TEDGlobal 2013
Eric X. Li: A tale of two political systems
Eric X.Li: Câu chuyện về hai chế độ chính trị
Filmed:
Readability: 5.1
2,924,150 views
Có một quan niệm tiêu chuẩn ở phương Tây: khi một xã hội phát triển, nó cuối cùng trở thành một xã hội tư bản chủ nghĩa. Có đúng vậy? Eric X.Li, một nhà đầu tư Trung Quốc và cũng là một nhà khoa học chính trị, đưa ra một cách nghĩ khác. Trong bài diễn thuyết hấp dẫn, được đẩy tới giới hạn này, ông muốn khán giả nghĩ rằng có hơn một cách để lãnh đạo một đất nước hiện đại thành công.
Eric X. Li - Investor and political scientist
A venture capitalist and political scientist, Eric X Li argues that the universality claim of Western democratic systems is going to be "morally challenged" by China. Full bio
A venture capitalist and political scientist, Eric X Li argues that the universality claim of Western democratic systems is going to be "morally challenged" by China. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Good morning.
0
973
1095
Xin chào.
00:14
My name is Eric Li, and I was born here.
1
2068
5026
Tên tôi là Eric Li, và tôi sinh ra tại đây.
00:19
But no, I wasn't born there.
2
7094
2709
Nhưng không, tôi không sinh ra ở đó.
00:21
This was where I was born:
3
9803
2532
Đây là nơi tôi ra đời
00:24
Shanghai, at the height of the Cultural Revolution.
4
12335
3973
Thượng Hải, vào lúc cao trào của Cách Mạng Văn Hóa.
00:28
My grandmother tells me that she heard
5
16308
1625
Bà tôi nói với tôi rằng bà nghe
00:29
the sound of gunfire along with my first cries.
6
17933
3222
tiếng súng cùng lúc với tiếng khóc chào đời của tôi.
00:33
When I was growing up, I was told a story
7
21155
3755
Khi tôi lớn lên, tôi được kể một câu chuyện
00:36
that explained all I ever needed to know about humanity.
8
24910
3605
giải thích mọi điều mà tôi cần để biết về loài người.
00:40
It went like this.
9
28515
1439
Nó như thế này.
00:41
All human societies develop in linear progression,
10
29954
3258
Tất cả xã hội loài người phát triển theo một đường thẳng
00:45
beginning with primitive society, then slave society,
11
33212
3592
bắt đầu với công xã nguyên thủy, sau đó là chế độ nô lệ.
00:48
feudalism, capitalism, socialism,
12
36804
3031
phong kiến, tư bản, xã hội chủ nghĩa,
00:51
and finally, guess where we end up?
13
39835
2344
và cuối cùng, đoán xem chúng ta sẽ dừng ở đâu?
00:54
Communism!
14
42179
3124
Chủ nghĩa cộng sản!
00:57
Sooner or later, all of humanity,
15
45303
3712
Dù sớm hay muộn, toàn thể nhân loại,
01:01
regardless of culture, language, nationality,
16
49015
2766
bất kể văn hóa, ngôn ngữ, dân tộc nào
01:03
will arrive at this final stage
17
51781
2456
cũng sẽ đi đến giai đoạn cuối cùng
01:06
of political and social development.
18
54237
2433
của nền chính trị và xã hội.
01:08
The entire world's peoples will be unified
19
56670
2256
Toàn thể nhân loại sẽ được hợp nhất
01:10
in this paradise on Earth
20
58926
2264
ở 'thiên đường mặt đất' này
01:13
and live happily ever after.
21
61190
2768
và sống hạnh phúc mãi về sau.
01:15
But before we get there, we're engaged
22
63958
2287
Nhưng trước khi chúng ta đạt được điều đó, chúng ta bị buộc tham gia
01:18
in a struggle between good and evil,
23
66245
2441
vào một cuộc đấu tranh giữa cái tốt và xấu,
01:20
the good of socialism against the evil of capitalism,
24
68686
3141
cái tốt đẹp của xã hội chủ nghĩa chống lại cái xấu xa của chủ nghĩa tư bản
01:23
and the good shall triumph.
25
71827
1947
và cái tốt sẽ giành thắng lợi.
01:25
That, of course, was the meta-narrative
26
73774
2496
Điều đó, dĩ nhiên, là câu chuyện
01:28
distilled from the theories of Karl Marx.
27
76270
2780
trích ra từ học thuyết của Karl Marx.
01:31
And the Chinese bought it.
28
79050
2602
Và người Trung Quốc đã tin nó.
01:33
We were taught that grand story day in and day out.
29
81652
2913
Ngày nào chúng tôi cũng được nghe câu chuyện đó.
01:36
It became part of us, and we believed in it.
30
84565
2773
Nó trở thành một phần của chúng tôi, và chúng tôi tin nó.
01:39
The story was a bestseller.
31
87338
2194
Câu chuyện trở nên rất được ưa chuộng.
01:41
About one third of the entire world's population
32
89532
2080
Khoảng một phần ba toàn bộ dân số thế giới
01:43
lived under that meta-narrative.
33
91612
2883
sống chịu tác động của câu chuyện siêu tưởng đó.
01:46
Then, the world changed overnight.
34
94495
2767
Sau đó, chỉ sau một đêm, thế giới thay đổi.
01:49
As for me, disillusioned by the failed religion of my youth,
35
97262
3646
Cũng như tôi, vỡ mộng bởi niềm tin sai lầm của tuổi trẻ,
01:52
I went to America and became a Berkeley hippie.
36
100908
2913
Tôi đến Mĩ và trở thành dân hippie ở Berkeley.
01:55
(Laughter)
37
103821
3199
(Cười)
01:59
Now, as I was coming of age, something else happened.
38
107020
3716
Bây giờ, khi tôi đã lớn tuổi, một số chuyện khác xảy ra.
02:02
As if one big story wasn't enough,
39
110736
2196
Như thể một câu chuyện lớn vẫn chưa đủ,
02:04
I was told another one.
40
112932
2512
tôi được kể một câu chuyện khác.
02:07
This one was just as grand.
41
115444
3232
Chuyện này cũng to lớn như vậy.
02:10
It also claims that all human societies
42
118676
2163
Người ta cũng cho rằng toàn bộ xã hội loài người
02:12
develop in a linear progression towards a singular end.
43
120839
3845
phát triển theo tiến trình đường thẳng đi đến một kết thúc duy nhất.
02:16
This one went as follows:
44
124684
2525
Câu chuyện này diễn ra như sau:
02:19
All societies, regardless of culture,
45
127209
2356
Tất cả xã hội, bất kể văn hóa,
02:21
be it Christian, Muslim, Confucian,
46
129565
2690
dù là Cơ đốc giáo, Hồi giáo, Nho giáo
02:24
must progress from traditional societies
47
132255
2729
phải phát triển từ những xã hội truyền thống
02:26
in which groups are the basic units
48
134984
2546
trong đó những nhóm người là đơn vị cơ bản
02:29
to modern societies in which atomized individuals
49
137530
3501
cho đến xã hội hiện đại trong đó những cá nhân đơn lẻ
02:33
are the sovereign units,
50
141031
1463
là đơn vị cao nhất,
02:34
and all these individuals are, by definition, rational,
51
142494
3743
và tất cả những cá nhân này theo định nghĩa là có lý trí,
02:38
and they all want one thing:
52
146237
2066
và họ đều muốn một thứ:
02:40
the vote.
53
148303
2500
bầu cử.
02:42
Because they are all rational, once given the vote,
54
150803
2660
Bởi vì họ đều có nguyện vọng là,
một khi đưa ra lá phiếu bầu của mình,
một khi đưa ra lá phiếu bầu của mình,
02:45
they produce good government
55
153463
1434
họ tạo ra chính phủ tốt
02:46
and live happily ever after.
56
154897
2199
và sống hạnh phúc mãi mãi về sau.
02:49
Paradise on Earth, again.
57
157096
2919
'Thiên đường mặt đất', một lần nữa.
02:52
Sooner or later, electoral democracy will be
58
160015
3101
Sớm hay muộn, nền dân chủ từ bầu cử sẽ là
02:55
the only political system for all countries and all peoples,
59
163116
4011
hệ thống chính trị duy nhất dành cho mọi quốc gia và dân tộc,
02:59
with a free market to make them all rich.
60
167127
2464
với một thương trường tự do giúp họ giàu có.
03:01
But before we get there, we're engaged in a struggle
61
169591
3550
Nhưng trước khi chúng ta đạt được điều đó, chúng ta phải tham gia vào cuộc đấu tranh
03:05
between good and evil.
62
173141
1693
giữa cái tốt và xấu.
03:06
(Laughter)
63
174834
1560
(Cười)
03:08
The good belongs to those who are democracies
64
176394
2238
Cái tốt thuộc về những con người thuộc nền dân chủ
03:10
and are charged with a mission of spreading it
65
178632
1946
và phải gánh nhiệm vụ phát triển rộng được nó
03:12
around the globe, sometimes by force,
66
180578
3462
ra khắp thế giới, thỉnh thoảng bằng vũ lực,
03:16
against the evil of those who do not hold elections.
67
184040
3426
chống lại cái xấu của những ai không muốn bầu cử.
03:19
(Video) George H.W. Bush: A new world order ...
68
187466
1890
(VIdeo) George H.W. Bush: Một trật tự thế giới mới...
03:21
(Video) George W. Bush: ... ending tyranny in our world ...
69
189356
2212
(VIdeo) George H.W. Bush: ... kết thúc sự chuyên quyền trong thế giới của chúng ta ...
03:23
(Video) Barack Obama: ... a single standard for all
70
191568
1915
(VIdeo) George H.W. Bush: ... một chuẩn mực duy nhất cho tất cả
03:25
who would hold power.
71
193483
3357
những ai nắm quyền lực.
03:28
Eric X. Li: Now --
72
196840
1804
Eric X.Li: Bây giờ --
03:30
(Laughter) (Applause)
73
198644
7681
(Cười) (Vỗ tay)
03:38
This story also became a bestseller.
74
206325
4023
Câu chuyện này cũng trở nên được ưa chuộng.
03:42
According to Freedom House,
75
210348
1867
Theo Freedom House,
03:44
the number of democracies went from 45 in 1970
76
212215
3003
số lượng quốc gia có nền dân chủ tăng từ 45 năm 1970
03:47
to 115 in 2010.
77
215218
2535
đến 115 năm 2010.
03:49
In the last 20 years, Western elites tirelessly
78
217753
3194
Trong 20 năm gần đây, những con người quyền lực của phương Tây
03:52
trotted around the globe selling this prospectus:
79
220947
3295
đi khắp địa cầu không mệt mỏi để ra giảng điều này:
03:56
Multiple parties fight for political power
80
224242
2615
Nhiều đảng đấu tranh giành quyền lực chính trị
03:58
and everyone voting on them
81
226857
1546
và mọi người bầu cho họ
04:00
is the only path to salvation
82
228403
2021
là con đường duy nhất dẫn đến sự bảo đảm
04:02
to the long-suffering developing world.
83
230424
2767
cho thế giới từ lâu đã phải vật lộn để phát triển.
04:05
Those who buy the prospectus are destined for success.
84
233191
3112
Những ai tin vào lời rao giảng ấy chắc chắn sẽ đi đến thành công.
04:08
Those who do not are doomed to fail.
85
236303
3092
Những ai không tin phải chịu lụi tàn.
04:11
But this time, the Chinese didn't buy it.
86
239395
3198
Nhưng lần này, người Trung Quốc không tin nó.
04:14
Fool me once ...
87
242593
2519
Tôi từng bị lừa một lần rồi ...
04:17
(Laughter)
88
245112
4569
(Cười)
04:21
The rest is history.
89
249681
2302
Phần còn lại là lịch sử.
04:23
In just 30 years, China went from
90
251983
1571
Chỉ trong 30 năm, Trung Quốc đi từ
04:25
one of the poorest agricultural countries in the world
91
253554
2420
một trong những nước nông nghiệp nghèo nhất trên thế giới
04:27
to its second-largest economy.
92
255974
2124
trở thành nền kinh tế lớn thứ hai .
04:30
Six hundred fifty million people
93
258098
2056
Sáu trăm năm mươi triệu người
04:32
were lifted out of poverty.
94
260154
1615
thoát khỏi nghèo khổ.
04:33
Eighty percent of the entire world's poverty alleviation
95
261769
2988
Tám mươi phần trăm sự giảm bớt đói nghèo của toàn bộ thế giới
04:36
during that period happened in China.
96
264757
2225
trong thời kì đó diễn ra ở Trung Quốc.
04:38
In other words, all the new and old democracies
97
266982
2649
Nói cách khác, tất cả những nền dân chủ mới và cũ
04:41
put together amounted to a mere fraction
98
269631
3068
cùng với nhau cũng chỉ là một phần nhỏ
04:44
of what a single, one-party state did without voting.
99
272699
5269
của một nhà nước đơn đảng làm không bầu cử.
04:49
See, I grew up on this stuff: food stamps.
100
277968
3178
Bạn thấy đấy, tôi lớn lên cùng thứ này: phiếu ăn.
04:53
Meat was rationed to a few hundred grams
101
281146
1933
Vài trăm grams thịt được chia
04:55
per person per month at one point.
102
283079
2592
cho mỗi người mỗi tháng tại một thời điểm.
04:57
Needless to say, I ate all my grandmother's portions.
103
285671
4171
Không cần phải nói, tôi ăn tất cả phần của bà tôi.
05:01
So I asked myself, what's wrong with this picture?
104
289842
3735
Vì thế tôi tự hỏi, có gì không ổn với chế độ này?
05:05
Here I am in my hometown,
105
293577
2001
Tôi ở đây nơi quê nhà,
05:07
my business growing leaps and bounds.
106
295578
1644
kinh doanh của tôi tăng trưởng nhảy vọt.
05:09
Entrepreneurs are starting companies every day.
107
297222
2441
Ngày nào cũng có công ty mới mọc lên.
05:11
Middle class is expanding in speed and scale
108
299663
3081
Tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh và nhiều
05:14
unprecedented in human history.
109
302744
2001
chưa từng có trong lịch sử nhân loại.
05:16
Yet, according to the grand story,
110
304745
2537
Vậy mà, theo câu chuyện vĩ đại,
05:19
none of this should be happening.
111
307282
2935
không có cái nào nên xảy ra.
05:22
So I went and did the only thing I could. I studied it.
112
310217
3206
Vì thế tôi đi và làm việc duy nhất tôi có thể, tôi nghiên cứu nó.
05:25
Yes, China is a one-party state
113
313423
2007
Vâng, Trung Quốc là nước một đảng
05:27
run by the Chinese Communist Party, the Party,
114
315430
3885
điều hành bởi Đảng Cộng Sản trung Quốc,
05:31
and they don't hold elections.
115
319315
1952
và họ không tổ chức bầu cử.
05:33
Three assumptions are made
116
321267
2559
Ba giả thuyết được đưa ra
05:35
by the dominant political theories of our time.
117
323826
2654
bởi những học thuyết chính trị nổi bật vào thời chúng ta.
05:38
Such a system is operationally rigid,
118
326480
2883
Như vận hành hệ thống hà khắc,
05:41
politically closed, and morally illegitimate.
119
329363
3686
đóng cửa chính trị, và vi phạm đạo đức.
05:45
Well, the assumptions are wrong.
120
333049
3210
À, những giả thuyết này là sai.
05:48
The opposites are true.
121
336259
2210
Cái ngược lại là đúng.
05:50
Adaptability, meritocracy, and legitimacy
122
338469
3338
Khà năng thích ứng, chế độ trọng nhân tài, và tính hợp pháp
05:53
are the three defining characteristics
123
341807
1934
là ba đặc điểm nhận biết
05:55
of China's one-party system.
124
343741
2371
của hệ thống chính trị một đảng của Trung Quốc.
05:58
Now, most political scientists will tell us
125
346112
1492
Bây giờ, hầu hết những nhà khoa học chính trị sẽ nói với chúng ta
05:59
that a one-party system is inherently incapable
126
347604
3765
rằng một hệ thống đơn đảng vốn đã không thể
06:03
of self-correction.
127
351369
1928
tự hiệu chỉnh.
06:05
It won't last long because it cannot adapt.
128
353297
2318
Nó sẽ không tồn tại lâu bởi vì nó không thể thích ứng.
06:07
Now here are the facts.
129
355615
1798
Bây giờ đây là sự thật.
06:09
In 64 years of running the largest country in the world,
130
357413
3560
Trong 64 năm lãnh đạo đất nước lớn nhất thế giới,
06:12
the range of the Party's policies has been wider
131
360973
2560
phạm vi chính trị của Đảng đã mở rộng
06:15
than any other country in recent memory,
132
363533
2917
hơn bất kỳ nước nào khác,
06:18
from radical land collectivization to the Great Leap Forward,
133
366450
3971
từ tập thể hóa đất gốc đến cuộc Đại Nhảy Vọt,
06:22
then privatization of farmland,
134
370421
2652
sau đó là tư nhân hóa đất ruộng,
06:25
then the Cultural Revolution,
135
373073
2296
tiếp đến là Cách Mạng Văn Hóa,
06:27
then Deng Xiaoping's market reform,
136
375369
2696
tiếp đến cải cách thị trường của Đặng Tiểu Bình,
06:30
then successor Jiang Zemin took the giant political step
137
378065
3413
sau đó người kế vị Giang Trạch Dân thực hiện một bước tiến chính trị lớn
06:33
of opening up Party membership to private businesspeople,
138
381478
3148
cho phép thương nhân gia nhập Đảng,
06:36
something unimaginable during Mao's rule.
139
384626
3063
một điều khó tưởng tượng được trong chính sách thời Mao.
06:39
So the Party self-corrects in rather dramatic fashions.
140
387689
3821
Vì thế Đảng tự hiệu chỉnh để phù hợp với
những thay đổi thất thường.
những thay đổi thất thường.
06:43
Institutionally, new rules get enacted
141
391510
2630
Về tổ chức, luật lệ mới ban hành
06:46
to correct previous dysfunctions.
142
394140
2579
để chỉnh đúng lại các luật lệ trước đó.
06:48
For example, term limits.
143
396719
1874
Ví dụ, giới hạn nhiệm kì.
06:50
Political leaders used to retain their positions for life,
144
398593
2537
Các nhà lãnh đạo chính trị đã từng được
nắm quyền suốt đời ,
nắm quyền suốt đời ,
06:53
and they used that to accumulate power
145
401130
1808
và họ dùng nó để gom góp quyền lực
06:54
and perpetuate their rules.
146
402938
1844
và duy trì sự cai trị.
06:56
Mao was the father of modern China,
147
404782
2220
Mao là cha của Trung Quốc hiện đại,
06:59
yet his prolonged rule led to disastrous mistakes.
148
407002
2872
quyền lực kéo dài của ông đã dẫn đến những sai lầm tai hại.
07:01
So the Party instituted term limits
149
409874
2160
Vì thế Đảng bắt đầu ra giới hạn nhiệm kì
07:04
with mandatory retirement age of 68 to 70.
150
412034
3753
với tuổi nghỉ hưu bắt buộc từ 68 đến 70.
07:07
One thing we often hear is,
151
415787
2249
Một điều chúng ta thường nghe là,
07:10
"Political reforms have lagged far behind economic reforms,"
152
418036
3178
"Cải cách chính trị đã tụt xa cải cách kinh tế,"
07:13
and "China is in dire need of political reform."
153
421214
3274
và "Trung Quốc đang rất cấp thiết phải cải cách chính trị."
07:16
But this claim is a rhetorical trap
154
424488
2959
Nhưng tuyên bố này là một cái bẫy hoa mỹ
07:19
hidden behind a political bias.
155
427447
2616
giấu đằng sau một thành kiến chính trị.
07:22
See, some have decided a priori
156
430063
2497
Nhìn xem, một số người đã quyết định
07:24
what kinds of changes they want to see,
157
432560
1717
họ muốn thay đổi những gì,
07:26
and only such changes can be called political reform.
158
434277
3772
và chỉ những thay đổi như vậy mới được gọi là cải cách chính trị.
07:30
The truth is, political reforms have never stopped.
159
438049
2960
Sự thật là, cải cách chính trị chưa bao giờ ngừng.
07:33
Compared with 30 years ago, 20 years, even 10 years ago,
160
441009
3233
So với cách đây 30 năm, 20 năm, thậm chí 10 năm,
07:36
every aspect of Chinese society,
161
444242
2390
mọi mặt của xã hội Trung Quốc,
07:38
how the country is governed,
162
446632
872
cách đất nước được điều hành,
07:39
from the most local level to the highest center,
163
447504
2248
từ cấp địa phương nhất tới trung ương cao nhất,
07:41
are unrecognizable today.
164
449752
2485
là hoàn toàn khác biệt so với ngày nay.
07:44
Now such changes are simply not possible
165
452237
3186
Bây giờ những thay đổi như vậy đơn giản là không thể
07:47
without political reforms of the most fundamental kind.
166
455423
3720
mà không có cải cách chính trị ở mức độ căn bản nhất.
07:51
Now I would venture to suggest the Party
167
459143
2193
Bây giờ, tôi sẽ liều cho rằng Đảng
07:53
is the world's leading expert in political reform.
168
461336
4107
là chuyên gia hàng đầu thế giới trong cải cách chính trị.
07:57
The second assumption is that in a one-party state,
169
465443
3032
Giả định thứ hai là ở một quốc gia đơn đảng,
08:00
power gets concentrated in the hands of the few,
170
468475
2731
quyền lực tập trung vào tay của một số ít người,
08:03
and bad governance and corruption follow.
171
471206
2702
và sự điều hành tồi cùng tham nhũng kéo theo đó.
08:05
Indeed, corruption is a big problem,
172
473908
2173
Thực vậy, tham nhũng là một vấn đề lớn,
08:08
but let's first look at the larger context.
173
476081
2134
nhưng trước tiên hãy nhìn vào bối cảnh rộng hơn.
08:10
Now, this may be counterintuitive to you.
174
478215
2128
Bây giờ, điều này có thể trái với trực giác của bạn.
08:12
The Party happens to be one of the most meritocratic
175
480343
3019
Đảng đã trở thành một trong những
08:15
political institutions in the world today.
176
483362
2796
tổ chức chính trị chuộng nhân tài nhất trên thế giới hiện nay.
08:18
China's highest ruling body, the Politburo, has 25 members.
177
486158
4101
Cơ quan quyền lực cao nhất của Trung Quốc, Bộ Chính Trị, có 25 thành viên.
08:22
In the most recent one, only five of them
178
490259
2088
Trong thành phần của Bộ gần đây nhất, chỉ năm trong số họ
08:24
came from a background of privilege, so-called princelings.
179
492347
3622
đến từ một nền tảng đặc quyền, gọi là con ông cháu cha.
08:27
The other 20, including the president and the premier,
180
495969
2494
20 người kia, bao gồm chủ tịch và thủ tướng,
08:30
came from entirely ordinary backgrounds.
181
498463
2757
có xuất thân hoàn toàn bình thường.
08:33
In the larger central committee of 300 or more,
182
501220
2441
Trong ủy ban trung ương lớn hơn gồm 300 người hoặc hơn,
08:35
the percentage of those who were born
183
503661
1867
tỉ lệ phần trăm những ai sinh ra
08:37
into power and wealth was even smaller.
184
505528
2459
trong quyền lực và sự giàu sang thậm chí còn thấp hơn.
08:39
The vast majority of senior Chinese leaders
185
507987
2830
Đa số lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc
08:42
worked and competed their way to the top.
186
510817
2645
làm việc và cạnh tranh trên con đường lên đến đỉnh cao.
08:45
Compare that with the ruling elites
187
513462
2132
So sánh với nhóm người thống trị
08:47
in both developed and developing countries,
188
515594
2102
ở các nước phát triển lẫn đang phát triển,
08:49
I think you'll find the Party being near the top
189
517696
2510
tôi nghĩ bạn sẽ thấy Đảng đang ở gần đỉnh cao
08:52
in upward mobility.
190
520206
2634
trong chuyển động đi lên.
08:54
The question then is, how could that be possible
191
522840
2529
Câu hỏi tiếp là, làm sao điều đó có thể
08:57
in a system run by one party?
192
525369
3219
trong một hệ thống điều hành bởi một đảng?
09:00
Now we come to a powerful political institution,
193
528588
2892
Bây giờ chúng ta hãy đến với một thể chế chính trị quyền lực,
09:03
little-known to Westerners:
194
531480
1517
ít biết đối với người phương Tây:
09:04
the Party's Organization Department.
195
532997
2651
Bộ Tổ chức.
09:07
The department functions like a giant
196
535648
2200
Chức năng của ban này giống như
09:09
human resource engine that would be the envy
197
537848
2376
một cỗ máy điều hành nhân lực khổng lồ
mà thậm chí
mà thậm chí
09:12
of even some of the most successful corporations.
198
540224
3330
một số tập đoàn thành công nhất cũng thèm muốn.
09:15
It operates a rotating pyramid
199
543554
2269
Nó vận hành một hình chóp xoay
09:17
made up of three components:
200
545823
1367
tạo bởi ba thành phần:
09:19
civil service, state-owned enterprises,
201
547190
2556
phúc lợi xã hội, doanh nghiệp nhà nước,
09:21
and social organizations like a university
202
549746
2244
và các tổ chức xã hội như một trường đại học
09:23
or a community program.
203
551990
2138
hay một chương trình cộng đồng.
09:26
They form separate yet integrated career paths
204
554128
2511
Ba thành phần này tuy thành lập riêng biệt
nhưng lại hợp nhất trên một con đường sự nghiệp
nhưng lại hợp nhất trên một con đường sự nghiệp
09:28
for Chinese officials.
205
556639
1904
cho các quan chức Trung Quốc.
09:30
They recruit college grads into entry-level positions
206
558543
3085
Họ tuyển dụng những người tốt nghiệp đại học vào vị trí học việc
09:33
in all three tracks, and they start from the bottom,
207
561628
2750
trong cả ba đường, và họ bắt đầu từ dưới đáy,
09:36
called "keyuan" [clerk].
208
564378
1556
gọi là "keyuan" [nhân viên].
09:37
Then they could get promoted
209
565934
1383
Sau đó họ có thể được đề bạt
09:39
through four increasingly elite ranks:
210
567317
5116
qua bốn cấp độ tăng dần:
09:44
fuke [deputy section manager], ke [section manager], fuchu [deputy division manager], and chu [division manger].
211
572433
3312
fuke [phó quản lý phân khu], ke [quản lý phân khu], fuchu [phó quản lí bộ phận], chu [quản lí bộ phận].
09:47
Now these are not moves from "Karate Kid," okay?
212
575745
2157
Đây không phải là đòn thế trong "Karate Kid" đâu, ok?
09:49
It's serious business.
213
577902
3497
Đó là công việc nghiêm túc.
09:53
The range of positions is wide,
214
581399
2337
Phạm vi chức vụ thì rộng,
09:55
from running health care in a village
215
583736
1604
từ quản lý chăm sóc sức khỏe ở một ngôi làng
09:57
to foreign investment in a city district
216
585340
2243
đến đầu tư nước ngoài ở một quận thành phố
09:59
to manager in a company.
217
587583
2125
đến điều hành một công ty.
10:01
Once a year, the department reviews their performance.
218
589708
2322
Mỗi năm một lần, Bộ tự kiểm điểm mình.
10:04
They interview their superiors, their peers,
219
592030
2609
Họ nói chuyện với cấp trên, đồng cấp,
10:06
their subordinates. They vet their personal conduct.
220
594639
2781
cấp dưới của họ. Họ xem xét đạo đức cá nhân của mình.
10:09
They conduct public opinion surveys.
221
597420
2032
Họ thực hiện khảo sát ý kiến cộng đồng.
10:11
Then they promote the winners.
222
599452
1963
Sau đó họ đề bạt người chiến thắng.
10:13
Throughout their careers, these cadres
223
601415
1548
Suốt sự nghiệp của họ, những lực lượng nồng cốt này
10:14
can move through and out of all three tracks.
224
602963
3120
có thể đi qua và ra khỏi cả ba con đường.
10:18
Over time, the good ones move beyond the four base levels
225
606083
2878
Qua thời gian. người giỏi vượt xa bốn cấp độ cơ bản
10:20
to the fuju [deputy bureau chief] and ju [bureau chief] levels.
226
608961
2692
đến cấp fuju [phó cục trưởng] và ju [cục trưởng]
10:23
There, they enter high officialdom.
227
611653
2844
Ở đó, họ gia nhập giới quan chức cấp cao.
10:26
By that point, a typical assignment will be
228
614497
2160
Ở đó, một nhiệm vụ tiêu biểu sẽ là
10:28
to manage a district with a population in the millions
229
616657
2859
quản lý một quận với dân số hàng triệu người
10:31
or a company with hundreds of millions of dollars in revenue.
230
619516
3531
hoặc một công ty với hàng trăm triệu đôla doanh thu
10:35
Just to show you how competitive the system is,
231
623047
3929
Chỉ để bạn thấy hệ thống cạnh tranh thế nào,
10:38
in 2012, there were 900,000 fuke and ke levels,
232
626976
3718
năm 2012, có 900,000 người thuộc cấp fuke và ke,
10:42
600,000 fuchu and chu levels,
233
630694
2824
600,000 người thuộc cấp fuchu và chu,
10:45
and only 40,000 fuju and ju levels.
234
633518
3435
và chỉ còn 40,000 người cấp fuju và ju.
10:48
After the ju levels,
235
636953
1728
Sau cấp ju,
10:50
the best few move further up several more ranks,
236
638681
2601
chỉ vài người giỏi nhất tiến thêm nữa,
10:53
and eventually make it to the Central Committee.
237
641282
3131
và cuối cùng là Ủy Ban Trung Ương.
10:56
The process takes two to three decades.
238
644413
2752
Tiến trình mất hai đến ba thập kỉ.
10:59
Does patronage play a role? Yes, of course.
239
647165
3109
Sự chống lưng đóng một vai trò? Vâng, dĩ nhiên.
11:02
But merit remains the fundamental driver.
240
650274
3572
Nhưng phẩm chất vẫn đóng vai trò quan trọng nhất.
11:05
In essence, the Organization Department runs
241
653846
2530
Về cơ bản, Bộ Tổ Chức điều hành
11:08
a modernized version of China's centuries-old
242
656376
2473
một phiên bản hiện đại hóa của hệ thống
11:10
mentoring system.
243
658849
2064
cố vấn lâu đời của Trung Quốc.
11:12
China's new president, Xi Jinping,
244
660913
2091
Chủ tịch mới của Trung Quốc, Tập Cận Bình,
11:15
is the son of a former leader, which is very unusual,
245
663004
2579
là con trai của một lãnh đạo trước đây, việc này rất hiếm,
11:17
first of his kind to make the top job.
246
665583
2220
ông là người 'con ông cháu cha' đầu tiên đạt đến vị trí hàng đầu ấy.
11:19
Even for him, the career took 30 years.
247
667803
2895
Dù như vậy, ông cũng cần 30 năm để đạt đến vị trí ấy.
11:22
He started as a village manager,
248
670698
1868
Ông ấy bắt đầu là quản lý xã,
11:24
and by the time he entered the Politburo,
249
672566
1912
và lúc ông gia nhập Bộ Chính Trị,
11:26
he had managed areas with a total population
250
674478
2206
ông ấy đã quản lí những vùng với tổng số dân
11:28
of 150 million people
251
676684
1604
lên đến 150 triệu dân
11:30
and combined GDPs of 1.5 trillion U.S. dollars.
252
678288
4446
với tổng giá trị GDP lên tới 1,5 nghìn tỉ đô la Mĩ .
11:34
Now, please don't get me wrong, okay?
253
682734
2320
Bây giờ, làm ơn đừng hiểu sai tôi, ok?
11:37
This is not a put-down of anyone. It's just a statement of fact.
254
685054
3254
Đây không phải là làm hạ thấp ai. Nó chỉ là trình bày sự thật.
11:40
George W. Bush, remember him?
255
688308
3834
George W. Bush, nhớ ông ấy chứ?
11:44
This is not a put-down.
256
692142
2441
Đây không phải là hạ thấp.
11:46
(Laughter)
257
694583
805
(Cười)
11:47
Before becoming governor of Texas,
258
695388
3099
Trước khi trở thành thống đốc bang Texas,
11:50
or Barack Obama before running for president,
259
698487
2619
hoặc Barack Obama trước khi chạy đua chức tổng thống,
11:53
could not make even a small county manager
260
701106
2759
cũng không thể điều hành một tỉnh nhỏ
11:55
in China's system.
261
703865
1928
ở hệ thống Trung Quốc.
11:57
Winston Churchill once said that democracy
262
705793
2022
Winston Churchill từng nói rằng dân chủ
11:59
is a terrible system except for all the rest.
263
707815
2319
là một hệ thống kinh khủng nhưng
nó vẫn tốt hơn các hệ thống khác.
nó vẫn tốt hơn các hệ thống khác.
12:02
Well, apparently he hadn't heard of the Organization Department.
264
710134
4281
Rõ ràng là ông ấy chưa từng được nghe về Bộ Tổ Chức.
12:06
Now, Westerners always assume that
265
714415
2344
Người phương Tây luôn cho rằng
12:08
multi-party election with universal suffrage
266
716759
3018
bầu cử đa đảng với sự bỏ phiếu phổ thông
12:11
is the only source of political legitimacy.
267
719777
3142
là nguồn duy nhất của tính hợp pháp chính trị.
12:14
I was asked once, "The Party wasn't voted in by election.
268
722919
3362
Tôi từng được hỏi, "Đảng không được bầu cử,
12:18
Where is the source of legitimacy?"
269
726281
2230
Vậy đâu là nguồn gốc tính hợp pháp?"
12:20
I said, "How about competency?"
270
728511
3562
Tôi nói, "Còn cạnh tranh thì sao?"
12:24
We all know the facts.
271
732073
1477
Chúng ta đều biết sự thật.
12:25
In 1949, when the Party took power,
272
733550
1941
Năm 1949, khi Đảng nắm quyền,
12:27
China was mired in civil wars, dismembered by foreign aggression,
273
735491
3327
Trung Quốc sa lầy vào nội chiến, bị chia cắt bởi xâm lược nước ngoài,
12:30
average life expectancy at that time, 41 years old.
274
738818
4295
tuổi thọ trung bình vào lúc đó là 41 tuổi.
12:35
Today, it's the second largest economy in the world,
275
743113
2910
Ngày nay, đó là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới,
12:38
an industrial powerhouse, and its people live
276
746023
2603
một đại công xưởng, và người dân ở đó sống
12:40
in increasing prosperity.
277
748626
2087
trong sự thịnh vượng ngày càng gia tăng.
12:42
Pew Research polls Chinese public attitudes,
278
750713
3153
Nghiên cứu Pew thăm dò quan điểm chung của người Trung Quốc,
12:45
and here are the numbers in recent years.
279
753866
2057
và đây là số liệu những năm gần đây.
12:47
Satisfaction with the direction of the country: 85 percent.
280
755923
4500
Sự hài lòng với đường lối của đất nước: 85%.
12:52
Those who think they're better off than five years ago:
281
760423
2311
Số người nghĩ rằng họ giàu hơn so với cách đây năm năm:
12:54
70 percent.
282
762734
2264
70%.
12:56
Those who expect the future to be better:
283
764998
2384
Số người trông đợi tương lai tốt đẹp hơn:
12:59
a whopping 82 percent.
284
767382
2664
82%, đáng kể.
13:02
Financial Times polls global youth attitudes,
285
770046
3529
Thời Báo Tài Chính thăm dò quan điểm giới trẻ toàn cầu,
13:05
and these numbers, brand new, just came from last week.
286
773575
3415
và những số liệu này, rất mới, chỉ vừa có từ tuần rồi.
13:08
Ninety-three percent of China's Generation Y
287
776990
2782
93% thế hệ Y của Trung Quốc
13:11
are optimistic about their country's future.
288
779772
2586
lạc quan về tương lai đất nước của họ.
13:14
Now, if this is not legitimacy, I'm not sure what is.
289
782358
5888
Bây giờ, nếu đây không hợp pháp, tôi không chắc cái nào hợp pháp nữa.
13:20
In contrast, most electoral democracies around the world
290
788246
3169
Ngược lại, hầu hết các nước dân chủ có bầu cử trên khắp thế giới
13:23
are suffering from dismal performance.
291
791415
2103
đang hoạt động rất ảm đạm.
13:25
I don't need to elaborate for this audience
292
793518
2315
Tôi không cần phải nói kĩ cho thính giả ở đây
13:27
how dysfunctional it is, from Washington to European capitals.
293
795833
4337
nó yếu kém thế nào, từ Washington đến các thủ phủ châu Âu
13:32
With a few exceptions, the vast number
294
800170
2889
Với một số ngoại lệ, rất nhiều
13:35
of developing countries that have adopted electoral regimes
295
803059
2907
các nước đang phát triển đã chấp nhận thể chế bầu cử
13:37
are still suffering from poverty and civil strife.
296
805966
3811
vẫn còn đang chịu cảnh nghèo đói và xung đột.
13:41
Governments get elected, and then they fall
297
809777
1940
Chính phủ được bầu cử, rồi chỉ sau vài tháng
13:43
below 50 percent approval in a few months
298
811717
2735
sự ủng hộ đối với họ rớt xuống dưới 50%
13:46
and stay there and get worse until the next election.
299
814452
3548
giữ ở mức đó rồi tiếp tục hạ thấp nữa cho tới cuộc bầu cử tiếp theo.
13:50
Democracy is becoming a perpetual cycle
300
818000
2423
Dân chủ đang trở thành một vòng luẩn quẩn
13:52
of elect and regret.
301
820423
2378
của bầu cử và hối tiếc.
13:54
At this rate, I'm afraid it is democracy,
302
822801
3529
Ở mức này, tôi sợ rằng chính nền dân chủ,
13:58
not China's one-party system, that is in danger
303
826330
2620
không phải hệ thống một đảng của Trung Quốc, là đang trong vòng nguy hiểm
14:00
of losing legitimacy.
304
828950
2259
của mất tính hợp pháp.
14:03
Now, I don't want to create the misimpression
305
831209
2850
Bây giờ, tôi không muốn tạo ra cảm giác sai lệch
14:06
that China's hunky-dory, on the way
306
834059
2008
rằng Trung Quốc là hoàn toàn tốt đẹp, trên bước đường
14:08
to some kind of superpowerdom.
307
836067
1793
trở thành một kiểu siêu cường quốc nào đó.
14:09
The country faces enormous challenges.
308
837860
2959
Đất nước vẫn phải đối mặt những thách thức to lớn.
14:12
The social and economic problems that come
309
840819
1903
Những vấn đề xã hội và kinh tế đi cùng
14:14
with wrenching change like this are mind-boggling.
310
842722
4006
với sự thay đổi lớn như vậy là dị thường.
14:18
Pollution is one. Food safety. Population issues.
311
846728
3547
Ô nhiễm. An toàn thực phẩm. Các vấn đề dân số.
14:22
On the political front, the worst problem is corruption.
312
850275
3947
Về mặt chính trị, vấn đề tệ nhất là tham nhũng.
14:26
Corruption is widespread and undermines the system
313
854222
2832
Tham nhũng lan rộng và hủy hoại hệ thống
14:29
and its moral legitimacy.
314
857054
1802
và tính hợp pháp về đạo đức của nó.
14:30
But most analysts misdiagnose the disease.
315
858856
2847
Nhưng hầu hết những nhà phân tích chẩn đoán sai căn bệnh.
14:33
They say that corruption is the result of the one-party system,
316
861703
2909
Họ nói rằng tham nhũng là kết quả của hệ thống một đảng,
14:36
and therefore, in order to cure it,
317
864612
1501
và vì thế, để cứu nó,
14:38
you have to do away with the entire system.
318
866113
2057
bạn phải gạt bỏ toàn bộ hệ thống.
14:40
But a more careful look would tell us otherwise.
319
868170
3082
Nhưng nếu nhìn kĩ hơn ta sẽ thấy điều khác.
14:43
Transparency International ranks China
320
871252
2920
Tổ chức Minh Bạch Quốc Tế xếp hạng Trung Quốc
14:46
between 70 and 80 in recent years among 170 countries,
321
874172
3766
khoảng giữa 70 và 80 những năm gần đây trong số 170 nước,
14:49
and it's been moving up.
322
877938
2177
và nó đang tiến lên.
14:52
India, the largest democracy in the world,
323
880115
2063
Ấn Độ, nước dân chủ lớn nhất trên thế giới,
14:54
94 and dropping.
324
882178
2147
hạng 94 và đang đi xuống.
14:56
For the hundred or so countries that are ranked below China,
325
884325
2462
Trong khoảng một trăm nước bị xếp dưới Trung Quốc,
14:58
more than half of them are electoral democracies.
326
886787
3009
hơn một nửa là những nước dân chủ bầu cử.
15:01
So if election is the panacea for corruption,
327
889796
3295
Vì thế nếu bầu cử là thuốc chữa cho căn bệnh tham nhũng,
15:05
how come these countries can't fix it?
328
893091
3243
làm sao những nước này không thể chữa nó?
15:08
Now, I'm a venture capitalist. I make bets.
329
896334
3594
Bây giờ, tôi là một nhà tư bản đầu tư liều lĩnh. Tôi đặt cược.
15:11
It wouldn't be fair to end this talk without
330
899928
2332
Sẽ không công bằng khi kết thúc cuộc trò chuyện mà không
15:14
putting myself on the line and making some predictions.
331
902260
2632
liều lĩnh và đưa ra vài dự đoán.
15:16
So here they are.
332
904892
1717
Vì thế đây là dự đoán.
15:18
In the next 10 years, China will surpass the U.S.
333
906609
2802
Trong 10 năm nữa, Trung Quốc sẽ vượt qua Mĩ
15:21
and become the largest economy in the world.
334
909411
2377
và trở thành nền kinh tế lớn nhất trên thế giới.
15:23
Income per capita will be near the top
335
911788
2081
Thu nhập theo đầu người sẽ gần tốp đầu
15:25
of all developing countries.
336
913869
2182
với tất cả các nước đang phát triển.
15:28
Corruption will be curbed, but not eliminated,
337
916051
2322
Tham nhũng sẽ bị kiềm chế, nhưng không bị loại trừ,
15:30
and China will move up 10 to 20 notches
338
918373
2413
và Trung Quốc sẽ tiến 10 đến 20 bậc
15:32
to above 60 in T.I. ranking.
339
920786
2842
đến trên mức 60 trong bảng xếp hạng của Tổ chức Minh Bạch Thế Giới.
15:35
Economic reform will accelerate, political reform will continue,
340
923628
2927
Cải cách kinh tế sẽ tăng tốc, cải cách chính trị sẽ tiếp diễn,
15:38
and the one-party system will hold firm.
341
926555
3501
và hệ thống một đảng vẫn vững vàng.
15:42
We live in the dusk of an era.
342
930056
3158
Chúng ta sống trong buổi hoàng hôn của một kỷ nguyên.
15:45
Meta-narratives that make universal claims
343
933214
3285
Những câu chuyện lớn với những tuyên bố lớn
15:48
failed us in the 20th century
344
936499
1961
đã làm chúng ta thất vọng trong thế kỉ 20
15:50
and are failing us in the 21st.
345
938460
2784
và đang làm chúng ta thất vọng trong thế kỉ 21.
15:53
Meta-narrative is the cancer
346
941244
2594
Chuyện không tưởng đó là căn bệnh ung thư
15:55
that is killing democracy from the inside.
347
943838
2807
đang giết chết nền dân chủ từ bên trong.
15:58
Now, I want to clarify something.
348
946645
1767
Bây giờ, tôi muốn làm sáng tỏ vài điều.
16:00
I'm not here to make an indictment of democracy.
349
948412
2520
Tôi không ở đây để lên án nền dân chủ.
16:02
On the contrary, I think democracy contributed
350
950932
2593
Ngược lại, tôi nghĩ dân chủ đóng góp
16:05
to the rise of the West and the creation of the modern world.
351
953525
3196
cho sự phát triển của phương Tây và tạo nên thế giới hiện đại.
16:08
It is the universal claim that many Western elites
352
956721
3111
Chính lời tuyên bố hùng hồn của những người nắm quyền ở phương Tây
16:11
are making about their political system, the hubris,
353
959832
3489
đang làm hệ thống chính trị của họ cao ngạo,
16:15
that is at the heart of the West's current ills.
354
963321
3239
đó chính là căn nguyên của căn bệnh hiện nay của phương Tây.
16:18
If they would spend just a little less time
355
966560
2305
Nếu họ dành ít thời gian hơn một chút
16:20
on trying to force their way onto others,
356
968865
2140
để ép buộc người khác làm theo suy nghĩ của mình,
16:23
and a little bit more on political reform at home,
357
971005
3652
và thay vào đó thực hiện cải cách chính trị cho nước nhà,
16:26
they might give their democracy a better chance.
358
974672
3390
họ có thể cho nền dân chủ một cơ hội tốt hơn.
16:30
China's political model will never supplant
359
978062
2378
Mô hình chính trị của Trung Quốc sẽ không bao giờ bị thay thế
16:32
electoral democracy, because unlike the latter,
360
980440
2320
bởi dân chủ bầu cử, bởi không giống cái sau,
16:34
it doesn't pretend to be universal.
361
982760
1957
nó không giả vờ như là bao trùm tất cả.
16:36
It cannot be exported. But that is the point precisely.
362
984717
3832
Nó không thể được truyền bá. Nhưng đó mới chính là ý nghĩa thật sự.
16:40
The significance of China's example
363
988549
2599
Hình mẫu thành công Trung Quốc
16:43
is not that it provides an alternative,
364
991148
1967
không phải để mang đến lựa chọn khác,
16:45
but the demonstration that alternatives exist.
365
993115
4440
mà là chứng minh rằng tồn tại
những lựa chọn thay thế khác.
những lựa chọn thay thế khác.
16:49
Let us draw to a close this era of meta-narratives.
366
997555
3634
Chúng ta hãy kết thúc kỉ nguyên của những câu chuyện không tưởng.
16:53
Communism and democracy may both be laudable ideals,
367
1001189
3363
Cộng sản và dân chủ có thể đều là lý tưởng đáng tán dương,
16:56
but the era of their dogmatic universalism is over.
368
1004552
4101
nhưng kỉ nguyên của thuyết phổ biến giáo điều đã kết thúc.
17:00
Let us stop telling people and our children
369
1008653
2487
Chúng ta hãy ngừng nói cho mọi người và con cháu chúng ta rằng
17:03
there's only one way to govern ourselves
370
1011140
2252
chỉ có một cách để lãnh đạo đất nước
17:05
and a singular future towards which
371
1013392
1809
và chỉ một tương lai để hướng đến
17:07
all societies must evolve.
372
1015201
2382
nơi tất cả các xã hội phải tiến đến đó.
17:09
It is wrong. It is irresponsible.
373
1017583
2795
Nó là sai. Nó vô trách nhiệm.
17:12
And worst of all, it is boring.
374
1020378
4238
Và tệ nhất là nó nhạt nhẽo.
17:16
Let universality make way for plurality.
375
1024616
3919
Hãy để tính phổ biến dẫn đường cho số đông.
17:20
Perhaps a more interesting age is upon us.
376
1028535
3197
Có lẽ một thời kỳ thú vị hơn sẽ đến với chúng ta.
17:23
Are we brave enough to welcome it?
377
1031732
2213
Liệu chúng ta có đủ can đảm để đón nhận nó?
17:25
Thank you.
378
1033945
1194
Cảm ơn.
17:27
(Applause)
379
1035139
16019
(Vỗ tay)
17:43
Thank you. Thank you. Thank you. Thanks.
380
1051158
3636
Cảm ơn. Cảm ơn. Cảm ơn. Cảm ơn.
17:46
Bruno Giussani: Eric, stay with me for a couple of minutes,
381
1054794
2206
Bruno Giussani: Eric, ở lại với tôi ít phút,
17:49
because I want to ask you a couple of questions.
382
1057000
2714
bởi vì tôi muốn hỏi anh một số câu hỏi.
17:51
I think many here, and in general in Western countries,
383
1059714
3528
Tôi nghĩ nhiều người ở đây, và nói chung ở các nước phương Tây,
17:55
would agree with your statement about analysis
384
1063242
3402
sẽ đồng ý với phát biểu của anh về sự phân tích
17:58
of democratic systems becoming dysfunctional,
385
1066644
2705
rằng hệ thống dân chủ đang trở nên yếu kém,
18:01
but at the same time, many would kind of find
386
1069349
2927
nhưng cùng lúc đó, nhiều người sẽ thấy
18:04
unsettling the thought that there is an unelected
387
1072276
3945
không an tâm rằng có một chính quyền
18:08
authority that, without any form of oversight or consultation,
388
1076221
5396
không bầu cử, mà không có hình thức giám sát hoặc hội đàm nào,
18:13
decides what the national interest is.
389
1081617
2915
quyết định lợi ích quốc gia.
18:16
What is the mechanism in the Chinese model
390
1084532
3002
Cơ cấu trong mô hình Trung Quốc là gì
18:19
that allows people to say, actually,
391
1087534
2219
mà cho phép người ta nói,
18:21
the national interest as you defined it is wrong?
392
1089753
2587
lợi ích quốc gia như anh xác định là sai?
18:24
EXL: You know, Frank Fukuyama, the political scientist,
393
1092340
4062
EXL: Anh biết đấy, Frank Fukuyama, nhà khoa học chính trị,
18:28
called the Chinese system "responsive authoritarianism."
394
1096402
3844
gọi hệ thống Trung Quốc là "chủ nghĩa đáp ứng độc đoán"
18:32
It's not exactly right, but I think it comes close.
395
1100246
3110
Nó không hẳn chính xác, nhưng tôi nghĩ nó gần như vậy.
18:35
So I know the largest public opinion survey company
396
1103356
3974
Vì thế tôi biết công ty khảo sát quan điểm cộng đồng lớn nhất
18:39
in China, okay?
397
1107330
1882
ở Trung Quốc, ok?
18:41
Do you know who their biggest client is?
398
1109212
2680
Anh có biết ai là khách hàng lớn nhất của họ?
18:43
The Chinese government.
399
1111892
1846
Chính quyền Trung Quốc.
18:45
Not just from the central government,
400
1113738
2466
Không chỉ chính quyền trung ương,
18:48
the city government, the provincial government,
401
1116204
1424
chính quyền thành phố, chính quyền tỉnh,
18:49
to the most local neighborhood districts.
402
1117628
2079
đến những quận lân cận địa phương nhất.
18:51
They conduct surveys all the time.
403
1119707
2143
Họ chỉ đạo khảo sát mọi lúc.
18:53
Are you happy with the garbage collection?
404
1121850
2610
Anh có hài lòng với hệ thống thu dọn rác không?
18:56
Are you happy with the general direction of the country?
405
1124460
2112
Anh có hài lòng với phương hướng chung của đất nước không?
18:58
So there is, in China, there is a different kind of mechanism
406
1126572
3261
Vì thế, ở Trung Quốc, có một kiểu cơ cấu khác
19:01
to be responsive to the demands and the thinking of the people.
407
1129833
3561
để đáp ứng nhu cầu và ý kiến của người dân.
19:05
My point is, I think we should get unstuck
408
1133394
3208
Quan điểm của tôi, là chúng ta nên thoát khỏi
19:08
from the thinking that there's only one political system --
409
1136602
2431
cái suy nghĩ rằng chỉ có một hệ thống chính trị duy nhất --
19:11
election, election, election --
410
1139033
1545
bầu cử, bầu cử, bầu cử --
19:12
that could make it responsive.
411
1140578
1728
mới có thể đáp ứng được.
19:14
I'm not sure, actually, elections produce
412
1142306
1984
Thực ra, tôi không chắc rằng bầu cử có thể sản sinh ra
19:16
responsive government anymore in the world.
413
1144290
2946
chính quyền đáp ứng nhanh ở bất cứ đâu trên thế giới.
19:19
(Applause)
414
1147236
4707
(Vỗ tay)
19:23
BG: Many seem to agree.
415
1151943
1160
BG: Nhiều người dường như đồng ý.
19:25
One of the features of a democratic system
416
1153103
2656
Một trong những đặc trưng của một hệ thống dân chủ
19:27
is a space for civil society to express itself.
417
1155759
3269
là công dân có quyền tự do nói lên suy nghĩ của mình.
19:31
And you have shown figures about the support
418
1159028
2368
Và anh đã dẫn ra những con số về sự ủng hộ
19:33
that the government and the authorities have in China.
419
1161396
2904
mà chính quyền và các nhà chức trách nhận được ở Trung Quốc
19:36
But then you've just mentioned other elements
420
1164300
3305
Nhưng sau đó anh lại nhắc đến các yếu tố
19:39
like, you know, big challenges, and there are, of course,
421
1167605
2154
như, anh biết đấy, những thử thách to lớn, và cũng có, dĩ nhiên là
19:41
a lot of other data that go in a different direction:
422
1169759
2926
rất nhiều dữ kiện theo một hướng khác:
19:44
tens of thousands of unrests and protests
423
1172685
2657
hàng chục ngàn cuộc biểu tình và chống đối
19:47
and environmental protests, etc.
424
1175342
2859
và những cuộc biểu tình về môi trường, vân vân.
19:50
So you seem to suggest the Chinese model
425
1178201
3016
Vì thế anh dường như cho rằng mô hình Trung Quốc
19:53
doesn't have a space outside of the Party
426
1181217
2111
ngoài Đảng ra thì không có chỗ
19:55
for civil society to express itself.
427
1183328
2301
cho công dân tự thể hiện tâm tư của họ.
19:57
EXL: There's a vibrant civil society in China,
428
1185629
4178
EXL: Có một xã hội dân sự sôi nổi ở Trung Quốc,
20:01
whether it's environment or what-have-you.
429
1189807
1629
dù là vấn đề môi trường hay bất cứ thứ gì.
20:03
But it's different. You wouldn't recognize it.
430
1191436
2248
Nhưng nó khác biệt. Anh sẽ không thể nhận ra nó.
20:05
Because, by Western definitions, a so-called civil society
431
1193684
2882
Bởi vì, theo định nghĩa của phương Tây, cái gọi là một xã hội dân sự
20:08
has to be separate or even in opposition
432
1196566
2844
phải tách riêng hay thậm chí đối nghịch
20:11
to the political system,
433
1199410
1691
với hệ thống chính trị,
20:13
but that concept is alien for Chinese culture.
434
1201101
4765
và khái niệm đó là hoàn toàn xa lạ đối
với văn hóa Trung Quốc.
với văn hóa Trung Quốc.
20:17
For thousands of years, you have civil society,
435
1205866
2473
Trong hàng ngàn năm, bạn có xã hội dân sự,
20:20
yet they are consistent and coherent
436
1208339
2489
vậy mà họ vẫn thống nhất và gắn kết
20:22
and part of a political order, and I think
437
1210828
2847
và là một phần của trật tự chính trị, tôi nghĩ
20:25
it's a big cultural difference.
438
1213675
3370
đó là sự khác biệt văn hóa lớn.
20:29
BG: Eric, thank you for sharing this with TED.
EXL: Thank you.
EXL: Thank you.
439
1217045
3627
BG: Eric, cảm ơn đã chia sẻ với TED
EXL: Cảm ơn
EXL: Cảm ơn
ABOUT THE SPEAKER
Eric X. Li - Investor and political scientistA venture capitalist and political scientist, Eric X Li argues that the universality claim of Western democratic systems is going to be "morally challenged" by China.
Why you should listen
A well-connected venture capitalist in Shanghai, where he was born, Eric X. Li studied in America (and even worked for Ross Perot's 1992 presidential campaign) before returning home, where he started doubting the idea that China's progress could only follow the path of the West's free-market principles.
In a much-discussed op-ed he wrote for the New York Times in February 2012 and in other writings, he has put forth the idea that China needed a different development framework, around a different idea of modernity. The Chinese system, he says, is meritocratic, highly adaptable despite the one-party rule, long term-oriented, pragmatic and non-individualistic. As he writes: "The Chinese political system ... comes close to the best formula for governing a large country: meritocracy at the top, democracy at the bottom, with room for experimentation in between.
While some criticize him as a cheerleader of the Chinese government and a champion of Chinese exceptionalism, Li is comfortable in the role of provocateur. He is the founder of Chengwei Capital in Shanghai, serves on the board of directors of China Europe International Business School (CEIBS) and is a Fellow of the Aspen Institute.
Eric X. Li | Speaker | TED.com