ABOUT THE SPEAKER
Stephen Cave - Philosopher
Philosopher Stephen Cave wants to know: Why is humanity so obsessed with living forever?

Why you should listen

Stephen Cave is a writer and philosopher who is obsessed with our obsession with immortality. In 2012 he published Immortality: The Quest to Live Forever and How It Drives Civilization, an inquiry into humanity's rather irrational resistance to the inevitability of death. Cave moves across time and history's major civilizations and religions to explore just what drives this instinct -- and what that means for the future. Cave writes for The Financial Times and contributes to The New York Times, The Guardian and Wired.

More profile about the speaker
Stephen Cave | Speaker | TED.com
TEDxBratislava

Stephen Cave: The 4 stories we tell ourselves about death

Stephen Cave: Cztery historyjki, które opowiadamy sobie o śmierci

Filmed:
2,486,724 views

Filozof Stephen Cave stawia mroczne, ale istotne pytanie: Kiedy zdałeś sobie sprawę, że umrzesz? A co ciekawsze: Dlaczego ludzie tak odżegnują się od faktu, że śmierć jest nieunikniona? W fascynującym wystąpieniu Cave analizuje cztery powszechne we wszystkich cywilizacjach historyjki, które opowiadamy sobie "by pokonać lęk przed śmiercią".
- Philosopher
Philosopher Stephen Cave wants to know: Why is humanity so obsessed with living forever? Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I have a questionpytanie:
0
378
1893
Mam pytanie:
00:14
Who here rememberspamięta when they first realizedrealizowany
1
2271
3377
Kto pamięta, gdy pierwszy raz zrozumiał,
00:17
they were going to dieumierać?
2
5648
3423
że czeka nas śmierć?
00:21
I do. I was a youngmłody boychłopak,
3
9071
2502
Ja tak. Byłem wówczas chłopcem,
00:23
and my grandfatherDziadek had just diedzmarły,
4
11573
3055
i właśnie zmarł mój dziadek.
00:26
and I rememberZapamiętaj a fewkilka daysdni laterpóźniej lyingkłamstwo in bedłóżko at night
5
14628
3918
Pamiętam, jak kilka dni później leżąc w łóżku
00:30
tryingpróbować to make sensesens of what had happenedstało się.
6
18546
3634
próbowałem nadać temu sens.
00:34
What did it mean that he was deadnie żyje?
7
22180
2635
Co oznacza, że zmarł?
00:36
Where had he goneodszedł?
8
24815
1784
Dokąd poszedł?
00:38
It was like a holeotwór in realityrzeczywistość had openedotwierany up
9
26599
3422
Wydawało mi się, że otwarła się jakaś dziura w rzeczywistości
00:42
and swallowedpołknięty him.
10
30021
2135
i połknęła go.
00:44
But then the really shockingwstrząsający
questionpytanie occurredwystąpił to me:
11
32156
2802
Potem przyszło mi do głowy szokujące pytanie:
00:46
If he could dieumierać, could it happenzdarzyć to me too?
12
34958
3490
Jeśli on zmarł, czy spotka to również mnie?
00:50
Could that holeotwór in realityrzeczywistość openotwarty up and swallowłyk me?
13
38448
3299
Czy ta dziura połknie też mnie?
00:53
Would it openotwarty up beneathpod my bedłóżko
14
41747
1790
Czy otworzy się pod moim łóżkiem
00:55
and swallowłyk me as I sleptspałem?
15
43537
3234
i pochłonie mnie podczas snu?
00:58
Well, at some pointpunkt, all childrendzieci
becomestają się awareświadomy of deathśmierć.
16
46771
4188
Sądzę, że dzieci zyskują w pewnym czasie
świadomość śmierci.
01:02
It can happenzdarzyć in differentróżne wayssposoby, of coursekurs,
17
50959
1905
Przychodzi to oczywiście w różny sposób
01:04
and usuallyzazwyczaj comespochodzi in stagesgradacja.
18
52864
1833
i zwykle etapowo.
01:06
Our ideapomysł of deathśmierć developsrozwija się as we growrosnąć olderstarsze.
19
54697
3513
Nasze pojęcie śmierci ewoluuje z wiekiem.
01:10
And if you reachdosięgnąć back into the darkciemny cornersnarożniki
20
58210
2729
Zajrzyjcie w ciemne zakątki
01:12
of your memorypamięć,
21
60939
1697
swojej pamięci.
01:14
you mightmoc rememberZapamiętaj something like what I feltczułem
22
62636
3003
Może przypomnicie sobie uczucie, które czułem,
01:17
when my grandfatherDziadek diedzmarły and when I realizedrealizowany
23
65639
3255
gdy zmarł mój dziadek, a ja zrozumiałem,
01:20
it could happenzdarzyć to me too,
24
68894
1950
że mnie też może to spotkać.
01:22
that sensesens that behindza all of this
25
70844
2579
To poczucie pustki
01:25
the voidvoid is waitingczekanie.
26
73423
3337
oczekującej za tym wszystkim.
01:28
And this developmentrozwój in childhooddzieciństwo
27
76760
2277
Ten rozwój w dzieciństwie
01:31
reflectsodzwierciedla the developmentrozwój of our speciesgatunki.
28
79037
2821
odzwierciedla rozwój naszego gatunku.
01:33
Just as there was a pointpunkt in your developmentrozwój
29
81858
3315
Zupełnie jak moment w rozwoju dziecka,
01:37
as a childdziecko when your sensesens of selfsamego siebie and of time
30
85173
3526
gdy poczucie świadomości i czasu
01:40
becamestał się sophisticatedwyrafinowany enoughdość
31
88699
2099
rozwinęło się na tyle,
01:42
for you to realizerealizować you were mortalśmiertelny,
32
90798
3922
by zyskać świadomość śmiertelności,
01:46
so at some pointpunkt in the evolutionewolucja of our speciesgatunki,
33
94720
3706
tak samo na pewnym etapie ewolucji gatunku
01:50
some earlywcześnie human'sczłowieka sensesens of selfsamego siebie and of time
34
98426
3015
poczucie świadomości i czasu ludzi pierwotnych
01:53
becamestał się sophisticatedwyrafinowany enoughdość
35
101441
2243
dojrzały na tyle,
01:55
for them to becomestają się the first humanczłowiek to realizerealizować,
36
103684
3115
by pierwszy człowiek zrozumiał,
01:58
"I'm going to dieumierać."
37
106799
3433
że umrze.
02:02
This is, if you like, our curseprzekleństwo.
38
110232
2219
To nasze przekleństwo.
02:04
It's the pricecena we payzapłacić for beingistota so damncholerny cleversprytny.
39
112451
4043
To cena za bystrość naszego umysłu.
02:08
We have to liverelacja na żywo in the knowledgewiedza, umiejętności
40
116494
2099
Musimy żyć z wiedzą,
02:10
that the worstnajgorszy thing that can possiblymożliwie happenzdarzyć
41
118593
2661
że najgorsza z możliwych rzeczy
02:13
one day surelypewno will,
42
121254
1624
pewnego dnia nadejdzie
02:14
the endkoniec of all our projectsprojektowanie,
43
122878
1506
i położy kres naszym planom,
02:16
our hopesnadzieje, our dreamsmarzenia, of our individualindywidualny worldświat.
44
124384
3464
nadziejom, marzeniom, naszemu światu.
02:19
We eachkażdy liverelacja na żywo in the shadowcień of a personalosobisty
45
127848
3181
Każdy żyje w cieniu
02:23
apocalypseapokalipsa.
46
131029
1989
osobistej apokalipsy.
02:25
And that's frighteningprzerażający. It's terrifyingprzerażający.
47
133018
2504
To przerażające.
02:27
And so we look for a way out.
48
135522
2460
Szukamy wyjścia.
02:29
And in my casewalizka, as I was about fivepięć yearslat oldstary,
49
137982
3281
W moim przypadku, jako pięciolatek
02:33
this meantOznaczało askingpytając my mumMUM.
50
141263
2995
pytałem mamę.
02:36
Now when I first startedRozpoczęty askingpytając
51
144258
2462
Kiedy spytałem pierwszy raz
02:38
what happensdzieje się when we dieumierać,
52
146720
1781
co się dzieje, gdy umieramy,
02:40
the grown-upsdorośli around me at the time
53
148501
2092
dorośli odpowiadali
02:42
answeredodpowiedział with a typicaltypowy EnglishAngielski mixmieszać of awkwardnessnieporadność
54
150593
3203
z typowo angielskim skrępowaniem
02:45
and half-heartedpołowiczne ChristianityChrześcijaństwo,
55
153796
2987
i chrześcijańskim brakiem entuzjazmu.
02:48
and the phrasewyrażenie I heardsłyszał mostwiększość oftenczęsto
56
156783
1944
Najczęściej słyszałem,
02:50
was that granddadDziadek was now
57
158727
1559
że dziadek jest teraz
02:52
"up there looking down on us,"
58
160286
2464
"w niebie i patrzy na nas".
02:54
and if I should dieumierać too, whichktóry
wouldn'tnie happenzdarzyć of coursekurs,
59
162750
2965
Gdybym umarł, co oczywiście nie nastąpi,
02:57
then I too would go up there,
60
165715
2796
też bym tam poszedł.
03:00
whichktóry madezrobiony deathśmierć sounddźwięk a lot like
61
168511
2050
Czyniło to ze śmierci
03:02
an existentialegzystencjalny elevatorwinda.
62
170561
2654
egzystencjonalną windę.
03:05
Now this didn't sounddźwięk very plausiblewiarygodne.
63
173215
3118
Brzmiało to niewiarygodnie.
03:08
I used to watch a children'sdzieci
newsAktualności programprogram at the time,
64
176333
2903
Oglądałem wówczas wiadomości dla dzieci,
03:11
and this was the eraera of spaceprzestrzeń explorationbadanie.
65
179236
2440
a był to czas badań kosmosu.
03:13
There were always rocketsrakiety going up into the skyniebo,
66
181676
2174
Rakiety wznosiły się ku niebu,
03:15
up into spaceprzestrzeń, going up there.
67
183850
2696
w odległą przestrzeń.
03:18
But noneŻaden of the astronautsastronauci when they cameoprawa ołowiana witrażu back
68
186546
2329
Lecz żaden z astronautów nie wspomniał,
03:20
ever mentionedwzmiankowany havingmający metspotkał my granddadDziadek
69
188875
3232
że spotkał tam dziadka,
03:24
or any other deadnie żyje people.
70
192107
2459
czy innych zmarłych.
03:26
But I was scaredprzerażony,
71
194566
1303
Byłem przerażony,
03:27
and the ideapomysł of takingnabierający the existentialegzystencjalny elevatorwinda
72
195869
2440
ale pomysł z egzystencjonalną windą
03:30
to see my granddadDziadek
73
198309
1606
na spotkanie z dziadkiem,
03:31
soundedbrzmiało a lot better than beingistota swallowedpołknięty
74
199915
1415
brzmiał lepiej
03:33
by the voidvoid while I sleptspałem.
75
201330
3071
niż zapadnięcie we śnie w próżnię.
03:36
And so I believeduwierzyli it anywaytak czy inaczej,
76
204401
2269
Więc i tak w to wierzyłem,
03:38
even thoughchociaż it didn't make much sensesens.
77
206670
2671
choć nie miało to sensu.
03:41
And this thought processproces that I wentposzedł throughprzez
78
209341
2242
Ów proces myślowy w dzieciństwie,
03:43
as a childdziecko, and have been throughprzez manywiele timesczasy sinceod,
79
211583
2531
i potem pojawiający się wielokrotnie
03:46
includingwłącznie z as a grown-updorosły,
80
214114
1910
w czasie dorastania,
03:48
is a productprodukt of what psychologistspsychologowie call
81
216024
2447
jest wytworem tego co psycholodzy
03:50
a biasstronniczość.
82
218471
1464
nazywają uprzedzeniem.
03:51
Now a biasstronniczość is a way in whichktóry we systematicallysystematycznie
83
219935
3274
Jest to stan, w którym systematycznie
03:55
get things wrongźle,
84
223209
1718
błędnie coś postrzegamy.
03:56
wayssposoby in whichktóry we miscalculateprzeliczyć, misjudgeźle osądzić,
85
224927
2684
To sposób nieprawidłowej oceny,
03:59
distortzniekształcanie realityrzeczywistość, or see what we want to see,
86
227611
3589
zniekształcania rzeczywistości, widzenia tego co się chce.
04:03
and the biasstronniczość I'm talkingmówić about
87
231200
2232
Uprzedzenie, o którym mówię
04:05
worksPrace like this:
88
233432
1438
działa następująco.
04:06
ConfrontKonfrontacji someonektoś with the factfakt
89
234870
2235
Postaw kogoś w obliczu faktu,
04:09
that they are going to dieumierać
90
237105
1547
że czeka go śmierć
04:10
and they will believe just about any storyfabuła
91
238652
3033
i uwierzy w każdą historyjkę,
04:13
that tellsmówi them it isn't trueprawdziwe
92
241685
1858
mówiącą, że to nieprawda
04:15
and they can, insteadzamiast, liverelacja na żywo foreverna zawsze,
93
243543
2414
i może żyć wiecznie,
04:17
even if it meansznaczy takingnabierający the existentialegzystencjalny elevatorwinda.
94
245957
4085
nawet, gdy to oznacza egzystencjonalną windę.
04:22
Now we can see this as the biggestnajwiększy biasstronniczość of all.
95
250042
4428
Uważam to za największe istniejące zniekształcenie.
04:26
It has been demonstratedwykazane in over 400
96
254470
2875
Przedstawiono je w ponad czterystu
04:29
empiricalempiryczne studiesstudia.
97
257345
1681
empirycznych badaniach.
04:31
Now these studiesstudia are ingeniouspomysłowy, but they're simpleprosty.
98
259026
2509
Pomysłowe badania, przy tym proste.
04:33
They work like this.
99
261535
1935
Działa to tak.
04:35
You take two groupsgrupy of people
100
263470
1490
Bierzesz dwie grupy
04:36
who are similarpodobny in all relevantistotnych respectswyrazy szacunku,
101
264960
2783
podobne pod istotnymi względami.
04:39
and you remindprzypominać one groupGrupa that they're going to dieumierać
102
267743
2689
Jednej grupie wciąż przypominamy, że umrą,
04:42
but not the other, then you compareporównać theirich behaviorzachowanie.
103
270432
2629
drugiej nie. Potem porównujemy ich zachowania.
04:45
So you're observingobserwując how it biasesuprzedzenia behaviorzachowanie
104
273061
3873
Można zaobserwować jak świadomość śmiertelności
04:48
when people becomestają się awareświadomy of theirich mortalityśmiertelność.
105
276934
3754
zniekształca zachowanie.
04:52
And everykażdy time, you get the samepodobnie resultwynik:
106
280688
2912
Za każdym razem wynik jest jednakowy:
04:55
People who are madezrobiony awareświadomy of theirich mortalityśmiertelność
107
283600
3087
Ludzie świadomi śmiertelności
04:58
are more willingskłonny to believe storieshistorie
108
286687
2011
łatwiej wierzą w bajeczki
05:00
that tell them they can escapeucieczka deathśmierć
109
288698
1863
o możliwości umknięcia śmierci
05:02
and liverelacja na żywo foreverna zawsze.
110
290561
1772
i życia wiecznego.
05:04
So here'soto jest an exampleprzykład: One recentniedawny studybadanie
111
292333
2289
Oto przykład: Ostatnie badania
05:06
tookwziął two groupsgrupy of agnosticsagnostyków,
112
294622
2770
objęło dwie grupy agnostyków
05:09
that is people who are undecidedniezdecydowany
113
297392
1596
czyli ludzi niezdecydowanych
05:10
in theirich religiousreligijny beliefswierzenia.
114
298988
2515
co do poglądów religijnych.
05:13
Now, one groupGrupa was askedspytał to think about beingistota deadnie żyje.
115
301503
3584
Jedna grupa miała myśleć o śmierci.
05:17
The other groupGrupa was askedspytał to think about
116
305087
1645
Druga miała rozważać
05:18
beingistota lonelysamotny.
117
306732
1833
poczucie samotności.
05:20
They were then askedspytał again
about theirich religiousreligijny beliefswierzenia.
118
308565
2816
Potem ponownie spytano ich o poglądy religijne.
05:23
Those who had been askedspytał
to think about beingistota deadnie żyje
119
311381
2864
Myślący o śmierci
05:26
were afterwardspotem twicedwa razy as likelyprawdopodobne to expresswyrazić faithwiara
120
314245
3573
dwa razy częściej wyrażali wiarę
05:29
in God and JesusJezusa.
121
317818
1660
w Boga i Jezusa.
05:31
TwiceDwa razy as likelyprawdopodobne.
122
319478
1778
Dwukrotnie wikęsze prawdopodobieństwo.
05:33
Even thoughchociaż the before they
were all equallyna równi agnosticniezależna od.
123
321256
2708
Chociaż przedtem wszyscy byli równie agnostyczni.
05:35
But put the fearstrach of deathśmierć in them,
124
323964
1761
Jednak zaszczepienie strachu przed śmiercią
05:37
and they runbiegać to JesusJezusa.
125
325725
3859
skierowało ich ku Jezusowi.
05:41
Now, this showsprzedstawia that remindingprzypominając people of deathśmierć
126
329584
3512
Zatem przypominanie ludziom o śmierci
05:45
biasesuprzedzenia them to believe, regardlessbez względu of the evidencedowód,
127
333111
3230
skłania ich do wiary, bez względu na dowody,
05:48
and it worksPrace not just for religionreligia,
128
336341
2025
i to działa nie tylko w kwestii religii,
05:50
but for any kinduprzejmy of beliefwiara systemsystem
129
338366
2237
lecz dla każdego systemu wiary
05:52
that promisesobietnice immortalitynieśmiertelność in some formformularz,
130
340603
3460
przyrzekającego jakąkolwiek formę nieśmiertelności
05:56
whetherczy it's becomingtwarzowy famoussławny
131
344063
1805
czy to poprzez sławę,
05:57
or havingmający childrendzieci
132
345868
1414
posiadanie dzieci
05:59
or even nationalismnacjonalizm,
133
347282
1347
czy nawet nacjonalizm
06:00
whichktóry promisesobietnice you can liverelacja na żywo
on as partczęść of a greaterwiększy wholecały.
134
348629
3273
obiecujący, że żyjesz jako element większej całości.
06:03
This is a biasstronniczość that has shapedw kształcie
135
351902
1931
To przekonanie ukształtowało
06:05
the coursekurs of humanczłowiek historyhistoria.
136
353833
3339
bieg historii ludzkości.
06:09
Now, the theoryteoria behindza this biasstronniczość
137
357172
2267
Teoria opisująca to przekonanie
06:11
in the over 400 studiesstudia
138
359439
1737
w ponad 400 badaniach
06:13
is callednazywa terrorterror managementzarządzanie theoryteoria,
139
361176
2129
to teoria zarządzania strachem.
06:15
and the ideapomysł is simpleprosty. It's just this.
140
363305
2350
To prosta koncepcja.
06:17
We developrozwijać our worldviewsświatopoglądów,
141
365655
2549
Kształtujemy naszą wizję świata,
06:20
that is, the storieshistorie we tell ourselvesmy sami
142
368204
2157
opowiadając sobie bajeczki
06:22
about the worldświat and our placemiejsce in it,
143
370361
2736
o świecie i naszym w nim miejscu,
06:25
in orderzamówienie to help us managezarządzanie
144
373097
2282
by poradzić sobie
06:27
the terrorterror of deathśmierć.
145
375379
2914
ze strachem przed śmiercią.
06:30
And these immortalitynieśmiertelność storieshistorie
146
378293
1799
Historie o nieśmiertelności
06:32
have thousandstysiące of differentróżne manifestationsmanifestacje,
147
380092
2997
mają tysiące oblicz.
06:35
but I believe that behindza the apparentpozorna diversityróżnorodność
148
383089
3584
Sądzę, że pomijając oczywiste różnice,
06:38
there are actuallytak właściwie just fourcztery basicpodstawowy formsformularze
149
386673
2699
istnieją cztery podstawowe formy
06:41
that these immortalitynieśmiertelność storieshistorie can take.
150
389372
3511
narracji o nieśmiertelności.
06:44
And we can see them repeatingpowtarzając themselvessami
151
392883
1805
Widzimy jak powtarzają się
06:46
throughoutpoprzez historyhistoria, just with slightniewielki variationswariacje
152
394688
3170
z biegiem historii, z niewielkimi różnicami
06:49
to reflectodzwierciedlić the vocabularysłownictwo of the day.
153
397858
2765
odzwierciedlającymi słownictwo epoki.
06:52
Now I'm going to brieflykrótko introduceprzedstawiać these fourcztery
154
400623
2508
Przedstawię teraz pokrótce te cztery
06:55
basicpodstawowy formsformularze of immortalitynieśmiertelność storyfabuła,
155
403131
2253
podstawowe formy historyjek o śmierci,
06:57
and I want to try to give you some sensesens
156
405384
1570
by dać pewne poczucie
06:58
of the way in whichktóry they're retoldopowiadana by eachkażdy culturekultura
157
406954
2313
ich przekazywania w obrębie każdej kultury,
07:01
or generationgeneracja
158
409267
1767
czy pokolenia,
07:03
usingza pomocą the vocabularysłownictwo of theirich day.
159
411034
2172
przy użyciu charakterystycznej dla nich narracji.
07:05
Now, the first storyfabuła is the simplestnajprostszy.
160
413206
2639
Pierwsza historia jest najprostsza.
07:07
We want to avoiduniknąć deathśmierć,
161
415845
2153
Chcemy uniknąć śmierci
07:09
and the dreamśnić of doing that in this bodyciało
162
417998
2425
i marzenie, że spotka nas to w tym ciele
07:12
in this worldświat foreverna zawsze
163
420423
1360
na tym świecie,
07:13
is the first and simplestnajprostszy kinduprzejmy of immortalitynieśmiertelność storyfabuła,
164
421783
3291
jest najprostszą bajeczką o nieśmiertelności.
07:17
and it mightmoc at first sounddźwięk implausiblenieprawdopodobne,
165
425074
2459
Z początku może brzmieć niewiarygodnie,
07:19
but actuallytak właściwie, almostprawie everykażdy culturekultura in humanczłowiek historyhistoria
166
427533
3981
lecz niemal w każdej kulturze w historii ludzkości
07:23
has had some mythmit or legendlegenda
167
431514
2062
istnieją mity czy legendy
07:25
of an elixireliksir of life or a fountainFontanna of youthmłodość
168
433576
2761
o eliksirze życia, fontannie młodości
07:28
or something that promisesobietnice to keep us going
169
436337
2979
lub czymkolwiek stanowiącym obietnicę
07:31
foreverna zawsze.
170
439316
3137
wiecznego życia.
07:34
AncientStarożytne EgyptEgipt had suchtaki mythsmity,
171
442453
1593
Miał je starożytny Egipt,
07:36
ancientstarożytny BabylonBabilon, ancientstarożytny IndiaIndie.
172
444046
2368
Babilonia i Indie.
07:38
ThroughoutPrzez cały EuropeanEuropejski historyhistoria, we find them
in the work of the alchemistsalchemicy,
173
446414
2852
W historii Europy odnajdujemy je w pracach alchemików
07:41
and of coursekurs we still believe this todaydzisiaj,
174
449266
2794
i obecnie wciąż w to wierzymy,
07:44
only we tell this storyfabuła usingza pomocą the vocabularysłownictwo
175
452060
2563
używając
07:46
of sciencenauka.
176
454623
1656
nomenklatury naukowej.
07:48
So 100 yearslat agotemu,
177
456279
1606
100 lat temu
07:49
hormoneshormony had just been discoveredodkryty,
178
457885
1819
tuż po odkryciu hormonów
07:51
and people hopedmieć nadzieję that hormonehormon treatmentszabiegi
179
459704
1652
ludzie mieli nadzieję, że kuracje hormonalne
07:53
were going to curelekarstwo agingstarzenie się and diseasechoroba,
180
461356
2699
to sposób na choroby i starzenie się.
07:56
and now insteadzamiast we setzestaw our hopesnadzieje on stemtrzon cellskomórki,
181
464055
2853
Dziś tę nadzieję budzą komórki macierzyste,
07:58
geneticgenetyczny engineeringInżynieria, and nanotechnologynanotechnologia.
182
466908
2295
inżynieria genetyczna i nanotechnologia.
08:01
But the ideapomysł that sciencenauka can curelekarstwo deathśmierć
183
469203
3958
Koncept, że nauka pokona śmierć
08:05
is just one more chapterrozdział in the storyfabuła
184
473161
2341
to kolejny rozdział w bajce
08:07
of the magicalmagiczny elixireliksir,
185
475502
2233
o magicznym eliksirze,
08:09
a storyfabuła that is as oldstary as civilizationcywilizacja.
186
477735
4436
historii starej jak cywilizacja.
08:14
But bettingzakłady everything on the ideapomysł of findingodkrycie the elixireliksir
187
482171
2780
Stawianie wszystkiego na wynalezienie eliksiru
08:16
and stayingprzebywający aliveżywy foreverna zawsze
188
484951
1403
i pozostania wiecznym
08:18
is a riskyryzykowny strategystrategia.
189
486354
1801
to ryzykowna strategia
08:20
When we look back throughprzez historyhistoria
190
488155
2240
Zerkając w historię
08:22
at all those who have soughtposzukiwany an elixireliksir in the pastprzeszłość,
191
490395
2784
wszystkich poszukujących eliksiru,
08:25
the one thing they now have in commonpospolity
192
493179
1829
jedna rzecz ich łączy,
08:27
is that they're all deadnie żyje.
193
495008
2630
wszyscy umarli.
08:29
So we need a backuputworzyć kopię zapasową planplan,
and exactlydokładnie this kinduprzejmy of planplan B
194
497638
3738
Potrzebujemy zatem planu B,
08:33
is what the seconddruga kinduprzejmy of immortalitynieśmiertelność storyfabuła offersoferuje,
195
501376
3571
który oferuje inna opowiastka o nieśmiertelności.
08:36
and that's resurrectionzmartwychwstanie.
196
504947
1755
To zmartwychwstanie.
08:38
And it staysgorset with the ideapomysł that I am this bodyciało,
197
506702
2374
Ta koncepcja przyznaje, że jestem ciałem,
08:41
I am this physicalfizyczny organismorganizm.
198
509076
1975
fizycznym organizmem.
08:43
It acceptsakceptuje that I'm going to have to dieumierać
199
511051
2168
Akceptuje fakt śmierci,
08:45
but saysmówi, despitepomimo that,
200
513219
1374
lecz pomimo to głosi
08:46
I can risewzrost up and I can liverelacja na żywo again.
201
514593
2503
zmartwychwstanie i ponowne życie.
08:49
In other wordssłowa, I can do what JesusJezusa did.
202
517096
2618
Zmartwychwstanę, tak jak Jezus,
08:51
JesusJezusa diedzmarły, he was threetrzy daysdni in the [tombGrobowiec],
203
519714
2045
który zmarł, był 3 dni w grobie,
08:53
and then he roseRóża up and livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj again.
204
521759
3111
potem zmartwychwstał i żył ponownie.
08:56
And the ideapomysł that we can all be
resurrectedwskrzeszeni to liverelacja na żywo again
205
524870
3119
Wiara w zmartwychwstanie i ponowne życie
08:59
is orthodoxprawosławny believe, not just for ChristiansChrześcijanie
206
527989
2288
jest ortodoksyjna, nie tylko dla chrześcijan,
09:02
but alsorównież JewsŻydzi and MuslimsMuzułmanie.
207
530277
2703
lecz i Żydów czy Muzułmanów.
09:04
But our desirepragnienie to believe this storyfabuła
208
532980
2164
Nasze pragnienie wiary w tę historię
09:07
is so deeplygłęboko embeddedosadzone
209
535144
2010
jest tak głęboko zakorzenione,
09:09
that we are reinventingodkrywanie na nowo it again
210
537154
2098
że odkrywamy ją ponownie
09:11
for the scientificnaukowy agewiek,
211
539252
1492
w erze nauki,
09:12
for exampleprzykład, with the ideapomysł of cryonicsCryonics.
212
540744
2823
np. pomysł zamrażania.
09:15
That's the ideapomysł that when you dieumierać,
213
543567
1590
Chodzi tu o poddanie się zamrożeniu
09:17
you can have yourselfsiebie frozenmrożony,
214
545157
1999
po śmierci,
09:19
and then, at some pointpunkt when technologytechnologia
215
547156
2389
a gdy nastapi
09:21
has advancedzaawansowane enoughdość,
216
549545
1211
dostateczny rozwój techniki,
09:22
you can be thawedrozmrożone out and repairednaprawiony and revivedożywił
217
550756
2120
rozmrożą cię, naprawią i przywrócą do życia,
09:24
and so resurrectedwskrzeszeni.
218
552876
1289
więc zmartwychwstaniesz.
09:26
And so some people believe an omnipotentwszechmocny god
219
554165
2848
Ludzie wierzą, że wszechmocny Bóg
09:29
will resurrectwskrzesić them to liverelacja na żywo again,
220
557013
1879
przywróci ich do życia.
09:30
and other people believe an
omnipotentwszechmocny scientistnaukowiec will do it.
221
558892
4143
Inni zaś, że uczyni to wszechmocny naukowiec.
09:35
But for othersinni, the wholecały ideapomysł of resurrectionzmartwychwstanie,
222
563035
2714
Są tacy, dla których pomysł zmartwychwstania,
09:37
of climbingwspinaczka out of the gravegrób,
223
565749
2003
wydobywania się z grobu
09:39
it's just too much like a badzły zombiezombie moviefilm.
224
567752
2719
jest jak z okropnego filmu o zombi.
09:42
They find the bodyciało too messyniechlujny, too unreliableniewiarygodne
225
570471
2791
Uważają ciało za zbyt zawodne,
09:45
to guaranteegwarancja eternalwieczne life,
226
573262
2148
by gwarantować życie wieczne,
09:47
and so they setzestaw theirich hopesnadzieje on the thirdtrzeci,
227
575410
3091
więc stawiają na trzecią,
09:50
more spiritualduchowy immortalitynieśmiertelność storyfabuła,
228
578501
2117
bardziej duchową opowieść
09:52
the ideapomysł that we can leavepozostawiać our bodyciało behindza
229
580618
2336
o tym, że możesz porzucić ciało
09:54
and liverelacja na żywo on as a souldusza.
230
582954
2297
i żyć jako dusza.
09:57
Now, the majoritywiększość of people on EarthZiemia
231
585251
1989
Większość ludzi na świecie
09:59
believe they have a souldusza,
232
587240
1773
wierzy w istnienie duszy.
10:01
and the ideapomysł is centralcentralny to manywiele religionsreligie.
233
589013
2410
To kluczowa myśl wielu religii.
10:03
But even thoughchociaż, in its currentobecny formformularz,
234
591423
2314
Chociaż w obecnej,
10:05
in its traditionaltradycyjny formformularz,
235
593737
1915
tradycyjnej formie
10:07
the ideapomysł of the souldusza is still hugelyogromnie popularpopularny,
236
595652
2163
koncepcja duszy jest bardzo popularna,
10:09
nonethelessniemniej jednak we are again
237
597815
1432
jednak odkryjmy ją ponownie
10:11
reinventingodkrywanie na nowo it for the digitalcyfrowy agewiek,
238
599247
2224
w epoce cyfrowej.
10:13
for exampleprzykład with the ideapomysł
239
601471
1477
Spójrzmy np. na możliwość
10:14
that you can leavepozostawiać your bodyciało behindza
240
602948
1990
porzucenia ciała
10:16
by uploadingprzesyłanie your mindumysł, your essenceistota,
241
604938
2246
poprzez załadowanie umysłu, jestestwa,
10:19
the realreal you, ontona a computerkomputer,
242
607184
1956
prawdziwego siebie do komputera
10:21
and so liverelacja na żywo on as an avatarawatara in the etherEter.
243
609140
4612
i dalsze życie jako awatar w eterze.
10:25
But of coursekurs there are skepticssceptycy who say
244
613752
2023
Oczywiśce sceptycy wskazują
10:27
if we look at the evidencedowód of sciencenauka,
245
615775
1844
na dowody naukowe,
10:29
particularlyszczególnie neuroscienceneuronauka,
246
617619
1644
zwłaszcza neuronaukę,
10:31
it suggestswskazuje that your mindumysł,
247
619263
1829
które sugerują, że twój umysł,
10:33
your essenceistota, the realreal you,
248
621092
1580
jestestwo, prawdziwe ja
10:34
is very much dependentzależny on a particularszczególny partczęść
249
622672
2413
zależy w znacznym stopniu od szczególnej części
10:37
of your bodyciało, that is, your brainmózg.
250
625085
2221
ciała czyli od mózgu.
10:39
And suchtaki skepticssceptycy can find comfortkomfort
251
627306
2521
Tacy pocieszą się
10:41
in the fourthczwarty kinduprzejmy of immortalitynieśmiertelność storyfabuła,
252
629827
2258
czwartą bajeczką o nieśmiertelności
10:44
and that is legacydziedzictwo,
253
632085
2357
czyli o dziedzictwie,
10:46
the ideapomysł that you can liverelacja na żywo on
254
634442
1480
które pozwala ci żyć
10:47
throughprzez the echoEcho you leavepozostawiać in the worldświat,
255
635922
2251
w postaci echa tego, co pozostawiasz po sobie.
10:50
like the great GreekGrecki warriorwojownik AchillesAchilles,
256
638173
2349
Wielki grecki wojownik Achilles
10:52
who sacrificedpoświęcili his life fightingwalczący at TroyTroy
257
640522
2629
poświęcił swoje życie w walce pod Troją,
10:55
so that he mightmoc winzdobyć immortalnieśmiertelny famesława.
258
643151
3053
by zyskać wieczną chwałę.
10:58
And the pursuitpościg of famesława is as widespreadrozpowszechniony
259
646204
2266
Dążenie do sławy jest dziś
11:00
and popularpopularny now as it ever was,
260
648470
2141
tak powszechne jak zawsze,
11:02
and in our digitalcyfrowy agewiek,
261
650611
1579
a w naszym cyfrowym świecie
11:04
it's even easierłatwiejsze to achieveosiągać.
262
652190
1528
nawet łatwiej ją osiągnąć.
11:05
You don't need to be a great warriorwojownik like AchillesAchilles
263
653718
2324
Nie musisz być Achillesem,
11:08
or a great kingkról or herobohater.
264
656042
1693
królem czy bohaterem.
11:09
All you need is an InternetInternet connectionpołączenie
and a funnyzabawny catkot. (LaughterŚmiech)
265
657735
4823
Potrzebujesz dostępu do internetu i śmiesznego kota.
(Śmiech)
11:14
But some people preferwoleć to leavepozostawiać a more tangiblenamacalny,
266
662558
2463
Inni wolą zostawić bardziej namacalne
11:17
biologicalbiologiczny legacydziedzictwo -- childrendzieci, for exampleprzykład.
267
665021
2844
dziedzictwo biologiczne np. dzieci.
11:19
Or they like, they hopenadzieja, to liverelacja na żywo on
268
667865
2276
Pokładają też nadzieję na przetrwanie
11:22
as partczęść of some greaterwiększy wholecały,
269
670141
1717
jako część większej całości,
11:23
a nationnaród or a familyrodzina or a tribeplemię,
270
671858
2449
narodu, rodziny czy plemienia,
11:26
theirich genegen poolbasen.
271
674307
2466
w ich puli genetycznej.
11:28
But again, there are skepticssceptycy
272
676773
1513
Jednak sceptycy
11:30
who doubtwątpić whetherczy legacydziedzictwo
273
678286
1713
wątpią czy dziedzictwo
11:31
really is immortalitynieśmiertelność.
274
679999
1975
to faktycznie nieśmiertelność.
11:33
WoodyWoody AllenAllen, for exampleprzykład, who said,
275
681974
2077
Woody Allen rzekł:
11:36
"I don't want to liverelacja na żywo on in
the heartskiery of my countrymenrodaków.
276
684051
2496
"Nie chcę żyć w pamięci moich ziomków.
11:38
I want to liverelacja na żywo on in my apartmentapartament."
277
686547
2197
Chcę żyć w moim mieszkaniu".
11:40
So those are the fourcztery
278
688744
1767
Oto cztery podstawowe
11:42
basicpodstawowy kindsrodzaje of immortalitynieśmiertelność storieshistorie,
279
690511
2183
historyjki o nieśmiertelności.
11:44
and I've triedwypróbowany to give just some sensesens
280
692694
1642
Próbowałem dać poczucie
11:46
of how they're retoldopowiadana by eachkażdy generationgeneracja
281
694336
2293
narracji tych opowieści w różnych pokoleniach
11:48
with just slightniewielki variationswariacje
282
696629
1587
z drobnymi różnicami,
11:50
to fitdopasowanie the fashionsmody of the day.
283
698216
2305
by dopasować je do teraźniejszości.
11:52
And the factfakt that they recurpowtarzać in this way,
284
700521
3489
Fakt, że powracają
11:56
in suchtaki a similarpodobny formformularz but
in suchtaki differentróżne beliefwiara systemssystemy,
285
704010
2988
w tak podobnej formie, w różnych systemach wiary
11:58
suggestswskazuje, I think,
286
706998
1578
sugeruje, moim zdaniem,
12:00
that we should be skepticalsceptyczny of the truthprawda
287
708576
2402
że powinniśmy być sceptyczni, co do prawdziwości
12:02
of any particularszczególny versionwersja of these storieshistorie.
288
710978
3761
każdej z wersji tych historii.
12:06
The factfakt that some people believe
289
714739
2111
Fakt, że niektórzy wierzą
12:08
an omnipotentwszechmocny god will resurrectwskrzesić them to liverelacja na żywo again
290
716850
2665
we wszechmogącego boga, który ich wskrzesi,
12:11
and othersinni believe an omnipotentwszechmocny scientistnaukowiec will do it
291
719515
3701
a inni we wszechmocnego naukowca,
12:15
suggestswskazuje that neitherani are really believingwierząc this
292
723216
3038
sugeruje, że nie opierają się
12:18
on the strengthwytrzymałość of the evidencedowód.
293
726254
2670
na mocnych dowodach.
12:20
RatherRaczej, we believe these storieshistorie
294
728924
2426
Raczej wierzymy w nie,
12:23
because we are biasedstronniczy to believe them,
295
731350
1983
bo jesteśmy do tego przyzwyczajeni,
12:25
and we are biasedstronniczy to believe them
296
733333
1828
a nasze przyzwyczajenie do tej wiary
12:27
because we are so afraidprzestraszony of deathśmierć.
297
735161
4270
wynika ze strachu przed śmiercią.
12:31
So the questionpytanie is,
298
739431
2055
Powstaje zatem pytanie,
12:33
are we doomedstracony to leadprowadzić the one life we have
299
741486
3472
czy jesteśmy skazani na życie
12:36
in a way that is shapedw kształcie by fearstrach and denialodmowa,
300
744958
3693
ukształtowane przez strach i zaprzeczenie,
12:40
or can we overcomeprzezwyciężać this biasstronniczość?
301
748651
3075
czy też możemy pokonać te nawyki?
12:43
Well the GreekGrecki philosopherfilozof EpicurusEpikura
302
751726
2467
Grecki filozof Epikur
12:46
thought we could.
303
754193
1728
uważał, że możemy.
12:47
He arguedargumentował that the fearstrach of deathśmierć is naturalnaturalny,
304
755921
3548
Dowodził, że strach przed śmiercią jest naturalny,
12:51
but it is not rationalracjonalny.
305
759469
2415
ale nieracjonalny.
12:53
"DeathŚmierć," he said, "is nothing to us,
306
761884
2658
Mówił: "Śmierć nas nie dotyczy,
12:56
because when we are here, deathśmierć is not,
307
764542
2850
gdy my istniejemy, śmierć jest nieobecna,
12:59
and when deathśmierć is here, we are goneodszedł."
308
767392
3753
a gdy tylko śmierć się pojawi, wtedy nas już nie ma."
13:03
Now this is oftenczęsto quotedpodane, but it's difficulttrudny
309
771145
1798
To słowa często cytowane,
13:04
to really graspchwycić, to really internalizeinternalizacji,
310
772943
2322
ale trudne do zrozumienia i zaakceptowania,
13:07
because exactlydokładnie this ideapomysł of beingistota goneodszedł
311
775265
2163
bo myśl o odejściu
13:09
is so difficulttrudny to imaginewyobrażać sobie.
312
777428
2139
jest niewyobrażalnie trudna.
13:11
So 2,000 yearslat laterpóźniej, anotherinne philosopherfilozof,
313
779567
2231
2000 lat później
13:13
LudwigLudwig WittgensteinWittgenstein, put it like this:
314
781798
3457
filozof Ludwig Wittgenstein ujął rzecz tak:
13:17
"DeathŚmierć is not an eventzdarzenie in life:
315
785255
2944
"Śmierć nie jest epizodem życia.
13:20
We do not liverelacja na żywo to experiencedoświadczenie deathśmierć.
316
788199
3642
Śmierci się nie doświadcza.
13:23
And so," he addedw dodatku,
317
791841
1194
A zatem
13:25
"in this sensesens, life has no endkoniec."
318
793035
2935
w tym sensie, życie nie ma końca".
13:27
So it was naturalnaturalny for me as a childdziecko
319
795970
3176
Dla mnie jako dziecka naturalny był
13:31
to fearstrach beingistota swallowedpołknięty by the voidvoid,
320
799146
2367
lęk przed pochłonięciem przez pustkę,
13:33
but it wasn'tnie było rationalracjonalny,
321
801513
1879
ale był irracjonalny,
13:35
because beingistota swallowedpołknięty by the voidvoid
322
803392
1985
bo połknięcie przez próżnię
13:37
is not something that any of us
323
805377
2078
to doświadczenie,
13:39
will ever liverelacja na żywo to experiencedoświadczenie.
324
807455
3270
które nam nie grozi.
13:42
Now, overcomingprzezwyciężenie this biasstronniczość is not easyłatwo because
325
810725
2529
Pokonanie tego uprzedzenia nie jest łatwe,
13:45
the fearstrach of deathśmierć is so deeplygłęboko embeddedosadzone in us,
326
813254
2959
bo lęk przed śmiercią jest w nas głęboko zakorzeniony.
13:48
yetjeszcze when we see that the fearstrach itselfsamo is not rationalracjonalny,
327
816213
4482
Jeśli jednak zrozumiemy jego nieracjonalność
13:52
and when we bringprzynieść out into the openotwarty
328
820695
2130
i dojdziemy jak
13:54
the wayssposoby in whichktóry it can unconsciouslynieświadomie biasstronniczość us,
329
822825
2698
podświadomie na nas wpływa,
13:57
then we can at leastnajmniej startpoczątek
330
825523
1851
możemy przynajmniej zacząć
13:59
to try to minimizezminimalizować the influencewpływ it has
331
827374
2634
zmniejszyć wpływ strachu
14:02
on our liveszyje.
332
830008
1883
na nasze życie.
14:03
Now, I find it helpspomaga to see life
333
831891
2818
Uważam, że to pomaga postrzegać życie
14:06
as beingistota like a bookksiążka:
334
834709
1844
jak książkę.
14:08
Just as a bookksiążka is boundedograniczonego by its coversokładki,
335
836553
2468
Podobnie jak książka ma okładki,
14:11
by beginningpoczątek and endkoniec,
336
839021
1277
ma początek i koniec,
14:12
so our liveszyje are boundedograniczonego by birthnarodziny and deathśmierć,
337
840298
3738
tak nasze życie jest ograniczone przez narodziny i śmierć.
14:16
and even thoughchociaż a bookksiążka is
limitedograniczony by beginningpoczątek and endkoniec,
338
844036
3515
Chociaż książka zaczyna się i kończy,
14:19
it can encompassobjąć distantodległy landscapeskrajobrazy,
339
847551
2136
zawiera odległe krainy,
14:21
exoticegzotyczne figuresfigury, fantasticfantastyczny adventuresprzygody.
340
849687
3230
egzotyczne postaci, fantastyczne przygody.
14:24
And even thoughchociaż a bookksiążka is
limitedograniczony by beginningpoczątek and endkoniec,
341
852917
3349
Choć ogranicza ją początek i koniec,
14:28
the characterspostacie withinw ciągu it
342
856266
1823
jej postacie
14:30
know no horizonshoryzonty.
343
858089
2842
nie znają granic.
14:32
They only know the momentschwile
that make up theirich storyfabuła,
344
860931
3157
Znają tylko chwile budujące ich opowieść,
14:36
even when the bookksiążka is closedZamknięte.
345
864088
2940
nawet po zamknięciu książki.
14:39
And so the characterspostacie of a bookksiążka
346
867028
2136
Książkowi bohaterowie
14:41
are not afraidprzestraszony of reachingosiągając the last pagestrona.
347
869164
3482
nie boją się dotarcia do ostatniej strony.
14:44
Long JohnJohn SilverSrebro is not afraidprzestraszony of you
348
872646
2278
Długi John Silver nie bał się,
14:46
finishingwykończeniowy your copyKopiuj of "TreasureSkarb IslandWyspa."
349
874924
2835
że zakończysz "Wyspę Skarbów".
14:49
And so it should be with us.
350
877759
1700
Tak powinno być z nami.
14:51
ImagineWyobraź sobie the bookksiążka of your life,
351
879459
2144
Wyobraź sobie księgę swojego życia,
14:53
its coversokładki, its beginningpoczątek and endkoniec,
and your birthnarodziny and your deathśmierć.
352
881603
2784
jej okładki, początek i koniec, twoje narodziny i śmierć.
14:56
You can only know the momentschwile in betweenpomiędzy,
353
884387
2177
Znasz tylko chwile pomiędzy,
14:58
the momentschwile that make up your life.
354
886564
1935
chwile składające się na twoje życie.
15:00
It makesczyni no sensesens for you to fearstrach
355
888499
1947
Nie ma sensu bać się
15:02
what is outsidena zewnątrz of those coversokładki,
356
890446
2090
tego co poza okładkami,
15:04
whetherczy before your birthnarodziny
357
892536
1470
przed narodzeniem
15:06
or after your deathśmierć.
358
894006
1976
czy po śmierci.
15:07
And you needn'tnie musi worrymartwić się how long the bookksiążka is,
359
895982
2529
Nie martw się też o długość książki,
15:10
or whetherczy it's a comickomiczny striprozebrać się or an epicEpic.
360
898511
3473
czy jest komiksem czy eposem.
15:13
The only thing that matterssprawy
361
901984
1542
Liczy się jedynie
15:15
is that you make it a good storyfabuła.
362
903526
3498
czy stworzysz dobrą opowieść.
15:19
Thank you.
363
907024
2220
Dziekuję.
15:21
(ApplauseAplauz)
364
909244
4185
(Brawa)
Translated by Małgosia Makowska
Reviewed by Agata Lesnicka

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Stephen Cave - Philosopher
Philosopher Stephen Cave wants to know: Why is humanity so obsessed with living forever?

Why you should listen

Stephen Cave is a writer and philosopher who is obsessed with our obsession with immortality. In 2012 he published Immortality: The Quest to Live Forever and How It Drives Civilization, an inquiry into humanity's rather irrational resistance to the inevitability of death. Cave moves across time and history's major civilizations and religions to explore just what drives this instinct -- and what that means for the future. Cave writes for The Financial Times and contributes to The New York Times, The Guardian and Wired.

More profile about the speaker
Stephen Cave | Speaker | TED.com