TED2010
Michael Specter: The danger of science denial
Мајкл Спектер: Опасноста од негирањето на науката
Filmed:
Readability: 3
2,161,284 views
Tврдењата за поврзаност помеѓу вакцината и аутизмот, забраната за „Франкенштајн" храната, непромисленоста за билните лекови: сите тие говорат за сè поголемиот страв (и, честопати, за непосредното негирање) на јавноста од науката и разумот, вели Мајкл Спектер. Тој предупредува дека овој тренд би довел до разорување на човековиот напредок.
Michael Specter - Writer
Michael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them. Full bio
Michael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Let's pretend right here we have a machine.
0
0
3000
Ајде да се преправаме дека овде имаме машина.
00:18
A big machine, a cool, TED-ish machine,
1
3000
2000
Голема машина, cool, ТЕД-овска машина,
00:20
and it's a time machine.
2
5000
2000
и таа е временска машина.
00:22
And everyone in this room has to get into it.
3
7000
2000
И сите од оваа просторија мораат да влезат во неа.
00:24
And you can go backwards, you can go forwards;
4
9000
2000
Можете да одите назад, можете да одите напред,
00:26
you cannot stay where you are.
5
11000
2000
но, не можете да останете таму каде што сте.
00:28
And I wonder what you'd choose, because I've been asking my friends
6
13000
2000
Се прашувам што би одбрале, бидејќи во последно време често ги прашував моите пријатели
00:30
this question a lot lately and they all want to go back.
7
15000
3000
и тие сите сакаа да се вратат назад.
00:33
I don't know. They want to go back before there were automobiles
8
18000
2000
Не знам. Сакаа да се вратат во времето пред автомобилите,
00:35
or Twitter or "American Idol."
9
20000
2000
Тwitter или „American Idol".
00:37
I don't know.
10
22000
2000
Не знам.
00:39
I'm convinced that there's some sort of pull
11
24000
2000
Убеден сум дека постои наклонетост кон
00:41
to nostalgia, to wishful thinking.
12
26000
2000
носталгијата, кон неостварената желба.
00:43
And I understand that.
13
28000
2000
И, јас го разбирам тоа.
00:45
I'm not part of that crowd, I have to say.
14
30000
3000
Не сум дел од толпата, морам да кажам.
00:48
I don't want to go back, and it's not because I'm adventurous.
15
33000
2000
Не сакам да се вратам, и тоа не затоа што сум авантурист,
00:50
It's because possibilities on this planet,
16
35000
2000
туку поради можностите на оваа планета,
00:52
they don't go back, they go forward.
17
37000
2000
кои не се враќаат назад, туку одат напред.
00:54
So I want to get in the machine, and I want to go forward.
18
39000
3000
Затоа сакам да влезам во машината и сакам да отидам напред.
00:57
This is the greatest time there's ever been on this planet
19
42000
3000
Никогаш немало подобро време на оваа планета,
01:00
by any measure that you wish to choose:
20
45000
2000
по било кое мерило што сакате да го избереме:
01:02
health, wealth,
21
47000
2000
здравство, богатство,
01:04
mobility, opportunity,
22
49000
2000
подвижност, можности,
01:06
declining rates of disease ...
23
51000
2000
опаѓачки стапки на болести.
01:08
There's never been a time like this.
24
53000
2000
Никогаш немало време како ова.
01:10
My great-grandparents died, all of them,
25
55000
2000
Моите прадедовци, сите мои прадедовци, умреа
01:12
by the time they were 60.
26
57000
2000
до нивната шеесета година.
01:14
My grandparents pushed that number to 70.
27
59000
2000
Моите баби и дедовци ја турнаа таа бројка до 70.
01:16
My parents are closing in on 80.
28
61000
2000
Моите родители се приближуваат кон 80.
01:18
So there better be
29
63000
3000
Затоа, подобрo да има
01:21
a nine at the beginning of my death number.
30
66000
3000
број 9 пред бројот на годините на мојата смрт.
01:24
But it's not even about people like us,
31
69000
2000
Но, не се работи дури ни за луѓето како нас,
01:26
because this is a bigger deal than that.
32
71000
3000
бидејќи постојат поголеми работи од тоа.
01:29
A kid born in New Delhi today
33
74000
2000
Дете родено во Њу Делхи денес
01:31
can expect to live as long as
34
76000
2000
може да очекува да живее исто толку долго
01:33
the richest man in the world did 100 years ago.
35
78000
2000
колку најбогатиот човек пред 100 години.
01:35
Think about that, it's an incredible fact.
36
80000
2000
Размислете за тоа, тоа е неверојатен факт.
01:37
And why is it true?
37
82000
2000
А, зошто е вистина?
01:39
Smallpox. Smallpox killed billions
38
84000
2000
Сипаници. Сипанците убија милијарди
01:41
of people on this planet.
39
86000
2000
луѓе на планетава.
01:43
It reshaped the demography of the globe
40
88000
2000
Ја преструктуриаа светската демографија,
01:45
in a way that no war ever has.
41
90000
2000
на начин на кој ниедна војна не го направила тоа претходно.
01:47
It's gone. It's vanished.
42
92000
2000
Ги нема веќе. Исчезнаа.
01:49
We vanquished it. Puff.
43
94000
2000
Ги победивме. Паф.
01:51
In the rich world,
44
96000
2000
Во богатиот свет,
01:53
diseases that threatened millions of us just a generation ago
45
98000
3000
болестите кои се закануваа на милиони од нас само пред една генерација,
01:56
no longer exist, hardly.
46
101000
2000
веќе речиси и да не постојат.
01:58
Diphtheria, rubella, polio ...
47
103000
2000
Дифтерија, рубеола, детска парализа ..
02:00
does anyone even know what those things are?
48
105000
3000
Дали некој воопшто знае што овие нешта значат?
02:03
Vaccines, modern medicine,
49
108000
3000
Вакцини, модерна медицина,
02:06
our ability to feed billions of people,
50
111000
2000
нашата способност да нахраниме милијарди луѓе,
02:08
those are triumphs of the scientific method.
51
113000
2000
тие нешта се триумф на научниот метод.
02:10
And to my mind, the scientific method --
52
115000
2000
И за мене, научниот метод -
02:12
trying stuff out,
53
117000
2000
пробувањето работи,
02:14
seeing if it works, changing it when it doesn't --
54
119000
3000
увидување дали нешто функционира, менување кога не функционира,
02:17
is one of the great accomplishments of humanity.
55
122000
2000
е една од најголемите достигнувања на човештвото.
02:19
So that's the good news.
56
124000
2000
Тоа се добрите вести.
02:21
Unfortunately, that's all the good news
57
126000
2000
За жал, толку од добрите вести,
02:23
because there are some other problems, and they've been mentioned many times.
58
128000
3000
бидејќи има и други проблеми, кои се споменати многу пати.
02:26
And one of them is that
59
131000
2000
И, еден од нив е дека
02:28
despite all our accomplishments,
60
133000
2000
и покрај сите наши достигнувања,
02:30
a billion people go to bed hungry
61
135000
2000
милијарди луѓе легнуваат гладни,
02:32
in this world every day.
62
137000
2000
секој ден во овој свет.
02:34
That number's rising, and it's rising really rapidly, and it's disgraceful.
63
139000
3000
Тој број се зголемува, и се зголемува толку брзо и тоа е срамота.
02:37
And not only that, we've used our imagination
64
142000
3000
И не само тоа. Ја употребивме нашата фантазија
02:40
to thoroughly trash this globe.
65
145000
2000
за целосно да ја загадиме планетата.
02:42
Potable water, arable land,
66
147000
2000
Питка вода, обработлива земја,
02:44
rainforests, oil, gas:
67
149000
2000
прашуми, нафта, плин.
02:46
they're going away, and they're going away soon,
68
151000
3000
Нив ги снемува и ги снемува многу брзо.
02:49
and unless we innovate our way out of this mess,
69
154000
3000
Ако не смислиме излез од овој неред,
02:52
we're going away too.
70
157000
2000
и нас ќе нè снема.
02:54
So the question is: Can we do that? And I think we can.
71
159000
3000
Затоа прашањето гласи: Можеме ли ние да го направиме тоа? Јас мислам дека можеме.
02:57
I think it's clear that we can make food
72
162000
2000
Мислам дека е јасно дека можеме да создадеме храна
02:59
that will feed billions of people without raping the land that they live on.
73
164000
3000
која може да нахрани милијарди луѓе без да се уништи земјата на која тие живеат.
03:02
I think we can power this world with energy
74
167000
2000
Мислам дека можеме да го снабдиме светот со енергија
03:04
that doesn't also destroy it.
75
169000
2000
која нема да го уништи.
03:06
I really do believe that, and, no, it ain't wishful thinking.
76
171000
3000
Јас навистина верувам во тоа и не, тоа не е фантазирање.
03:09
But here's the thing that keeps me up at night --
77
174000
3000
Но, тука постои уште една работа што ме држи буден ноќе,
03:12
one of the things that keeps me up at night:
78
177000
3000
...една од работите што ме држат буден ноќе:
03:16
We've never needed progress in science more than we need it right now. Never.
79
181000
3000
Никогаш не ни бил повеќе потребен напредок во наукатата. Никогаш.
03:19
And we've also never been in a position
80
184000
2000
И ние, исто така никогаш не сме биле во позиција
03:21
to deploy it properly in the way that we can today.
81
186000
2000
правилно да ја развиеме на начинот на кој можеме денес.
03:23
We're on the verge of amazing, amazing events
82
188000
3000
На граница сме од неверојатни, неверојатни настани
03:26
in many fields,
83
191000
2000
во многу полиња.
03:28
and yet I actually think we'd have to go back
84
193000
2000
Но, сепак мислам дека мораме да се вратиме
03:30
hundreds, 300 years, before the Enlightenment,
85
195000
3000
стотици, 300 години, пред просветителството,
03:33
to find a time when we battled progress,
86
198000
3000
да најдеме време кога сме се бореле за напредок,
03:36
when we fought about these things
87
201000
2000
кога сме се бореле за овие работи
03:38
more vigorously, on more fronts, than we do now.
88
203000
3000
посилно, на повеќе фронотови, отколку што се бориме сега.
03:41
People wrap themselves in their beliefs,
89
206000
2000
Луѓето се замоткуваат во нивните верувања,
03:43
and they do it so tightly that you can't set them free.
90
208000
3000
и тоа го прават толку силно што не можете да ги ослободите.
03:46
Not even the truth will set them free.
91
211000
2000
Ниту вистина нема да ги ослободи.
03:48
And, listen, everyone's entitled to their opinion;
92
213000
3000
И слушајте, сите имаат право на свое мислење;
03:51
they're even entitled to their opinion about progress.
93
216000
2000
имаат право на мислење дури и за напредокот.
03:53
But you know what you're not entitled to?
94
218000
2000
Но, знаете на што немате право?
03:55
You're not entitled to your own facts. Sorry, you're not.
95
220000
3000
Немате право на вашите лични факти. Жал ми е, но немате.
03:58
And this took me awhile to figure out.
96
223000
2000
И мене ми требаше некое време да го сфатам ова.
04:00
About a decade ago, I wrote a story about vaccines
97
225000
2000
Пред една деценија, напишав статија за вакцини,
04:02
for The New Yorker. A little story.
98
227000
2000
во „The New Yorker“. Мала статија.
04:04
And I was amazed to find opposition:
99
229000
2000
И бев зачуден кога имаше отпор:
04:06
opposition to what is, after all,
100
231000
3000
отпор за нешто што е, на крајот на краиштата,
04:09
the most effective public health measure in human history.
101
234000
3000
најефиксната мерка на јавно здравство во човечката историја.
04:12
I didn't know what to do,
102
237000
2000
Не знаев што да направам,
04:14
so I just did what I do: I wrote a story and I moved on.
103
239000
3000
па го направив она секогаш го правам : Напишав статија и продолжив понатаму.
04:17
And soon after that,
104
242000
3000
И малку подоцна,
04:20
I wrote a story about genetically engineered food.
105
245000
2000
напишав статија за генетски модифицирана храна.
04:22
Same thing, only bigger.
106
247000
2000
Истата работа, само поголема.
04:24
People were going crazy.
107
249000
2000
Луѓето полудеа.
04:26
So I wrote a story about that too,
108
251000
2000
Па, напишав статија и за тоа,
04:28
and I couldn't understand why
109
253000
2000
и не можев да разберам зошто
04:30
people thought this was "Frankenfoods,"
110
255000
2000
луѓето мислеа дека ова беше „Франкенштајн-храна".
04:32
why they thought moving molecules around
111
257000
2000
Зошто мислеа дека поместување на молекулите
04:34
in a specific, rather than a haphazard way,
112
259000
3000
на специфичен начин, наместо на случаен,
04:37
was trespassing on nature's ground.
113
262000
3000
претставува неовластено стапнување на полето на природата.
04:40
But, you know, I do what I do. I wrote the story, I moved on.
114
265000
2000
Но, знаете, јас секогаш го правам истото. Напишав статија и продолжив понатаму.
04:42
I mean, I'm a journalist.
115
267000
2000
Мислам, јас сум новинар.
04:44
We type, we file, we go to dinner. It's fine.
116
269000
3000
Ние пишуваме, архивираме, одиме на вечера. Сè е во ред.
04:47
(Laughter)
117
272000
2000
(Смеа)
04:50
But these stories bothered me,
118
275000
2000
Но, овие статии ме засегнаа.
04:52
and I couldn't figure out why, and eventually I did.
119
277000
2000
Не можев да сфатам зошто, но на крајот успеав.
04:54
And that's because those fanatics that were driving me crazy
120
279000
3000
И тоа затоа што оние фанатаци што ме излудуваа,
04:57
weren't actually fanatics at all.
121
282000
2000
всушност воопшто не биле фанатици.
04:59
They were thoughtful people, educated people, decent people.
122
284000
3000
Тие беа внимателни луѓе, образовани луѓе,
пристојни луѓе.
пристојни луѓе.
05:02
They were exactly like the people in this room.
123
287000
3000
Беа исто како луѓето во оваа просторија.
05:06
And it just disturbed me so much.
124
291000
2000
И тоа многу ме вознемири.
05:08
But then I thought, you know, let's be honest.
125
293000
3000
Но, знаете, потоа си реков, ајде да бидеме искрени.
05:11
We're at a point in this world
126
296000
2000
Ние се наоѓаме во ситуација во која
05:13
where we don't have the same relationship to progress that we used to.
127
298000
3000
немаме ист однос кон напредокот каков што имавме.
05:16
We talk about it ambivalently.
128
301000
2000
Зборуваме за тоа двосмислено.
05:18
We talk about it in ironic terms with little quotes around it:
129
303000
2000
Зборуваме за тоа во иронични поими со мали наводницни:
05:20
"progress."
130
305000
2000
„напредок".
05:23
Okay, there are reasons for that, and I think we know what those reasons are.
131
308000
3000
Добро, има причини за тоа и мислам дека знаеме кои се тие причини.
05:26
We've lost faith in institutions,
132
311000
2000
Изгубивме верба во институциите,
05:28
in authority,
133
313000
2000
во авторитетот,
05:30
and sometimes in science itself,
134
315000
2000
а, понегаш и во самата наука.
05:32
and there's no reason we shouldn't have.
135
317000
2000
Нема причина зошто не би требале.
05:34
You can just say a few names
136
319000
2000
Можете да кажете само неколку имиња
05:36
and people will understand.
137
321000
2000
и луѓето ќе разберат.
05:38
Chernobyl, Bhopal, the Challenger,
138
323000
3000
Чернобил, Бопалската катастрофа, Challenger,
05:41
Vioxx, weapons of mass destruction,
139
326000
3000
Vioxx (лек поврзан со ризик од срцев удар),
05:44
hanging chads.
140
329000
2000
оружје за масовно уништување.
05:46
You know, you can choose your list.
141
331000
3000
Знаете, можете да си направите своја листа.
05:49
There are questions and problems
142
334000
2000
Има прашања и проблеми
05:51
with the people we used to believe were always right,
143
336000
2000
со луѓето за кои верувавме дека секогаш се во право.
05:53
so be skeptical.
144
338000
2000
Затоа, бидете скептични.
05:56
Ask questions, demand proof, demand evidence.
145
341000
3000
Поставувајте прашања, барајте докази.
05:59
Don't take anything for granted.
146
344000
2000
Не земајте ништо здраво за готово.
06:01
But here's the thing: When you get proof,
147
346000
3000
Но, тука е поентата: Кога ќе добиете доказ,
06:04
you need to accept the proof, and we're not that good at doing that.
148
349000
3000
треба да го прифатите, а ние не сме добри во тоа.
06:07
And the reason that I can say that is because
149
352000
2000
А, причината за тоа е дека
06:09
we're now in an epidemic of fear
150
354000
2000
сега се наоѓаме во епидемија на страв
06:11
like one I've never seen and hope never to see again.
151
356000
3000
каква што никогаш не сум видел и се надевам дека нема ни да видам.
06:14
About 12 years ago, there was a story published,
152
359000
2000
Пред 12 година, беше издадена една приказна,
06:16
a horrible story,
153
361000
2000
ужасна приказна,
06:18
that linked the epidemic of autism
154
363000
3000
која ја поврзуваше епидемијата на аутизам
06:21
to the measles, mumps and rubella vaccine shot.
155
366000
3000
со вакцините против сипаници, заушки и рубеола.
06:24
Very scary.
156
369000
2000
Многу страшно.
06:26
Tons of studies were done to see if this was true.
157
371000
3000
Мноштво истражувања беа направи да се види дали тоа беше точно.
06:29
Tons of studies should have been done; it's a serious issue.
158
374000
3000
Мноштво истражавуања и требаше да бидат направени; тоа е сериозна тема.
06:32
The data came back.
159
377000
2000
Резулатати пристигнаа.
06:34
The data came back from the United States, from England,
160
379000
2000
Пристигнаа од САД, од Англија,
06:36
from Sweden, from Canada,
161
381000
2000
од Шведска, од Канада,
06:38
and it was all the same: no correlation,
162
383000
2000
и беа исти: нема поврзаност,
06:40
no connection, none at all.
163
385000
2000
нема ни најмала поврзаност.
06:42
It doesn't matter. It doesn't matter
164
387000
2000
Не е важно. Не е важно,
06:44
because we believe anecdotes,
165
389000
2000
бидејќи ние веруваме во анегдоти,
06:46
we believe what we see, what we think we see,
166
391000
2000
ние веруваме во она што гледаме, што мислиме дека гледаме,
06:48
what makes us feel real.
167
393000
2000
она што нè прави да се чуствуваме вистински.
06:50
We don't believe a bunch of documents
168
395000
2000
Ние не веруваме во куп документи
06:52
from a government official giving us data,
169
397000
2000
од владините претставници кои ни даваат податоци.
06:54
and I do understand that, I think we all do.
170
399000
2000
И јас го разбирам тоа, мислам дека сите ние го разбираме.
06:56
But you know what?
171
401000
2000
Но, знаете што?
06:58
The result of that has been disastrous.
172
403000
2000
Резулатот од тоа беше катастрофален.
07:00
Disastrous because here's a fact:
173
405000
3000
Беше катастрофален поради овој факт:
07:03
The United States is one of the only countries in the world
174
408000
2000
САД е една од неколкуте земји во светот,
07:05
where the vaccine rate for measles is going down.
175
410000
3000
каде што бројот на вакцини против сипаници опаѓа.
07:08
That is disgraceful,
176
413000
2000
Тоа е срамота,
07:10
and we should be ashamed of ourselves.
177
415000
2000
и треба да се засрамиме.
07:12
It's horrible.
178
417000
2000
Тоа е страшно.
07:14
What kind of a thing happened
179
419000
2000
Што се случило
07:16
that we could do that?
180
421000
2000
за да го направиме тоа?
07:18
Now, I understand it. I do understand it.
181
423000
3000
Сега, разбирам. Навистина разбирам.
07:21
Because, did anyone have measles here?
182
426000
2000
Бидејќи, дали некој тука има сипаници?
07:23
Has one person in this audience ever seen someone die of measles?
183
428000
3000
Дали некој во публиката видел некој човек да умре од сипаници?
07:26
Doesn't happen very much.
184
431000
2000
Не се случува многу често.
07:28
Doesn't happen in this country at all,
185
433000
2000
Во оваа земја не се случува воопшто,
07:30
but it happened 160,000 times in the world last year.
186
435000
2000
но се случило 160.000 пати предходната година.
07:32
That's a lot of death of measles --
187
437000
2000
Тоа е голема стапка на смртност настаната од сипаници,
07:34
20 an hour.
188
439000
2000
20 на час.
07:36
But since it didn't happen here, we can put it out of our minds,
189
441000
3000
Но, бидејќи тоа не се случило, можеме да го отфрлиме од нашите мисли,
07:39
and people like Jenny McCarthy
190
444000
2000
а луѓето како Џени Мекарти
07:41
can go around preaching messages
191
446000
2000
можат да одат наоколу и да проповедаат пораки
07:43
of fear and illiteracy from platforms
192
448000
2000
на страв и неписменост во медиумите
07:45
like "Oprah" and "Larry King Live."
193
450000
3000
како „Опра“ и „Лери Кинг“.
07:48
And they can do it because
194
453000
2000
И можат да го сторат тоа
07:50
they don't link causation and correlation.
195
455000
2000
бидејќи не ги поврзуваат причината и поврзаноста.
07:52
They don't understand that these things seem the same,
196
457000
3000
Не разбираат дека овие работи се чинат исти,
07:55
but they're almost never the same.
197
460000
2000
но, речиси никогаш не се исто.
07:57
And it's something we need to learn, and we need to learn it really soon.
198
462000
3000
И тоа е нешто што мораме да го научиме и мораме да го научиме навистината наскоро.
08:00
This guy was a hero, Jonas Salk.
199
465000
3000
Овој човек беше херој, Џонас Солк.
08:03
He took one of the worst scourges of mankind away from us.
200
468000
3000
Ни одзеде една од најголемите казни на човештвото.
08:06
No fear, no agony. Polio -- puff, gone.
201
471000
3000
Нема страв, нема мачење. Детска парализа - паф, ја снема.
08:09
That guy in the middle, not so much.
202
474000
3000
Човекот во средина, не толку многу.
08:12
His name is Paul Offit.
203
477000
2000
Неговото име е Пол Офит.
08:14
He just developed a rotavirus vaccine with a bunch of other people.
204
479000
2000
Само што разви вакцина против ротавирус со многу други луѓе.
08:16
It'll save the lives of 400 to 500,000 kids
205
481000
3000
Ќе спасува 400-500 илјади деца
08:19
in the developing world every year.
206
484000
2000
секоја година во земјите во развој.
08:21
Pretty good, right?
207
486000
2000
Прилично добро, нели?
08:23
Well, it's good, except that Paul goes around talking about vaccines
208
488000
2000
Да, добро е, освен што Пол оди наоколу зборувајќи за вакцините
08:25
and says how valuable they are
209
490000
2000
и кажува колку се вредни,
08:27
and that people ought to just stop the whining.
210
492000
2000
и дека луѓето мора да престанат да лелекаат.
08:29
And he actually says it that way.
211
494000
2000
И навистина го кажува тоа на таков начин.
08:31
So, Paul's a terrorist.
212
496000
3000
Значи, Пол е терорист.
08:34
When Paul speaks in a public hearing,
213
499000
2000
Кога Пол јавно зборува,
08:36
he can't testify without armed guards.
214
501000
2000
не може ништо да изјави без наоружени чувари.
08:38
He gets called at home
215
503000
2000
Му се јавуваат дома
08:40
because people like to tell him
216
505000
2000
бидејќи луѓето сакаат да му кажат
08:42
that they remember where his kids go to school.
217
507000
2000
дека паметат каде неговите деца одат на училиште.
08:44
And why? Because Paul made a vaccine.
218
509000
3000
А, зошто? Затоа што Пол направи вакцина.
08:47
I don't need to say this, but vaccines are essential.
219
512000
3000
Не морам да го кажам ова, но вакцините се неопходни.
08:50
You take them away, disease comes back,
220
515000
2000
Ако ги одземете, болестите ќе се вратат,
08:52
horrible diseases. And that's happening.
221
517000
3000
ужасни болести. И тоа се случува.
08:55
We have measles in this country now.
222
520000
2000
Во оваа земја сега има сипаници.
08:57
And it's getting worse, and pretty soon kids
223
522000
2000
И станува уште полошо и прилично брзо деца
08:59
are going to die of it again because it's just a numbers game.
224
524000
2000
повторно ќе умираат од тоа бидејќи е само игра на бројки.
09:01
And they're not just going to die of measles.
225
526000
2000
И нема да умираат само од сипаници.
09:03
What about polio? Let's have that. Why not?
226
528000
2000
Што е со детската парализа? Ајде да го земеме тоа. Зошто не?
09:05
A college classmate of mine wrote me a couple weeks ago and said
227
530000
3000
Една моја колешка од колеџ, пред неколку недели ми пиша и ми рече
09:08
she thought I was a little strident.
228
533000
2000
дека мислела оти сум малку остар.
09:10
No one's ever said that before.
229
535000
3000
Никој не ми го кажал тоа предходно.
09:13
She wasn't going to vaccinate her kid against polio,
230
538000
2000
Таа не планираше да го вакцинира детето против детска парализа.
09:15
no way.
231
540000
2000
Нема шанси.
09:17
Fine.
232
542000
2000
Добро.
09:19
Why? Because we don't have polio. And you know what?
233
544000
2000
Зошто? Бидејќи немаме детска парализа. И знаете што?
09:21
We didn't have polio in this country yesterday.
234
546000
3000
Во оваа земја вчера немаше детска парализа
09:24
Today, I don't know, maybe a guy got on a plane in Lagos this morning,
235
549000
3000
Денес, не знам. Можеби некој се качил во авион од Лагос утрово,
09:27
and he's flying to LAX, right now he's over Ohio.
236
552000
2000
лета до Лос Анџелес, сега е над Охајо.
09:29
And he's going to land in a couple of hours, he's going to rent a car,
237
554000
3000
И ќе се се симне за неколку часа, ќе изнајми автомобил,
09:32
and he's going to come to Long Beach,
238
557000
2000
ќе дојде на Long Beach,
09:34
and he's going to attend one of these fabulous TED dinners tonight.
239
559000
3000
вечерва ќе присуствува на една од оние феноменални ТЕД вечери.
09:37
And he doesn't know that he's infected with a paralytic disease,
240
562000
3000
И тој не знае дека е инфициран со паралитичка болест,
09:40
and we don't either because that's the way the world works.
241
565000
3000
а, не знаеме и ние, бидејќи светот така фукционира.
09:43
That's the planet we live on. Don't pretend it isn't.
242
568000
3000
Планетата на која живееме. Не се преправајте дека не е така.
09:46
Now, we love to wrap ourselves in lies. We love to do it.
243
571000
3000
Ние сакаме да се обвиткуваме во лаги. Обожуваме да го правиме тоа..
09:49
Everyone take their vitamins this morning?
244
574000
2000
Сите си ги примивте витамините утрово?
09:51
Echinacea, a little antioxidant
245
576000
2000
Ехинацеја, мал антиоксиданс
09:53
to get you going.
246
578000
2000
да ве поткрене.
09:55
I know you did because half of Americans do every day.
247
580000
3000
Знам дека ги примивте, бидејќи половина од Американците го прават тоа.
09:58
They take the stuff, and they take alternative medicines,
248
583000
3000
Го земаат тоа и земаат алтернативни лекови.
10:01
and it doesn't matter how often
249
586000
2000
Не е важно колку често
10:03
we find out that they're useless.
250
588000
2000
објавуваме дека се бескорисни.
10:05
The data says it all the time.
251
590000
2000
Податоците цело време го кажуваат тоа.
10:07
They darken your urine. They almost never do more than that.
252
592000
3000
Ја потемнуваат урината. Скоро никогаш не прават ништо повеќе од тоа.
10:10
(Laughter)
253
595000
2000
(Смеа)
10:12
It's okay, you want to pay 28 billion dollars for dark urine?
254
597000
3000
Во ред е, саката да платите 28 милијарди долари за темна урина?
10:15
I'm totally with you.
255
600000
2000
Јас потполно ве поддржувам.
10:17
(Laughter)
256
602000
2000
(Смеа)
10:19
Dark urine. Dark.
257
604000
3000
Темна урина. Темна.
10:22
Why do we do that? Why do we do that?
258
607000
2000
Зошто го правиме тоа? Зошто го правиме тоа?
10:24
Well, I think I understand, we hate Big Pharma.
259
609000
2000
Мислам дека разбирам, ја мразиме Големата фармацевска индустрија.
10:26
We hate Big Government. We don't trust the Man.
260
611000
2000
Ја мразиме Големата Влада. Не му веруваме на Човекот.
10:28
And we shouldn't: Our health care system sucks.
261
613000
3000
А, не ни треба. Нашиот здравствен систем е за никаде.
10:31
It's cruel to millions of people.
262
616000
2000
Суров е кон милиони луѓе.
10:33
It's absolutely astonishingly cold
263
618000
3000
Неверојатно е крут
10:36
and soul-bending to those of us who can even afford it.
264
621000
3000
и тешко на оние што не можат да си го дозволат.
10:39
So we run away from it, and where do we run?
265
624000
3000
Па, бегаме од тоа, и каде бегаме?
10:42
We leap into the arms of Big Placebo.
266
627000
2000
Скокнуваме во рацето на Големиот Плацебо.
10:44
(Laughter)
267
629000
3000
(Смеа)
10:47
That's fantastic. I love Big Placebo.
268
632000
2000
Тоа е неверојатно. Го сакам Големиот Плацебо.
10:49
(Applause)
269
634000
5000
(Аплауз)
10:54
But, you know, it's really a serious thing
270
639000
3000
Но, знаете, навистина е сериозна работа,
10:57
because this stuff is crap,
271
642000
2000
бидејќи тие работи се ѓубре,
10:59
and we spend billions of dollars on it.
272
644000
2000
а, ние трошиме милијарди долари на тоа.
11:01
And I have all sorts of little props here.
273
646000
3000
И имам секакви видови на потрекнувачи овде.
11:04
None of it ... ginkgo, fraud;
274
649000
2000
Ниту еден од нив.. гинко, измама;
11:06
echinacea, fraud;
275
651000
2000
ехинеја, измама;
11:08
acai -- I don't even know what that is
276
653000
2000
акаи -- не ни знам што е тоа,
11:10
but we're spending billions of dollars on it -- it's fraud.
277
655000
3000
но трошиме милијарди на тоа - а, тоа е измама.
11:13
And you know what? When I say this stuff, people scream at me,
278
658000
2000
И знаете што? Кога кажувам вакви работи, луѓето викаат по мене,
11:15
and they say, "What do you care? Let people do what they want to do.
279
660000
3000
и велат: „Што ти е гајле? Остави ги луѓето да си прават што си сакаат.
11:18
It makes them feel good."
280
663000
2000
Од тоа се чуствуваат добро."
11:20
And you know what? You're wrong.
281
665000
2000
А, знаете што? Тоа не е точно.
11:22
Because I don't care
282
667000
2000
Бидејќи не се грижам
11:24
if it's the secretary of HHS
283
669000
2000
ако тоа е и Секретарот на Министерстовото за здравсто
11:26
who's saying, "Hmm, I'm not going to take the evidence
284
671000
3000
кој вели: „Хм, нема да го земам доказот
11:29
of my experts on mammograms,"
285
674000
2000
од експертите за мамографија,"
11:31
or some cancer quack who wants to treat his patient
286
676000
3000
или некој шарлатан кој сака да ги лечи пациентите
11:34
with coffee enemas.
287
679000
2000
со кафе-црево.
11:36
When you start down the road
288
681000
2000
Кога ќе го почнете патот
11:38
where belief and magic replace evidence and science,
289
683000
3000
каде верувањата и магијата ги заменуваат доказите и науката,
11:41
you end up in a place you don't want to be.
290
686000
2000
завршувате на место во кое не сакате да бидете.
11:43
You end up in Thabo Mbeki South Africa.
291
688000
2000
Завршувате во Јужна Африка на Табо Мбеки.
11:45
He killed 400,000 of his people
292
690000
3000
Тој уби 400.000 луѓе
11:48
by insisting that beetroot,
293
693000
2000
со тоа што инсистираше дека цвеклото,
11:50
garlic and lemon oil
294
695000
2000
лукот и лимоновиот сок
11:52
were much more effective than the antiretroviral drugs
295
697000
2000
се многу повеќе ефикасни отколку антиретровирусните лекови,
11:54
we know can slow the course of AIDS.
296
699000
2000
за кои знаеме дека може да го успори текот на СИДА-та.
11:56
Hundreds of thousands of needless deaths
297
701000
2000
Стотици илјади непотребни жртви
11:58
in a country that has been plagued
298
703000
3000
во држава која беше повеќе погодена
12:01
worse than any other by this disease.
299
706000
2000
отколку било која држава од оваа болест.
12:03
Please, don't tell me
300
708000
2000
Ве молам, не ми кажувајте дека
12:05
there are no consequences to these things.
301
710000
2000
нема последици од овие работи.
12:07
There are. There always are.
302
712000
2000
Има. Секогаш има.
12:09
Now, the most mindless epidemic
303
714000
2000
Сега, најнепромислената епидемија
12:11
we're in the middle of right now
304
716000
2000
во која токму сега се наоѓаме
12:13
is this absurd battle
305
718000
2000
е оваа апсурдна битка
12:15
between proponents of genetically engineered food
306
720000
3000
помеѓу предлагачите на генетски модифицирана храна
12:18
and the organic elite.
307
723000
2000
и органската елита.
12:20
It's an idiotic debate. It has to stop.
308
725000
2000
Тоа е идиотска дебата. Мора да ја запреме.
12:22
It's a debate about words, about metaphors.
309
727000
3000
Тоа е дебата за зборови, метафори.
12:25
It's ideology, it's not science.
310
730000
2000
Тоа е иделогија, не наука.
12:27
Every single thing we eat, every grain of rice,
311
732000
2000
Сè што јадеме, секое зрно ориз,
12:29
every sprig of parsley,
312
734000
2000
секое ливче магдонос,
12:31
every Brussels sprout
313
736000
2000
секоја зелка,
12:33
has been modified by man.
314
738000
2000
е модифицирана од страна на човекот.
12:35
You know, there weren't tangerines in the garden of Eden.
315
740000
2000
Знаете, немаше мандарини во Рајската градина
12:37
There wasn't any cantaloupe. (Laughter)
316
742000
2000
Немаше ниту дињи. (Смеа)
12:39
There weren't Christmas trees. We made it all.
317
744000
3000
Немаше новогодишни елки. Ние ги создадовме.
12:42
We made it over the last 11,000 years.
318
747000
3000
Ги создадовме во последните 11.000 години.
12:45
And some of it worked, and some of it didn't.
319
750000
2000
Нешто од тоа фукционираше, нешто не.
12:47
We got rid of the stuff that didn't.
320
752000
2000
Се ослободивме од тоа што не фукционираше.
12:49
Now we can do it in a more precise way --
321
754000
2000
Сега можеме да го правиме тоа на попрецизен начин,
12:51
and there are risks, absolutely --
322
756000
2000
и, секако дека постојат ризици,
12:53
but we can put something like vitamin A into rice,
323
758000
3000
но, можеме да ставиме витамин А во оризот,
12:56
and that stuff can help millions of people,
324
761000
3000
а, тоа може да им помогне на милиони луѓе,
12:59
millions of people, prolong their lives.
325
764000
3000
милиони луѓе и да го продолжи нивниот живот.
13:02
You don't want to do that?
326
767000
2000
Не сакате да го правите тоа?
13:04
I have to say, I don't understand it.
327
769000
3000
Морам да кажам, не разбирам.
13:07
We object to genetically engineered food.
328
772000
2000
Се противиме на генетски модифицирана храна.
13:09
Why do we do that?
329
774000
2000
Зошто го правиме тоа?
13:11
Well, the things I constantly hear are:
330
776000
2000
Нештата што постојано ги слушам се:
13:13
Too many chemicals,
331
778000
2000
Премногу хемикалии,
13:15
pesticides, hormones,
332
780000
2000
пестициди, хормони,
13:17
monoculture, we don't want giant fields
333
782000
2000
монокултура, не сакаме огромни полиња
13:19
of the same thing, that's wrong.
334
784000
2000
со истата работа, тоа не е во ред.
13:21
We don't companies patenting life.
335
786000
2000
Не сакаме компании кои создаваат живот.
13:23
We don't want companies owning seeds.
336
788000
2000
Не сакаме компаниите да ги поседуваат семиња.
13:25
And you know what my response to all of that is?
337
790000
2000
И знаете кој е мојот одговор на сето тоа?
13:27
Yes, you're right. Let's fix it.
338
792000
3000
Да, во право сте. Ајде да го поправиме тоа.
13:30
It's true, we've got a huge food problem,
339
795000
2000
Точно, имаме голем проблем со храната,
13:32
but this isn't science.
340
797000
2000
но, тоа не е наука.
13:34
This has nothing to do with science.
341
799000
2000
Нема никаква поврзаност со науката.
13:36
It's law, it's morality, it's patent stuff.
342
801000
3000
Тоа е закон, тоа е морал, тоа е патентирана работа.
13:39
You know science isn't a company.
343
804000
2000
Знаете дека науката не е компанија.
13:41
It's not a country.
344
806000
2000
Не е држава.
13:43
It's not even an idea; it's a process.
345
808000
3000
Не е дури ниту идеја; таа претставува процес.
13:46
It's a process, and sometimes it works and sometimes it doesn't,
346
811000
3000
Таа е процес, понекогаш фукционира, понекогаш не фукционира.
13:49
but the idea that we should not allow
347
814000
3000
Но, идејата која не смее да ја дозволиме е
13:52
science to do its job
348
817000
2000
науката да не ја врши својата работа
13:54
because we're afraid,
349
819000
2000
бидејќи ние се плашиме,
13:56
is really very deadening,
350
821000
2000
што е навистина многу глупаво,
13:58
and it's preventing millions of people
351
823000
2000
а, тоа спречува милиони луѓе
14:00
from prospering.
352
825000
2000
да напредуваат.
14:02
You know, in the next 50 years
353
827000
2000
Знаете, во наредните 50 години
14:04
we're going to have to grow 70 percent more food than we do right now,
354
829000
3000
ќе мораме да одгледуваме 70 проценти повеќе храна отколку сега.
14:07
70 percent.
355
832000
2000
70 проценти.
14:09
This investment in Africa over the last 30 years.
356
834000
3000
Ове се инвестициите во Африка во последните 30 години.
14:12
Disgraceful. Disgraceful.
357
837000
2000
Срамота. Срамота.
14:14
They need it, and we're not giving it to them.
358
839000
2000
Нив им треба храна, а ние не им ја даваме.
14:16
And why? Genetically engineered food.
359
841000
3000
А, зошто? Генетски модифицирана храна.
14:19
We don't want to encourage people
360
844000
2000
Не сакаме да ги охрабриме луѓето
14:21
to eat that rotten stuff, like cassava for instance.
361
846000
3000
да јадат расипани работи, како на пример маниока.
14:24
Cassava's something that half a billion people eat.
362
849000
2000
Маниоката е нешто што половина милијарда луѓе го јадат.
14:26
It's kind of like a potato.
363
851000
2000
Слично е на компир.
14:28
It's just a bunch of calories. It sucks.
364
853000
2000
Тоа е само мноштво калории. Лошо е.
14:30
It doesn't have nutrients, it doesn't have protein,
365
855000
2000
Не содржи хранливи вредности, не содржи протеини,
14:32
and scientists are engineering
366
857000
2000
а, научниците додаваат
14:34
all of that into it right now.
367
859000
2000
сè што недостасува во неа.
14:36
And then people would be able to eat it and they'd be able to not go blind.
368
861000
3000
И луѓето ќе можат да јадат и не ќе мора да ослепат.
14:39
They wouldn't starve, and you know what?
369
864000
2000
Нема да гладуваат, а знаете што?
14:41
That would be nice. It wouldn't be Chez Panisse,
370
866000
3000
Тоа би било убаво. Нема да биде нешто како добар ресторан,
14:44
but it would be nice.
371
869000
2000
но, би било убаво.
14:48
And all I can say about this is:
372
873000
2000
И се што можам да кажам за тоа е:
14:50
Why are we fighting it?
373
875000
2000
Зошто се бориме против тоа?
14:52
I mean, let's ask ourselves: Why are we fighting it?
374
877000
2000
Мислам, да се запрашаме: Зошто се бориме против тоа?
14:54
Because we don't want to move genes around?
375
879000
2000
Бидејќи не сакаме да разместуваме гени?
14:56
This is about moving genes around. It's not about chemicals.
376
881000
3000
Ова е поради разместувањето гени. Не е поради хемикалиите.
14:59
It's not about our ridiculous passion for hormones,
377
884000
3000
Не е поради смешната страст за хормони,
15:02
our insistence on having bigger food,
378
887000
2000
нашето инсистирање за поголема храна,
15:04
better food, singular food.
379
889000
2000
подобра храна, единечна храна.
15:06
This isn't about Rice Krispies,
380
891000
2000
Не е поради житарките,
15:08
this is about keeping people alive,
381
893000
2000
се работи за одржување на луѓе во живот
15:10
and it's about time we started to understand what that meant.
382
895000
3000
и време е да почнеме да разбираме што значи тоа.
15:13
Because, you know something?
383
898000
2000
Бидејќи, знаете што?
15:15
If we don't, if we continue to act the way we're acting,
384
900000
3000
Ако не сфатиме, ако продолжиме да се однесуваме како досега,
15:18
we're guilty of something that I don't think we want to be guilty of:
385
903000
3000
ќе бидеме виновни за нешто за кое сметам дека не сакаме да бидеме:
15:21
high-tech colonialism.
386
906000
2000
колонијализмот на високата технологија.
15:23
There's no other way to describe what's going on here.
387
908000
2000
Нема друг начин да се опише тоа што се случува тука.
15:25
It's selfish, it's ugly,
388
910000
2000
Тоа е себично, грдо,
15:27
it's beneath us,
389
912000
2000
тоа е под нашето ниво,
15:29
and we really have to stop it.
390
914000
3000
и навистина мораме да го запреме.
15:32
So after this amazingly fun conversation,
391
917000
3000
Затоа, после овој неверојатно интересен разговор,
15:35
(Laughter)
392
920000
2000
(Смеа)
15:37
you might want to say, "So, you still want to get in this
393
922000
2000
можеби би кажале: „Значи, ти сèуште сакаш да влезеш во
15:39
ridiculous time machine and go forward?"
394
924000
2000
оваа смешна временска машина и да одиш напред?"
15:41
Absolutely. Absolutely, I do.
395
926000
3000
Апсолутно. Апсолутно сакам.
15:44
It's stuck in the present right now,
396
929000
2000
Сега е застаната во сегашноста,
15:46
but we have an amazing opportunity.
397
931000
2000
но имаме неверојатни можности.
15:48
We can set that time machine on anything we want.
398
933000
3000
Можеме да ја поставиме машината онака како што ние сакаме.
15:51
We can move it where we want to move it,
399
936000
2000
Можеме да ја поставиме каде што сакаме да ја поставиме,
15:53
and we're going to move it where we want to move it.
400
938000
2000
и ќе ја поставиме таму каде што сакаме да ја поставиме.
15:55
We have to have these conversations and we have to think,
401
940000
3000
Мораме да ги имаме овие разговори и мораме да размислиме.
15:58
but when we get in the time machine and we go ahead,
402
943000
3000
Но, кога ќе влеземе во времеската машина и ќе одиме напред,
16:01
we're going to be happy we do.
403
946000
2000
ќе бидеме среќни што го правиме тоа.
16:03
I know that we can,
404
948000
2000
Знаеме дека можеме.
16:05
and as far as I'm concerned,
405
950000
2000
Кога јас би бил прашан,
16:07
that's something the world needs right now.
406
952000
3000
тоа е она што му треба на светот сега.
16:10
(Applause)
407
955000
2000
(Аплауз)
16:12
Thank you.
408
957000
3000
Ви благодарам.
16:15
Thank you.
409
960000
2000
Ви благодарам.
16:17
Thank you. Thank you.
410
962000
4000
Ви благодарам. Ви благодарам.
ABOUT THE SPEAKER
Michael Specter - WriterMichael Specter is a staff writer for the New Yorker. His new book, Denialism, asks why we have increasingly begun to fear scientific advances instead of embracing them.
Why you should listen
Michael Specter's new book, Denialism: How Irrational Thinking Hinders Scientific Progress, Harms the Planet and Threatens Our Lives, dives into a worrisome strain of modern life -- a vocal anti-science bias that may prevent us from making the right choices for our future. Specter studies how the active movements against vaccines, genetically engineered food, science-based medicine and biotechnological solutions to climate change may actually put the world at risk. (For instance, anti-vaccination activists could soon trigger the US return of polio, not to mention the continuing rise of measles.) More insidiously, the chilling effect caused by the new denialism may prevent useful science from being accomplished.
Specter has been a writer for the New Yorker for more than a decade; before that, he was a science writer and then the Moscow bureau chief for the New York Times. He writes about science and politics for the New Yorker, with a fascinating sideline in biographical profiles.
Michael Specter | Speaker | TED.com