TED2016
Carrie Nugent: Adventures of an asteroid hunter
Carrie Nugent: Cuộc phiêu lưu của thợ săn thiên thạch
Filmed:
Readability: 4.8
1,381,828 views
Hội viên TED Carrie Nugent là một thợ săn tiểu hành tinh - một phần của một nhóm các nhà khoa học làm việc để khám phá và thống kê các hàng xóm vũ trụ lâu đời nhất và nhiều nhất của chúng ta. Tại sao lại để mắt đến các tiểu hành tinh? Trong bài nói ngắn gọn, đầy đủ này, Nugent sẽ giải thích những ảnh hưởng tuyệt vời của chúng đã hình thành nên hành tinh của chúng ta như thế nào và việc tìm ra chúng vào đúng thời điểm có thể có ý nghĩa gì không chỉ là cứu mạng cuộc sống trên trái đất.
Carrie Nugent - Asteroid hunter
Carrie Nugent is part of a team that uses NASA's NEOWISE telescope to search the skies for and catalog asteroids. Full bio
Carrie Nugent is part of a team that uses NASA's NEOWISE telescope to search the skies for and catalog asteroids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I am holding something remarkably old.
0
1480
2560
Tôi đang cầm trên tay một thứ rất cổ.
00:16
It is older than any human artifact,
1
4440
2976
Nó cổ hơn bất cứ hiện vật nào,
00:19
older than life on Earth,
2
7440
2296
già hơn cuộc sống trên Trái Đất,
00:21
older than the continents
and the oceans between them.
and the oceans between them.
3
9760
3080
thậm chí hơn cả lục địa và đại dương.
00:25
This was formed
over four billion years ago
over four billion years ago
4
13520
3096
Cái này được hình thành từ hơn
4 tỉ năm trước
4 tỉ năm trước
00:28
in the earliest days of the solar system
5
16640
2136
vào những ngày sớm nhất
của hệ mặt trời
của hệ mặt trời
00:30
while the planets were still forming.
6
18800
1800
khi các hành tinh vẫn đang
được hình thành.
được hình thành.
00:33
This rusty lump of nickel and iron
may not appear special,
may not appear special,
7
21160
3336
Mảnh vụn niken và sắt này trông
có vẻ không đặc biệt,
có vẻ không đặc biệt,
00:36
but when it is cut open ...
8
24520
1440
nhưng khi cắt nó ra,
00:40
you can see that it is different
from earthly metals.
from earthly metals.
9
28320
2680
bạn sẽ thấy nó rất khác
so với kim loại trên Trái Đất
so với kim loại trên Trái Đất
00:43
This pattern reveals metallic crystals
that can only form out in space
that can only form out in space
10
31440
3896
Loại mẫu này cho biết những tinh thể kim
loại chỉ có thể hình thành ở ngoài vũ trụ
loại chỉ có thể hình thành ở ngoài vũ trụ
00:47
where molten metal
can cool extremely slowly,
can cool extremely slowly,
11
35360
2576
nơi mà kim loại nóng chảy nguội đi
cực kì chậm,
cực kì chậm,
00:49
a few degrees every million years.
12
37960
2320
khoảng vài độ mỗi triệu năm.
00:52
This was once part
of a much larger object,
of a much larger object,
13
40760
2496
Cái này từng là một phần của
vật thể to hơn nhiều,
vật thể to hơn nhiều,
00:55
one of millions left over
after the planets formed.
after the planets formed.
14
43280
2576
một phần triệu còn lại sau khi các
hành tinh được hình thành.
hành tinh được hình thành.
00:57
We call these objects asteroids.
15
45880
2000
Chúng tôi gọi những vật thể này
là các tiểu hành tinh.
là các tiểu hành tinh.
01:01
Asteroids are our oldest
and most numerous cosmic neighbors.
and most numerous cosmic neighbors.
16
49160
3776
Tiểu hành tinh là hàng xóm vũ trụ già
nhất và nhiều nhất.
nhất và nhiều nhất.
01:04
This graphic shows near-Earth asteroids
orbiting around the Sun,
orbiting around the Sun,
17
52960
3056
Biểu họa này cho thấy các tiểu hành tinh
gần Trái Đất
gần Trái Đất
đang quay quanh Mặt Trời.
01:08
shown in yellow,
18
56040
1256
tức hình tròn màu vàng kia
01:09
and swinging close to the Earth's orbit,
19
57320
1936
và quay quanh gần trục Trái Đất,
01:11
shown in blue.
20
59280
1216
tức hình tròn màu xanh.
01:12
The sizes of the Earth, Sun and asteroids
have been greatly exaggerated
have been greatly exaggerated
21
60520
3336
Kích thước của Trái Đất, Mặt Trời và các
tiểu hành tinh được phóng đại
tiểu hành tinh được phóng đại
01:15
so you can see them clearly.
22
63880
1376
để bạn có thể thấy rõ hơn.
01:17
Teams of scientists across the globe
are searching for these objects,
are searching for these objects,
23
65280
3376
Các nhà khoa học trên thế giới đang
nghiên cứu về những vật thể này,
nghiên cứu về những vật thể này,
01:20
discovering new ones every day,
24
68680
1936
phát hiện ra những cái mới mỗi ngày,
01:22
steadily mapping near-Earth space.
25
70640
2120
liên tục lập bản đồ không gian
gần Trái Đất.
gần Trái Đất.
01:25
Much of this work is funded by NASA.
26
73440
1800
Đa số công việc này được
tài trợ bởi NASA.
tài trợ bởi NASA.
01:27
I think of the search for these asteroids
as a giant public works project,
as a giant public works project,
27
75760
3776
Tôi nghĩ nghiên cứu về tiểu hành tinh như
một dự án công khai khổng lồ,
một dự án công khai khổng lồ,
01:31
but instead of building a highway,
we're charting outer space,
we're charting outer space,
28
79560
3256
nhưng thay vì xây dựng xa lộ,
chúng tôi vẽ họa đồ ngoài vũ trụ,
chúng tôi vẽ họa đồ ngoài vũ trụ,
01:34
building an archive
that will last for generations.
that will last for generations.
29
82840
2976
xây dựng một kho lưu trữ mà tồn tại
lâu dài sau các thế hệ.
lâu dài sau các thế hệ.
01:37
These are the 1,556 near-Earth asteroids
discovered just last year.
discovered just last year.
30
85840
5920
Đây là 1,556 tiểu hành tinh gần Trái Đất
vừa được phát hiện năm ngoái.
vừa được phát hiện năm ngoái.
01:45
And these are all of the known
near-Earth asteroids,
near-Earth asteroids,
31
93800
3536
Và đây là tất cả những tiểu hành tinh
gần Trái Đất được biết đến
gần Trái Đất được biết đến
01:49
which at last count was 13,733.
32
97360
4016
với con số mới nhất là 13,733.
01:53
Each one has been imaged, cataloged
33
101400
2136
Mỗi loại có hình ảnh, thống kê riêng
01:55
and had its path
around the Sun determined.
around the Sun determined.
34
103560
2376
và nó có hành trình xác định
quay quanh Mặt Trời
quay quanh Mặt Trời
01:57
Although it varies
from asteroid to asteroid,
from asteroid to asteroid,
35
105960
2096
Mặc dù các tiểu hành tinh khác nhau
02:00
the paths of most asteroids
can be predicted for dozens of years.
can be predicted for dozens of years.
36
108080
3256
nhưng ta có thể đoán được hành trình
của chúng trong hàng chục năm
của chúng trong hàng chục năm
02:03
And the paths of some asteroids can be
predicted with incredible precision.
predicted with incredible precision.
37
111360
3776
Và đường đi của một số tiểu hành tinh có
thể được dự đoán với số liệu chính xác.
thể được dự đoán với số liệu chính xác.
02:07
For example, scientists
at the Jet Propulsion Laboratory
at the Jet Propulsion Laboratory
38
115160
2656
Ví dụ, các nhà khoa học ở
Jet Propulsion Laboratory
Jet Propulsion Laboratory
02:09
predicted where the asteroid Toutatis
was going to be four years in advance
was going to be four years in advance
39
117840
4016
tiên đoán nơi mà thiên thạch Toutatis
sẽ tới trước 4 năm
sẽ tới trước 4 năm
02:13
to within 30 kilometers.
40
121880
2096
với sai số khoảng 30km
02:16
In those four years,
41
124000
1296
Trong vòng 4 năm đó,
02:17
Toutatis traveled 8.5 billion kilometers.
42
125320
3816
Toutatis đi được 8.5 tỉ km.
02:21
That's a fractional precision
43
129160
1575
Đó là độ chính xác phân số
02:22
of 0.000000004.
44
130759
8801
của 0.000000004.
02:31
(Laughter)
45
139960
1880
(cười)
02:34
Now, the reason I have
this beautiful asteroid fragment
this beautiful asteroid fragment
46
142480
2656
Lí do mà tôi có mảnh nhỏ tiểu hành tinh
đẹp đẽ này
đẹp đẽ này
02:37
is because, like all neighbors,
47
145160
1536
bởi giống như những
người hàng xóm khác,
người hàng xóm khác,
02:38
asteroids sometimes drop by unexpectedly.
48
146720
2200
thiên thạch đôi lúc rơi
xuống bất ngờ
xuống bất ngờ
02:41
(Laughter)
49
149400
1720
(cười)
02:44
Three years ago today,
50
152520
1616
Ngày này vào 3 năm trước,
02:46
a small asteroid exploded
over the city of Chelyabinsk, Russia.
over the city of Chelyabinsk, Russia.
51
154160
3656
một tiểu hành tinh nhỏ phát nổ
khi qua thành phố Chelyabinsk, Nga.
khi qua thành phố Chelyabinsk, Nga.
02:49
That object was about 19 meters across,
52
157840
2296
Thiên thạch đó có chiều dài khoảng 19m
02:52
or about as big as a convenience store.
53
160160
1920
hoặc to như một cửa hàng tiện lợi.
02:54
Objects of this size hit the Earth
every 50 years or so.
every 50 years or so.
54
162840
3080
Cứ 50 năm, những thiên thạch ở kích cỡ
này đâm vào Trái Đất.
này đâm vào Trái Đất.
02:59
66 million years ago,
55
167720
1856
Cách đây 66 triệu năm,
03:01
a much larger object hit the Earth,
56
169600
1936
một thiên thạch lớn hơn nhiều
đâm vào Trái Đất,
đâm vào Trái Đất,
03:03
causing a massive extinction.
57
171560
1776
gây nên sự tuyệt chủng hàng loạt.
03:05
75 percent of plant
and animal species were lost,
and animal species were lost,
58
173360
3216
75% động thực vật biến mất.
03:08
including, sadly, the dinosaurs.
59
176600
2200
bao gồm cả loài khủng lòng.
03:11
That object was
about 10 kilometers across,
about 10 kilometers across,
60
179320
2696
Vật thể ấy dài khoảng 10km
03:14
and 10 kilometers is roughly
the cruising altitude of a 747 jet.
the cruising altitude of a 747 jet.
61
182040
4176
và 10km là gần với độ cao hành trình của
máy bay phản lực 747.
máy bay phản lực 747.
03:18
So the next time you're in an airplane,
62
186240
1896
Vì vậy lần tới khi đang trên máy bay,
03:20
snag a window seat, look out
and imagine a rock so enormous
and imagine a rock so enormous
63
188160
3816
bạn hãy đặt chỗ gần cửa sổ,
nhìn ra ngoài
nhìn ra ngoài
và tưởng tượng một viên đá rất lớn
03:24
that resting on the ground,
64
192000
2096
đang nằm ở dưới mặt đất,
03:26
it just grazes your wingtip.
65
194120
1880
và nó quẹt một phát qua
đầu cánh máy bay bạn
đầu cánh máy bay bạn
03:28
It's so wide that it takes your plane
one full minute to fly past it.
one full minute to fly past it.
66
196880
4277
Nó lớn đến nỗi mà máy bay của bạn
phải mất tới 1 phút mới bay qua.
phải mất tới 1 phút mới bay qua.
03:33
That's the size of the asteroid
that hit the Earth.
that hit the Earth.
67
201278
2400
Đó là kích cỡ của thiên thạch
đã đâm vào Trái Đất.
đã đâm vào Trái Đất.
03:36
It has only been within my lifetime
68
204518
1776
Thứ luôn chỉ ở trong lòng tôi
03:38
that asteroids have been considered
a credible threat to our planet.
a credible threat to our planet.
69
206318
3216
rằng các tiểu hành tinh được coi
như là mối đe dọa cho hành tinh này
như là mối đe dọa cho hành tinh này
03:41
And since then, there's been
a focused effort underway
a focused effort underway
70
209558
2576
Và từ đó, có một nỗ lực được tập trung
tiến hành
tiến hành
03:44
to discover and catalog these objects.
71
212158
1840
để khám phá và thống kê các
vật thể này.
vật thể này.
03:47
I am lucky enough
to be part of this effort.
to be part of this effort.
72
215238
2096
Tôi thực may mắn khi là
một phần của nỗ lực này.
một phần của nỗ lực này.
03:49
I'm part of a team of scientists
that use NASA's NEOWISE telescope.
that use NASA's NEOWISE telescope.
73
217358
3656
Tôi là thành viên của
nhóm các nhà khoa học
nhóm các nhà khoa học
sử dụng Kính thiên văn NEOWISE của NASA.
03:53
Now, NEOWISE was not
designed to find asteroids.
designed to find asteroids.
74
221038
2696
Giờ đây, NEOWISE không được thiết kế
để tìm các tiểu hành tinh
để tìm các tiểu hành tinh
03:55
It was designed to orbit the earth
and look far beyond our solar system
and look far beyond our solar system
75
223758
4216
Nó được thiết kế quay quanh Trái Đất
và nhìn xa hơn ngoài hệ mặt trời
và nhìn xa hơn ngoài hệ mặt trời
03:59
to seek out the coldest stars
and the most luminous galaxies.
and the most luminous galaxies.
76
227998
3416
nhằm tìm ra những ngôi sao lạnh nhất
và dải ngân hà sáng nhất.
và dải ngân hà sáng nhất.
04:03
And it did that very well
for its designed lifetime of seven months.
for its designed lifetime of seven months.
77
231438
3440
Nó đã làm rất tốt với thiết kế với
vòng đời 7 tháng.
vòng đời 7 tháng.
04:07
But today, six years later,
it's still going.
it's still going.
78
235518
3256
Nhưng ngày nay, 6 năm sau,
nó vẫn đang hoạt động.
nó vẫn đang hoạt động.
04:10
We've repurposed it
to discover and study asteroids.
to discover and study asteroids.
79
238798
2736
Chúng tôi đã sửa lại nó để khám
phá và nghiên cứu tiểu hành tinh.
phá và nghiên cứu tiểu hành tinh.
04:13
And although it's
a wonderful little space robot,
a wonderful little space robot,
80
241558
2336
Và mặc nó là một con robot không gian
nhỏ bé tuyệt vời
nhỏ bé tuyệt vời
04:15
these days it's kind of like a used car.
81
243918
2080
nhưng bây giờ nó như một
chiếc xe đã qua sử dụng.
chiếc xe đã qua sử dụng.
04:18
The cryogen that used to refrigerate
its sensors is long gone,
its sensors is long gone,
82
246518
3256
Chất cryogen được dùng để làm lạnh
bộ phận cảm ứng của nó không còn
bộ phận cảm ứng của nó không còn
04:21
so we joke that
its air-conditioning is broken.
its air-conditioning is broken.
83
249798
2200
nên chúng tôi đùa rằng bộ phận
điều hòa của nó bị hỏng.
điều hòa của nó bị hỏng.
04:24
It's got 920 million miles
on the odometer,
on the odometer,
84
252478
4416
Trên hồng hồ đo quãng đường nó
chỉ 920 triệu dặm,
chỉ 920 triệu dặm,
04:28
but it still runs great
85
256918
1256
nhưng nó vẫn hoạt động tốt
04:30
and reliably takes a photograph
of the sky every 11 seconds.
of the sky every 11 seconds.
86
258198
3576
và cứ 11 giây nó sẽ chụp ảnh bầu trời.
04:33
It's taken 23 photos
since I began speaking to you.
since I began speaking to you.
87
261798
2840
Nó đã chụp được 23 tấm ảnh
từ khi tôi bắt đầu nói với bạn.
từ khi tôi bắt đầu nói với bạn.
04:38
One of the reasons NEOWISE is so valuable
88
266118
2176
Một trong những lí do mà NEOWISE
rất quý giá
rất quý giá
04:40
is that it sees the sky
in the thermal infrared.
in the thermal infrared.
89
268318
2616
là nó nhìn bầu trời bằng hồng
ngoại nhiệt phổ rộng.
ngoại nhiệt phổ rộng.
04:42
That means that instead of seeing
the sunlight that asteroids reflect,
the sunlight that asteroids reflect,
90
270958
3336
Tức là thay vì nhìn thấy ánh sáng mặt
trời mà các thiên thạch phản xạ
trời mà các thiên thạch phản xạ
04:46
NEOWISE sees the heat that they emit.
91
274318
1816
NEOWISE thấy được nhiệt mà
chúng tỏa ra
chúng tỏa ra
04:48
This is a vital capability
since some asteroids are as dark as coal
since some asteroids are as dark as coal
92
276158
3736
Đây là một khả năng quan trọng vì một số
thiên thạch đen như than vậy
thiên thạch đen như than vậy
04:51
and can be difficult or impossible
to spot with other telescopes.
to spot with other telescopes.
93
279918
3456
và sẽ rất khó khắn để nhận ra
với loại kính thiên văn khác
với loại kính thiên văn khác
04:55
But all asteroids, light or dark,
shine brightly for NEOWISE.
shine brightly for NEOWISE.
94
283398
3080
Nhưng với NEOWISE, dù sáng hay tối,
mọi thiên thạch đều sáng chói
mọi thiên thạch đều sáng chói
05:00
Astronomers are using
every technique at their disposal
every technique at their disposal
95
288958
2776
Các nhà thiên văn đang sử dụng mọi
kĩ thuật theo ý họ
kĩ thuật theo ý họ
05:03
to discover and study asteroids.
96
291758
2296
để phát hiện và nghiên cứu
thiên thạch.
thiên thạch.
05:06
In 2010, a historic milestone was reached.
97
294078
2856
Năm 2010, một cột mốc lịch sử
đã được đạt tới.
đã được đạt tới.
05:08
The community, together, discovered
over 90 percent of asteroids
over 90 percent of asteroids
98
296958
4056
Cả cộng đồng cùng nhau phát hiện ra
hơn 90% số thiên thạch
hơn 90% số thiên thạch
05:13
bigger than one kilometer across --
99
301038
1856
lớn hơn cả vật thể dài 1 km
05:14
objects capable
of massive destruction to Earth.
of massive destruction to Earth.
100
302918
2976
có khả năng gây nên cuộc hủy diệt
lớn trên Trái Đất.
lớn trên Trái Đất.
05:17
But the job's not done yet.
101
305918
1576
Nhưng công việc chưa dừng tại đó.
05:19
An object 140 meters or bigger
could decimate a medium-sized country.
could decimate a medium-sized country.
102
307518
4936
Một vật thể có 140m hoặc lớn hơn
có thể tàn sát một đất nước cỡ trung
có thể tàn sát một đất nước cỡ trung
05:24
So far, we've only found
25 percent of those.
25 percent of those.
103
312478
3200
Cho đến giờ chúng tôi mới chỉ tìm thấy
25% trong số chúng.
25% trong số chúng.
05:28
We must keep searching the sky
for near-Earth asteroids.
for near-Earth asteroids.
104
316238
3416
Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm các
thiên thạch gần Trái Đất
thiên thạch gần Trái Đất
05:31
We are the only species
able to understand calculus
able to understand calculus
105
319678
2736
Chúng ta là sinh vật duy nhất có
thể hiểu được các tính toán
thể hiểu được các tính toán
05:34
or build telescopes.
106
322438
1656
hay tạo nên kính thiên văn.
05:36
We know how to find these objects.
107
324118
1976
Chúng ta biết làm sao để tìm
ra các vật thể này.
ra các vật thể này.
05:38
This is our responsibility.
108
326118
2136
Đây là trách nhiệm của chúng ta.
05:40
If we found a hazardous asteroid
with significant early warning,
with significant early warning,
109
328278
3776
Nếu chúng ta tìm thấy một thiên thạch
nguy hiểm với mức báo động nguy cấp
nguy hiểm với mức báo động nguy cấp
05:44
we could nudge it out of the way.
110
332078
1696
ta có thể di chuyển
hướng đi của nó
hướng đi của nó
05:45
Unlike earthquakes, hurricanes
or volcanic eruptions,
or volcanic eruptions,
111
333798
3056
Không như động đất, bão tố hay
núi lửa phun trào,
núi lửa phun trào,
05:48
an asteroid impact
can be precisely predicted
can be precisely predicted
112
336878
2896
ảnh hưởng của một thiên thạch có
thể được dự đoán chính xác
thể được dự đoán chính xác
05:51
and prevented.
113
339798
1456
và được ngăn chặn.
05:53
What we need to do now
is map near-Earth space.
is map near-Earth space.
114
341278
3136
Những gì chúng ta cần là lập bản đồ
không gian gần Trái Đất.
không gian gần Trái Đất.
05:56
We must keep searching the sky.
115
344438
1856
Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm
trên bầu trời
trên bầu trời
05:58
Thank you.
116
346318
1216
Cảm ơn.
05:59
(Applause)
117
347558
5571
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Carrie Nugent - Asteroid hunterCarrie Nugent is part of a team that uses NASA's NEOWISE telescope to search the skies for and catalog asteroids.
Why you should listen
Dr. Carrie Nugent is an asteroid hunter who works with a small team to discover and study asteroids at Caltech/IPAC. She earned her PhD in Geophysics and Space Physics from UCLA in 2013 and is a 2016 TED Fellow. Specializing in thermophysical modeling, Nugent uses observations from the space-based infrared telescope NEOWISE to better understand asteroid surfaces. Asteroid 8801 Nugent was named in her honor.
In her free time, Nugent hosts and produces Spacepod. On this weekly podcast, she invites astronomers, planetary scientists and engineers to sit, share a drink and tell the world about their corner of the cosmos.
Nugent is the author of the TED Book, Asteroid Hunters.
Carrie Nugent | Speaker | TED.com