TED2010
Tim Berners-Lee: The year open data went worldwide
Tim Berners-Lee: Viti në të cilin të dhënat e hapura mbizotëruan mbarë botën
Filmed:
Readability: 4
771,473 views
Në TED2009, Tim Berners-Lee thirri për "Të dhënat e papërpunuara tani" -- për qeveritë, shkencëtarët dhe institucionet që t'i bëjnë të dhënat e tyre publike në faqet e internetit. Në TED University më 2010, ai shfaq disa prej rezultateve interesante kur të dhënat lidhen me njera tjetren.
Tim Berners-Lee - Inventor
Tim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development. Full bio
Tim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Last year here at TED
0
0
2000
Vitin e kaluar këtu në TED
00:17
I asked you to give me your data,
1
2000
2000
ju kerkova që të mi jepni të dhënat e juaja
00:19
to put your data on the web, on the basis
2
4000
2000
që ti vendos ato në internet, duke supozuar
00:21
that if people put data onto the web --
3
6000
3000
se nëse njerëzit vendosin të dhënat në faqe --
00:24
government data, scientific data, community data,
4
9000
3000
të dhënat e qeverisë, të dhënat shkencore, të dhëna të komunitetit,
00:27
whatever it is -- it will be used by other people
5
12000
2000
çfarëdo qoftë ajo - do të përdoren nga njerëz të tjerë
00:29
to do wonderful things, in ways
6
14000
2000
për të bërë gjëra të mrekullueshme, në mënyra
00:31
that they never could have imagined.
7
16000
2000
që ata kurr nuk i kan imagjinuar.
00:33
So, today I'm back just to show you a few things,
8
18000
3000
Pra, sot unë jam kthyer për t'ju treguar disa gjëra,
00:36
to show you, in fact, there is
9
21000
2000
për të treguar se, në fakt, është
00:38
an open data movement afoot,
10
23000
5000
një lëvizje e hapur e të dhënave
00:43
now, around the world.
11
28000
2000
tani, rreth botës.
00:45
The cry of "Raw data now!"
12
30000
2000
Britma e "Të dhënave të papërpunuara "
00:47
which I made people make in the auditorium,
13
32000
2000
që ju thash njerëzve të bëjnë në sallë
00:49
was heard around the world.
14
34000
2000
u dëgjua në gjithë botën.
00:51
So, let's roll the video.
15
36000
3000
Pra, le ta ndjekim videon.
00:54
A classic story, the first one which lots of people picked up,
16
39000
3000
Një histori klasike, e para që shumë njerëz kuptuan,
00:57
was when in March -- on March 10th in fact, soon after TED --
17
42000
3000
ishte kur në Mars -- më 10 Mars në fakt, pak kohë pas TED --
01:00
Paul Clarke, in the U.K. government,
18
45000
3000
Paul Clarke, në qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar,
01:03
blogged, "Oh, I've just got some raw data. Here it is,
19
48000
2000
shënoi "Oh, unë kam disa të dhëna të papërpunuara. Ja ku është,
01:05
it's about bicycle accidents."
20
50000
3000
është rreth aksidenteve me biçikleta."
01:08
Two days it took the Times Online
21
53000
3000
Iu deshtën dy ditë Times Online
01:11
to make a map, a mashable map --
22
56000
2000
për të bërë një hartë, një hartë Mashable --
01:13
we call these things mash-ups --
23
58000
2000
ne i quajmë këto gjëra "mash-up",
01:15
a mashed-up user interface that allows you to go in there
24
60000
2000
një "mash-up" e ndërfaqjes së përdoruesit që ju lejon që të shkoni atje
01:17
and have a look and find out whether your bicycle
25
62000
2000
të hidhni një vështrim dhe të zbuloni nëse
01:19
route to work was affected.
26
64000
2000
rruga e biçikletës për në punë ka problem.
01:21
Here's more data, traffic survey data,
27
66000
2000
Këtu ka më shumë të dhëna, të dhënat e studimit të trafikut,
01:23
again, put out by the U.K. government,
28
68000
2000
përsëri, të vendosuara nga qeveria e M.B
01:25
and because they put it up using the Linked Data standards,
29
70000
3000
dhe për shkak se ata vendosën atë duke përdorur standardet e Të dhënave të Lidhura,
01:28
then a user could just make a map,
30
73000
2000
një përdorues mund të bëjë një hartë,
01:30
just by clicking.
31
75000
2000
vetëm duke klikuar.
01:32
Does this data affect things? Well, let's get back to 2008.
32
77000
2000
A ndikojnë këto të dhëna në gjëra? E pra, të kthehemi prapa në vitin 2008
01:34
Look at Zanesville, Ohio.
33
79000
3000
Shikoni te Zanesville, Ohio
01:37
Here's a map a lawyer made. He put on it the water plant,
34
82000
3000
Këtu është një hartë e bërë nga një avokat. Ai vuri në atë fabrikën e ujit,
01:40
and which houses are there,
35
85000
2000
dhe cilat shtëpi janë atje,
01:42
which houses have been connected to the water.
36
87000
2000
dhe cilat shtëpi janë lidhur me ujin.
01:44
And he got, from other data sources,
37
89000
2000
Dhe ai mori, nga burime të tjera të të dhënave ,
01:46
information to show
38
91000
3000
informacione për të treguar
01:49
which houses are occupied by white people.
39
94000
2000
cilat shtëpi banohen nga njerëzit e bardhë.
01:51
Well, there was too much of a correlation, he felt,
40
96000
3000
Ai vuri re, se atje kishte nje cik si shumë lidhje,
01:54
between which houses were occupied by white people
41
99000
3000
mes shtëpive të cilat banohen nga njerëzit e bardhë
01:57
and which houses had water, and the judge was not impressed either.
42
102000
3000
dhe shtëpitë që kishin ujë, dhe për më tepër gjyqtarit nuk i la përshtypje.
02:00
The judge was not impressed to the tune of 10.9 million dollars.
43
105000
3000
Gjyqtarit nuk i la përshtypje shuma prej 10.9 milion dollarë.
02:03
That's the power of taking one piece of data,
44
108000
2000
Kjo është fuqia e marrjes së një pjese të të dhënave,
02:05
another piece of data, putting it together,
45
110000
3000
me një pjesë tjetër e të dhënave, duke e vënë atë së bashku,
02:08
and showing the result.
46
113000
2000
dhe duke treguar rezultatin.
02:10
Let's look at some data from the U.K. now.
47
115000
2000
Të shikojmë disa të dhëna nga M.B. tani.
02:12
This is U.K. government data, a completely independent site,
48
117000
2000
Këto janë të dhënat e qeverisë së M.B., një faqe tërësisht e pavarur,
02:14
Where Does My Money Go.
49
119000
2000
Ku shkojnë Parate e Mia.
02:16
It allows anybody to go there and burrow down.
50
121000
2000
I lejon çdokujt të shkoje atje dhe të gerrmojë.
02:18
You can burrow down by a particular type of spending,
51
123000
2000
Ju mund të kerkoni nga lloji i veçantë i shpenzimeve,
02:20
or you can go through all the different regions and compare them.
52
125000
4000
ose ju mund të shkoni nëpër të gjitha rajonet e ndryshme dhe ti krahasoni ato.
02:24
So, that's happening in the U.K. with U.K. government data.
53
129000
3000
Pra, kjo po ndodh në Britani të Madhe me të dhënat e qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar.
02:27
Yes, certainly you can do it over here.
54
132000
2000
Po, me siguri ju mund ta bëni atë këtu
02:29
Here's a site which allows you to look at recovery spending
55
134000
3000
Këtu është një faqe e cila ju lejon të shikoni shpenzimet e shërimit
02:32
in California.
56
137000
2000
në Kalifornia.
02:34
Take an arbitrary example, Long Beach, California,
57
139000
2000
Merrni një shembull arbitrar, Long Beach, Kaliforni,
02:36
you can go and have a look at what recovery money they've been spending
58
141000
3000
ju mund të shkoni dhe të vështroni se ku i kanë shpenzuar parat e shërimit
02:39
on different things such as energy.
59
144000
3000
në gjëra të ndryshme si përshembull në energji.
02:42
In fact, this is the graph of the number of data sets
60
147000
3000
Në fakt, ky është grafiku i numrit të grupeve të të dhënave
02:45
in the repositories of data.gov,
61
150000
2000
në depot e data.gov,
02:47
and data.gov.uk.
62
152000
2000
dhe data.gov.uk.
02:49
And I'm delighted to see a great competition
63
154000
2000
Dhe unë jam i kënaqur të shoh një garë kaq të madhe
02:51
between the U.K. in blue, and the U.S. in red.
64
156000
2000
në mes Mbretërisë së Bashkuar në të kaltër, dhe Shteteve të Bashkuara në të kuqe.
02:53
How can you use this stuff?
65
158000
2000
Si mund t'i përdorni këto gjëra?
02:55
Well, for example, if you have lots of data about places
66
160000
3000
Mirë, për shembull, nëse ju keni shumë të dhëna rreth vendeve
02:58
you can take, from a postcode --
67
163000
2000
ju mund të merrni, prej një kodi postal
03:00
which is like a zip plus four --
68
165000
2000
që është një zip plus katër --
03:02
for a specific group of houses, you can make paper,
69
167000
3000
për një grup shtëpish specifike, ju mund të bëni letër,
03:05
print off a paper which has got very, very
70
170000
2000
printoni një letër e cila ka shumë, shumë
03:07
specific things about the bus stops,
71
172000
2000
gjëra specifike rreth ndalesa të autobusit,
03:09
the things specifically near you.
72
174000
2000
gjërave që janë në veçanti afër jush.
03:11
On a larger scale, this is a mash-up
73
176000
3000
Në një shkallë më të lartë, kjo është një mash-up
03:14
of the data which was released about the Afghan elections.
74
179000
3000
e të dhënave të cilat janë lëshuar rreth zgjedhjeve Afgane.
03:17
It allows you to set your own criteria
75
182000
2000
Ju lejon juve që të përcaktoni kriteret e juaja
03:19
for what sort of things you want to look at.
76
184000
2000
për çfarë lloj gjërash ju dëshironi të shikoni.
03:21
The red circles are polling stations,
77
186000
2000
Rrethet e kuqe janë stacionet e vendvotimeve,
03:23
selected by your criteria.
78
188000
2000
të zgjedhura nga kriteri juaj.
03:25
And then you can select also other things on the map
79
190000
2000
Dhe pastaj ju mund të zgjedhni gjëra tjera në hartë
03:27
to see what other factors, like the threat level.
80
192000
2000
të shihni faktorë tjerë, si nivelin e kërcënimit.
03:29
So, that was government data.
81
194000
3000
Pra, këto ishin të dhënat e qeverisë.
03:32
I also talked about community-generated data -- in fact I edited some.
82
197000
2000
Unë po ashtu fola rreth komunitetit- të dhënat e gjeneruara -- në fakt unë i ndryshova disa.
03:34
This is the wiki map, this is the Open Street Map.
83
199000
2000
Kjo është harta wiki, kjo është Harta e Rrugëve të Hapura.
03:36
"Terrace Theater" I actually put
84
201000
2000
"Teatri Terrace" unë në të vërtetë e vendosa
03:38
on the map because it wasn't on the map before TED last year.
85
203000
3000
në hartë sepse nuk ishte në hartë para TED vitin e kaluar.
03:41
I was not the only person editing the open street map.
86
206000
3000
Unë nuk isha personi i vetëm duke edituar hartën e rrugëve të hapura.
03:44
Each flash on this visualization --
87
209000
2000
Çdo shkëlqim në këtë vizualizim --
03:46
put together by ITO World --
88
211000
2000
e vendosur nga ITO World --
03:48
shows an edit in 2009
89
213000
2000
tregon një ndryshim në 2009
03:50
made to the Open Street Map.
90
215000
2000
i bërë tek Harta e Rrugëve të Hapura.
03:52
Let's now spin the world during the same year.
91
217000
3000
Ta rrotullojmë botën gjatë vitit të njejtë.
03:55
Every flash is an edit. Somebody somewhere
92
220000
2000
Çdo shkëlqim është një ndryshim. Dikush dikund
03:57
looking at the Open Street Map, and realizing it could be better.
93
222000
3000
po shikon Hartën e Rrugëve të Hapura, dhe po e kuptojnë se ajo mund të ishte bërë më mirë.
04:00
You can see Europe is ablaze with updates.
94
225000
3000
Ju mund ta shihni se Evropa është ndezur prej përditësimeve.
04:03
Some places, perhaps not as much as they should be.
95
228000
3000
Disa vende, ndoshta jo aq shumë sa ato duhej.
04:06
Here focusing in on Haiti.
96
231000
2000
Këtu po fokusohemi në Haiti.
04:08
The map of Port au-Prince at the end
97
233000
2000
Harta e Port au-Prince në fund
04:10
of 2009 was not all it could be,
98
235000
2000
të 2009 nuk ishte e gjitha që mund të ishte,
04:12
not as good as the map of California.
99
237000
2000
jo aq mirë si në hartën e Kalifornisë.
04:14
Fortunately, just after the earthquake,
100
239000
3000
Për fat të mirë, vetëm pas tërmetit,
04:17
GeoEye, a commercial company,
101
242000
2000
GeoEye, një kompani komerciale,
04:19
released satellite imagery
102
244000
2000
lëshoi fotografitë satelitore
04:21
with a license, which allowed
103
246000
2000
me një liçensë, që lejoi
04:23
the open-source community to use it.
104
248000
2000
komunitetit të burimeve të hapura t'a përdorin atë.
04:25
This is January, in time lapse,
105
250000
2000
Ky është Janari, në intervalin kohor,
04:27
of people editing ... that's the earthquake.
106
252000
2000
të redaktimeve të njerzve ... ky është tërmeti.
04:29
After the earthquake, immediately,
107
254000
2000
Pas tërmetit, menjëherë,
04:31
people all over the world, mappers
108
256000
2000
njerëzit nga e gjithë bota, hartuesit
04:33
who wanted to help, and could,
109
258000
2000
të cilët donin të ndihmonin, dhe mundën,
04:35
looked at that imagery, built the map, quickly building it up.
110
260000
3000
shikuan tek ajo figurë, ndërtuan hartën, shpejt e bënë ndërtimin e saj.
04:38
We're focusing now on Port-au-Prince.
111
263000
1000
Tani ne po fokusohemi në Port-au-Prince.
04:39
The light blue is refugee camps these volunteers had spotted from the [satellite images].
112
264000
4000
Drita e kaltër tregon kampet refugjate këta vullnetar kanë bërë me njollë nga figurat satelitore.
04:43
So, now we have, immediately, a real-time map
113
268000
2000
Pra, tani menjëher ne kemi, një hartë reale
04:45
showing where there are refugee camps --
114
270000
2000
që tregon ku janë kampet refugjate --
04:47
rapidly became the best map
115
272000
2000
shumë shpejt u bë harta më e mirë
04:49
to use if you're doing relief work in Port-au-Prince.
116
274000
3000
për tu përdorur nëse po bëni ndonjë punë në lidhje me relievin në Porto-au-Prince.
04:52
Witness the fact that it's here on this Garmin device
117
277000
2000
Dëshmon faktin se është këtu në këtë pajisje të Garmin
04:54
being used by rescue team in Haiti.
118
279000
2000
e cila përdoret nga ekipi i shpëtimit në Haiti.
04:56
There's the map showing,
119
281000
3000
Këtu është harta që tregon,
04:59
on the left-hand side,
120
284000
2000
në anën e majtë,
05:01
that hospital -- actually that's a hospital ship.
121
286000
2000
që spitali -- në të vërtetë ai është një spital anije.
05:03
This is a real-time map that shows blocked roads,
122
288000
3000
Kjo është një hartë e vërtetë që paraqet rrugët e bllokuara,
05:06
damaged buildings, refugee camps --
123
291000
2000
ndërtesat e dëmtuara, kampet refugjate --
05:08
it shows things that are needed [for rescue and relief work].
124
293000
2000
tregon gjërat që nevojiten [ për shpëtim dhe punë relievore]
05:10
So, if you've been involved in that at all,
125
295000
2000
Pra, nëse jeni të përfshirë në të në përgjithësi,
05:12
I just wanted to say: Whatever you've been doing,
126
297000
2000
deshta të them se: Çfarëdo që ju keni bërë,
05:14
whether you've just been chanting, "Raw data now!"
127
299000
2000
nëse ju vetëm keni thirrur, "Të dhënat e grumbulluara tani!"
05:16
or you've been putting government or scientific data online,
128
301000
3000
ose ju keni vendosur në internet të dhëna qeveritare ose shkencore,
05:19
I just wanted to take this opportunity to say: Thank you very much,
129
304000
2000
Unë deshta t'a shfrytëzoj rastin që t'ju them: Faleminderit shumë,
05:21
and we have only just started!
130
306000
3000
dhe ne vetëm sa kemi filluar!
05:24
(Applause)
131
309000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Tim Berners-Lee - InventorTim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development.
Why you should listen
In the 1980s, scientists at CERN were asking themselves how massive, complex, collaborative projects -- like the fledgling LHC -- could be orchestrated and tracked. Tim Berners-Lee, then a contractor, answered by inventing the World Wide Web. This global system of hypertext documents, linked through the Internet, brought about a massive cultural shift ushered in by the new tech and content it made possible: AOL, eBay, Wikipedia, TED.com...
Berners-Lee is now director of the World Wide Web Consortium (W3C), which maintains standards for the Web and continues to refine its design. Recently he has envisioned a "Semantic Web" -- an evolved version of the same system that recognizes the meaning of the information it carries. He's the 3Com Founders Professor of Engineering in the School of Engineering with a joint appointment in the Department of Electrical Engineering and Computer Science at the Laboratory for Computer Science and Artificial Intelligence (CSAIL) at the MIT, where he also heads the Decentralized Information Group (DIG). He is also a Professor in the Electronics and Computer Science Department at the University of Southampton, UK.
Tim Berners-Lee | Speaker | TED.com