TED2014
Martin Rees: Can we prevent the end of the world?
Sir Martin Rees: Czy możemy zapobiec końcowi świata?
Filmed:
Readability: 5.3
1,283,785 views
Post-apokaliptyczna Ziemia, bez ludzi, wygląda jak scenariusz z seriali i filmów science fiction. W tym krótkim, zaskakującym wystąpieniu, Lord Martin Rees prosi, by zastanowić się nad prawdziwym ryzykiem dla naszej egzystencji - nad naturalnymi i tworzonymi przez ludzi zagrożeniami, które mogą zmieść ludzkość z powierzchni Ziemi. Jako zmartwiony członek ludzkiej rasy pyta: "Co jest najgorszą rzeczą, jaka może się zdarzyć?".
Martin Rees - Astrophysicist
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Ten years ago, I wrote a book which I entitled
0
485
2222
Dziesięć lat temu
napisałem książkę o tytule:
napisałem książkę o tytule:
00:14
"Our Final Century?" Question mark.
1
2707
3093
"Nasze ostatnie stulecie?",
ze znakiem zapytania.
ze znakiem zapytania.
00:17
My publishers cut out the question mark. (Laughter)
2
5800
3577
Moi wydawcy usunęli
znak zapytania. (Śmiech)
znak zapytania. (Śmiech)
00:21
The American publishers changed our title
3
9377
1882
Amerykańscy wydawcy zmienili tytuł
00:23
to "Our Final Hour."
4
11259
3909
na "Nasza ostatnia godzina".
00:27
Americans like instant gratification and the reverse.
5
15168
3492
Amerykanie lubią natychmiastową
satysfakcję i odwrotnie.
satysfakcję i odwrotnie.
00:30
(Laughter)
6
18660
1708
(Śmiech)
00:32
And my theme was this:
7
20368
1750
Moim tematem przewodnim było to:
00:34
Our Earth has existed for 45 million centuries,
8
22118
4166
Nasza Ziemia istnieje
ponad 45 milionów wieków,
ponad 45 milionów wieków,
00:38
but this one is special —
9
26284
2013
jednak ten jest szczególny.
00:40
it's the first where one species, ours,
10
28297
3016
Jest pierwszym, w którym
jeden gatunek, nasz,
jeden gatunek, nasz,
00:43
has the planet's future in its hands.
11
31313
2802
ma w rękach przyszłość planety.
00:46
Over nearly all of Earth's history,
12
34115
1990
Prawie w całej historii Ziemi
00:48
threats have come from nature —
13
36105
1936
zagrożenia pochodziły z natury:
00:50
disease, earthquakes, asteroids and so forth —
14
38041
3496
choroby, trzęsienia ziemi,
asteroidy i tak dalej.
asteroidy i tak dalej.
00:53
but from now on, the worst dangers come from us.
15
41537
5672
Jednak obecnie największe zagrożenie
pochodzi od nas samych.
pochodzi od nas samych.
00:59
And it's now not just the nuclear threat;
16
47209
3271
Nie chodzi tylko o zagrożenie jądrowe;
01:02
in our interconnected world,
17
50480
1751
w naszym połączonym świecie
01:04
network breakdowns can cascade globally;
18
52231
3163
awaria sieci może mieć globalne skutki;
01:07
air travel can spread pandemics
worldwide within days;
worldwide within days;
19
55394
3956
transport powietrzny może roznieść
pandemię na cały świat w ciągu kilku dni;
pandemię na cały świat w ciągu kilku dni;
01:11
and social media can spread panic and rumor
20
59350
3327
media mogą tworzyć panikę i plotki
01:14
literally at the speed of light.
21
62677
3217
dosłownie z prędkością światła.
01:17
We fret too much about minor hazards —
22
65894
3225
Za bardzo przejmujemy się
małymi zagrożeniami:
małymi zagrożeniami:
01:21
improbable air crashes, carcinogens in food,
23
69119
4031
nieprawdopodobnymi
zderzeniami lotniczymi,
zderzeniami lotniczymi,
kancerogenami w jedzeniu,
czy małymi dawkami promieniowania.
czy małymi dawkami promieniowania.
01:25
low radiation doses, and so forth —
24
73150
2226
01:27
but we and our political masters
25
75376
2825
Jednak razem z naszymi
mistrzami politycznymi
mistrzami politycznymi
01:30
are in denial about catastrophic scenarios.
26
78201
4203
zaprzeczamy katastroficznym scenariuszom.
01:34
The worst have thankfully not yet happened.
27
82404
3038
Najgorsze na szczęście
jeszcze nie doszło do skutku.
jeszcze nie doszło do skutku.
01:37
Indeed, they probably won't.
28
85442
2196
Prawdopodobnie nigdy nie dojdzie.
01:39
But if an event is potentially devastating,
29
87638
3185
Jednak gdy zjawisko jest
potencjalnie dewastujące,
potencjalnie dewastujące,
01:42
it's worth paying a substantial premium
30
90823
2868
warte jest szczególnej uwagi,
01:45
to safeguard against it, even if it's unlikely,
31
93691
3836
by się przed nim obronić,
nawet, jeśli to nieprawdopodobne,
nawet, jeśli to nieprawdopodobne,
01:49
just as we take out fire insurance on our house.
32
97527
4513
tak, jak kupujemy polisę
na dom na wypadek pożaru.
na dom na wypadek pożaru.
01:54
And as science offers greater power and promise,
33
102040
4997
Gdy nauka oferuje
coraz większą siłę i obietnicę,
coraz większą siłę i obietnicę,
01:59
the downside gets scarier too.
34
107037
3866
pojawiają się również wady.
02:02
We get ever more vulnerable.
35
110903
2239
Stajemy się bardziej bezbronni.
02:05
Within a few decades,
36
113142
1838
W ciągu kilku dekad
02:06
millions will have the capability
37
114980
2230
miliony zyskały zdolności używania
02:09
to misuse rapidly advancing biotech,
38
117210
3121
szybko postępującej biotechnologii
niezgodnie z jej przeznaczeniem,
niezgodnie z jej przeznaczeniem,
02:12
just as they misuse cybertech today.
39
120331
3553
tak jak obecnie używa się
cybertechnologii.
cybertechnologii.
02:15
Freeman Dyson, in a TED Talk,
40
123884
3199
Freeman Dyson
w prelekcji TED przewidział,
w prelekcji TED przewidział,
02:19
foresaw that children will design
and create new organisms
and create new organisms
41
127083
3596
że dzieci będą projektować
i tworzyć nowe organizmy,
i tworzyć nowe organizmy,
02:22
just as routinely as his generation
played with chemistry sets.
played with chemistry sets.
42
130679
4511
tak jak poprzednie pokolenia
bawiły się zestawami chemicznymi.
bawiły się zestawami chemicznymi.
02:27
Well, this may be on the science fiction fringe,
43
135190
2528
Może to tylko
gdybanie science fiction,
gdybanie science fiction,
02:29
but were even part of his scenario to come about,
44
137718
3183
jednak coraz więcej części
tego scenariusza się spełnia,
tego scenariusza się spełnia,
02:32
our ecology and even our species
45
140901
2737
nasza ekologia i nawet nasz gatunek
02:35
would surely not survive long unscathed.
46
143638
3989
z pewnością nie przetrwa nietknięty.
02:39
For instance, there are some eco-extremists
47
147627
3863
Jest kilku eko-ekstremistów,
02:43
who think that it would be better for the planet,
48
151490
2509
którzy myślą,
że lepiej byłoby dla planety,
że lepiej byłoby dla planety,
02:45
for Gaia, if there were far fewer humans.
49
153999
3403
dla Gai, gdyby było dużo mniej ludzi.
02:49
What happens when such people have mastered
50
157402
2717
Co stanie się, gdy tacy ludzie opanują
02:52
synthetic biology techniques
51
160119
2137
techniki biologii syntetycznej,
02:54
that will be widespread by 2050?
52
162256
2852
które do 2050 będą szeroko dostępne?
02:57
And by then, other science fiction nightmares
53
165108
3042
Do tego czasu inne
koszmary science fiction
koszmary science fiction
03:00
may transition to reality:
54
168150
1710
mogą stać się rzeczywistością:
03:01
dumb robots going rogue,
55
169860
2070
głupie roboty stające się łotrami
03:03
or a network that develops a mind of its own
56
171930
2417
albo sieć rozwijająca własny umysł,
03:06
threatens us all.
57
174347
2589
będący dla nas zagrożeniem.
03:08
Well, can we guard against such risks by regulation?
58
176936
3270
Czy możemy bronić się prawem
przed tym ryzykiem?
przed tym ryzykiem?
03:12
We must surely try, but these enterprises
59
180206
2407
Musimy próbować,
jednak przedsiębiorstwa
jednak przedsiębiorstwa
03:14
are so competitive, so globalized,
60
182613
3529
tak rywalizują, są tak zglobalizowane
03:18
and so driven by commercial pressure,
61
186142
1980
i tak kierowane presją komercji,
03:20
that anything that can be done
will be done somewhere,
will be done somewhere,
62
188122
3285
że coś, co może być zrobione,
gdzieś pewnie będzie zrobione,
gdzieś pewnie będzie zrobione,
03:23
whatever the regulations say.
63
191407
2036
na co tylko pozwala prawo.
03:25
It's like the drug laws — we try to regulate, but can't.
64
193443
3487
To tak jak z prawami dotyczącymi leków,
staramy się, lecz nie możemy.
staramy się, lecz nie możemy.
03:28
And the global village will have its village idiots,
65
196930
3044
Globalna wioska ma swoich
globalnych idiotów
globalnych idiotów
03:31
and they'll have a global range.
66
199974
3496
o globalnym zasięgu.
03:35
So as I said in my book,
67
203470
2291
W mojej książce wspominam,
03:37
we'll have a bumpy ride through this century.
68
205761
2889
że mamy wyboistą podróż
przez ten wiek.
przez ten wiek.
03:40
There may be setbacks to our society —
69
208650
3490
W społeczeństwie mogą być komplikacje.
03:44
indeed, a 50 percent chance of a severe setback.
70
212140
4115
I są, jest 50% szans
na poważne komplikacje.
na poważne komplikacje.
03:48
But are there conceivable events
71
216255
2914
Jednak czy są wyobrażalne wydarzenia,
03:51
that could be even worse,
72
219169
2161
które mogą być jeszcze gorsze,
03:53
events that could snuff out all life?
73
221330
3430
wydarzenia, które mogą
zniszczyć całe życie?
zniszczyć całe życie?
03:56
When a new particle accelerator came online,
74
224760
2926
Gdy uruchomiono nowy
akcelerator cząsteczek,
akcelerator cząsteczek,
03:59
some people anxiously asked,
75
227686
1789
wielu ludzi z niepokojem pytało,
04:01
could it destroy the Earth or, even worse,
76
229475
2250
czy może zniszczyć Ziemię
lub, co gorsze,
lub, co gorsze,
04:03
rip apart the fabric of space?
77
231725
2659
rozerwać strukturę przestrzeni?
04:06
Well luckily, reassurance could be offered.
78
234384
3543
Na szczęście istnieje zabezpieczenie.
04:09
I and others pointed out that nature
79
237927
2044
Ja i inni pokazali, że natura
04:11
has done the same experiments
80
239971
1933
przeprowadzała takie same eksperymenty
04:13
zillions of times already,
81
241904
2186
ziliony razy, przez kolizję
promieniowania kosmicznego.
promieniowania kosmicznego.
04:16
via cosmic ray collisions.
82
244090
1765
04:17
But scientists should surely be precautionary
83
245855
3054
Jednak naukowcy powinni
zachować ostrożność
zachować ostrożność
04:20
about experiments that generate conditions
84
248909
2580
z doświadczeniami,
które mogą stworzyć warunki
które mogą stworzyć warunki
04:23
without precedent in the natural world.
85
251489
2483
niewystępujące w świecie natury.
04:25
Biologists should avoid release
of potentially devastating
of potentially devastating
86
253972
3423
Biolodzy powinni zapobiegać
uwolnieniu potencjalnie groźnych
uwolnieniu potencjalnie groźnych
04:29
genetically modified pathogens.
87
257395
2715
modyfikowanych genetycznie patogenów.
04:32
And by the way, our special aversion
88
260110
3517
Ponadto nasza specjalna awersja
04:35
to the risk of truly existential disasters
89
263627
3461
do ryzyka ściśle
egzystencjalnych katastrof
egzystencjalnych katastrof
04:39
depends on a philosophical and ethical question,
90
267088
3275
opiera się na filozoficznym
i etycznym pytaniu.
i etycznym pytaniu.
04:42
and it's this:
91
270363
1670
Mianowicie:
04:44
Consider two scenarios.
92
272033
2308
rozważcie dwa scenariusze.
04:46
Scenario A wipes out 90 percent of humanity.
93
274341
5236
Scenariusz A niszczy
90% ludzkości.
90% ludzkości.
04:51
Scenario B wipes out 100 percent.
94
279577
3896
Scenariusz B niszczy 100%.
04:55
How much worse is B than A?
95
283473
2918
O ile gorsze jest B od A?
04:58
Some would say 10 percent worse.
96
286391
3023
Niektórzy mówią, że 10% gorsze.
05:01
The body count is 10 percent higher.
97
289414
3150
Liczba ofiar jest o 10% wyższa.
05:04
But I claim that B is incomparably worse.
98
292564
2906
Według mnie B jest
nieporównywanie gorsze.
nieporównywanie gorsze.
05:07
As an astronomer, I can't believe
99
295470
2629
Jako astronom nie wierzę w to,
05:10
that humans are the end of the story.
100
298099
2467
że ludzie stanowią koniec historii.
05:12
It is five billion years before the sun flares up,
101
300566
3323
Do wypalenia słońca
brakuje 5 miliardów lat,
brakuje 5 miliardów lat,
05:15
and the universe may go on forever,
102
303889
2711
zaś wszechświat może
ciągnąć się w nieskończoność,
ciągnąć się w nieskończoność,
05:18
so post-human evolution,
103
306600
2292
zatem ewolucja po ludzkości,
05:20
here on Earth and far beyond,
104
308892
2190
na Ziemi i daleko poza nią,
05:23
could be as prolonged as the Darwinian process
105
311082
2714
może być tak wydłużana,
jak proces darwinowski,
jak proces darwinowski,
05:25
that's led to us, and even more wonderful.
106
313796
3281
który doprowadził do nas,
a nawet piękniejsza.
a nawet piękniejsza.
Prawdą jest, że przyszła ewolucja
będzie działa się dużo szybciej,
będzie działa się dużo szybciej,
05:29
And indeed, future evolution
will happen much faster,
will happen much faster,
107
317077
2664
05:31
on a technological timescale,
108
319741
2199
w technologicznej skali czasowej,
05:33
not a natural selection timescale.
109
321940
2299
a nie opartej na selekcji naturalnej.
05:36
So we surely, in view of those immense stakes,
110
324239
4195
Z całą pewnością,
w obliczu tak olbrzymiej stawki,
w obliczu tak olbrzymiej stawki,
05:40
shouldn't accept even a one in a billion risk
111
328434
3386
nie możemy akceptować ryzyka
rzędu nawet 1 do miliarda,
rzędu nawet 1 do miliarda,
05:43
that human extinction would foreclose
112
331820
2229
że wyginięcie ludzi zamknie
05:46
this immense potential.
113
334049
2310
ten olbrzymi potencjał.
05:48
Some scenarios that have been envisaged
114
336359
1772
Niektóre przewidziane scenariusze
05:50
may indeed be science fiction,
115
338131
1819
mogą być fikcją naukową,
05:51
but others may be disquietingly real.
116
339950
3386
jednak inne mogą być
niepokojąco prawdziwe.
niepokojąco prawdziwe.
05:55
It's an important maxim that the unfamiliar
117
343336
2874
To ważna maksyma: że nieznane
05:58
is not the same as the improbable,
118
346210
2697
to nie to samo, co nieprawdopodobne.
06:00
and in fact, that's why we at Cambridge University
119
348907
2398
Dlatego na Uniwersytecie Cambridge
06:03
are setting up a center to study how to mitigate
120
351305
3375
założyliśmy centrum naukowe
pracujące nad zmniejszeniem
pracujące nad zmniejszeniem
06:06
these existential risks.
121
354680
2032
tego egzystencjalnego ryzyka.
06:08
It seems it's worthwhile just for a few people
122
356712
3063
Wygląda na to,
że dla kilku ludzi ważne jest
że dla kilku ludzi ważne jest
06:11
to think about these potential disasters.
123
359775
2316
myślenie nad
potencjalnymi katastrofami.
potencjalnymi katastrofami.
06:14
And we need all the help we can get from others,
124
362091
3013
Potrzebujemy wszelkiej pomocy od innych,
06:17
because we are stewards of a precious
125
365104
2479
ponieważ jesteśmy strażnikami cennej,
06:19
pale blue dot in a vast cosmos,
126
367583
3483
"błękitnej kropki" w rozległym kosmosie,
06:23
a planet with 50 million centuries ahead of it.
127
371066
3378
planety z 50 milionami stuleci
czekającymi na nią.
czekającymi na nią.
06:26
And so let's not jeopardize that future.
128
374444
2556
Nie narażajmy tej przyszłości
na niebezpieczeństwo.
na niebezpieczeństwo.
06:29
And I'd like to finish with a quote
129
377000
1795
Chciałbym zakończyć cytatem
06:30
from a great scientist called Peter Medawar.
130
378795
3501
wielkiego naukowca, Petera Medawara.
06:34
I quote, "The bells that toll for mankind
131
382296
3273
Cytuję: "Dzwonki, które
dzwonią dla ludzkości,
dzwonią dla ludzkości,
06:37
are like the bells of Alpine cattle.
132
385569
2644
są jak dzwonki bydła w Alpach.
06:40
They are attached to our own necks,
133
388213
2286
Są przyczepione do naszych szyj
06:42
and it must be our fault if they do not make
134
390499
2675
i to nasza wina, jeśli nie wydają
06:45
a tuneful and melodious sound."
135
393174
2131
pięknego, melodyjnego dźwięku".
06:47
Thank you very much.
136
395305
2267
Bardzo dziękuję.
06:49
(Applause)
137
397572
2113
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Martin Rees - AstrophysicistLord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos.
Why you should listen
Lord Martin Rees has issued a clarion call for humanity. His 2004 book, ominously titled Our Final Hour, catalogues the threats facing the human race in a 21st century dominated by unprecedented and accelerating scientific change. He calls on scientists and nonscientists alike to take steps that will ensure our survival as a species.
One of the world's leading astronomers, Rees is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at Cambridge, and UK Astronomer Royal. Author of more than 500 research papers on cosmological topics ranging from black holes to quantum physics to the Big Bang, Rees has received countless awards for his scientific contributions. But equally significant has been his devotion to explaining the complexities of science for a general audience, in books like Before the Beginning and Our Cosmic Habitat.
Martin Rees | Speaker | TED.com