TEDGlobal 2017
Niti Bhan: The hidden opportunities of the informal economy
Niti Bhan: Gayriresmî ekonominin açığa çıkmayan fırsatları
Filmed:
Readability: 4.9
1,222,576 views
Niti Bhan; küçük dükkânlar, yetenekli zanaatkârlar ve kıtanın ekonomisini yürüten çalışanlar gibi Afrika'nın kayıt dışı pazarları hakkında iş stratejisini araştırıyor. Onları vergi kaçakçısı hatta suçlu görmek öfkelendirici olmasına rağmen o; bu patlayan ekonomiyi yasal sayıyor ve araştırmaya değer görüyor. Eğer biz de böyle düşünürsek, onun demesine göre daha fazla iş imkânını oluşturabiliriz. Bhan dedi:"Bunlar işletmelerin ve girişimlerin üretken tohumları. Bu beceri ve meslekleri tanıyarak başlayabilir miyiz?"
Niti Bhan - Human-centered strategist
Through exploratory and human-centered research, Niti Bhan discovers and makes tangible pragmatic opportunities for sustainable and inclusive value creation. Full bio
Through exploratory and human-centered research, Niti Bhan discovers and makes tangible pragmatic opportunities for sustainable and inclusive value creation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
The informal markets of Africa
are stereotypically seen
are stereotypically seen
0
901
3931
Afrika'daki, kayıt dışı marketler
basmakalıp bir şekilde
basmakalıp bir şekilde
00:16
as chaotic and lackadaisical.
1
4856
1847
karmakarışık ve cansız görülmektedir.
00:19
The downside of hearing
the word "informal"
the word "informal"
2
7234
2653
Çok negatif bir manaya gelen
00:21
is this automatic grand
association we have,
association we have,
3
9911
2669
"kayıt dışı" tabiri, yere serilerek
00:24
which is very negative,
4
12604
1626
oluşturulan tezgâhlardan ibaret
00:26
and it's had significant consequences
and economic losses,
and economic losses,
5
14254
4509
ve bu durumun varlığı, tek başına
gayriresmî pazarların günlük kâr marjına
gayriresmî pazarların günlük kâr marjına
00:30
easily adding -- or subtracting --
40 to 60 percent of the profit margin
40 to 60 percent of the profit margin
6
18787
5486
yüzde 40'tan yüzde 60'a kadar sahip olması
00:36
for the informal markets alone.
7
24297
2836
ekonomiye ciddi zarar veriyor.
00:39
As part of a task of mapping
the informal trade ecosystem,
the informal trade ecosystem,
8
27157
4302
Kayıt dışı ticaretin özüne bakarsak
00:43
we've done an extensive literature review
9
31483
2533
20 yıl geriye kadar giden
00:46
of all the reports and research
on cross-border trade in East Africa,
on cross-border trade in East Africa,
10
34040
4951
Doğu Afrika ticaretinin bütün raporlarının
00:51
going back 20 years.
11
39015
1811
kapsamlı haritasını ortaya koyduk.
00:52
This was to prepare us for fieldwork
to understand what was the problem,
to understand what was the problem,
12
40850
4334
Kayıt dışı sektördeki ticareti neyin
tuttuğunu ve sorunu
tuttuğunu ve sorunu
00:57
what was holding back informal trade
in the informal sector.
in the informal sector.
13
45208
4162
anlamamızı sağlayan bir çalışmaydı.
01:01
What we discovered
over the last 20 years was,
over the last 20 years was,
14
49990
3504
Son 20 yılda keşfettiğimiz şey,
hiç kimsenin,
hiç kimsenin,
01:05
nobody had distinguished
between illicit --
between illicit --
15
53518
3753
-kayıt dışı sektördeki
kaçakçılık ve kaçak mal ayrımındaki gibi-
kaçakçılık ve kaçak mal ayrımındaki gibi-
01:09
which is like smuggling or contraband
in the informal sector --
in the informal sector --
16
57295
4445
yasadışı mal ile domates,
portakal veya meyveler gibi
portakal veya meyveler gibi
01:13
from the legal but unrecorded,
17
61764
2340
kayıt dışı yasal malların
01:16
such as tomatoes, oranges, fruit.
18
64128
3005
ne olduğunu ayırt edemediği.
01:19
This criminalization --
19
67697
2320
Bu ticaret (Savahilice'de biashara) suçunu
01:22
what in Swahili refers to as "biashara,"
which is the trade or the commerce,
which is the trade or the commerce,
20
70041
5198
kaçakçılık (Savahilice'de magendo)
suçuyla kıyaslarsak;
suçuyla kıyaslarsak;
01:27
versus "magendo," which is
the smuggling or contraband --
the smuggling or contraband --
21
75263
3434
bu ticaret suçu,
01:30
this criminalization
of the informal sector,
of the informal sector,
22
78721
3521
İngilizce'de bu bakış
açılarına bakılmaksızın
açılarına bakılmaksızın
01:34
in English, by not distinguishing
between these aspects,
between these aspects,
23
82266
3869
kayıt dışı sektörde
01:38
easily can cost each African economy
between 60 to 80 percent addition
between 60 to 80 percent addition
24
86159
5593
her Afrika ülkesi'nin yıllık GSYİH'sine
01:43
on the annual GDP growth rate,
25
91776
2768
%60-80'lik katkı sağlayabilir,
01:46
because we are not recognizing the engine
26
94568
3734
çünkü biz ekonomiyi yürüten
01:50
of what keeps the economies running.
27
98326
2574
mekanizmayı fark etmiyoruz.
01:52
The informal sector is growing jobs
at four times the rate
at four times the rate
28
100924
3477
Kayıt dışı sektör, geleneksel resmî
ekonomiye veya yaygın bir ifade ile
ekonomiye veya yaygın bir ifade ile
01:56
of the traditional formal economy,
29
104425
1942
"modern" ekonomiye 4 katı oranla
01:58
or "modern" economy, as many call it.
30
106391
2557
istihdam sağlıyor.
02:00
It offers employment and income
generation opportunities
generation opportunities
31
108972
3466
En beceriksiz insanlara dahi
02:04
to the most "unskilled"
in conventional disciplines.
in conventional disciplines.
32
112462
3697
iş ve gelir olanağı sağlıyor.
02:08
But can you make a french fry
machine out of an old car?
machine out of an old car?
33
116183
3636
Ama eski bir arabadan
kızartma makinesi yapabilir misin?
kızartma makinesi yapabilir misin?
02:12
So, this, ladies and gentlemen,
34
120403
3461
İşte bu, bayanlar ve baylar,
02:15
is what so desperately needs
to be recognized.
to be recognized.
35
123888
3216
umutsuzca farkına varılmaya
ihtiyaç duyan şey.
ihtiyaç duyan şey.
02:19
As long as the current assumptions
hold that this is criminal,
hold that this is criminal,
36
127128
4258
Günümüz akımları
bunu suç saydığı sürece,
bunu suç saydığı sürece,
02:23
this is shadow,
37
131410
1227
bu karanlıktır,
02:24
this is illegal,
38
132661
1618
yasa dışıdır.
02:26
there will be no attempt at integrating
the informal economic ecosystem
the informal economic ecosystem
39
134303
4460
Kayıt dışı ekonomiyi, küresel ya da resmî
ekonomi sistemlere dâhil edecek
ekonomi sistemlere dâhil edecek
02:30
with the formal or even the global one.
40
138787
2948
hiçbir girişim olmayacaktır.
02:34
I'm going to tell you a story of Teresia,
41
142968
2804
Tüm varsayımlarımızı altüst eden tüccar
02:37
a trader who overturned
all our assumptions,
all our assumptions,
42
145796
4076
Teresia'nın hikâyesini anlatacağım.
02:41
made us question all the stereotypes
that we'd gone in on,
that we'd gone in on,
43
149896
3350
20 yıllık bir literatür çalışmasını
gözden geçirerek
gözden geçirerek
02:45
based on 20 years of literature review.
44
153270
2906
bütün basmakalıp düşünceleri
sorgulamamıza neden oldu.
sorgulamamıza neden oldu.
02:49
Teresia sells clothes under a tree
in a town called Malaba,
in a town called Malaba,
45
157675
5489
Teresia, Kenya ve Uganda sınırındaki
Malaba kasabasında,
Malaba kasabasında,
02:55
on the border of Uganda and Kenya.
46
163188
2096
bir ağacın altında kıyafet satardı.
02:57
You think it's very simple, don't you?
47
165876
2169
Bunun çok basit olduğunu
düşünüyorsunuz, değil mi?
düşünüyorsunuz, değil mi?
03:00
We'll go hang up new clothes
from the branches,
from the branches,
48
168810
2657
Dallara yeni giysiler asar,
03:03
put out the tarp, settle down,
wait for customers,
wait for customers,
49
171491
2932
tentemizi kurup yerleşirdik
ve müşteri beklerdik
ve müşteri beklerdik
03:06
and there we have it.
50
174447
1345
ve müşteri gelirdi.
03:07
She was everything we were expecting
according to the literature,
according to the literature,
51
175816
3385
Literatüre göre,
araştırmamıza göre,
araştırmamıza göre,
03:11
to the research,
52
179225
1268
o tam da olmasını beklediğimiz kişi,
03:12
right down to she was a single
mom driven to trade,
mom driven to trade,
53
180517
3777
tamamıyla ticarete bağlı
yalnız bir anne,
yalnız bir anne,
03:16
supporting her kids.
54
184318
1488
çocuklarına bakıyor.
03:19
So what overturned our assumptions?
55
187092
2610
Peki varsayımlarımızı
tersine çeviren şey neydi?
tersine çeviren şey neydi?
03:21
What surprised us?
56
189726
1519
Bizi ne şaşırttı?
03:23
First, Teresia paid the county
government market fees
government market fees
57
191269
3722
Birincisi; Teresia ülkesine
her bir çalıştığı gün için
her bir çalıştığı gün için
03:27
every single working day
58
195015
1831
vergi ödüyor,
03:28
for the privilege of setting
up shop under her tree.
up shop under her tree.
59
196870
3253
çünkü ağacın altında ticaret yapma
önceliğine sahip.
önceliğine sahip.
03:32
She's been doing it for seven years,
60
200147
2051
7 yıldır bu işi yapıyor,
03:34
and she's been getting receipts.
61
202222
1922
fiş kesiyor,
03:36
She keeps records.
62
204560
1477
kayıtları tutuyor.
03:38
We're seeing not a marginal,
63
206061
3167
Yolun köşesinde imkânları kısıtlı,
03:41
underprivileged,
64
209252
1347
zayıf Afrikalı kadın tüccarı
03:42
vulnerable African woman trader
by the side of the road -- no.
by the side of the road -- no.
65
210623
5816
marjinal olarak görmüyoruz.
03:48
We were seeing somebody
who's keeping sales records for years;
who's keeping sales records for years;
66
216463
4099
Onu, satış kayıtlarını tutan,
03:52
somebody who had an entire ecosystem
of retail that comes in from Uganda
of retail that comes in from Uganda
67
220586
6321
Uganda'dan gelen malları satan
03:58
to pick up inventory;
68
226931
2315
ya da el arabasıyla hem malzeme getiren,
04:01
someone who's got handcarts
bringing the goods in,
bringing the goods in,
69
229270
3862
hem de toplayan
04:05
or the mobile money agent
who comes to collect cash
who comes to collect cash
70
233156
2916
ya da gecenin bir vakti nakit toplamaya
gelen taşınabilir para
gelen taşınabilir para
04:08
at the end of the evening.
71
236096
1428
acentası olarak görüyoruz.
04:09
Can you guess how much
Teresia spends, on average,
Teresia spends, on average,
72
237548
4408
Teresia'nın Nairobi'den her ay getirttiği
04:13
each month on inventory --
73
241980
2597
yeni kıyafetler için
04:16
stocks of new clothes
that she gets from Nairobi?
that she gets from Nairobi?
74
244601
2673
ortalama ne kadar
harcadığını biliyor musunuz?
harcadığını biliyor musunuz?
04:19
One thousand five hundred US dollars.
75
247819
2190
1.500 Amerikan Doları.
04:22
That's around 20,000 US dollars
invested in trade goods and services
invested in trade goods and services
76
250525
5440
20.000 Amerikan Doları civarı,
her yıl, ticari mal ve hizmetlere
her yıl, ticari mal ve hizmetlere
04:27
every year.
77
255989
1555
yatırılıyor.
04:29
This is Teresia,
78
257568
1450
Bu Teresia,
04:31
the invisible one,
79
259042
1397
görünmez olan,
04:32
the hidden middle.
80
260463
1280
saklı orta sınıf.
04:34
And she's only the first rung
of the small entrepreneurs,
of the small entrepreneurs,
81
262442
4093
Küçük girişimciler için yalnızca
ilk basamak,
ilk basamak,
04:38
the micro-businesses that can be found
in these market towns.
in these market towns.
82
266559
4091
pazar kurulan bu kasabalarda mikro
işletmeler görülebilir.
işletmeler görülebilir.
04:42
At least in the larger Malaba border,
she's at the first rung.
she's at the first rung.
83
270674
4884
En azından Malaba'nın geniş sınırları
içerisinde, ilk basamakta.
içerisinde, ilk basamakta.
04:48
The people further up the value chain
84
276523
2636
Tedarik zincirini ileriye taşıyan insanlar
04:51
are easily running
three lines of business,
three lines of business,
85
279183
3045
üç iş kolunu da kolayca idare ediyor,
04:54
investing 2,500 to 3,000
US dollars every month.
US dollars every month.
86
282252
5091
her ay 2.500 - 3.000 Amerikan Doları
yatırım yapıyorlar.
yatırım yapıyorlar.
04:59
So the problem turned out
that it wasn't the criminalization;
that it wasn't the criminalization;
87
287772
3980
Yani, sorunun bunun
suç sayılması olmadığı ortaya çıktı.
suç sayılması olmadığı ortaya çıktı.
05:03
you can't really criminalize someone
you're charging receipts from.
you're charging receipts from.
88
291776
4645
Gerçekten de, fatura doldurduğunuz
kişi hakkında suçlamada bulunamazsınız.
kişi hakkında suçlamada bulunamazsınız.
05:08
It's the lack of recognition
of their skilled occupations.
of their skilled occupations.
89
296957
5390
Onların yeteneklerini tanımadaki
yetersizliktir.
yetersizliktir.
05:15
The bank systems and structures
have no means to recognize them
have no means to recognize them
90
303048
3996
Bankaların onları
mikro iş olarak tanıyacağı
mikro iş olarak tanıyacağı
05:19
as micro-businesses,
91
307068
1488
bir sistemi yok,
05:20
much less the fact that, you know,
92
308580
2578
bildiğiniz gibi,
05:23
her tree doesn't have
a forwarding address.
a forwarding address.
93
311182
2208
onun ağacının bir adresi yok.
05:25
So she's trapped in the middle.
94
313912
2326
Yani tam ortada kapana kısılmıştı.
05:28
She's falling through the cracks
of our assumptions.
of our assumptions.
95
316262
2431
Tahminlerimizin çatlağına düştü.
05:30
You know all those microloans
to help African women traders?
to help African women traders?
96
318717
3539
Afrikalı kadın tüccarlara verilen
mikro kredileri biliyor musunuz?
mikro kredileri biliyor musunuz?
05:34
They're going to loan her
50 dollars or 100 dollars.
50 dollars or 100 dollars.
97
322646
2830
Ona 50 ya da 100 dolar kredi verecekler.
05:37
What's she going to do with it?
98
325500
1606
Bu parayla ne yapacak?
05:39
She spends 10 times
that amount every month
that amount every month
99
327130
2342
Her ay 10 katı fazlasını
sadece malzemelere
sadece malzemelere
05:41
just on inventory --
100
329496
1602
harcayacak--
05:43
we're not talking about
the additional services
the additional services
101
331122
2287
ek hizmetlerden ya da
destekleyici sistemlerden
destekleyici sistemlerden
05:45
or the support ecosystem.
102
333433
1834
bahsetmiyoruz.
05:47
These are the ones who fit
neither the policy stereotype
neither the policy stereotype
103
335864
3588
Bunlar; orta sınıfı oluşturduğu söylenen
05:51
of the low-skilled and the marginalized,
104
339476
2404
ne dışlanmış düşük becerilere sahip
basma kalıp insanlarla,
basma kalıp insanlarla,
05:53
nor the white-collar,
salaried office worker
salaried office worker
105
341904
2871
ne de beyaz yakalı ofis çalışanıyla
05:56
or civil servant with a pension
106
344799
1861
ya da maaşlı memurlarla
05:58
that the middle classes
are allegedly composed of.
are allegedly composed of.
107
346684
3372
uyuşmaz.
06:02
Instead, what we have here
are the proto-SMEs
are the proto-SMEs
108
350080
4552
Bunun yerine; proto-SME dediğimiz
06:06
these are the fertile seeds
of businesses and enterprises
of businesses and enterprises
109
354656
3795
işletmelerin üretken tohumları
06:10
that keep the engines running.
110
358475
1943
mekanizmayı çalıştırıyor.
06:12
They put food on your table.
111
360442
1735
Masanıza yemeği koyarlar.
06:14
Even here in this hotel,
the invisible ones --
the invisible ones --
112
362201
3073
Buradaki en ücra otelde bile
bu görünmez çalışanlar--
bu görünmez çalışanlar--
06:17
the butchers, the bakers
the candlestick makers --
the candlestick makers --
113
365298
3452
kasaplar, aşçılar ve şamdancılar hepsi
06:20
they make the machines
that make your french fries
that make your french fries
114
368774
2393
patates kızartmanızı yapan
makineyi yapıyorlar
makineyi yapıyorlar
06:23
and they make your beds.
115
371191
1226
ve yataklarınızı yapıyorlar.
06:24
These are the invisible businesswomen
trading across borders,
trading across borders,
116
372441
3405
Bunlar, yolun her tarafındaki
sınırları aşıp ticaret yapan
sınırları aşıp ticaret yapan
06:29
all on the side of the road,
117
377037
2369
görünmez iş kadınlarıdır.
06:31
and so they're invisible
to data gatherers.
to data gatherers.
118
379430
2918
Veri toplayanlar için son derece
görünmezlerdir.
görünmezlerdir.
06:34
And they're mashed together
with the vast informal sector
with the vast informal sector
119
382704
3656
Kayıt dışı sektörle harmanlansalar da
06:38
that doesn't bother to distinguish
between smugglers and tax evaders
between smugglers and tax evaders
120
386384
5073
yasa dışı iş yapan kaçakçılar
06:43
and those running illegal whatnot,
121
391481
2608
ve vergi kaçıranlarla
06:46
and the ladies who trade,
122
394113
2031
çocuğunu üniversitede okutmak için masaya
06:48
and who put food on the table
and send their kids to university.
and send their kids to university.
123
396168
4145
yemek koyan iş kadınlarını
ayırt etmek zahmetli değildir.
ayırt etmek zahmetli değildir.
06:52
So that's really what I'm asking here.
124
400337
3225
Gerçekten sormak istediğim bu.
06:55
That's all that we need to start by doing.
125
403586
2835
Bunu yaparak başlamalıyız.
06:58
Can we start by recognizing
the skills, the occupations?
the skills, the occupations?
126
406868
4609
Meslekleri ve yetenekleri
tanıyarak başlayalım mı?
tanıyarak başlayalım mı?
07:03
We could transform the informal economy
by beginning with this recognition
by beginning with this recognition
127
411501
4624
Bunları tanıyarak kayıt dışı
ekonomiyi değiştirebiliriz.
ekonomiyi değiştirebiliriz.
07:08
and then designing the customized
doorways for them to enter
doorways for them to enter
128
416149
4681
Sonra onlara kapı açarız.
07:12
or integrate with the formal,
129
420854
2209
Böylece onları resmî sistemle,
07:15
with the global,
130
423087
1304
küresel sistemle,
07:16
with the entire system.
131
424415
1711
bütün sistemle bütünleştirebiliriz.
07:18
Thank you, ladies and gentlemen.
132
426150
1564
Teşekkürler, bayanlar ve baylar.
07:19
(Applause)
133
427738
3721
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Niti Bhan - Human-centered strategistThrough exploratory and human-centered research, Niti Bhan discovers and makes tangible pragmatic opportunities for sustainable and inclusive value creation.
Why you should listen
Niti Bhan is a global nomad whose life mission is to bridge the gap of understanding between cultures, contexts and continents. She brings a multicultural perspective to innovation for the informal economies of the emerging markets of the developing world. She is the founder and principal of Emerging Futures Lab, a multidisciplinary team of human-centered researchers, designers, engineers and economists who collaborate on design and innovation strategies for social impact and sustainable profit in the emerging consumer markets of sub-Saharan Africa.
Growing up as a third culture kid in the ASEAN of the 1970s exposed Bhan to the British and American systems of primary and secondary education whilst her university education in Engineering (Bangalore University), Design (National Institute of Design, India & the Institute of Design, IIT Chicago), and Business (majoring in Strategy at the Katz Graduate School of Business, University of Pittsburgh) gave her the experience of living and working across cultures and continents. Emerging Futures Lab came to life in San Francisco in 2005, operated between Singapore, the Netherlands, and East Africa from 2007 through 2013, and is now an established SME in Finland.
Niti Bhan | Speaker | TED.com