ABOUT THE SPEAKERS
Beau Lotto - Neuroscientist, Artist
Beau Lotto is founder of Lottolab, a hybrid art studio and science lab. With glowing, interactive sculpture -- and old-fashioned peer-reviewed research--he's illuminating the mysteries of the brain's visual system.

Why you should listen

"Let there be perception," was evolution's proclamation, and so it was that all creatures, from honeybees to humans, came to see the world not as it is, but as was most useful. This uncomfortable place--where what an organism's brain sees diverges from what is actually out there--is what Beau Lotto and his team at Lottolab are exploring through their dazzling art-sci experiments and public illusions. Their Bee Matrix installation, for example, places a live bee in a transparent enclosure where gallerygoers may watch it seek nectar in a virtual meadow of luminous Plexiglas flowers. (Bees, Lotto will tell you, see colors much like we humans do.) The data captured isn't just discarded, either: it's put to good use in probing scientific papers, and sometimes in more exhibits.

At their home in London’s Science Museum, the lab holds "synesthetic workshops" where kids and adults make abstract paintings that computers interpret into music, and they host regular Lates--evenings of science, music and "mass experiments." Lotto is passionate about involving people from all walks of life in research on perception--both as subjects and as fellow researchers. One such program, called "i,scientist," in fact led to the publication of the first ever peer-reviewed scientific paper written by schoolchildren ("Blackawton Bees," December 2010). It starts, "Once upon a time ..."

These and Lotto's other conjurings are slowly, charmingly bending the science of perception--and our perceptions of what science can be.

More profile about the speaker
Beau Lotto | Speaker | TED.com
Amy O'Toole - Student
Amy O'Toole is a 12-year-old student who helped run a science experiment inspired by Beau Lotto's participative science approach. At age 10 she became one of the youngest people ever to publish a peer-reviewed science paper.

Why you should listen

Amy O'Toole is a 12-year-old student with a peer-reviewed scientific publication under her belt. She took part in a participative science program led by Beau Lotto , called "i, scientist," which inspired a science experiment by a group of 26 primary school students in Blackawton, Devon, UK. O'Toole was never interested in science before this project, but now intends to study the human mind and body. The project led to the publication of the first ever peer-reviewed scientific paper written by schoolchildren ("Blackawton Bees," Royal Society's Biology Letters, December 2010). It starts: "Once upon a time ... ."

More profile about the speaker
Amy O'Toole | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2012

Beau Lotto + Amy O'Toole: Science is for everyone, kids included

Beau Lotto + Amy O’Toole: Khoa học cho mọi người, kể cả trẻ thơ

Filmed:
1,504,898 views

Khoa học và việc vui chơi có điểm gì chung? Nhà thần kinh học Beau Lotto tin rằng tất cả mọi người, kể cả trẻ thơ nên dự phần vào khoa học, thông qua quá trình khám phá và thay đổi nhận thức. Người diễn thuyết thứ hai là cô bé 12 tuổi Amy O'Toole, em đã cùng 25 bạn cùng lớp, xuất bản bài báo khoa học đầu tiên bởi học sinh, về Dự án Balckawton Bees. Bài báo bắt đầu bằng: "Ngày xửa ngày xưa... "
- Neuroscientist, Artist
Beau Lotto is founder of Lottolab, a hybrid art studio and science lab. With glowing, interactive sculpture -- and old-fashioned peer-reviewed research--he's illuminating the mysteries of the brain's visual system. Full bio - Student
Amy O'Toole is a 12-year-old student who helped run a science experiment inspired by Beau Lotto's participative science approach. At age 10 she became one of the youngest people ever to publish a peer-reviewed science paper. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:17
BeauBeau LottoXổ số: So, this gametrò chơi is very simpleđơn giản.
0
1487
2169
Beau Lotto: Trò chơi này rất đơn giản.
00:19
All you have to do is readđọc what you see. Right?
1
3656
4047
Tất cả những gì bạn phải làm là đọc to những gì bạn nhìn thấy, được không?
00:23
So, I'm going to countđếm to you, so we don't all do it togethercùng với nhau.
2
7703
3201
Vậy, tôi sẽ đếm và chúng ta có thể đọc cùng môt lúc.
00:26
Okay, one, two, threesố ba.AudienceKhán giả: Can you readđọc this?
3
10904
2499
1, 2, 3.
Khán giả: Bạn có thể đọc cái này không?
00:29
BLBL: AmazingTuyệt vời. What about this one? One, two, threesố ba.AudienceKhán giả: You are not readingđọc hiểu this.
4
13403
4379
BL: Rất tốt. Thế còn câu này? 1, 2, 3.
Khán giả: Bạn đang không đọc cái này.
00:33
BLBL: All right. One, two, threesố ba. (LaughterTiếng cười)
5
17782
5316
BL: Tốt. 1, 2, 3. (Tiếng cười rộ lên)
00:38
If you were PortugueseTiếng Bồ Đào Nha, right? How about this one? One, two, threesố ba.
6
23098
4797
Nếu bạn là người Bồ Đào Nha, phải không? Vậy câu này thì sao? 1, 2, 3.
00:43
AudienceKhán giả: What are you readingđọc hiểu?
7
27895
1978
Khán giả: Bạn đang đọc cái gì thế?
00:45
BLBL: What are you readingđọc hiểu? There are no wordstừ ngữ there.
8
29873
3458
Bạn đang đọc cái gì? Trên đây đâu có chữ nào vậy đâu.
00:49
I said, readđọc what you're seeingthấy. Right?
9
33331
2537
Tôi đã nói là: hãy đọc những gì bạn trông thấy, đúng ko?
00:51
It literallynghĩa đen saysnói, "WatWat arAR ouou reaRea in?" (LaughterTiếng cười) Right?
10
35868
3850
Theo câu chữ, “at a u rê-a in” đúng không? (tiếng cười)
00:55
That's what you should have said. Right? Why is this?
11
39718
3828
Đó là điều đáng lẽ các bạn phải nói. Phải không nào? Tại sao lại như vậy?
00:59
It's because perceptionnhận thức is groundedcăn cứ in our experiencekinh nghiệm.
12
43546
3536
Đó là bởi nhận thức của chúng ta được huấn luyện bởi kinh nghiệm của chúng ta.
01:02
Right? The brainóc takes meaninglessvô nghĩa informationthông tin
13
47082
2897
Đúng không? Não bộ tiếp thu những thông tin vô nghĩa
01:05
and makeslàm cho meaningÝ nghĩa out of it, which meanscó nghĩa we never see
14
49979
2959
và dựa trên đó hình thành nên ý nghĩa, điều này có nghĩa chúng ta chưa bao giờ thấy
01:08
what's there, we never see informationthông tin,
15
52938
2256
những gì ở đó, chúng ta chưa bao giờ thấy thông tin,
01:11
we only ever see what was usefulhữu ích to see in the pastquá khứ.
16
55194
3275
mà chúng ta chỉ thấy những gì có ích để thấy trong quá khứ.
01:14
All right? Which meanscó nghĩa, when it comesđến to perceptionnhận thức,
17
58469
2736
Được rồi. Điều này có nghĩa, khi nó thành tri giác,
01:17
we're all like this frogcon ếch.
18
61205
6795
tất cả chúng ta đều giống chú ếch này.
01:23
(LaughterTiếng cười)
19
68000
912
(Tiếng cười)
01:24
Right? It's gettingnhận được informationthông tin. It's generatingtạo ra behaviorhành vi
20
68912
3395
Đúng không? Nó tiếp nhận thông tin. Nó hình thành hành vi
01:28
that's usefulhữu ích. (LaughterTiếng cười)
21
72307
4468
có ích. (Tiếng cười)
01:32
(LaughterTiếng cười)
22
76775
7032
(Tiếng cười)
01:39
(VideoVideo) Man: OwOw! OwOw! (LaughterTiếng cười) (ApplauseVỗ tay)
23
83807
5982
Nhân vật trong video: Ow! Ow!
(Tiếng cười) (Tiếng vỗ tay)
01:45
BLBL: And sometimesđôi khi, when things don't go our way,
24
89789
2712
BL: Và đôi khi, khi mọi việc không diễn ra theo cách của chúng ta muốn,
01:48
we get a little bitbit annoyedkhó chịu, right?
25
92501
2259
chúng ta sẽ có một chút bực bội, đúng không?
01:50
But we're talkingđang nói about perceptionnhận thức here, right?
26
94760
2730
Nhưng chúng ta đang nói về nhận thức ở đây, đúng không?
01:53
And perceptionnhận thức underpinscơ sở everything we think, we know,
27
97490
4365
Và nhận thức làm cơ sở cho tất cả những gì chúng ta suy nghĩ, chúng ta biết,
01:57
we believe, our hopeshy vọng, our dreamsnhững giấc mơ, the clothesquần áo we wearmặc,
28
101855
2871
chúng ta tin tưởng, những hy vọng, những giấc mơ của chúng ta, quần áo chúng ta mặc, tình yêu
02:00
fallingrơi xuống in love, everything beginsbắt đầu with perceptionnhận thức.
29
104726
3743
mọi thứ đều khởi nguồn cùng với nhận thức.
02:04
Now if perceptionnhận thức is groundedcăn cứ in our historylịch sử, it meanscó nghĩa
30
108469
2945
Bây giờ, nếu nhận thức của chúng ta được định hình trong lịch sử của chúng ta, nghĩa là
02:07
we're only ever respondingđáp ứng accordingtheo to what we'vechúng tôi đã donelàm xong before.
31
111414
3459
chúng ta đang chỉ đáp lại dựa vào những gì chúng ta đã làm trước đó.
02:10
But actuallythực ra, it's a tremendousto lớn problemvấn đề,
32
114873
3076
Nhưng đó thực sự là một vấn đề to tát
02:13
because how can we ever see differentlykhác?
33
117949
3617
bởi làm thế nào chúng ta có thế nhìn nhận khác đi?
02:17
Now, I want to tell you a storycâu chuyện about seeingthấy differentlykhác,
34
121566
4063
Bây giờ, tôi muốn kể cho các bạn nghe một câu chuyện về việc nhìn nhận theo một cách khác đi,
02:21
and all newMới perceptionsnhận thức beginbắt đầu in the sametương tự way.
35
125629
3988
và tất cả những nhận thức mới để bắt đầu cùng một cách như nhau.
02:25
They beginbắt đầu with a questioncâu hỏi.
36
129617
2582
Chúng bắt đầu với một câu hỏi.
02:28
The problemvấn đề with questionscâu hỏi is they createtạo nên uncertaintytính không chắc chắn.
37
132199
3238
Vấn đề với các câu hỏi là chúng tạo ra sự không chắc chắn.
02:31
Now, uncertaintytính không chắc chắn is a very badxấu thing. It's evolutionarilytiến hóa
38
135437
2729
Sự không chắc chắn này thực sự là một điều tồi tệ. Nó thực sự tồi tệ mang tính chất tiến hóa.
02:34
a badxấu thing. If you're not sure that's a predatorđộng vật ăn thịt, it's too latemuộn.
39
138166
3601
Nếu bạn không chắc chắn đó là một kẻ săn mồi, thì chuyện quá muộn rồi.
02:37
Okay? (LaughterTiếng cười)
40
141767
1360
Đồng ý chứ? (Tiếng cười)
02:39
Even seasicknesssay sóng is a consequencehậu quả of uncertaintytính không chắc chắn.
41
143127
3160
Ngay cả bệnh say sóng cũng là một hậu quả của sự không chắc chắn.
02:42
Right? If you go down belowphía dưới on a boatthuyền, your innerbên trong earsđôi tai
42
146287
2252
Đúng không? Khi bạn đi xuống cuối khoang thuyền, lỗ tai trong
02:44
are you tellingnói you you're movingdi chuyển. Your eyesmắt, because
43
148539
2176
đang nói với bạn rằng bạn đang di chuyển. Đôi mắt của bạn, bởi
02:46
it's movingdi chuyển in registerghi danh with the boatthuyền, say I'm standingđứng still.
44
150715
2316
nó di chuyển đồng hành cùng với con tàu, nói rằng tôi vẫn đang đứng yên.
02:48
Your brainóc cannotkhông thể dealthỏa thuận with the uncertaintytính không chắc chắn of that informationthông tin, and it getsđược illbệnh.
45
153031
4655
Bộ não của bạn không thể giải quyết được sự không chắc chắn của thông tin và nó lăn ra bệnh.
02:53
The questioncâu hỏi "why?" is one of the mostphần lớn dangerousnguy hiểm things you can do,
46
157686
3929
Câu hỏi “tại sao” là một trong những điều nguy hiểm nhất mà bạn có thể làm
02:57
because it takes you into uncertaintytính không chắc chắn.
47
161615
2992
bởi vì nó đưa bạn đến với sự không chắc chắn.
03:00
And yetchưa, the ironymỉa mai is, the only way we can ever
48
164607
2879
Và còn nữa, trớ trêu là cách duy nhất chúng ta có thể
03:03
do anything newMới is to stepbậc thang into that spacekhông gian.
49
167486
3536
làm bất cứ điều gì đó mới là bước vào bên trong không gian đó.
03:06
So how can we ever do anything newMới? Well fortunatelymay mắn,
50
171022
3224
Như vậy làm thế nào mà chúng ta có thể làm một điều gì đó mới? May mắn thay,
03:10
evolutionsự phát triển has givenđược us an answercâu trả lời, right?
51
174246
3584
sự tiến hóa cho chúng ta lời giải đáp, đúng không?
03:13
And it enablescho phép us to addressđịa chỉ nhà even the mostphần lớn difficultkhó khăn
52
177830
3595
Và nó cho phép chúng ta xác định được ngay cả phần hóc búa nhất
03:17
of questionscâu hỏi. The besttốt questionscâu hỏi are the onesnhững người that createtạo nên the mostphần lớn uncertaintytính không chắc chắn.
53
181425
4679
của các câu hỏi. Những câu hỏi hay nhất là những câu có thể tạo ra sự rất không chắc chắn.
03:22
They're the onesnhững người that questioncâu hỏi the things we think to be truethật alreadyđã. Right?
54
186104
3956
Chúng là những câu mà nghi vấn những điều mà chúng ta cho là luôn đúng. Phải không?
03:25
It's easydễ dàng to askhỏi questionscâu hỏi about how did life beginbắt đầu,
55
190060
1989
Dễ dàng để đặt câu hỏi sự sống đã bắt đầu như thế nào,
03:27
or what extendskéo dài beyondvượt ra ngoài the universevũ trụ, but to questioncâu hỏi what you think to be truethật alreadyđã
56
192049
3308
hay điều gì tồn tại bên trong vũ trụ, nhưng để nghi ngờ những gì mà chúng ta nghĩ là đã đúng
03:31
is really steppingbước into that spacekhông gian.
57
195357
3001
thì lại thực sự đi vào trong không gian đó.
03:34
So what is evolution'ssự tiến hóa của answercâu trả lời to the problemvấn đề of uncertaintytính không chắc chắn?
58
198358
4810
Vậy câu trả của sự tiến hóa nào cho vấn đề của sự không chắc chắn?
03:39
It's playchơi.
59
203168
1773
Đó chính là vui chơi.
03:40
Now playchơi is not simplyđơn giản a processquá trình. ExpertsCác chuyên gia in playchơi will tell you
60
204941
4193
Vui chơi không chỉ đơn thuần là quá trình. Các chuyên gia trong lĩnh vực vui chơi sẽ chứng minh với bạn
03:45
that actuallythực ra it's a way of beingđang.
61
209134
2615
rằng thực sự đó là một cách của sự sống.
03:47
PlayChơi is one of the only humanNhân loại endeavorsnỗ lực where uncertaintytính không chắc chắn
62
211749
2891
Vui chơi là một trong những nỗ lực chỉ của con người - nơi mà sự không chắc chắn
03:50
is actuallythực ra celebratedkỷ niệm. UncertaintyKhông chắc chắn is what makeslàm cho playchơi funvui vẻ.
63
214640
4326
thực sự được ca ngợi. Sự không chắc chắn là điều làm cho việc chơi trở nên vui vẻ.
03:54
Right? It's adaptablethích nghi to changethay đổi. Right? It opensmở ra possibilitykhả năng,
64
218966
4275
Đúng không? Nó có thể thích nghi để thay đổi. Đúng không? Nó mở ra khả năng có thể,
03:59
and it's cooperativehợp tác xã. It's actuallythực ra how we do our socialxã hội bondingliên kết,
65
223241
4109
và nó hợp tác. Đó thật ra là cách mà chúng ta thực hiện gắn kết xã hội
04:03
and it's intrinsicallybản chất motivatedđộng cơ. What that meanscó nghĩa
66
227350
1726
và nó thôi thúc từ bên trong. Điều đó có nghĩa là
04:04
is that we playchơi to playchơi. PlayChơi is its ownsở hữu rewardphần thưởng.
67
229076
4606
chúng ta chơi là để vui chơi. Vui chơi là một phần thưởng của chính nó.
04:09
Now if you look at these fivesố năm wayscách of beingđang,
68
233682
3891
Bây giờ, nếu bạn nhìn vào 5 cách để tồn tại này,
04:13
these are the exactchính xác sametương tự wayscách of beingđang you need
69
237573
2721
chúng chính xác là cách sống mà bạn cần
04:16
in ordergọi món to be a good scientistnhà khoa học.
70
240294
2036
để trở thành một nhà khoa học giỏi.
04:18
ScienceKhoa học is not definedđịnh nghĩa by the methodphương pháp sectionphần of a papergiấy.
71
242330
3027
Khoa học không phải là được định nghĩa bởi phần phương pháp trên lý thuyết.
04:21
It's actuallythực ra a way of beingđang, which is here, and this is truethật
72
245357
3140
Mà nó thực sự là cách thức của sự tồn tại, những điều đó ở ngay đây, và đúng
04:24
for anything that is creativesáng tạo.
73
248497
2653
với tất thảy những gì mang tính chất sáng tạo.
04:27
So if you addthêm vào rulesquy tắc to playchơi, you have a gametrò chơi.
74
251150
4203
Vậy, nếu bạn thêm vào những luật lệ để chơi, bạn sẽ có trò chơi.
04:31
That's actuallythực ra what an experimentthí nghiệm is.
75
255353
2790
Đó là tất cả những gì của một thực nghiệm, thực chất là như thế.
04:34
So armedTrang bị vũ khí with these two ideasý tưởng,
76
258143
1919
Vậy, trang bị với hai ý tưởng,
04:35
that sciencekhoa học is a way of beingđang and experimentsthí nghiệm are playchơi,
77
260062
4322
khoa học là một cách của sự sống và các thực nghiệm là vui chơi,
04:40
we askedyêu cầu, can anyonebất kỳ ai becometrở nên a scientistnhà khoa học?
78
264384
3453
chúng tôi đã hỏi phải chăng bất cứ ai cũng có thể là một nhà khoa học?
04:43
And who better to askhỏi than 25 eight-8- to 10-year-old-tuổi childrenbọn trẻ?
79
267837
3500
Và hỏi ai có thể ai tốt hơn 25 đứa trẻ trong độ tuổi từ 8 đến 10?
04:47
Because they're expertsCác chuyên gia in playchơi. So I tooklấy my beecon ong arenađấu trường
80
271337
3507
Bởi bọn trẻ là những chuyên gia trong vui chơi. Vậy nên tôi đã mang bầy ong của tôi
04:50
down to a smallnhỏ bé schooltrường học in DevonDevon, and the aimmục đích of this
81
274844
3547
xuống một ngôi trường nhỏ ở Devon, và mục đích của chuyện này là
04:54
was to not just get the kidstrẻ em to see sciencekhoa học differentlykhác,
82
278391
4244
không chỉ để cho bọn trẻ nhìn khoa học một cách khác đi,
04:58
but, throughxuyên qua the processquá trình of sciencekhoa học, to see themselvesbản thân họ differentlykhác. Right?
83
282635
4598
mà, thông qua quá trình của khoa học, để bọn trẻ nhìn nhận bản thân chúng khác đi, Đúng không?
05:03
The first stepbậc thang was to askhỏi a questioncâu hỏi.
84
287233
3408
Bước đầu tiên là hỏi một câu hỏi.
05:06
Now, I should say that we didn't get fundingkinh phí for this studyhọc
85
290641
2880
Bây giờ, tôi nên nói ra, chúng tôi đã không có được tài trợ cho nghiên cứu này
05:09
because the scientistscác nhà khoa học said smallnhỏ bé childrenbọn trẻ couldn'tkhông thể make
86
293521
3330
bởi các nhà khoa học nói trẻ con không thể
05:12
a usefulhữu ích contributionsự đóng góp to sciencekhoa học, and the teachersgiáo viên said kidstrẻ em couldn'tkhông thể do it.
87
296851
4302
đóng góp hữu ích gì cho khoa học, còn các giáo viên thì nói trẻ nhỏ không thể làm được điều đó.
05:17
So we did it anywaydù sao. Right? Of coursekhóa học.
88
301153
3734
Nhưng dù chuyện gì thì... Chúng tôi đã làm điều đó. Đúng không? Tất nhiên rồi.
05:20
So, here are some of the questionscâu hỏi. I put them in smallnhỏ bé printin
89
304887
2819
Đây là một số những câu hỏi. Tôi viết nhỏ lại,
05:23
so you wouldn'tsẽ không botherbận tâm readingđọc hiểu it. PointĐiểm is that fivesố năm of the questionscâu hỏi that the kidstrẻ em cameđã đến up with
90
307706
4440
như vậy quý vị sẽ không mất công mà đọc nó. Vấn đề là 5 trong số các câu hỏi do lũ trẻ nghĩ ra
05:28
were actuallythực ra the basisnền tảng of sciencekhoa học publicationxuất bản the last fivesố năm to 15 yearsnăm. Right?
91
312146
4618
hoá ra chính là nền tảng của những công bố khoa học trong khoảng 5 đến 15 năm gần đây. Phải vậy không?
05:32
So they were askinghỏi questionscâu hỏi that were significantcó ý nghĩa
92
316764
2660
Như vậy lũ trẻ nêu lên những câu hỏi đã có tầm quan trọng
05:35
to expertchuyên gia scientistscác nhà khoa học.
93
319424
2130
đối với các chuyên gia khoa học.
05:37
Now here, I want to sharechia sẻ the stagesân khấu with someonengười nào quitekhá specialđặc biệt. Right?
94
321554
4134
Giờ đây, tôi muốn chia sẻ với sân khấu với một người khá đặc biệt. Được không?
05:41
She was one of the youngtrẻ people who was involvedcó tính liên quan in this studyhọc,
95
325688
2612
Cô bé là một trong những bạn trẻ đã tham gia vào nghiên cứu này
05:44
and she's now one of the youngestút publishedđược phát hành scientistscác nhà khoa học
96
328300
2334
và hiện là một trong những nhà khoa học trẻ nhất có tên tuổi
05:46
in the worldthế giới. Right? She will now, onceMột lần she comesđến ontotrên stagesân khấu,
97
330634
3883
trên thế giới. Đúng không? Và lúc cô bé bước lên sân khấu sẽ là lúc
05:50
will be the youngestút personngười to ever speaknói at TEDTED. Right?
98
334517
3698
cô bé trở thành người trẻ tuổi nhất đã từng diễn thuyết ở TED. Phải vậy không?
05:54
Now, sciencekhoa học and askinghỏi questionscâu hỏi is about couragelòng can đảm.
99
338215
2875
Ngày nay, khoa học và việc đặt câu hỏi là vấn đề can đảm.
05:56
Now she is the personificationnhân hoá of couragelòng can đảm, because she's
100
341090
3200
Giờ đây cô bé là một ví dụ điển hình cho sự can đảm, bởi cô bé
06:00
going to standđứng up here and talk to you all.
101
344290
1387
sẽ đứng ở đây và nói chuyện với tất cả chúng ta.
06:01
So AmyAmy, would you please come up? (ApplauseVỗ tay)
102
345677
5254
Amy ơi, cháu bước ra đây được không? (Tiếng vỗ tay)
06:06
(ApplauseVỗ tay)
103
350931
7185
(Tiếng vỗ tay)
06:14
So Amy'sCủa Amy going to help me tell the storycâu chuyện of what we call
104
358116
2519
Vậy, Amy sẽ giúp tôi kể câu chuyện mà chúng tôi gọi là
06:16
the BlackawtonBlackawton BeesCon ong ProjectDự án, and first she's going to tell you
105
360635
2666
Dự án Blackawton Bees, và trước hết cô bé sẽ kể cho bạn
06:19
the questioncâu hỏi that they cameđã đến up with. So go aheadphía trước, AmyAmy.
106
363301
2545
về các câu hỏi mà chúng tôi đã đặt ra. Nào xin mời, Amy.
06:21
AmyAmy O'TooleO'Toole: Thank you, BeauBeau. We thought
107
365846
1719
Amy O`Toole: Cảm ơn, Beau. Chúng tai đã nghĩ
06:23
that it was easydễ dàng to see the linkliên kết betweengiữa humanscon người and apeskhỉ
108
367565
3401
rằng rất dễ dàng để thấy mối liên quan giữa con người và vượn người
06:26
in the way that we think, because we look alikenhư nhau.
109
370966
3024
theo cái cách mà chúng ta nghĩ, bởi chúng ta trông giống nhau.
06:29
But we wonderedtự hỏi if there's a possiblekhả thi linkliên kết
110
373990
2689
Nhưng chúng tôi băn khoăn liệu có thể có mối liên quan nào
06:32
with other animalsđộng vật. It'dNó sẽ be amazingkinh ngạc if humanscon người and beescon ong
111
376679
4704
với các loài vật khác nữa. Sẽ là rất thú vị nếu con người và con ong
06:37
thought similargiống, sincekể từ they seemhình như so differentkhác nhau from us.
112
381383
4113
suy nghĩ giống nhau, bởi ong có vẻ rất khác biệt với người.
06:41
So we askedyêu cầu if humanscon người and beescon ong mightcó thể solvegiải quyết
113
385496
3053
Vậy đó, chúng tôi thắc mắc liệu con người và con ong có thế giải quyết
06:44
complexphức tạp problemscác vấn đề in the sametương tự way.
114
388549
2407
những vấn đề phức tạp theo cùng một cách không.
06:46
Really, we wanted to know if beescon ong can alsocũng thế adaptphỏng theo
115
390956
3287
Thực sự đó, chúng tôi đã muốn biết nếu ong có thể tự chúng thích nghi
06:50
themselvesbản thân họ to newMới situationstình huống usingsử dụng previouslytrước đây learnedđã học rulesquy tắc
116
394243
3707
với những tình huống mới sử dụng đúng những quy luật và điều kiện mà chúng đã học trước đó
06:53
and conditionsđiều kiện. So what if beescon ong can think like us?
117
397950
4214
Như vậy liệu ong có thể suy nghĩ giống chúng ta?
06:58
Well, it'dnó muốn be amazingkinh ngạc, sincekể từ we're talkingđang nói about an insectcôn trùng
118
402164
2552
Đó thực sự là một điều đáng ngạc nhiên, bởi chúng ta đang nói về một loại côn trùng
07:00
with only one milliontriệu brainóc cellstế bào.
119
404716
2525
với chỉ một nghìn tế bào não.
07:03
But it actuallythực ra makeslàm cho a lot of sensegiác quan they should,
120
407241
2142
Nhưng điều đó thực ra lại rất hợp lý đó,
07:05
because beescon ong, like us, can recognizenhìn nhận a good flowerhoa
121
409383
3277
bởi ong, giống với chúng ta, có thể nhận ra một bông hoa tốt
07:08
regardlessbất kể of the time of day, the lightánh sáng, the weatherthời tiết,
122
412660
3613
bất chấp thời gian trong ngày, ánh sáng, thời tiết,
07:12
or from any anglegóc they approachtiếp cận it from. (ApplauseVỗ tay)
123
416273
5742
hay từ khía cạnh nào mà chúng tiếp cận bông hoa. (Vỗ tay)
07:17
BLBL: So the nextkế tiếp stepbậc thang was to designthiết kế an experimentthí nghiệm,
124
422015
3782
BL: Bước tiếp theo là thiết kế một thực nghiệm,
07:21
which is a gametrò chơi. So the kidstrẻ em wentđã đi off and they designedthiết kế
125
425797
3302
là một trò chơi. Và bọn trẻ đã ra tay và thiết kế
07:24
this experimentthí nghiệm, and so -- well, gametrò chơi -- and so,
126
429099
3301
thực nghiệm này, và vậy đấy -- một trò chơi -- và như thế,
07:28
AmyAmy, can you tell us what the gametrò chơi was,
127
432400
1466
Amy, cháu có thể nói cho chúng tôi nghe trò chơi đó là gì không,
07:29
and the puzzlecâu đố that you setbộ the beescon ong?
128
433866
2143
và tình huống phức tạp các cháu đã tạo ra cho lũ ong?
07:31
AOAO: The puzzlecâu đố we cameđã đến up with was an if-thenNếu sau đó rulequi định.
129
436009
3023
AO: Tình huống phức tạp chúng tôi đã nghĩ ra là một quy luật nếu-thì.
07:34
We askedyêu cầu the beescon ong to learnhọc hỏi not just to go to a certainchắc chắn colormàu,
130
439032
3645
Chúng tôi yêu cầu lũ ong không chỉ học cách tìm đến một màu xác định,
07:38
but to a certainchắc chắn colormàu flowerhoa only
131
442677
2668
mà phải tới một bông hoa cụ thể nữa
07:41
when it's in a certainchắc chắn patternmẫu.
132
445345
1632
trong một sơ đồ xác định.
07:42
They were only rewardedkhen thưởng if they wentđã đi to the yellowmàu vàng flowershoa
133
446977
3259
Lũ ong chỉ được thưởng nếu chúng bay tới những bông hoa màu vàng,
07:46
if the yellowmàu vàng flowershoa were surroundedĐược bao quanh by the bluemàu xanh da trời,
134
450236
3060
nếu những bông hoa màu vàng bị bao quanh bởi màu xanh da trời
07:49
or if the bluemàu xanh da trời flowershoa were surroundedĐược bao quanh by the yellowmàu vàng.
135
453296
3268
hoặc những bông hoa màu xanh da trời được bao quanh bởi những bông màu vàng.
07:52
Now there's a numbercon số of differentkhác nhau rulesquy tắc the beescon ong can learnhọc hỏi
136
456564
2585
Hàng loạt các luật lệ khác nhau mà ong có thể học
07:55
to solvegiải quyết this puzzlecâu đố. The interestinghấp dẫn questioncâu hỏi is, which?
137
459149
3425
để giải quyết tình huống này. Câu hỏi thú vị là, bông nào?
07:58
What was really excitingthú vị about this projectdự án was we,
138
462574
2780
Điều thực sự lý thú về dự án này là chúng tôi
08:01
and BeauBeau, had no ideaý kiến whetherliệu it would work.
139
465354
2343
với Beau, không hế biết liệu nó sẽ thành công không.
08:03
It was completelyhoàn toàn newMới, and no one had donelàm xong it before,
140
467697
2454
Hoàn toàn mới mẻ, và chưa ai từng làm trước đó,
08:06
includingkể cả adultsngười trưởng thành. (LaughterTiếng cười)
141
470151
3723
bao gồm cả người lớn.(Tiếng cười)
08:09
BLBL: IncludingBao gồm the teachersgiáo viên, and that was really hardcứng for the teachersgiáo viên.
142
473874
3464
BL: Bao gồm cả các giáo viên, và điều đó thực sự khó xử cho các giáo viên,
08:13
It's easydễ dàng for a scientistnhà khoa học to go in and not have a cluemanh mối what he's doing,
143
477338
2904
rất dễ dàng đối với một nhà khoa học bắt tay làm mà không hề chắc anh ta đang làm gì,
08:16
because that's what we do in the labphòng thí nghiệm, but for a teachergiáo viên
144
480242
2544
bởi đó là những gì chúng tôi làm trong phòng thí nghiệm, nhưng đối với một giáo viên
08:18
not to know what's going to happenxảy ra at the endkết thúc of the day --
145
482786
1625
không thể biết chuyện gì sẽ xảy ra vào cuối ngày thì...
08:20
so much of the credittín dụng goesđi to DaveDave StrudwickStrudwick, who was
146
484411
2599
vậy nên, gửi sự trân trọng tới Dave Strudwick, người
08:22
the collaboratorcộng tác viên on this projectdự án. Okay?
147
487010
2209
cộng tác với dự án này. Nhé?
08:25
So I'm not going to go throughxuyên qua the wholetoàn thể detailschi tiết of the studyhọc
148
489219
2732
Tôi sẽ không đi vào tất cả chi tiết của nghiên cứu
08:27
because actuallythực ra you can readđọc about it, but the nextkế tiếp stepbậc thang
149
491951
2638
bởi bạn có thể đọc về nó, nhưng bước tiếp theo
08:30
is observationquan sát. So here are some of the studentssinh viên
150
494589
3645
là quan sát. Đây là một số học sinh
08:34
doing the observationsquan sát. They're recordingghi âm the datadữ liệu
151
498234
2768
thực hiện các công việc quan sát. Bọn trẻ ghi lại các dữ liệu
08:36
of where the beescon ong flybay.
152
501002
5044
nơi mà bầy ong bay.
08:41
(VideoVideo) DaveDave StrudwickStrudwick: So what we're going to do —StudentSinh viên: 5C.
153
506046
2023
(Trong video) Dave Strudwick : Chúng ta sắp làm chuyện gì nào -- Học sinh: 5C
08:43
DaveDave StrudwickStrudwick: Is she still going up here?StudentSinh viên: Yeah.
154
508069
3990
Dave: Con ong ấy vẫn bay cao trên đây à?
Học sinh: Dạ đúng.
08:47
DaveDave StrudwickStrudwick: So you keep tracktheo dõi of eachmỗi.StudentSinh viên: HenryHenry, can you help me here?
155
512059
3597
Dave: Vậy các em ghi lại từng con một nhé.
Học sinh: Henry, anh có thể giúp em ở đây không?
08:51
BLBL: "Can you help me, HenryHenry?" What good scientistnhà khoa học saysnói that, right?
156
515656
2904
BL: "Giúp tôi được không, Henry?" - đó là điều một nhà khoa học lỗi lạc nói, đúng không?
08:54
StudentSinh viên: There's two up there.
157
518560
4710
Học sinh: Có 2 con ở trên này ạ.
08:59
And threesố ba in here.
158
523270
2874
Và 3 con ở đây.
09:02
BLBL: Right? So we'vechúng tôi đã got our observationsquan sát. We'veChúng tôi đã got our datadữ liệu.
159
526144
2275
BL: Đúng không? Vậy chúng tôi có những nhà quan sát của chúng tôi. Chúng tôi có dữ liệu.
09:04
They do the simpleđơn giản mathematicstoán học, averagingTrung bình, etcvv., etcvv.
160
528419
3773
Bọn trẻ thực thi một vài phép toán đơn giản, tính trung bình cộng, vân vân và vân vân.
09:08
And now we want to sharechia sẻ. That's the nextkế tiếp stepbậc thang.
161
532192
1931
Và giờ đây chúng tôi muốn chia sẻ. Đó là bước tiếp theo.
09:10
So we're going to writeviết this up and try to submitGửi đi this
162
534123
1608
Như vậy, chúng tôi sẽ viết ra và gửi đi
09:11
for publicationxuất bản. Right? So we have to writeviết it up.
163
535731
2856
để xuất bản. Đúng không? Chúng tôi phải viết chúng xuống.
09:14
So we go, of coursekhóa học, to the pubquán rượu. All right? (LaughterTiếng cười)
164
538587
4513
Chúng tôi đi, dĩ nhiên, đi đến quán rượu. Được chứ?
(Cười rộ)
09:19
The one on the left is minetôi, okay? (LaughterTiếng cười)
165
543100
2284
Đứa trẻ ở bên trái là con tôi, được chứ? (Tiếng cười)
09:21
Now, I tell them, a papergiấy has fourbốn differentkhác nhau sectionsphần:
166
545384
2086
Bấy giờ, tôi nói với lũ trẻ, một bài viết có bốn phần khác nhau:
09:23
an introductionGiới thiệu, a methodsphương pháp, a resultscác kết quả, a discussionthảo luận.
167
547470
2807
phần mở đầu, phần phương pháp, kết quả, phần thảo luận.
09:26
The introductionGiới thiệu saysnói, what's the questioncâu hỏi and why?
168
550277
2604
Phần mở đầu nói lên: câu hỏi đặt ra là gì, và tại sao?
09:28
MethodsPhương pháp, what did you do? ResultsKết quả, what was the observationquan sát?
169
552881
3119
Các phương pháp, chúng ta đã làm gì? Kết quả, và dữ liệu quan sát được là gì?
09:31
And the discussionthảo luận is, who caresquan tâm? Right?
170
556000
2143
Và phần thảo luận là, ai quan tâm làm gì? Đúng không?
09:34
That's a sciencekhoa học papergiấy, basicallyvề cơ bản. (LaughterTiếng cười)
171
558143
2459
Cơ bản mà nói, đó là tất cả của một bài viết khoa học. (Tiếng cười)
09:36
So the kidstrẻ em give me the wordstừ ngữ, right? I put it into a narrativetường thuật,
172
560602
4529
Như thế, lũ trẻ cung cấp các từ ngữ cho tôi, đúng không? Và tôi tường thuật lại
09:41
which meanscó nghĩa that this papergiấy is writtenbằng văn bản in kidspeakkidspeak.
173
565131
3247
điều đó có nghĩa tài liệu này được viết bởi ngôn ngữ trẻ thơ.
09:44
It's not writtenbằng văn bản by me. It's writtenbằng văn bản by AmyAmy
174
568378
2528
Tôi không viết. Nó được viết bởi Amy
09:46
and the other studentssinh viên in the classlớp học. As a consequencehậu quả,
175
570906
3320
và các học sinh khác trong lớp. Vậy nên hệ quả là,
09:50
this sciencekhoa học papergiấy beginsbắt đầu, "OnceMột lần upontrên a time ... " (LaughterTiếng cười)
176
574226
6017
tài liệu khoa học này bắt đầu bằng: "Ngày xửa ngày xưa.."
(Cười rộ)
09:56
The resultscác kết quả sectionphần, it saysnói: "TrainingĐào tạo phasegiai đoạn, the puzzlecâu đố ... duhduh duhduh duuuuuhhhduuuuuhhh." Right? (LaughterTiếng cười)
177
580243
5312
Phần kết quả được viết: "Giai đoạn huấn luyện, câu đố ...duh duh duuuuuhhh". Đúng không? (Tiếng cười)
10:01
And the methodsphương pháp, it saysnói, "Then we put the beescon ong
178
585555
2196
Và phần phương pháp được viết: "Sau đó chúng tôi đặt lũ ong
10:03
into the fridgeTủ lạnh (and madethực hiện beecon ong piechiếc bánh)," smileycười faceđối mặt. Right? (LaughterTiếng cười)
179
587751
3317
vào tủ lạnh (và làm bánh pie ong)" - mặt cười. Đúng không? (Tiếng cười)
10:06
This is a sciencekhoa học papergiấy. We're going to try to get it publishedđược phát hành.
180
591068
3833
Đây là một tài liệu khoa học. Chúng tôi sẽ cố gắng để nó được xuất bản.
10:10
So here'sđây là the titlechức vụ pagetrang. We have a numbercon số of authorstác giả there.
181
594901
2834
Đây là trang đầu. Chúng tôi có một số lượng các tác giả đáng kể.
10:13
All the onesnhững người in boldDũng cảm are eighttám to 10 yearsnăm old.
182
597735
2851
Tất cả tên được tô đậm là những đứa trẻ từ 8-10 tuổi.
10:16
The first authortác giả is BlackawtonBlackawton PrimaryTiểu học SchoolTrường học, because
183
600586
2050
Tác giả đầu tiên là Trường Tiểu Học Blackawton, vì
10:18
if it were ever referencedtham chiếu, it would be "BlackawtonBlackawton etet alal,"
184
602636
3246
nếu như tài liệu này được đưa vào danh sách tham khảo, nó sẽ là "Blackawton và cộng sự"
10:21
and not one individualcá nhân. So we submitGửi đi it to a publiccông cộng accesstruy cập journaltạp chí,
185
605882
3057
chứ không phải cá nhân nào hết. Như vậy chúng tôi gửi nó đến một tạp chí phổ thông,
10:24
and it saysnói this. It said manynhiều things, but it said this.
186
608939
3332
và tạp chí đó nói vầy. Tạp chí đó nói rất nhiều, nhưng nói thế này. "Tôi lo ngại rằng tài liệu này
10:28
"I'm afraidsợ the papergiấy failsthất bại our initialban đầu qualityphẩm chất controlđiều khiển checkskiểm tra in severalmột số differentkhác nhau wayscách." (LaughterTiếng cười)
187
612271
3919
không đạt từ bước đầu tiên theo quy chuẩn chất lượng của chúng tôi, dù kiểm tra cách nào đi nữa". (Cười rộ)
10:32
In other wordstừ ngữ, it startsbắt đầu off "onceMột lần upontrên a time,"
188
616190
2560
Nói theo một cách khác, tài liệu này không đạt ngay đoạn mở đầu: "Ngày xửa ngày xưa",
10:34
the figuressố liệu are in crayonbút chì, etcvv. (LaughterTiếng cười)
189
618750
2526
rồi những biểu đồ vẽ bằng phấn màu, vân vân. (Cười rộ)
10:37
So we said, we'lltốt get it reviewedxem lại. So I sentgởi it to DaleDale PurvesPurves,
190
621276
4353
Do vậy chúng tôi nói, chúng tôi sẽ xem lại. Rồi tôi gửi nó cho Dale Purves,
10:41
who is at the NationalQuốc gia AcademyHọc viện of ScienceKhoa học, one of the leadingdẫn đầu neuroscientistsneuroscientists in the worldthế giới,
191
625629
3533
người làm viêc tại Viện Khoa Học Quốc Gia (National Academy of Science), một trong những nhà thần kinh học hàng đầu thế giới,
10:45
and he saysnói, "This is the mostphần lớn originalnguyên sciencekhoa học papergiấy I have ever readđọc" — (LaughterTiếng cười) —
192
629162
3449
và ông nói: "Đây là tài liệu khoa học nguyên bản nhất mà tôi đã từng đọc" -- (Tiếng cười) --
10:48
"and it certainlychắc chắn deservesxứng đáng widerộng exposuretiếp xúc."
193
632611
2097
"và nó xứng đáng được quảng bá rộng rãi".
10:50
LarryLarry MaloneyMaloney, expertchuyên gia in visiontầm nhìn, saysnói, "The papergiấy is magnificenttráng lệ.
194
634708
4271
Larry Maloneny, chuyên gia về thị giác, nói: "Tài liệu này quá ấn tượng".
10:54
The work would be publishablemẫu if donelàm xong by adultsngười trưởng thành."
195
638979
3366
Công trình nghiên cứu này có thể được xuất bản nếu được thực hiện bởi người lớn".
10:58
So what did we do? We sendgửi it back to the editorngười biên tập.
196
642345
1979
Vậy chúng tôi đã làm gì? Chúng tôi đã gửi ngược tài liệu này đến biên tập viên.
11:00
They say no.
197
644324
1589
Họ nói không.
11:01
So we askedyêu cầu LarryLarry and NatalieNatalie HempelHempel to writeviết
198
645913
2454
Cho nên chúng tôi nhờ Larry và Natalie Hempel viết
11:04
a commentarybình luận situatingthế the findingskết quả for scientistscác nhà khoa học, right,
199
648367
4007
một lời dẫn giải tình huống hóa sự tìm ra của các nhà khoa học,
11:08
puttingđặt in the referencestài liệu tham khảo, and we submitGửi đi it to BiologySinh học LettersChữ cái.
200
652374
4128
đặt vào trong phần tham khảo, và chúng tôi gửi nó cho Biology Letters.
11:12
And there, it was reviewedxem lại by fivesố năm independentđộc lập refereestrọng tài,
201
656502
3327
Và như vậy đấy, tài liệu đã được đánh giá độc lập bởi năm trọng tài
11:15
and it was publishedđược phát hành. Okay? (ApplauseVỗ tay)
202
659829
4421
và nó đã được xuất bản. (Vỗ tay)
11:20
(ApplauseVỗ tay)
203
664250
6000
(Vỗ tay)
11:26
It tooklấy fourbốn monthstháng to do the sciencekhoa học,
204
670250
3021
Mất bốn tháng để thực hiện tài liệu khoa học này,
11:29
two yearsnăm to get it publishedđược phát hành. (LaughterTiếng cười)
205
673271
3228
và mất hai năm để được xuất bản. (Cười rộ)
11:32
TypicalĐiển hình sciencekhoa học, actuallythực ra, right? So this makeslàm cho AmyAmy and
206
676499
4835
Kiểu khoa học điển hình, thực sự thế, đúng không? Như vậy, nó đã làm Amy
11:37
her friendsbạn bè the youngestút publishedđược phát hành scientistscác nhà khoa học in the worldthế giới.
207
681334
2433
và các bạn của cô bé trở thành những nhà khoa học trẻ tuổi nhất thế giới được được biết đến.
11:39
What was the feedbackPhản hồi like?
208
683767
2016
Những phản hồi như thế nào?
11:41
Well, it was publishedđược phát hành two daysngày before ChristmasGiáng sinh,
209
685783
2885
Tài liệu đã được xuất bản hai ngày trước Giáng Sinh,
11:44
downloadedđã tải xuống 30,000 timeslần in the first day, right?
210
688668
4003
được tải 30,000 lần trong ngày đầu tiên, đúng không?
11:48
It was the Editors'Biên tập ChoiceSự lựa chọn in ScienceKhoa học, which is a tophàng đầu sciencekhoa học magazinetạp chí.
211
692671
4040
Nó là tạp chí "Editor`s Choice in Scence", một tạp chí khoa học hàng đầu.
11:52
It's forevermãi mãi freelytự do accessiblecó thể truy cập by BiologySinh học LettersChữ cái.
212
696711
2542
Nó là tài liệu được truy cập vĩnh viễn miễn phí trên Biology Letters.
11:55
It's the only papergiấy that will ever be freelytự do accessiblecó thể truy cập by this journaltạp chí.
213
699253
3680
Nó là tài liệu duy nhất được truy cập vĩnh viễn miễn phí của tạp chí này.
11:58
Last yearnăm, it was the second-mostThứ hai downloadedđã tải xuống papergiấy
214
702933
2699
Năm vừa rồi, nó là tài liệu được tải về nhiều thứ hai
12:01
by BiologySinh học LettersChữ cái, and the feedbackPhản hồi from not just scientistscác nhà khoa học
215
705632
4104
trên Biology Letters. và phản hồi không chỉ từ phía các nhà khoa học
12:05
and teachersgiáo viên but the publiccông cộng as well.
216
709736
2548
và các giáo viên mà còn từ dân chúng nữa.
12:08
And I'll just readđọc one.
217
712284
1772
Và tôi chỉ đọc một trong số đó.
12:09
"I have readđọc 'Blackawton' Blackawton Bees'Ong recentlygần đây. I don't have
218
714056
2490
"Gần đây tôi vừa đọc 'Blackawton Bees'. Không có
12:12
wordstừ ngữ to explaingiải thích exactlychính xác how I am feelingcảm giác right now.
219
716546
2313
từ ngữ nào để giải thích chính xác được cảm giác tôi ngay lúc này.
12:14
What you guys have donelàm xong is realthực, truethật and amazingkinh ngạc.
220
718859
2479
Điều mà các bạn làm là thật, đúng đắn và đáng kinh ngạc.
12:17
CuriosityTò mò, interestquan tâm, innocenceVô tội and zealnhiệt tình are the mostphần lớn basiccăn bản
221
721338
3109
Sự tò mò. thích thú, trong sáng và sự nhiệt huyết là những điều cơ bản nhất
12:20
and mostphần lớn importantquan trọng things to do sciencekhoa học.
222
724447
1724
và quan trọng nhất để làm khoa học.
12:22
Who elsekhác can have these qualitiesphẩm chất more than childrenbọn trẻ?
223
726171
2478
Còn ai khác có thể đủ điều kiện hơn trẻ thơ?
12:24
Please congratulateChúc mừng your children'strẻ em teamđội from my sidebên."
224
728649
3541
Xin hãy gửi lời chúc mừng của tôi tới bọn trẻ của ông."
12:28
So I'd like to concludekết luận with a physicalvật lý metaphorphép ẩn dụ.
225
732190
3383
Vậy nên, tôi xin phép được kết luận với một phép ẩn dụ mang tính chất vật lý
12:31
Can I do it on you? (LaughterTiếng cười)
226
735573
2968
Tôi có thể làm điều đó với bạn được không? (Tiếng cười)
12:34
Oh yeah, yeah, yeah, come on. Yeah yeah. Okay.
227
738541
3093
Oh yeah, yeah, yeah, đi nào. Yeah yeah. Okay.
12:37
Now, sciencekhoa học is about takinglấy risksrủi ro, so this is an incredibleđáng kinh ngạc riskrủi ro, right? (LaughterTiếng cười)
228
741634
5177
Bây giờ, khoa học là mạo hiểm, vậy đây là một sự mạo hiểm không thể tin nổi, đúng không? (Tiếng cười)
12:42
For me, not for him. Right? Because we'vechúng tôi đã only donelàm xong this onceMột lần before. (LaughterTiếng cười)
229
746811
6098
Với tôi, chứ không phải với ông ấy. Đúng không? Bởi chúng tôi mới làm điều này một lần trước đây. (Tiếng cười)
12:48
And you like technologyCông nghệ, right?
230
752909
1576
Và ông thích công nghệ đúng không?
12:50
ShimonShimon SchockenSchocken: Right, but I like myselfriêng tôi.
231
754485
2176
Shimon Schocken: Đúng, nhưng tôi yêu bản thân thôi.
12:52
BLBL: This is the epitomemẫu mực of technologyCông nghệ. Right. Okay.
232
756661
2951
BL: Đây là một mô hình thu nhỏ của công nghệ. Đúng chứ?
12:55
Now ... (LaughterTiếng cười)
233
759612
3608
Bây giờ... (Tiếng cười)
12:59
Okay. (LaughterTiếng cười)
234
763220
2880
Được rồi.. (Tiếng cười)
13:02
Now, we're going to do a little demonstrationtrình diễn, right?
235
766100
4084
Bây giờ, chúng ta sẽ làm một chứng minh nho nhỏ, nhé?
13:06
You have to closegần your eyesmắt, and you have to pointđiểm
236
770184
4019
Ông phải nhắm mắt lại, và chỉ tay về
13:10
where you hearNghe me clappingvỗ tay. All right?
237
774203
3157
hướng mà ông nghe thấy tôi vỗ tay. Được không?
13:13
(ClappingVỗ tay)
238
777360
4398
(Tiếng vỗ tay)
13:17
(ClappingVỗ tay)
239
781758
3144
(Tiếng vỗ tay)
13:20
Okay, how about if everyonetất cả mọi người over there shoutsshouts. One, two, threesố ba?
240
784902
2903
Được rồi, hay bây giờ tất cả cùng hô to 1, 2, 3?
13:23
AudienceKhán giả: (ShoutsShouts)
241
787805
2901
Khán giả: (Tiếng hô)
13:26
(LaughterTiếng cười)
242
790706
4446
(Tiếng cười)
13:31
(ShoutsShouts) (LaughterTiếng cười)
243
795152
3171
(Tiếng hô) (Tiếng cười)
13:34
BrilliantRực rỡ. Now, openmở your eyesmắt. We'llChúng tôi sẽ do it one more time.
244
798323
3641
Quá tuyệt! Bây giờ, ông mở mắt ra. Chúng ta sẽ làm lại một lần nữa
13:37
EveryoneTất cả mọi người over there shoutkêu la. (ShoutsShouts)
245
801964
2802
Tất cả mọi người ở hướng này hô lên đi. (Tiếng hô)
13:40
Where'sWhere's the soundâm thanh comingđang đến from? (LaughterTiếng cười) (ApplauseVỗ tay)
246
804766
5932
Âm thành từ đâu dội tới? (Tiếng cười)
(Tiếng vỗ tay)
13:46
Thank you very much. (ApplauseVỗ tay)
247
810698
4230
Cảm ơn ông rất nhiều. (Tiếng vỗ tay)
13:50
What's the pointđiểm? The pointđiểm is what sciencekhoa học does for us.
248
814928
3713
Vấn đế ở đây là gì? Vấn đề là khoa học làm gì cho chúng ta.
13:54
Right? We normallybình thường walkđi bộ throughxuyên qua life respondingđáp ứng,
249
818641
2406
Đúng không? Chúng ta thường trải qua những phản xạ đời thường
13:56
but if we ever want to do anything differentkhác nhau, we have to
250
821047
2212
nhưng nếu chúng ta có lúc nào đó muốn làm điều gì đó khác biệt, chúng ta phải
13:59
stepbậc thang into uncertaintytính không chắc chắn. When he openedmở ra his eyesmắt,
251
823259
2689
bước vào sự không chắc chắn. Khi ông ấy mở mắt ra,
14:01
he was ablecó thể to see the worldthế giới in a newMới way.
252
825948
2382
ông ấy đã có thể thấy thế giới khác đi.
14:04
That's what sciencekhoa học offerscung cấp us. It offerscung cấp the possibilitykhả năng
253
828330
3168
Đó là điều mà khoa học trao cho chúng ta. Nó đề nghị một trách nhiệm
14:07
to stepbậc thang on uncertaintytính không chắc chắn throughxuyên qua the processquá trình of playchơi, right?
254
831498
4016
bước vào sự không chắc chắn thông qua quá trình vui chơi, đúng không?
14:11
Now, truethật sciencekhoa học educationgiáo dục I think should be about
255
835514
3024
Giờ đây, giáo dục khoa học thực chất, tôi nghĩ, nên hướng đến
14:14
givingtặng people a voicetiếng nói and enablingcho phép to expressbày tỏ that voicetiếng nói,
256
838538
3399
cho mọi người có quyền lên tiếng và cho phép họ thể hiện tiếng nói đó
14:17
so I've askedyêu cầu AmyAmy to be the last voicetiếng nói in this shortngắn storycâu chuyện.
257
841937
4369
vậy nên tôi vừa đề nghị Amy hãy là tiếng nói cuối cùng trong bài thuyết trình ngắn này.
14:22
So, AmyAmy?
258
846306
3105
Mời Amy?
14:25
AOAO: This projectdự án was really excitingthú vị for me,
259
849411
2553
AO: Dự án này thực sự rất thú vị với cháu
14:27
because it broughtđưa the processquá trình of discoverykhám phá to life,
260
851964
2671
bởi, nó mang đến quá trình khám phá cuộc sống
14:30
and it showedcho thấy me that anyonebất kỳ ai, and I mean anyonebất kỳ ai,
261
854635
2911
và nó chỉ cho cháu thấy rằng bất cứ ai, và ý của cháu là BẤT CỨ AI
14:33
has the potentialtiềm năng to discoverkhám phá something newMới,
262
857546
2753
cũng có một tiềm năng để khám phá ra điều mới mẻ,
14:36
and that a smallnhỏ bé questioncâu hỏi can leadchì into a biglớn discoverykhám phá.
263
860299
4072
và một câu hỏi nhỏ có thể dẫn đến những khám phá vĩ đại.
14:40
ChangingThay đổi the way a personngười thinksnghĩ about something
264
864371
2652
Thay đổi cách một người nghĩ về một điều gì đó
14:42
can be easydễ dàng or hardcứng. It all dependsphụ thuộc on the way the personngười
265
867023
3712
có thể dễ dàng hoặc khó khăn. Tất cả phụ thuộc vào cách mà người đó
14:46
feelscảm thấy about changethay đổi.
266
870735
1488
cảm nhận về sự thay đổi.
14:48
But changingthay đổi the way I thought about sciencekhoa học was
267
872223
2452
Nhưng thay đổi mà cháu nghĩ về khoa học
14:50
surprisinglythật ngạc nhiên easydễ dàng. OnceMột lần we playedchơi the gamesTrò chơi
268
874675
2275
lại dễ dàng một cách đáng ngạc nhiên. Khi chơi những trò chơi
14:52
and then startedbắt đầu to think about the puzzlecâu đố,
269
876950
2418
và sau đó chúng cháu bắt đầu suy ngẫm về những câu hỏi,
14:55
I then realizedthực hiện that sciencekhoa học isn't just a boringnhàm chán subjectmôn học,
270
879368
3857
sau đó cháu nhận ra rằng khoa học không phải là một môn học nhàm chán
14:59
and that anyonebất kỳ ai can discoverkhám phá something newMới.
271
883225
3194
và rằng bất cứ ai cũng có thể khám phá điều mới lạ.
15:02
You just need an opportunitycơ hội. My opportunitycơ hội cameđã đến
272
886419
3200
Mỗi chúng ta chỉ cần một cơ hội. Cơ hội của cháu đã đến
15:05
in the formhình thức of BeauBeau, and the BlackawtonBlackawton BeeCon ong ProjectDự án.
273
889619
2636
theo cách của Beau, và Dự án Blackawton Bee.
15:08
Thank you.BLBL: Thank you very much. (ApplauseVỗ tay)
274
892255
4361
Cảm ơn
BL: Cảm ơn thật nhiều. (TIếng vỗ tay)
15:12
(ApplauseVỗ tay)
275
896616
7747
(TIếng vỗ tay)
Translated by Hong Nguyen
Reviewed by Tu Trinh Sydney

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKERS
Beau Lotto - Neuroscientist, Artist
Beau Lotto is founder of Lottolab, a hybrid art studio and science lab. With glowing, interactive sculpture -- and old-fashioned peer-reviewed research--he's illuminating the mysteries of the brain's visual system.

Why you should listen

"Let there be perception," was evolution's proclamation, and so it was that all creatures, from honeybees to humans, came to see the world not as it is, but as was most useful. This uncomfortable place--where what an organism's brain sees diverges from what is actually out there--is what Beau Lotto and his team at Lottolab are exploring through their dazzling art-sci experiments and public illusions. Their Bee Matrix installation, for example, places a live bee in a transparent enclosure where gallerygoers may watch it seek nectar in a virtual meadow of luminous Plexiglas flowers. (Bees, Lotto will tell you, see colors much like we humans do.) The data captured isn't just discarded, either: it's put to good use in probing scientific papers, and sometimes in more exhibits.

At their home in London’s Science Museum, the lab holds "synesthetic workshops" where kids and adults make abstract paintings that computers interpret into music, and they host regular Lates--evenings of science, music and "mass experiments." Lotto is passionate about involving people from all walks of life in research on perception--both as subjects and as fellow researchers. One such program, called "i,scientist," in fact led to the publication of the first ever peer-reviewed scientific paper written by schoolchildren ("Blackawton Bees," December 2010). It starts, "Once upon a time ..."

These and Lotto's other conjurings are slowly, charmingly bending the science of perception--and our perceptions of what science can be.

More profile about the speaker
Beau Lotto | Speaker | TED.com
Amy O'Toole - Student
Amy O'Toole is a 12-year-old student who helped run a science experiment inspired by Beau Lotto's participative science approach. At age 10 she became one of the youngest people ever to publish a peer-reviewed science paper.

Why you should listen

Amy O'Toole is a 12-year-old student with a peer-reviewed scientific publication under her belt. She took part in a participative science program led by Beau Lotto , called "i, scientist," which inspired a science experiment by a group of 26 primary school students in Blackawton, Devon, UK. O'Toole was never interested in science before this project, but now intends to study the human mind and body. The project led to the publication of the first ever peer-reviewed scientific paper written by schoolchildren ("Blackawton Bees," Royal Society's Biology Letters, December 2010). It starts: "Once upon a time ... ."

More profile about the speaker
Amy O'Toole | Speaker | TED.com