TED Salon U.S. Air Force
Sarah T. Stewart: Where did the Moon come from? A new theory
Sarah T. Stewart: Ay nereden geldi? Yeni bir teori
Filmed:
Readability: 4
2,805,305 views
Dünya ve Ay tek yumurta ikizleri gibidir, tamamen aynı materyalden oluşmuşlardır -- bu epey ilginç, çünkü hakkında bilgi sahibi olduğumuz diğer gök cisimlerinden hiçbiri, bu tür bir kimyasal ilişkiyi paylaşmıyor. Bu özel bağlantıdan sorumlu olan şey nedir? Bir gezegen bilim insanı ve MacArthur "Dahisi" olan Sarah T. Stewart buna bir cevap ararken, yeni bir astronomik obje türü keşfetti -- bir sinesti -- ve Ayın kökeni gizemini çözmek için yeni bir yol buldu.
Sarah T. Stewart - Planetary scientist
Sarah T. Stewart specializes in the study of collisions in the solar system. Full bio
Sarah T. Stewart specializes in the study of collisions in the solar system. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Nobody likes to make a mistake.
0
1161
2331
Kimse hata yapmayı sevmez.
00:16
And I made a whopping one.
1
4462
1847
Ben kocaman bir hata yaptım.
00:19
And figuring out what I did wrong
led to a discovery
led to a discovery
2
7534
5298
Nerede yanlış yaptığımı düşünmem,
Dünya ve Ay hakkında düşünme biçimimizi
tamamen değiştiren bir keşfe yol açtı.
tamamen değiştiren bir keşfe yol açtı.
00:24
that completely changes the way
we think about the Earth and Moon.
we think about the Earth and Moon.
3
12856
3497
00:29
I'm a planetary scientist,
4
17531
1920
Ben bir gezegen bilim insanıyım
00:31
and my favorite thing to do
is smash planets together.
is smash planets together.
5
19475
3730
ve en sevdiğim şey,
gezegenleri paramparça etmek.
gezegenleri paramparça etmek.
00:35
(Laughter)
6
23229
1011
(Gülüşmeler)
00:36
In my lab, I can shoot at rocks
using cannons like this one.
using cannons like this one.
7
24264
5819
Laboratuvarımda, şunun gibi toplarla
kayalara ateş edebiliyorum.
kayalara ateş edebiliyorum.
00:43
(Cannon shot)
8
31120
1246
(Top ateşi)
00:44
(Laughter)
9
32762
1075
(Gülüşmeler)
00:46
In my experiments, I can generate
the extreme conditions
the extreme conditions
10
34278
4032
Deneylerimde, gezegen oluşumu esnasındaki
00:50
during planet formation.
11
38334
1626
aşırı koşulları oluşturabiliyorum.
00:52
And with computer models,
I can collide whole planets together
I can collide whole planets together
12
40775
4018
Bilgisayar modelleriyle de
gezegenleri çarpıştırabiliyorum,
gezegenleri çarpıştırabiliyorum,
00:56
to make them grow,
13
44817
1710
onları büyütmek için
00:58
or I can destroy them.
14
46551
1587
veya onları yok edebiliyorum.
01:00
(Laughter)
15
48162
1077
(Gülüşmeler)
01:02
I want to understand
how to make the Earth and the Moon
how to make the Earth and the Moon
16
50354
4424
Dünya ve Ay'ın nasıl oluştuğunu
ve Dünya'nın neden diğer gezegenlerden
çok farklı olduğunu anlamak istiyorum.
çok farklı olduğunu anlamak istiyorum.
01:06
and why the Earth is so different
from other planets.
from other planets.
17
54802
3240
01:11
The leading idea for the origin
of the Earth and Moon
of the Earth and Moon
18
59414
3737
Dünya ve Ay'ın kökenleri için ana fikre
01:15
is called the "giant impact theory."
19
63175
1955
"dev çarpışma teorisi" deniyor.
01:18
The theory states that a Mars-sized body
struck the young Earth,
struck the young Earth,
20
66011
3408
Teori, Mars boyutunda bir cismin
yeni Dünya'ya çarptığını
yeni Dünya'ya çarptığını
ve Ay'ın, gezegen etrafındaki yıkıntı
disklerden oluştuğunu ifade ediyor.
disklerden oluştuğunu ifade ediyor.
01:21
and the Moon formed from
the debris disc around the planet.
the debris disc around the planet.
21
69443
5325
01:28
The theory can explain
so many things about the Moon,
so many things about the Moon,
22
76061
3211
Teori Ay ile ilgili
birçok şeyi açıklayabiliyor,
birçok şeyi açıklayabiliyor,
01:31
but it has a huge flaw:
23
79296
2021
fakat büyük bir kusuru var:
01:34
it predicts that the Moon is mostly made
from the Mars-sized planet,
from the Mars-sized planet,
24
82051
4531
Ay'ın çoğunlukla Mars boyutundaki
gezegenden oluştuğunu
gezegenden oluştuğunu
01:38
that the Earth and the Moon
are made from different materials.
are made from different materials.
25
86606
3344
ve Dünya ile Ay'ın farklı materyallerden
oluştuğunu öngörüyor.
oluştuğunu öngörüyor.
01:42
But that's not what we see.
26
90504
1661
Fakat gördüğümüz şey bu değil.
01:45
The Earth and the Moon
are actually like identical twins.
are actually like identical twins.
27
93154
3717
Dünya ve Ay aslında
tek yumurta ikizleri gibidir.
tek yumurta ikizleri gibidir.
01:49
The genetic code of planets is written
in the isotopes of the elements.
in the isotopes of the elements.
28
97704
4897
Gezegenlerin genetik kodları,
ögelerin izotoplarında yazılıdır.
ögelerin izotoplarında yazılıdır.
01:54
The Earth and Moon
have identical isotopes.
have identical isotopes.
29
102625
2869
Dünya ve Ay, aynı izotopa sahipler.
01:57
That means that the Earth and Moon
are made from the same materials.
are made from the same materials.
30
105518
4641
Bu da Dünya ve Ay'ın aynı
materyallerden oluştuğu anlamına geliyor.
materyallerden oluştuğu anlamına geliyor.
02:03
It's really strange that the Earth
and the Moon are twins.
and the Moon are twins.
31
111080
3623
Dünya ve Ay'ın tek yumurta ikizleri
olması gerçekten tuhaf.
olması gerçekten tuhaf.
02:07
All of the planets are made
from different materials,
from different materials,
32
115160
2636
Bütün gezegenler farklı
materyallerden yapılmıştır,
materyallerden yapılmıştır,
02:09
so they all have different isotopes,
33
117820
2129
yani hepsinin farklı izotopu vardır,
02:11
they all have their own genetic code.
34
119973
2055
hepsinin kendi genetik kodu vardır.
02:14
No other planetary bodies
have the same genetic relationship.
have the same genetic relationship.
35
122695
4456
Diğer hiçbir gezegen cismi,
aynı genetik ilişkiye sahip değil.
aynı genetik ilişkiye sahip değil.
02:19
Only the Earth and Moon are twins.
36
127824
2447
Yalnızca Dünya ve Ay ikizlerdir.
02:23
When I started working
on the origin of the Moon,
on the origin of the Moon,
37
131588
2575
Ay'ın kökeni üzerinde
çalışmaya başladığım zaman,
çalışmaya başladığım zaman,
02:26
there were scientists that wanted to
reject the whole idea of the giant impact.
reject the whole idea of the giant impact.
38
134187
4077
dev çarpışma fikrini tamamen
reddetmek isteyen bilim insanları vardı.
reddetmek isteyen bilim insanları vardı.
02:30
They didn't see any way for this theory
to explain the special relationship
to explain the special relationship
39
138288
4181
Bu teorinin hiçbir şekilde
Dünya ve Ay arasındaki bu özel ilişkiyi
Dünya ve Ay arasındaki bu özel ilişkiyi
02:34
between the Earth and the Moon.
40
142493
1736
açıklayamayacağını düşünüyorlardı.
02:36
We were all trying to think of new ideas.
41
144729
2554
Hepimiz yeni fikirler
üretmeye çalışıyorduk.
üretmeye çalışıyorduk.
02:40
The problem was,
there weren't any better ideas.
there weren't any better ideas.
42
148084
2980
Sorun şuydu ki, daha iyi bir fikir yoktu.
02:43
All of the other ideas
had even bigger flaws.
had even bigger flaws.
43
151768
3534
Diğer tüm fikirler, daha büyük
kusurlara sahiplerdi.
kusurlara sahiplerdi.
02:48
So we were trying to rescue
the giant impact theory.
the giant impact theory.
44
156437
3622
Bu yüzden, dev çarpışma teorisini
kurtarmaya çalışıyorduk.
kurtarmaya çalışıyorduk.
02:53
A young scientist in my group suggested
that we try changing the spin
that we try changing the spin
45
161376
4881
Grubumdaki genç bir bilim insanı,
dev çarpışmanın dönüşünü
değiştirmeye çalıştığımızı öne sürdü.
değiştirmeye çalıştığımızı öne sürdü.
02:58
of the giant impact.
46
166281
1365
02:59
Maybe making the Earth spin faster
could mix more material
could mix more material
47
167670
4394
Belki de Dünya'nın
daha hızlı dönmesini sağlamak,
daha hızlı dönmesini sağlamak,
daha çok materyali karıştırabilir
ve Ay'ı açıklayabilirdi.
ve Ay'ı açıklayabilirdi.
03:04
and explain the Moon.
48
172088
1839
03:06
The Mars-sized impactor had been chosen
49
174623
2683
Seçilen, Mars boyutundaki
çarpma aygıtı oldu
çarpma aygıtı oldu
03:09
because it could make the Moon
50
177330
1743
çünkü o Ay'ı oluşturabilirdi
03:11
and make the length of Earth's day.
51
179097
2941
ve Dünya gününün
uzunluğunu oluşturabilirdi.
uzunluğunu oluşturabilirdi.
03:15
People really liked
that part of the model.
that part of the model.
52
183227
2202
İnsanlar modelin bu kısmını
gerçekten sevdiler.
gerçekten sevdiler.
03:18
But what if something else determined
the length of Earth's day?
the length of Earth's day?
53
186481
3417
Peki Dünya'nın gün uzunluğunu
başka bir şey belirleseydi ne olurdu?
başka bir şey belirleseydi ne olurdu?
03:22
Then there would be many more possible
giant impacts that could make the Moon.
giant impacts that could make the Moon.
54
190484
4722
O zaman Ay'ı oluşturabilecek daha çok
olası dev çarpışmalar olurdu.
olası dev çarpışmalar olurdu.
03:28
I was curious about what could happen,
55
196444
2665
Ne olabileceğini merak ettim,
03:31
so I tried simulating
faster-spinning giant impacts,
faster-spinning giant impacts,
56
199133
4387
o yüzden daha hızlı dönen dev
çarpışmaların benzerini yapmayı denedim
çarpışmaların benzerini yapmayı denedim
03:35
and I found that it is possible
57
203544
2484
ve gezegendeki materyalle
03:38
to make a disc out of the same
mixture of materials as the planet.
mixture of materials as the planet.
58
206052
3878
aynı karışımından bir disk
oluşturmanın mümkün olduğunu buldum.
oluşturmanın mümkün olduğunu buldum.
03:42
We were pretty excited.
59
210871
2010
Epey heyecanlıydık.
03:44
Maybe this was the way
to explain the Moon.
to explain the Moon.
60
212905
2672
Ay'ı açıklamanın yolu belki de buydu.
03:48
The problem is, we also found
that that's just not very likely.
that that's just not very likely.
61
216950
5304
Sorun şu ki, bunun
olası olmadığını bulmuştuk.
olası olmadığını bulmuştuk.
03:54
Most of the time, the disc
is different from the planet,
is different from the planet,
62
222278
3080
Çoğu zaman disk, gezegenden farklıdır
03:57
and it looked like
making our Moon this way
making our Moon this way
63
225382
2837
ve Ay'ımızı bu şekilde oluşturmak,
04:00
would be an astronomical coincidence,
64
228243
3157
astronomik bir rastlantı gibi görünüyordu
ve Ay'ın Dünya'yla olan özel bağının
bir kaza olduğu fikrini kabul etmek
bir kaza olduğu fikrini kabul etmek
04:04
and it was just hard
for everyone to accept the idea
for everyone to accept the idea
65
232243
2984
04:07
that the Moon's special connection
to Earth was an accident.
to Earth was an accident.
66
235251
3811
herkes için kolay değildi.
04:13
The giant impact theory
was still in trouble,
was still in trouble,
67
241220
2750
Dev çarpışma teorisinin
başı hala dertteydi
başı hala dertteydi
04:16
and we were still trying to figure out
how to make the Moon.
how to make the Moon.
68
244911
3139
ve Ay'ı nasıl yapacağımızı
hâlâ çözmeye çalışıyorduk.
hâlâ çözmeye çalışıyorduk.
04:21
Then came the day
when I realized my mistake.
when I realized my mistake.
69
249932
3964
Daha sonra hatamı fark ettiğim gün geldi.
04:27
My student and I were looking at the data
from these fast-spinning giant impacts.
from these fast-spinning giant impacts.
70
255471
4939
Öğrencim ve ben, bu hızlı dönen dev
çarpışmaların verilerine bakıyorduk.
çarpışmaların verilerine bakıyorduk.
04:32
On that day, we weren't actually
thinking about the Moon,
thinking about the Moon,
71
260434
2682
O gün aslında Ay'ı düşünmüyorduk,
04:35
we were looking at the planet.
72
263140
1655
gezegene bakıyorduk.
04:36
The planet gets super-hot
and partially vaporized
and partially vaporized
73
264819
2539
Gezegen, çarpışmanın etkisiyle
fazla sıcak ve kısmen buharlaşan
bir hâle dönüşüyor.
bir hâle dönüşüyor.
04:39
from the energy of the impact.
74
267382
2166
04:43
But the data didn't look like a planet.
75
271479
1998
Fakat veriler, gezegene benzemiyordu.
04:45
It looked really strange.
76
273501
1423
Çok tuhaf görünüyordu.
04:47
The planet was weirdly
connected to the disc.
connected to the disc.
77
275388
2397
Gezegen tuhaf bir biçimde
diskle bağlantılıydı.
diskle bağlantılıydı.
04:51
I got that super-excited feeling
78
279433
2787
Yanlış olan bir şey aslında çok ilginç
bir şeye dönüştüğü zaman hissedilen
bir şeye dönüştüğü zaman hissedilen
04:54
when something really wrong
might be something really interesting.
might be something really interesting.
79
282244
3701
o aşırı heyecanı hissettim.
05:00
In all of my calculations,
80
288011
1328
Tüm hesaplamalarımda
05:01
I had assumed there was a planet
with a separate disc around it.
with a separate disc around it.
81
289363
3260
etrafında ayrı bir disk bulunan
bir gezegen olduğunu varsaymıştım.
bir gezegen olduğunu varsaymıştım.
Diskin içinde olanı hesaplamamız,
05:04
Calculating what was in the disc
was how we tested
was how we tested
82
292647
2425
Ay'ı bir çarpışmanın oluşturup
oluşturamayacağını test etme biçimimizdi.
oluşturamayacağını test etme biçimimizdi.
05:07
whether an impact could make the Moon.
83
295096
2401
05:10
But it didn't look that simple anymore.
84
298828
2178
Fakat artık bu kadar basit görünmüyordu.
05:15
We were making the mistake
85
303756
3083
Bir gezegenin her zaman
bir gezegene benzeyeceğini düşünerek,
bir gezegene benzeyeceğini düşünerek,
05:18
of thinking that a planet was always
going to look like a planet.
going to look like a planet.
86
306863
4281
hata yapıyorduk.
05:24
On that day, I knew that a giant impact
was making something completely new.
was making something completely new.
87
312190
6919
O gün, dev bir çarpışmanın tamamen
yeni bir şey yarattığını biliyordum.
yeni bir şey yarattığını biliyordum.
05:33
I've had eureka moments.
88
321133
1826
Beklenmedik keşif anları yaşadım.
05:35
This was not one of them.
89
323655
1619
Bu, onlardan birisi değildi.
05:37
(Laughter)
90
325298
1167
(Gülüşmeler)
05:38
I really didn't know what was going on.
91
326489
2913
Neler olup bittiğini
gerçekten bilmiyordum.
gerçekten bilmiyordum.
05:42
I had this strange, new object
in front of me
in front of me
92
330062
2152
Önümde bu garip, yeni obje
05:44
and the challenge
to try and figure it out.
to try and figure it out.
93
332238
2781
ve deneyip çözme mücadelesi vardı.
05:48
What do you do when faced
with the unknown?
with the unknown?
94
336473
2914
Bilinmeyenle karşılaştığınızda
ne yaparsınız?
ne yaparsınız?
05:52
How do you even start?
95
340054
1681
İşe nasıl başlarsınız?
05:55
We questioned everything:
96
343058
1769
Her şeyi sorguladık:
05:57
What is a planet?
97
345400
1195
O bir gezegen miydi?
05:58
When is a planet no longer
a planet anymore?
a planet anymore?
98
346619
2304
Ne zaman bir gezegendi
ve ne zaman olmayı bıraktı?
ve ne zaman olmayı bıraktı?
06:01
We played with new ideas.
99
349320
2871
Yeni fikirlerle oynadık.
06:04
We had to get rid
of our old way of thinking,
of our old way of thinking,
100
352969
2184
Eski düşünme biçimimizden
kurtulmamız lazımdı
kurtulmamız lazımdı
06:07
and by playing, I could
throw away all of the data,
throw away all of the data,
101
355177
3625
ve oynayarak, tüm verileri,
gerçek dünyanın bütün kurallarını
gerçek dünyanın bütün kurallarını
06:10
all of the rules of the real world,
102
358826
1913
bir kenara atabilirdim
06:12
and free my mind to explore.
103
360763
2285
ve keşfetmek için
zihnimi boşaltabilirdim.
zihnimi boşaltabilirdim.
06:16
And by making a mental space
104
364711
1926
Acayip fikirleri deneyebileceğim
06:19
where I could try out outrageous ideas
105
367501
2576
ve sonra onları test etmek için
06:23
and then bring them back
into the real world to test them,
into the real world to test them,
106
371233
3434
gerçek dünyaya geri götürebileceğim
bir ruhsal alan yaratarak
bir ruhsal alan yaratarak
06:27
I could learn.
107
375331
1354
öğrenebilirdim.
06:31
And by playing, we learned so much.
108
379423
2976
Oynayarak, çok şey öğrendik.
06:34
I combined my lab experiments
with computer models
with computer models
109
382880
3458
Laboratuvar deneylerimi
bilgisayar modelleriyle birleştirdim
bilgisayar modelleriyle birleştirdim
ve en dev çarpışmalardan sonra
Dünya'nın çok sıcak olduğunu,
Dünya'nın çok sıcak olduğunu,
06:38
and discovered that
after most giant impacts,
after most giant impacts,
110
386362
2582
06:40
the Earth is so hot, there's no surface.
111
388968
2162
bir yüzeyin olmadığını keşfettim.
06:43
There's just a deep layer of gas
that gets denser and denser with depth.
that gets denser and denser with depth.
112
391154
3590
Yalnızca, derinlikle birlikte gittikçe
yoğunlaşan derin bir gaz katmanı var.
yoğunlaşan derin bir gaz katmanı var.
06:47
The Earth would have been like Jupiter.
113
395289
2003
Dünya Jüpiter gibi olabilirdi.
06:49
There's nothing to stand on.
114
397316
1516
Üzerinde durulacak bir şey yok.
06:52
And that was just part of the problem.
115
400373
2872
Problemin bir kısmı da bu.
06:55
I wanted to understand the whole problem.
116
403269
2374
Bütün problemi anlamak istiyordum.
06:58
I couldn't let go of the challenge
to figure out what was really going on
to figure out what was really going on
117
406242
3911
Dev çarpışmalarda neler olduğunu
çözmeye çalışma
mücadelesini bırakamıyordum.
mücadelesini bırakamıyordum.
07:02
in giant impacts.
118
410177
1469
07:04
It took almost two years
119
412719
1591
Eski fikirleri atıp
07:07
of throwing away old ideas
120
415191
1790
verileri anladığımız
07:09
and building new ones
121
417733
1542
ve Ay için ne anlama
geldiklerini bildiğimiz
geldiklerini bildiğimiz
07:11
that we understood the data
122
419941
1884
yeni fikirler üretmek
07:14
and knew what it meant for the Moon.
123
422637
1809
neredeyse iki senemi aldı.
07:17
I discovered a new type
of astronomical object.
of astronomical object.
124
425811
4363
Yeni bir tür astronomik obje keşfettim.
07:23
It's not a planet.
125
431168
1419
Bir gezegen değildi.
07:25
It's made from planets.
126
433087
1495
Gezegenlerden oluşuyordu.
07:27
A planet is a body whose self-gravity
127
435733
2518
Gezegen, kendi yer çekimi
ona yuvarlak şeklini verebilecek
kadar güçlü olan bir cisimdir.
kadar güçlü olan bir cisimdir.
07:30
is strong enough to give it
its rounded shape.
its rounded shape.
128
438275
2570
07:32
It spins around all together.
129
440869
1794
Hep birlikte kendi etrafında dönerler.
07:35
Make it hotter and spin it faster,
130
443415
2719
Daha sıcak olursa ve daha hızlı dönerse,
07:38
the equator gets bigger and bigger
until it reaches a tipping point.
until it reaches a tipping point.
131
446158
3813
ekvator bir taşma noktasına
ulaşana kadar büyür ve büyür.
ulaşana kadar büyür ve büyür.
07:42
Push past the tipping point,
132
450629
1642
Taşma noktasını iterek ilerler
07:44
and the material at the equator
spreads into a disc.
spreads into a disc.
133
452295
4097
ve ekvatordaki materyal,
bir diske dönüşerek yayılır.
bir diske dönüşerek yayılır.
07:48
It's now broken all the rules
of being a planet.
of being a planet.
134
456953
2769
Artık bir gezegen olmanın
bütün kurallarını yıkmıştır.
bütün kurallarını yıkmıştır.
07:52
It can't spin around together anymore,
135
460215
2395
Artık kendi etrafında dönemez,
07:54
its shape keeps changing
as it gets bigger and bigger;
as it gets bigger and bigger;
136
462634
2661
büyüdükçe ve büyüdükçe
şekli de değişmeye devam eder;
şekli de değişmeye devam eder;
07:57
the planet has become something new.
137
465319
1967
gezegen yeni bir şey olmuştur.
08:00
We gave our discovery its name:
138
468771
2910
Keşfimize isim verdik:
08:04
synestia.
139
472610
1323
sinesti.
08:06
We named it after the goddess Hestia,
140
474402
2182
Adını Hestia adlı tanrıçadan aldı,
08:08
the Greek goddess of the hearth and home,
141
476608
2306
Yunan, aile ocağı tanrıçası,
08:10
because we think the Earth became one.
142
478938
2282
çünkü Dünya'nın da
öyle olduğunu düşünüyoruz.
öyle olduğunu düşünüyoruz.
08:13
The prefix means "all together,"
143
481244
1551
Ön eki "hep birlikte" anlamına geliyor,
08:14
to emphasize the connection
between all of the material.
between all of the material.
144
482819
2797
bütün materyaller arasındaki
bağlantıyı vurguluyor.
bağlantıyı vurguluyor.
08:18
A synestia is what a planet becomes
145
486640
3202
Sinesti, ısı ve dönüşü
onun küre şeklinin sınırını yıktığında,
gezegenin dönüştüğü şeydir.
gezegenin dönüştüğü şeydir.
08:21
when heat and spin push it over the limit
of a spheroidal shape.
of a spheroidal shape.
146
489866
4450
08:27
Would you like to see a synestia?
147
495691
2490
Bir sinesti görmek ister misiniz?
08:30
(Cheers)
148
498205
2039
(Tezahürat)
08:33
In this visualization
of one of my simulations,
of one of my simulations,
149
501554
3932
Simülasyonlarımdan bir tanesinin
bu görselleştirmesinde,
bu görselleştirmesinde,
08:37
the young Earth is already spinning
quickly from a previous giant impact.
quickly from a previous giant impact.
150
505510
4294
genç Dünya, önceki dev bir
çarpışmayla hali hazırda dönüyor.
çarpışmayla hali hazırda dönüyor.
08:42
Its shape is deformed, but our planet
would be recognizable
would be recognizable
151
510663
3236
Şekli bozulmuş, fakat gezegenimiz
08:45
by the water on its surface.
152
513923
1906
yüzeyindeki sudan tanınabilir.
08:48
The energy from the impact
vaporizes the surface,
vaporizes the surface,
153
516692
3857
Çarpışmanın enerjisi yüzeyi, suyu,
08:52
the water, the atmosphere,
154
520573
1522
atmosferi buharlaştırıyor
08:54
and mixes all of the gases together
in just a few hours.
in just a few hours.
155
522119
3923
ve yalnızca birkaç saatte
bütün gazları karıştırıyor.
bütün gazları karıştırıyor.
08:59
We discovered that many
giant impacts make synestias,
giant impacts make synestias,
156
527414
3619
Birçok dev çarpışmanın
sinestiler oluşturduğunu keşfettik,
sinestiler oluşturduğunu keşfettik,
09:03
but these burning, bright objects
don't live very long.
don't live very long.
157
531566
2977
fakat bu yanan, parlak objeler
çok fazla yaşamıyorlar.
çok fazla yaşamıyorlar.
09:06
They cool down, shrink
and turn back into planets.
and turn back into planets.
158
534567
3536
Soğuyorlar, sönüyorlar
ve gezegene dönüşüyorlar.
ve gezegene dönüşüyorlar.
09:11
While rocky planets
like Earth were growing,
like Earth were growing,
159
539266
2423
Dünya gibi kayalıklı gezegenler büyüyordu,
09:13
they probably turned into synestias
one or more times.
one or more times.
160
541713
3526
muhtemelen bir veya daha fazla kez
sinestiye dönüştüler.
sinestiye dönüştüler.
09:19
A synestia gives us a new way to solve
the problem of the origin of the Moon.
the problem of the origin of the Moon.
161
547338
5740
Bir sinesti, bizlere ayın kökeni
sorununu çözmek için yeni bir yol sunar.
sorununu çözmek için yeni bir yol sunar.
09:26
We propose that the Moon formed
inside a huge, vaporous synestia.
inside a huge, vaporous synestia.
162
554821
6915
Biz Ay'ın devasa, buharlı bir sinesti
içerisinde oluştuğunu öne sürüyoruz.
içerisinde oluştuğunu öne sürüyoruz.
09:34
The Moon grew from magma rain
163
562285
3070
Ay, kayalık buharından sıvılaşan
09:37
that condensed out of the rock vapor.
164
565379
2415
magma yağmurundan oluştu.
09:41
The Moon's special connection to Earth
165
569198
2289
Ay'ın Dünya'yla özel bağlantısının nedeni
09:43
is because the Moon formed
inside the Earth
inside the Earth
166
571511
2766
Dünya bir sinestiyken
Ay'ın Dünya içerisinde oluşmuş olmasıdır.
09:46
when Earth was a synestia.
167
574301
1880
09:49
The Moon could have orbited
inside the synestia for years,
inside the synestia for years,
168
577457
4286
Ay, yıllar boyunca sinesti içerisinde
yörüngeye oturabilirdi,
yörüngeye oturabilirdi,
gözlerden uzak olabilirdi.
09:53
hidden from view.
169
581767
1617
09:56
The Moon is revealed by the synestia
cooling and shrinking
cooling and shrinking
170
584622
4908
Ay, kendi yörüngesinde soğuyan
ve küçülen sinesti tarafından
ve küçülen sinesti tarafından
10:01
inside of its orbit.
171
589554
1895
açığa çıkarılmıştır.
10:06
The synestia turns into planet Earth
172
594652
2593
Sinesti, yüz yıllar boyunca
soğuduktan sonra
soğuduktan sonra
10:09
only after cooling
for hundreds of years longer.
for hundreds of years longer.
173
597269
3414
Dünya gezegenine dönüşür.
10:14
In our new theory,
174
602990
1804
Yeni teorimizde
10:16
the giant impact makes a synestia,
175
604818
2810
dev çarpışma bir sinestiyi oluşturur
10:19
and the synestia divides
into two new bodies,
into two new bodies,
176
607652
3645
ve sinesti de iki yeni cisme bölünür,
10:23
creating our isotopically
identical Earth and Moon.
identical Earth and Moon.
177
611321
4734
bu da izotop özelliğinde olan
özdeş Dünya ve Ay'ı oluşturur.
özdeş Dünya ve Ay'ı oluşturur.
10:29
Synestias have been created
throughout the universe.
throughout the universe.
178
617420
3717
Sinestiler evren boyunca yaratılmıştır.
10:34
And we only just realized that
by finding them in our imagination:
by finding them in our imagination:
179
622574
5581
Bizlerse bunu, onları yalnızca
hayalimizde bularak fark ettik:
hayalimizde bularak fark ettik:
10:40
What else am I missing
in the world around me?
in the world around me?
180
628179
4903
Dünyada etrafımda olup
bitenler içerisinde neyi kaçırıyorum?
bitenler içerisinde neyi kaçırıyorum?
10:45
What is hidden from my view
by my own assumptions?
by my own assumptions?
181
633106
3772
Varsayımlarımın benim görüş açımdan
sakladıkları şey ne?
sakladıkları şey ne?
10:51
The next time you look at the Moon,
182
639371
2294
Ay'a bir kez daha baktığınız zaman
10:53
remember:
183
641689
1659
şunu hatırlayın:
10:55
the things you think you know
184
643372
1832
bildiğinizi düşündüğünüz şeyler,
10:58
may be the opportunity to discover
something truly amazing.
something truly amazing.
185
646320
4459
gerçekten mükemmel bir şey
keşfetme fırsatınız olabilir.
keşfetme fırsatınız olabilir.
11:05
(Applause)
186
653167
4380
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Sarah T. Stewart - Planetary scientistSarah T. Stewart specializes in the study of collisions in the solar system.
Why you should listen
Sarah T. Stewart has been a Professor in the Department of Earth and Planetary Sciences at UC Davis since 2014, following 11 years as a Professor at Harvard University. A planetary scientist and MacArthur Fellow, she specializes in the study of collisions in the solar system and directs the Shock Compression Laboratory, which uses light gas guns to study shock waves in planetary materials. Stewart is best known for proposing a new model for the origin of the Moon, and she is dedicated to public outreach in the planetary sciences.
Sarah T. Stewart | Speaker | TED.com