TED2012
Jon Ronson: Strange answers to the psychopath test
Jon Ronson: Psikopatlık testine tuhaf cevaplar
Filmed:
Readability: 4
23,550,108 views
Deliyle akıllıyı ayıran keskin bir çizgi var mı? Tüyleri diken diken eden sunumunda The Psychopath Test kitabının yazarı Jon Ronson ikisi arasındaki gri bölgeleri aydınlatıyor. (Canlı ses düzenlemesi: Julian Treasure, animasyon: Evan Grant)
Jon Ronson - Writer, filmmaker
Jon Ronson is a writer and documentary filmmaker who dips into every flavor of madness, extremism and obsession. Full bio
Jon Ronson is a writer and documentary filmmaker who dips into every flavor of madness, extremism and obsession. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
This story starts: I was at a friend's house,
0
0
4056
Hikayem şöyle başlıyor: Bir arkadaşımın evindeydim,
00:19
and she had on her shelf a copy of the DSM manual,
1
4056
3735
kitaplığında zihinsel rahatsızlıkları içeren
00:23
which is the manual of mental disorders.
2
7791
2765
DSM kitapçığı vardı.
00:26
It lists every known mental disorder.
3
10556
2600
Bu, bilinen tüm zihinsel rahatsızlıkları listeler.
00:29
And it used to be, back in the '50s, a very slim pamphlet.
4
13156
3652
50'lerde oldukça inceydi,
00:32
And then it got bigger and bigger and bigger,
5
16808
2832
gittikçe büyüdü, büyüdü, büyüdü
00:35
and now it's 886 pages long.
6
19640
3082
ve şimdi 886 sayfa kalınlığında.
00:38
And it lists currently 374 mental disorders.
7
22722
4085
374 zihinsel rahatsızlığı içeriyor.
00:42
So I was leafing through it,
8
26807
2049
Benim bir zihinsel rahatsızlığım olup olmadığını düşünerek
00:44
wondering if I had any mental disorders,
9
28856
2167
sayfalarını kurcalarken,
00:46
and it turns out I've got 12.
10
31023
2583
12 tane rahatsızlığım olduğu ortaya çıktı.
00:49
(Laughter)
11
33606
1051
(Gülüşmeler)
00:50
I've got generalized anxiety disorder,
12
34657
2115
Öncelikle
00:52
which is a given.
13
36772
1551
genel kaygı bozukluğum var.
00:54
I've got nightmare disorder,
14
38323
1617
Kabus bozukluğum var,
00:55
which is categorized
15
39940
1816
eğer sürekli başarısız olduğunuz veya başarısızlıkla damgalandığınız
00:57
if you have recurrent dreams of being pursued or declared a failure --
16
41756
4133
rüyalar görüyorsanız bu bozukluğunuz oluyor,
01:01
and all my dreams involve people chasing me down the street
17
45889
3952
benim bütün rüyalarımda insanlar beni yolda takip edip
01:05
going, "You're a failure."
18
49841
1648
"Başarısızsın." diyorlar.
01:07
(Laughter)
19
51489
1734
(Gülüşmeler)
01:09
I've got parent-child relational problems,
20
53223
2702
Ebeveyn-çocuk ilişkisi sorunlarım var,
01:11
which I blame my parents for.
21
55925
2466
bunun için ebeveynlerimi suçluyorum.
01:14
(Laughter)
22
58391
1249
(Gülüşmeler)
01:15
I'm kidding. I'm not kidding.
23
59640
3052
Şaka yapıyorum, şaka.
01:18
I'm kidding.
24
62692
1282
Şaka yapıyorum.
01:19
And I've got malingering.
25
63974
1966
Ayrıca hasta rolü yapıyorum.
01:21
And I think it's actually quite rare
26
65940
1300
Bence hem hasta rolü yapmanın
01:23
to have both malingering and generalized anxiety disorder,
27
67240
3449
hem de genel kaygı bozukluğunun aynı anda görülme sıklığı az olmalı,
01:26
because malingering tends to make me feel very anxious.
28
70689
2734
çünkü hasta rolü yapmak beni kaygılandırıyor.
01:29
Anyway I was looking through this book,
29
73423
1334
Her neyse, bu kitabı karıştıyordum
01:30
wondering if I was much crazier than I thought I was,
30
74757
3015
ve sandığımdan daha deli olup olmadığımı düşünüyordum,
01:33
or maybe it's not a good idea to diagnose yourself with a mental disorder
31
77772
3334
belki de bu konuda eğitimli değilseniz bir zihinsel bozukluğunuz olduğunu
01:37
if you're not a trained professional,
32
81106
2102
kendinizin teşhis etmesi pek iyi bir fikir değildir
01:39
or maybe the psychiatry profession has a strange desire
33
83208
4732
ya da psikiatri mesleğinin normal insan davranışlarını
01:43
to label what's essentially normal human behavior as a mental disorder.
34
87940
5250
zihinsel bozukluk olarak etiketlemek gibi enteresan bir zevki var.
01:49
I didn't know which of these things was true,
35
93190
1800
Bunlardan hangisinin doğru olduğunu bilmiyordum,
01:50
but I thought it was kind of interesting.
36
94990
1700
ama bunu ilginç buldum.
01:52
And I thought maybe I should meet a critic of psychiatry
37
96690
3050
Psikiatriyi eleştiren birisiyle görüşüp
01:55
to get their view.
38
99740
1318
onun görüşlerini almalıyım diye düşündüm.
01:56
Which is how I ended up having lunch with the Scientologists.
39
101058
4712
Bunun sonucunda Scientoloji tarikatından kişilerle öğle yemeği yedim.
02:01
It was a man called Brian
40
105770
1363
Scientoloji'nin gördüğü yerde
02:03
who runs a crack team of Scientologists
41
107133
2882
psikiatriyi yok etme çabasındaki takımını yöneten
02:05
who are determined to destroy psychiatry wherever it lies.
42
110015
4569
Brian adında birisiyle tanıştım.
02:10
They're called the CCHR.
43
114584
1482
Kendilerine CCHR diyorlar.
02:11
And I said to him, "Can you prove to me
44
116066
2680
Ona "Psikiatrinin güvenilemez bir yarım bilim olduğunu
02:14
that psychiatry is a pseudo-science that can't be trusted?"
45
118746
3853
kanıtlayabilir misin?" diye sordum.
02:18
And he said, "Yes, we can prove it to you."
46
122599
2416
"Evet, sana kanıtlayabilirim." dedi.
02:20
And I said, "How?"
47
125015
1668
"Nasıl?" dedim.
02:22
And he said, "We're going to introduce you to Tony."
48
126683
3544
"Seni Tony'yle tanıştıracağım." dedi.
02:26
And I said, "Who's Tony?"
49
130227
2141
"Tony kim?"
02:28
And he said, "Tony's in Broadmoor."
50
132368
3383
"Tony Broadmoor'da."
02:31
Now Broadmoor is Broadmoor Hospital.
51
135751
2667
Broadmoor, Broadmoor Hastanesi.
02:34
It used to be known as the Broadmoor Asylum for the Criminally Insane.
52
138418
4851
Eskiden Broadmoor Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi olarak bilinirdi.
02:39
It's where they send the serial killers
53
143269
2398
Seri katilleri ve kendine hakim olamayanları
02:41
and the people who can't help themselves.
54
145667
1969
oraya gönderirlerdi.
02:43
And I said to Brian, "What did Tony do?"
55
147636
2650
"Tony ne yaptı?" dedim.
02:46
And he said, "Hardly anything.
56
150286
2981
"Neredeyse hiçbir şey.
02:49
He beat someone up or something,
57
153267
3002
Birisini dövdü ya da öyle bir şeyler
02:52
and he decided to fake madness to get out of a prison sentence.
58
156269
5232
ve hapisten deli rolü yaparak kurtulmak istedi.
02:57
But he faked it too well, and now he's stuck in Broadmoor
59
161501
4602
Ama o kadar iyi yaptı ki, şimdi Broadmoor'da kaldı
03:02
and nobody will believe he's sane.
60
166103
2882
ve kimse onun deli olmadığına inanmıyor.
03:04
Do you want us to try and get you into Broadmoor to meet Tony?"
61
168985
3668
Tony'yle tanışmak için seni Broadmoor'a sokmayı denememizi ister misin?" dedi.
03:08
So I said, "Yes, please."
62
172653
1615
Ben de "Evet, lütfen." dedim.
03:10
So I got the train to Broadmoor.
63
174268
2667
Broadcmoor'a giden trene bindim.
03:12
I began to yawn uncontrollably around Kempton Park,
64
176935
3618
Kemptoon Park civarında kontrolsüz olarak
03:16
which apparently is what dogs also do when anxious --
65
180553
3013
esnemeye başladım, köpekler de kaygılandıklarında
03:19
they yawn uncontrollably.
66
183566
1936
kontrolsüz olarak esnerlermiş.
03:21
And we got to Broadmoor.
67
185502
1335
Broadmoor'a vardık.
03:22
And I got taken through gate after gate after gate after gate
68
186837
4933
Bir sürü kapıdan geçtim
03:27
into the wellness center,
69
191770
1566
ve sağlık merkezine ulaştım,
03:29
which is where you get to meet the patients.
70
193336
1667
hastalarla burada buluşabilirsiniz.
03:30
It looks like a giant Hampton Inn.
71
195003
3751
Devasa bir Hampton Inn'e benziyor.
03:34
It's all peach and pine and calming colors.
72
198754
4084
Her yer şeftali ağacı, cam ağacı ve rahatlatan renklerde.
03:38
And the only bold colors are the reds of the panic buttons.
73
202838
5216
Tek cırtlak renkler, panik düğmelerinin kırmızısı.
03:43
And the patients started drifting in.
74
208054
2884
Hastalar gelmeye başladılar.
03:46
And they were quite overweight and wearing sweatpants
75
210938
4699
Oldukça kilolulardı ve eşofman giyiyorlardı
03:51
and quite docile looking.
76
215637
1902
ve oldukça sakin görünüyorlardı.
03:53
And Brian the Scientologist whispered to me,
77
217539
1998
Scientoji üyesi Brian bana
03:55
"They're medicated,"
78
219537
2151
"Onlara ilaç verilmiş." diye fısıldadı.
03:57
which to the Scientologists is like the worst evil in the world,
79
221688
3497
Bu, Scientoloji'ye göre dünyadaki en kötü şey,
04:01
but I'm thinking it's probably a good idea.
80
225185
2796
benceyse fena bir fikir değil.
04:03
(Laughter)
81
227981
1869
(Gülüşmeler)
04:05
And then Brian said, "Here's Tony."
82
229850
2424
Brian "İşte Tony" dedi.
04:08
And a man was walking in.
83
232274
1930
Bir adam içeriye giriyordu.
04:10
And he wasn't overweight, he was in very good physical shape.
84
234204
4069
Kilolu değildi, tersine oldukça iyi gözüküyordu.
04:14
And he wasn't wearing sweatpants,
85
238273
1750
Eşofman giymiyordu,
04:15
he was wearing a pinstriped suit.
86
240023
2865
ince çizgili bir takım elbise giyiyordu.
04:18
And he had his arm outstretched
87
242888
2166
Çırak programındaki birisi gibi
04:20
like someone out of The Apprentice.
88
245054
2084
kollarını uzatmıştı.
04:23
He looked like a man who wanted to wear an outfit
89
247138
2767
Sanki bana akıl sağlığının yerinde olduğunu gösteren
04:25
that would convince me that he was very sane.
90
249905
4334
bir kıyafet giymeye çabalamış gibi bir hali vardı.
04:30
And he sat down.
91
254239
1833
Oturdu.
04:31
And I said, "So is it true that you faked your way in here?"
92
256072
2601
Ona "Buraya gelmek için deli rolü mü yaptın?" diye sordum.
04:34
And he said, "Yep. Yep. Absolutely. I beat someone up when I was 17.
93
258673
3782
"Evet, evet, 17 yaşındayken birini dövdüm.
04:38
And I was in prison awaiting trial,
94
262455
2320
Hapiste duruşmamı beklerken
04:40
and my cellmate said to me,
95
264775
1512
hücre arkadaşım
04:42
'You know what you have to do?
96
266287
1552
'Ne yapman gerekiyor, biliyor musun?
04:43
Fake madness.
97
267839
1484
Deli numarası yap.
04:45
Tell them you're mad. You'll get sent to some cushy hospital.
98
269323
3284
Onlara deli olduğunu söyle. Yumuşak hastaneye yollanırsın.
04:48
Nurses will bring you pizzas.
99
272607
2681
Hemşireler sana pizza getirir.
04:51
You'll have your own Playstation.'"
100
275288
1817
Kendi Playstation'ın olur.'" dedi.
04:53
So I said, "Well how did you do it?"
101
277105
1883
"Bunu nasıl yaptın?" dedim.
04:54
He said, "I asked to see the prison psychiatrist.
102
278988
2617
"Hapishane psikiatristini görmek istediğimi söyledim.
04:57
And I'd just seen a film called 'Crash'
103
281605
2147
'Crash' adında bir film izlemiştim,
04:59
in which people get sexual pleasure from crashing cars into walls.
104
283752
3985
filmde insanlar arabaları duvara çarpmaktan haz alıyorlardı.
05:03
So I said to the psychiatrist,
105
287737
1633
Psikiatriste,
05:05
'I get sexual pleasure from crashing cars into walls.'"
106
289370
3982
'Arabaları duvara çarpmaktan haz alıyorum.' dedim.".
05:09
And I said, "What else?"
107
293352
1754
Ben "Başka?" dedim.
05:11
He said, "Oh, yeah. I told the psychiatrist
108
295106
2346
O da "Psikiatriste
05:13
that I wanted to watch women as they died
109
297452
3668
kadınları olurken izlemek istediğimi,
05:17
because it would make me feel more normal."
110
301120
2348
bunun beni normal hissettirdiğini söyledim." dedi.
05:19
And I said, "Where'd you get that from?"
111
303468
1653
Ben "Bunu nereden duydun?" dedim.
05:21
He said, "Oh, from a biography of Ted Bundy
112
305121
2750
O da "Ted Bundy'nin hapishane
05:23
that they had at the prison library."
113
307871
1550
kütüphanesindeki biyografisinden." dedi.
05:25
Anyway he faked madness too well, he said.
114
309421
4319
Her neyse, deli taklidini çok iyi yaptığını söyledi.
05:29
And they didn't send him to some cushy hospital.
115
313740
1901
Onu yumuşak bir hastaneye değil
05:31
They sent him to Broadmoor.
116
315641
2198
Broadmoor'a yollamışlar.
05:33
And the minute he got there,
117
317839
2050
Oraya gelir gelmez
05:35
he said he took one look at the place, asked to see the psychiatrist,
118
319889
2767
şöyle bir bakıp psikiatristi görmek istemiş
05:38
said, "There's been a terrible misunderstanding.
119
322656
1716
ve ona "Ortada çok önemli bir yanlış anlaşılma var.
05:40
I'm not mentally ill."
120
324372
2633
Ben, zihinsel olarak hasta değilim." demiş.
05:42
I said, "How long have you been here for?"
121
327005
2000
"Ne zamandır buradasın?" diye sordum.
05:44
He said, "Well, if I'd just done my time in prison for the original crime,
122
329005
4334
"Suçum için hapiste yatsaydım,
05:49
I'd have got five years.
123
333339
1650
beş yıl alacaktım.
05:50
I've been in Broadmoor for 12 years."
124
334989
5540
12 yıldır Broadmoor'dayım." dedi.
05:56
Tony said that it's a lot harder to convince people you're sane
125
340529
4074
Tony, insanları akıl sağlığının yerinde olduğuna inandırmanın
06:00
than it is to convince them you're crazy.
126
344603
2501
yerinde olmadığına inandırmaktan çok daha zor olduğunu söyledi.
06:03
He said, "I thought the best way to seem normal
127
347104
1981
"Normal gözükmenin en iyi yolunun
06:04
would be to talk to people normally about normal things
128
349085
2601
insanlarla futbol veya televizyondakiler gibi normal şeyler
06:07
like football or what's on TV.
129
351686
2035
hakkında normal olarak konuşmak olduğunu düşündüm." dedi.
06:09
I subscribe to New Scientist,
130
353721
2049
New Scientist dergisine üye oldum
06:11
and recently it had an article
131
355770
2199
ve son günlerde Amerikan ordusunun yaban arılarını
06:13
about how the U.S. Army was training bumblebees to sniff out explosives.
132
357969
4133
patlayıcıları koklamak için eğittiği hakkında bir makale vardı.
06:18
So I said to a nurse,
133
362102
985
Hemşireye
06:18
'Did you know that the U.S. army is training bumblebees
134
363087
3081
'Amerikan ordusunun patlayıcıları koklamak için
06:22
to sniff out explosives?'
135
366168
1352
yaban arılarını eğittiğini biliyor muydun?' dedim.
06:23
When I read my medical notes,
136
367520
1801
Benim için alınan tıp notlarını okuduğumda
06:25
I saw they'd written:
137
369321
1231
oraya:
06:26
'Believes bees can sniff out explosives.'"
138
370552
4284
'Arıların patlayıcıları koklayabildiğini düşünüyor.' yazdıklarını gördüm.
06:30
He said, "You know, they're always looking out
139
374836
2386
Bilirsin, akıl sağlığım hakkında
06:33
for non-verbal clues to my mental state.
140
377222
2798
sözlü olmayan ipuçları arıyorlar.
06:35
But how do you sit in a sane way?
141
380020
3416
Ama akıl sağlığı yerinde olarak nasıl oturabilirsin?
06:39
How do you cross your legs in a sane way?
142
383436
2416
Akıl sağlığı yerinde olarak nasıl bacak bacak üstüne atarsın?
06:41
It's just impossible."
143
385852
1651
İmkansız" dedi.
06:43
And when Tony said that to me,
144
387503
1382
Tony bana bunu söylediğinde,
06:44
I thought to myself, "Am I sitting like a journalist?
145
388885
3221
kendi kendime "Gazeteci gibi oturuyor muyum?
06:48
Am I crossing my legs like a journalist?"
146
392106
3447
Gazeteci gibi bacak bacak üstüne atıyor muyum?"
06:51
He said, "You know, I've got the Stockwell Strangler on one side of me
147
395553
5662
Şöyle devam etti "Bir yanımda birisini boğmuş biri,
06:57
and I've got the 'Tiptoe Through the Tulips' rapist on the other side of me.
148
401231
3641
diğer yanımda da tecavüzcü oturuyor.
07:00
So I tend to stay in my room a lot because I find them quite frightening.
149
404872
3334
Onlardan korktuğum için de odamdan pek çıkmıyorum.
07:04
And they take that as a sign of madness.
150
408206
2382
Onlar da bunu akıl sağlığımın yerinde olmadığı belirtisi olarak algılıyorlar.
07:06
They say it proves that I'm aloof and grandiose."
151
410588
3133
Bunu, araya mesafe koyduğum ve kendimi üstün gördüğüm olarak değerlendiriyorlar."
07:09
So only in Broadmoor would not wanting to hang out with serial killers
152
413721
4517
Yani seri katillerle takılmak istememeyi
07:14
be a sign of madness.
153
418238
1450
sadece Broadmoor'da bir delilik belirtisi olarak değerlendirirler.
07:15
Anyway he seemed completely normal to me -- but what did I know?
154
419688
3498
Sonuç olarak, bana gayet normal gözükmüştü -- ama ben ne bilirim ki?
07:19
And when I got home I emailed his clinician, Anthony Maden.
155
423186
3489
Eve döndüğümde onun klinisyeni Anthony Maden'e e-posta attım
07:22
I said, "What's the story?"
156
426675
1284
ve "Hikayesi ne?" dedim.
07:23
And he said, "Yep. We accept that Tony faked madness to get out of a prison sentence
157
427959
5282
Şöyle cevapladı: "Evet. Tony'nin hapishaneden kaçmak için delilik numarası yaptığının farkındayız,
07:29
because his hallucinations that had seemed quite cliché to begin with
158
433241
4517
en başından, halisülasyonları oldukça klişeydi
07:33
just vanished the minute he got to Broadmoor.
159
437758
2450
ve Broadmoor'a geldiğinde yok oldular.
07:36
However, we have assessed him.
160
440208
2184
Ama, onu değerlendirdik
07:38
And we have determined that what he is is a psychopath."
161
442392
4383
ve bir psikopat olduğuna karar verdik.
07:42
And in fact, faking madness
162
446775
1904
Aslında, deli numarası yapmak
07:44
is exactly the kind of cunning and manipulative act of a psychopath.
163
448679
4440
tam da bir psikopatın yapacağı cinsten bir kurnazlık ve manipülasyon davranışı.
07:49
It's on the checklist: cunning and manipulative.
164
453119
2533
Belirtiler listesinde: kurnaz ve manipülatif.
07:51
So faking your brain going wrong
165
455652
2049
Beyninin olması gibi çalışmadığı numarası yapmak
07:53
is evidence that your brain has gone wrong.
166
457701
3119
beynin olması gibi çalışmadığı anlamına geliyor.
07:56
And I spoke to other experts,
167
460820
1365
Diğer uzmanlarla görüştüm
07:58
and they said the pinstriped suit -- classic psychopath.
168
462185
4050
ve çizgili takım elbise -- tipik psikopat dediler.
08:02
Speaks to items one and two on the checklist --
169
466235
2167
Belirtiler listesinde birinci ve ikinci belirtileri karşılıyor --
08:04
glibness, superficial charm and grandiose sense of self-worth.
170
468402
4194
üstünkörülük, yüzeysel çekicilik ve kendini üstün görme.
08:08
And I said, "Well, what, he didn't want to hang out with the other patients?"
171
472596
3317
Ben de "Nasıl yani, diğer hastalarla bir arada olmak istemedi mi?" dedim.
08:11
Classic psychopath -- it speaks to grandiosity and also lack of empathy.
172
475913
4499
Tipik psikopat -- kendini üstün gördüğü ve empati yoksunu olduğunu gösteriyor.
08:16
So all the things that had seemed most normal about Tony
173
480412
3733
Tony ile ilgili normal gözüken her şey
08:20
was evidence, according to his clinician,
174
484145
2519
aslında, klinisyenine göre
08:22
that he was mad in this new way.
175
486664
2434
bu yeni biçimde deli olduğunun kanıtıydı.
08:24
He was a psychopath.
176
489098
1834
Psikopattı.
08:26
And his clinician said to me,
177
490932
1215
Ve klinisyeni bana
08:28
"If you want to know more about psychopaths,
178
492147
2017
"Psikopatlar hakkında daha çok şey öğrenmek istiyorsan,
08:30
you can go on a psychopath spotting course
179
494164
3067
psikopat belirtileri listesini hazırlayan Robert Hare'in
08:33
run by Robert Hare who invented the psychopath checklist."
180
497231
3315
psikopatları tanıma kursuna gidebilirsin." dedi.
08:36
So I did.
181
500546
1184
Ben de gittim.
08:37
I went on a psychopath spotting course,
182
501730
2067
Bir psikopatları tanıma kursuna gittim
08:39
and I am now a certified --
183
503797
3816
ve artık sertifikam var
08:43
and I have to say, extremely adept --
184
507613
3096
ve artık yeterli bir
08:46
psychopath spotter.
185
510709
1804
psikopat tanıyıcısı olduğumu söyleyebilirim.
08:48
So here's the statistics:
186
512513
2968
İstatistiklere göre
08:51
One in a hundred regular people is a psychopath.
187
515481
4858
Her yüz kişiden biri bir psikopat.
08:56
So there's 1,500 people in his room.
188
520339
3484
bu odada 1500 kişi var.
08:59
Fifteen of you are psychopaths.
189
523823
5808
Aranızdan 15'i psikopat.
09:05
Although that figure rises to four percent
190
529631
2283
Ancak bu sayı CEO ve iş liderleri arasında
09:07
of CEO's and business leaders.
191
531914
2950
yüzde 4'e çıkıyor.
09:10
So I think there's a very good chance
192
534864
2732
Onun için bu odada yaklaşık 30-40
09:13
there's about 30 or 40 psychopaths in this room.
193
537596
5001
psikopat olsa gerek.
09:18
It could be carnage by the end of the night.
194
542597
2583
Akşama katliam çıkabilir.
09:21
(Laughter) (Laughs)
195
545192
3705
(Gülüşmeler) (Güler)
09:24
Hare said the reason why is because capitalism at its most ruthless
196
548897
5545
Hare'e göre bunun nedeni en acımasız kapitalizm
09:30
rewards psychopathic behavior --
197
554442
2818
psikopatça davranışları ödüllendiriyor:
09:33
the lack of empathy, the glibness,
198
557260
4961
empati yoksunluğu, yüzeysellik,
09:38
cunning, manipulative.
199
562221
2240
kurnazlık, manipülatif olma.
09:40
In fact, capitalism, perhaps at its most remorseless,
200
564461
2717
Aslında kapitalizm, en acımasız formunda
09:43
is a physical manifestation of psychopathy.
201
567178
4400
psikopatlığın fiziksel bir manifestosu.
09:47
It's like a form of psychopathy
202
571578
1917
Hepimizi etkilyen
09:49
that's come down to affect us all.
203
573495
4147
bir psikopatlık biçimi.
09:53
And Hare said to me, "You know what? Forget about some guy at Broadmoor
204
577642
2468
Hare bana şöyle dedi: "Broadmoor'daki
09:56
who may or may not have faked madness.
205
580110
1951
deli numarası yapmış ya da yapmamış adamı unut.
09:57
Who cares? That's not a big story.
206
582061
1498
Kimin umurunda? Bu büyük bir haber değil.
09:59
The big story," he said, "is corporate psychopathy.
207
583559
2651
Büyük haber, kurumsal psikopatlık.
10:02
You want to go and interview yourself some corporate psychopaths."
208
586210
4533
Gidip kurumsal birkaç psikopatla röportaj yap."
10:06
So I gave it a try. I wrote to the Enron people.
209
590743
3093
Bunu denedim. Enron çalışanlarına yazdım
10:09
I said, "Could I come and interview you in prison
210
593843
1849
ve "gelip psikopat olup olmadığınızı anlamak için
10:11
to find out it you're psychopaths?"
211
595692
2034
sizinle hapishanede röportaj yapabilir miyim?" dedim.
10:13
And they didn't reply.
212
597726
4268
Cevap vermediler.
10:17
So I changed tack.
213
601994
2382
Sonra taktik değiştirdim.
10:20
I emailed "Chainsaw Al" Dunlap,
214
604376
3300
1990'larda mallara el koyan
10:23
the asset stripper from the 1990s.
215
607676
3119
"Elektrikli testere" Al Dunlap'a e-posta attım.
10:26
He would come into failing businesses and close down 30 percent of the workforce,
216
610795
4734
Batmakta olan şirketleri alıp işgücünün yüzde otuzunu işten çıkarırdı
10:31
just turn American towns into ghost towns.
217
615529
3168
ve Amerikan kasabalarını hayalet kasabalara çevirirdi.
10:34
And I emailed him and I said,
218
618697
1630
Ona e-posta attım ve
10:36
"I believe you may have a very special brain anomaly
219
620327
2068
"Sizi özel yapan ve avcı ruha sahip olmanıza
10:38
that makes you special
220
622395
2399
ve korkusuz olmanıza neden olan bir beyin anormalliğine
10:40
and interested in the predatory spirit and fearless.
221
624794
4499
sahip olduğunuzu düşünüyorum.
10:45
Can I come and interview you
222
629293
1768
Bu özel beyin anormalliğinizle ilgili
10:46
about your special brain anomaly?"
223
631061
1667
sizinle röportaj yapabilir miyim?" dedim.
10:48
And he said, "Come on over."
224
632728
3483
"Gel." dedi.
10:52
So I went to Al Dunlap's grand Florida mansion
225
636211
2899
Al Dunlap'ın Florida'daki avcı hayvanlarla dolu
10:55
that was filled with sculptures of predatory animals.
226
639110
4734
büyük malikanesine gittim.
10:59
There were lions and tigers.
227
643844
3085
Aslanlar ve kaplanlar vardı.
11:02
He was taking me through the garden.
228
646929
1051
Beni bahçeden geçirdi.
11:03
There were falcons and eagles.
229
647980
2719
Şahinler ve kartallar vardı.
11:06
He was saying to me, "Over there you've got sharks."
230
650699
1730
"Orada köpekbaliklari var." diyordu.
11:08
He was saying this in a less effeminate way.
231
652429
2685
Bunu daha yumuşak bir tonda söylüyordu.
11:11
"You've got more sharks and you've got tigers."
232
655114
5721
"Daha fazla köpekbaliği ve kaplanlar var."
11:16
It was like Narnia.
233
660835
1995
Narnia gibiydi.
11:18
(Laughter)
234
662830
3290
(Gülüşmeler)
11:22
And then we went into his kitchen.
235
666120
2652
Sonra mutfağına gittik.
11:24
Now Al Dunlap would be brought in to save failing companies.
236
668772
4176
Al Dunlap batmakta olan şirketlerini başına gelirdi ve
11:28
He'd close down 30 percent of the workforce.
237
672948
2181
işgücünün yüzde 30'unu salardı.
11:31
And he'd quite often fire people with a joke.
238
675129
3271
Sıklıkla da insanları şaka yaparak kovardı.
11:34
For instance, one famous story about him,
239
678400
2805
Örneğin, onun hakkındaki ünlü bir hikayeye göre,
11:37
somebody came up to him and said, "I've just bought myself a new car."
240
681205
2915
birisi ona gelip "Yeni bir araba aldım." dedi.
11:40
And he said, "You may have a new car,
241
684120
1993
O da "Yeni bir araban olabilir,
11:42
but I'll tell you what you don't have, a job."
242
686113
5723
ama neyin olmadığını söyleyeyim: işin yok." dedi.
11:47
So in his kitchen -- he was standing there with his wife, Judy,
243
691836
2820
Mutfağında -- orada eşi Jud'yle ve koruması Sean'la
11:50
and his bodyguard Sean -- and I said, "You know how I said in my email
244
694656
2873
duruyordu -- ben de "E-postamda seni özel yapan bir beyin anormalliğine sahip
11:53
that you might have a special brain anomaly that makes you special?"
245
697529
3814
olduğunu söylemiştim, hatırlıyor musun?" dedim.
11:57
He said, "Yeah, it's an amazing theory.
246
701343
1600
"Evet, bu harika bir teori.
11:58
It's like Star Trek. You're going where no man has gone before."
247
702943
3233
Star Trek gibi. Daha önce hiç kimsenin gitmediği bir yere gidiyorsun." dedi.
12:02
And I said, "Well, some psychologists might say
248
706176
7851
Ben de "Bazı psikologlara göre
12:09
that this makes you ... " (Mumbles)
249
714027
2949
bu seni ..." (Geveler)
12:12
(Laughter)
250
716976
1651
(Gülüşmeler)
12:14
And he said, "What?"
251
718627
1767
"Ne?" dedi.
12:16
And I said, "A psychopath."
252
720394
2033
Ben de "Psikopat yapıyor" dedim.
12:18
And I said, "I've got a list of psychopathic traits in my pocket.
253
722427
4182
"Cebimde psikopatlık belirtilerinin listesi var.
12:22
Can I go through them with you?"
254
726609
2284
Seninle onların üzerinden geçebilir miyiz?" dedim.
12:24
And he looked intrigued despite himself,
255
728893
2617
Kendine rağmen ilgilenmişti
12:27
and he said, "Okay, go on."
256
731510
1399
ve "Tamam, devam et." dedi.
12:28
And I said, "Okay. Grandiose sense of self-worth."
257
732909
3434
Ben de "Kendini diğer insanlardan üstün görmek." dedim.
12:32
Which, I have to say, would have been hard for him to deny
258
736343
2499
Şunu söylemeliyim ki bunu reddetmek onun için çok zor olurdu
12:34
because he was standing underneath a giant oil painting of himself.
259
738842
3201
çünkü kendisinin yağlı boyadan devasa bir resminin altında duruyordu.
12:37
(Laughter)
260
742043
4477
(Gülüşmeler)
12:42
He said, "Well, you've got to believe in you!"
261
746520
3553
"Kendine inanmalısın" dedi.
12:45
And I said, "Manipulative."
262
750073
2595
"Manipülatif." dedim.
12:48
He said, "That's leadership."
263
752668
3051
"Buna liderlik denir." dedi.
12:51
And I said, "Shallow affect:
264
755719
1866
"Sığlık etkisi:
12:53
an inability to experience a range of emotions."
265
757585
2284
farklı duyguları hissetme yoksunluğu." dedim.
12:55
He said, "Who wants to be weighed down by some nonsense emotions?"
266
759869
3617
"Kim saçma sapan duygularının onu aşağı çekmesini ister ki?" dedi.
12:59
So he was going down the psychopathic checklist,
267
763486
2467
Psikopatlık belirti listesinin üzerinden geçiyordu
13:01
basically turning it into "Who Moved My Cheese?"
268
765953
3233
ve onu "Peynirimi Kim Aldı?"ya dönüştürdü. (ç.n. "Who Moved My Cheese? çok satan bir kitap.)
13:05
(Laughter)
269
769186
3995
(Gülüşmeler)
13:09
But I did notice something happening to me the day I was with Al Dunlap.
270
773181
2700
Al Dunlap ile geçirdiğim gün, bana bir şeyler olduğunu fark ettim.
13:11
Whenever he said anything to me that was kind of normal --
271
775881
2588
Bana normal gibi gözüken bir şeyler söylediğinde,
13:14
like he said no to juvenile delinquency.
272
778469
3166
örneğin çocuk suçlarına hayır dedi.
13:17
He said he got accepted into West Point,
273
781635
1386
West Point'e kabul edildiğini
13:18
and they don't let delinquents in West Point.
274
783021
3248
ve West Point'e çocuk suçluların kabul edilmediğini söyledi.
13:22
He said no to many short-term marital relationships.
275
786269
2849
Kısa süreli çok evliliğe hayır dedi.
13:25
He's only ever been married twice.
276
789118
1485
Sadece iki kere evlenmişti.
13:26
Admittedly, his first wife cited in her divorce papers
277
790603
3234
İlk eşi boşanma belgelerinde
13:29
that he once threatened her with a knife
278
793837
2167
onu bir kere bıçakla tehdit ettiğini
13:31
and said he always wondered what human flesh tasted like,
279
796004
2566
ve insan etinin tadını hep merak ettiğini söylemişti.
13:34
but people say stupid things to each other in bad marriages in the heat of an argument
280
798570
3967
Ama kötü evliliklerde, tartışmanın şiddetiyle insanlar aptalca şeyler söyleyebilirler.
13:38
and his second marriage has lasted 41 years.
281
802537
3099
İkinci evliliği 41 yıl sürmüştü.
13:41
So whenever he said anything to me that just seemed kind of non-psychopathic,
282
805636
3619
Söylediği her psikopatça olmayan şeyde
13:45
I thought to myself, well I'm not going to put that in my book.
283
809255
3514
kendi kendime, bunu kitabıma koymayacağım diye düşündüm.
13:48
And then I realized that becoming a psychopath spotter
284
812769
3967
Sonra da bir psikopat tanıyıcısı olmanın
13:52
had turned me a little bit psychopathic.
285
816736
3700
beni bir psikopata dönüştürdüğünü gördüm.
13:56
Because I was desperate to shove him in a box marked psychopath.
286
820436
4968
Çünkü onu üzerinde psikopat yazan bir kutuya koymak istiyordum.
14:01
I was desperate to define him by his maddest edges.
287
825404
4666
Onu en çılgın yönleriyle tanımlamak istiyordum.
14:05
And I realized, oh my God. This is what I've been doing for 20 years.
288
830070
3267
Sonra, aman tanrım dedim. Son 20 yıldır bunu yapıyorum.
14:09
It's what all journalists do.
289
833337
1700
Bütün gazeteciler bunu yapıyorlar.
14:10
We travel across the world with our notepads in our hands,
290
835037
3484
Elimizde not defterlerimiz dünyayı dolaşırız
14:14
and we wait for the gems.
291
838521
1899
ve mücevherleri ararız.
14:16
And the gems are always the outermost aspects
292
840420
4528
Bu mücevherler de her zaman
14:20
of our interviewee's personality.
293
844948
2039
röportaj yaptığımız kişinin derinliklerinde olur.
14:22
And we stitch them together like medieval monks.
294
846987
3252
Orta çağ din adamları gibi onları birbirine dikeriz.
14:26
And we leave the normal stuff on the floor.
295
850239
3865
Normal şeyleri de geride bırakırız.
14:30
And this is a country that over-diagnoses certain mental disorders hugely.
296
854104
7167
Bu ülkede bazı zihinsel bozukluklar oldukça sık teşhis ediliyor.
14:37
Childhood bipolar -- children as young as four
297
861271
3066
Bipolar çocuklar -- dört yaşındaki çocuklara
14:40
are being labeled bipolar
298
864337
1950
bipolar teşhisi konuluyor,
14:42
because they have temper tantrums,
299
866287
2383
neden? Öfke nöbetleri geçirdikleri için,
14:44
which scores them high on their bipolar checklist.
300
868670
4384
bu da bipolar belirtilerinde üst sıralarda.
14:48
When I got back to London, Tony phoned me.
301
873054
4383
Londra'ya geri döndüğümde, Tony beni aradı.
14:53
He said, "Why haven't you been returning my calls?"
302
877437
2850
"Neden telefonlarıma cevap vermiyorsun?" dedi.
14:56
I said, "Well they say that you're a psychopath."
303
880287
3392
"Senin psikopat olduğunu söylüyorlar." dedim.
14:59
And he said, "I'm not a psychopath."
304
883679
2294
"Ben psikopat değilim.
15:01
He said, "You know what, one of the items on the checklist is lack of remorse,
305
885973
2896
Onların listesindeki maddelerden biri acımasızlık,
15:04
but another item on the checklist is cunning, manipulative.
306
888869
3285
ama diğeri ise kurnazlık ve manipülasyon yapma.
15:08
So when you say you feel remorse for your crime,
307
892154
2585
Suçun için pişman olduğunu söylediğinde,
15:10
they say, 'Typical of the psychopath
308
894739
1764
'Tipik psikopat davranışı,
15:12
to cunningly say he feels remorse when he doesn't.'
309
896503
3385
pişman olmadığı halde, kurnazca pişmanım demek.'
15:15
It's like witchcraft. They turn everything upside-down."
310
899888
3499
Büyücülük yapıyorlar. Her şeyi ters yüz çeviriyorlar.
15:19
He said, "I've got a tribunal coming up.
311
903387
2482
Duruşma zamanım yaklaşıyor.
15:21
Will you come to it?"
312
905869
2371
Ona gelecek misin?" dedi.
15:24
So I said okay.
313
908240
1915
Olur dedim.
15:26
So I went to his tribunal.
314
910155
2892
Duruşmasına gittim.
15:28
And after 14 years in Broadmoor, they let him go.
315
913047
4457
Broadmoor'da 14 yıldan sonra, çıkmasına izin verdiler.
15:33
They decided that he shouldn't be held indefinitely
316
917504
3248
Yeniden suç işleme olasılığının ortalamadan yüksek olduğu anlamına gelen
15:36
because he scores high on a checklist
317
920752
3136
listedeki belirtilerin çoğuna sahip diye
15:39
that might mean that he would have a greater than average chance of recidivism.
318
923888
5383
sınırsız olarak tutulmaması gerektiğine karar verdiler.
15:45
So they let him go.
319
929271
1883
Gitmesine izin verdiler.
15:47
And outside in the corridor he said to me,
320
931154
1709
Koridorun dışında bana şöyle dedi:
15:48
"You know what, Jon?
321
932863
1543
"Biliyor musun Jon?
15:50
Everyone's a bit psychopathic."
322
934406
2423
Herkes biraz psikopat.
15:52
He said, "You are. I am. Well obviously I am."
323
936829
4082
Sen öylesin. Ben öyleyim. Şey, ben tabii ki öyleyim."
15:56
I said, "What are you going to do now?"
324
940911
2500
Ben "Şimdi ne yapacaksın?" dedim.
15:59
He said, "I'm going to go to Belgium
325
943411
2718
"Belçika'ya gideceğim,
16:02
because there's a woman there that I fancy.
326
946129
1800
orada hoşlandığım bir kadın var.
16:03
But she's married, so I'm going to have to get her split up from her husband."
327
947929
3199
Ama o evli. O yüzden onu eşinden ayırmam gerekecek." dedi.
16:07
(Laughter)
328
951128
4593
(Gülüşmeler)
16:11
Anyway, that was two years ago,
329
955721
3056
Bu iki yıl önceydi
16:14
and that's where my book ended.
330
958777
2007
ve kitabım burada bitti.
16:16
And for the last 20 months everything was fine.
331
960784
4467
20 aydır her şey yolunda gidiyordu.
16:21
Nothing bad happened.
332
965251
2134
Kötü bir şey olmadı.
16:23
He was living with a girl outside London.
333
967385
1871
Londra'nın dışında bir kızla yaşıyordu.
16:25
He was, according to Brian the Scientologist,
334
969256
1978
Scientoloji üyesi Brian'a göre
16:27
making up for lost time -- which I know sounds ominous,
335
971234
3364
kaybettiği zamanı yerine koyuyordu, bu kulağa kötü geliyor,
16:30
but isn't necessarily ominous.
336
974600
1700
ama ille de kötü olmak zorunda değil.
16:32
Unfortunately, after 20 months,
337
976300
2583
Ne yazık ki 20 ay sonra,
16:34
he did go back to jail for a month.
338
978883
2384
bir aylığına hapse girdi.
16:37
He got into a fracas in a bar, he called it --
339
981267
4366
Bir bar kavgasına karıştı
16:41
ended up going to jail for a month,
340
985633
2068
ve bir aylığına hapse girdi.
16:43
which I know is bad,
341
987701
1050
Biliyorum bu kötü,
16:44
but at least a month implies that whatever the fracas was,
342
988751
3233
ama en azından bir ay hapis cezası alması,
16:47
it wasn't too bad.
343
991984
2533
kavganın o kadar da kötü olmadığını gösteriyor.
16:50
And then he phoned me.
344
994517
3288
Daha sonra beni aradı.
16:53
And you know what, I think it's right that Tony is out.
345
997805
4549
Biliyor musunuz? Bence Tony'nin dışarıda olması doğru.
16:58
Because you shouldn't define people by their maddest edges.
346
1002354
3901
Bence insanları en çılgın halleriyle değerlendirmemelisiniz.
17:02
And what Tony is, is he's a semi-psychopath.
347
1006255
3482
Tony, yarı-psikopat.
17:05
He's a gray area in a world that doesn't like gray areas.
348
1009737
5700
O gri bölgede ve gri bölgeleri sevmeyen bir dünyada yaşıyor.
17:11
But the gray areas are where you find the complexity,
349
1015437
4418
Ama o gri bölgelerde karışıklığı bulabilirsiniz,
17:15
it's where you find the humanity
350
1019855
3382
insanlığı
17:19
and it's where you find the truth.
351
1023237
2902
ve gerçeği.
17:22
And Tony said to me,
352
1026139
2114
Tony bana şöyle dedi:
17:24
"Jon, could I buy you a drink in a bar?
353
1028253
3885
"Jon, sana bir barda içki ısmarlayabilir miyim?
17:28
I just want to thank you for everything you've done for me."
354
1032138
3307
Benim için yaptıklarından dolayı sana teşekkür etmek istiyorum."
17:31
And I didn't go. What would you have done?
355
1035445
5056
Gitmedim. Siz ne yapardınız?
17:36
Thank you.
356
1040501
1310
Teşekkür ederim.
17:37
(Applause)
357
1041811
16761
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Jon Ronson - Writer, filmmakerJon Ronson is a writer and documentary filmmaker who dips into every flavor of madness, extremism and obsession.
Why you should listen
For his latest book, So You've Been Publicly Shamed, Jon Ronson spent three years traveling the world and talking to people who'd been subjected to high-profile public shamings. Whatever their transgression, the response was to be faced by an angry mob, as Ronson calls them "collective outrage circles" devoted to tearing down said person from any position of power. It does not, Ronson suggests gently, reflect so well on society as a whole.
In a previous book, The Psychopath Test, Ronson explored the unnerving world of psychopaths -- a group that includes both incarcerated killers and, one of his subjects insists, plenty of CEOs. In his books, films and articles, Ronson explores madness and obsession of all kinds, from the US military's experiments in psychic warfare to the obscene and hate-filled yet Christian rap of the Insane Clown Posse. He wrote a column for the Guardian, hosted an essay program on Radio 4 in the United Kingdom, and contributes to This American Life.
Jon Ronson | Speaker | TED.com