TEDGlobal 2012
Sarah-Jayne Blakemore: The mysterious workings of the adolescent brain
Sarah-Jayne Blakemore: Hoạt động bí ẩn của bộ não thiếu niên
Filmed:
Readability: 5
3,041,951 views
Tại sao thanh thiếu niên dường như bốc đồng hơn và do đó, ít tự giác hơn những người trưởng thành? Nhà khoa học về thần kinh nhận thức Sarah-Jayne Blakemore so sánh vỏ não trước trán của thanh thiếu niên với người lớn, để chỉ ra cho chúng ta thấy hành vi thông thường của "tuổi teen" được gây ra như thế nào bởi bộ não đang lớn và phát triển của chúng.
Sarah-Jayne Blakemore - Cognitive Neuroscientist
Sarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents. Full bio
Sarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Fifteen years ago, it was widely assumed
0
688
2889
Mười lăm năm trước đây,
có nhiều ý kiến cho rằng
có nhiều ý kiến cho rằng
00:19
that the vast majority of brain development
1
3577
2050
phần lớn sự phát triển của não bộ
00:21
takes place in the first few years of life.
2
5627
2979
diễn ra trong những năm đầu
của cuộc đời.
của cuộc đời.
00:24
Back then, 15 years ago, we didn't have the ability
3
8606
2712
Trở lại 15 năm về trước,
chúng ta không có khả năng
chúng ta không có khả năng
00:27
to look inside the living human brain
4
11318
2621
để khám phá bên trong bộ não
trên cơ thể sống' .
trên cơ thể sống' .
00:29
and track development across the lifespan.
5
13939
3038
và theo dõi sự phát triển của nó
trong suốt cuộc đời.
trong suốt cuộc đời.
00:32
In the past decade or so, mainly due to advances
6
16977
3161
Trong khoảng 10 năm trở lại đây,
do sự tiến bộ
do sự tiến bộ
00:36
in brain imaging technology
7
20138
1805
trong công nghệ ghi hình ảnh não
00:37
such as magnetic resonance imaging, or MRI,
8
21943
2943
như chụp cộng hưởng từ, hay MRI,
00:40
neuroscientists have started to look inside the living
9
24886
3127
các nhà thần kinh học
đã bắt đầu khám phá bên trong
đã bắt đầu khám phá bên trong
00:43
human brain of all ages, and to track changes
10
28013
2419
bộ não con người ở mọi lứa tuổi,
và theo dõi những thay đổi
và theo dõi những thay đổi
00:46
in brain structure and brain function,
11
30432
2871
trong cấu trúc và chức năng của não,
00:49
so we use structural MRI if you'd like to take a snapshot,
12
33303
3677
vì vậy chúng tôi sử dụng MRI
để tạo một bản chụp,
để tạo một bản chụp,
00:52
a photograph, at really high resolution of the inside
13
36980
3062
hay một bức ảnh với độ phân giải cao
về cấu trúc bên trong
về cấu trúc bên trong
00:55
of the living human brain, and we can ask questions like,
14
40042
3220
của não người,
và chúng ta có thể đặt ra các câu hỏi
và chúng ta có thể đặt ra các câu hỏi
00:59
how much gray matter does the brain contain,
15
43262
2440
như có bao nhiêu chất xám trong não,
01:01
and how does that change with age?
16
45702
1803
và nó thay đổi như thế nào theo lứa tuổi?
01:03
And we also use functional MRI, called fMRI,
17
47505
3712
Và chúng tôi cũng sử dụng chức năng MRI,
gọi là fMRI,
gọi là fMRI,
01:07
to take a video, a movie, of brain activity
18
51217
3395
để làm một video, một bộ phim,
về hoạt động của bộ não
về hoạt động của bộ não
01:10
when participants are taking part in some kind of task
19
54612
2868
khi những người tham dự
tham gia vào một số công việc
tham gia vào một số công việc
01:13
like thinking or feeling or perceiving something.
20
57480
2892
như suy nghĩ
hay cảm nhận một cái gì đó.
hay cảm nhận một cái gì đó.
01:16
So many labs around the world are involved in this kind
21
60372
2766
Vì vậy, nhiều phòng thí nghiệm trên toàn thế giới
đều đưa vào những kiểu nghiên cứu như thế này
đều đưa vào những kiểu nghiên cứu như thế này
01:19
of research, and we now have a really rich
22
63138
2230
và chúng ta thực sự có
01:21
and detailed picture of how the living human brain develops,
23
65368
3524
một bức ảnh giàu nội dung và chi tiết
về sự phát triển của não bộ,
về sự phát triển của não bộ,
01:24
and this picture has radically changed the way
24
68892
3068
hình ảnh này
đã thay đổi hoàn toàn
đã thay đổi hoàn toàn
01:27
we think about human brain development
25
71960
2633
cách mà chúng ta nghĩ
về sự phát triển của bộ não con người
về sự phát triển của bộ não con người
01:30
by revealing that it's not all over in early childhood,
26
74593
2768
bằng cách tiết lộ rằng
nó không chỉ phát triển trong thời thơ ấu,
nó không chỉ phát triển trong thời thơ ấu,
01:33
and instead, the brain continues to develop
27
77361
2711
mà thay vào đó, vẫn tiếp tục phát triển
01:35
right throughout adolescence and into the '20s and '30s.
28
80072
4046
trong suốt thời thanh thiếu niên
cho đến khi 20 hay 30 tuổi.
cho đến khi 20 hay 30 tuổi.
01:40
So adolescence is defined as the period of life that starts
29
84118
3979
Vậy nên giai đoạn thiếu niên
được coi là giai đoạn trong cuộc đời
được coi là giai đoạn trong cuộc đời
01:43
with the biological, hormonal, physical changes of puberty
30
88097
4396
mà bắt đầu những thay đổi sinh học,
nội tiết tố, vật lý của tuổi dậy thì
nội tiết tố, vật lý của tuổi dậy thì
01:48
and ends at the age at which an individual attains
31
92493
3285
và kết thúc khi một cá nhân
01:51
a stable, independent role in society.
32
95778
3451
đạt đến một độ ổn định,
một vai trò độc lập trong xã hội.
một vai trò độc lập trong xã hội.
01:55
(Laughter)
33
99229
1790
(Cười)
01:56
It can go on a long time. (Laughter)
34
101019
2765
Nó có thể tiếp diễn trong một thời gian dài. (Cười)
01:59
One of the brain regions that changes most dramatically
35
103784
3019
Một trong những vùng não mà
thay đổi đáng kể nhất
thay đổi đáng kể nhất
02:02
during adolescence is called prefrontal cortex.
36
106803
3264
trong giai đoạn thiếu niên
được gọi là vỏ não ở trán.
được gọi là vỏ não ở trán.
02:05
So this is a model of the human brain,
37
110067
2977
Và đây là mô hình
của bộ não con người,
của bộ não con người,
02:08
and this is prefrontal cortex, right at the front.
38
113044
2880
và đây là vỏ não ở trán,
ở ngay phía trước.
ở ngay phía trước.
02:11
Prefrontal cortex is an interesting brain area.
39
115924
2509
Vỏ não ở trán là một khu vực thú vị.
02:14
It's proportionally much bigger in humans than
40
118433
3114
Ở người, nó lớn hơn rất nhiều
so với loài khác
so với loài khác
02:17
in any other species, and it's involved in a whole range of
41
121547
3627
và nó kéo theo
một loạt các đạc trưng như
một loạt các đạc trưng như
02:21
high level cognitive functions, things like decision-making,
42
125190
3272
chức năng nhận thức cao,
như việc ra quyết định,
như việc ra quyết định,
02:24
planning, planning what you're going to do tomorrow
43
128462
2090
lập kế hoạch,
lập kế hoạch những gì bạn sẽ làm vào ngày mai
lập kế hoạch những gì bạn sẽ làm vào ngày mai
02:26
or next week or next year, inhibiting
44
130552
2740
hoặc tuần tới hoặc năm tới,
kiềm chế hành vi không phù hợp
kiềm chế hành vi không phù hợp
02:29
inappropriate behavior, so stopping yourself saying
45
133292
2666
ngăn bạn thốt ra
một cái gì đó thô lỗ
một cái gì đó thô lỗ
02:31
something really rude or doing something really stupid.
46
135958
2925
hoặc làm một cái gì đó
ngu ngốc.
ngu ngốc.
02:34
It's also involved in social interaction,
47
138883
1778
Nó cũng tham gia
vào các tương tác xã hội,
vào các tương tác xã hội,
02:36
understanding other people, and self-awareness.
48
140661
3124
hiểu biết về người khác,
và tự nhận thức về bản thân.
và tự nhận thức về bản thân.
02:39
So MRI studies looking at the development of this region
49
143785
3050
Vì vậy, các nghiên cứu MRI
về sự phát triển của khu vực này
về sự phát triển của khu vực này
02:42
have shown that it really undergoes dramatic development
50
146835
2470
đã cho thấy rằng
nó thực sự phải trải qua sự phát triển đáng kể
nó thực sự phải trải qua sự phát triển đáng kể
02:45
during the period of adolescence.
51
149305
2933
trong giai đoạn niên thiếu.
02:48
So if you look at gray matter volume, for example,
52
152238
2958
Vì vậy, nếu bạn nhìn vào
lượng chất xám, ví dụ,
lượng chất xám, ví dụ,
02:51
gray matter volume across age from age four to 22 years
53
155196
4849
lượng chất xám trong độ tuổi từ 4 đến 22
02:55
increases during childhood, which is what you can see
54
160045
2322
gia tăng trong thời thơ ấu,
đó là những gì bạn có thể nhìn thấy
đó là những gì bạn có thể nhìn thấy
02:58
on this graph. It peaks in early adolescence.
55
162367
3753
trên biểu đồ này.
Và đỉnh điểm là tuổi chớm vị thành niên.
Và đỉnh điểm là tuổi chớm vị thành niên.
03:02
The arrows indicate peak gray matter volume
56
166120
2565
Các mũi tên
biểu thị cao điểm của lượng chất xám
biểu thị cao điểm của lượng chất xám
03:04
in prefrontal cortex. You can see that that peak happens
57
168685
3466
trong vỏ não ở trán.
Bạn có thể thấy rằng đỉnh này sẽ xuất hiện
Bạn có thể thấy rằng đỉnh này sẽ xuất hiện
03:08
a couple of years later in boys relative to girls,
58
172151
3510
một vài năm muộn hơn ở bé trai
so với bé gái,
so với bé gái,
03:11
and that's probably because boys go through puberty
59
175661
1839
và đó có lẽ là vì thường thì
các chàng trai trải qua tuổi dậy thì
các chàng trai trải qua tuổi dậy thì
03:13
a couple of years later than girls on average,
60
177500
2252
một vài năm muộn hơn
so với các cô gái,
so với các cô gái,
03:15
and then during adolescence, there's a significant decline
61
179752
3435
và sau đó trong thời thiếu niên,
có một sự suy giảm đáng kể
có một sự suy giảm đáng kể
03:19
in gray matter volume in prefrontal cortex.
62
183187
2685
lượng chất xám trong vỏ não ở trán.
03:21
Now that might sound bad, but actually this is
63
185872
2025
Điều này nghe có vẻ xấu,
nhưng trên thực tế
nhưng trên thực tế
03:23
a really important developmental process, because
64
187897
3150
đó là một quá trình phát triển
thực sự quan trọng,
thực sự quan trọng,
03:26
gray matter contains cell bodies and connections
65
191047
4106
bởi vì chất xám chứa các tế bào
và các kết nối giữa tế bào
và các kết nối giữa tế bào
03:31
between cells, the synapses, and this decline
66
195153
3454
các khớp thần kinh (xi-náp)
và sự suy giảm khối lượng chất xám
và sự suy giảm khối lượng chất xám
03:34
in gray matter volume during prefrontal cortex
67
198607
2745
trong vỏ não trước trán
03:37
is thought to correspond to synaptic pruning,
68
201352
2892
được cho là tương ứng
với sự cắt tỉa xi-náp,
với sự cắt tỉa xi-náp,
03:40
the elimination of unwanted synapses.
69
204244
2323
loại bỏ
những xi-náp không mong muốn.
những xi-náp không mong muốn.
03:42
This is a really important process. It's partly dependent
70
206567
3133
Đây là một quá trình thực sự quan trọng.
Nó phụ thuộc một phần vào
Nó phụ thuộc một phần vào
03:45
on the environment that the animal or the human is in,
71
209700
3134
môi trường
mà động vật hoặc con người sống trong đó,
mà động vật hoặc con người sống trong đó,
03:48
and the synapses that are being used are strengthened,
72
212834
3444
và xi-náp đang được sử dụng
được tăng cường,
được tăng cường,
03:52
and synapses that aren't being used
73
216278
1933
và xi-náp không được sử dụng
03:54
in that particular environment are pruned away.
74
218211
2332
trong môi trường cụ thể đó
sẽ bị cắt bỏ đi.
sẽ bị cắt bỏ đi.
03:56
You can think of it a bit like pruning a rosebush.
75
220543
2506
Bạn có thể nghĩ về nó
như việc cắt tỉa cành hoa hồng vậy.
như việc cắt tỉa cành hoa hồng vậy.
03:58
You prune away the weaker branches so that
76
223049
2840
Bạn cắt đi
những nhánh yếu hơn
những nhánh yếu hơn
04:01
the remaining, important branches, can grow stronger,
77
225889
3038
do đó, các nhánh còn lại, những nhánh quan trọng,
có thể phát triển mạnh mẽ hơn,
có thể phát triển mạnh mẽ hơn,
04:04
and this process, which effectively fine-tunes brain tissue
78
228927
3926
và quá trình này,
có hiệu quả tinh chỉnh mô não
có hiệu quả tinh chỉnh mô não
04:08
according to the species-specific environment,
79
232853
2667
dựa theo môi trường của một loài cụ thể,
04:11
is happening in prefrontal cortex and in other brain regions
80
235520
2915
đang xảy ra ở vỏ não trước trán
và các vùng não khác
và các vùng não khác
04:14
during the period of human adolescence.
81
238435
3554
trong thời niên thiếu của con người.
04:17
So a second line of inquiry that we use to track changes
82
241989
3701
Vì vậy, phương pháp thức hai của điều tra
mà chúng tôi sử dụng để theo dõi thay đổi
mà chúng tôi sử dụng để theo dõi thay đổi
04:21
in the adolescent brain is using functional MRI
83
245690
3252
não giai đoạn niên thiếu
là MRI chức năng
là MRI chức năng
04:24
to look at changes in brain activity across age.
84
248942
3273
để xem xét những thay đổi
trong hoạt động của não qua các năm
trong hoạt động của não qua các năm
04:28
So I'll just give you an example from my lab.
85
252215
1642
Vì vậy tôi sẽ chỉ cho bạn
một ví dụ từ phòng thí nghiệm của mình.
một ví dụ từ phòng thí nghiệm của mình.
04:29
So in my lab, we're interested in the social brain, that is
86
253857
3561
Trong phòng thí nghiệm của tôi,
chúng tôi quan tâm đến bộ não xã hội,
chúng tôi quan tâm đến bộ não xã hội,
04:33
the network of brain regions that we use to understand
87
257418
3584
điều đó có nghĩa là
mạng lưới các vùng não
mạng lưới các vùng não
04:36
other people and to interact with other people.
88
261002
2433
mà chúng tôi sử dụng
để hiểu và tương tác với người khác.
để hiểu và tương tác với người khác.
04:39
So I like to show a photograph of a soccer game
89
263435
3766
Vì vậy, tôi muốn trưng ra một bức ảnh
của một trò chơi bóng đá
của một trò chơi bóng đá
04:43
to illustrate two aspects of how your social brains work.
90
267201
4407
để minh họa hai khía cạnh
về việc bộ não xã hội của bạn làm việc như thế nào
về việc bộ não xã hội của bạn làm việc như thế nào
04:47
So this is a soccer game. (Laughter)
91
271608
1433
Thế nên,
đây là một trò chơi bóng đá. (Tiếng cười)
đây là một trò chơi bóng đá. (Tiếng cười)
04:48
Michael Owen has just missed a goal, and he's lying
92
273041
2642
Michael Owen mới bỏ lỡ một mục tiêu,
và anh ấy nằm dài trên sân
và anh ấy nằm dài trên sân
04:51
on the ground, and the first aspect of the social brain
93
275683
2802
và khía cạnh đầu tiên
của bộ não xã hội
của bộ não xã hội
04:54
that this picture really nicely illustrates is how automatic
94
278485
2959
rằng hình ảnh minh hoạ
theo cách thực sự độc đáo
theo cách thực sự độc đáo
04:57
and instinctive social emotional responses are,
95
281444
3050
về phản ứng về mặt xã hội và tình cảm
tự động và bản năng
tự động và bản năng
05:00
so within a split second of Michael Owen missing this goal,
96
284494
2964
trong vòng một tíc tắc
Michael Owen đã đá hỏng,
Michael Owen đã đá hỏng,
05:03
everyone is doing the same thing with their arms
97
287458
1810
tất cả mọi người
đều làm điều tương tự với cánh tay của mình
đều làm điều tương tự với cánh tay của mình
05:05
and the same thing with their face, even Michael Owen
98
289268
1803
và tương tự với khuôn mặt của họ,
thậm chí cả Michael Owen
thậm chí cả Michael Owen
05:06
as he slides along the grass, is doing the same thing
99
291071
1824
anh ta nằm dài ra dọc theo sân cỏ,
làm điều tương tự với cánh tay của mình
làm điều tương tự với cánh tay của mình
05:08
with his arms, and presumably has a similar
100
292895
2269
và có lẽ
cũng có một biểu hiện tương tự trên khuôn mặt
cũng có một biểu hiện tương tự trên khuôn mặt
05:11
facial expression, and the only people who don't
101
295164
1974
và người duy nhất
không như thế
không như thế
05:13
are the guys in yellow at the back — (Laughs) —
102
297138
3461
là những người đàn ông
áo vàng ở đằng sau — (cười) —
áo vàng ở đằng sau — (cười) —
05:16
and I think they're on the wrong end of the stadium,
103
300599
2543
và tôi nghĩ rằng
họ đang ở sai khán đài,
họ đang ở sai khán đài,
05:19
and they're doing another social emotional response
104
303142
2295
và họ đang thực hiện
một phản ứng cảm xúc xã hội
một phản ứng cảm xúc xã hội
05:21
that we all instantly recognize, and that's the second aspect
105
305437
2635
mà tất cả chúng tai đều nhận ra ngay lập tức,
và đó là khía cạnh thứ hai
và đó là khía cạnh thứ hai
05:23
of the social brain that this picture really nicely illustrates,
106
308072
3636
của não bộ xã hội
mà bức ảnh này đã minh hoạ rất tốt,
mà bức ảnh này đã minh hoạ rất tốt,
05:27
how good we are at reading other people's behavior,
107
311708
3382
về việc chúng tôi đọc hành vi của người khác
tốt đến cỡ nào
tốt đến cỡ nào
05:30
their actions, their gestures, their facial expressions,
108
315090
2677
thông qua hành động, cử chỉ của họ,
biểu hiện trên khuôn mặt của họ,
biểu hiện trên khuôn mặt của họ,
05:33
in terms of their underlying emotions and mental states.
109
317767
3816
xét về khía cạnh những cảm xúc bên dưới
và những trạng thái tinh thần.
và những trạng thái tinh thần.
05:37
So you don't have to ask any of these guys.
110
321583
1777
Vì vậy, bạn không cần phải vặn hỏi
bất kỳ ai trong số những người này.
bất kỳ ai trong số những người này.
05:39
You have a pretty good idea of what they're feeling
111
323360
2541
Bạn có một linh cảm khá tốt
về những gì họ đang cảm thấy
về những gì họ đang cảm thấy
05:41
and thinking at this precise moment in time.
112
325901
2588
và suy nghĩ
ở thời điểm chính xác này.
ở thời điểm chính xác này.
05:44
So that's what we're interested in looking at in my lab.
113
328489
1756
Đó là những gì chúng tôi quan tâm
khi nhìn vào phòng thí nghiệm của mình.
khi nhìn vào phòng thí nghiệm của mình.
05:46
So in my lab, we bring adolescents and adults into the lab
114
330245
3572
Trong phòng thí nghiệm của tôi,
chúng tôi đưa thanh thiếu niên và người lớn đến
chúng tôi đưa thanh thiếu niên và người lớn đến
05:49
to have a brain scan, we give them some kind of task
115
333833
2385
để thực hiện quét não,
chúng tôi cung cấp cho họ một số công việc
chúng tôi cung cấp cho họ một số công việc
05:52
that involves thinking about other people, their minds,
116
336218
3294
bao gồm
suy nghĩ về người khác, tâm trí của họ,
suy nghĩ về người khác, tâm trí của họ,
05:55
their mental states, their emotions, and one of the findings
117
339512
2894
các trạng thái tâm thần, cảm xúc,
và một trong những phát hiện
và một trong những phát hiện
05:58
that we've found several times now, as have other labs
118
342406
2846
rằng chúng tôi đã tìm thấy một vài lần,
giống như các phòng thí nghiệm khác
giống như các phòng thí nghiệm khác
06:01
around the world, is part of the prefrontal cortex called
119
345252
3218
trên thế giới cũng đã tìm ra
đó là một phần vỏ não trước trán
đó là một phần vỏ não trước trán
06:04
medial prefrontal cortex, which is shown in blue on the slide,
120
348470
3218
được gọi là phần giữa vỏ não trước trán,
được hiển thị bằng màu xanh trên màn hình,
được hiển thị bằng màu xanh trên màn hình,
06:07
and it's right in the middle of prefrontal cortex
121
351688
2756
và ngay ở giữa vỏ não trước trán
06:10
in the midline of your head.
122
354444
2398
trên đường chính giữa
đầu của bạn.
đầu của bạn.
06:12
This region is more active in adolescents when they make
123
356842
3283
Vùng này hoạt động nhiều hơn
ở thiếu niên, khi đưa ra
ở thiếu niên, khi đưa ra
06:16
these social decisions and think about other people
124
360125
2127
các quyết định xã hội
và suy nghĩ về người khác
và suy nghĩ về người khác
06:18
than it is in adults, and this is actually a meta-analysis
125
362252
2801
hơn là ở người lớn,
và điều này là thực sự một ẩn dụ phân tích
và điều này là thực sự một ẩn dụ phân tích
06:20
of nine different studies in this area from labs around
126
365053
3240
cho chín nghiên cứu khác nhau
về lĩnh này từ các phòng lab khắp nơi trên thế giới,
về lĩnh này từ các phòng lab khắp nơi trên thế giới,
06:24
the world, and they all show the same thing, that activity
127
368293
2700
và tất cả chúng đều hiển thị cùng một điều,
rằng hoạt động của phần giữa
rằng hoạt động của phần giữa
06:26
in this medial prefrontal cortex area decreases
128
370993
3370
vỏ não trước trán
suy giảm
suy giảm
06:30
during the period of adolescence.
129
374363
2447
trong thời niên thiếu.
06:32
And we think that might be because adolescents and adults
130
376810
2644
Và chúng tôi nghĩ rằng
đó có thể là bởi vì thanh thiếu niên và người lớn
đó có thể là bởi vì thanh thiếu niên và người lớn
06:35
use a different mental approach, a different
131
379454
2366
sử dụng phương pháp tinh thần
khác nhau,
khác nhau,
06:37
cognitive strategy, to make social decisions,
132
381820
3418
các chiến lược nhận thức khác nhau,
để đưa ra quyết định xã hội,
để đưa ra quyết định xã hội,
06:41
and one way of looking at that is to do behavioral studies
133
385238
3516
và một cách để nhìn vào đó
là để thực hiện nghiên cứu hành vi
là để thực hiện nghiên cứu hành vi
06:44
whereby we bring people into the lab and we give them
134
388754
1977
theo đó, chúng tôi đưa mọi người
vào phòng thí nghiệm
vào phòng thí nghiệm
06:46
some kind of behavioral task, and I'll just give you
135
390731
2544
cung cấp cho họ
một số loại nhiệm vụ hành vi
một số loại nhiệm vụ hành vi
06:49
another example of the kind of task that we use in my lab.
136
393275
3210
và tôi sẽ chỉ cho bạn một ví dụ
về các loại nhiệm vụ mà chúng tôi sử dụng
về các loại nhiệm vụ mà chúng tôi sử dụng
06:52
So imagine that you're the participant in one of our
137
396485
2648
trong phòng thí nghiệm.
Vì vậy hãy tưởng tượng rằng bạn đang tham gia
Vì vậy hãy tưởng tượng rằng bạn đang tham gia
06:55
experiments. You come into the lab,
138
399133
1725
vào một trong những thí nghiệm của chúng tôi.
Bạn bước vào phòng thí nghiệm,
Bạn bước vào phòng thí nghiệm,
06:56
you see this computerized task.
139
400858
2674
bạn thấy công việc được hệ thống hoá này.
06:59
In this task, you see a set of shelves.
140
403532
2790
Trong nhiệm vụ này,
bạn thấy một tập hợp các kệ sách.
bạn thấy một tập hợp các kệ sách.
07:02
Now, there are objects on these shelves, on some of them,
141
406322
2817
Bây giờ, có một số vật phẩm trên các kệ này,
trên một vài cái,
trên một vài cái,
07:05
and you'll notice there's a guy standing behind the set
142
409139
2971
và bạn sẽ nhận thấy
có một người đứng đằng sau
có một người đứng đằng sau
07:08
of shelves, and there are some objects that he can't see.
143
412110
3585
các kệ, và có một số vật
mà anh ta không thể nhìn thấy.
mà anh ta không thể nhìn thấy.
07:11
They're occluded, from his point of view, with a kind of
144
415695
2279
Chúng bị bịt kín,
từ góc nhìn của anh ta,
từ góc nhìn của anh ta,
07:13
gray piece of wood.
145
417974
2644
với một mẩu gỗ màu xám.
07:16
This is the same set of shelves from his point of view.
146
420618
3484
Đây là cùng một tập hợp các kệ
từ góc nhìn của anh ấy.
từ góc nhìn của anh ấy.
07:20
Notice that there are only some objects that he can see,
147
424102
3493
Để ý rằng
chỉ có một vài đồ vật mà anh ta có thể nhìn thấy,
chỉ có một vài đồ vật mà anh ta có thể nhìn thấy,
07:23
whereas there are many more objects that you can see.
148
427595
2452
trong khi có rất nhiều đồ vật khác
mà bạn có thể thấy được.
mà bạn có thể thấy được.
07:25
Now your task is to move objects around.
149
430047
2196
Bây giờ công việc của bạn
là di chuyển các đồ vật.
là di chuyển các đồ vật.
07:28
The director, standing behind the set of shelves,
150
432243
2362
người điều hành,
đứng đằng sau các kệ,
đứng đằng sau các kệ,
07:30
is going to direct you to move objects around,
151
434605
2745
sẽ hướng dẫn bạn
di chuyển chúng,
di chuyển chúng,
07:33
but remember, he's not going to ask you to move objects
152
437350
1894
nhưng hãy nhớ rằng,
anh ta sẽ không yêu cầu bạn di chuyển
anh ta sẽ không yêu cầu bạn di chuyển
07:35
that he can't see. This introduces a really interesting
153
439244
3720
những món đồ mà anh ta không thể nhìn thấy.
Điều này dẫn đến một điều kiện thực sự thú vị
Điều này dẫn đến một điều kiện thực sự thú vị
07:38
condition whereby there's a kind of conflict
154
442964
2193
theo đó
dẫn đến một loại xung đột
dẫn đến một loại xung đột
07:41
between your perspective and the director's perspective.
155
445157
3168
giữa góc nhìn của bạn
và góc nhìn của người điều hành.
và góc nhìn của người điều hành.
07:44
So imagine he tells you to move the top truck left.
156
448325
3240
Vì vậy hãy tưởng tượng anh ta nói với bạn
để di chuyển chiếc xe tải phía trên bên trái.
để di chuyển chiếc xe tải phía trên bên trái.
07:47
There are three trucks there. You're going to instinctively
157
451565
2031
Có ba chiếc xe tải ở đó.
Và bạn đang theo bản năng của mình
Và bạn đang theo bản năng của mình
07:49
go for the white truck, because that's the top truck
158
453611
2150
chọn lấy chiếc xe tải màu trắng,
bởi vì đó là chiếc xe tải phía trên
bởi vì đó là chiếc xe tải phía trên
07:51
from your perspective, but then you have to remember,
159
455761
2818
từ góc nhìn của bạn,
nhưng sau đó bạn cần phải ghi nhớ,
nhưng sau đó bạn cần phải ghi nhớ,
07:54
"Oh, he can't see that truck, so he must mean
160
458579
2059
"Oh, anh ta không thể thấy chiếc xe đó,
thế có nghĩa là anh ta muốn mình
thế có nghĩa là anh ta muốn mình
07:56
me to move the blue truck," which is the top truck
161
460638
2757
di chuyển chiếc màu xanh, "
là chiếc nằm bên trên
là chiếc nằm bên trên
07:59
from his perspective. Now believe it or not,
162
463395
2645
từ góc nhìn của anh ấy.
Bây giờ thì tin hay không,
Bây giờ thì tin hay không,
08:01
normal, healthy, intelligent adults like you make errors
163
466040
2951
những người lớn bình thường, khỏe mạnh, thông minh
như các bạn
như các bạn
08:04
about 50 percent of the time on that kind of trial.
164
468991
3140
phạm lỗi trong 50 phần trăm
thời gian thử nghiệm.
thời gian thử nghiệm.
08:08
They move the white truck instead of the blue truck.
165
472131
2843
Họ di chuyển chiếc xe màu trắng
thay vì chiếc màu xanh.
thay vì chiếc màu xanh.
08:10
So we give this kind of task to adolescents and adults,
166
474974
3316
Vì vậy, chúng tôi giao nhiệm vụ này
cho cả thanh thiếu niên và người lớn,
cho cả thanh thiếu niên và người lớn,
08:14
and we also have a control condition
167
478290
1554
và chúng tôi cũng có
một điều kiện kiểm soát
một điều kiện kiểm soát
08:15
where there's no director and instead we give people a rule.
168
479844
4061
khi mà không có người điều hành
và thay vào đó, chúng tôi cho họ một điều luật
và thay vào đó, chúng tôi cho họ một điều luật
08:19
We tell them, okay, we're going to do exactly the same thing
169
483905
1914
Chúng tôi nói với họ,
được rồi, chúng ta sẽ làm y như vậy
được rồi, chúng ta sẽ làm y như vậy
08:21
but this time there's no director. Instead you've got to
170
485819
2837
nhưng lần này không có người điều hành.
Thay vào đó các bạn sẽ bỏ qua
Thay vào đó các bạn sẽ bỏ qua
08:24
ignore objects with the dark gray background.
171
488656
3207
các vật phẩm
trên nền màu xám đậm.
trên nền màu xám đậm.
08:27
You'll see that this is exactly the same condition, only
172
491863
2700
Bạn sẽ thấy rằng
đó chính xác là cùng một điều kiện,
đó chính xác là cùng một điều kiện,
08:30
in the no-director condition they just have to remember
173
494563
2846
chỉ là họ cần phải nhớ áp dụng quy tắc này
08:33
to apply this somewhat arbitrary rule, whereas
174
497409
3071
khi không có người điều hành
08:36
in the director condition, they have to remember
175
500480
1680
còn khi có đạo diển
họ cần phải nhớ
họ cần phải nhớ
08:38
to take into account the director's perspective
176
502160
3541
chú ý đến tầm nhìn của đạo diễn
08:41
in order to guide their ongoing behavior.
177
505701
4297
trong khi anh ta
hướng dẫn hành vi cho họ.
hướng dẫn hành vi cho họ.
08:45
Okay, so if I just show you the percentage errors
178
509998
2610
Được rồi, nếu tôi chỉ cho bạn thấy
tỷ lệ phần trăm lỗi
tỷ lệ phần trăm lỗi
08:48
in a large developmental study we did,
179
512608
2566
trong một nghiên cứu quy mô lớn
mà chúng tôi đã làm,
mà chúng tôi đã làm,
08:51
this is in a study ranging from age seven to adulthood,
180
515174
3554
Đây là trong một nghiên cứu
với các đối tượng từ bảy đến tuổi trưởng thành,
với các đối tượng từ bảy đến tuổi trưởng thành,
08:54
and what you're going to see is the percentage errors
181
518728
1210
và những gì bạn sẽ thấy
là tỷ lệ phần trăm lỗi
là tỷ lệ phần trăm lỗi
08:55
in the adult group in both conditions,
182
519938
1974
trong nhóm người lớn
trong cả hai điều kiện,
trong cả hai điều kiện,
08:57
so the gray is the director condition, and you see
183
521927
3271
màu xám là điều kiện có người điều hành,
và bạn thấy đấy
và bạn thấy đấy
09:01
that our intelligent adults are making errors about 50 percent
184
525198
2573
những người lớn thông minh của chúng ta
mắc lỗi trong khoảng 50 phần trăm
mắc lỗi trong khoảng 50 phần trăm
09:03
of the time, whereas they make far fewer errors
185
527771
2715
thời gian thử nghiệm,
trong khi lại mắc ít lỗi hơn
trong khi lại mắc ít lỗi hơn
09:06
when there's no director present, when they just have
186
530486
2028
khi không có người điều hành,
khi mà họ chỉ việc
khi mà họ chỉ việc
09:08
to remember that rule of ignoring the gray background.
187
532514
3081
ghi nhớ quy luật
bỏ qua các đồ vật trên nền xám.
bỏ qua các đồ vật trên nền xám.
09:11
Developmentally, these two conditions develop
188
535595
2668
Mở rộng ra,
hai điều kiện này phát triển
hai điều kiện này phát triển
09:14
in exactly the same way. Between late childhood
189
538263
2923
theo chính xác cùng một cách.
Giữa giai đoạn cuối thời thơ ấu
Giữa giai đoạn cuối thời thơ ấu
09:17
and mid-adolescence, there's an improvement,
190
541186
2241
và giữa thời thiếu niên,
đó là một sự cải thiện,
đó là một sự cải thiện,
09:19
in other words a reduction of errors, in both of these trials,
191
543427
3351
nói cách khác là một sự giảm lỗi,
trong cả hai cuộc thử nghiệm này,
trong cả hai cuộc thử nghiệm này,
09:22
in both of these conditions.
192
546778
1120
trong cả hai điều kiện này.
09:23
But it's when you compare the last two groups,
193
547898
2285
Nhưng đó là khi
bạn so sánh hai nhóm cuối,
bạn so sánh hai nhóm cuối,
09:26
the mid-adolescent group and the adult group
194
550183
1952
nhóm giữa tuổi thiếu niên
và nhóm người lớn
và nhóm người lớn
09:28
where things get really interesting, because there, there is
195
552135
3160
thực sự thú vị là
09:31
no continued improvement in the no-director condition.
196
555295
3038
không có cải thiện nào
trong điều kiện không có người điều hành.
trong điều kiện không có người điều hành.
09:34
In other words, everything you need to do in order to
197
558333
2930
Nói cách khác,
tất cả những gì bạn cần làm là
tất cả những gì bạn cần làm là
09:37
remember the rule and apply it seems to be fully developed
198
561263
2706
ghi nhớ quy tắc và áp dụng nó
dường như đã được phát triển đầy đủ
dường như đã được phát triển đầy đủ
09:39
by mid-adolescence, whereas in contrast,
199
563969
2531
khi bước vào giai đoạn giữa tuổi thiếu niên,
trong khi ngược lại,
trong khi ngược lại,
09:42
if you look at the last two gray bars, there's still
200
566500
2397
Nếu nhìn vào
hai thanh màu xám phía cuối,
hai thanh màu xám phía cuối,
09:44
a significant improvement in the director condition
201
568897
3150
vẫn có sự cải thiện đáng kể
trong điều kiện có người điều hành
trong điều kiện có người điều hành
09:47
between mid-adolescence and adulthood, and what
202
572047
2441
giữa gia đoạn giữa của tuổi thiếu niên
và tuổi trưởng thành,
và tuổi trưởng thành,
09:50
this means is that the ability to take into account someone
203
574488
3376
Điều này có nghĩa là
khả năng để để ý đến
khả năng để để ý đến
09:53
else's perspective in order to guide ongoing behavior,
204
577864
3285
góc nhìn của một ai đó khác
khi hướng dẫn hành vi,
khi hướng dẫn hành vi,
09:57
which is something, by the way, that we do in everyday life all
205
581149
2259
điều mà chúng ta vẫn làm
trong cuộc sống hàng ngày
trong cuộc sống hàng ngày
09:59
the time, is still developing in mid-to-late adolescence.
206
583408
4606
là một cái gì đó mà vẫn còn đang phát triển
trong giai đoạn giữa và cuối tuổi thiếu niên
trong giai đoạn giữa và cuối tuổi thiếu niên
10:03
So if you have a teenage son or a daughter and you
207
588014
2540
Vì vậy, nếu bạn có một con trai
hay con gái ở độ tuổi này
hay con gái ở độ tuổi này
10:06
sometimes think they have problems taking other people's
208
590554
2409
mà bạn nghĩ rằng
chúng có vấn đề trong việc để ý đến
chúng có vấn đề trong việc để ý đến
10:08
perspectives, you're right. They do. And this is why.
209
592963
3756
quan điểm của người khác,
thì bạn đang đúng đấy. Và đây là lý do tại sao.
thì bạn đang đúng đấy. Và đây là lý do tại sao.
10:12
So we sometimes laugh about teenagers.
210
596719
3513
Chúng ta đôi khi cười nhạo
về các trẻ vị thành niên
về các trẻ vị thành niên
10:16
They're parodied, sometimes even demonized in the media
211
600232
3863
Chúng nhại lại, thậm chí là thảm hoạ
trên các phương tiện truyền thông
trên các phương tiện truyền thông
10:19
for their kind of typical teenage behavior. They take risks,
212
604095
3527
vì các hành vi tiêu biểu thưở thiếu thời của chúng.
Chúng mạo hiểm,
Chúng mạo hiểm,
10:23
they're sometimes moody, they're very self-conscious.
213
607622
2771
đôi khi thất thường,
chúng rất vị kỷ.
chúng rất vị kỷ.
10:26
I have a really nice anecdote from a friend of mine
214
610393
2493
Tôi có một câu chuyện thực sự tốt đẹp
từ một người bạn của mình
từ một người bạn của mình
10:28
who said that the thing he noticed most
215
612886
2487
người nói rằng
điều ông nhận thấy nhiều nhất
điều ông nhận thấy nhiều nhất
10:31
about his teenage daughters before and after puberty
216
615373
2981
ở hai đứa con gái thiếu niên của mình
trước và sau tuổi dậy thì
trước và sau tuổi dậy thì
10:34
was their level of embarrassment in front of him.
217
618354
2244
là mức độ bối rối
khi đứng trước anh ta.
khi đứng trước anh ta.
10:36
So, he said, "Before puberty, if my two daughters
218
620614
2489
Vì vậy, anh nói, "Trước tuổi dậy thì,
nếu hai đứa con gái của tôi
nếu hai đứa con gái của tôi
10:39
were messing around in a shop, I'd say, 'Hey,
219
623103
2254
quậy tung một cửa hàng, tôi sẽ nói,
' Hey, dừng quậy nữa
' Hey, dừng quậy nữa
10:41
stop messing around and I'll sing your favorite song,'
220
625357
1749
và ba sẽ hát
bài hát yêu thích của các con,'
bài hát yêu thích của các con,'
10:43
and instantly they'd stop messing around and he'd sing
221
627106
1901
và ngay lập tức
chúng sẽ ngừng lại và anh ta sẽ hát
chúng sẽ ngừng lại và anh ta sẽ hát
10:44
their favorite song. After puberty, that became the threat.
222
629007
3471
cho chúng nghe bài hát yêu thích của chúng.
Sau tuổi dậy thì, điều đó trở thành một mối đe dọa.
Sau tuổi dậy thì, điều đó trở thành một mối đe dọa.
10:48
(Laughter)
223
632478
1817
(Tiếng cười)
10:50
The very notion of their dad singing in public
224
634295
3477
Khái niệm về việc cha của chúng
sẽ hát ở nơi công cộng
sẽ hát ở nơi công cộng
10:53
was enough to make them behave.
225
637772
2363
cũng đủ làm chúng hành xử tốt trở lại
10:56
So people often ask,
226
640135
1428
Do đó, mọi người thường hỏi,
10:57
"Well, is adolescence a kind of recent phenomenon?
227
641563
2633
"Vâng, vậy tuổi thiếu niên có phải là
một hiện tượng gần đây không?
một hiện tượng gần đây không?
11:00
Is it something we've invented recently in the West?"
228
644196
2122
Nó là cái mà chúng ta đã phát minh ra,
gần đây. ở phương Tây ư?"
gần đây. ở phương Tây ư?"
11:02
And actually, the answer is probably not. There are lots
229
646318
2668
Và trên thực tế, câu trả lời có lẽ là không.
Có rất nhiều mô tả về thanh thiếu niên
Có rất nhiều mô tả về thanh thiếu niên
11:04
of descriptions of adolescence in history that sound
230
648986
3423
trong lịch sử
mà nghe có vẻ
mà nghe có vẻ
11:08
very similar to the descriptions we use today.
231
652409
2157
rất giống
với các mô tả chúng ta sử dụng ngày nay.
với các mô tả chúng ta sử dụng ngày nay.
11:10
So there's a famous quote by Shakespeare from "The Winter's Tale"
232
654566
4233
Có một câu nói nổi tiếng của Shakespeare
từ "The Winter's Tale"
từ "The Winter's Tale"
11:14
where he describes adolescence as follows:
233
658799
2775
nơi mà ông mô tả
tuổi thiếu niên như sau:
tuổi thiếu niên như sau:
11:17
"I would there were no age between ten and
234
661574
2846
"Tôi sẽ ở đó
khi mà không có độ tuổi từ mười
khi mà không có độ tuổi từ mười
11:20
three-and-twenty, or that youth would sleep out the rest;
235
664420
3240
và hai mươi ba,
hoặc tuổi trẻ đó sẽ ngủ say suốt phần còn lại;
hoặc tuổi trẻ đó sẽ ngủ say suốt phần còn lại;
11:23
for there is nothing in the between but getting wenches
236
667660
2091
khi mà không có gì xen giữa
ngoại trừ cặp kè với gái
ngoại trừ cặp kè với gái
11:25
with child, wronging the ancientry, stealing, fighting." (Laughter)
237
669751
6223
có con, đối đầu với tổ tiên, ăn cắp và chiến đấu."
(Tiếng cười)
(Tiếng cười)
11:31
He then goes on to say, "Having said that, would any
238
675974
4534
sau đó, ông tiếp tục thốt lên rằng,
"Đã nói rồi, bất kỳ cái gì
"Đã nói rồi, bất kỳ cái gì
11:36
but these boiled brains of nineteen and two-and-twenty
239
680508
3145
trừ những bộ não sục sôi
của tuổi nười chín và hai mươi hai
của tuổi nười chín và hai mươi hai
11:39
hunt in this weather?" (Laughter)
240
683653
2498
sẽ săn lấy
trong thời tiết này?" (Tiếng cười)
trong thời tiết này?" (Tiếng cười)
11:42
So almost 400 years ago, Shakespeare was portraying
241
686151
2926
Như vậy, gần 400 năm về trước,
Shakespeare đã vẽ ra chân dung
Shakespeare đã vẽ ra chân dung
11:44
adolescents in a very similar light to the light that we
242
689077
2724
của những thanh thiếu niên
cũng tương tự như điều mà chúng ta
cũng tương tự như điều mà chúng ta
11:47
portray them in today, but today we try to understand
243
691801
3459
miêu tả về chúng ngày hôm nay,
nhưng này nay chúng ta cố gắng thấu hiểu
nhưng này nay chúng ta cố gắng thấu hiểu
11:51
their behavior in terms of the underlying changes
244
695260
3087
hành vi của chúng
trên khía cạnh những thay đổi tiềm ẩn
trên khía cạnh những thay đổi tiềm ẩn
11:54
that are going on in their brain.
245
698347
1938
xảy ra bên trong não bộ.
11:56
So for example, take risk-taking. We know that adolescents
246
700285
3608
Lấy việc mạo hiểm làm ví dụ,
Chúng ta biết được rằng
Chúng ta biết được rằng
11:59
have a tendency to take risks. They do.
247
703893
2325
thanh thiếu niên có xu hướng liều lĩnh.
Thực sự là như vậy
Thực sự là như vậy
12:02
They take more risks than children or adults,
248
706218
2632
Chúng liều lĩnh hơn trẻ em
hay người lớn,
hay người lớn,
12:04
and they are particularly prone to taking risks
249
708850
2460
và chúng có thiên hướng
trở nên liều lĩnh
trở nên liều lĩnh
12:07
when they're with their friends. There's an important drive
250
711310
2968
khi ở với bạn bè.
Đó là một động lức quan trọng
Đó là một động lức quan trọng
12:10
to become independent from one's parents
251
714278
2486
để trở nên độc lập
khỏi cha mẹ
khỏi cha mẹ
12:12
and to impress one's friends in adolescence.
252
716764
2824
và để gây ấn tượng của một trong những người bạn
ở tuổi thanh thiếu niên.
ở tuổi thanh thiếu niên.
12:15
But now we try to understand that in terms of
253
719588
2599
Nhưng bây giờ, chúng tôi cố gắng hiểu điều đó
xét về sự phát triển của một phần bộ não
xét về sự phát triển của một phần bộ não
12:18
the development of a part of their brain called the limbic system,
254
722187
2993
được gọi là hệ thống rìa,
12:21
so I'm going to show you the limbic system in red
255
725180
2543
Vì vậy, tôi sẽ cho bạn thấy
hệ thống rìa màu đỏ
hệ thống rìa màu đỏ
12:23
in the slide behind me, and also on this brain.
256
727723
1865
trên màn hình phía sau tôi đây,
và cũng nằm trên bộ não này.
và cũng nằm trên bộ não này.
12:25
So the limbic system is right deep inside the brain,
257
729588
3109
Hệ thống rìa
nằm sâu bên trong não,
nằm sâu bên trong não,
12:28
and it's involved in things like emotion processing
258
732697
3733
và có liên quan đến
những thứ như xử lý cảm xúc
những thứ như xử lý cảm xúc
12:32
and reward processing. It gives you the rewarding feeling
259
736430
3150
và xử lý phần thưởng.
Nó mang lại cho bạn những cảm giác tưởng thưởng
Nó mang lại cho bạn những cảm giác tưởng thưởng
12:35
out of doing fun things, including taking risks.
260
739580
3296
khi làm cái gì đó vui vẻ,
bao gồm cả việc chấp nhận rủi ro.
bao gồm cả việc chấp nhận rủi ro.
12:38
It gives you the kick out of taking risks.
261
742876
2365
Nó cho bạn một cú hích
để liều.
để liều.
12:41
And this region, the regions within the limbic system,
262
745241
3048
Và khu vực này,
các khu vực trong hệ thống rìa,
các khu vực trong hệ thống rìa,
12:44
have been found to be hypersensitive to the rewarding
263
748289
3419
được tìm thấy
là vô cùng nhạy cảm với các cảm giác khen thưởng
là vô cùng nhạy cảm với các cảm giác khen thưởng
12:47
feeling of risk-taking in adolescents compared with adults,
264
751708
3769
khi chấp nhận rủi ro ở thanh thiếu niên
khi so sánh với người lớn,
khi so sánh với người lớn,
12:51
and at the very same time, the prefrontal cortex,
265
755477
3702
vào thời điểm rất giống nhau,
vỏ não trước trán,
vỏ não trước trán,
12:55
which you can see in blue in the slide here,
266
759179
2274
mà bạn có thể nhìn thấy, có màu xanh
trên màn hình ở đây,
trên màn hình ở đây,
12:57
which stops us taking excessive risks,
267
761453
2867
ngăn không cho chúng ta
nhận lấy quá nhiều rủi ro
nhận lấy quá nhiều rủi ro
13:00
is still very much in development in adolescents.
268
764320
3398
vẫn còn đang tiếp tục phát triển rất nhiều
ở thanh thiếu niên.
ở thanh thiếu niên.
13:03
So brain research has shown that the adolescent brain
269
767718
3667
Vì vậy, nghiên cứu về não
đã chỉ ra rằng bộ não vị thành niên
đã chỉ ra rằng bộ não vị thành niên
13:07
undergoes really quite profound development,
270
771385
3342
phải trải qua
một sự phát triển thực sự khá sâu sắc,
một sự phát triển thực sự khá sâu sắc,
13:10
and this has implications for education, for rehabilitation,
271
774727
3956
và điều này là kết quả
của giáo dục, phục hồi chức năng,
của giáo dục, phục hồi chức năng,
13:14
and intervention. The environment, including teaching,
272
778683
4020
và sự can thiệp.
Môi trường, bao gồm cả việc giảng dạy,
Môi trường, bao gồm cả việc giảng dạy,
13:18
can and does shape the developing adolescent brain,
273
782703
3409
có thể định hình bộ não đang phát triển
ở tuổi thiếu niên ,
ở tuổi thiếu niên ,
13:22
and yet it's only relatively recently that we have been
274
786112
2802
và chưa hết, nó chỉ là có liên hệ tương đối
với những gì chúng ta
với những gì chúng ta
13:24
routinely educating teenagers in the West.
275
788914
2505
thường xuyên giáo dục gần đây
thanh thiếu niên ở phương Tây.
thanh thiếu niên ở phương Tây.
13:27
All four of my grandparents, for example, left school
276
791419
3753
Tất cả bốn ông bà của tôi,
ví dụ, bỏ học
ví dụ, bỏ học
13:31
in their early adolescence. They had no choice.
277
795172
3834
trong giai đoạn đầu của thời niên thiếu.
Họ đã không có sự lựa chọn.
Họ đã không có sự lựa chọn.
13:34
And that's still the case for many, many teenagers
278
799006
2774
Và vẫn còn nhiều trường hợp như thế,
với rất nhiều, rất nhiều thanh thiếu niên
với rất nhiều, rất nhiều thanh thiếu niên
13:37
around the world today. Forty percent of teenagers
279
801780
3167
trên thế giới ngày nay.
Bốn mươi phần trăm thanh thiếu niên
Bốn mươi phần trăm thanh thiếu niên
13:40
don't have access to secondary school education.
280
804947
4222
không được tiếp cận với
giáo dục bậc trung học.
giáo dục bậc trung học.
13:45
And yet, this is a period of life where the brain is
281
809169
2639
mà đây lại là giai đoạn mà não bộ
13:47
particularly adaptable and malleable.
282
811808
2847
đặc biệt thích nghi và dễ uốn nắn.
13:50
It's a fantastic opportunity for learning and creativity.
283
814655
3770
Đó là một cơ hội tuyệt vời
để học tập và sáng tạo.
để học tập và sáng tạo.
13:54
So what's sometimes seen as the problem
284
818425
2233
Vì vậy, những gì đôi khi
được coi là vấn đề
được coi là vấn đề
13:56
with adolescents — heightened risk-taking, poor impulse
285
820658
2476
với thanh thiếu niên
-chấp nhận rủi ro cao, thiếu kiểm soát
-chấp nhận rủi ro cao, thiếu kiểm soát
13:59
control, self-consciousness — shouldn't be stigmatized.
286
823134
3942
quá vị kỷ — thì không nên bị kỳ thị.
14:02
It actually reflects changes in the brain that provide
287
827076
2837
Điều đó thực sự phản ánh
những thay đổi trong não
những thay đổi trong não
14:05
an excellent opportunity for education
288
829913
2914
mà mang đến
một cơ hội tuyệt vời cho giáo dục
một cơ hội tuyệt vời cho giáo dục
14:08
and social development. Thank you. (Applause)
289
832827
4430
và phát triển xã hội.
Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)
Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)
14:13
(Applause)
290
837257
7770
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Sarah-Jayne Blakemore - Cognitive NeuroscientistSarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents.
Why you should listen
Remember being a teenager? Rocked internally with hormones, outwardly with social pressures, you sometimes wondered what was going on in your head. So does Sarah-Jayne Blakemore. And what she and others in her field are finding is: The adolescent brain really is different.
New brain imaging research and clever experiments are revealing how the cortex develops -- the executive part of the brain that handles things like planning, self-awareness, analysis of consequences and behavioral choices. It turns out that these regions develop more slowly during adolescence, and in fascinating ways that relate to risk-taking, peer pressure and learning.
Which leads to a bigger question: How can we better target education to speak to teenagers' growing, changing brains?
Sarah-Jayne Blakemore | Speaker | TED.com