TED2013
Christopher Ryan: Are we designed to be sexual omnivores?
Christopher Ryan: Czy jesteśmy zaprojektowani na seksualnych wszystkożerców?
Filmed:
Readability: 4.7
2,237,814 views
Nasz współczesny pogląd na temat związków przenika pewna idea: że mężczyźni i kobiety od zawsze dobierali się w pary, tworząc związki monogamiczne, z seksualną wyłącznością. Jednak przez początkiem ery rolnictwa ludzie tak naprawdę byli dosyć rozwięźli. Pisarz Christopher Ryan omawia kontrowersyjne dowody na to, że ludzie są z natury „seksualnymi wszystkożercami”, z nadzieją, że zrozumienie tego może położyć kres dyskryminacji, wstydowi i nierealnym wymaganiom, które niszczą związki.
Christopher Ryan - Psychologist
The co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality. Full bio
The co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm going to go off script
0
448
1267
Zamierzam wyjść poza schemat
00:13
and make Chris quite nervous here
1
1715
2051
i trochę zdenerwować Chrisa,
00:15
by making this audience participation.
2
3766
2348
namawiając publiczność do udziału.
00:18
All right. Are you with me? Yeah. Yeah. All right.
3
6114
3183
Jesteście ze mną? Tak? W porządku.
00:21
So what I'd like to do is have you raise your hand
4
9297
2444
Chciałbym, byście podnieśli rękę,
00:23
if you've ever heard a
heterosexual couple having sex.
heterosexual couple having sex.
5
11741
4056
jeżeli kiedykolwiek słyszeliście
heteroseksualną parę uprawiającą seks.
heteroseksualną parę uprawiającą seks.
00:27
Could be the neighbors, hotel room,
6
15797
2551
Mogli to być sąsiedzi, pokój w hotelu,
00:30
your parents. Sorry.
7
18348
2007
wasi rodzice. Wybaczcie.
00:32
Okay. Pretty much everybody.
8
20355
1752
OK, praktycznie wszyscy.
00:34
Now raise your hand if the man was making
9
22107
1827
Teraz podnieście rękę, jeśli mężczyzna
wydawał więcej odgłosów niż kobieta.
wydawał więcej odgłosów niż kobieta.
00:35
more noise than the woman.
10
23934
3429
00:39
I see one guy there.
11
27363
2313
Widzę tam jednego faceta.
00:41
It doesn't count if it was you, sir.
12
29676
2247
Głos się nie liczy, jeżeli to był Pan.
00:43
(Laughter)
13
31923
1015
(Śmiech)
00:44
So his hand's down. And one woman. Okay.
14
32938
3510
Opuścił rękę. O, jeszcze jedna pani.
00:48
Sitting next to a loud guy.
15
36448
2076
Siedząca obok głośnego faceta.
(Śmiech)
00:50
Now what does this tell us?
16
38524
1624
O czym to świadczy?
00:52
It tells us that human beings
17
40148
1846
Oznacza to, że ludzie
wydają dźwięki w czasie seksu,
wydają dźwięki w czasie seksu,
00:53
make noise when they have sex,
18
41994
1368
00:55
and it's generally the woman who makes more noise.
19
43362
2126
i zazwyczaj to kobieta
wydaje więcej odgłosów.
wydaje więcej odgłosów.
00:57
This is known as female copulatory vocalization
20
45488
3054
To tak zwana żeńska
wokalizacja kopulacyjna.
wokalizacja kopulacyjna.
01:00
to the clipboard crowd.
21
48542
1423
01:01
I wasn't even going to mention this,
22
49965
1631
Nie zamierzałem o tym wspominać,
01:03
but somebody told me that Meg Ryan might be here,
23
51596
2941
lecz ktoś mi powiedział,
że może tu być Meg Ryan,
że może tu być Meg Ryan,
01:06
and she is the world's most famous
24
54537
2604
która jest najsławniejszą na świecie
01:09
female copulatory vocalizer.
25
57141
1949
żeńską wokalizatorką kopulacyjną.
01:11
So I thought, got to talk about that.
26
59090
2400
Pomyślałem, że jednak wspomnę.
01:13
We'll get back to that a little bit later.
27
61490
2713
Wrócimy do tego trochę później.
01:16
Let me start by saying human beings
28
64203
1965
Zacznę od tego, że istoty ludzkie
nie wywodzą się od małp.
nie wywodzą się od małp.
01:18
are not descended from apes,
29
66168
2101
01:20
despite what you may have heard. We are apes.
30
68269
2232
Nie wywodzimy się od nich:
my jesteśmy małpami.
my jesteśmy małpami.
01:22
We are more closely related
to the chimp and the bonobo
to the chimp and the bonobo
31
70501
2836
Jesteśmy bardziej spokrewnieni
z szympansem zwyczajnym czy karłowatym
z szympansem zwyczajnym czy karłowatym
01:25
than the African elephant is to the Indian elephant,
32
73337
3380
niż słoń afrykański ze słoniem indyjskim,
01:28
as Jared Diamond pointed
out in one of his early books.
out in one of his early books.
33
76717
3198
o czym wspomniał Jared Diamond
w jednej ze swoich pierwszych książek.
w jednej ze swoich pierwszych książek.
01:31
We're more closely related to chimps and bonobos
34
79915
4195
Jesteśmy bardziej spokrewnieni
z szympansami zwyczajnymi czy karłowatymi
z szympansami zwyczajnymi czy karłowatymi
01:36
than chimps and bonobos are related
35
84110
1501
niż te szympansy są spokrewnione
z jakimkolwiek innym naczelnym -
z jakimkolwiek innym naczelnym -
01:37
to any other primate --
36
85611
1662
01:39
gorillas, orangutans, what have you.
37
87273
2276
z gorylami, orangutanami i tak dalej.
01:41
So we're extremely closely related to them,
38
89549
3247
Jesteśmy nadzwyczaj blisko
z nimi spokrewnieni,
z nimi spokrewnieni,
01:44
and as you'll see in terms of our behavior,
39
92796
2426
i, co zobaczycie, takie podobieństwa
01:47
we've got some relationship as well.
40
95222
2367
można też zauważyć w naszym zachowaniu.
01:49
So what I'm asking today, the question
41
97589
1919
Chcę wraz z wami
zgłębić dziś takie pytanie:
zgłębić dziś takie pytanie:
01:51
I want to explore with you today is,
42
99508
3062
01:54
what kind of ape are we in terms of our sexuality?
43
102570
4168
jakim typem małpy jesteśmy,
pod względem seksualności?
pod względem seksualności?
01:58
Now, since Darwin's day there's been
44
106738
2218
Od czasów Darwina istnieje coś,
02:00
what Cacilda and I have called
45
108956
1502
co Cacilda i ja nazywamy
02:02
the standard narrative of human sexual evolution,
46
110458
2686
klasyczną historią o ewolucji
ludzkiej seksualności.
ludzkiej seksualności.
02:05
and you're all familiar with it,
47
113144
1554
Spotkaliście się z tym,
02:06
even if you haven't read this stuff.
48
114698
2563
nawet jeżeli nic na ten
temat nie czytaliście.
temat nie czytaliście.
02:09
The idea is that, as part of human nature,
49
117261
3068
Historia ta głosi,
że częścią ludzkiej natury,
że częścią ludzkiej natury,
02:12
from the beginning of our species' time,
50
120329
1989
od początku powstania naszego gatunku,
02:14
men have sort of leased
women's reproductive potential
women's reproductive potential
51
122318
4494
jest to, że mężczyźni wynajmują sobie
potencjał reprodukcyjny kobiet,
potencjał reprodukcyjny kobiet,
02:18
by providing them with certain goods and services.
52
126812
3395
zapewniając im w zamian
określone dobra i usługi.
określone dobra i usługi.
02:22
Generally we're talking about meat, shelter, status,
53
130207
3670
Czyli pożywienie, schronienie,
02:25
protection, things like that.
54
133877
2631
status, ochrona, tego typu rzeczy.
02:28
And in exchange, women have offered fidelity,
55
136508
2335
W zamian za to kobiety oferują wierność,
02:30
or at least a promise of fidelity.
56
138843
2378
lub przynajmniej obietnicę wierności.
02:33
Now this sets men and women up
in an oppositional relationship.
in an oppositional relationship.
57
141221
4270
Ustawia to więc mężczyzn i kobiety
po przeciwnych stronach.
po przeciwnych stronach.
02:37
The war between the sexes is built right into
our DNA, according to this vision. Right?
our DNA, according to this vision. Right?
58
145491
5943
A za tym idzie myśl, że wojna płci
jest wbudowana w nasze geny.
jest wbudowana w nasze geny.
02:43
What Cacilda and I have argued is that no,
59
151434
3937
Jednak Cacilda i ja uważamy,
że tak nie jest,
że tak nie jest,
02:47
this economic relationship,
60
155371
2441
a to ekonomiczne powiązanie,
02:49
this oppositional relationship,
61
157812
1825
ten przeciwstawny związek,
02:51
is actually an artifact of agriculture,
62
159637
2625
to naprawdę wynik wprowadzenia rolnictwa,
02:54
which only arose about 10,000
years ago at the earliest.
years ago at the earliest.
63
162262
3676
który pojawił się
dopiero około 10 tysięcy lat temu.
dopiero około 10 tysięcy lat temu.
02:57
Anatomically modern human beings
64
165938
2167
Ludzie współcześni, w sensie biologicznym,
03:00
have been around for about 200,000 years,
65
168105
2999
istnieją od około 200 tysięcy lat,
03:03
so we're talking about five percent, at most,
66
171104
3622
mówimy więc co najwyżej o około 5% czasu
istnienia naszego gatunku.
istnienia naszego gatunku.
03:06
of our time as a modern, distinct species.
67
174726
3688
03:10
So before agriculture,
68
178414
3534
Tak więc przed rewolucją,
którą było wprowadzenie uprawy roli,
którą było wprowadzenie uprawy roli,
03:13
before the agricultural revolution,
69
181948
2005
03:15
it's important to understand that human beings
70
183953
2111
ludzie żyli w grupach
zbieracko-łowieckich,
zbieracko-łowieckich,
03:18
lived in hunter-gatherer groups that are
71
186064
3334
03:21
characterized wherever they're found in the world
72
189398
3016
które, zgodnie z odkryciami
z całego świata, charakteryzowało coś,
z całego świata, charakteryzowało coś,
03:24
by what anthropologists called fierce egalitarianism.
73
192414
4591
co antropolodzy nazywają
surowym egalitaryzmem.
surowym egalitaryzmem.
03:29
They not only share things,
74
197005
1868
Nie tylko dzielili się ze sobą,
03:30
they demand that things be shared:
75
198873
2509
lecz również wymagali dzielenia się:
03:33
meat, shelter, protection, all these things
76
201382
2259
pożywienie, schronienie, ochrona,
03:35
that were supposedly being traded to women
77
203641
3009
wszystko, co rzekomo
jest zapewniane kobietom
jest zapewniane kobietom
03:38
for their sexual fidelity, it turns out,
78
206650
2830
w zamian za seksualną wierność,
03:41
are shared widely among these societies.
79
209480
2730
w takich społeczeństwach
jest dzielone powszechnie.
jest dzielone powszechnie.
03:44
Now I'm not saying that our ancestors
80
212210
2188
Nie chcę przedstawiać naszych przodków
jako bajkowych "szlachetnych dzikusów".
jako bajkowych "szlachetnych dzikusów".
03:46
were noble savages, and I'm not saying
81
214398
1961
03:48
modern day hunter-gatherers
are noble savages either.
are noble savages either.
82
216359
2796
Nie twierdzę też, że współczesne
takie grupy nie są "szlachetne".
takie grupy nie są "szlachetne".
03:51
What I'm saying is that this is simply
83
219155
2011
Twierdzę jedynie, że to najprostszy,
najlepszy sposób ograniczenia ryzyka
najlepszy sposób ograniczenia ryzyka
03:53
the best way to mitigate risk
84
221166
2440
03:55
in a foraging context.
85
223606
1930
w kontekście zapewnienia pokarmu.
03:57
And there's really no argument
about this among anthropologists.
about this among anthropologists.
86
225536
3116
Nie ma co do tego dyskusji
wśród antropologów.
wśród antropologów.
04:00
All Cacilda and I have done is extend
this sharing behavior to sexuality.
this sharing behavior to sexuality.
87
228652
4564
Z Cacildą rozciągnęliśmy jedynie
te zachowania na seksualność.
te zachowania na seksualność.
04:05
So we've argued that human sexuality
88
233216
2435
Postulujemy, że ludzka seksualność,
do czasów rolnictwa,
do czasów rolnictwa,
04:07
has essentially evolved, until agriculture,
89
235651
4484
zasadniczo wyewoluowała
jako sposób na ustalenie i utrzymanie
jako sposób na ustalenie i utrzymanie
04:12
as a way of establishing and maintaining
90
240135
3146
04:15
the complex, flexible social systems, networks,
91
243281
3726
złożonych, elastycznych
systemów społecznych, sieci,
systemów społecznych, sieci,
04:19
that our ancestors were very good at,
92
247007
2911
w których nasi przodkowie
byli bardzo dobrzy,
byli bardzo dobrzy,
04:21
and that's why our species has survived so well.
93
249918
4616
skutkiem czego nasz gatunek przetrwał.
04:26
Now, this makes some people uncomfortable,
94
254534
2217
W tym miejscu niektórzy
czują się niezręcznie,
czują się niezręcznie,
04:28
and so I always need to take
a moment in these talks
a moment in these talks
95
256751
2385
tak więc zawsze
na chwilę przerywam i mówię:
na chwilę przerywam i mówię:
04:31
to say, listen,
96
259136
1844
04:32
I'm saying our ancestors were promiscuous,
97
260980
2643
to prawda, twierdzę,
że nasi przodkowie byli rozwięźli,
że nasi przodkowie byli rozwięźli,
04:35
but I'm not saying they were
having sex with strangers.
having sex with strangers.
98
263623
2335
ale nie mówię, że uprawiali seks
z nieznajomymi.
z nieznajomymi.
04:37
There were no strangers. Right?
99
265958
2026
To nie byli nieznajomi, prawda?
W grupce zbieracko-łowieckiej
nie ma nieznajomych.
nie ma nieznajomych.
04:39
In a hunter-gatherer band, there are no strangers.
100
267984
1844
04:41
You've known these people your entire life.
101
269828
1989
Tych ludzi zna się przez całe życie.
04:43
So I'm saying, yes, there were
overlapping sexual relationships,
overlapping sexual relationships,
102
271817
3459
Mówię więc, że tak, istniały
zazębiające się związki seksualne,
zazębiające się związki seksualne,
04:47
that our ancestors probably had
several different sexual relationships
several different sexual relationships
103
275276
4307
nasi przodkowie zapewne byli w wielu
związkach seksualnych jednocześnie
związkach seksualnych jednocześnie
04:51
going on at any given moment in their adult lives.
104
279583
3387
w danym momencie ich dorosłego życia.
04:54
But I'm not saying they were
having sex with strangers.
having sex with strangers.
105
282970
2403
Ale nie twierdzę,
że uprawiali seks z nieznajomymi.
że uprawiali seks z nieznajomymi.
04:57
I'm not saying that they didn't love the
people they were having sex with.
people they were having sex with.
106
285373
3111
Nie twierdzę też, że nie kochali ludzi,
z którymi uprawiali seks.
z którymi uprawiali seks.
05:00
And I'm not saying there was
no pair-bonding going on.
no pair-bonding going on.
107
288484
2905
I nie twierdzę,
że nie dobierali się w pary.
że nie dobierali się w pary.
05:03
I'm just saying it wasn't sexually exclusive.
108
291389
3086
Mówię tylko, że nie było tam
seksualnej wyłączności.
seksualnej wyłączności.
05:06
And those of us who have
chosen to be monogamous --
chosen to be monogamous --
109
294475
3684
Ci z nas, którzy wybrali monogamię...
05:10
my parents, for example, have been married
110
298159
2338
moi rodzice, przykładowo, są
małżeństwem monogamicznym od 52 lat,
małżeństwem monogamicznym od 52 lat,
05:12
for 52 years monogamously,
111
300497
2508
05:15
and if it wasn't monogamously, Mom and Dad,
112
303005
2362
a nawet jeśli nie byli
monogamiczni, to, mamo i tato,
monogamiczni, to, mamo i tato,
05:17
I don't want to hear about it—
113
305367
2347
nie chcę o tym wiedzieć.
05:19
I'm not criticizing this and I'm not saying
114
307714
2392
Nie krytykuję tego i nie twierdzę,
05:22
there's anything wrong with this.
115
310106
1556
że jest w tym cokolwiek złego.
05:23
What I'm saying is that to argue
116
311662
2159
Twierdzę, że tak jak
fakt, iż nasi przodkowie
fakt, iż nasi przodkowie
05:25
that our ancestors were sexual omnivores
117
313821
4674
byli seksualnymi wszystkożercami
05:30
is no more a criticism of monogamy
118
318495
2287
nie krytykuje monogamii,
05:32
than to argue that our ancestors
were dietary omnivores
were dietary omnivores
119
320782
3468
tak samo fakt, że nasi przodkowie
byli wszystkożercami pokarmowymi
byli wszystkożercami pokarmowymi
05:36
is a criticism of vegetarianism.
120
324250
3323
nie krytykuje wegetarianizmu.
05:39
You can choose to be a vegetarian,
121
327573
1881
Możesz zostać wegetarianinem,
05:41
but don't think that just because
you've made that decision,
you've made that decision,
122
329454
2744
ale nie myśl, że samo
podjęcie decyzji sprawi,
podjęcie decyzji sprawi,
05:44
bacon suddenly stops smelling good.
123
332198
2792
że bekon nagle przestanie dobrze pachnieć.
05:46
Okay? So this is my point.
124
334990
2687
W porządku? O to mi chodzi.
05:49
(Laughter)
125
337677
2351
(Śmiech)
05:52
That one took a minute to sink in, huh?
126
340028
3621
Potrzeba trochę, by to zrozumieć, prawda?
05:55
Now, in addition to being a great genius,
127
343649
2330
Tak więc, oprócz tego, że był geniuszem,
05:57
a wonderful man, a wonderful husband,
128
345979
2065
wspaniałym człowiekiem, wspaniałym mężem,
06:00
a wonderful father, Charles Darwin
129
348044
1780
wspaniałym ojcem,
Karol Darwin był również światowej
sławy wiktoriańskim świętoszkiem.
sławy wiktoriańskim świętoszkiem.
06:01
was also a world-class Victorian prude.
130
349824
4112
06:05
All right? He was perplexed
131
353936
1940
Wprawiało go w zakłopotanie
06:07
by the sexual swellings of certain primates,
132
355876
2610
seksualne obrzmienie
sromu pewnych naczelnych,
sromu pewnych naczelnych,
06:10
including chimps and bonobos,
133
358486
1543
z szympansami zwyczajnymi i bonobo,
06:12
because these sexual swellings tend to provoke
134
360029
2538
ponieważ to obrzmienie sromu
zachęca samców do kopulacji.
zachęca samców do kopulacji.
06:14
many males to mate with the females.
135
362567
2592
06:17
So he couldn't understand why on Earth would
the female have developed this thing
the female have developed this thing
136
365159
3171
Nie mógł więc zrozumieć,
po co samicom coś takiego,
po co samicom coś takiego,
06:20
if all they were supposed to be doing
is forming their pair bond, right?
is forming their pair bond, right?
137
368330
3929
jeśli ich rolą powinno być
dobieranie się w monogamiczne pary.
dobieranie się w monogamiczne pary.
06:24
Chimps and bonobos, Darwin didn't really know this,
138
372259
2439
Darwin tego nie wiedział,
06:26
but chimps and bonobos mate
139
374698
1948
ale szympansy zwyczajne i karłowate
spółkują od 1 do 4 razy na godzinę,
spółkują od 1 do 4 razy na godzinę,
06:28
one to four times per hour
140
376646
1654
06:30
with up to a dozen males per day
141
378300
3416
z dziesiątkami samców, każdego dnia,
06:33
when they have their sexual swellings.
142
381716
2616
gdy ich srom jest obrzmiały.
06:36
Interestingly, chimps have sexual swellings
143
384332
2655
Co ciekawe, szympansy
zwyczajne mają obrzmiały srom
zwyczajne mają obrzmiały srom
06:38
through 40 percent, roughly,
144
386987
1802
przez mniej więcej 40 procent
ich cyklu miesiączkowego,
ich cyklu miesiączkowego,
06:40
of their menstrual cycle,
145
388789
1885
06:42
bonobos 90 percent,
146
390674
2700
zaś karłowate przez 90 procent,
06:45
and humans are among the
only species on the planet
only species on the planet
147
393374
3422
zaś ludzie są jedynym
gatunkiem na całej planecie,
gatunkiem na całej planecie,
06:48
where the female is available for sex
148
396796
2102
u którego samica może uprawiać seks
w czasie cyklu miesiączkowego,
w czasie cyklu miesiączkowego,
06:50
throughout the menstrual cycle,
149
398898
1988
06:52
whether she's menstruating,
whether she's post-menopausal,
whether she's post-menopausal,
150
400886
2744
gdy nie ma miesiączki,
gdy jest w okresie pomenopauzalnym,
gdy jest w okresie pomenopauzalnym,
06:55
whether she's already pregnant.
151
403630
1311
nawet gdy już jest w ciąży.
06:56
This is vanishingly rare among mammals.
152
404941
3844
Jest to niezwykle rzadkie wśród ssaków.
07:00
So it's a very interesting aspect of human sexuality.
153
408785
3793
Jest to więc bardzo interesujący
aspekt ludzkiej seksualności.
aspekt ludzkiej seksualności.
07:04
Now, Darwin ignored the reflections
154
412578
2675
Darwin zignorował odpowiedniki
seksualnego obrzmienia w jego epoce,
seksualnego obrzmienia w jego epoce,
07:07
of the sexual swelling in his own day,
155
415253
3568
07:10
as scientists tend to do sometimes.
156
418821
3631
tak jak naukowcy czasem mają w zwyczaju.
07:14
So what we're talking about is sperm competition.
157
422452
2505
Mówimy tutaj o rywalizacji nasienia.
07:16
Now the average human ejaculate
has about 300 million sperm cells,
has about 300 million sperm cells,
158
424957
3410
Średni wytrysk człowieka
zawiera około 300 milionów plemników,
zawiera około 300 milionów plemników,
07:20
so it's already a competitive environment.
159
428367
2430
jest to już więc konkurencyjne środowisko.
07:22
The question is whether these sperm are
competing against other men's sperm
competing against other men's sperm
160
430797
3213
Ale czy plemniki rywalizują
także z plemnikami innych mężczyzn,
także z plemnikami innych mężczyzn,
07:26
or just their own.
161
434030
1785
czy tylko z własnymi?
07:27
There's a lot to talk about in this chart.
162
435815
2106
O tym wykresie można długo mówić.
07:29
The one thing I'll call your attention to right away
163
437921
2175
Chciałbym zwrócić uwagę
07:32
is the little musical note above the
female chimp and bonobo and human.
female chimp and bonobo and human.
164
440096
4042
na tę nutką nad samicą szympansa
zwyczajnego, karłowatego i człowieka.
zwyczajnego, karłowatego i człowieka.
07:36
That indicates female copulatory vocalization.
165
444138
3301
Oznacza ona żeńską
wokalizację kopulacyjną.
wokalizację kopulacyjną.
07:39
Just look at the numbers.
166
447439
1602
Spójrzcie na liczby.
07:41
The average human has sex
167
449041
2196
Człowiek uprawia seks
średnio 1000 razy w ciągu życia.
średnio 1000 razy w ciągu życia.
07:43
about 1,000 times per birth.
168
451237
3642
07:46
If that number seems high for some of you,
169
454879
2173
Niektórym z was ta liczba
może wydaje się duża,
może wydaje się duża,
07:49
I assure you it seems low for others in the room.
170
457052
3213
ale to zapewniam,
że innym wydaje się zaniżona.
że innym wydaje się zaniżona.
07:52
We share that ratio with chimps and bonobos.
171
460265
2950
Dzielimy tę liczbę z szympansami
zwyczajnymi i karłowatymi.
zwyczajnymi i karłowatymi.
07:55
We don't share it with the other three apes,
172
463215
2302
Nie jest ona jednak wspólna
dla pozostałych trzech małp,
dla pozostałych trzech małp,
07:57
the gorilla, the orangutan and the gibbon,
173
465517
2256
goryli, orangutanów i gibonów,
07:59
who are more typical of mammals,
174
467773
1661
które są bardziej typowymi ssakami,
08:01
having sex only about a dozen times per birth.
175
469434
3192
uprawiającymi seks jedynie
dziesiątki razy w ciągu życia.
dziesiątki razy w ciągu życia.
08:04
Humans and bonobos are the only
animals that have sex face-to-face
animals that have sex face-to-face
176
472626
4213
Ludzie i szympansy bonobo
to jedyne zwierzęta,
to jedyne zwierzęta,
które uprawiają seks twarzą w twarz,
08:08
when both of them are alive.
177
476847
2406
gdy oba z nich są żywe.
08:11
(Laughter)
178
479253
3905
(Śmiech)
08:15
And you'll see that the human, chimp and bonobo
179
483895
3171
Zauważcie, że ludzie i szympansy
mają zewnętrzne jądra,
mają zewnętrzne jądra,
08:19
all have external testicles, which in our book
180
487066
2396
co w naszej książce porównujemy
do specjalnej lodówki, która stoi w garażu
do specjalnej lodówki, która stoi w garażu
08:21
we equate to a special fridge you have in the garage
181
489462
3988
08:25
just for beer.
182
493450
2260
i zawiera tylko piwa.
(Śmiech)
08:27
If you're the kind of guy who has a beer fridge
183
495710
2726
Jeśli jesteś typem faceta,
który trzyma w garażu lodówkę z piwem,
który trzyma w garażu lodówkę z piwem,
08:30
in the garage, you expect a party to happen
184
498436
2342
to spodziewasz się imprezy
w każdej chwili, i musisz być gotowy.
w każdej chwili, i musisz być gotowy.
08:32
at any moment, and you need to be ready.
185
500778
1789
08:34
That's what the external testicles are.
186
502567
2155
Po to właśnie są zewnętrzne jądra.
08:36
They keep the sperm cells cool
187
504722
2410
Ochładzają one plemniki,
08:39
so you can have frequent ejaculations.
188
507132
2218
po to, byś mógł mieć częste wytryski.
08:41
I'm sorry. It's true.
189
509350
3739
Wybaczcie. Taka jest prawda.
08:45
The human, some of you will be happy to hear,
190
513089
3089
Ludzie, co pewnie
niektórych z was ucieszy,
niektórych z was ucieszy,
08:48
has the largest, thickest penis of any primate.
191
516178
2811
mają największego, najgrubszego penisa
ze wszystkich naczelnych.
ze wszystkich naczelnych.
08:50
Now, this evidence goes way beyond anatomy.
192
518989
2510
Dowody na to wykraczają poza anatomię.
08:53
It goes into anthropology as well.
193
521499
2561
Można je znaleźć w antropologii.
08:56
Historical records are full of accounts of people
194
524060
2617
Zapiski historyczne pełne są
relacji ludzi z całego świata,
relacji ludzi z całego świata,
08:58
around the world who have sexual practices
195
526677
1809
którzy mieli praktyki seksualne,
które byłyby niemożliwe,
które byłyby niemożliwe,
09:00
that should be impossible
196
528486
1630
09:02
given what we have assumed
about human sexual evolution.
about human sexual evolution.
197
530116
3926
gdy wziąć pod uwagę to, co założyliśmy
na temat ewolucji ludzkiej seksualności.
na temat ewolucji ludzkiej seksualności.
09:06
These women are the Mosuo
from southwestern China.
from southwestern China.
198
534042
2700
Tak jest u kobiet Mosuo
z południowo-zachodnich Chin.
z południowo-zachodnich Chin.
09:08
In their society, everyone, men and women,
199
536742
2567
W ich społeczeństwie wszyscy,
mężczyźni i kobiety,
mężczyźni i kobiety,
09:11
are completely sexually autonomous.
200
539309
1741
są seksualnie niezależni.
09:13
There's no shame associated with sexual behavior.
201
541050
2959
Nie ma żadnego wstydu powiązanego
z zachowaniem seksualnym.
z zachowaniem seksualnym.
09:16
Women have hundreds of partners.
202
544009
2246
Kobiety mają setki partnerów.
09:18
It doesn't matter. Nobody cares.
Nobody gossips. It's not an issue.
Nobody gossips. It's not an issue.
203
546255
3182
Nikt się nie przejmuje.
Nikt nie plotkuje. To nie problem.
Nikt nie plotkuje. To nie problem.
09:21
When the woman becomes pregnant,
204
549437
1796
Gdy kobieta zachodzi w ciążę,
09:23
the child is cared for by her,
her sisters, and her brothers.
her sisters, and her brothers.
205
551233
2858
dzieckiem opiekuje się ona,
jej siostry i jej bracia.
jej siostry i jej bracia.
09:26
The biological father is a nonissue.
206
554091
2839
Biologiczny ojciec nie ma znaczenia.
09:28
On the other side of the planet, in the Amazon,
207
556930
2406
Z drugiej stron globu, w Amazonii,
09:31
we've got many tribes which practice
208
559336
2869
istnieje wiele plemion,
które praktykują coś,
które praktykują coś,
09:34
what anthropologists call partible paternity.
209
562205
2732
co antropologowie nazywają
wspólnym ojcostwem.
wspólnym ojcostwem.
09:36
These people actually believe --
210
564937
2597
Te plemiona nie mają ze sobą kontaktu,
09:39
and they have no contact among them,
211
567534
1715
09:41
no common language or anything,
212
569249
1656
nie mają wspólnego języka,
09:42
so it's not an idea that spread,
213
570905
1737
więc nie podłapują tej idei od sąsiadów,
09:44
it's an idea that's arisen around the world --
214
572642
2137
jest to idea pojawiająca
się na całym świecie.
się na całym świecie.
09:46
they believe that a fetus is literally made
215
574779
2157
Wierzą oni, że płód
jest dosłownie zrobiony
jest dosłownie zrobiony
09:48
of accumulated semen.
216
576936
2276
przez nagromadzone nasienie.
09:51
So a woman who wants to have a child
217
579212
1988
Tak więc kobieta, która chce mieć dziecko,
09:53
who's smart and funny and strong
218
581200
1832
a jest mądra, fajna i silna,
09:55
makes sure she has lots of sex with the smart guy,
219
583032
2131
uprawia seks z wieloma facetami,
09:57
the funny guy and the strong guy,
220
585163
1944
mądrymi, fajnymi i silnymi,
09:59
to get the essence of each of
these men into the baby,
these men into the baby,
221
587107
2224
by przelać esencję każdego
z tych mężczyzn do dziecka,
z tych mężczyzn do dziecka,
10:01
and then when the child is born,
222
589331
2512
a gdy dziecko się urodzi,
10:03
these different men will come forward
223
591843
2142
ci różni mężczyźni zgłaszają się
10:05
and acknowledge their paternity of the child.
224
593985
2870
i uznają własne ojcostwo tego dziecka.
10:08
So paternity is actually sort of a team endeavor
225
596855
2838
Ojcostwo jest więc u nich
wysiłkiem grupowym.
wysiłkiem grupowym.
10:11
in this society.
226
599693
1616
10:13
So there are all sorts of examples like this
227
601309
1988
W książce omawiamy
wiele takich przykładów.
wiele takich przykładów.
10:15
that we go through in the book.
228
603297
2450
10:17
Now, why does this matter?
229
605747
3460
Dlaczego to jest ważne?
10:21
Edward Wilson says we need to understand
230
609207
2560
Edward Wilson powiedział,
że musimy zrozumieć,
że musimy zrozumieć,
10:23
that human sexuality is first a bonding device
231
611767
3046
że seks jest po pierwsze
sposobem tworzenia więzi,
sposobem tworzenia więzi,
10:26
and only secondarily procreation.
232
614813
2835
a jedynie po drugie narzędziem prokreacji.
10:29
I think that's true. This matters because
233
617648
2184
Myślę, że to prawda. Jest to ważne,
10:31
our evolved sexuality is in direct conflict
234
619832
3038
bo nasza wyewoluowana seksualność
jest w bezpośrednim konflikcie
jest w bezpośrednim konflikcie
10:34
with many aspects of the modern world.
235
622870
2587
z wieloma aspektami współczesnego świata.
10:37
The contradictions between what we're told
236
625457
2138
Te sprzeczności pomiędzy tym,
co każe się nam czuć,
co każe się nam czuć,
10:39
we should feel and what we actually do feel
237
627595
3427
a tym, co tak naprawdę czujemy,
10:43
generates a huge amount of unnecessary suffering.
238
631022
5137
tworzą olbrzymie ilości
niepotrzebnego cierpienia.
niepotrzebnego cierpienia.
10:48
My hope is that a more accurate,
239
636159
2416
Mam nadzieję, że bardziej precyzyjne,
10:50
updated understanding of human sexuality
240
638575
2375
aktualne zrozumienie ludzkiej seksualności
10:52
will lead us to have greater tolerance for ourselves,
241
640950
3020
zaprowadzi nas do większej tolerancji,
zarówno wobec nas samych,
zarówno wobec nas samych,
10:55
for each other,
242
643970
1597
jak i wobec innych,
10:57
greater respect for unconventional
relationship configurations
relationship configurations
243
645567
3623
do większego zrozumienia
niekonwencjonalnych związków,
niekonwencjonalnych związków,
11:01
like same-sex marriage or polyamorous unions,
244
649190
5281
takich jak małżeństwa jednopłciowe
czy związki poliamoryczne.
czy związki poliamoryczne.
11:06
and that we'll finally put to rest the idea
245
654471
3348
I może w końcu porzucimy myślenie,
11:09
that men have some innate, instinctive right
246
657819
2574
że mężczyźni posiadają
wrodzone, instynktowne prawo
wrodzone, instynktowne prawo
11:12
to monitor and control women's sexual behavior.
247
660393
4228
do monitorowania i kontrolowania
seksualności kobiet.
seksualności kobiet.
11:16
(Applause)
248
664621
2992
(Brawa)
11:19
Thank you.
249
667613
2154
Dziękuję.
11:21
And we'll see that it's not only gay people
250
669767
2256
Nie tylko osoby homoseksualne
muszą się ujawnić.
muszą się ujawnić.
11:24
that have to come out of the closet.
251
672023
1669
11:25
We all have closets we have to come out of. Right?
252
673692
3529
Wszyscy mamy "szafy",
z których musimy wyjść.
z których musimy wyjść.
11:29
And when we do come out of those closets,
253
677221
1761
A gdy już się ujawnimy,
11:30
we'll recognize that our fight is not with each other,
254
678982
3559
zauważymy, że tak naprawdę
nie walczymy ze sobą,
nie walczymy ze sobą,
11:34
our fight is with an outdated,
Victorian sense of human sexuality
Victorian sense of human sexuality
255
682541
4504
ale z przestarzałym, wiktoriańskim
poczuciem ludzkiej seksualności,
poczuciem ludzkiej seksualności,
11:39
that conflates desire with property rights,
256
687045
3555
które łączy pożądanie z prawem własności,
11:42
generates shame and confusion
257
690600
2765
i generuje wstyd i zakłopotanie
11:45
in place of understanding and empathy.
258
693365
2835
gdzie trzeba zrozumienia i empatii.
11:48
It's time we moved beyond Mars and Venus,
259
696200
2716
Najwyższa pora, by porzucić Marsa i Wenus,
11:50
because the truth is
260
698916
1730
ponieważ prawda jest taka,
11:52
that men are from Africa
261
700646
1337
że mężczyźni są z Afryki
11:53
and women are from Africa.
262
701983
1996
i kobiety są z Afryki.
11:55
Thank you.
263
703979
1945
Dziękuję.
11:57
(Applause)
264
705924
5459
(Brawa)
Chris Anderson: Dziękuję.
Christopher Ryan: Dziękuję.
Christopher Ryan: Dziękuję.
12:06
Chris Anderson: Thank you.
Christopher Ryan: Thank you.
Christopher Ryan: Thank you.
265
714530
2494
12:09
CA: So a question.
266
717024
1742
CA: Tak więc pytanie.
12:10
It's so perplexing, trying to use arguments
267
718766
3899
Trochę trudno używać argumentów
dotyczących historii ewolucyjnej,
dotyczących historii ewolucyjnej,
12:14
about evolutionary history
268
722665
3067
12:17
to turn that into what we ought to do today.
269
725732
2584
żeby wpłynąć na to,
co powinniśmy robić teraz.
co powinniśmy robić teraz.
12:20
Someone could give a talk and say,
270
728316
2406
Ktoś mógłby powiedzieć:
12:22
look at us, we've got these really sharp teeth
271
730722
2745
"Spójrzcie, mamy takie bardzo ostre zęby
12:25
and muscles and a brain that's really good
272
733467
1727
i mięśnie i mózg, który jest bardzo dobry
w korzystaniu z broni,
w korzystaniu z broni,
12:27
at throwing weapons,
273
735194
1561
12:28
and if you look at lots of societies around the world,
274
736755
3064
i jeżeli spojrzymy na wiele społeczeństw
z całego świata,
z całego świata,
12:31
you'll see very high rates of violence.
275
739819
2286
znajdziemy wysokie wskaźniki brutalności.
12:34
Nonviolence is a choice like vegetarianism,
276
742105
3169
Nieuprawianie przemocy to wybór,
tak jak wegetarianizm,
tak jak wegetarianizm,
12:37
but it's not who you are.
277
745274
2144
jednak to nie natura ludzka".
12:39
How is that different
278
747418
2050
Czym to się różni od Twojej prelekcji?
12:41
from the talk you gave?
279
749468
3365
12:44
CR: Well first of all, the evidence
280
752833
3184
CR: Przede wszystkim dowody
12:48
for high levels of violence in prehistory
281
756017
2775
wysokiego poziomu
brutalności w prehistorii
brutalności w prehistorii
12:50
is very debatable.
282
758792
2606
są bardzo dyskusyjne.
12:53
But that's just an example.
283
761398
2201
To tylko przykład.
12:55
Certainly, you know, lots of people say to me,
284
763599
3604
Oczywiście wiele osób mówi mi,
12:59
just because we lived a certain way in the past
285
767203
2540
że fakt, że żyliśmy
w pewien sposób w przeszłości
w pewien sposób w przeszłości
13:01
doesn't mean we should live that
way now, and I agree with that.
way now, and I agree with that.
286
769743
3199
nie znaczy, że powinniśmy żyć tak teraz,
i z tym się zgadzam.
i z tym się zgadzam.
13:04
Everyone has to respond to the modern world.
287
772942
2527
Każdy musi reagować na świat współczesny.
13:07
But the body does have its inherent
288
775469
4422
Jednak ciało ma swoje wrodzone,
13:11
evolved trajectories.
289
779891
2857
związane z ewolucją tory.
13:14
And so you could live on
McDonald's and milkshakes,
McDonald's and milkshakes,
290
782748
3480
Można przeżyć, stołując się w McDonaldzie
i pijąc mleczne shaki,
i pijąc mleczne shaki,
13:18
but your body will rebel against
that. We have appetites.
that. We have appetites.
291
786228
3456
jednak ciało się zbuntuje.
Mamy pragnienia.
13:21
I think it was Schopenhauer who said,
292
789702
1688
To chyba Schopenhauer powiedział,
13:23
a person can do what they want
293
791390
2864
że człowiek może robić to, co chce,
13:26
but not want what they want.
294
794254
2057
ale nie może chcieć tego, czego chce.
13:28
And so what I'm arguing against
295
796311
1723
To, czemu się sprzeciwiam,
13:30
is the shame that's associated with desires.
296
798034
2464
to wstyd powiązany z pragnieniami.
13:32
It's the idea that if you love your husband or wife
297
800498
3359
To pomysł, że jeżeli kochasz
swojego męża lub żonę,
swojego męża lub żonę,
13:35
but you still are attracted to other people,
298
803857
2210
a jednak pociągają cię inni ludzie,
13:38
there's something wrong with you,
299
806067
1499
to jest z tobą coś nie tak,
13:39
there's something wrong with your marriage,
300
807566
1937
coś jest nie tak z twoim małżeństwem,
13:41
something wrong with your partner.
301
809503
1460
coś jest nie tak z twoim partnerem.
13:42
I think a lot of families are fractured
302
810963
2023
Wydaje mi się, że wiele rodzin rozpada się
przez nierzeczywiste oczekiwania
przez nierzeczywiste oczekiwania
13:44
by unrealistic expectations
303
812986
1985
13:46
that are based upon this false
vision of human sexuality.
vision of human sexuality.
304
814971
3045
oparte na błędnej wizji
ludzkiej seksualności.
ludzkiej seksualności.
13:50
That's what I'm trying to get at.
305
818016
1464
To wszystko, do czego zmierzam.
13:51
CA: Thank you. Communicated
powerfully. Thanks a lot.
powerfully. Thanks a lot.
306
819480
2499
CA: Dziękuje. Mocny przekaz.
Serdecznie dziękuję.
Serdecznie dziękuję.
13:53
CR: Thank you, Chris.
(Applause)
(Applause)
307
821979
3991
CR: Dziękuję, Chris.
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Christopher Ryan - PsychologistThe co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality.
Why you should listen
In the fascinating book Sex at Dawn, Christopher Ryan and co-author Cacilda Jethá, MD, explore how humans' prehistoric promiscuity (perhaps similar to the bonobos') may have influenced our current attitudes toward pair-bonding, monogamy and long-lasting passion. Their thesis draws on evidence from anthropology, archeology, primatology, anatomy and psychosexuality.
As a psychologist, Ryan’s research focuses on trying to distinguish the human from the cultural. His book, he hopes, is "pointing toward a more optimistic future illuminated by our innate capacities for love, cooperation and generosity."
Christopher Ryan | Speaker | TED.com