TED2009
Bill Gates: Mosquitos, malaria and education
Bill Gates ile dobra dobra
Filmed:
Readability: 3.3
4,796,732 views
Bill Gates dünyanın en önemli sorunlarını yeni bir yardımseverlik çeşidi ile çözmeyi amaçlıyor. 18 dakikalık eğlenceli ve hevesli bir sunumuyla Gates, dikkatimizi 2 önemli soruna çekiyor ve nasıl çözümleyebileceğimizi anlatıyor.
Bill Gates - Philanthropist
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I wrote a letter last week talking about the work of the foundation,
0
3000
3000
Geçen hafta vakfın (Bill & Melinda Gates Vakfı) yaptığı işler hakkında bir mektup yazdım
00:18
sharing some of the problems.
1
6000
3000
ve bazı sorunları dile getirdim.
00:21
And Warren Buffet had recommended I do that --
2
9000
3000
Warren Buffet (ünlü iş adamı),
00:24
being honest about what was going well, what wasn't,
3
12000
3000
işlerin yolunda gidip gitmediği konusunda bazı değerlendirmeler yapmamı,
00:27
and making it kind of an annual thing.
4
15000
3000
ve bunu geleneksel hale getirmemi tavsiye etti.
00:30
A goal I had there was to draw more people in to work on those problems,
5
18000
3000
Buradaki amaçlarımdan biri daha fazla insanı bu sorunlar üzerinde çalışmaya çekmekti,
00:33
because I think there are some very important problems
6
21000
3000
çünkü çok önemli bazı sorunlar üzerinde
00:36
that don't get worked on naturally.
7
24000
3000
itici bir kuvvet olmadan çalışılmadığını düşünüyorum.
00:39
That is, the market does not drive the scientists,
8
27000
5000
Yani piyasa, bilim adamlarını, iletişimcileri,
00:44
the communicators, the thinkers, the governments
9
32000
3000
düşünürleri, hükümetleri
00:47
to do the right things.
10
35000
3000
doğru işler yapmaya zorlamıyor.
00:50
And only by paying attention to these things
11
38000
3000
Sadece bu işlere önem vererek,
00:53
and having brilliant people who care and draw other people in
12
41000
4000
ve bu konuya önem veren parlak zekâlı insanları yanımıza alarak, diğer insanları da bu işin içine çekerek,
00:57
can we make as much progress as we need to.
13
45000
2000
ihtiyacımız olan gelişmeyi sağlayabiliriz.
00:59
So this morning I'm going to share two of these problems
14
47000
3000
Bu sorunlardan ikisini bugün sizlerle paylaşacağım
01:02
and talk about where they stand.
15
50000
3000
ve şu an ki durumlarından bahsedeceğim.
01:05
But before I dive into those I want to admit that I am an optimist.
16
53000
3000
Fakat konuya girmeden önce, bakış açımın iyimser olduğunu belirtmek istiyorum.
01:09
Any tough problem, I think it can be solved.
17
57000
4000
Zor olan her problemin çözülebileceğine inanıyorum.
01:13
And part of the reason I feel that way is looking at the past.
18
61000
3000
Böyle düşünmemin bir nedeni de, geçmişe bakmam.
01:16
Over the past century, average lifespan has more than doubled.
19
64000
5000
Geçen yüzyıl boyunca, ortalama insan ömrü ikiye katlandı ve bu seviyeyi de geçti.
01:21
Another statistic, perhaps my favorite,
20
69000
3000
Belki de beni en çok sevindiren bir diğer istatistik;
01:24
is to look at childhood deaths.
21
72000
3000
çocuk ölümleri.
01:27
As recently as 1960, 110 million children were born,
22
75000
6000
1960'da 110 milyon çocuk doğdu,
01:33
and 20 million of those died before the age of five.
23
81000
4000
ve bu çocuklardan 20 milyonu 5 yaşına gelmeden öldü.
01:37
Five years ago, 135 million children were born -- so, more --
24
85000
4000
5 yıl önce, 135 milyon çocuk doğdu -- yani daha fazla --
01:41
and less than 10 million of them died before the age of five.
25
89000
5000
ve 10 milyondan azı 5 yaşına gelmeden öldü.
01:47
So that's a factor of two reduction of the childhood death rate.
26
95000
5000
Bu, çocuk ölüm oranında yarı yarıya azalma demek.
01:52
It's a phenomenal thing.
27
100000
2000
İnanılmaz bir şey.
01:54
Each one of those lives matters a lot.
28
102000
3000
O hayatların her biri çok önemli.
01:57
And the key reason we were able to it was not only rising incomes
29
105000
5000
Bunu başarabilmemizdeki temel sebep sadece gelirlerin artması değil,
02:02
but also a few key breakthroughs:
30
110000
3000
ayrıca birkaç önemli büyük ilerleme:
02:05
vaccines that were used more widely.
31
113000
3000
Aşıların daha geniş alanlarda kullanılması.
02:08
For example, measles was four million of the deaths
32
116000
3000
Örneğin, kızamık daha 1990'da
02:11
back as recently as 1990
33
119000
2000
4 milyon ölüme neden oluyordu,
02:13
and now is under 400,000.
34
121000
3000
şimdi ise bu sayı 400,000'in altında.
02:16
So we really can make changes.
35
124000
2000
Yani gerçekten bir şeyleri değiştirebilme yeteneğine sahibiz.
02:18
The next breakthrough is to cut that 10 million in half again.
36
126000
3000
Bir sonraki büyük aşama bu 10 milyonu yarılamaktır.
02:22
And I think that's doable in well under 20 years.
37
130000
4000
Ve bu bence 20 yıl içerisinde gerçekleştirilebilir bir şey.
02:26
Why? Well there's only a few diseases
38
134000
4000
Neden? Çünkü bu ölümlerin çoğunluğuna neden olan
02:30
that account for the vast majority of those deaths:
39
138000
3000
çok az hastalık var:
02:33
diarrhea, pneumonia and malaria.
40
141000
5000
ishal, zatürre ve sıtma.
02:39
So that brings us to the first problem that I'll raise this morning,
41
147000
5000
Ve bu da bizi bugün öne çıkaracağım ilk probleme getiriyor,
02:44
which is how do we stop a deadly disease that's spread by mosquitos?
42
152000
7000
sivri sinekler tarafından yayılan ölümcül bir hastalığı nasıl durdururuz?
02:51
Well, what's the history of this disease?
43
159000
2000
Peki bu hastalığın tarihçesi nedir?
02:53
It's been a severe disease for thousands of years.
44
161000
3000
Binlerce yıldır var olan şiddetli bir hastalık.
02:56
In fact, if we look at the genetic code,
45
164000
3000
Nitekim, genetik koda bakarsak,
02:59
it's the only disease we can see
46
167000
3000
bu hastalığın, Afrika'da yaşamış olan insanların,
03:02
that people who lived in Africa
47
170000
2000
sıtmacıl ölümleri önleyebilmek için
03:04
actually evolved several things to avoid malarial deaths.
48
172000
3000
birbirinden farklı şeyler geliştirdikleri tek hastalık olduğunu görebiliriz.
03:08
Deaths actually peaked at a bit over five million in the 1930s.
49
176000
6000
Ölümlerin sayısı 1930'da 5 milyona ulaşıp zirve yaptı.
03:14
So it was absolutely gigantic.
50
182000
3000
Bu gerçekten korkunç bir sayı idi.
03:17
And the disease was all over the world.
51
185000
3000
Ve hastalık dünyanın her yerindeydi.
03:20
A terrible disease. It was in the United States. It was in Europe.
52
188000
3000
Korkunç bir hastalık. ABD'de... Avrupa'da...
03:23
People didn't know what caused it until the early 1900s,
53
191000
3000
Hastalığın nedeni 1900'lere kadar bilinmiyordu,
03:26
when a British military man figured out that it was mosquitos.
54
194000
6000
ta ki İngiliz bir askerin hastalığa sivri sineklerin sebep olduğunu ortaya çıkarana kadar.
03:32
So it was everywhere.
55
200000
2000
Her yerdeydi bu hastalık.
03:34
And two tools helped bring the death rate down.
56
202000
4000
2 şey ölüm oranını aşağıya çekmeye yardımcı oldu.
03:38
One was killing the mosquitos with DDT.
57
206000
3000
Birisi sivri sineklerin DDT (böcek öldürücü ilaç) ile öldürülmesi idi.
03:41
The other was treating the patients with quinine, or quinine derivatives.
58
209000
5000
Diğeri de hastaların kinin (bir ilaç) ve türevleri ile tedavi edilmesi idi.
03:46
And so that's why the death rate did come down.
59
214000
4000
İşte ölüm oranının gerilemesinin sebebi bu idi.
03:50
Now, ironically, what happened was
60
218000
3000
İronik olan, hastalığın
03:53
it was eliminated from all the temperate zones,
61
221000
3000
zengin ülkelerin bulunduğu tüm ılıman bölgelerde
03:56
which is where the rich countries are.
62
224000
1000
yok edilmesi idi.
03:57
So we can see: 1900, it's everywhere.
63
225000
2000
Görüyoruz ki, 1900 yılında hastalık her yerde.
03:59
1945, it's still most places.
64
227000
3000
1945'te hâlâ bir çok yerde rastlanıyor.
04:03
1970, the U.S. and most of Europe have gotten rid of it.
65
231000
3000
1970'te ABD ve Avrupa'nın çoğu hastalıktan kurtuluyor.
04:06
1990, you've gotten most of the northern areas.
66
234000
3000
1990'da kuzeydeki bölgelerin çoğu kurtuluyor.
04:09
And more recently you can see it's just around the equator.
67
237000
4000
Ve yakın tarihte görüyoruz ki, hastalık sadece ekvator civarında.
04:15
And so this leads to the paradox that
68
243000
4000
Bu da bizi şu çelişkiye getiriyor:
04:19
because the disease is only in the poorer countries,
69
247000
2000
hastalık sadece fakir ülkelerde olduğu için,
04:21
it doesn't get much investment.
70
249000
3000
hastalığa yeteri kadar yatırım yapılmıyor.
04:25
For example, there's more money put into baldness drugs
71
253000
4000
Mesela, kellik ilaçları için ayrılan para
04:29
than are put into malaria.
72
257000
2000
sıtmaya ayrılan paradan fazla.
04:32
Now, baldness, it's a terrible thing.
73
260000
3000
Tamam, kellik berbat bir şey.
04:35
(Laughter)
74
263000
3000
(Kahkaha)
04:38
And rich men are afflicted.
75
266000
3000
Ve zengin erkekler sarsılmış durumda.
04:41
And so that's why that priority has been set.
76
269000
5000
İşte bu yüzden kelliğe öncelik verilmiş.
04:47
But, malaria --
77
275000
2000
Fakat, sıtma -- bir yıl içinde bir milyondan
04:49
even the million deaths a year caused by malaria
78
277000
2000
fazla ölüme neden olmasına rağmen insanlar üzerindeki
04:51
greatly understate its impact.
79
279000
2000
güçlü etkisini (kelliğe göre) gerçekte olduğundan az gösteriyor.
04:53
Over 200 million people at any one time are suffering from it.
80
281000
3000
Her geçen saniye 200 milyondan fazla kişi bu hastalıktan ızdırap ve acı çekiyor.
04:56
It means that you can't get the economies in these areas going
81
284000
5000
Bu demek oluyor ki birçok şeyi durdurduğu için,
05:01
because it just holds things back so much.
82
289000
3000
ekonominin bu alana yönelmesini sağlayamıyorsunuz.
05:04
Now, malaria is of course transmitted by mosquitos.
83
292000
4000
Şimdi... Bildiğiniz gibi sıtma, sivrisinekler tarafından taşınıyor.
05:08
I brought some here, just so you could experience this.
84
296000
5000
Sizin de bunu tecrübe edebilmeniz için birkaç sivri sinek getirdim buraya.
05:13
We'll let those roam around the auditorium a little bit.
85
301000
4000
Onlara oditoryumda biraz gezinme izni verelim.
05:17
(Laughter)
86
305000
3000
(Kahkaha)
05:20
There's no reason only poor people should have the experience.
87
308000
3000
Bunu sadece fakir insanlar yaşayacak diye bir şey yok.
05:23
(Laughter) (Applause)
88
311000
7000
(Kahkaha) (Alkış)
05:30
Those mosquitos are not infected.
89
318000
3000
O sivrisinekler hastalıklı değildi.
05:35
So we've come up with a few new things. We've got bed nets.
90
323000
4000
Sonuç olarak birkaç fikir bulduk. Mesela yatak tülleri (cibinlik).
05:39
And bed nets are a great tool.
91
327000
3000
Yatak tülleri muhteşem araçlar.
05:42
What it means is the mother and child stay under the bed net at night,
92
330000
3000
Bu ne demek? Anne ve çocuğu gece cibinliğin altında yatar,
05:45
so the mosquitos that bite late at night can't get at them.
93
333000
5000
sonuç olarak gece dolaşan sivrisinekler onları sokamaz.
05:50
And when you use indoor spraying with DDT
94
338000
5000
Ve bir de ev içinde tülün yanında
05:55
and those nets
95
343000
1000
DDT spreyi de kullanırsanız,
05:56
you can cut deaths by over 50 percent.
96
344000
3000
ölümleri yüzde 50 oranında azaltabilirsiniz.
05:59
And that's happened now in a number of countries.
97
347000
3000
Bu da zaten birçok ülkede gerçekleşen şey.
06:02
It's great to see.
98
350000
2000
Buna şahit olmak muhteşem bir şey.
06:04
But we have to be careful because malaria --
99
352000
3000
Fakat dikkatli olmalıyız çünkü sıtma --
06:07
the parasite evolves and the mosquito evolves.
100
355000
5000
yani parazit gelişiyor ve sivrisinekler de gelişiyor.
06:12
So every tool that we've ever had in the past has eventually become ineffective.
101
360000
4000
Geçmişte kullandığımız her araç, sonunda etkisiz hale geldi.
06:16
And so you end up with two choices.
102
364000
3000
Şu anda da elimizde 2 seçenek var.
06:19
If you go into a country with the right tools and the right way,
103
367000
4000
Ya bir ülkeye doğru araçlar ve yöntemlerle giderek,
06:23
you do it vigorously,
104
371000
3000
hastalıkla sağlıklı bir şekilde savaşırsınız,
06:26
you can actually get a local eradication.
105
374000
3000
ve hatta bölgesel imha sonucu bile elde edebilirsiniz.
06:29
And that's where we saw the malaria map shrinking.
106
377000
2000
İşte bu bölgelerde, sıtmanın etkin olduğu alanları temsil eden haritanın daralmaya başladığını görüyoruz.
06:31
Or, if you go in kind of half-heartedly,
107
379000
3000
Ya da, biraz daha gevşek davranırsanız,
06:34
for a period of time you'll reduce the disease burden,
108
382000
3000
hastalığı azaltma süreniz artıyor,
06:37
but eventually those tools will become ineffective,
109
385000
4000
fakat sonunda araçlarınız etkisiz hale geliyor,
06:41
and the death rate will soar back up again.
110
389000
3000
ölüm oranı gene tırmanmaya başlıyor.
06:44
And the world has gone through this where it paid attention and then didn't pay attention.
111
392000
5000
Dünya bunu yaşadı, önce önem verdi daha sonra vermedi.
06:49
Now we're on the upswing.
112
397000
2000
Şimdi ilerleyişe geçtik.
06:51
Bed net funding is up.
113
399000
3000
Yatak tülleri maddi kaynaklar tarafından destekleniyor.
06:54
There's new drug discovery going on.
114
402000
3000
Yeni ilaç keşifleri yapılıyor.
06:57
Our foundation has backed a vaccine that's going into phase three trial
115
405000
4000
Vakfımız 3. deneme aşamasına gelen ve birkaç ay içinde
07:01
that starts in a couple months.
116
409000
1000
kullanılmaya başlanacak bir aşıyı maddi olarak destekledi.
07:02
And that should save over two thirds of the lives if it's effective.
117
410000
3000
Eğer etkili olursa, tehlikede olan hayatların üçte ikisini kurtarabilir.
07:05
So we're going to have these new tools.
118
413000
3000
Yeni çözümlere sahip olacağız.
07:08
But that alone doesn't give us the road map.
119
416000
3000
Ama bu tek başına bize uygulanabilir bir plan sunmuyor.
07:11
Because the road map to get rid of this disease
120
419000
3000
Çünkü bu hastalıktan kurtulmak için uygulamamız gereken plan
07:14
involves many things.
121
422000
2000
içinde birçok şeyi barındırıyor.
07:16
It involves communicators to keep the funding high,
122
424000
3000
Bu plan, iletişimcilerin maddi kaynakları en üst seviyede tutmasını,
07:19
to keep the visibility high,
123
427000
2000
durumun herkes tarafından iyi bir şekilde anlaşılması için çalışmayı,
07:21
to tell the success stories.
124
429000
2000
başarı hikayelerinin aktarılmasını barındırıyor.
07:23
It involves social scientists,
125
431000
2000
Bu plan, sosyal bilimcilerin bize,
07:25
so we know how to get not just 70 percent of the people to use the bed nets,
126
433000
3000
nasıl insanların %70'i yerine %90'ının yatak tülü kullanmasını sağlayabileceğimizi
07:28
but 90 percent.
127
436000
2000
anlatmalarını içeriyor.
07:30
We need mathematicians to come in and simulate this,
128
438000
3000
Bu olayı modelleyebilmek için matematikçilere ihtiyacımız var...
07:33
to do Monte Carlo things to understand how these tools combine and work together.
129
441000
6000
Monte Carlo (olasılık modelleme yöntemi) gibi yöntemlerle bu araçların nasıl birleştirilebileceğini ve beraber çalışabileceğini anlayabilmek için...
07:39
Of course we need drug companies to give us their expertise.
130
447000
3000
Ve tabii ki de ilaç şirketlerine, uzmanlıklarını bizlerle paylaşmaları için ihtiyacımız var.
07:42
We need rich-world governments to be very generous in providing aid for these things.
131
450000
5000
Bu yardımları sağlayabılmek için zengin devletlerin çok cömert olması gerekir.
07:47
And so as these elements come together,
132
455000
3000
Ve bunların hepsi bir araya geldiği zaman,
07:50
I'm quite optimistic
133
458000
3000
sıtmanın kökünü kurutabileceğimiz konusunda
07:53
that we will be able to eradicate malaria.
134
461000
3000
bayağı iyimser olacağım.
07:57
Now let me turn to a second question,
135
465000
3000
Şimdi de ikinci soruya geçeyim,
08:00
a fairly different question, but I'd say equally important.
136
468000
3000
birincisinden tamamen farklı ama aynı derecede önemli bir soru.
08:04
And this is: How do you make a teacher great?
137
472000
3000
Sorumuz şu: Bir öğretmeni nasıl muhteşem yaparsınız?
08:07
It seems like the kind of question that people would spend a lot of time on,
138
475000
5000
Aslında bu soru birçok insanın üstüne çokca zaman harcamış olup,
08:12
and we'd understand very well.
139
480000
3000
anlayacağı bir soru gibi duruyor.
08:15
And the answer is, really, that we don't.
140
483000
3000
Fakat durum gerçekten de böyle değil.
08:19
Let's start with why this is important.
141
487000
3000
Gelin bu sorunun neden önemli olduğundan başlayalım.
08:22
Well, all of us here, I'll bet, had some great teachers.
142
490000
4000
İddia ediyorum ki, burada bulunan herkesin muhteşem öğretmenleri vardı.
08:26
We all had a wonderful education.
143
494000
3000
Hepimiz muhteşem bir eğitim aldık.
08:29
That's part of the reason we're here today,
144
497000
3000
Bugün burada olmamızın,
08:32
part of the reason we're successful.
145
500000
2000
başarılı olmamızın sebeplerinden biri de bu.
08:34
I can say that, even though I'm a college drop-out.
146
502000
3000
Üniversiteyi yarıda bırakan biri olmama rağmen diyebilirim ki
08:37
I had great teachers.
147
505000
3000
zamanında muhteşem öğretmenlerim olmuştu.
08:40
In fact, in the United States, the teaching system has worked fairly well.
148
508000
5000
Aslında, ABD'de eğitim sistemi oldukça iyi işliyordu.
08:45
There are fairly effective teachers in a narrow set of places.
149
513000
5000
Bazı bölgelerde oldukça yararlı öğretmenler var.
08:50
So the top 20 percent of students have gotten a good education.
150
518000
3000
Öğrencilerin en iyi %20'si iyi eğitim alıyorlar.
08:53
And those top 20 percent have been the best in the world,
151
521000
4000
Ve bu %20'lik kesimi diğer %20'lik kesime göre karşılaştırdığınız zaman,
08:57
if you measure them against the other top 20 percent.
152
525000
3000
dünyanın en iyileri oluyorlar.
09:00
And they've gone on to create the revolutions in software and biotechnology
153
528000
5000
Biyoteknoloji ve yazılımda devrimler yaparak,
09:05
and keep the U.S. at the forefront.
154
533000
3000
ABD'yi en önde tutuyorlar.
09:09
Now, the strength for those top 20 percent
155
537000
3000
Şimdilerde o en iyi %20'lik kesimin gücü
09:12
is starting to fade on a relative basis,
156
540000
3000
göreceli olarak azalmaya başlıyor.
09:15
but even more concerning is the education that the balance of people are getting.
157
543000
6000
Fakat daha endişe verici olan insanların aldığı eğitimdeki dengenin durumu.
09:21
Not only has that been weak. it's getting weaker.
158
549000
5000
Bu denge zayıf olmakla kalmıyor; daha da zayıflıyor.
09:26
And if you look at the economy, it really is only providing opportunities now
159
554000
4000
Ve eğer ekonomiye bakarsanız, şu anda gerçekten de sadece
09:30
to people with a better education.
160
558000
3000
daha iyi eğitime sahip olan insanlara fırsat verildiğini görürsünüz.
09:33
And we have to change this.
161
561000
3000
Ve biz bunu değiştirmek zorundayız.
09:36
We have to change it so that people have equal opportunity.
162
564000
3000
Bunu öyle değiştirmeliyiz ki, insanlar eşit fırsatlara sahip olsunlar.
09:39
We have to change it so that the country is strong
163
567000
3000
Bunu öyle değiştirmeliyiz ki, bir ülke
09:42
and stays at the forefront
164
570000
2000
ileri düzey eğitim sayesinde,
09:44
of things that are driven by advanced education,
165
572000
3000
bilim ve matematik gibi,
09:47
like science and mathematics.
166
575000
2000
güçlü ve lider olsun.
09:49
When I first learned the statistics,
167
577000
3000
İstatistikleri ilk öğrendiğim zaman,
09:52
I was pretty stunned at how bad things are.
168
580000
3000
işlerin ne kadar kötü olduğu karşısında afallamıştım.
09:55
Over 30 percent of kids never finish high school.
169
583000
3000
Çocukların %30'u hiçbir zaman liseyi bitirmiyor.
09:58
And that had been covered up for a long time
170
586000
3000
Bunun üstü uzun bir süredir kapatılıyordu,
10:01
because they always took the dropout rate as the number
171
589000
3000
çünkü hesaplar yapılırken okulu bırakma oranı
10:04
who started in senior year and compared it to the number who finished senior year.
172
592000
5000
son sınıfa başlayanlarla, son sınıfı bitirenleri karşılaştırarak elde ediliyordu.
10:09
Because they weren't tracking where the kids were before that.
173
597000
2000
Çocukların son sınıftan önce ne yaptıkları takip edilmiyordu.
10:11
But most of the dropouts had taken place before that.
174
599000
3000
Fakat okul bırakmaların çoğu bu dönemden önce oluyor.
10:14
They had to raise the stated dropout rate
175
602000
3000
Açıklanan okul bırakma oranını
10:17
as soon as that tracking was done
176
605000
2000
bu takip yapıldıktan sonra
10:19
to over 30 percent.
177
607000
2000
%30'un üzerine çıkarmak zorunda kaldılar.
10:21
For minority kids, it's over 50 percent.
178
609000
3000
Azınlık çocukları için bu oran %50'nin üzerinde.
10:25
And even if you graduate from high school,
179
613000
3000
Liseden mezun olduktan sonra da,
10:28
if you're low-income,
180
616000
3000
düşük gelirli iseniz,
10:31
you have less than a 25 percent chance of ever completing a college degree.
181
619000
4000
üniversite bitirme şansınız %25'ten az.
10:35
If you're low-income in the United States,
182
623000
5000
ABD'de düşük gelirli iseniz,
10:40
you have a higher chance of going to jail
183
628000
4000
hapse gitme ihtimaliniz,
10:44
than you do of getting a four-year degree.
184
632000
2000
4 yıllık üniversite diploması almanızdan yüksek.
10:46
And that doesn't seem entirely fair.
185
634000
3000
Bu da çok adil gibi gözükmüyor.
10:49
So, how do you make education better?
186
637000
3000
Peki, eğitimi nasıl iyileştirirsiniz?
10:52
Now, our foundation, for the last nine years, has invested in this.
187
640000
4000
Bizim vakfımız, son 9 yılda, bu konuya yatırım yaptı.
10:56
There's many people working on it.
188
644000
3000
Bu konu üzerinde çok kişi çalışıyor.
10:59
We've worked on small schools,
189
647000
3000
Küçük okullar üzerinde çalıştık,
11:02
we've funded scholarships,
190
650000
2000
burs verdik,
11:04
we've done things in libraries.
191
652000
2000
kütüphanelere bir şeyler yaptık.
11:06
A lot of these things had a good effect.
192
654000
2000
Tüm bunların güzel etkileri oldu.
11:08
But the more we looked at it, the more we realized that having great teachers
193
656000
3000
Bu konuya eğildikçe anladık ki, en önemli şey
11:11
was the very key thing.
194
659000
3000
muhteşem öğretmenlermiş.
11:14
And we hooked up with some people studying
195
662000
3000
Daha sonra öğretmenler arasındaki farkları inceleyen
11:17
how much variation is there between teachers,
196
665000
3000
birileri ile çalışmaya başladık.
11:20
between, say, the top quartile -- the very best --
197
668000
3000
Mesela en tepedeki dördündeki öğretmenlerle -- yani en iyiler --
11:23
and the bottom quartile.
198
671000
2000
en alt dördündeki öğretmenler arasındaki farkları inceledik.
11:25
How much variation is there within a school or between schools?
199
673000
3000
Okullar arasında ve okul içinde çeşitlilik nasıl?
11:28
And the answer is that these variations are absolutely unbelievable.
200
676000
4000
Cevap ise bu çeşitlilikler gerçekten inanılmaz.
11:33
A top quartile teacher will increase the performance of their class --
201
681000
5000
En tepedeki dördündeki öğretmenler -- test sonuçlarına göre --
11:38
based on test scores --
202
686000
3000
sınıflarının performanslarını bir yılda
11:41
by over 10 percent in a single year.
203
689000
2000
%10'dan fazla iyileştiriyorlar.
11:43
What does that mean?
204
691000
1000
Bu ne demek?
11:44
That means that if the entire U.S., for two years,
205
692000
3000
Bu şu demek, eğer ABD'deki tüm öğrenciler 2 yıl boyunca
11:47
had top quartile teachers,
206
695000
3000
en tepedeki dördünden öğretmenlere sahip olsalardı,
11:50
the entire difference between us and Asia would go away.
207
698000
4000
Asya ile aramızdaki fark tamamen kaybolurdu.
11:54
Within four years we would be blowing everyone in the world away.
208
702000
6000
4 yıl içerisinde dünyadaki herkesi geçerdik.
12:00
So, it's simple. All you need are those top quartile teachers.
209
708000
3000
Yani, bu iş kolay. İhtiyaç duyduğunuz tek şey, en tepedeki dördünden öğretmenler.
12:05
And so you'd say, "Wow, we should reward those people.
210
713000
4000
Ve şunu söylerdiniz, "Vay, biz bu insanları ödüllendirmeliyiz.
12:09
We should retain those people.
211
717000
3000
Biz bu insanları kaçırmamalıyız.
12:12
We should find out what they're doing and transfer that skill to other people."
212
720000
3000
Biz bu insanların ne yaptıklarını öğrenip bu yeteneği başkalarına aktarmalıyız."
12:15
But I can tell you that absolutely is not happening today.
213
723000
5000
Size söyleyebilirim ki, bugün yapılan şey bu değil.
12:20
What are the characteristics of this top quartile?
214
728000
3000
En üst dördündekilerin özellikleri neler?
12:23
What do they look like?
215
731000
2000
Neye benziyorlar?
12:25
You might think these must be very senior teachers.
216
733000
3000
Siz bu öğretmenlerin çok yaşlı olduklarını düşünebilirsiniz.
12:28
And the answer is no.
217
736000
2000
Fakat doğru cevap hayır.
12:30
Once somebody has taught for three years
218
738000
3000
Bir insan 3 yıl boyunca eğitim verdikten sonra,
12:33
their teaching quality does not change thereafter.
219
741000
5000
eğitme kalitesi değişmiyor.
12:38
The variation is very, very small.
220
746000
3000
Değişim çok çok az.
12:41
You might think these are people with master's degrees.
221
749000
5000
Siz bu insanların master yaptıklarını düşünebilirsiniz.
12:46
They've gone back and they've gotten their Master's of Education.
222
754000
3000
Geri dönüp, masterlarını aldıklarını.
12:49
This chart takes four different factors
223
757000
3000
Bu grafik dört faktörün eğitim kalitesini
12:52
and says how much do they explain teaching quality.
224
760000
3000
nasıl etkilediğini gösteriyor.
12:55
That bottom thing, which says there's no effect at all,
225
763000
3000
En alttaki şey, yani hiçbir etkisi olmayan şey,
12:58
is a master's degree.
226
766000
3000
master derecesine tekabül ediyor.
13:02
Now, the way the pay system works is there's two things that are rewarded.
227
770000
4000
Maaş sistemine baktığımızda, iki şey ödüllendiriliyor.
13:06
One is seniority.
228
774000
2000
Birincisi kıdem.
13:08
Because your pay goes up and you vest into your pension.
229
776000
3000
Maaşınız yükseliyor ve emekli oluyorsunuz.
13:11
The second is giving extra money to people who get their master's degree.
230
779000
3000
Diğeri de masterını yapmışlara fazladan para vermek.
13:14
But it in no way is associated with being a better teacher.
231
782000
3000
Fakat bunların daha iyi bir öğretmen olmakla ilgisi yok.
13:17
Teach for America: slight effect.
232
785000
3000
Amerika için eğitin felsefesinin de çok az etkisi var.
13:20
For math teachers majoring in math there's a measurable effect.
233
788000
4000
Matematik öğretmenleri için matematik üzerinde yoğunlaşmanın bir etkisi var.
13:24
But, overwhelmingly, it's your past performance.
234
792000
5000
Fakat, genelde, önemli olan geçmiş performansınız.
13:29
There are some people who are very good at this.
235
797000
3000
Bu konuda çok iyi olan insanlar var.
13:32
And we've done almost nothing
236
800000
3000
Fakat biz bunun ne olduğunu araştırmak,
13:35
to study what that is
237
803000
3000
cazip hale getirmek ve çoğaltmak için,
13:38
and to draw it in and to replicate it,
238
806000
3000
hiçbir şey yapmadık.
13:41
to raise the average capability --
239
809000
3000
Ortalama yeteneği artırmak ve
13:44
or to encourage the people with it to stay in the system.
240
812000
3000
insanları sistemde tutmak adına da.
13:47
You might say, "Do the good teachers stay and the bad teacher's leave?"
241
815000
3000
Şöyle diyebilirsiniz: "İyi öğretmenler kalıyor da, kötü öğretmenler gidiyor mu?"
13:50
The answer is, on average, the slightly better teachers leave the system.
242
818000
3000
Cevap ise ortalama olarak biraz iyi hocalar sistemi terk ediyor.
13:53
And it's a system with very high turnover.
243
821000
3000
Devrilmelerin çok olduğu bir sistem bu.
13:57
Now, there are a few places -- very few -- where great teachers are being made.
244
825000
6000
Şimdilerde iyi öğretmenler oluştuğu çok ama çok az yer var.
14:03
A good example of one is a set of charter schools called KIPP.
245
831000
5000
Buna güzel bir örnek ise KIPP isimli özel okullar.
14:08
KIPP means Knowledge Is Power.
246
836000
3000
KIPP Bilgi Güçtür (Knowledge Is Power) demek.
14:11
It's an unbelievable thing.
247
839000
3000
İnanılmaz bir fikir.
14:14
They have 66 schools -- mostly middle schools, some high schools --
248
842000
3000
66 tane okulları var -- çoğu ortaokul, bazıları ise lise --
14:17
and what goes on is great teaching.
249
845000
4000
ve çok iyi bir eğitim veriyorlar.
14:21
They take the poorest kids,
250
849000
3000
En fakir çocukları alıyorlar,
14:24
and over 96 percent of their high school graduates go to four-year colleges.
251
852000
4000
ve liselerinden mezun olan öğrencilerin yüzde 96'sı 4 yıllık üniversiteleri kazanıyorlar.
14:28
And the whole spirit and attitude in those schools
252
856000
3000
Okuldaki ruh hali ve davranışlar,
14:31
is very different than in the normal public schools.
253
859000
3000
normal devlet okullarından çok farklı.
14:34
They're team teaching. They're constantly improving their teachers.
254
862000
4000
Takım eğitimi veriyorlar. Öğretmenlerini sürekli iyileştiriyorlar.
14:38
They're taking data, the test scores,
255
866000
3000
Test sonuçlarını alıyorlar ve
14:41
and saying to a teacher, "Hey, you caused this amount of increase."
256
869000
3000
öğretmene diyorlar ki, "Bakın, siz şu kadarlık bir artışa vesile oldunuz."
14:44
They're deeply engaged in making teaching better.
257
872000
4000
Öğretmenleri iyileştirmeye derinden bağlılar.
14:48
When you actually go and sit in one of these classrooms,
258
876000
3000
Gidip sınıflarda oturduğunuz zaman,
14:51
at first it's very bizarre.
259
879000
3000
ilk başta garip hissediyorsunuz.
14:54
I sat down and I thought, "What is going on?"
260
882000
3000
Oturdum ve düşündüm, "Neler oluyor?"
14:57
The teacher was running around, and the energy level was high.
261
885000
3000
Öğretmen ortalıklarda dolaşıyordu, enerji seviyesi yüksekti.
15:00
I thought, "I'm in the sports rally or something.
262
888000
3000
"Araba yarışı gibi bir yerdeyim sanırım." diye düşündüm.
15:03
What's going on?"
263
891000
2000
"Neler oluyor?"
15:05
And the teacher was constantly scanning to see which kids weren't paying attention,
264
893000
3000
Öğretmen sürekli öğrencileri izleyip, dersle ilgilenmeyenleri,
15:08
which kids were bored,
265
896000
2000
sıkılanları bulup
15:10
and calling kids rapidly, putting things up on the board.
266
898000
3000
tahtaya bir şeyler yazarak onlara sesleniyordu.
15:13
It was a very dynamic environment,
267
901000
2000
Çok hareketli bir ortamdı,
15:15
because particularly in those middle school years -- fifth through eighth grade --
268
903000
3000
çünkü ortaokul yıllarında -- 5. sınıftan 8. sınıfa kadar --
15:18
keeping people engaged and setting the tone
269
906000
3000
insanları meşgul edip, sınıftaki herkesin dersle ilgilenmesi
15:21
that everybody in the classroom needs to pay attention,
270
909000
3000
gerektiğini vurgulamışlardı.
15:24
nobody gets to make fun of it or have the position of the kid who doesn't want to be there.
271
912000
6000
Kimse bu durumla dalga geçmiyordu ya da oradan gitmek istemiyordu.
15:30
Everybody needs to be involved.
272
918000
2000
Herkes bir şekilde meşgul bu okulda.
15:32
And so KIPP is doing it.
273
920000
2000
KIPP bunu yapıyordu.
15:35
How does that compare to a normal school?
274
923000
3000
KIPP ile normal okullar arasındaki fark ne?
15:38
Well, in a normal school, teachers aren't told how good they are.
275
926000
4000
Normal okullarda öğretmenler ne kadar iyi oldukları hakkında bilgilendirilmiyorlar.
15:42
The data isn't gathered.
276
930000
3000
Veri toplanmıyor.
15:45
In the teacher's contract,
277
933000
2000
Öğretmenin sözleşmesinde,
15:47
it will limit the number of times the principal can come into the classroom --
278
935000
4000
müdürün sınıfa gelme sayısı sınırlı tutulur --
15:51
sometimes to once per year.
279
939000
2000
bazen yılda bir kere.
15:53
And they need advanced notice to do that.
280
941000
3000
Müdürler gelmeden önce de haber veriyorlar.
15:56
So imagine running a factory where you've got these workers,
281
944000
3000
Fabrikada çalışan işçileri düşünün.
15:59
some of them just making crap
282
947000
3000
Bazıları işi eline yüzüne bulaştırıyor
16:02
and the management is told, "Hey, you can only come down here once a year,
283
950000
4000
ve yönetime deniyor ki, "Hey, yanımıza yılda bir gelebilirsiniz
16:06
but you need to let us know, because we might actually fool you,
284
954000
2000
fakat gelmeden bize haber vermelisiniz, çünkü aslında sizi aldatabiliriz
16:08
and try and do a good job in that one brief moment."
285
956000
4000
ve o kısa anda iyi çalışacağız."
16:12
Even a teacher who wants to improve doesn't have the tools to do it.
286
960000
5000
Kendini geliştirmek isteyen bir öğretmen bile bunu yapabilmek için gerekli araçlara sahip değil.
16:17
They don't have the test scores,
287
965000
2000
Test sonuçlarına ulaşamıyorlar,
16:19
and there's a whole thing of trying to block the data.
288
967000
3000
verilere yasak konuyor.
16:22
For example, New York passed a law
289
970000
3000
Mesela, New York'ta öğretmenin iyileşme verilerini
16:25
that said that the teacher improvement data could not be made available and used
290
973000
5000
paylaşmayı ve bu verinin öğretmenlerin görevi ile ilgili kararlarda
16:30
in the tenure decision for the teachers.
291
978000
3000
kullanmayı yasaklayan bir kanun kabul edildi.
16:34
And so that's sort of working in the opposite direction.
292
982000
3000
Bu aslında zıt yönde bir çalışma.
16:37
But I'm optimistic about this,
293
985000
2000
Ama ben bu konuda iyimserim,
16:39
I think there are some clear things we can do.
294
987000
4000
ve bu konuda yapabileceğimiz belirli şeyler var.
16:43
First of all, there's a lot more testing going on,
295
991000
4000
İlk önce, bir sürü test yapılıyor
16:47
and that's given us the picture of where we are.
296
995000
3000
ve bu bize nerede olduğumuzu gösteriyor.
16:50
And that allows us to understand who's doing it well,
297
998000
4000
İyi öğretmenleri fark edip,
16:54
and call them out, and find out what those techniques are.
298
1002000
3000
onlardan kullandıkları teknikleri öğrenme şansı veriyor.
16:57
Of course, digital video is cheap now.
299
1005000
3000
Tabi ki, dijital video şimdi ucuz.
17:00
Putting a few cameras in the classroom
300
1008000
2000
Sınıfa birkaç kamera koyup,
17:02
and saying that things are being recorded on an ongoing basis
301
1010000
6000
derslerde olup biteni kaydetmek,
17:08
is very practical in all public schools.
302
1016000
2000
her devlet okulu için çok pratik bir şey.
17:10
And so every few weeks teachers could sit down
303
1018000
3000
Böylece bir öğretmenin birkaç haftada bir oturup videoları izledikten sonra
17:13
and say, "OK, here's a little clip of something I thought I did well.
304
1021000
3000
"Bunu, iyi yaptığımı düşünüyordum.
17:16
Here's a little clip of something I think I did poorly.
305
1024000
3000
Bunu ise çok kötü yapmışım. Çocuklar yaramazlık yaptığı zaman,
17:19
Advise me -- when this kid acted up, how should I have dealt with that?"
306
1027000
3000
"Ne yapmalıyım? Tavsiyelerde bulunun" deme şansı olur.
17:22
And they could all sit and work together on those problems.
307
1030000
4000
Tüm öğretmenler hep beraber bu problemler üzerinde kafa yorabilir.
17:26
You can take the very best teachers and kind of annotate it,
308
1034000
4000
En iyi öğretmenler çıkıp konuşabilir, böylece herkes
17:30
have it so everyone sees who is the very best at teaching this stuff.
309
1038000
4000
her konuda en iyi eğitim nasıl verilir öğrenmiş olur.
17:34
You can take those great courses and make them available
310
1042000
2000
Bu iyi derslere öğrencilerin de ulaşmasını sağlayabilirsiniz.
17:36
so that a kid could go out and watch the physics course, learn from that.
311
1044000
5000
Bir öğrenci gidip fizik dersini izleyip, konuyu o şekilde öğrenir.
17:41
If you have a kid who's behind,
312
1049000
2000
Konuda geri kalmış bir çocuk varsa,
17:43
you would know you could assign them that video to watch and review the concept.
313
1051000
4000
o çocuğa yardımcı olabilecek videoyu izletebilirsiniz.
17:47
And in fact, these free courses could not only be available just on the Internet,
314
1055000
4000
Aslında bu dersler internet kanalı dışında,
17:51
but you could make it so that DVDs were always available,
315
1059000
4000
DVD'lerle de çoğaltılabilir.
17:55
and so anybody who has access to a DVD player can have the very best teachers.
316
1063000
7000
Böylece DVD oynatıcısı olan herkes, en iyi öğretmenlere sahip olmuş olur.
18:02
And so by thinking of this as a personnel system,
317
1070000
5000
Bunu bir personel sistemi olarak düşünürsek,
18:07
we can do it much better.
318
1075000
2000
daha da iyileşmeye müsait olduğunu anlarız.
18:09
Now there's a book actually, about KIPP --
319
1077000
2000
Bu olayların geçtiği
18:11
the place that this is going on --
320
1079000
2000
KIPP ile ilgili gazeteci-yazar Jay Matthews'ın
18:13
that Jay Matthews, a news reporter, wrote -- called, "Work Hard, Be Nice."
321
1081000
5000
"Çok Çalış, Sevecen Ol." başlıklı bir kitabı var.
18:18
And I thought it was so fantastic.
322
1086000
2000
Çok şahane olduğunu düşünüyorum.
18:20
It gave you a sense of what a good teacher does.
323
1088000
4000
İyi bir öğretmenin nasıl olduğunu anlamanızı sağlıyor.
18:24
I'm going to send everyone here a free copy of this book.
324
1092000
3000
Buradaki herkese bu kitabı hediye edeceğim.
18:27
(Applause)
325
1095000
5000
(Alkış)
18:32
Now, we put a lot of money into education,
326
1100000
3000
Eğitime çok para harcıyoruz,
18:35
and I really think that education is the most important thing to get right
327
1103000
6000
ve bence eğitim bir ülkenin sahip olması gereken güçlü geleceği için,
18:41
for the country to have as strong a future as it should have.
328
1109000
5000
düzgün yapılması gereken en önemli mesele.
18:46
In fact we have in the stimulus bill -- it's interesting --
329
1114000
2000
Aslında destek paketinin Meclis sürümünde -- ilginçtir --
18:48
the House version actually had money in it for these data systems,
330
1116000
3000
bu bahsettiğim veri sistemleri için bir para ayrılmıştıı ama
18:51
and it was taken out in the Senate
331
1119000
2000
Senato tarafından çıkarıldı.
18:53
because there are people who are threatened by these things.
332
1121000
3000
Sebebi ise bu sistemlerle tehdit edilen insanların olması.
18:56
But I -- I'm optimistic.
333
1124000
2000
Fakat ben -- ben iyimserim.
18:58
I think people are beginning to recognize how important this is,
334
1126000
4000
Bence insanlar önemini anlamaya başladılar,
19:02
and it really can make a difference for millions of lives, if we get it right.
335
1130000
7000
Doğru yaparsak, milyonların hayatında farklılık yapabiliriz.
19:09
I only had time to frame those two problems.
336
1137000
3000
Benim sadece bu iki problemden bahsetmeye vaktim vardı.
19:12
There's a lot more problems like that --
337
1140000
2000
Fakat bunların dışında birçok problem var --
19:14
AIDS, pneumonia -- I can just see you're getting excited,
338
1142000
4000
AIDS, zatürre -- buradan sadece isimleri söylememle
19:18
just at the very name of these things.
339
1146000
3000
ne kadar heyecanlandığınızı görebiliyorum.
19:21
And the skill sets required to tackle these things are very broad.
340
1149000
5000
Bu problemlerle başedilmek için gerekli yetenekler de çok fazla.
19:26
You know, the system doesn't naturally make it happen.
341
1154000
3000
Sistem, bunun kendiliğinden olmasına izin vermiyor.
19:29
Governments don't naturally pick these things in the right way.
342
1157000
5000
Devletler genelde bu meseleleri doğru anlamıyor.
19:34
The private sector doesn't naturally put its resources into these things.
343
1162000
4000
Özel sektör kendiliğinden bu konulara kaynak ayırmıyor.
19:38
So it's going to take brilliant people like you
344
1166000
3000
Bu problemleri sizin gibi parlak zekâlı insanlar
19:41
to study these things, get other people involved --
345
1169000
3000
inceleyecek ve başka insanların da incelemesini sağlayacak --
19:44
and you're helping to come up with solutions.
346
1172000
3000
böylece çözüm bulmaya yardımcı olacak.
19:47
And with that, I think there's some great things that will come out of it.
347
1175000
3000
Bence bu oluşumlardan çok güzel şeyler ortaya çıkacak.
19:50
Thank you.
348
1178000
2000
Teşekkürler.
19:52
(Applause)
349
1180000
18000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Gates - PhilanthropistA passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation.
Why you should listen
Bill Gates is the founder and former CEO of Microsoft. A geek icon, tech visionary and business trailblazer, Gates' leadership -- fueled by his long-held dream that millions might realize their potential through great software -- made Microsoft a personal computing powerhouse and a trendsetter in the Internet dawn. Whether you're a suit, chef, quant, artist, media maven, nurse or gamer, you've probably used a Microsoft product today.
In summer of 2008, Gates left his day-to-day role with Microsoft to focus on philanthropy. Holding that all lives have equal value (no matter where they're being lived), the Bill and Melinda Gates Foundation has now donated staggering sums to HIV/AIDS programs, libraries, agriculture research and disaster relief -- and offered vital guidance and creative funding to programs in global health and education. Gates believes his tech-centric strategy for giving will prove the killer app of planet Earth's next big upgrade.
Read a collection of Bill and Melinda Gates' annual letters, where they take stock of the Gates Foundation and the world. And follow his ongoing thinking on his personal website, The Gates Notes. His new paper, "The Next Epidemic," is published by the New England Journal of Medicine.
Bill Gates | Speaker | TED.com