,
229
791000
4000
Możecie otrzymać całe spektrum rezultatów, począwszy od rzeczy
13:40
from prettyładny badzły to terriblestraszny, terriblestraszny, terriblestraszny
230
795000
2000
złych do okropnych, okropnych, okropnych.
13:42
is going to happenzdarzyć. If he does the bestNajlepiej he can,
231
797000
4000
W najlepszym z możliwych wypadków
13:46
he will have no furtherdalej obsessionsobsesje,
232
801000
2000
skończą się obsesje,
13:48
probablyprawdopodobnie no depressiondepresja, but his affectoddziaływać will be dulleddulled,
233
803000
3000
prawdopodobnie także depresja, ale afekt będzie miał zupełnie stępiony,
13:51
he will never go back to surgeryChirurgia,
234
806000
2000
już nigdy nie będzie operował,
13:53
he will never be the lovingkochający fatherojciec that he was to his two childrendzieci,
235
808000
4000
już nigdy nie będzie kochającym ojcem, jakim był dla swoich dzieci,
13:57
his life will be changedzmienione. If he has the usualzwykły resultwynik,
236
812000
3000
jego życie zmieni się zupełnie. Jeśli rezultat będzie typowy,
14:00
he will endkoniec up like 'One' Jeden FlewPoleciał Over the Cuckoo'sCuckoo's NestGniazdo.'
237
815000
3000
skończy jak w "Locie nad Kukułczym Gniazdem".
14:03
And you know about that, just essentiallygłównie in a stuporstupor the restodpoczynek of his life."
238
818000
5000
I wiecie jak to wygląda, stupor do końca życia.
14:08
Well, he said, "Can't we try a coursekurs of electroshockporażenia prądem therapyterapia?"
239
823000
6000
"A może spróbowalibyśmy terapii elektrowstrząsowej?"
14:14
And you know why they agreedZgoda? They agreedZgoda to humorhumor him.
240
829000
3000
I wiecie dlaczego się zgodzili? Zgodzili się, żeby mu dogodzić.
14:17
They just thought, "Well, we'lldobrze give a coursekurs of 10.
241
832000
4000
Pomyśleli sobie, "Przepiszemy mu serię 10 zabiegów.
14:21
And so we'lldobrze losestracić a little time. BigDuże dealsprawa. It doesn't make any differenceróżnica."
242
836000
4000
Po prostu stracimy trochę czasu. Nic wielkiego. W końcu to bez znaczenia."
14:25
So they gavedał the coursekurs of 10,
243
840000
1000
No i przepisali serię 10,
14:26
and the first -- the usualzwykły coursekurs, incidentallynawiasem mówiąc, was sixsześć to eightosiem
244
841000
4000
i pierwsza -- zwykła seria, tak się składa, składała się z sześciu do ośmiu zabiegów
14:30
and still is sixsześć to eightosiem.
245
845000
2000
i wciąż jest to sześć do ośmiu --
14:32
PluggedPodłączony me into the wiresprzewody, put me to sleepsen, gavedał me the musclemięsień relaxantleki zwiotczające.
246
847000
4000
podłączyli mnie do przewodów, uśpili, podali środek zwiotczający.
14:36
SixSześć didn't work. SevenSiedem didn't work.
247
851000
2000
Sześć sesji nie dało żadnego rezultatu. Siedem też nie zadziałało.
14:38
EightOsiem didn't work. At ninedziewięć, I noticedzauważyłem --
248
853000
3000
Osiem nie zadziałało. Przy dziewiątym, zauważyłem --
14:41
and it's wonderfulwspaniale that I could noticeogłoszenie anything
249
856000
3000
i to jest cudowne, że mogłem cokolwiek zauważyć
14:44
-- I noticedzauważyłem a changezmiana. And at 10, I noticedzauważyłem a realreal changezmiana.
250
859000
4000
-- zauważyłem zmianę. I po 10, zauważyłem prawdziwą zmianę.
14:48
And he wentposzedł back to them, and they agreedZgoda to do anotherinne 10.
251
863000
3000
Więc on poprosił ich, i zgodzili się zapisać dodatkową serię 10 zabiegów.
14:51
Again, not a singlepojedynczy one of them
252
866000
2000
I znów, żaden z nich nie wyobrażał sobie
14:53
-- I think there are about sevensiedem or eightosiem of them --
253
868000
2000
-- wydaje mi się, że było ich około siedmiu lub ośmiu --
14:55
thought this would do any good. They thought this was a temporarychwilowy changezmiana.
254
870000
2000
że to cokolwiek zmieni. Myśleli, że to była tylko chwilowa poprawa.
14:57
But, lolo and beholdujrzeć, by 16, by 17,
255
872000
4000
Ale na przekór im wszystkim, po 16, 17 zabiegach
15:01
there were demonstrablewyraźne differencesróżnice in the way I feltczułem.
256
876000
4000
czułem się zupełnie inaczej, co można było łatwo zauważyć.
15:05
By 18 and 19, I was sleepingspanie throughprzez the night.
257
880000
3000
Po 18 i 19-tym zabiegu byłem w stanie przespać całą noc.
15:08
And by 20, I had the sensesens, I really had the sensesens
258
883000
4000
A po 20-tym, miałem poczucie, naprawdę miałem poczucie
15:12
that I could overcomeprzezwyciężać this,
259
887000
3000
że mogę przezwyciężyć depresję,
15:15
that I was now strongsilny enoughdość that by an actdziałać of will,
260
890000
3000
że jestem wystarczająco silny, by aktem woli
15:18
I could blowcios the obsessionalobsesyjne thinkingmyślący away.
261
893000
2000
zdmuchnąć obsesyjne myśli.
15:20
I could blowcios the depressiondepresja away.
262
895000
3000
Zdmuchnąć depresję.
15:23
And I've never forgottenzapomniany -- I never will forgetzapomnieć
263
898000
3000
Nigdy nie zapomniałem -- i nigdy nie zapomnę
15:26
-- standingna stojąco in the kitchenkuchnia of the unitjednostka,
264
901000
3000
-- momentu, kiedy stałem w kuchni na oddziale,
15:29
it was a SundayNiedziela morningranek in JanuaryStycznia of 1974,
265
904000
4000
to był niedzielny poranek w styczniu 1973 -- 4 --
15:33
standingna stojąco in the kitchenkuchnia by myselfsiebie and thinkingmyślący, "I've got the strengthwytrzymałość now to do this."
266
908000
6000
kiedy stałem sam w kuchni i pomyślałem: "Mam teraz wystarczająco dużo siły, by tego dokonać."
15:39
It was as thoughchociaż those tightlyciasno coiledspiralny wiresprzewody in my headgłowa had been disconnectedniepowiązany
267
914000
5000
Poczułem się jakby te ciasno zwinięte przewody w mojej głowie, nagle zostały rozłączone
15:44
and I could think clearlywyraźnie.
268
919000
2000
i znów mogłem jasno myśleć.
15:46
But I need a formulaformuła. I need some thing to say to myselfsiebie
269
921000
5000
Ale potrzebuję formuły. Potrzebuję czegoś, co mógłbym sobie powtarzać
15:51
when I beginzaczynać thinkingmyślący obsessionallyopanowywały, obsessivelyobsesyjnie.
270
926000
4000
kiedy zaczynam mieć znowu obsesyjne myśli.
15:55
Well, the GilbertGilbert and SullivanSullivan fansWentylatory in this roompokój
271
930000
5000
Fani Pani Gilbert i Sullivan, którzy są tu na sali
16:00
will rememberZapamiętaj "RuddigoreRuddigore," and they will rememberZapamiętaj MadMad MargaretMałgorzata,
272
935000
3000
pamiętają "Ruddigore", i pamiętają też "Szaloną Małgorzatę",
16:03
and they will rememberZapamiętaj that she was marriedżonaty
273
938000
2000
i pamiętają, że ona wyszła za mąż
16:05
to a fellowfacet namedo imieniu SirSir DespardDespard MurgatroydMurgatroyd.
274
940000
4000
za gościa, który nazywał się Sir Despard Murgatroyd.
16:09
And she used to go nutsorzechy, everykażdy fivepięć minutesminuty or so in the playgrać,
275
944000
4000
I w sztuce, co kilka minut, zaczynała wariować
16:13
and he said to her, "We mustmusi have a wordsłowo to bringprzynieść you back to realityrzeczywistość,
276
948000
3000
i on powiedział do niej: "Musimy mieć słowo, które sprowadzi cię z powrotem na ziemię"
16:16
and the wordsłowo, my deardrogi, will be 'Basingstoke' Basingstoke.'"
277
951000
4000
i tym słowem, moja droga, będzie "Basingstoke".
16:20
So everykażdy time she got a little nutsorzechy,
278
955000
2000
Tak więc, za każdym razem gdy ona trochę wariowała,
16:22
he would say, "BasingstokeBasingstoke!" And she would say,
279
957000
2000
on mówił: "Basingtoke!" Na co ona odpowiadała,
16:24
"BasingstokeBasingstoke, it is." And she would be fine for a little while.
280
959000
4000
"Tak jest, Basingstoke." I to ją uspokajało na jakiś czas.
16:28
Well, you know, I'm from the BronxBronx. I can't say "BasingstokeBasingstoke."
281
963000
4000
Jednak, wiecie, ja pochodzę z Bronxu. Nie potrafię powiedzieć "Basingstoke."
16:32
But I had something better. And it was very simpleprosty.
282
967000
4000
Ale wynalazłem coś lepszego, i do tego coś bardzo prostego.
16:36
It was, "AhAh, fuckpierdolić it!"
283
971000
3000
"Aah, pieprzyć to!"
16:39
(LaughterŚmiech) Much better than "BasingstokeBasingstoke,"
284
974000
5000
(śmiech) Działa znacznie lepiej niż Basingstoke,
16:44
at leastnajmniej for me. And it workedpracował -- my God, it workedpracował.
285
979000
4000
przynajmniej w moim przypadku. I to, mój Boże, naprawde działało.
16:48
EveryKażdy time I would beginzaczynać thinkingmyślący obsessionallyopanowywały --
286
983000
2000
Za każdym razem, kiedy opanowywały mnie obsesyjne myśli --
16:50
again, oncepewnego razu more, after 20 shockzaszokować treatmentszabiegi
287
985000
4000
i znów, po raz kolejny, po 20 zabiegach terapii elektrowstrząsowej
16:54
-- I would say, "AhAh, fuckpierdolić it."
288
989000
4000
-- za każdym razem mówiłem sobie "Aah, pieprzyć to!"
16:58
And things got better and better,
289
993000
2000
I sprawy miały się ku lepszemu,
17:00
and withinw ciągu threetrzy or fourcztery monthsmiesiące,
290
995000
3000
i po około trzech lub czterech miesiącach
17:03
I was dischargedodprowadzane from that hospitalszpital, and I joinedDołączył a groupGrupa of surgeonsChirurdzy
291
998000
3000
zostałem wypisany ze szpitala i dołączyłem do grupy chirurgów
17:06
where I could work with other people in the communityspołeczność,
292
1001000
4000
co pozwoliło mi pracować z innymi ludźmi z mojego środowiska,
17:10
not in NewNowy HavenHaven, but fairlydość closeblisko by.
293
1005000
3000
nie w samym New Haven, ale dość blisko.
17:13
I stayedzostał there for threetrzy yearslat.
294
1008000
2000
Byłem tam przez trzy lata.
17:15
At the endkoniec of threetrzy yearslat, I wentposzedł back to NewNowy HavenHaven,
295
1010000
4000
I na koniec trzeciego roku wróciłem do New Haven.
17:19
had remarriedwyszła ponownie za mąż by that time.
296
1014000
4000
Byłem już wtedy żonaty.
17:23
I broughtprzyniósł my wifeżona with me, actuallytak właściwie, to make sure I could get throughprzez this.
297
1018000
6000
Przeprowadziłem się razem z żoną, tak naprawdę, żeby się upewnić, że uda mi się przetrwać.
17:29
My childrendzieci cameoprawa ołowiana witrażu back to liverelacja na żywo with us.
298
1024000
6000
Moje dzieci wróciły aby z nami zamieszkać.
17:35
We had two more childrendzieci after that.
299
1030000
3000
I mieliśmy jeszcze dwójkę potem.
17:38
ResuscitatedReanimował the careerkariera, even better than it had been before.
300
1033000
5000
Udało mi się zreanimować moją karierę, a nawet rozwinąć ją do poziomu wyższego niż ten, który osiągnąłem przed chorobą.
17:43
WentPoszedł right back into the universityUniwersytet
301
1038000
4000
Wróciłem na uniwersytet
17:47
and beganrozpoczął się to writepisać booksksiążki.
302
1042000
3000
i zacząłem pisać książki.
17:50
Well, you know, it's been a wonderfulwspaniale life.
303
1045000
3000
Miałem cudowne życie,
17:53
It's been, as I said, closeblisko to 30 yearslat.
304
1048000
4000
przez, jak wspominałem, około 30 lat.
17:57
I stoppedzatrzymany doing surgeryChirurgia about sixsześć yearslat agotemu
305
1052000
3000
Przestałem praktykować chirurgię jakieś sześć lat temu.
18:00
and becamestał się a full-timepełny etat writerpisarz, as manywiele people know.
306
1055000
4000
i, jak wielu z was wie, poświęciłem się pisarstwu.
18:04
But it's been very excitingekscytujący. It's been very happyszczęśliwy.
307
1059000
3000
Moje życie było pasjonujące, bardzo szczęśliwe.
18:07
EveryKażdy oncepewnego razu in a while, I have to say, "AhAh, fuckpierdolić it."
308
1062000
2000
I tylko od czasu do czasu muszę zaklnąć, "Aah, pieprzyć to!"
18:09
EveryKażdy oncepewnego razu in a while, I get somewhatnieco depressedprzygnębiony and a little obsessionalobsesyjne.
309
1064000
3000
I tylko od czasu do czasu popadam trochę w depresję i w obsesyjne myśli.
18:12
So, I'm not freewolny of all of this. But it's workedpracował. It's always workedpracował.
310
1067000
10000
Nie byłem w stanie uwolnić się od niej zupełnie. Ale to zadziałało. To zawsze działało.
18:22
Why have I chosenwybrany, after never, ever talkingmówić about this, to talk about it now?
311
1077000
8000
Ale dlaczego zdecydowałem się o tym opowiedzieć właśnie teraz, choć nigdy wcześniej tego nie zrobiłem?
18:30
Well, those of you who know some of these booksksiążki
312
1085000
3000
Ci z Was, którzy znają niektóre z tych książek
18:33
know that one is about deathśmierć and dyingumierający,
313
1088000
3000
wiedzą, że jedna z nich jest o śmierci i umieraniu,
18:36
one is about the humanczłowiek bodyciało and the humanczłowiek spiritduch,
314
1091000
2000
druga jest na temat ludzkiego ciała i ducha,
18:38
one is about the way mysticalmistyczne thoughtsmyśli are constantlystale in our mindsumysły,
315
1093000
5000
kolejna opowiada o tym, że myśli mistyczne nigdy nas nie opuszczają,
18:43
and they have always to do with my ownwłasny personalosobisty experienceswzruszenie religijne.
316
1098000
5000
i wszystkie te książki są powiązane z moimi osobistymi doświadczeniami.
18:48
One mightmoc think readingczytanie these booksksiążki
317
1103000
3000
Ktoś może pomyśleć, czytając je
18:51
-- and I've gottenzdobyć thousandstysiące of letterslisty about them
318
1106000
3000
-- a dostałem tysiące listów na ten temat
18:54
by people who do think this --
319
1109000
2000
od ludzi, którzy tak uważają --
18:56
that basedna podstawie on my life'sŻycia historyhistoria as I've portrayedmalowany in the booksksiążki,
320
1111000
3000
że na podstawie historii mojego życia, tak jak to opisałem w moich książkach,
18:59
my earlywcześnie life'sŻycia historyhistoria, I am someonektoś who has overcomeprzezwyciężać adversityprzeciwności losu.
321
1114000
5000
na podstawie historii mojego dorastania, jestem kimś komu udało się pokonać przeciwieństwa losu.
19:04
That I am someonektoś who has drunkpijany, drankpił, drunkpijany
322
1119000
5000
Jestem kimś kto nieustannie pije
19:09
of the bittergorzki dregsgorzelniane of near-disasterw pobliżu katastrofy in childhooddzieciństwo
323
1124000
7000
z kielicha goryczy tej niemal-katastrofy w dzieciństwie
19:16
and emergedpojawiły się not just unscathedbez szwanku but strengthenedwzmocnione.
324
1131000
5000
i mimo tego wyłonił się nie tylko bez uszczerbku, ale mocniejszy.
19:21
I really have it figuredwzorzysty out, so that I can advisedoradzić people about
325
1136000
3000
Naprawdę to rozgryzłem, tak więc mogę doradzać ludziom na temat
19:24
deathśmierć and dyingumierający, so that I can talk about mysticismmistycyzm and the humanczłowiek spiritduch.
326
1139000
5000
śmierci i umierania, mogę mówić na temat mistycyzmu i ludzkiego ducha.
19:29
And I've always feltczułem guiltywinny about that.
327
1144000
2000
I zawsze miałem z tego powodu poczucie winy.
19:31
I've always feltczułem that somehowjakoś I was an impostoroszust
328
1146000
3000
Zawsze czułem, że w jakimś sensie jestem hochsztaplerem
19:34
because my readersczytelnicy don't know what I have just told you.
329
1149000
5000
ponieważ moi czytelnicy nie wiedzą o mnie tego, co wam właśnie opowiedziałem.
19:39
It's knownznany by some people in NewNowy HavenHaven, obviouslyoczywiście,
330
1154000
3000
Oczywiście, niektórzy w New Haven dobrze o tym wiedzą,
19:42
but it is not generallyogólnie knownznany.
331
1157000
2000
ale nie jest to powszechnie znane.
19:44
So one of the reasonspowody that I have come here to talk about this todaydzisiaj
332
1159000
5000
Tak więc jednym z powodów, dla których jestem dziś tutaj, aby wam o tym opowiedzieć
19:49
is to -- franklyszczerze, selfishlyegoistycznie --
333
1164000
5000
jest -- mówiąc wprost --
19:54
unburdenodciążyć myselfsiebie and let it be knownznany
334
1169000
3000
moja egoistyczna chęć by się od tego poczucia winy uwolnić i również by oświadczyć
19:57
that this is not an untroubledbeztrosko mindumysł that has writtenpisemny all of these booksksiążki.
335
1172000
6000
że wszystkie te książki zostały poczęte w umyśle, którego nie ominęły nieszczęścia.
20:03
But more importantlyco ważne, I think,
336
1178000
3000
Jednak jeszcze ważniejszy, jak myślę,
20:06
is the factfakt that a very significantznaczący proportionproporcja
337
1181000
2000
jest fakt, że znacząca część
20:08
of people in this audiencepubliczność are underpod 30,
338
1183000
4000
widowni jest poniżej 30-tki.
20:12
and there are manywiele, of coursekurs, who are well over 30.
339
1187000
6000
Oczywiście nie brakuje też ludzi, którzy są dużo starsi.
20:18
For people underpod 30, and it lookswygląda to me like almostprawie all of you
340
1193000
3000
Dla tych przed 30-tką, i wydaje mi się, że to dotyczy prawie wszystkich z was
20:21
-- I would say all of you --
341
1196000
1000
-- powiedziałbym nawet że was wszystkich --
20:22
are eitherzarówno on the cuspszpic of a magnificentwspaniały and excitingekscytujący careerkariera
342
1197000
5000
jesteście albo na progu olśniewającej i ekscytującej kariery
20:27
or right into a magnificentwspaniały and excitingekscytujący careerkariera:
343
1202000
4000
albo już w jej trakcie
20:31
anything can happenzdarzyć to you. Things changezmiana.
344
1206000
4000
i wszystko może się wydarzyć. Rzeczy się zmieniają.
20:35
AccidentsWypadki happenzdarzyć. Something from childhooddzieciństwo comespochodzi back to hauntOpętanie you.
345
1210000
4000
Zdarzają się nieszczęścia. Coś nagle powraca z dzieciństwa, żeby was prześladować.
20:39
You can be thrownrzucony off the tracktor.
346
1214000
2000
Możecie zostać wykolejeni przez los.
20:41
I hopenadzieja it happensdzieje się to noneŻaden of you,
347
1216000
1000
Mam nadzieję, że nikomu z was się to nie przydarzy,
20:42
but it will probablyprawdopodobnie happenzdarzyć to a smallmały percentageodsetek of you.
348
1217000
5000
aczkolwiek, prawdopodobnie zdarzy się to niektórym z was.
20:47
To those to whomkogo it doesn't happenzdarzyć, there will be adversitiesprzeciwności.
349
1222000
5000
Ci, którym się to nie przydarzy, napotkają inne przeciwności losu.
20:52
If I, with the bleaknessponurość of spiritduch,
350
1227000
4000
Jeśli ja, naznaczony duchem skrajnego pesymizmu
20:56
with no spiritduch, that I had in the 1970s
351
1231000
5000
albo nawet bez ducha, jak to było w latach 1970-tych,
21:01
and no possibilitymożliwość of recoveryodzyskiwanie,
352
1236000
2000
i bez szansy na wyleczenie
21:03
as fardaleko as that groupGrupa of very experienceddoświadczony psychiatristsPsychiatrzy thought,
353
1238000
4000
jak była przekonana ta grupa bardzo doświadczonych psychiatrów,
21:07
if I can find my way back from this,
354
1242000
2000
jeśli dałem radę znaleźć dla siebie drogę powrotu
21:09
believe me, anybodyktoś can find theirich way back
355
1244000
4000
uwierzcie mi, każdy jest w stanie tego dokonać,
21:13
from any adversityprzeciwności losu that existsistnieje in theirich liveszyje.
356
1248000
5000
pokonać wszelkie przeciwności losu, które napotka w życiu.
21:18
And for those who are olderstarsze, who have livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez
357
1253000
1000
I ci z was, starsi wiekiem, którzy przeszli w życiu
21:19
perhapsmoże not something as badzły as this,
358
1254000
3000
przez wiele, może nie aż do tego stopnia,
21:22
but who have livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez difficulttrudny timesczasy,
359
1257000
3000
ale którzy doznali w życiu wielu przeciwności,
21:25
perhapsmoże where they lostStracony everything, as I did,
360
1260000
2000
być może stracili, tak jak i ja, wszystko co posiadali
21:27
and startedRozpoczęty out all over again, some of these things will seemwydać się very familiarznajomy.
361
1262000
7000
i zaczęli od nowa, od początku -- niektóre z tych rzeczy będą wam znajome.
21:34
There is recoveryodzyskiwanie.
362
1269000
5000
Powrót do zdrowia jest możliwy.
21:39
There is redemptionodkupienie. And there is resurrectionzmartwychwstanie.
363
1274000
8000
Możliwe jest też odkupienie. Możliwe jest odrodzenie.
21:47
There are resurrectionzmartwychwstanie themestematy in everykażdy societyspołeczeństwo that has ever been studiedbadane,
364
1282000
4000
Wątki odrodzenia można odnaleźć w każdym społeczeństwie, które kiedykolwiek poddane zostało badaniu.
21:51
and it is because not just only do we fantasizefantazjować
365
1286000
3000
i wynika to z faktu, że nie tylko fantazjujemy
21:54
about the possibilitymożliwość of resurrectionzmartwychwstanie and recoveryodzyskiwanie,
366
1289000
3000
na temat możliwości odrodzenia i powrotu do zdrowia,
21:57
but it actuallytak właściwie happensdzieje się. And it happensdzieje się a lot.
367
1292000
4000
ale że to naprawdę się zdarza. I co więcej, zdarza się to bardzo często.
22:01
PerhapsByć może the mostwiększość popularpopularny resurrectionzmartwychwstanie thememotyw,
368
1296000
4000
Wydaje się, że najbardziej popularnym wątkiem związanym z odrodzeniem,
22:05
outsidena zewnątrz of specificallykonkretnie religiousreligijny oneste,
369
1300000
3000
poza tymi związanymi z religią,
22:08
is the one about the phoenixfeniks, the ancientstarożytny storyfabuła of the phoenixfeniks,
370
1303000
4000
jest wątek Feniksa, starożytna historia Feniksa
22:12
who, everykażdy 500 yearslat, resurrectswskrzesza itselfsamo from its ownwłasny ashesproch
371
1307000
7000
który, co 500 lat, odradza się z popiołów
22:19
to go on to liverelacja na żywo a life that is
372
1314000
3000
aby wieść życie, które jest
22:22
even more beautifulpiękny than it was before. RichardRichard,
373
1317000
3000
jeszcze piękniejsze niż to, którego doświadczył wcześniej. Richard,
22:25
thanksdzięki very much.
374
1320000
1000
dziękuję Ci bardzo.
Translated by Marcin Chwistek
Reviewed by Piotr Kucharczyk

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Sherwin Nuland - Doctor
A practicing surgeon for three decades, Sherwin Nuland witnessed life and death in every variety. Then he turned to writing, exploring what there is to people beyond just anatomy.

Why you should listen

Sherwin Nuland was a practicing surgeon for 30 years and treated more than 10,000 patients -- then became an author and speaker on topics no smaller than life and death, our minds, our morality, aging and the human spirit.

His 1994 book How We Die: Reflections of Life's Final Chapter demythologizes the process of dying. Through stories of real patients and his own family, he examines the seven most common causes of death: old age, cancer, AIDS, Alzheimer's, accidents, heart disease and stroke, and their effects. The book, one of more than a dozen he wrote, won the National Book Award, was a finalist for the Pultizer Prize, and spent 34 weeks on the New York Times best-seller list. Other books include How We Live, The Art of Aging: A Doctor's Prescription for Well-Being; and The Soul of Medicine: Tales from the Bedside.

More profile about the speaker
Sherwin Nuland | Speaker | TED.com