TED2010
Michael Specter: The danger of science denial
Michael Specter: Niebezpieczeństwa wynikające z negowania nauki.
Filmed:
Readability: 3
2,161,284 views
Szczepionki, które rzekomo wywołują autyzm, zakaz produkcji żywności zmodyfikowanej genetycznie, bzik na punkcie ziołolecznictwa. O rosnącym strachu przed nauką i jej owocami mówi Michael Specter. Ostrzega nas przed trendem, który dla rozwoju ludzkości może okazać się katastrofalny w skutkach.
Michael Specter - Writer
Michael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them. Full bio
Michael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Let's pretend right here we have a machine.
0
0
3000
Wyobraźmy sobie, że posiadamy maszynę,
00:18
A big machine, a cool, TED-ish machine,
1
3000
2000
dużą maszynę, super TED-owską maszynę
00:20
and it's a time machine.
2
5000
2000
i jest to maszyna pozwalająca na podróże w czasie.
00:22
And everyone in this room has to get into it.
3
7000
2000
Załóżmy, że każdy z was ma możliwość skorzystania z niej
00:24
And you can go backwards, you can go forwards;
4
9000
2000
I możecie przenieść się w czasie w przeszłość lub w przyszłość.
00:26
you cannot stay where you are.
5
11000
2000
Ale nie możecie zostać tu gdzie jesteście.
00:28
And I wonder what you'd choose, because I've been asking my friends
6
13000
2000
I zastanawiam się, jaki byłby wasz wybór, ponieważ pytałem już przyjaciół
00:30
this question a lot lately and they all want to go back.
7
15000
3000
i gdy padło to pytanie, wszyscy chcieli cofnąć się w czasie.
00:33
I don't know. They want to go back before there were automobiles
8
18000
2000
Nie rozumiem dlaczego chcieli przenieść się do czasów gdzie nie było samochodów,
00:35
or Twitter or "American Idol."
9
20000
2000
nie było Twittera czy programu "Idol".
00:37
I don't know.
10
22000
2000
Sam już nie wiem.
00:39
I'm convinced that there's some sort of pull
11
24000
2000
Jestem przekonany, że jest to pewnego rodzaju skłonność
00:41
to nostalgia, to wishful thinking.
12
26000
2000
do nostalgii, do pobożnych życzeń.
00:43
And I understand that.
13
28000
2000
I ja to rozumiem.
00:45
I'm not part of that crowd, I have to say.
14
30000
3000
Muszę jednak powiedzieć, że nie należę do tej grupy.
00:48
I don't want to go back, and it's not because I'm adventurous.
15
33000
2000
Nie cofnąłbym się w czasie i nie dlatego, że jestem żądny przygód
00:50
It's because possibilities on this planet,
16
35000
2000
ale dlatego, że możliwości na tej planecie
00:52
they don't go back, they go forward.
17
37000
2000
pchają nas naprzód, a nie wstecz.
00:54
So I want to get in the machine, and I want to go forward.
18
39000
3000
Dlatego chcę wejść do tej maszyny i chcę przenieść się w przyszłość.
00:57
This is the greatest time there's ever been on this planet
19
42000
3000
Obecnie jest to nasz najlepszy czas na tej planecie.
01:00
by any measure that you wish to choose:
20
45000
2000
Używając jakiejkolwiek miary:
01:02
health, wealth,
21
47000
2000
zdrowie, bogactwo materialne,
01:04
mobility, opportunity,
22
49000
2000
zdolność przemieszczania się, niesamowite możliwości,
01:06
declining rates of disease ...
23
51000
2000
malejący odsetek groźnych chorób.
01:08
There's never been a time like this.
24
53000
2000
Nigdy nie było czasów takich jak obecnie.
01:10
My great-grandparents died, all of them,
25
55000
2000
Moi pradziadkowie umarli, wszyscy,
01:12
by the time they were 60.
26
57000
2000
przed osiągnięciem 60 lat.
01:14
My grandparents pushed that number to 70.
27
59000
2000
Moi dziadkowie dotrwali do wieku 70 lat.
01:16
My parents are closing in on 80.
28
61000
2000
Moi rodzice zbliżają się do 80-tki.
01:18
So there better be
29
63000
3000
Tak więc mam nadzieje, że będę mieć
01:21
a nine at the beginning of my death number.
30
66000
3000
co najmniej 90 lat w chwili mojej śmierci.
01:24
But it's not even about people like us,
31
69000
2000
Ale to nie dotyczy tylko ludzi takich jak my,
01:26
because this is a bigger deal than that.
32
71000
3000
ponieważ ta sprawa jest o wiele większa niż to.
01:29
A kid born in New Delhi today
33
74000
2000
Dzieciak urodzony dzisiaj w Nowym Delhi,
01:31
can expect to live as long as
34
76000
2000
może spodziewać się, że będzie żył tak długo jak
01:33
the richest man in the world did 100 years ago.
35
78000
2000
najbogatszy człowiek na świecie sto lat temu.
01:35
Think about that, it's an incredible fact.
36
80000
2000
Pomyślcie o tym. To jest niesamowite.
01:37
And why is it true?
37
82000
2000
A dlaczego tak się dzieje?
01:39
Smallpox. Smallpox killed billions
38
84000
2000
Ospa. Ospa zabiła miliardy
01:41
of people on this planet.
39
86000
2000
ludzi na tej planecie.
01:43
It reshaped the demography of the globe
40
88000
2000
Przemodelowała demografię naszego globu,
01:45
in a way that no war ever has.
41
90000
2000
w sposób w jaki żadnej wojnie się do tej pory tego nie udało.
01:47
It's gone. It's vanished.
42
92000
2000
Nie ma jej. Zniknęła.
01:49
We vanquished it. Puff.
43
94000
2000
Sprawiliśmy, że zniknęła. Puff.
01:51
In the rich world,
44
96000
2000
W bogatych społeczeństwach,
01:53
diseases that threatened millions of us just a generation ago
45
98000
3000
choroby, które zagrażały milionom raptem w ostatnim pokoleniu,
01:56
no longer exist, hardly.
46
101000
2000
prawie nie istnieją.
01:58
Diphtheria, rubella, polio ...
47
103000
2000
Błonica, różyczka, choroba Heinego-Medina...
02:00
does anyone even know what those things are?
48
105000
3000
czy ktokolwiek jeszcze wie, co te nazwy oznaczają?
02:03
Vaccines, modern medicine,
49
108000
3000
Szczepionki, nowoczesna medycyna
02:06
our ability to feed billions of people,
50
111000
2000
nasza zdolność, by wykarmić miliardy ludzi.
02:08
those are triumphs of the scientific method.
51
113000
2000
to są sukcesy metod naukowych.
02:10
And to my mind, the scientific method --
52
115000
2000
I moim zdaniem, metoda naukowa,
02:12
trying stuff out,
53
117000
2000
testowanie nowych rozwiązań,
02:14
seeing if it works, changing it when it doesn't --
54
119000
3000
sprawdzanie czy to działa, modyfikowanie gdy nie działa,
02:17
is one of the great accomplishments of humanity.
55
122000
2000
jest jedną z największych osiągnięć ludzkości.
02:19
So that's the good news.
56
124000
2000
To były dobre wiadomości.
02:21
Unfortunately, that's all the good news
57
126000
2000
Niestety to były wszystkie dobre wiadomości,
02:23
because there are some other problems, and they've been mentioned many times.
58
128000
3000
ponieważ jest kilka problemów i wspominaliśmy o nich wiele razy,
02:26
And one of them is that
59
131000
2000
a jeden z nich jest taki, że
02:28
despite all our accomplishments,
60
133000
2000
pomimo wszystkich naszych osiągnięć,
02:30
a billion people go to bed hungry
61
135000
2000
miliard ludzi na świecie chodzi spać głodna
02:32
in this world every day.
62
137000
2000
każdego dnia.
02:34
That number's rising, and it's rising really rapidly, and it's disgraceful.
63
139000
3000
Liczba ta rośnie, rośnie gwałtownie i jest to haniebne.
02:37
And not only that, we've used our imagination
64
142000
3000
Ale nie tylko to, użyliśmy naszej wyobraźni
02:40
to thoroughly trash this globe.
65
145000
2000
aby gruntownie zdemolować ten glob.
02:42
Potable water, arable land,
66
147000
2000
Woda pitna, ziemia orna,
02:44
rainforests, oil, gas:
67
149000
2000
lasy deszczowe, ropa naftowa, gaz ziemny:
02:46
they're going away, and they're going away soon,
68
151000
3000
wszystko to przepadnie i to wkrótce,
02:49
and unless we innovate our way out of this mess,
69
154000
3000
i jeśli nie wprowadzimy zmian, które wyprowadzą nas z tego bałaganu,
02:52
we're going away too.
70
157000
2000
my również przepadniemy.
02:54
So the question is: Can we do that? And I think we can.
71
159000
3000
Pytanie brzmi: Czy możemy to zrobić? Myślę, że możemy.
02:57
I think it's clear that we can make food
72
162000
2000
Myślę, że oczywistym jest, że możemy produkować żywność,
02:59
that will feed billions of people without raping the land that they live on.
73
164000
3000
która nakarmi miliardy ludzi bez degradacji ziemi na której żyją.
03:02
I think we can power this world with energy
74
167000
2000
Myślę, że potrafimy zapewnić energię elektryczną dla całego świata,
03:04
that doesn't also destroy it.
75
169000
2000
a która przy okazji go nie niszczy.
03:06
I really do believe that, and, no, it ain't wishful thinking.
76
171000
3000
Naprawdę w to wierzę i nie, to nie jest tylko pobożne życzenie.
03:09
But here's the thing that keeps me up at night --
77
174000
3000
Ale jest jedna rzecz, która nie pozwala mi zasnąć,
03:12
one of the things that keeps me up at night:
78
177000
3000
jedna z tych rzeczy, która nie pozwala zasnąć.
03:16
We've never needed progress in science more than we need it right now. Never.
79
181000
3000
Nigdy do tej pory nie potrzebowaliśmy takiego postępu w nauce jaki potrzebujemy dzisiaj, nigdy,
03:19
And we've also never been in a position
80
184000
2000
i nigdy nie byliśmy w sytuacji
03:21
to deploy it properly in the way that we can today.
81
186000
2000
aby wdrażać ją poprawnie w sposób w jaki potrafimy to dzisiaj.
03:23
We're on the verge of amazing, amazing events
82
188000
3000
Jesteśmy na progu wspaniałych, wspaniałych wydarzeń
03:26
in many fields,
83
191000
2000
w wielu dziedzinach.
03:28
and yet I actually think we'd have to go back
84
193000
2000
Jednakże, właściwie uważam, że musielibyśmy się cofnąć
03:30
hundreds, 300 years, before the Enlightenment,
85
195000
3000
o setki, o 300 lat przed Oświeceniem,
03:33
to find a time when we battled progress,
86
198000
3000
aby odnaleźć czasy kiedy toczyliśmy bitwę o postęp,
03:36
when we fought about these things
87
201000
2000
kiedy walczyliśmy o te sprawy
03:38
more vigorously, on more fronts, than we do now.
88
203000
3000
bardziej energicznie, na większej liczbie frontów, niż robimy to obecnie.
03:41
People wrap themselves in their beliefs,
89
206000
2000
Ludzie otoczają się swoimi wierzeniami
03:43
and they do it so tightly that you can't set them free.
90
208000
3000
i robią to tak mocno, że nie sposób ich od tego uwolnić.
03:46
Not even the truth will set them free.
91
211000
2000
Nawet prawda nie jest w stanie ich od tego uwolnić.
03:48
And, listen, everyone's entitled to their opinion;
92
213000
3000
Każdy ma prawo do swojej opinii;
03:51
they're even entitled to their opinion about progress.
93
216000
2000
nawet prawo do swojej opinii na temat postępu,
03:53
But you know what you're not entitled to?
94
218000
2000
ale czy wiecie do czego nie macie prawa?
03:55
You're not entitled to your own facts. Sorry, you're not.
95
220000
3000
Nie macie prawa do własnych prawd, Przykro mi, po prostu nie.
03:58
And this took me awhile to figure out.
96
223000
2000
Zajęło mi to trochę czasu aby to zrozumieć.
04:00
About a decade ago, I wrote a story about vaccines
97
225000
2000
Około 10 lat temu napisałem artykuł na temat szczepionek
04:02
for The New Yorker. A little story.
98
227000
2000
dla gazety "The New Yorker", krótki artykuł.
04:04
And I was amazed to find opposition:
99
229000
2000
I byłem zaskoczony, że spotkało się to ze sprzeciwem,
04:06
opposition to what is, after all,
100
231000
3000
sprzeciwem wobec czegoś, co ostatecznie okazało się
04:09
the most effective public health measure in human history.
101
234000
3000
najbardziej efektywną miarą zdrowia publicznego w historii ludzkości.
04:12
I didn't know what to do,
102
237000
2000
Nie wiedziałem jak mam zareagować,
04:14
so I just did what I do: I wrote a story and I moved on.
103
239000
3000
więc zrobiłem to co zrobiłem, napisałem artykuł i poszedłem dalej.
04:17
And soon after that,
104
242000
3000
Niedługo po tym,
04:20
I wrote a story about genetically engineered food.
105
245000
2000
napisałem artykuł na temat genetycznie modyfikowanej żywności.
04:22
Same thing, only bigger.
106
247000
2000
Ten sam odzew, ale tym razem większy.
04:24
People were going crazy.
107
249000
2000
Ludzie oszaleli.
04:26
So I wrote a story about that too,
108
251000
2000
Napisałem więc artykuł również na ten temat
04:28
and I couldn't understand why
109
253000
2000
i nie mogłem zrozumieć, dlaczego
04:30
people thought this was "Frankenfoods,"
110
255000
2000
ludzie myśleli o GMŻ jak o dziele Frankensteina.
04:32
why they thought moving molecules around
111
257000
2000
Dlaczego myśleli, że manipulowanie cząsteczkami
04:34
in a specific, rather than a haphazard way,
112
259000
3000
w specyficzny, a nie losowy sposób
04:37
was trespassing on nature's ground.
113
262000
3000
narusza podstawowe prawa natury.
04:40
But, you know, I do what I do. I wrote the story, I moved on.
114
265000
2000
Ale wiecie co? Robię to co robię. Piszę artykuł i idę dalej.
04:42
I mean, I'm a journalist.
115
267000
2000
Jestem dziennikarzem;
04:44
We type, we file, we go to dinner. It's fine.
116
269000
3000
piszemy, składamy, idziemy na obiad. Nie jest źle.
04:47
(Laughter)
117
272000
2000
(Śmiech)
04:50
But these stories bothered me,
118
275000
2000
Ale dręczyły mnie te historie
04:52
and I couldn't figure out why, and eventually I did.
119
277000
2000
i nie mogłem rozgryźć dlaczego, w końcu udało mi się.
04:54
And that's because those fanatics that were driving me crazy
120
279000
3000
A to dlatego, że Ci fanatycy którzy doprowadzali mnie do szału,
04:57
weren't actually fanatics at all.
121
282000
2000
jak się okazało, wcale nie byli fanatykami.
04:59
They were thoughtful people, educated people, decent people.
122
284000
3000
Byli myślącymi, wyedukowanymi, przyzwoitymi ludźmi.
05:02
They were exactly like the people in this room.
123
287000
3000
Dokładnie takimi jak Wy w tej sali.
05:06
And it just disturbed me so much.
124
291000
2000
I strasznie mnie to zaniepokoiło...
05:08
But then I thought, you know, let's be honest.
125
293000
3000
ale wtedy pomyślałem, mówiąc szczerze:
05:11
We're at a point in this world
126
296000
2000
Jesteśmy już w takim punkcie,
05:13
where we don't have the same relationship to progress that we used to.
127
298000
3000
że nie mamy już tego samego stosunku do postępu jaki mieliśmy kiedyś.
05:16
We talk about it ambivalently.
128
301000
2000
Mamy sprzeczne zdania na ten temat.
05:18
We talk about it in ironic terms with little quotes around it:
129
303000
2000
Rozmawiamy o tym z ironią w cudzysłowie:
05:20
"progress."
130
305000
2000
"Postęp"
05:23
Okay, there are reasons for that, and I think we know what those reasons are.
131
308000
3000
Ok, istnieją powody tego stanu rzeczy i myślę, że znamy te powody.
05:26
We've lost faith in institutions,
132
311000
2000
Straciliśmy wiarę w instytucje,
05:28
in authority,
133
313000
2000
we władzę
05:30
and sometimes in science itself,
134
315000
2000
i czasami również w naukę
05:32
and there's no reason we shouldn't have.
135
317000
2000
i nie ma powodu aby ją mieć.
05:34
You can just say a few names
136
319000
2000
Możecie rzucić kilka nazw
05:36
and people will understand.
137
321000
2000
i ludzie już będą wiedzieć o co chodzi.
05:38
Chernobyl, Bhopal, the Challenger,
138
323000
3000
Czarnobyl, katastrofa w Bhopalu, katastrofa promu Challenger,
05:41
Vioxx, weapons of mass destruction,
139
326000
3000
lek Vioxx, broń masowego rażenia
05:44
hanging chads.
140
329000
2000
karty do głosowania na Florydzie.
05:46
You know, you can choose your list.
141
331000
3000
Każdy może stworzyć swoją własną listę.
05:49
There are questions and problems
142
334000
2000
Istnieją wątpliwości i problemy
05:51
with the people we used to believe were always right,
143
336000
2000
wobec ludzi, o których zwykle myśleliśmy, że mają zawsze rację.
05:53
so be skeptical.
144
338000
2000
Tak więc bądźcie sceptyczni.
05:56
Ask questions, demand proof, demand evidence.
145
341000
3000
Zadawajcie pytania, żądajcie dowodów.
05:59
Don't take anything for granted.
146
344000
2000
Nie bierzcie niczego za pewnik.
06:01
But here's the thing: When you get proof,
147
346000
3000
Ale tu pojawia się problem: Gdy macie dowód
06:04
you need to accept the proof, and we're not that good at doing that.
148
349000
3000
musicie go zaakceptować, a w tym nie jesteśmy za dobrzy.
06:07
And the reason that I can say that is because
149
352000
2000
A powodem dla którego właśnie o tym mówię jest to, że
06:09
we're now in an epidemic of fear
150
354000
2000
jesteśmy obecnie pod wpływem masowej histerii strachu
06:11
like one I've never seen and hope never to see again.
151
356000
3000
jakiej jeszcze nigdy nie widziałem i mam nadzieję, że już więcej nie zobaczę.
06:14
About 12 years ago, there was a story published,
152
359000
2000
Około 12 lat temu, opublikowano artykuł,
06:16
a horrible story,
153
361000
2000
straszny artykuł,
06:18
that linked the epidemic of autism
154
363000
3000
który łączył epidemię autyzmu u dzieci
06:21
to the measles, mumps and rubella vaccine shot.
155
366000
3000
ze szczepionką na odrę, świnkę i różyczkę.
06:24
Very scary.
156
369000
2000
Bardzo straszne.
06:26
Tons of studies were done to see if this was true.
157
371000
3000
Przeprowadzono mnóstwo badań aby wykazać czy to prawda.
06:29
Tons of studies should have been done; it's a serious issue.
158
374000
3000
Mnóstwo badań powinno było być przeprowadzonych; to poważna sprawa.
06:32
The data came back.
159
377000
2000
Pojawiły się wyniki.
06:34
The data came back from the United States, from England,
160
379000
2000
Wyniki z USA, Anglii,
06:36
from Sweden, from Canada,
161
381000
2000
ze Szwecji, Kanady
06:38
and it was all the same: no correlation,
162
383000
2000
i wszystkie były takie same, brak korelacji.
06:40
no connection, none at all.
163
385000
2000
żadnego związku, absolutnie żadnego.
06:42
It doesn't matter. It doesn't matter
164
387000
2000
Nie ma to jednak żadnego znaczenia,
06:44
because we believe anecdotes,
165
389000
2000
ponieważ wierzymy anegdotom,
06:46
we believe what we see, what we think we see,
166
391000
2000
wierzymy w to, co widzimy, co się nam wydaje że widzimy,
06:48
what makes us feel real.
167
393000
2000
co sprawia, że czujemy się prawdziwi.
06:50
We don't believe a bunch of documents
168
395000
2000
Nie wierzymy w stertę dokumentów,
06:52
from a government official giving us data,
169
397000
2000
które dostajemy od urzędników państwowych
06:54
and I do understand that, I think we all do.
170
399000
2000
i rozumiem takie zachowanie, wydaje mi się, że wszyscy tak robimy.
06:56
But you know what?
171
401000
2000
Ale wiecie co?
06:58
The result of that has been disastrous.
172
403000
2000
Rezultat takiego zachowania okazał się katastrofalny,
07:00
Disastrous because here's a fact:
173
405000
3000
katastrofalny i oto kilka faktów:
07:03
The United States is one of the only countries in the world
174
408000
2000
USA jest jedynym krajem na świecie,
07:05
where the vaccine rate for measles is going down.
175
410000
3000
gdzie liczba szczepień na odrę spada.
07:08
That is disgraceful,
176
413000
2000
Jest to haniebne
07:10
and we should be ashamed of ourselves.
177
415000
2000
powinniśmy się wstydzić.
07:12
It's horrible.
178
417000
2000
To jest okropne.
07:14
What kind of a thing happened
179
419000
2000
Co się do tego przyczyniło,
07:16
that we could do that?
180
421000
2000
że tak się potoczyły sprawy?
07:18
Now, I understand it. I do understand it.
181
423000
3000
Teraz rozumiem, naprawdę rozumiem.
07:21
Because, did anyone have measles here?
182
426000
2000
Czy ktoś z tu obecnych choruję na odrę?
07:23
Has one person in this audience ever seen someone die of measles?
183
428000
3000
Czy ktoś z was w ogóle słyszał o śmiertelnej ofierze odry?
07:26
Doesn't happen very much.
184
431000
2000
Nie zdarza się to często.
07:28
Doesn't happen in this country at all,
185
433000
2000
Nie zdarza się wcale w tym kraju,
07:30
but it happened 160,000 times in the world last year.
186
435000
2000
ale zdarzyło się 160.000 razy w ubiegłym roku na całym świecie.
07:32
That's a lot of death of measles --
187
437000
2000
To wiele ofiar jak na jedną chorobę,
07:34
20 an hour.
188
439000
2000
20 osób na godzinę.
07:36
But since it didn't happen here, we can put it out of our minds,
189
441000
3000
Ale ponieważ nie zdarza się to u nas, możemy przestać o tym myśleć
07:39
and people like Jenny McCarthy
190
444000
2000
a ludzie tacy jak Jenny McCarthy
07:41
can go around preaching messages
191
446000
2000
mogą wygłaszać kazania pełne
07:43
of fear and illiteracy from platforms
192
448000
2000
strachu i ciemnoty w programach
07:45
like "Oprah" and "Larry King Live."
193
450000
3000
takich jak Oprah czy Larry King Show.
07:48
And they can do it because
194
453000
2000
I mogą to robić ponieważ,
07:50
they don't link causation and correlation.
195
455000
2000
nie łączą przyczyn i skutków.
07:52
They don't understand that these things seem the same,
196
457000
3000
Nie rozumieją, że obie te rzeczy mogą wydawać się tożsame
07:55
but they're almost never the same.
197
460000
2000
ale prawie nigdy nie są.
07:57
And it's something we need to learn, and we need to learn it really soon.
198
462000
3000
I jest coś czego musimy się nauczyć i musimy nauczyć się tego naprawdę szybko.
08:00
This guy was a hero, Jonas Salk.
199
465000
3000
Ten człowiek był bohaterem, Jonas Salk,
08:03
He took one of the worst scourges of mankind away from us.
200
468000
3000
Zniszczył jedną z najgorszych plag, która zagrażała ludzkości.
08:06
No fear, no agony. Polio -- puff, gone.
201
471000
3000
Bez strachu, bez udręk - choroba Heinego-Medina, puf, zniknęła.
08:09
That guy in the middle, not so much.
202
474000
3000
Ten człowiek mniej więcej po środku,
08:12
His name is Paul Offit.
203
477000
2000
To Paul Offit.
08:14
He just developed a rotavirus vaccine with a bunch of other people.
204
479000
2000
Właśnie wynalazł wraz z kolegami szczepionkę na rotawirusy,
08:16
It'll save the lives of 400 to 500,000 kids
205
481000
3000
która każdego roku ratuje życie ok. 400 - 500 tysięcy dzieci
08:19
in the developing world every year.
206
484000
2000
w krajach rozwijających się.
08:21
Pretty good, right?
207
486000
2000
Całkiem nieźle, prawda?
08:23
Well, it's good, except that Paul goes around talking about vaccines
208
488000
2000
Jest dobrze, ale oprócz tego Paul głośno mówi o szczepionkach,
08:25
and says how valuable they are
209
490000
2000
podkreślając ich znaczenie,
08:27
and that people ought to just stop the whining.
210
492000
2000
i że ludzie powinni po prostu przestać jęczeć.
08:29
And he actually says it that way.
211
494000
2000
I on naprawdę mówi w ten sposób.
08:31
So, Paul's a terrorist.
212
496000
3000
Tak więc Paul to terrorysta.
08:34
When Paul speaks in a public hearing,
213
499000
2000
Kiedy Paul przemawia publicznie,
08:36
he can't testify without armed guards.
214
501000
2000
nie może wypowiadać się bez uzbrojonej ochrony.
08:38
He gets called at home
215
503000
2000
Nękają go telefonicznie,
08:40
because people like to tell him
216
505000
2000
bo chcą mu powiedzieć,
08:42
that they remember where his kids go to school.
217
507000
2000
że wiedzą gdzie jego dzieci chodzą do szkoły.
08:44
And why? Because Paul made a vaccine.
218
509000
3000
A dlaczego? Ponieważ Paul wynalazł szczepionkę.
08:47
I don't need to say this, but vaccines are essential.
219
512000
3000
Nie muszę powtarzać tego, że szczepionki są niezbędne.
08:50
You take them away, disease comes back,
220
515000
2000
Odstawisz je, choroby wrócą,
08:52
horrible diseases. And that's happening.
221
517000
3000
potworne choroby i tak już się dzieje.
08:55
We have measles in this country now.
222
520000
2000
Obecnie mamy w tym kraju odrę.
08:57
And it's getting worse, and pretty soon kids
223
522000
2000
I jest coraz gorzej, wkrótce dzieci
08:59
are going to die of it again because it's just a numbers game.
224
524000
2000
zaczną znowu umierać, ponieważ jest to tylko loteria.
09:01
And they're not just going to die of measles.
225
526000
2000
I zaczną umierać nie tylko na odrę
09:03
What about polio? Let's have that. Why not?
226
528000
2000
A co z chorobą Heinego-Medina? Przywróćmy i ją. Dlaczego nie?
09:05
A college classmate of mine wrote me a couple weeks ago and said
227
530000
3000
Koleżanka ze szkolnej ławki napisała do mnie kilka tygodni temu,
09:08
she thought I was a little strident.
228
533000
2000
uważa że byłem trochę zbyt ostry.
09:10
No one's ever said that before.
229
535000
3000
Nikt tego wcześniej o mnie nie powiedział.
09:13
She wasn't going to vaccinate her kid against polio,
230
538000
2000
Nie zamierza szczepić swojego dziecka przeciwko chorobie Heinego-Medina.
09:15
no way.
231
540000
2000
Za nic w świecie.
09:17
Fine.
232
542000
2000
W porządku.
09:19
Why? Because we don't have polio. And you know what?
233
544000
2000
A wiecie dlaczego? Ponieważ nie mamy tej choroby w kraju. A wiecie co?
09:21
We didn't have polio in this country yesterday.
234
546000
3000
Nie mieliśmy polio wczoraj.
09:24
Today, I don't know, maybe a guy got on a plane in Lagos this morning,
235
549000
3000
Możliwe, że dziś rano jakiś człowiek wsiadł do samolotu w Lagos
09:27
and he's flying to LAX, right now he's over Ohio.
236
552000
2000
i leci do Los Angeles, a obecnie jest nad Ohio.
09:29
And he's going to land in a couple of hours, he's going to rent a car,
237
554000
3000
Za kilka godzin wyląduje, wypożyczy samochód
09:32
and he's going to come to Long Beach,
238
557000
2000
i przyjedzie do Long Beach
09:34
and he's going to attend one of these fabulous TED dinners tonight.
239
559000
3000
i będzie uczestniczył w jednym z tych odjazdowych wieczorków TED.
09:37
And he doesn't know that he's infected with a paralytic disease,
240
562000
3000
I nawet nie będzie wiedział, że jest nosicielem Heinego-Medina.
09:40
and we don't either because that's the way the world works.
241
565000
3000
My też nie wiemy, bo właśnie tak skonstruowany jest ten świat.
09:43
That's the planet we live on. Don't pretend it isn't.
242
568000
3000
Oto planeta, na której żyjemy. Nie udawajmy, że jest inaczej.
09:46
Now, we love to wrap ourselves in lies. We love to do it.
243
571000
3000
Uwielbiamy otaczać się kłamstwami. Uwielbiamy to robić.
09:49
Everyone take their vitamins this morning?
244
574000
2000
Czy każdy z was wziął swoje witaminy dziś rano?
09:51
Echinacea, a little antioxidant
245
576000
2000
Echinaceę, mały przeciwutleniacz,
09:53
to get you going.
246
578000
2000
który pozwala wam żyć.
09:55
I know you did because half of Americans do every day.
247
580000
3000
Wiem, że tak - bo tak właśnie robi połowa Amerykanów każdego dnia.
09:58
They take the stuff, and they take alternative medicines,
248
583000
3000
Połykają te tabletki i używają alternatywnej medycyny
10:01
and it doesn't matter how often
249
586000
2000
i nie ma znaczenia jak często
10:03
we find out that they're useless.
250
588000
2000
dowiadujemy się, że są bezużyteczne.
10:05
The data says it all the time.
251
590000
2000
Dane mówią o tym cały czas.
10:07
They darken your urine. They almost never do more than that.
252
592000
3000
Powodują, że masz ciemny mocz. Właściwie nie robią nic więcej.
10:10
(Laughter)
253
595000
2000
(Śmiech)
10:12
It's okay, you want to pay 28 billion dollars for dark urine?
254
597000
3000
W porządku, chcecie płacić 28 miliardów dolarów za ciemny mocz,
10:15
I'm totally with you.
255
600000
2000
jestem całkowicie po waszej stronie.
10:17
(Laughter)
256
602000
2000
(Śmiech)
10:19
Dark urine. Dark.
257
604000
3000
Ciemny mocz. Ciemnota.
10:22
Why do we do that? Why do we do that?
258
607000
2000
Dlaczego to robimy?
10:24
Well, I think I understand, we hate Big Pharma.
259
609000
2000
Myślę, że znam odpowiedź, nie lubimy wielkich korporacji farmaceutycznych.
10:26
We hate Big Government. We don't trust the Man.
260
611000
2000
Nie znosimy instytucji rządowych. Nie ufamy Wielkiemu Bratu.
10:28
And we shouldn't: Our health care system sucks.
261
613000
3000
I nie powinniśmy. Nasz system zdrowotny jest do niczego.
10:31
It's cruel to millions of people.
262
616000
2000
Jest okrutny dla milionów ludzi.
10:33
It's absolutely astonishingly cold
263
618000
3000
Jest absolutnie zadziwiająco zimny
10:36
and soul-bending to those of us who can even afford it.
264
621000
3000
i bezduszny dla tych z nas, których nawet na niego stać.
10:39
So we run away from it, and where do we run?
265
624000
3000
Więc uciekamy od niego i gdzie uciekamy?
10:42
We leap into the arms of Big Placebo.
266
627000
2000
Skaczemy w ramiona wielkiego placebo.
10:44
(Laughter)
267
629000
3000
(Śmiech)
10:47
That's fantastic. I love Big Placebo.
268
632000
2000
To jest fantastyczne, uwielbiam wielkie placebo.
10:49
(Applause)
269
634000
5000
(Brawa)
10:54
But, you know, it's really a serious thing
270
639000
3000
Ale wiecie co, to jest naprawdę poważna sprawa,
10:57
because this stuff is crap,
271
642000
2000
ponieważ to wszystko to szajs.
10:59
and we spend billions of dollars on it.
272
644000
2000
i wydajemy na to miliardy dolarów.
11:01
And I have all sorts of little props here.
273
646000
3000
Mam tutaj wszystkiego rodzaju małe wspomagacze.
11:04
None of it ... ginkgo, fraud;
274
649000
2000
Żadne z nich - ginkgo, oszustwo,
11:06
echinacea, fraud;
275
651000
2000
echinacea, oszustwo
11:08
acai -- I don't even know what that is
276
653000
2000
jagody acai - nawet nie wiem co to jest,
11:10
but we're spending billions of dollars on it -- it's fraud.
277
655000
3000
ale wydajemy na to miliardy dolarów, to jest oszustwo.
11:13
And you know what? When I say this stuff, people scream at me,
278
658000
2000
I wiecie co? Kiedy o tym mówię ludzie na mnie krzyczą,
11:15
and they say, "What do you care? Let people do what they want to do.
279
660000
3000
mówią: "Co ci tak zależy? Pozwól innym decydować za siebie,
11:18
It makes them feel good."
280
663000
2000
to sprawia, że czują się lepiej."
11:20
And you know what? You're wrong.
281
665000
2000
I wiecie co? Mylicie się.
11:22
Because I don't care
282
667000
2000
Ponieważ mi nie zależy,
11:24
if it's the secretary of HHS
283
669000
2000
jeżeli przewodnicząca Zdrowia i Opieki Medycznej w USA
11:26
who's saying, "Hmm, I'm not going to take the evidence
284
671000
3000
mówi: "Nie wierzę w dowody dostarczone
11:29
of my experts on mammograms,"
285
674000
2000
przez ekspertów od mammografii",
11:31
or some cancer quack who wants to treat his patient
286
676000
3000
albo jakiś konował, który chce leczyć chorych na raka
11:34
with coffee enemas.
287
679000
2000
lewatywą z kawy.
11:36
When you start down the road
288
681000
2000
Kiedy podążycie tą drogą,
11:38
where belief and magic replace evidence and science,
289
683000
3000
gdzie wierzenia i magia zastępują dowody i naukę,
11:41
you end up in a place you don't want to be.
290
686000
2000
skończycie w miejscu, w którym nie chcielibyście być.
11:43
You end up in Thabo Mbeki South Africa.
291
688000
2000
Skończycie w Republice Południowej Afryki pod rządami Thabo Mbeki.
11:45
He killed 400,000 of his people
292
690000
3000
Thabo zabił 400 tysięcy ludzi
11:48
by insisting that beetroot,
293
693000
2000
uparcie twierdząc, że burak,
11:50
garlic and lemon oil
294
695000
2000
czosnek i wyciąg z cytryny
11:52
were much more effective than the antiretroviral drugs
295
697000
2000
są bardziej efektywne od terapii antyretrowirusowej,
11:54
we know can slow the course of AIDS.
296
699000
2000
o której wiemy, że spowalnia przebieg AIDS.
11:56
Hundreds of thousands of needless deaths
297
701000
2000
Setki tysięcy niepotrzebnych śmierci
11:58
in a country that has been plagued
298
703000
3000
w kraju, który został dotknięty tą chorobą
12:01
worse than any other by this disease.
299
706000
2000
gorzej niż jakikolwiek inny kraj.
12:03
Please, don't tell me
300
708000
2000
Proszę, nie mówcie mi,
12:05
there are no consequences to these things.
301
710000
2000
że nie ma żadnych konsekwencji takiego działania.
12:07
There are. There always are.
302
712000
2000
Zawsze są.
12:09
Now, the most mindless epidemic
303
714000
2000
Najbardziej bezmyślną epidemią,
12:11
we're in the middle of right now
304
716000
2000
w trakcie której obecnie się znajdujemy
12:13
is this absurd battle
305
718000
2000
jest ta absurdalna bitwa
12:15
between proponents of genetically engineered food
306
720000
3000
pomiędzy zwolennikami żywności modyfikowanej genetycznie,
12:18
and the organic elite.
307
723000
2000
a zwolennikami żywności naturalnej.
12:20
It's an idiotic debate. It has to stop.
308
725000
2000
Ta idiotyczna debata musi się wreszcie zakończyć.
12:22
It's a debate about words, about metaphors.
309
727000
3000
Debata na słowa, na metafory.
12:25
It's ideology, it's not science.
310
730000
2000
To jest ideologia. To nie jest nauka.
12:27
Every single thing we eat, every grain of rice,
311
732000
2000
Każdą rzecz jaką obecnie jemy, każde ziarenko ryżu,
12:29
every sprig of parsley,
312
734000
2000
każda gałązka pietruszki,
12:31
every Brussels sprout
313
736000
2000
każda pojedyncza brukselka
12:33
has been modified by man.
314
738000
2000
była modyfikowana przez człowieka.
12:35
You know, there weren't tangerines in the garden of Eden.
315
740000
2000
Nie było mandarynek w ogrodach Edenu.
12:37
There wasn't any cantaloupe. (Laughter)
316
742000
2000
Nie było tam żadnych kantalup (rodzaj melona).
12:39
There weren't Christmas trees. We made it all.
317
744000
3000
Nie było drzewek świątecznych. My je stworzyliśmy.
12:42
We made it over the last 11,000 years.
318
747000
3000
Stwarzaliśmy je przez ostatnie 11 tysięcy lat.
12:45
And some of it worked, and some of it didn't.
319
750000
2000
I niektóre z nich przyjęły się, niektóre nie.
12:47
We got rid of the stuff that didn't.
320
752000
2000
Pozbyliśmy się rzeczy, które się nie przyjęły.
12:49
Now we can do it in a more precise way --
321
754000
2000
Obecnie możemy zrobić to w bardziej precyzyjny sposób.
12:51
and there are risks, absolutely --
322
756000
2000
Istnieje ryzyko, naturalnie.
12:53
but we can put something like vitamin A into rice,
323
758000
3000
Ale możemy, np. dodać witaminę A do ryżu,
12:56
and that stuff can help millions of people,
324
761000
3000
i ten ryż pomoże milionom ludzi,
12:59
millions of people, prolong their lives.
325
764000
3000
milionom, przedłużając ich życie.
13:02
You don't want to do that?
326
767000
2000
Nie chcemy tego?
13:04
I have to say, I don't understand it.
327
769000
3000
Muszę przyznać, że nie rozumiem.
13:07
We object to genetically engineered food.
328
772000
2000
Mamy obiekcje co do modyfikowanej genetycznie żywności.
13:09
Why do we do that?
329
774000
2000
Dlaczego?
13:11
Well, the things I constantly hear are:
330
776000
2000
Cóż, notorycznie słyszę:
13:13
Too many chemicals,
331
778000
2000
Za dużo chemii,
13:15
pesticides, hormones,
332
780000
2000
pestycydów, hormonów,
13:17
monoculture, we don't want giant fields
333
782000
2000
monokultur, nie chcemy wielkich pól
13:19
of the same thing, that's wrong.
334
784000
2000
jednorodnego zasiewu, to złe.
13:21
We don't companies patenting life.
335
786000
2000
Nie chcemy aby korporacje opatentowały życie.
13:23
We don't want companies owning seeds.
336
788000
2000
Nie chcemy aby prywatne firmy posiadały nasiona na własność.
13:25
And you know what my response to all of that is?
337
790000
2000
I wiecie jaka jest moja odpowiedź na te zarzuty?
13:27
Yes, you're right. Let's fix it.
338
792000
3000
Tak macie rację. Naprawmy to.
13:30
It's true, we've got a huge food problem,
339
795000
2000
To prawda, doświadczamy potężnego kryzysu żywieniowego,
13:32
but this isn't science.
340
797000
2000
ale to nie jest nauka.
13:34
This has nothing to do with science.
341
799000
2000
Nie ma nic wspólnego z nauką.
13:36
It's law, it's morality, it's patent stuff.
342
801000
3000
To jest prawo, to jest moralność, to są patenty.
13:39
You know science isn't a company.
343
804000
2000
Nauka to nie firma.
13:41
It's not a country.
344
806000
2000
To nie jest jakiś kraj.
13:43
It's not even an idea; it's a process.
345
808000
3000
To nawet nie jest idea; To jest proces.
13:46
It's a process, and sometimes it works and sometimes it doesn't,
346
811000
3000
To proces, który czasami działa, a czasami nie,
13:49
but the idea that we should not allow
347
814000
3000
lecz idea, że nie powinniśmy pozwalać
13:52
science to do its job
348
817000
2000
nauce wykonywać jej pracę,
13:54
because we're afraid,
349
819000
2000
ponieważ się boimy
13:56
is really very deadening,
350
821000
2000
jest naprawdę zabójcza
13:58
and it's preventing millions of people
351
823000
2000
i powstrzymuje miliony ludzi
14:00
from prospering.
352
825000
2000
od rozwoju.
14:02
You know, in the next 50 years
353
827000
2000
W ciągu następnych 50 lat
14:04
we're going to have to grow 70 percent more food than we do right now,
354
829000
3000
będziemy musieli wyhodować 70% więcej żywności niż obecnie.
14:07
70 percent.
355
832000
2000
70 procent.
14:09
This investment in Africa over the last 30 years.
356
834000
3000
To są inwestycje w Afryce przez ostanie 30 lat.
14:12
Disgraceful. Disgraceful.
357
837000
2000
Hańba, hańba.
14:14
They need it, and we're not giving it to them.
358
839000
2000
Oni jej potrzebują i my im tego nie dajemy.
14:16
And why? Genetically engineered food.
359
841000
3000
A dlaczego? Genetycznie modyfikowana żywność.
14:19
We don't want to encourage people
360
844000
2000
Nie chcemy zachęcać ludzi
14:21
to eat that rotten stuff, like cassava for instance.
361
846000
3000
aby jedli to zepsute jedzenie jak np: maniok jadalny.
14:24
Cassava's something that half a billion people eat.
362
849000
2000
Maniok jest czymś co żywi pół miliarda ludzi na świecie
14:26
It's kind of like a potato.
363
851000
2000
Przypomina trochę ziemniaka.
14:28
It's just a bunch of calories. It sucks.
364
853000
2000
To po prostu garść kalorii. Jest do niczego.
14:30
It doesn't have nutrients, it doesn't have protein,
365
855000
2000
Nie zawiera składników odżywczych, nie zawiera białka,
14:32
and scientists are engineering
366
857000
2000
więc naukowcy pracują obecnie nad tym
14:34
all of that into it right now.
367
859000
2000
aby upakować to wszystko w manioku.
14:36
And then people would be able to eat it and they'd be able to not go blind.
368
861000
3000
I wtedy ludzie będą mogli go jeść i nie będą ślepnąć.
14:39
They wouldn't starve, and you know what?
369
864000
2000
Nie będą głodować i wiecie co?
14:41
That would be nice. It wouldn't be Chez Panisse,
370
866000
3000
To było by miłe. Nie będzie to co prawda - Chez Panisse (słynna kalifornijska restauracja)
14:44
but it would be nice.
371
869000
2000
ale będzie to zwyczajnie dobre.
14:48
And all I can say about this is:
372
873000
2000
I to wszytko co mogę na ten temat powiedzieć to:
14:50
Why are we fighting it?
373
875000
2000
Dlaczego z tym walczymy?
14:52
I mean, let's ask ourselves: Why are we fighting it?
374
877000
2000
Zapytajmy samych siebie: po co z tym walczymy?
14:54
Because we don't want to move genes around?
375
879000
2000
Ponieważ nie chcemy manipulować genami?
14:56
This is about moving genes around. It's not about chemicals.
376
881000
3000
To chodzi o manipulowanie genami. To nie są chemikalia.
14:59
It's not about our ridiculous passion for hormones,
377
884000
3000
To nie jest związane z naszą absurdalną pasją do hormonów,
15:02
our insistence on having bigger food,
378
887000
2000
z naszym upieraniem się do posiadania coraz większego jedzenia,
15:04
better food, singular food.
379
889000
2000
lepszego jedzenia, oryginalnego jedzenia.
15:06
This isn't about Rice Krispies,
380
891000
2000
To nie chodzi o wafle ryżowe,
15:08
this is about keeping people alive,
381
893000
2000
tu chodzi o ratowanie życia
15:10
and it's about time we started to understand what that meant.
382
895000
3000
i nadszedł czas aby w końcu zrozumieć co to oznacza.
15:13
Because, you know something?
383
898000
2000
Ponieważ wiecie coś?
15:15
If we don't, if we continue to act the way we're acting,
384
900000
3000
Jeżeli nie zrozumiemy, jeżeli nadal będziemy się tak zachowywać
15:18
we're guilty of something that I don't think we want to be guilty of:
385
903000
3000
będziemy winni czemuś czemu jak mniemam nie chcemy być winni,
15:21
high-tech colonialism.
386
906000
2000
wysoko-technologicznemu kolonializmowi
15:23
There's no other way to describe what's going on here.
387
908000
2000
Nie ma innego sposobu na opisanie tego co dokładnie się tutaj dzieje.
15:25
It's selfish, it's ugly,
388
910000
2000
To jest samolubne, to jest ohydne,
15:27
it's beneath us,
389
912000
2000
to jest poniżej naszej godności
15:29
and we really have to stop it.
390
914000
3000
i naprawdę musimy to zatrzymać.
15:32
So after this amazingly fun conversation,
391
917000
3000
A więc zaraz po naszej niezwykle zabawnej rozmowie,
15:35
(Laughter)
392
920000
2000
(Śmiech)
15:37
you might want to say, "So, you still want to get in this
393
922000
2000
możliwe, że chcielibyście zapytać, "Więc nadal chcesz wsiąść do
15:39
ridiculous time machine and go forward?"
394
924000
2000
tej śmiesznej maszyny czasu i przenieść się w przyszłość?"
15:41
Absolutely. Absolutely, I do.
395
926000
3000
Absolutnie. Absolutnie tak.
15:44
It's stuck in the present right now,
396
929000
2000
Ona tkwi obecnie w teraźniejszości,
15:46
but we have an amazing opportunity.
397
931000
2000
ale mamy niesamowitą szansę.
15:48
We can set that time machine on anything we want.
398
933000
3000
Możemy zaprogramować tą maszynę tak jak chcemy.
15:51
We can move it where we want to move it,
399
936000
2000
Możemy się przenieść gdziekolwiek chcemy
15:53
and we're going to move it where we want to move it.
400
938000
2000
i przeniesiemy się tam gdzie chcemy.
15:55
We have to have these conversations and we have to think,
401
940000
3000
Będziemy musieli rozmawiać i będziemy musieli pomyśleć.
15:58
but when we get in the time machine and we go ahead,
402
943000
3000
Ale kiedy wejdziemy do maszyny i pójdziemy naprzód
16:01
we're going to be happy we do.
403
946000
2000
to będziemy szczęśliwi.
16:03
I know that we can,
404
948000
2000
Wiem, że możemy
16:05
and as far as I'm concerned,
405
950000
2000
i jeżeli chodzi o mnie,
16:07
that's something the world needs right now.
406
952000
3000
jest to coś czego świat potrzebuje w chwili obecnej.
16:10
(Applause)
407
955000
2000
Dziękuję.
16:12
Thank you.
408
957000
3000
(Brawa)
16:15
Thank you.
409
960000
2000
Dziękuję bardzo.
16:17
Thank you. Thank you.
410
962000
4000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Specter - WriterMichael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them.
Why you should listen
Michael Specter's new book, Denialism: How Irrational Thinking Hinders Scientific Progress, Harms the Planet and Threatens Our Lives, dives into a worrisome strain of modern life -- a vocal anti-science bias that may prevent us from making the right choices for our future. Specter studies how the active movements against vaccines, genetically engineered food, science-based medicine and biotechnological solutions to climate change may actually put the world at risk. (For instance, anti-vaccination activists could soon trigger the US return of polio, not to mention the continuing rise of measles.) More insidiously, the chilling effect caused by the new denialism may prevent useful science from being accomplished.
Specter has been a writer for the New Yorker for more than a decade; before that, he was a science writer and then the Moscow bureau chief for the New York Times. He writes about science and politics for the New Yorker, with a fascinating sideline in biographical profiles.
Michael Specter | Speaker | TED.com