TED2006
Larry Brilliant: My wish: Help me stop pandemics
Larry Brilliant chce powstrzymać pandemie
Filmed:
Readability: 4.3
854,467 views
Przyjmując Nagrodę TED 2006, Dr Larry Brilliant opowiada, w jaki sposób czarna ospa została wypleniona z planety i wzywa do stworzenia nowego globalnego systemu, który mógłby rozpoznawać i powstrzymywać pandemie zanim się rozprzestrzenią.
Larry Brilliant - Epidemiologist, philanthropist
TED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems. Full bio
TED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I'm the luckiest guy in the world.
0
0
2000
Jestem najszczęśliwszym człowiekiem na świecie.
00:28
I got to see the last case of killer smallpox in the world.
1
3000
4000
Zobaczyłem ostatni przypadek zabójczej ospy czarnej na świecie.
00:32
I was in India this past year,
2
7000
2000
Byłem w Indiach w zeszłym roku
00:34
and I may have seen the last cases of polio in the world.
3
9000
4000
i możliwe, że widziałem ostatnie przypadki choroby Heinego-Medina na świecie.
00:40
There's nothing that makes you feel more -- the blessing and the honor
4
15000
4000
Nic nie pozwala poczuć zaszczytu i radości
00:44
of working in a program like that than to know
5
19000
4000
z pracy w takim programie bardziej niż świadomość,
00:48
that something that horrible no longer exists.
6
23000
3000
że coś tak okropnego już nie istnieje.
00:52
So, I'm going to tell -- (Applause) --
7
27000
2000
A więc opowiem (Brawa),
00:56
so, I'm going to show you some dirty pictures.
8
31000
3000
a więc pokażę wam kilka strasznych zdjęć.
00:59
They are difficult to watch, but you should look at them with optimism
9
34000
6000
Trudno się na nie patrzy, jednak powinniście spojrzeć na nie z optymizmem,
01:05
because the horror of these pictures will be matched
10
40000
5000
ponieważ ich grozie towarzyszyć będzie
01:10
by the uplifting quality of knowing that they no longer exist.
11
45000
4000
podnosząca na duchu świadomość, że tego już nie ma.
01:15
But first I'm going to tell you a little bit about my own journey.
12
50000
4000
Ale najpierw opowiem wam trochę o mojej własnej podróży.
01:20
My background is not exactly the conventional medical education
13
55000
3000
Nie mam typowego wykształcenia medycznego,
01:23
that you might expect.
14
58000
2000
jakiego moglibyście się spodziewać.
01:27
When I was an intern in San Francisco,
15
62000
3000
Kiedy byłem stażystą w San Francisco,
01:30
I heard about a group of Native Americans
16
65000
3000
usłyszałem o grupie rdzennych Amerykanów,
01:33
who had taken over Alcatraz Island,
17
68000
2000
którzy objęli przywództwo na wyspie Alcatraz.
01:35
and a Native American who wanted to give birth on that island,
18
70000
3000
Indianka chciała urodzić dziecko na tej wyspie,
01:38
and no other doctor wanted to go and help her give birth.
19
73000
4000
ale żaden lekarz nie chciał tam jechać i pomóc jej przy porodzie.
01:42
I went out to Alcatraz, and I lived on the island for several weeks.
20
77000
3000
Pojechałem na Alcatraz i mieszkałem na wyspie przez kilka tygodni.
01:46
She gave birth; I caught the baby; I got off the island;
21
81000
3000
Kobieta urodziła, odebrałem poród, opuściłem wyspę.
01:49
I landed in San Francisco; and all the press wanted to talk to me
22
84000
4000
Wylądowałem w San Francisco i wszystkie media chciały ze mną rozmawiać,
01:53
because my three weeks on the island made me an expert in Indian affairs.
23
88000
4000
ponieważ trzy tygodnie na wyspie uczyniły ze mnie eksperta w sprawach Indian.
01:58
I wound up on every television show.
24
93000
2000
Pojawiałem się w każdym programie telewizyjnym.
02:00
Someone saw me on television; they called me up; and they asked me
25
95000
3000
Ktoś zobaczył mnie w telewizji, zadzwonił i spytał,
02:03
if I'd like to be in a movie and to play a young doctor
26
98000
3000
czy chciałbym zagrać w filmie młodego lekarza
02:06
for a bunch of rock and roll stars who were traveling in a bus ride
27
101000
3000
grupy gwiazd rock and rolla podczas autobusowej trasy
02:09
from San Francisco to England. And I said, yes, I would do that,
28
104000
4000
z San Francisco do Anglii. I odpowiedziałem: tak, chciałbym,
02:13
so I became the doctor in an absolutely awful movie
29
108000
4000
i zostałem lekarzem w absolutnie okropnym filmie
02:17
called "Medicine Ball Caravan."
30
112000
3000
pod tytułem "Medicine Ball Caravan".
02:20
Now, you know from the '60s,
31
115000
2000
Jak wiadomo z lat 60-tych,
02:22
you're either on the bus or you're off the bus.
32
117000
3000
jesteś albo w autobusie, albo poza autobusem.
02:25
I was on the bus. My wife and I, of 37 years, joined the bus.
33
120000
3000
Byłem w autobusie. Moja żona i ja - w wieku 37 lat - wsiedliśmy do autobusu.
02:28
Our bus ride took us from San Francisco to London.
34
123000
3000
Autobus zabrał nas z San Francisco do Londynu.
02:31
We switched buses at the big pond. We then got on two more buses
35
126000
4000
Nad wielkim stawem zmieniliśmy autobus. Potem wsiedliśmy do kolejnych dwóch.
02:35
and we drove through Turkey and Iran, Afghanistan,
36
130000
3000
Przejechaliśmy przez Turcję, Iran, Afganistan,
02:38
over the Khyber Pass, into Pakistan, like every other young doctor.
37
133000
5000
przez Przełęcz Chajberską, do Pakistanu, jak każdy inny młody lekarz.
02:43
This is us at the Khyber Pass, and that's our bus.
38
138000
2000
To my na Przełęczy Chajberskiej, a to nasz autobus.
02:45
We had some difficulty getting over the Khyber Pass,
39
140000
3000
Mieliśmy trochę kłopotów z przeprawą przez przełęcz,
02:49
but we wound up in India.
40
144000
2000
ale dotarliśmy do Indii.
02:52
And then, like everyone else in our generation,
41
147000
2000
A potem, jak każdy w naszym pokoleniu,
02:54
we went to live in a Himalayan monastery.
42
149000
2000
zamieszkaliśmy w klasztorze w Himalajach.
02:56
(Laughter)
43
151000
2000
(Śmiech)
03:00
This is just like a residency program,
44
155000
2000
To jest jak staż w klinice
03:02
for those of you that are in medical school.
45
157000
2000
dla ludzi ze szkół medycznych.
03:04
And we studied with a wise man, a guru named Karoli Baba,
46
159000
6000
Studiowaliśmy z mędrcem, guru zwanym Karoli Baba,
03:10
who then told me to get rid of the dress,
47
165000
3000
który przykazał mi pozbyć się ubrania,
03:13
put on a three-piece suit,
48
168000
2000
założyć trzyczęściowy strój,
03:15
go join the United Nations as a diplomat
49
170000
3000
dołączyć do ONZ jako dyplomata
03:18
and work for the World Health Organization.
50
173000
3000
i pracować dla Światowej Organizacji Zdrowia.
03:21
And he made an outrageous prediction that smallpox would be eradicated,
51
176000
4000
przepowiedział on, wbrew logice, że ospa zostanie zwalczona
03:25
and that this was God's gift to humanity
52
180000
3000
i że to prezent od Boga dla ludzkości,
03:28
because of the hard work of dedicated scientists.
53
183000
3000
za ciężką pracę oddanych naukowców.
03:31
And that prediction came true, and this little girl is Rahima Banu,
54
186000
5000
I ta przepowiednia się spełniła. Ta dziewczynka to Rahima Banu
03:36
and she was the last case of killer smallpox in the world.
55
191000
4000
i to ona była ostatnim przypadkiem ospy na świecie.
03:40
And this document is the certificate that the global commission signed
56
195000
5000
A ten dokument to certyfikat podpisany przez światową komisję,
03:45
certifying the world to have eradicated the first disease in history.
57
200000
5000
który zaświadcza, że świat zwalczył pierwszą chorobę w historii.
03:51
The key to eradicating smallpox was early detection, early response.
58
206000
6000
Kluczem do pokonania czarnej ospy było wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
03:57
I'm going to ask you to repeat that: early detection, early response.
59
212000
4000
Proszę, żebyście to powtórzyli: wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
04:01
Can you say that?
60
216000
2000
Możecie to powtórzyć?
04:03
Audience: Early detection, early response.
61
218000
2000
Publiczność: Wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
04:05
Larry Brilliant: Smallpox was the worst disease in history.
62
220000
3000
Larry Brilliant: czarna ospa była najgorszą chorobą w historii.
04:08
It killed more people than all the wars in history.
63
223000
3000
Zabiła więcej ludzi niż wszystkie wojny w historii.
04:11
In the last century, it killed 500 million people.
64
226000
5000
W zeszłym stuleciu zabiła 500 milionów ludzi.
04:17
More than two -- you're reading about Larry Page already,
65
232000
3000
więcej niż dwa -- już czytacie o Larrym Page'u,
04:20
somebody reads very fast. (Laughter)
66
235000
2000
ktoś czyta bardzo szybko. (Śmiech)
04:22
In the year that Larry Page and Sergey Brin --
67
237000
3000
W roku, w którym Larry Page and Sergey Brin,
04:25
with whom I have a certain affection and a new affiliation --
68
240000
3000
z którymi łączą mnie sentyment i przywiązanie,
04:28
in the year in which they were born,
69
243000
2000
w roku, w którym się urodzili,
04:30
two million people died of smallpox.
70
245000
3000
dwa miliony ludzi zmarły na ospę.
04:33
We declared smallpox eradicated in 1980.
71
248000
4000
Ospa została uznana za zwalczoną w 1980 r.
04:38
This is the most important slide that I've ever seen in public health
72
253000
4000
To jest najważniejszy slajd w zdrowiu publicznym jaki widziałem,
04:42
because it shows you to be the richest and the strongest,
73
257000
4000
ponieważ pokazuje, że bycie najbogatszym i najsilniejszym,
04:46
and to be kings and queens of the world,
74
261000
2000
bycie panami świata,
04:48
did not protect you from dying of smallpox.
75
263000
2000
nie chroniło przed umieraniem na ospę.
04:50
Never can you doubt that we are all in this together.
76
265000
4000
Nigdy nie wątpcie, że to łączy nas wszystkich.
04:55
But to see smallpox from the perspective of a sovereign
77
270000
4000
Patrzenie na ospę z perspektywy władcy
04:59
is the wrong perspective.
78
274000
2000
jest niewłaściwe.
05:01
You should see it from the perspective of a mother
79
276000
3000
Powinniśmy spojrzeć na nią z perspektywy matki,
05:04
watching her child develop this disease and standing by helplessly.
80
279000
4000
patrzącej bezradnie na chorujące dziecko.
05:08
Day one, day two, day three, day four, day five, day six.
81
283000
11000
Dzień pierwszy, dzień drugi, dzień trzeci, dzień czwarty, dzień piąty, dzień szósty.
05:19
You're a mother and you're watching your child,
82
294000
3000
Jesteś matką i patrzysz na dziecko,
05:22
and on day six, you see pustules that become hard.
83
297000
5000
a w szóstym dniu widzisz, że krosty stają się twarde.
05:27
Day seven, they show the classic scars of smallpox umbilication.
84
302000
6000
W siódmym dniu wykazują typowe dla ospy wklęsłe blizny.
05:33
Day eight.
85
308000
1000
Dzień ósmy.
05:34
And Al Gore said earlier that the most photographed image in the world,
86
309000
5000
Al Gore powiedział wcześniej, że najczęściej fotografowanym obrazem na świecie,
05:39
the most printed image in the world,
87
314000
2000
najczęściej drukowanym obrazem na świecie,
05:41
was that of the Earth. But this was in 1974,
88
316000
3000
jest Ziemia. Ale to było w 1974 r.,
05:44
and as of that moment this photograph was the photograph
89
319000
3000
a w tym momencie to to zdjęcie było
05:47
that was the most widely printed
90
322000
2000
najczęściej drukowane,
05:49
because we printed two billion copies of this photograph,
91
324000
3000
gdyż wydrukowaliśmy dwa miliardy jego kopii
05:52
and we took them hand to hand, door to door,
92
327000
3000
i posłaliśmy je z rąk do rąk, od drzwi do drzwi,
05:55
to show people and ask them if there was smallpox in their house
93
330000
5000
aby pokazać je ludziom i spytać, czy w ich domu jest ospa -
06:00
because that was our surveillance system. We didn't have Google;
94
335000
4000
to był nasz system nadzoru. Nie mieliśmy Google'a,
06:04
we didn't have web crawlers; we didn't have computers.
95
339000
3000
nie mieliśmy wyszukiwarek internetowych, nie mieliśmy komputerów.
06:08
By day nine, you look at this picture, and you're horrified.
96
343000
5000
Przy dziewiątym dniu patrzysz na to zdjęcie i jesteś przerażony.
06:13
I look at this picture and I say, "Thank God"
97
348000
2000
Ja patrzę na to zdjęcie i mówię: "Dzięki Bogu",
06:15
because it's clear that this is only an ordinary case of smallpox,
98
350000
4000
bo widać, że to tylko zwyczajny przypadek ospy
06:19
and I know this child will live.
99
354000
2000
i dziecko będzie żyło.
06:22
And by day 13, the lesions are scabbing, his eyelids are swollen,
100
357000
5000
A w dniu 13 rany pokrywają się strupami, powieki puchną,
06:27
but you know this child has no other secondary infection.
101
362000
4000
ale wiemy, że nie ma żadnej wtórnej infekcji.
06:31
And by day 20, while he will be scarred for life, he will live.
102
366000
5000
A w dniu 20, mimo że z bliznami na całe życie, będzie żyć.
06:36
There are other kinds of smallpox that are not like that.
103
371000
4000
Są inne rodzaje ospy, inne niż ten.
06:40
This is confluent smallpox,
104
375000
2000
Oto ospa zlewająca się,
06:42
in which there isn't a single place on the body where you could put a finger
105
377000
4000
w której nie ma ani jednego miejsca na ciele, które można dotknąć
06:46
and not be covered by lesions.
106
381000
3000
i nie natrafić na zmiany.
06:49
Flat smallpox, which killed 100 percent of people who got it.
107
384000
4000
Ospa złośliwa, która zabijała 100% swoich ofiar.
06:53
And hemorrhagic smallpox, the most cruel of all,
108
388000
4000
Oraz ospa krwotoczna, najstraszniejsza ze wszystkich,
06:57
which had a predilection for pregnant women.
109
392000
3000
którą szczególnie przyciągały kobiety w ciąży.
07:00
I've probably had 50 women die. They all had hemorrhagic smallpox.
110
395000
4000
Widziałem, jak umierało 50 kobiet. Wszystkie miały ospę krwotoczną.
07:04
I've never seen anybody die from it who wasn't a pregnant woman.
111
399000
3000
Nie widziałem nikogo, kto na nią umierał i nie był kobietą w ciąży.
07:09
In 1967, the WHO embarked on what was an outrageous program
112
404000
3000
W 1967 r., WHO rozpoczęła szokujący program
07:12
to eradicate a disease.
113
407000
2000
zwalczenia choroby.
07:14
In that year, there were 34 countries affected with smallpox.
114
409000
4000
W tamtym roku 34 kraje były dotknięte ospą.
07:18
By 1970, we were down to 18 countries.
115
413000
4000
Do 1970 r. obniżyliśmy liczbę krajów do 18.
07:22
1974, we were down to five countries.
116
417000
2000
W 1974 r. obniżyliśmy liczbę do 5.
07:24
But in that year, smallpox exploded throughout India.
117
419000
5000
Ale w tamtym roku ospa wybuchła w Indiach.
07:29
And India was the place where smallpox made its last stand.
118
424000
5000
I w Indiach ospa powiedziała swoje ostatnie słowo.
07:34
In 1974, India had a population of 600 million.
119
429000
3000
W 1974 w Indiach mieszkało 600 milionów ludzi.
07:37
There are 21 linguistic states in India,
120
432000
3000
Jest tam 21 obszarów językowych,
07:40
which is like saying 21 different countries.
121
435000
3000
co jest jak 21 różnych krajów.
07:43
There are 20 million people on the road at any time in buses
122
438000
3000
Na drogach w każdej chwili jest 20 milionów ludzi w autobusach,
07:46
and trains, walking, 500,000 villages, 120 million households,
123
441000
6000
pociągach i pieszo, 500,000 wiosek, 120 milionów gospodarstw,
07:52
and none of them wanted to report if they had a case of smallpox in their house
124
447000
5000
i żadne z nich nie chciało powiedzieć, czy w ich domu są przypadki ospy,
07:57
because they thought that smallpox was the visitation of a deity,
125
452000
3000
ponieważ myśleli, że ospa jest wizytą bóstwa,
08:00
Shitala Mata, the cooling mother,
126
455000
2000
Shitala Mata, chłodnej matki,
08:02
and it was wrong to bring strangers into your house
127
457000
4000
a nie należy wpuszczać obcych do domu,
08:06
when the deity was in the house. No incentive to report smallpox.
128
461000
5000
kiedy jest tam bóstwo. Żadnej chęci zgłaszania ospy.
08:11
It wasn't just India that had smallpox deities;
129
466000
3000
Nie tylko w Indiach były bóstwa ospy,
08:14
smallpox deities were prevalent all over the world.
130
469000
4000
bóstwa ospy były powszechne na całym świecie.
08:18
So, how we eradicated smallpox was -- max vaccination wouldn't work.
131
473000
5000
A więc - jak zwalczyliśmy ospę? Masowe szczepienia nie mogły zadziałać.
08:23
You could vaccinate everybody in India,
132
478000
2000
Możemy zaszczepić wszystkich w Indiach,
08:25
but one year later there'll be 21 million new babies,
133
480000
3000
ale następnego roku będzie 21 milionów nowych dzieci,
08:28
which was then the population of Canada.
134
483000
2000
czyli tyle ludzi, ilu mieszkało wówczas w Kanadzie.
08:30
It wouldn't do just to vaccinate everyone.
135
485000
3000
Nie wystarczyło zaszczepić wszystkich.
08:33
You had to find every single case of smallpox in the world
136
488000
3000
Trzeba było znaleźć każdy przypadek ospy na świecie,
08:36
at the same time and draw a circle of immunity around it.
137
491000
3000
w tym samym czasie i otoczyć go kręgiem odporności.
08:39
And that's what we did.
138
494000
2000
I właśnie to zrobiliśmy.
08:42
In India alone, my 150,000 best friends and I
139
497000
3000
W samych Indiach, ja i 150,000 moich przyjaciół
08:45
went door to door with that same picture
140
500000
4000
chodziliśmy od drzwi do drzwi z tym samym zdjęciem,
08:49
to every single house in India. We made over one billion house calls.
141
504000
4000
do każdego domu w Indiach. Trafiliśmy do ponad miliarda domów.
08:54
And in the process, I learned something very important.
142
509000
4000
W toku działania, nauczyłem się czegoś bardzo ważnego.
08:58
Every time we did a house-to-house search,
143
513000
3000
Za każdym razem, gdy przeszukiwaliśmy domy,
09:02
we had a spike in the number of reports of smallpox.
144
517000
5000
wzrastała liczba zgłoszeń zachorowań na ospę.
09:08
When we didn't search, we had the illusion that there was no disease.
145
523000
4000
Kiedy nie szukaliśmy, mieliśmy wrażenie, że choroby nie ma.
09:12
When we did search, we had the illusion that there was more disease.
146
527000
4000
Kiedy szukaliśmy, mieliśmy wrażenie, że choroby jest więcej.
09:17
A surveillance system was necessary
147
532000
2000
Konieczny był system nadzoru,
09:19
because what we needed was early detection, early response.
148
534000
5000
gdyż potrzebowaliśmy wczesnego wykrycia, wczesnej reakcji.
09:26
So, we searched and we searched, and we found
149
541000
3000
A więc szukaliśmy, szukaliśmy, aż znaleźliśmy
09:29
every case of smallpox in India. We had a reward.
150
544000
3000
każdy przypadek ospy w Indiach. Była nagroda.
09:32
We raised the reward. We continued to increase the reward.
151
547000
4000
Podnieśliśmy ją, a potem znowu ją podnieśliśmy.
09:36
We had a scorecard that we wrote on every house.
152
551000
4000
Na każdym domu napisaliśmy kartę wyników.
09:40
And as we did that, the number of reported cases in the world dropped to zero,
153
555000
5000
A kiedy to zrobiliśmy, liczba zgłaszanych przypadków spadła do zera,
09:45
and in 1980 we declared the globe free of smallpox.
154
560000
6000
a w 1980 r. ogłosiliśmy, że na świecie nie ma już ospy.
09:51
It was the largest campaign in United Nations history until the Iraq war.
155
566000
6000
To była największa kampania ONZ aż do wojny w Iraku.
09:57
150,000 people from all over the world,
156
572000
5000
150,000 ludzi z całego świata,
10:02
doctors of every race, religion, culture and nation,
157
577000
3000
lekarze każdej rasy, religii, kultury i narodowości,
10:05
who fought side by side, brothers and sisters, with each other,
158
580000
5000
którzy walczyli ramię w ramię - razem - jak bracia i siostry,
10:10
not against each other, in a common cause to make the world better.
159
585000
5000
a nie przeciwko sobie, we wspólnej sprawie, aby poprawić świat.
10:16
But smallpox was the fourth disease that was intended for eradication.
160
591000
4000
Ale ospa była czwartą chorobą, którą zamierzaliśmy zwalczyć.
10:20
We failed three other times.
161
595000
2000
Przegraliśmy trzy razy.
10:22
We failed against malaria, yellow fever and yaws.
162
597000
3000
Przegraliśmy z malarią, żółtą febrą i frambezją.
10:25
But soon we may see polio eradicated.
163
600000
4000
Ale już wkrótce możemy wyplenić chorobę Heinego-Medina.
10:29
But the key to eradicating polio is early detection, early response.
164
604000
5000
Jednak kluczem do jej pokonania jest wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
10:35
This may be the year we eradicate polio --
165
610000
3000
Możemy ją zwalczyć w tym roku -
10:38
that will make it the second disease in history.
166
613000
3000
byłaby drugą chorobą w historii.
10:41
And David Heymann, who's watching this on the webcast --
167
616000
4000
Do Davida Heymanna, który ogląda to w Internecie:
10:45
David, keep on going. We're close. We're down to four countries.
168
620000
5000
David, walcz dalej. Jesteśmy blisko. Już tylko cztery kraje.
10:50
(Applause)
169
625000
5000
(Brawa)
10:56
I feel like Hank Aaron. Barry Bonds can replace me any time.
170
631000
4000
Czuję się jak Hank Aaron. Barry Bonds może zastąpić mnie w każdej chwili.
11:00
Let's get another disease off the list of terrible things to worry about.
171
635000
5000
Skreślmy kolejną chorobę z listy okropnych powodów do zmartwienia.
11:05
I was just in India working on the polio program.
172
640000
3000
Właśnie pracowałem w Indiach w programie choroby Heinego-Medina.
11:08
The polio surveillance program is four million people going door to door.
173
643000
6000
System jej nadzoru to cztery miliony ludzi, chodzących od drzwi do drzwi.
11:14
That is the surveillance system.
174
649000
2000
To jest system nadzoru.
11:16
But we need to have early detection, early response.
175
651000
4000
Ale potrzebne są wczesne wykrycie i wczesna reakcja.
11:20
Blindness, the same thing. The key to discovering blindness
176
655000
4000
Ślepota - to samo. Kluczem do wykrycia ślepoty
11:24
is doing epidemiological surveys and finding out the causes of blindness
177
659000
5000
są badania epidemiologiczne i odkrycie jej przyczyn,
11:29
so you can mount the correct response.
178
664000
2000
aby móc odpowiednio zareagować.
11:32
The Seva Foundation was started by a group of alumni
179
667000
4000
Seva Foundation została założona przez absolwentów
11:36
of the smallpox eradication program who,
180
671000
3000
programu walki z ospą, którzy
11:39
having climbed the highest mountain,
181
674000
3000
zdobyli najwyższe szczyty,
11:42
tasted the elixir of the success of eradicating a disease,
182
677000
5000
zasmakowali eliksiru sukcesu zwalczenia choroby,
11:47
wanted to do it again.
183
682000
2000
i chcieli to zrobić ponownie.
11:49
And over the last 27 years, Seva's programs in 15 countries
184
684000
4000
Przez ostatnie 27 lat programy Seva w 15 krajach
11:53
have given back sight to more than two million blind people.
185
688000
4000
przywróciły wzrok ponad dwóm milionom niewidomych.
11:57
Seva got started because we wanted to apply these lessons
186
692000
4000
Seva powstała, gdyż chcieliśmy zastosować lekcje
12:01
of surveillance and epidemiology
187
696000
2000
nadzoru i epidemiologii
12:03
to something which nobody else was looking at
188
698000
3000
do czegoś, czego nikt nie uznawał
12:06
as a public health issue: blindness,
189
701000
3000
za problem zdrowia publicznego: do ślepoty,
12:09
which heretofore had been thought of only as a clinical disease.
190
704000
3000
która wcześniej uznawana była jedynie za chorobę kliniczną.
12:12
In 1980, Steve Jobs gave me that computer, which is Apple number 12,
191
707000
6000
W 1980 Steve Jobs dał mi komputer - Apple, numer 12,
12:18
and it's still in Kathmandu, and it's still working,
192
713000
3000
który nadal jest w Katmandu i nadal działa.
12:21
and we ought to go get it and auction it off and make more money for Seva.
193
716000
4000
Powinniśmy po niego jechać i go zlicytować, żeby zarobić więcej pieniędzy dla Seva.
12:26
And we conducted the first Nepal survey ever done for health,
194
721000
4000
Przeprowadziliśmy pierwsze w Nepalu badania zdrowia
12:30
and the first nationwide blindness survey ever done,
195
725000
3000
i w ogóle pierwsze ogólnonarodowe badania ślepoty
12:33
and we had astonishing results.
196
728000
2000
i uzyskaliśmy zdumiewające wyniki.
12:35
Instead of finding out what we thought was the case --
197
730000
3000
Zamiast dowiedzieć się tego, co przypuszczaliśmy -
12:38
that blindness was caused mostly by glaucoma and trachoma --
198
733000
4000
że ślepotę wywołują głównie jaskra i jaglica -
12:42
we were astounded to find out that blindness was caused instead by cataract.
199
737000
6000
odkryliśmy, że ślepotę wywołuje zaćma.
12:48
You can't cure or prevent what you don't know is there.
200
743000
5000
Nie możemy leczyć ani zapobiegać, jeśli nie wiemy, że coś istnieje.
12:55
In your TED packages there's a DVD, "Infinite Vision,"
201
750000
4000
W pakietach TED jest DVD, "Infinite Vision"
12:59
about Dr. V and the Aravind Eye Hospital.
202
754000
3000
o doktorze V i Aravind Eye Hospital.
13:02
I hope that you will take a look at it.
203
757000
2000
Mam nadzieję, że go obejrzycie.
13:04
Aravind, which started as a Seva project,
204
759000
2000
Aravind, który zaczął się jako projekt Seva,
13:06
is now the world's largest and best eye hospital.
205
761000
3000
jest obecnie największym i najlepszym szpitalem okulistycznym.
13:09
This year, that one hospital will give back sight
206
764000
3000
W tym roku szpital przywróci wzrok
13:12
to more than 300,000 people in Tamil Nadu, India.
207
767000
4000
ponad 300,000 ludziom w Tamil Nadu w Indiach.
13:16
(Applause)
208
771000
4000
(Brawa)
13:20
Bird flu. I stand here as a representative of all terrible things --
209
775000
4000
Ptasia grypa. Jestem przedstawicielem wszystkich strasznych zjawisk,
13:24
this might be the worst.
210
779000
2000
a to może być najgorsze.
13:27
The key to preventing or mitigating pandemic bird flu
211
782000
4000
Kluczem do powstrzymania lub złagodzenia rozwoju pandemii
13:31
is early detection and rapid response.
212
786000
3000
jest wczesne wykrycie i natychmiastowa reakcja.
13:34
We will not have a vaccine or adequate supplies of an antiviral
213
789000
5000
Nie będziemy mieć szczepionki albo odpowiednich dostaw leków przeciwwirusowych,
13:39
to combat bird flu if it occurs in the next three years.
214
794000
4000
aby pokonać ptasią grypę, jeśli wystąpi w następnych trzech latach.
13:43
WHO stages the progress of a pandemic.
215
798000
4000
WHO ustanawia stopnie rozwoju pandemii.
13:47
We are now at stage three on the pandemic alert stage,
216
802000
4000
Obecnie jesteśmy w stopniu trzecim alarmu pandemii,
13:51
with just a little bit of human-to-human transmission,
217
806000
4000
z niewielkim przenoszeniem się między ludźmi,
13:55
but no human-to-human-to-human sustained transmission.
218
810000
4000
ale bez nieustannego przenoszenia się między ludźmi.
13:59
The moment WHO says we've moved to category four,
219
814000
4000
Kiedy WHO ogłosi przejście do czwartej kategorii,
14:03
this will not be like Katrina. The world as we know it will stop.
220
818000
5000
to nie będzie jak Katrina. Świat, jaki znamy, się skończy.
14:08
There'll be no airplanes flying.
221
823000
2000
Nie będą latały samoloty.
14:10
Would you get in an airplane with 250 people you didn't know,
222
825000
3000
Czy wsiadłbyś do samolotu z 250 nieznanymi ludzi,
14:13
coughing and sneezing, when you knew that some of them
223
828000
3000
kaszlącymi i kichającymi, kiedy wiedziałbyś, że niektórzy
14:16
might carry a disease that could kill you,
224
831000
2000
mogą przenosić śmiertelną chorobę,
14:18
for which you had no antivirals or vaccine?
225
833000
2000
na którą nie ma leków antywirusowych ani szczepionek?
14:21
I did a study of the top epidemiologists in the world in October.
226
836000
5000
W październiku przeprowadziłem badanie wśród czołowych epidemiologów.
14:26
I asked them -- these are all fluologists and specialists in influenza --
227
841000
4000
Zapytałem ich - to sami specjaliści od grypy -
14:30
and I asked them the questions you'd like to ask them.
228
845000
3000
i zadałem im pytania, które wszyscy chcielibyście im zadać.
14:33
What do you think the likelihood is that there'll be a pandemic?
229
848000
3000
Jakie jest prawdopodobieństwo pandemii?
14:36
If it happens, how bad do you think it will be?
230
851000
3000
Jeśli do niej dojdzie, jak bardzo będzie niebezpieczna?
14:39
15 percent said they thought there'd be a pandemic within three years.
231
854000
5000
15 procent powiedziało, że pandemia nastąpi w ciągu trzech lat.
14:44
But much worse than that,
232
859000
2000
Ale co gorsza,
14:46
90 percent said they thought there'd be a pandemic
233
861000
3000
90 procent powiedziało, że pandemia nastąpi
14:49
within your children or your grandchildren's lifetime.
234
864000
3000
w ciągu życia naszych dzieci i wnuków.
14:53
And they thought that if there was a pandemic,
235
868000
3000
Powiedzieli, że jeśli pandemia nastąpi,
14:57
a billion people would get sick.
236
872000
2000
zachoruje miliard ludzi.
15:00
As many as 165 million people would die.
237
875000
3000
Aż 165 milionów umrze.
15:03
There would be a global recession and depression
238
878000
3000
Będzie globalna recesja i depresja,
15:06
as our just-in-time inventory system
239
881000
2000
gdy nasz system zapasów "dokładnie na czas"
15:08
and the tight rubber band of globalization broke,
240
883000
3000
i ciasna obręcz globalizacji załamią się,
15:12
and the cost to our economy of one to three trillion dollars
241
887000
4000
a cios od jednego do trzech bilionów dolarów dla gospodarki
15:16
would be far worse for everyone than merely 100 million people dying
242
891000
5000
będą dla wszystkich o wiele gorsze niż zaledwie 100 milionów śmierci,
15:21
because so many more people would lose their job
243
896000
3000
gdyż tak wiele więcej ludzi straci pracę
15:24
and their healthcare benefits
244
899000
2000
i ubezpieczenie zdrowotne,
15:26
that the consequences are almost unthinkable.
245
901000
2000
że nawet ciężko myśleć o konsekwencjach.
15:30
And it's getting worse because travel is getting so much better.
246
905000
4000
A sytuacja pogarsza się, ponieważ coraz łatwiej jest podróżować.
15:37
Let me show you a simulation of what a pandemic looks like
247
912000
4000
Pokażę wam symulację rozwoju pandemii,
15:42
so we know what we're talking about.
248
917000
2000
abyśmy lepiej poznali nasz temat.
15:45
Let's assume, for example, that the first case occurs in South Asia.
249
920000
4000
Załóżmy, na przykład, że pierwszy przypadek ma miejsce na południu Azji.
15:50
It initially goes quite slowly.
250
925000
2000
Na początku rozwija się dość powoli.
15:52
You get two or three discrete locations.
251
927000
3000
Pojawiają się dwa lub trzy oddzielne miejsca.
15:57
Then there'll be secondary outbreaks, and the disease will spread
252
932000
5000
A potem zachodzą wtórne wybuchy, i choroba się rozprzestrzenia
16:02
from country to country so fast that you won't know what hit you.
253
937000
4000
z kraju do kraju tak szybko, że nie będziesz wiedział co cię trafiło.
16:06
Within three weeks it will be everywhere in the world.
254
941000
4000
W ciągu trzech tygodni choroba będzie wszędzie na świecie.
16:10
Now, if we had an "undo" button, and we could go back and isolate it
255
945000
6000
Gdybyśmy mieli przycisk "cofnij", moglibyśmy wrócić i ją odizolować,
16:16
and grab it when it first started. If we could find it early,
256
951000
3000
zatrzymać ją tam, gdzie się zaczęła. Gdybyśmy szybko ją znaleźli,
16:19
and we had early detection and early response,
257
954000
3000
i mieli wczesne wykrycie i wczesną reakcję.
16:22
and we could put each one of those viruses in jail --
258
957000
3000
Moglibyśmy "uwięzić" każdy wirus -
16:25
that's the only way to deal with something like a pandemic.
259
960000
5000
to jedyny sposób, by poradzić sobie z pandemią.
16:32
And let me show you why that is.
260
967000
2000
Pokażę wam, dlaczego.
16:35
We have a joke. This is an epidemic curve, and everyone in medicine,
261
970000
4000
Jest taki żart. Oto krzywa epidemii i każdy w medycynie
16:39
I think, ultimately gets to know what it is.
262
974000
2000
w końcu pojmuje, jak ona działa.
16:41
But the joke is, an epidemiologist likes to arrive at an epidemic
263
976000
4000
Ale żart polega na tym, że epidemiolog często przybywa na miejsce
16:45
right here and ride to glory on the downhill curve.
264
980000
3000
dokładnie tutaj i zjeżdża ku chwale po krzywej w dół.
16:49
But you don't get to do that usually.
265
984000
2000
Ale nie dzieje się tak za każdym razem.
16:51
You usually arrive right about here.
266
986000
3000
Zazwyczaj przybywa się dokładnie tutaj.
16:54
What we really want is to arrive right here, so we can stop the epidemic.
267
989000
5000
A tak naprawdę chcemy przybyć tutaj, aby zatrzymać epidemię.
16:59
But you can't always do that. But there's an organization
268
994000
3000
Ale nie zawsze da się to zrobić. Istnieje organizacja,
17:02
that has been able to find a way to learn when the first cases occur,
269
997000
5000
która jest w stanie dowiedzieć się, kiedy pojawiają się pierwsze przypadki -
17:07
and that is called GPHIN.
270
1002000
2000
nazywa się GPHIN.
17:09
It's the Global Public Health Information Network.
271
1004000
3000
Czyli Global Public Health Information Network. (Globalna Sieć Informacji Zdrowia Publicznego).
17:12
And that simulation that I showed you that you thought was bird flu --
272
1007000
4000
Symulacja, którą wam pokazałem, i myśleliście, że to ptasia grypa,
17:16
that was SARS. And SARS is the pandemic that did not occur.
273
1011000
4000
to był SARS. A SARS to pandemia, która się nie wydarzyła.
17:20
And it didn't occur because GPHIN found the pandemic-to-be of SARS
274
1015000
7000
A nie wydarzyła się, ponieważ GPHIN odkrył możliwość pandemii SARS
17:27
three months before WHO actually announced it,
275
1022000
6000
trzy miesiące przed ogłoszeniem jej przez WHO
17:33
and because of that we were able to stop the SARS pandemic.
276
1028000
4000
i właśnie dlatego udało nam się powstrzymać pandemię SARS.
17:37
And I think we owe a great debt of gratitude to GPHIN and to Ron St. John,
277
1032000
5000
Myślę, że mamy wielki dług wdzięczności u GPHIN i u Rona St. Johna,
17:42
who I hope is in the audience some place -- over there --
278
1037000
3000
który, mam nadzieję, jest gdzieś tam na publiczności,
17:45
who's the founder of GPHIN.
279
1040000
2000
który jest założycielem GPHIN.
17:47
(Applause)
280
1042000
1000
(Brawa)
17:48
Hello, Ron.
281
1043000
2000
Witaj, Ron.
17:50
(Applause)
282
1045000
8000
(Brawa)
17:58
And TED has flown Ron here from Ottawa, where GPHIN is located,
283
1053000
4000
I TED sprowadził tu Rona z Ottawy, gdzie mieści się siedziba GPHIN,
18:03
because not only did GPHIN find SARS early, but
284
1058000
5000
ponieważ GPHIN nie tylko wykrył wcześnie SARS
18:08
you may have seen last week that Iran announced that they had bird flu in Iran,
285
1063000
6000
Mogliście słyszeć w ostatnich tygodniach, że ogłoszono ptasią grypę w Iranie.
18:14
but GPHIN found the bird flu in Iran not February 14 but last September.
286
1069000
6000
Ale GPHIN wykrył ptasią grypę w Iranie nie 14. lutego, ale zeszłego września.
18:20
We need an early-warning system
287
1075000
2000
Potrzebny nam system wczesnego ostrzegania,
18:22
to protect us against the things that are humanity's worst nightmare.
288
1077000
5000
żeby chronić nas przed najgorszym koszmarem ludzkości.
18:27
And so my TED wish is based on the common denominator of these experiences.
289
1082000
6000
W TED mam życzenie oparte na wspólnym mianowniku tych doświadczeń.
18:33
Smallpox -- early detection, early response.
290
1088000
2000
Ospa - wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
18:35
Blindness, polio -- early detection, early response.
291
1090000
4000
Ślepota, choroba Heinego-Medina - wczesne wykrycie, wczesna reakcja.
18:39
Pandemic bird flu -- early detection, early response. It is a litany.
292
1094000
5000
Pandemia ptasiej grypy - wczesna reakcja, wczesne wykrycie. To litania.
18:44
It is so obvious that our only way of dealing with these new diseases
293
1099000
5000
To tak oczywiste, że jedyny sposób walki z nowymi chorobami
18:49
is to find them early and to kill them before they spread.
294
1104000
5000
jest ich wczesne wykrycie i zwalczenie zanim się rozprzestrzenią.
18:54
So, my TED wish is for you to help build a global system,
295
1109000
4000
Dzisiaj w TED chciałbym, abyśmy stworzyli system globalny,
18:58
an early-warning system,
296
1113000
2000
system wczesnego ostrzegania,
19:00
to protect us against humanity's worst nightmares.
297
1115000
4000
który ochroni nas przed największymi koszmarami ludzkości.
19:04
And what I thought I would call it is "Early Detection,"
298
1119000
5000
To, co chciałem nazwać Wczesnym Wykryciem,
19:11
but it should really be called "Total Early Detection."
299
1126000
5000
powinienem raczej nazwać Absolutnie Wczesnym Wykryciem. (ang. TED)
19:16
(Laughter)
300
1131000
2000
(Śmiech)
19:18
(Applause)
301
1133000
8000
(Brawa)
19:31
But in all seriousness --
302
1146000
2000
Ale mówiąc poważnie,
19:33
because this idea is birthed in TED,
303
1148000
3000
ten pomysł zrodził się w TED i dlatego
19:36
I would like it to be a legacy of TED, and I'd like to call it
304
1151000
6000
chciałbym, żeby pozostał dziedzictwem TED. Chciałbym go nazwać
19:42
the "International System for Total Early Disease Detection."
305
1157000
5000
Międzynarodowym Systemem Absolutnie Wczesnego Wykrycia. (ang. INSTEDD)
19:51
And INSTEDD then becomes our mantra.
306
1166000
4000
To powinno stać się naszą mantrą.
19:58
So instead of a hidden pandemic of bird flu,
307
1173000
3000
Więc zamiast ukrytej pandemii ptasiej grypy,
20:01
we find it and immediately contain it.
308
1176000
2000
od razu ją znajdujemy i zatrzymujemy.
20:04
Instead of a novel virus caused by bio-terror or bio-error,
309
1179000
4000
Zamiast nowego wirusa wywołanego przez bioterroryzm, czy biobłędy,
20:08
or shift or drift, we find it, and we contain it.
310
1183000
5000
czy zmiany, znajdujemy go i zatrzymujemy.
20:13
Instead of industrial accidents like oil spills or the catastrophe in Bhopal,
311
1188000
5000
Zamiast katastrof przemysłowych jak wycieki ropy czy katastrofa w Bhopalu,
20:18
we find them, and we respond to them.
312
1193000
4000
znajdujemy je i reagujemy na nie.
20:22
Instead of famine, hidden until it is too late, we detect it, and we respond.
313
1197000
6000
Zamiast głodu, ukrytego dopóki jest już za późno, wykrywamy go i reagujemy.
20:29
And instead of a system,
314
1204000
2000
Zamiast systemu
20:31
which is owned by a government and hidden in the bowels of government,
315
1206000
4000
należącego do rządu i ukrytego w meandrach rządu,
20:35
let's build an early detection system
316
1210000
2000
stwórzmy system wczesnego wykrycia
20:37
that's freely available to anyone in the world in their own language.
317
1212000
4000
powszechnie dostępny dla każdego na świecie w jego własnym języku,
20:42
Let's make it transparent, non-governmental,
318
1217000
4000
przejrzysty, nierządowy,
20:47
not owned by any single country or company,
319
1222000
3000
nienależący do żadnego kraju lub firmy,
20:50
housed in a neutral country, with redundant backup
320
1225000
3000
z siedzibą w kraju neutralnym, z rezerwowym zapleczem
20:53
in a different time zone and a different continent,
321
1228000
4000
w innej strefie czasowej i na innym kontynencie.
20:57
and let's build it on GPHIN. Let's start with GPHIN.
322
1232000
4000
I oprzyjmy go na GPHIN. Zacznijmy od GPHIN.
21:01
Let's increase the websites that they crawl from 20,000 to 20 million.
323
1236000
5000
Zwiększmy liczbę stron,które przeszukuje z 20,000 do 20 milionów.
21:06
Let's increase the languages they crawl from seven to 70, or more.
324
1241000
6000
Zwiększmy liczbę języków z siedmiu do 70, lub więcej.
21:12
Let's build in outbound confirmation messages
325
1247000
3000
Stwórzmy zewnętrzne wiadomości potwierdzające
21:15
using text messages or SMS or instant messaging
326
1250000
4000
przy pomocy SMS-ów lub komunikatorów internetowych,
21:19
to find out from people who are within 100 meters of the rumor that you hear
327
1254000
4000
aby dowiedzieć się od ludzi, którzy są 100 m od zasłyszanej przez nas pogłoski,
21:23
if it is, in fact, valid.
328
1258000
2000
czy jest to istotne.
21:25
And let's add satellite confirmation.
329
1260000
2000
I dodajmy potwierdzenie satelitowe.
21:27
And we'll add Gapminder's amazing graphics to the front end.
330
1262000
4000
I dodajmy niesamowite grafiki Gapmindera.
21:31
And we'll grow it as a moral force in the world,
331
1266000
4000
Zrobimy z tego na świecie siłę moralną,
21:35
finding out those terrible things before anybody else knows about them,
332
1270000
5000
znajdującą okropne rzeczy zanim ktokolwiek inny się o nich dowie
21:40
and sending our response to them. So that next year,
333
1275000
4000
i reagującą na nie. Po to, żeby w przyszłym roku -
21:44
instead of us meeting here,
334
1279000
2000
zamiast spotykać się tu
21:46
lamenting how many terrible things there are in the world,
335
1281000
3000
i rozpaczać, jak dużo strasznych rzeczy dzieje się na świecie,
21:49
we will have pulled together, used the unique skills
336
1284000
3000
zjednoczymy się i użyjemy tych niezwykłych umiejętności
21:52
and the magic of this community,
337
1287000
4000
i magii tej społeczności,
21:56
and be proud that we have done everything we can to stop pandemics,
338
1291000
3000
i będziemy dumni, że zrobiliśmy wszystko, żeby zatrzymać pandemie,
21:59
other catastrophes, and change the world beginning right now.
339
1294000
5000
inne katastrofy i zmienić świat, zaczynając od teraz.
22:04
(Applause)
340
1299000
18000
(Brawa)
22:23
Chris Anderson: An amazing presentation. First of all,
341
1318000
4000
Chris Anderson: Wspaniała prezentacja. Przede wszystkim,
22:27
just so everyone understands, you're saying that by building --
342
1322000
4000
żebyśmy wszyscy zrozumieli. Twoim zdaniem budowanie,
22:31
by creating web crawlers, looking on the Internet for patterns,
343
1326000
5000
tworzenie wyszukiwarek internetowych, szukanie wzorów w Internecie,
22:36
they can detect something suspicious before WHO,
344
1331000
6000
są w stanie wykryć coś podejrzanego przed WHO,
22:42
before anyone else can see it?
345
1337000
2000
zanim ktokolwiek inny to zauważy?
22:44
Just explain. Give an example of how that could possibly be true.
346
1339000
3000
Wyjaśnij, proszę. Podaj przykład, jak coś takiego jest możliwe.
22:47
Larry Brilliant: First of all, you're not mad about the copyright violation?
347
1342000
3000
Larry Brilliant: Przede wszystkim - nie jesteś zły za naruszenie praw autorskich?
22:50
CA: No. I love it. (Laughter)
348
1345000
2000
CA: Nie. Podoba mi się.
22:53
LB: Well, you know, as Ron St. John -- I hope you'll go and meet him
349
1348000
3000
LB: Cóż, mam nadzieję, że spotkasz się z Ronem St. Johnem
22:56
in the dinner afterwards and talk to him --
350
1351000
3000
na obiedzie i porozmawiasz z nim.
22:59
When he started GPHIN -- In 1997, there was an outbreak of bird flu.
351
1354000
6000
Kiedy założył GPHIN w 1997 r., wybuchła ptasia grypa.
23:05
H5N1. It was in Hong Kong. And a remarkable doctor in Hong Kong
352
1360000
4000
H5N1. W Hong Kongu. Znakomity lekarz w Hong Kongu
23:09
responded immediately by slaughtering 1.5 million chickens and birds,
353
1364000
6000
zareagował natychmiast, zabijając 1,5 milionów kurczaków i ptaków.
23:15
and they stopped that outbreak in its tracks.
354
1370000
3000
Szybko zatrzymali wybuch.
23:18
Immediate detection, immediate response.
355
1373000
3000
Natychmiastowe wykrycie, natychmiastowa reakcja.
23:21
Then a number of years went by,
356
1376000
2000
Następnie czas płynął
23:23
and there were a lot of rumors about bird flu.
357
1378000
2000
i pojawiło się wiele pogłosek o ptasiej grypie.
23:25
Ron and his team in Ottawa began to crawl the web,
358
1380000
4000
Ron z zespołem w Ottawie zaczęli przeszukiwać sieć.
23:29
only crawling 20,000 different websites, mostly periodicals,
359
1384000
5000
Przeszukiwali tylko 20,000 różnych stron, głównie periodyków
23:34
and they read about and heard about a concern of a lot of children
360
1389000
5000
i przeczytali o obawach dotyczących wielu dzieci
23:39
who had high fever and symptoms of bird flu.
361
1394000
3000
z wysoką gorączką i objawami ptasiej grypy.
23:42
They reported this to WHO. WHO took a little while taking action
362
1397000
5000
Zgłosili to do WHO. WHO zareagowało po chwili,
23:47
because WHO will only receive a report from a government,
363
1402000
5000
ponieważ WHO musi otrzymać doniesienie z rządu,
23:52
because it's the United Nations.
364
1407000
2000
gdyż to ONZ.
23:54
But they were able to point to WHO and let them know
365
1409000
4000
Ale przynajmniej skontaktowali się z WHO i powiadomili je,
23:58
that there was this surprising and unexplained cluster of illnesses
366
1413000
4000
że ma miejsce zaskakujące i zagadkowe skupisko chorób
24:02
that looked like bird flu.
367
1417000
2000
wyglądających jak ptasia grypa.
24:04
That turned out to be SARS.
368
1419000
2000
Okazało się, że to SARS.
24:06
That's how the world found out about SARS.
369
1421000
2000
I tak właśnie świat dowiedział się o SARS.
24:08
And because of that we were able to stop SARS.
370
1423000
4000
I właśnie dlatego byliśmy w stanie zatrzymać SARS.
24:12
Now, what's really important is that, before there was GPHIN,
371
1427000
3000
Co ważne, przed GPHIN
24:15
100 percent of all the world's reports of bad things --
372
1430000
4000
100 procent wszystkich zgłoszeń złych zjawisk -
24:19
whether you're talking about famine or you're talking about bird flu
373
1434000
3000
czy głodu, czy ptasiej grypy,
24:22
or you're talking about Ebola --
374
1437000
2000
czy wirusie Ebola,
24:24
100 percent of all those reports came from nations.
375
1439000
3000
100 procent tych zgłoszeń pochodziło od krajów.
24:27
The moment these guys in Ottawa, on a budget of 800,000 dollars a year,
376
1442000
5000
Kiedy ludzie w Ottawie, z budżetem 800,000 dolarów na rok,
24:32
got cracking, 75 percent of all the reports in the world came from GPHIN,
377
1447000
6000
zaczęli działać, 75 procent wszystkich zgłoszeń na świecie pochodziło z GPHIN,
24:38
25 percent of all the reports in the world
378
1453000
2000
a 25 procent zgłoszeń na świecie
24:40
came from all the other 180 nations.
379
1455000
2000
pochodziło z pozostałych 180 krajów.
24:43
Now, here's what's real interesting,
380
1458000
2000
A co naprawdę ciekawe,
24:45
after they'd been working for a couple years,
381
1460000
3000
po kilkuletniej pracy, jak myślicie,
24:48
what do you think happened to those nations?
382
1463000
3000
co stało się z tymi krajami?
24:51
They felt pretty stupid, so they started sending in their reports earlier.
383
1466000
3000
Poczuli się głupio i zaczęli wysyłać zgłoszenia wcześniej.
24:54
Now their reporting percentage is down to 50 percent
384
1469000
3000
Obecnie ich udział w zgłaszaniu wynosi 50 procent,
24:57
because other nations have started to report.
385
1472000
3000
ponieważ inne kraje zaczęły zgłaszać.
25:00
So, can you find diseases early by crawling the web?
386
1475000
4000
A więc, czy da się wykryć chorobę, przeszukując sieć?
25:04
Of course you can. Can you find it even earlier than GPHIN does now?
387
1479000
5000
Oczywiście, że się da. Da się wykryć ją jeszcze szybciej niż GPHIN?
25:09
Of course you can. You saw that they found SARS
388
1484000
3000
Oczywiście, że się da. Wiemy, że wykryli SARS
25:12
using their Chinese web crawler a full six weeks
389
1487000
4000
przy pomocy chińskich robotów internetowych całe sześć tygodni
25:16
before they found it using their English web crawler.
390
1491000
4000
wcześniej niż przy pomocy angielskich.
25:20
Well, they're only crawling in seven languages.
391
1495000
2000
Cóż, one przeszukują tylko w siedmiu językach.
25:22
These bad viruses really don't have any intention of showing up
392
1497000
3000
A te złe wirusy nie zamierzają ujawnić się
25:25
first in English or Spanish or French.
393
1500000
2000
najpierw po angielsku, hiszpańsku czy francusku.
25:27
(Laughter)
394
1502000
1000
(Śmiech)
25:28
So, yes, I want to take GPHIN; I want to build on it;
395
1503000
6000
Tak, chcę wykorzystać i rozwinąć GPHIN.
25:34
I want to add all the languages of the world that we possibly can;
396
1509000
4000
Chcę dodać wszystkie możliwe języki świata.
25:38
I want to make this open to everybody
397
1513000
2000
Chcę, żeby był otwarty dla wszystkich,
25:40
so that the health officer in Nairobi or in Patna, Bihar
398
1515000
3000
aby inspektorzy sanitarni w Nairobi, Panta, czy Biharze
25:43
will have as much access to it as the folks in Ottawa or in CDC;
399
1518000
5000
mieli do niego równy dostęp, co ludzie w Ottawie czy w CDC.
25:48
and I want to make it part of our culture that there is a community
400
1523000
4000
Chciałbym, żeby częścią naszej kultury stała się społeczność
25:52
of people who are watching out for the worst nightmares of humanity,
401
1527000
4000
ludzi poszukujących najgorszych koszmarów ludzkości,
25:56
and that it's accessible to everyone.
402
1531000
2000
która jest dostępna dla każdego.
ABOUT THE SPEAKER
Larry Brilliant - Epidemiologist, philanthropistTED Prize winner Larry Brilliant has spent his career solving the ills of today -- from overseeing the last smallpox cases to saving millions from blindness -- and building technologies of the future. Now, as Chair of the Skoll Global Threats Fund, he's redefining how we solve the world's biggest problems.
Why you should listen
Larry Brilliant's career path, as unlikely as it is inspirational, has proven worthy of his surname. Trained as a doctor, he was living in a Himalayan monastery in the early 1970s when his guru told him he should help rid the world of smallpox. He joined the World Health Organization's eradication project, directed efforts to eliminate the disease in India and eventually presided over the last case of smallpox on the planet.
Not content with beating a single disease, he founded the nonprofit Seva Foundation, which has cured more than two million people of blindness in 15 countries through innovative surgery, self-sufficient eye care systems and low-cost manufacturing of intraocular lenses. Outside the medical field, he found time to cofound the legendary online community The Well, and run two public tech companies. Time and WIRED magazines call him a "technology visionary."
His 2006 TED Prize wish drew on both sides of his career: He challenged the TED community to help him build a global early-response system to spot new diseases as quickly as they emerge. Called InSTEDD, the system has grown into a network of 100 digital detection partners, which provide tools that help the UN, WHO and CDC track potential pandemics.
Shortly after he won the TED Prize, Google executives asked Brilliant to run their new philanthropic arm, Google.org. So, between consulting on the WHO's polio eradication project and designing a disease-surveillance network, he harnessed Google's brains and billions in a mix of for-profit and nonprofit ventures tackling the global problems of disease, poverty and climate change. Today, Brilliant is Chair of the Skoll Global Threats Fund, where he heads a team whose mission is to confront global threats imperiling humanity: pandemics, climate change, water security, nuclear proliferation and Middle East conflict.
Larry Brilliant | Speaker | TED.com