TEDxBeaconStreet
Lisa Nip: How humans could evolve to survive in space
Lisa Nip: Loài người sẽ tiến hóa như thế nào để sinh tồn trong vũ trụ
Filmed:
Readability: 5.1
1,721,172 views
Nếu chúng ta mong một ngày rời khỏi Trái Đất và thám hiểm vũ trụ, cơ thể chúng ta sẽ phải cải thiện nhiều để sinh tồn trong điều kiện khắc nghiệt ngoài kia. Bằng việc sử dụng sinh học tổng hợp, Lisa Nip hi vọng khai thác những năng lực đặc biệt từ vi sinh trên Trái Đất - ví dụ như năng lực chịu được phóng xạ - để giúp loài người sẵn sàng cho cuộc thám hiểm không gian. " chúng ta đang tiếp cận thời kỳ tiến hóa ý chí, là lúc chúng ta có năng lực tự quyết định vận mệnh di truyền của chính mình." - Nip nói - "Tăng thêm các năng lực mới cho cơ thể loài người không còn là câu hỏi làm thế nào, mà là khi nào."
Lisa Nip - Synthetic biologist
Lisa Nip's work focuses on how we can use synthetic biology to allow humanity to explore space Full bio
Lisa Nip's work focuses on how we can use synthetic biology to allow humanity to explore space Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Có vài vùng đất
xa xôi hẻo lánh trên trái đất
xa xôi hẻo lánh trên trái đất
00:13
So there are lands
few and far between on Earth itself
few and far between on Earth itself
0
1800
3536
00:17
that are hospitable to humans
by any measure,
by any measure,
1
5360
3320
không thân thiện với con người,
theo bất kỳ cách nào
theo bất kỳ cách nào
00:21
but survive we have.
2
9440
1680
nhưng chúng ta đã tồn tại.
00:23
Our primitive ancestors, when they found
their homes and livelihood endangered,
their homes and livelihood endangered,
3
11800
4256
Tổ tiên nguyên thủy của chúng ta,
khi họ nhận ra nơi ở đang gặp nguy,
khi họ nhận ra nơi ở đang gặp nguy,
00:28
they dared to make their way
into unfamiliar territories
into unfamiliar territories
4
16079
3137
họ đã dám mở đường
đến những vùng xa lạ
đến những vùng xa lạ
00:31
in search of better opportunities.
5
19240
1840
tìm kiếm những cơ hội tốt hơn.
00:33
And as the descendants of these explorers,
6
21760
2216
Là hậu duệ
của những nhà thám hiểm đó,
của những nhà thám hiểm đó,
00:36
we have their nomadic blood
coursing through our own veins.
coursing through our own veins.
7
24000
3280
chúng ta mang dòng máu phiêu lưu
chảy trong huyết quản.
chảy trong huyết quản.
00:40
But at the same time,
8
28040
1456
Nhưng cùng lúc,
00:41
distracted by our bread and circuses
9
29520
2096
bị sao nhãng
bởi cái ăn và mấy trò tiêu khiển
bởi cái ăn và mấy trò tiêu khiển
00:43
and embroiled in the wars
that we have waged on each other,
that we have waged on each other,
10
31640
3360
và bị kéo vào những cuộc chiến
chúng ta gây cho nhau,
chúng ta gây cho nhau,
00:47
it seems that we have forgotten
this desire to explore.
this desire to explore.
11
35840
3160
có vẻ như chúng ta đã quên đi
khát khao khám phá này.
khát khao khám phá này.
00:52
We, as a species, we're evolved uniquely
12
40320
3840
Chúng ta, một loài sinh vật,
đã tiến hóa một cách độc nhất vô nhị
đã tiến hóa một cách độc nhất vô nhị
00:56
for Earth, on Earth, and by Earth,
13
44960
4000
cho Trái Đất,
trên Trái Đất, và bởi Trái Đất,
trên Trái Đất, và bởi Trái Đất,
01:01
and so content are we
with our living conditions
with our living conditions
14
49680
3136
và chúng ta đã quá hài lòng
với điều kiện sống của chúng ta
với điều kiện sống của chúng ta
01:04
that we have grown complacent
and just too busy
and just too busy
15
52840
3416
đến nỗi ta bắt đầu thỏa mãn
01:08
to notice that its resources are finite,
16
56280
1920
và quá bận rộn để nhận ra rằng
tài nguyên là hạn chế,
tài nguyên là hạn chế,
và tuổi thọ của mặt trời cũng có giới hạn.
01:10
and that our Sun's life is also finite.
17
58760
2520
01:14
While Mars and all the movies
made in its name
made in its name
18
62400
2776
Trong khi sao Hỏa
và tất cả những bộ phim về nó
và tất cả những bộ phim về nó
01:17
have reinvigorated
the ethos for space travel,
the ethos for space travel,
19
65200
3016
đã lại tiếp thêm năng lượng
cho du hành không gian,
cho du hành không gian,
01:20
few of us seem to truly realize
that our species' fragile constitution
that our species' fragile constitution
20
68240
5376
rất ít người có vẻ thực sự nhận thức ra
cơ thể mong manh của loài người chúng ta,
cơ thể mong manh của loài người chúng ta,
01:25
is woefully unprepared
for long duration journeys into space.
for long duration journeys into space.
21
73640
3400
đáng thương thay, chưa được chuẩn bị
cho những hành trình dài hạn trong không gian.
cho những hành trình dài hạn trong không gian.
01:30
Let us take a trek
to your local national forest
to your local national forest
22
78160
2256
Hãy làm một chuyến
vào khu rừng quốc gia ở địa phương bạn
vào khu rừng quốc gia ở địa phương bạn
01:32
for a quick reality check.
23
80440
1816
để kiểm tra nhanh tính thực tế.
01:34
So just a quick show of hands here:
24
82280
1696
Nên hãy giơ tay biểu quyết nhanh:
01:36
how many of you think you would be able
to survive in this lush wilderness
to survive in this lush wilderness
25
84000
3576
Bao nhiêu người nghĩ mình có thể sinh tồn
trong vùng hoang vu rậm rạp này
trong vùng hoang vu rậm rạp này
01:39
for a few days?
26
87600
1200
trong vài ngày?
01:42
Well, that's a lot of you.
27
90000
1296
À, có rất nhiều người.
01:43
How about a few weeks?
28
91320
1200
Còn vài tuần thì sao?
01:46
That's a decent amount.
29
94000
1256
Cũng kha khá đấy.
01:47
How about a few months?
30
95280
1200
Còn vài tháng?
01:49
That's pretty good too.
31
97600
1496
Cũng khá tốt.
01:51
Now, let us imagine
that this local national forest
that this local national forest
32
99120
2656
Bây giờ, chúng ta hãy tưởng tượng
khu rừng quốc gia này
khu rừng quốc gia này
01:53
experiences an eternal winter.
33
101800
2960
đang trải qua một mùa đông bất tận.
01:57
Same questions: how many of you think you
would be able to survive for a few days?
would be able to survive for a few days?
34
105360
3880
Câu hỏi ban nãy: Bao nhiêu người nghĩ
mình có thể sống trong vài ngày?
mình có thể sống trong vài ngày?
02:02
That's quite a lot.
35
110280
1416
Cũng khá nhiều.
02:03
How about a few weeks?
36
111720
1200
Còn vài tuần?
02:06
So for a fun twist, let us imagine
that the only source of water available
that the only source of water available
37
114400
4696
Cho vui thôi nhé, thử tưởng tượng
nguồn nước duy nhất
nguồn nước duy nhất
02:11
is trapped as frozen blocks
miles below the surface.
miles below the surface.
38
119120
3400
bị đóng lại thành từng tảng băng
nhiều dặm dưới lòng đất.
nhiều dặm dưới lòng đất.
02:15
Soil nutrients are so minimal
that no vegetation can be found,
that no vegetation can be found,
39
123080
4096
Dinh dưỡng của đất ít ỏi tới mức
không thể tìm thấy bất kì thực vật nào,
không thể tìm thấy bất kì thực vật nào,
02:19
and of course hardly any atmosphere
exists to speak of.
exists to speak of.
40
127200
4200
và tất nhiên không có chút không khí
nào để đề cập đến.
nào để đề cập đến.
02:25
Such examples are only a few
of the many challenges we would face
of the many challenges we would face
41
133240
4136
Những ví dụ đó chỉ là số ít
trong vô vàn thách thức ta sẽ đối mặt
trong vô vàn thách thức ta sẽ đối mặt
02:29
on a planet like Mars.
42
137400
1840
trên một hành tinh như sao Hỏa .
02:32
So how do we steel ourselves for voyages
whose destinations are so far removed
whose destinations are so far removed
43
140000
5176
Vậy làm sao chúng ta tôi luyện bản thân
cho những chuyến du hành đến
cho những chuyến du hành đến
02:37
from a tropical vacation?
44
145200
1480
những nơi khác xa so với
một kỳ nghỉ vùng nhiệt đới?
một kỳ nghỉ vùng nhiệt đới?
02:39
Will we continuously ship supplies
from Planet Earth?
from Planet Earth?
45
147520
2640
Liệu chúng ta sẽ tiếp tục vận chuyển
tiếp tế từ Trái Đất?
tiếp tế từ Trái Đất?
02:42
Build space elevators,
or impossible miles of transport belts
or impossible miles of transport belts
46
150880
3456
Xây dựng thang máy không gian,
hay xây mấy cái băng chuyền dài không tưởng
hay xây mấy cái băng chuyền dài không tưởng
nối hành tinh được chọn với Trái Đất?
02:46
that tether your planet of choice
to our home planet?
to our home planet?
47
154360
2640
02:50
And how do we grow things like food
that grew up on Earth like us?
that grew up on Earth like us?
48
158160
4720
Rồi làm sao ta trồng trọt lương thực,
loại chỉ sinh trưởng trên Trái Đất giống ta?
loại chỉ sinh trưởng trên Trái Đất giống ta?
02:57
But I'm getting ahead of myself.
49
165080
1560
Mà tôi lo xa quá rồi.
02:59
In our species' journey
to find a new home under a new sun,
to find a new home under a new sun,
50
167560
3400
Trong hành trình tìm kiếm ngôi nhà mới
dưới một mặt trời mới của loài người
dưới một mặt trời mới của loài người
03:03
we are more likely than not
going to be spending much time
going to be spending much time
51
171720
3856
chúng ta thường sẽ không kéo dài
nhiều thời gian
nhiều thời gian
trong chính chuyến hành trình,
03:07
in the journey itself,
52
175600
1560
03:09
in space,
53
177840
1616
trong không gian,
03:11
on a ship, a hermetic flying can,
54
179480
2680
trong một con tàu, một cái hộp bay kín,
03:15
possibly for many generations.
55
183120
1720
có khả năng qua nhiều thế hệ tới.
03:17
The longest continuous amount of time
that any human has spent in space
that any human has spent in space
56
185480
3416
Thời gian dài nhất
con người đã ở trong không gian
con người đã ở trong không gian
03:20
is in the vicinity of 12 to 14 months.
57
188920
2880
là khoảng 12 đến 14 tháng.
03:24
From astronauts' experiences in space,
58
192600
2336
Từ kinh nghiệm trong vũ trụ
của các phi hành gia
của các phi hành gia
03:26
we know that spending time
in a microgravity environment
in a microgravity environment
59
194960
3776
chúng ta biết trải qua thời gian
trong môi trường vi trọng lực
trong môi trường vi trọng lực
sẽ gây suy giảm xương, teo cơ,
các vấn đề tim mạch,
các vấn đề tim mạch,
03:30
means bone loss, muscle atrophy,
cardiovascular problems,
cardiovascular problems,
60
198760
4576
03:35
among many other complications
61
203360
1576
cùng với nhiều hàng loạt biến chứng khác
từ sinh lý đến tâm lý.
03:36
that range for the physiological
to the psychological.
to the psychological.
62
204960
3320
03:41
And what about macrogravity,
63
209200
1416
Còn môi trường cao trọng lực,
hay bất kỳ dao động khác của
lực kéo trọng lực
lực kéo trọng lực
03:42
or any other variation
in gravitational pull
in gravitational pull
64
210640
2496
03:45
of the planet that we find ourselves on?
65
213160
1920
trên hành tinh mà chúng ta tìm cho mình
03:48
In short, our cosmic voyages
will be fraught with dangers
will be fraught with dangers
66
216560
3536
Tóm lại, chuyến du hành vũ trụ của ta
sẽ đầy hiểm nguy
sẽ đầy hiểm nguy
đã biết và chưa biết.
03:52
both known and unknown.
67
220120
1600
03:54
So far we've been looking to this
new piece of mechanical technology
new piece of mechanical technology
68
222960
4016
Từ trước đến nay, chúng ta đã lưu tâm đến
mảng mới của công nghệ cơ học này
mảng mới của công nghệ cơ học này
03:59
or that great next generation robot
69
227000
2256
hay thế hệ robot tuyệt vời tiếp theo kia
04:01
as part of a lineup to ensure
our species safe passage in space.
our species safe passage in space.
70
229280
3440
như một phần của đội ngũ đảm bảo an toàn
cho chuyến du hành không gian của chúng ta.
cho chuyến du hành không gian của chúng ta.
04:05
Wonderful as they are,
I believe the time has come
I believe the time has come
71
233600
2936
Tuyệt vời như vậy,
tôi tin rằng đã đến lúc
tôi tin rằng đã đến lúc
chúng ta nên hoàn thiện
những gã khổng lồ điện tử đồ sộ này
những gã khổng lồ điện tử đồ sộ này
04:08
for us to complement
these bulky electronic giants
these bulky electronic giants
72
236560
4256
04:12
with what nature has already invented:
73
240840
1840
bằng thứ mà tự nhiên đã phát minh:
04:16
the microbe,
74
244320
1376
vi sinh,
04:17
a single-celled organism that is itself
a self-generating, self-replenishing,
a self-generating, self-replenishing,
75
245720
5216
sinh vật đơn bào mà chính nó
tự sinh sản, tự sửa chữa.
tự sinh sản, tự sửa chữa.
04:22
living machine.
76
250960
1200
một cỗ máy sống.
04:24
It requires fairly little to maintain,
77
252760
2416
Không tốn kém để nuôi,
04:27
offers much flexibility in design
78
255200
1896
cho phép nhiều tính linh hoạt trong thiết kế
04:29
and only asks to be carried
in a single plastic tube.
in a single plastic tube.
79
257120
3320
và chỉ cần đựng
trong một ống nhựa nhỏ.
trong một ống nhựa nhỏ.
04:33
The field of study that has enabled us
to utilize the capabilities of the microbe
to utilize the capabilities of the microbe
80
261399
3857
Ngành nghiên cứu cho phép chúng ta
sử dụng khả năng của vi sinh
sử dụng khả năng của vi sinh
chính là sinh học tổng hợp
04:37
is known as synthetic biology.
81
265280
1600
04:39
It comes from molecular biology,
which has given us antibiotics, vaccines
which has given us antibiotics, vaccines
82
267520
4016
Nó xuất phát từ sinh học phân tử,
ngành làm ra kháng sinh, vắc xin
ngành làm ra kháng sinh, vắc xin
và những cách tốt hơn để
quan sát các sắc thái sinh lý
quan sát các sắc thái sinh lý
04:43
and better ways to observe
the physiological nuances
the physiological nuances
83
271560
3296
04:46
of the human body.
84
274880
1200
của cơ thể con người.
04:48
Using the tools of synthetic biology,
85
276520
1976
Sử dụng công cụ sinh học tổng hợp,
04:50
we can now edit the genes
of nearly any organism,
of nearly any organism,
86
278520
2936
chúng ta có thể chỉnh sửa gene
của hầu như bất kỳ sinh vật nào
của hầu như bất kỳ sinh vật nào
04:53
microscopic or not,
87
281480
1936
dù vi sinh hay không,
04:55
with incredible speed and fidelity.
88
283440
2400
với tốc độ và tính chính xác cao.
04:58
Given the limitations
of our man-made machines,
of our man-made machines,
89
286760
2896
Với những hạn chế
của các cỗ máy nhân tạo,
của các cỗ máy nhân tạo,
sinh học tổng hợp sẽ là giải pháp
để tạo ra không chỉ thức ăn,
để tạo ra không chỉ thức ăn,
05:01
synthetic biology will be a means for us
to engineer not only our food,
to engineer not only our food,
90
289680
3976
năng lượng và môi trường,
05:05
our fuel and our environment,
91
293680
2736
05:08
but also ourselves
92
296440
2296
mà ngay cả chính chúng ta
để bù đắp những thiếu hụt
về mặt sinh lý của chúng ta
về mặt sinh lý của chúng ta
05:10
to compensate
for our physical inadequacies
for our physical inadequacies
93
298760
2616
05:13
and to ensure our survival in space.
94
301400
2160
và đảm bảo
chúng ta tồn tại trong không gian
chúng ta tồn tại trong không gian
05:17
To give you an example
95
305000
1216
Thử lấy một ví dụ
05:18
of how we can use synthetic biology
for space exploration,
for space exploration,
96
306240
2816
cách chúng ta có thể dùng sinh học tổng hợp
cho việc thám hiểm không gian,
cho việc thám hiểm không gian,
05:21
let us return to the Mars environment.
97
309080
1920
hãy quay về môi trường trên sao Hỏa.
05:24
The Martian soil composition is similar
to that of Hawaiian volcanic ash,
to that of Hawaiian volcanic ash,
98
312160
4736
Đất sao Hỏa có cấu tạo
tương tự tro núi lửa ở Hawaii,
tương tự tro núi lửa ở Hawaii,
05:28
with trace amounts of organic material.
99
316920
1880
với nhiều dấu vết của vật chất hữu cơ.
05:31
Let's say, hypothetically,
100
319400
2256
Cho rằng, giả sử như,
05:33
what if martian soil
could actually support plant growth
could actually support plant growth
101
321680
2736
sẽ như thế nào nếu đất sao Hỏa
có thể hỗ trợ trồng cây
có thể hỗ trợ trồng cây
mà không dùng
dinh dưỡng từ Trái Đất?
dinh dưỡng từ Trái Đất?
05:36
without using Earth-derived nutrients?
102
324440
1840
05:39
The first question
we should probably ask is,
we should probably ask is,
103
327360
2096
Câu hỏi đầu tiên
chúng ta nên đặt ra là,
chúng ta nên đặt ra là,
05:41
how would we make
our plants cold-tolerant?
our plants cold-tolerant?
104
329480
2376
làm sao chúng ta
làm cho thực vật chịu lạnh được?
làm cho thực vật chịu lạnh được?
Bởi vì, nhiệt độ trung bình trên sao Hỏa
05:43
Because, on average,
the temperature on Mars
the temperature on Mars
105
331880
2096
05:46
is a very uninviting
negative 60 degrees centigrade.
negative 60 degrees centigrade.
106
334000
2760
là âm 60 độ C.
05:50
The next question we should ask is,
107
338000
1776
Câu hỏi tiếp theo
chúng ta nên hỏi là,
chúng ta nên hỏi là,
05:51
how do we make
our plants drought-tolerant?
our plants drought-tolerant?
108
339800
2456
làm sao tạo ra thực vật chịu hạn?
khi hầu hết nước ở dạng sương giá
05:54
Considering that most of the water
that forms as frost
that forms as frost
109
342280
2816
bay hơi nhanh hơn
cả khi tôi nói chữ "bay hơi".
cả khi tôi nói chữ "bay hơi".
05:57
evaporates more quickly
than I can say the word "evaporate."
than I can say the word "evaporate."
110
345120
2840
06:01
Well, it turns out
we've already done things like this.
we've already done things like this.
111
349120
2600
Hóa ra
chúng ta đã làm được những thứ như vậy
chúng ta đã làm được những thứ như vậy
06:04
By borrowing genes
for anti-freeze protein from fish
for anti-freeze protein from fish
112
352480
3296
Bằng cách mượn gene
protein chống đông từ cá
protein chống đông từ cá
06:07
and genes for drought tolerance
from other plants like rice
from other plants like rice
113
355800
3176
và gen chịu hạn từ
các loài thực vật khác như lúa
các loài thực vật khác như lúa
06:11
and then stitching them
into the plants that need them,
into the plants that need them,
114
359000
2696
rồi cấy chúng vào
những loài cây đang cần,
những loài cây đang cần,
06:13
we now have plants that can tolerate
most droughts and freezes.
most droughts and freezes.
115
361720
2960
chúng ta đã có thực vật
chịu được hầu hết hạn và lạnh.
chịu được hầu hết hạn và lạnh.
06:17
They're known on Earth as GMOs,
116
365480
2616
Trên Trái Đất, chúng là GMOs
06:20
or genetically modified organisms,
117
368120
1800
hay những sinh vật biến đổi gen,
06:22
and we rely on them to feed
all the mouths of human civilization.
all the mouths of human civilization.
118
370680
4360
và chúng ta dựa vào chúng
để nuôi sống cả nhân loại.
để nuôi sống cả nhân loại.
06:28
Nature does stuff like this already,
119
376160
3416
Tự nhiên đã làm những thứ như thế rồi,
06:31
without our help.
120
379600
1536
mà không hề cần chúng ta giúp.
06:33
We have simply found
more precise ways to do it.
more precise ways to do it.
121
381160
3080
Chúng ta chỉ đơn giản
tìm ra cách chính xác hơn để làm.
tìm ra cách chính xác hơn để làm.
06:37
So why would we want to change
the genetic makeup of plants for space?
the genetic makeup of plants for space?
122
385480
3480
Vậy tại sao chúng ta muốn thay đổi
bộ gene của thực vật cho không gian?
bộ gene của thực vật cho không gian?
06:42
Well, to not do so
would mean needing to engineer
would mean needing to engineer
123
390120
3576
À, không làm vậy
có nghĩa là cần thiết kế lại
có nghĩa là cần thiết kế lại
06:45
endless acres of land
on an entirely new planet
on an entirely new planet
124
393720
3416
diện tích đất vô tận
trên hành tinh mới
trên hành tinh mới
06:49
by releasing trillions of gallons
of atmospheric gasses
of atmospheric gasses
125
397160
3496
bằng cách thải ra
hàng tỉ tỉ lít không khí
hàng tỉ tỉ lít không khí
06:52
and then constructing
a giant glass dome to contain it all.
a giant glass dome to contain it all.
126
400680
3040
rồi xây dựng vòm kính khổng lồ
để chứa hết những thứ đó.
để chứa hết những thứ đó.
06:56
It's an unrealistic engineering enterprise
127
404480
2056
Một thiết kế rất không thực tế
06:58
that quickly becomes
a high-cost cargo transport mission.
a high-cost cargo transport mission.
128
406560
3520
sẽ nhanh chóng trở thành
phi vụ vận chuyển hàng đắt đỏ.
phi vụ vận chuyển hàng đắt đỏ.
07:03
One of the best ways to ensure
129
411240
1456
Cách tốt nhất để đảm bảo
07:04
that we will have the food supplies
and the air that we need
and the air that we need
130
412720
3096
chúng ta sẽ có nguồn thức ăn
và không khí ta cần
và không khí ta cần
07:07
is to bring with us organisms
that have been engineered
that have been engineered
131
415840
3096
là mang theo
những sinh vật đã được biến đổi
những sinh vật đã được biến đổi
07:10
to adapt to new and harsh environments.
132
418960
2560
để thích nghi với
những môi trường mới và khắc nghiệt.
những môi trường mới và khắc nghiệt.
07:14
In essence, using engineered organisms
to help us terraform a planet
to help us terraform a planet
133
422760
3976
Về cơ bản, sử dụng sinh vật biến đổi
để giúp ta khai hóa một hành tinh
để giúp ta khai hóa một hành tinh
07:18
both in the short and long term.
134
426760
2040
về cả ngắn và dài hạn.
07:22
These organisms can then also
be engineered to make medicine or fuel.
be engineered to make medicine or fuel.
135
430400
4000
Những sinh vật này sau đó có thể được
biến đổi để làm dược liệu hay nhiên liệu.
biến đổi để làm dược liệu hay nhiên liệu.
07:27
So we can use synthetic biology
to bring highly engineered plants with us,
to bring highly engineered plants with us,
136
435920
3736
Vậy ta có thể dùng sinh học tổng hợp
để mang theo thực vật biến đổi cấp cao,
để mang theo thực vật biến đổi cấp cao,
07:31
but what else can we do?
137
439680
1240
nhưng còn gì nữa?
07:33
Well, I mentioned earlier
that we, as a species,
that we, as a species,
138
441880
2856
À, tôi đã nhắc đến trước đó
chúng ta là một loài sinh vật
chúng ta là một loài sinh vật
07:36
were evolved uniquely for planet Earth.
139
444760
2320
được tiến hóa độc nhất cho Trái Đất.
07:39
That fact has not changed much
in the last five minutes
in the last five minutes
140
447800
2616
Thực tế đó không thay đổi nhiều
trong 5 phút vừa rồi
trong 5 phút vừa rồi
07:42
that you were sitting here
and I was standing there.
and I was standing there.
141
450440
2440
khi các bạn còn dưới đó
và tôi thì ở trên này.
và tôi thì ở trên này.
07:45
And so, if we were to dump
any of us on Mars right this minute,
any of us on Mars right this minute,
142
453480
3696
Vậy, nếu chúng ta đưa ai đó
lên sao Hỏa ngay lúc này,
lên sao Hỏa ngay lúc này,
07:49
even given ample food, water, air
143
457200
3496
dù được cung cấp
dư dã thứ ăn, nước, không khí
dư dã thứ ăn, nước, không khí
07:52
and a suit,
144
460720
1216
và một bộ áo du hành,
chúng ta cũng sẽ trải qua các
vấn đề sức khỏe không hề dễ chịu
vấn đề sức khỏe không hề dễ chịu
07:53
we are likely to experience
very unpleasant health problems
very unpleasant health problems
145
461960
3376
từ lượng phóng xạ ion hóa
bắn dồn dập vào bề mặt hành tinh như sao Hỏa,
bắn dồn dập vào bề mặt hành tinh như sao Hỏa,
07:57
from the amount of ionizing radiation
that bombards the surface
that bombards the surface
146
465360
3296
08:00
of planets like Mars that have little
or nonexistent atmosphere.
or nonexistent atmosphere.
147
468680
3840
Nơi có rất ít hoặc không có không khí.
08:05
Unless we plan
to stay holed up underground
to stay holed up underground
148
473280
2016
Trừ khi chúng ta dự định
cư trú dưới lòng đất
cư trú dưới lòng đất
08:07
for the duration of our stay
on every new planet,
on every new planet,
149
475320
2640
trong suốt thời gian
chúng ta ở trên hành tinh mới,
chúng ta ở trên hành tinh mới,
08:10
we must find better ways
of protecting ourselves
of protecting ourselves
150
478480
2576
chúng ta phải tìm cách tốt hơn
để bảo vệ bản thân
để bảo vệ bản thân
mà không cần nhờ vào
một bộ áo giáp
một bộ áo giáp
08:13
without needing to resort
to wearing a suit of armor
to wearing a suit of armor
151
481080
2656
08:15
that weighs something
equal to your own body weight,
equal to your own body weight,
152
483760
2456
nặng bằng chính
trọng lượng cơ thể chúng ta,
trọng lượng cơ thể chúng ta,
08:18
or needing to hide behind a wall of lead.
153
486240
2280
hay cần trú phía sau
một bức tường bằng chì.
một bức tường bằng chì.
Hãy thử tìm kiếm
nguồn cảm hừng từ thiên nhiên.
nguồn cảm hừng từ thiên nhiên.
08:22
So let us appeal
to nature for inspiration.
to nature for inspiration.
154
490240
2600
08:26
Among the plethora of life here on Earth,
155
494200
2096
Trong số rất nhiều
dạng sống trên Trái Đất,
dạng sống trên Trái Đất,
có một nhóm sinh vật
gọi là extremophiles
gọi là extremophiles
08:28
there's a subset of organisms
known as extremophiles,
known as extremophiles,
156
496320
2856
08:31
or lovers of extreme living conditions,
157
499200
1976
nghĩa là sinh vật ưa
điều kiện sống khắc nghiệt,
điều kiện sống khắc nghiệt,
nếu bạn nhớ môn sinh
từ hồi phổ thông.
từ hồi phổ thông.
08:33
if you'll remember
from high school biology.
from high school biology.
158
501200
2456
Trong số những sinh vật này,
khuẩn Deinococcus radiodurans
khuẩn Deinococcus radiodurans
08:35
And among these organisms is a bacterium
by the name of Deinococcus radiodurans.
by the name of Deinococcus radiodurans.
159
503680
4480
08:41
It is known to be able to withstand cold,
dehydration, vacuum, acid,
dehydration, vacuum, acid,
160
509040
5376
được biết đến với khả năng chịu lạnh,
mất nước, chân không, acid
mất nước, chân không, acid
08:46
and, most notably, radiation.
161
514440
2200
và, đáng chú ý nhất, phòng xạ.
Trong khi cơ cấu
chịu phóng xạ của nó được biết đến
chịu phóng xạ của nó được biết đến
08:49
While its radiation
tolerance mechanisms are known,
tolerance mechanisms are known,
162
517440
2695
08:52
we have yet to adapt
the relevant genes to mammals.
the relevant genes to mammals.
163
520159
2400
chúng ta chưa cấy được những gene
liên quan vào các loài thú có vú
liên quan vào các loài thú có vú
Để làm được thật không dễ dàng gì
08:55
To do so is not particularly easy.
164
523520
2616
08:58
There are many facets
that go into its radiation tolerance,
that go into its radiation tolerance,
165
526160
2816
Có rất nhiều mặt
liên quan đến khả năng chịu phóng xạ
liên quan đến khả năng chịu phóng xạ
09:01
and it's not as simple
as transferring one gene.
as transferring one gene.
166
529000
2240
nó không đơn giản như việc chuyển 1 gene.
09:03
But given a little bit of human ingenuity
167
531960
3256
Nhưng chỉ cần một chút
sự sáng tạo của con người
sự sáng tạo của con người
09:07
and a little bit of time,
168
535240
1256
và một chút thời gian,
09:08
I think to do so is not very hard either.
169
536520
2440
tôi nghĩ cũng không khó để
thực hiện được điều này.
thực hiện được điều này.
09:12
Even if we borrow just a fraction
of its ability to tolerate radiation,
of its ability to tolerate radiation,
170
540000
5760
Giả như chúng ta chỉ mượn
một phần của khả năng chịu phóng xạ,
một phần của khả năng chịu phóng xạ,
điều đó sẽ vô cùng tốt hơn
so với những gì chúng ta có,
so với những gì chúng ta có,
09:18
it would be infinitely better
than what we already have,
than what we already have,
171
546400
3016
kiểu như chỉ là melanin trong da chúng ta thôi.
09:21
which is just the melanin in our skin.
172
549440
1960
Bằng việc sử dụng
công cụ sinh học tổng hợp
công cụ sinh học tổng hợp
09:24
Using the tools of synthetic biology,
173
552560
2016
09:26
we can harness Deinococcus
radiodurans' ability
radiodurans' ability
174
554600
3016
chúng ta có thể khai thác khả năng
của khuẩn Deinococcus radioduran
của khuẩn Deinococcus radioduran
09:29
to thrive under otherwise
very lethal doses of radiation.
very lethal doses of radiation.
175
557640
3720
để sinh trưởng trong lượng phóng xạ
lẽ ra có thể gây chết người.
lẽ ra có thể gây chết người.
09:35
As difficult as it is to see,
176
563760
1480
Trông có vẻ khó khăn,
Người tinh khôn homo sapiens,
chính là loài người chúng ta,
chính là loài người chúng ta,
09:37
homo sapiens, that is humans,
177
565920
2320
09:41
evolves every day,
178
569200
2296
tiến hóa từng ngày
09:43
and still continues to evolve.
179
571520
1920
và vẫn tiếp tục tiến hóa
09:46
Thousands of years of human evolution
180
574360
1776
Hàng ngàn năm tiến hóa của loài người
09:48
has not only given us
humans like Tibetans,
humans like Tibetans,
181
576160
2976
không những cho chúng ta loài người
như người Tây Tạng,
như người Tây Tạng,
09:51
who can thrive in low-oxygen conditions,
182
579160
2576
với khả năng sinh trưởng
trong điều kiện oxy thấp
trong điều kiện oxy thấp
09:53
but also Argentinians,
who can ingest and metabolize arsenic,
who can ingest and metabolize arsenic,
183
581760
4936
mà còn như người Argentina, có khả năng
tiêu thụ và chuyển hóa thạch tín,
tiêu thụ và chuyển hóa thạch tín,
09:58
the chemical element
that can kill the average human being.
that can kill the average human being.
184
586720
2800
một loại hóa chất có thể
giết chết người bình thường.
giết chết người bình thường.
10:02
Every day, the human body evolves
by accidental mutations
by accidental mutations
185
590360
3696
Mỗi ngày, cơ thể con người tiến hóa
bởi những sự đột biến ngẫu nhiên
bởi những sự đột biến ngẫu nhiên
10:06
that equally accidentally
allow certain humans
allow certain humans
186
594080
2856
cho phép đồng đều
những loài người nhất định
những loài người nhất định
10:08
to persevere in dismal situations.
187
596960
2240
chịu đựng được trong
các điều kiện khắc nghiệt.
các điều kiện khắc nghiệt.
10:12
But, and this is a big but,
188
600160
1880
Nhưng, điều này quan trọng đây,
loại tiến hóa này đòi hỏi hai điều
mà không phải lúc nào ta cũng có
mà không phải lúc nào ta cũng có
10:15
such evolution requires two things
that we may not always have,
that we may not always have,
189
603480
4176
hay có khả năng để đáp ứng được.
10:19
or be able to afford,
190
607680
1440
10:22
and they are death and time.
191
610120
2240
Đó chính là cái chết và thời gian
10:25
In our species' struggle
to find our place in the universe,
to find our place in the universe,
192
613560
3016
Trong cuộc tranh đấu để tìm ra
nơi chốn của chúng ta trong vũ trụ,
nơi chốn của chúng ta trong vũ trụ,
chúng ta không phải
lúc nào cũng có đủ thời gian
lúc nào cũng có đủ thời gian
10:28
we may not always have the time necessary
193
616600
2456
10:31
for the natural evolution
of extra functions
of extra functions
194
619080
2536
cho việc tiến hóa tự nhiên
các chức năng phụ thêm
các chức năng phụ thêm
10:33
for survival on non-Earth planets.
195
621640
2000
để tồn tại trên hành tinh khác.
E.O. Wilson gọi thời đại chúng ta
đang sống là thời đại phá vỡ gen.
đang sống là thời đại phá vỡ gen.
10:36
We're living in what E.O. Wilson
has termed the age of gene circumvention,
has termed the age of gene circumvention,
196
624360
4496
10:40
during which we remedy our genetic defects
like cystic fibrosis or muscular dystrophy
like cystic fibrosis or muscular dystrophy
197
628880
5376
Là thời đại cải thiện những thiếu sót
về di truyền như bệnh xơ nang, hay bệnh loạn dưỡng cơ.
về di truyền như bệnh xơ nang, hay bệnh loạn dưỡng cơ.
10:46
with temporary external supplements.
198
634280
2600
bằng cách sử dụng chất bổ sung tạm thời.
10:49
But with every passing day,
199
637960
1536
Nhưng ngày qua ngày,
10:51
we approach the age
of volitional evolution,
of volitional evolution,
200
639520
3176
chúng ta tiếp cận
thời kỳ tiến hóa ý chí
thời kỳ tiến hóa ý chí
10:54
a time during which we as a species
201
642720
1976
là lúc chúng ta với tư cách là một loài
có năng lực tự quyết định
vận mệnh di truyền của chính mình.
vận mệnh di truyền của chính mình.
10:56
will have the capacity to decide
for ourselves our own genetic destiny.
for ourselves our own genetic destiny.
202
644720
4880
Việc tăng thêm các năng lực mới
cho cơ thể loài người
cho cơ thể loài người
11:02
Augmenting the human body
with new abilities
with new abilities
203
650720
2336
11:05
is no longer a question of how,
204
653080
2080
không còn là câu hỏi làm thế nào,
11:07
but of when.
205
655920
1200
mà là khi nào.
Sử dụng sinh học tổng hợp
11:10
Using synthetic biology
206
658240
1256
để biến đổi
cấu trúc gen của bất kỳ loài sinh vật nào,
cấu trúc gen của bất kỳ loài sinh vật nào,
11:11
to change the genetic makeup
of any living organisms,
of any living organisms,
207
659520
3096
11:14
especially our own,
208
662640
1216
đặc biệt là của chính chúng ta,
không thể không nói đến
các vấn đề về đạo đức.
các vấn đề về đạo đức.
11:15
is not without its moral
and ethical quandaries.
and ethical quandaries.
209
663880
2320
11:19
Will engineering ourselves
make us less human?
make us less human?
210
667280
2520
Liệu việc biến đổi có khiến chúng ta
giảm đi tính người không?
giảm đi tính người không?
Nhưng mà, bản chất loài người là gì
11:22
But then again, what is humanity
211
670960
2256
11:25
but star stuff
that happens to be conscious?
that happens to be conscious?
212
673240
2520
ngoài những tinh tú tình cờ có nhận thức.
11:29
Where should human genius direct itself?
213
677200
2440
Trí thông minh loài người
nên tự hướng đi đâu?
nên tự hướng đi đâu?
11:32
Surely it is a bit of a waste
to sit back and marvel at it.
to sit back and marvel at it.
214
680640
3920
Hẳn là hơi phí nếu chỉ ngồi không
và ngạc nhiên về nó.
và ngạc nhiên về nó.
11:37
How do we use our knowledge
215
685800
1336
Chúng ta sử dụng trí thông minh
của mình như thế nào
của mình như thế nào
11:39
to protect ourselves
from the external dangers
from the external dangers
216
687160
3256
để bảo vệ ta khỏi những
mối nguy hiểm ngoài kia?
mối nguy hiểm ngoài kia?
11:42
and then protect ourselves from ourselves?
217
690440
2640
và bảo vệ chúng ta khỏi chúng ta nữa?
11:46
I pose these questions
218
694400
1416
Tôi đặt ra những câu hỏi này
11:47
not to engender the fear of science
219
695840
2176
không phải để gây ra nỗi sợ khoa học
11:50
but to bring to light
the many possibilities
the many possibilities
220
698040
2376
mà để mang ra ánh sáng những khả năng
11:52
that science has afforded
and continues to afford us.
and continues to afford us.
221
700440
3400
mà khoa học đã và đang cung cấp cho chúng ta
11:56
We must coalesce as humans
to discuss and embrace the solutions
to discuss and embrace the solutions
222
704760
3976
Loài người chúng ta phải liên kết lại
để bàn luận và ấp ủ những biện pháp
để bàn luận và ấp ủ những biện pháp
12:00
not only with caution
223
708760
1200
không chỉ bằng sự cẩn trọng,
12:02
but also with courage.
224
710640
1960
mà cũng bằng lòng dũng cảm.
12:06
Mars is a destination,
225
714200
3600
Sao hỏa là một điểm đến
12:10
but it will not be our last.
226
718440
1600
nhưng nó không phải là cuối cùng.
12:13
Our true final frontier
is the line we must cross
is the line we must cross
227
721000
2856
Biên giới cuối cùng thực sự
chúng ta phải vượt qua
chúng ta phải vượt qua
12:15
in deciding what we can and should make
of our species' improbable intelligence.
of our species' improbable intelligence.
228
723880
4720
là con đường trong việc quyết định
điều chúng ta có thể
điều chúng ta có thể
và nên làm ra cho trí thông minh
không tưởng cho loài người.
không tưởng cho loài người.
Vũ trụ thì lạnh lẽo và tàn nhẫn
12:21
Space is cold, brutal and unforgiving.
229
729880
4240
12:27
Our path to the stars
will be rife with trials
will be rife with trials
230
735120
2416
Con đường đến các vì sao
sẽ đầy thử thách
sẽ đầy thử thách
12:29
that will bring us to question
not only who we are
not only who we are
231
737560
2976
sẽ mang đến cho ta những câu hỏi
không chỉ về chúng ta là ai,
không chỉ về chúng ta là ai,
mà chúng ta sẽ đi đâu.
12:32
but where we will be going.
232
740560
1760
Câu trả lời nằm ở sự lựa chọn
giữa việc sử dụng hay từ bỏ công nghệ
giữa việc sử dụng hay từ bỏ công nghệ
12:35
The answers will lie in our choice
to use or abandon the technology
to use or abandon the technology
233
743160
3576
12:38
that we have gleaned from life itself,
234
746760
2096
mà chúng ta lượm lặt
trong chính cuộc sống.
trong chính cuộc sống.
12:40
and it will define us for the remainder
of our term in this universe.
of our term in this universe.
235
748880
3856
và nó sẽ khẳng định chúng ta bởi những gì
chúng ta để lại trong vũ trụ này.
chúng ta để lại trong vũ trụ này.
12:44
Thank you.
236
752760
1216
Cám ơn.
(Vỗ tay)
12:46
(Applause)
237
754000
4619
ABOUT THE SPEAKER
Lisa Nip - Synthetic biologistLisa Nip's work focuses on how we can use synthetic biology to allow humanity to explore space
Why you should listen
Lisa Nip is a Ph.D. candidate at the MIT Media Lab's Molecular Machines group. She uses her training in biochemistry and biotechnology to translate synthetic biology into real-world applications. She spends much of her time concocting biological solutions to long-duration space travel and works to make them a reality.
Nip was trained as a biochemist at Boston University, and previously did research in the Douglas Lab at UCSF and the Church Lab in the Wyss Institute for Biologically Inspired Engineering at Harvard Medical School.
Lisa Nip | Speaker | TED.com