TED2003
Don Norman: 3 ways good design makes you happy
Don Norman 3 cách thiết kế làm bạn hạnh phúc
Filmed:
Readability: 3.3
1,860,477 views
Trong bài nói chuyện vào năm 2003, nhà phê bình thiết kế Don Norman đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cái đẹp, sự hóm hỉnh, niềm vui và cảm xúc trong những thiết kế khiến mọi người hạnh phúc. Ông gọi tên 3 tín hiệu cảm xúc mà mọi sản phẩm xuất sắc về mặt thiết kế phải bắt trúng để có thể thành công.
Don Norman - Cognitive scientist and design critic
Don Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things." Full bio
Don Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
The new me is beauty.
0
0
2000
Con người mới của tôi là vẻ đẹp.
00:14
(Laughter)
1
2000
1000
(Cười)
00:15
Yeah, people used to say, "Norman's OK,
2
3000
5000
À...người ta thường nói, các bạ biết đấy, Norman cũng được đấy
00:20
but if you followed what he said, everything would be usable
3
8000
2000
nhưng nếu bạn nghe theo lời anh ta nói, mọi thứ sẽ trở nên hữu dụng
00:22
but it would be ugly."
4
10000
2000
song rất xấu xí.
00:24
Well, I didn't have that in mind, so ...
5
12000
2000
Thật ra tôi cũng không để bụng đâu, cho nên...
00:29
This is neat.
6
17000
2000
Cái này rất khéo.
00:31
Thank you for setting up my display.
7
19000
2000
Cám ơn vì đã trưng bày đồ trang trí của tôi.
00:33
I mean, it's just wonderful.
8
21000
2000
Ý tôi là, nó rất tuyệt vời
00:35
And I haven't the slightest idea of what it does or what it's good for,
9
23000
3000
Và tôi không biết nó dùng cho mục đích gì
00:38
but I want it.
10
26000
2000
nhưng tôi muốn có nó.
00:40
And that's my new life.
11
28000
2000
Và đó là cuộc sống mới của tôi
00:42
My new life is trying to understand what beauty is about,
12
30000
4000
Cuộc sống mới của tôi là cố gắng hiểu xem vẻ đẹp là gì
00:46
and "pretty," and "emotions."
13
34000
2000
và sự xinh xắn, và những cảm xúc.
00:48
The new me is all about making things kind of neat and fun.
14
36000
4000
Con người mới của tôi chỉ biết làm ra những thứ giản đơn và ngộ nghĩnh.
00:52
And so this is a Philippe Starck juicer, produced by Alessi.
15
40000
4000
Và đây là máy làm nước ép trái cây Phillip Starck, sản xuất bởi Alessi
00:56
It's just neat; it's fun. It's so much fun I have it in my house --
16
44000
2000
Nó rất hay ho, tôi mua nó về nhà
00:58
but I have it in the entryway, I don't use it to make juice.
17
46000
3000
nhưng đặt trong lối vào nhà, tôi không dùng nó để làm nước ép trái cây
01:01
(Laughter)
18
49000
2000
(Tiếng cười)
01:03
In fact, I bought the gold-plated special edition
19
51000
4000
Thực ra, tôi đã mua phiên bản đặc biệt được mạ vàng.
01:07
and it comes with a little slip of paper
20
55000
2000
và nó đi với một miếng giấy nhỏ
01:09
that says, "Don't use this juicer to make juice."
21
57000
3000
nói rằng, "Đừng dùng máy ép này để ép trái cây"
01:12
The acid will ruin the gold plating.
22
60000
3000
Acid sẽ phá hủy lớp mạ vàng
01:15
(Laughter)
23
63000
1000
(Tiếng cười)
01:16
So actually, I took a carton of orange juice
24
64000
2000
Thế là thành ra tôi lấy một hộp nước cam
01:18
and I poured it in the glass to take this picture.
25
66000
2000
đổ vào trong cốc để chụp bức ảnh này
01:20
(Laughter)
26
68000
3000
(Tiếng cười)
01:23
Beneath it is a wonderful knife.
27
71000
2000
Nhưng, phía dưới nó là một con dao tuyệt vời
01:25
It's a Global cutting knife made in Japan.
28
73000
3000
nó là một con dao cắt Global sản xuất ở Nhật Bản
01:28
First of all, look at the shape -- it's just wonderful to look at.
29
76000
2000
Đầu tiên, nhìn vào hình dạng của nó, thật tuyệt vời
01:30
Second of all, it's really beautifully balanced:
30
78000
3000
Thứ hai, nó rất cân bằng trên tay.
01:33
it holds well, it feels well.
31
81000
2000
cầm nó rất tuyệt.
01:35
And third of all, it's so sharp, it just cuts.
32
83000
2000
Và thứ ba, nó rất sắc, cắt rất ngọt.
01:37
It's a delight to use.
33
85000
2000
Thoải mái khi dùng
01:39
And so it's got everything, right?
34
87000
2000
Và như vậy, nó có mọi thứ, đúng không nào?
01:41
It's beautiful and it's functional.
35
89000
2000
Nó đẹp và rất thiết thực
01:43
And I can tell you stories about it,
36
91000
2000
Và tôi có thể kể vài câu chuyện về nó
01:45
which makes it reflective,
37
93000
2000
mà làm cho nó trở nên đáng suy nghĩ
01:47
and so you'll see I have a theory of emotion.
38
95000
2000
và vì thế bạn sẽ thấy tôi có một lý thuyết về cảm xúc
01:49
And those are the three components.
39
97000
2000
Và nó gồm ba thành phần
01:51
Hiroshi Ishii and his group at the MIT Media Lab
40
99000
3000
Hiroshi và nhóm của cậu ấy ở phòng thí nghiệm âm thành MIT
01:54
took a ping-pong table and placed a projector above it,
41
102000
3000
lấy một cái bàn đánh bóng bàn và một cái projector ở trên nó
01:57
and on the ping-pong table they projected an image of water
42
105000
3000
và trên cái bàn đánh bóng bàn họ chiếu một hình ảnh của nước
02:00
with fish swimming in it.
43
108000
2000
và có cá đang bơi lội
02:02
And as you play ping-pong, whenever the ball hits part of the table,
44
110000
3000
Và khi bạn đánh bóng bàn, mỗi khi quả bóng đập vào mặt bàn
02:05
the ripples spread out and the fish run away.
45
113000
2000
các gợn sóng lan truyền ra xa và cá thì bơi ra chỗ khác
02:07
But of course, then the ball hits the other side,
46
115000
2000
Nhưng tất nhiên, sau đó quả bóng lại đập vào phía khác
02:09
the ripples hit the -- poor fish, they can't find any peace and quiet.
47
117000
3000
các gợn sóng đánh vào những con cá tội nghiệp, chúng không tìn được nơi nào yên tĩnh và thanh bình cả
02:12
(Laughter)
48
120000
1000
(Cười)
02:13
Is that a good way to play ping-pong?
49
121000
2000
Và, đó có phải là cách hay để chơi bóng bàn không?
02:15
No. But is it fun?
50
123000
2000
Không, nhưng mà nó vui nhỉ?
02:17
Yeah! Yeah.
51
125000
3000
Phải, phải rồi
02:20
Or look at Google.
52
128000
2000
Thế- hoặc là nhìn vào Google.
02:22
If you type in, oh say, "emotion and design,"
53
130000
5000
Nếu bạn gõ vào, oh "cảm xúc và thiết kế"
02:27
you get 10 pages of results.
54
135000
2000
bạn sẽ nhận được 10 trang kết quả
02:29
So Google just took their logo and they spread it out.
55
137000
3000
Vì Google chỉ lấy biểu tượng của họ và trải dài nó ra
02:32
Instead of saying, "You got 73,000 results.
56
140000
2000
Thay vì nói rằng "Bạn có 73 nghìn kết quả"
02:34
This is one through 20. Next,"
57
142000
2000
Cái này có 20. Tiếp,
02:36
they just give you as many o's as there are pages.
58
144000
3000
họ cho bạn rất nhiều chữ O như những trang kết quả.
02:39
It's really simple and subtle.
59
147000
2000
nó thực sự rất đơn giản và khéo léo
02:41
I bet a lot of you have seen it and never noticed it.
60
149000
3000
tôi dám cá rằng các bạn đã nhìn thấy nhưng chưa bao giờ chú ý đến nó.
02:44
That's the subconscious mind
61
152000
2000
Đó là vì tiềm thức
02:46
that sort of notices it -- it probably is kind of pleasant
62
154000
2000
đã phần nào chú ý đến nó, bạn thấy khá thú vị
02:48
and you didn't know why.
63
156000
2000
nhưng cũng chẳng hiểu tại sao.
02:50
And it's just clever.
64
158000
2000
Rất thông minh.
02:52
And of course, what's especially good is,
65
160000
2000
Và tất nhiên, điều đặc biệt thú vị là,
02:54
if you type "design and emotion,"
66
162000
2000
nếu bạn gõ "thiết kế và cảm xúc"
02:56
the first response out of those 10 pages is my website.
67
164000
4000
cái đầu tiên cho bạn trong 10 trang kết quả là website của tôi
03:00
(Laughter)
68
168000
2000
(Cười)
03:02
Now, the weird thing is Google lies,
69
170000
3000
Giờ đây, thứ kỳ lạ là sự dối trá của Google
03:05
because if I type "design and emotion,"
70
173000
2000
bởi nếu tôi đánh máy "thiết kế và cảm xúc"
03:07
it says, "You don't need the 'and.' We do it anyway."
71
175000
3000
nó nói, "Bạn không cần gõ chữ "và". Chúng tôi vẫn tìm kiếm như bình thường."
03:10
So, OK.
72
178000
2000
Được thôi.
03:12
So I type "design emotion"
73
180000
2000
Thế là tôi gõ "thiết kế cảm xúc"
03:14
and my website wasn't first again.
74
182000
2000
và trang web của tôi không còn ở đầu tiên nữa.
03:16
It was third.
75
184000
2000
Nó ở thứ ba.
03:18
Oh well, different story.
76
186000
2000
Ôi...một câu chuyện khác
03:22
There was this wonderful review in The New York Times
77
190000
3000
Có một bài đánh giá tuyệt vời trên Thời báo New York
03:25
about the MINI Cooper automobile.
78
193000
2000
về hãng xe ô tô MINI
03:27
It said, "You know, this is a car that has lots of faults.
79
195000
4000
Trong đó viết "Đây là một cái ô tô mà có rất nhiều sai sót.
03:31
Buy it anyway.
80
199000
2000
Song bằng mọi giá hãy mua nó.
03:33
It's so much fun to drive."
81
201000
2000
Lái chiếc xe này rất tuyệt vời."
03:35
And if you look at the inside of the car --
82
203000
3000
Và nếu bạn nhìn vào trong xe --
03:38
I mean, I loved it, I wanted to see it, I rented it,
83
206000
2000
Ý tôi là, tôi muốn xem thử nên đã thuê một chiếc,
03:40
this is me taking a picture while my son is driving --
84
208000
3000
đây là bức ảnh tôi chụp khi con trai tôi đang lái
03:43
and the inside of the car, the whole design is fun.
85
211000
3000
và trong xe, tất cả thiết kế đều rất tuyệt.
03:46
It's round, it's neat.
86
214000
2000
Nó hình tròn, nó đơn giản
03:48
The controls work wonderfully.
87
216000
2000
Bộ điều khiển làm việc tuyệt vời.
03:50
So that's my new life; it's all about fun.
88
218000
3000
Đó là cuộc sống mới của tôi, rất vui vẻ.
03:53
I really have the feeling that pleasant things work better,
89
221000
3000
Tôi thực sự có cảm giác rằng những thứ dễ chịu thì vận hành tốt hơn
03:56
and that never made any sense to me
90
224000
3000
và tôi thực sự chưa bao giờ hiểu rõ
03:59
until I finally figured out -- look ...
91
227000
2000
cho đến khi cuối cùng tôi ngộ ra, nhìn này...
04:03
I'm going to put a plank on the ground.
92
231000
2000
Tôi sẽ để một tấm ván trên nền nhà
04:05
So, imagine I have a plank about two feet wide and 30 feet long
93
233000
3000
Tưởng tượng là tôi có một tấm ván rộng khoảng 2 feet và dài 30 feet
04:08
and I'm going to walk on it, and you see I can walk on it without looking,
94
236000
3000
và tôi sẽ đi trên nó, và bạn thấy tôi có thể đi trên nó mà không cần nhìn gì,
04:11
I can go back and forth and I can jump up and down.
95
239000
2000
Tôi có thể đi lui hoặc đi tới và tôi có thể nhảy lên và xuống.
04:13
No problem.
96
241000
2000
Không vấn đề gì cả.
04:15
Now I'm going to put the plank 300 feet in the air --
97
243000
4000
Bây giờ tôi sẽ cho một tấm ván 300 feet trong không khí
04:19
and I'm not going to go near it, thank you.
98
247000
3000
và tôi sẽ không đi gần nó, cám ơn.
04:25
Intense fear paralyzes you.
99
253000
2000
sợ đến cứng đờ lại
04:27
It actually affects the way the brain works.
100
255000
3000
Thực tế nó ảnh hưởng tới cách bộ não hoạt động.
04:30
So, Paul Saffo, before his talk said that he didn't really have it down
101
258000
4000
Vậy đấy, Paul Saffo, trước khi thuyết trình nói rằng anh không thực sự viết nó ra
04:34
until just a few days or hours before the talk,
102
262000
2000
cho đến vài ngày hoặc vài tiếng trước buổi nói chuyện,
04:36
and that anxiety was really helpful in causing him to focus.
103
264000
4000
và sự lo lắng đó đã thực sự có tác dụng làm cho anh ấy tập trung
04:40
That's what fear and anxiety does;
104
268000
2000
Và đó là những gì mà sự lo lắng và sợ hại đã làm
04:42
it causes you to be -- what's called depth-first processing --
105
270000
3000
Nó làm cho bạn -- cái gọi là quá trình ở độ sâu thứ nhất --
04:45
to focus, not be distracted.
106
273000
3000
tập trung, không phân tán
04:48
And I couldn't force myself across that.
107
276000
3000
và tôi không thể làm cho mình vượt qua được nó
04:51
Now some people can -- circus workers, steel workers.
108
279000
3000
Giờ đây vài người có thể -- những người làm ở rạp xiếc, người làm trên các dàn giáo
04:54
But it really changes the way you think.
109
282000
2000
Nhưng nó thực sự thay đổi cách bạn suy nghĩ.
04:56
And then, a psychologist, Alice Isen,
110
284000
3000
Và rồi, một nhà tâm lý học, Alice Isen,
04:59
did this wonderful experiment.
111
287000
2000
đã làm thí nghiệm tuyệt vời này.
05:01
She brought students in to solve problems.
112
289000
2000
Cô gọi các sinh viên vào để giải quyết một vài vấn đề
05:03
So, she'd bring people into the room,
113
291000
2000
Cô ấy đưa mọi người vào phòng,
05:05
and there'd be a string hanging down here
114
293000
2000
có một cái dây treo ở đây
05:07
and a string hanging down here.
115
295000
2000
và một cái dây treo ở đây
05:09
It was an empty room, except for a table with a bunch of crap on it --
116
297000
3000
và căn phòng trống, trừ một cái bàn với một số thứ linh tinh trên đó--
05:12
some papers and scissors and stuff.
117
300000
2000
vài tờ báo và kéo và vài món đồ
05:14
And she'd bring them in,
118
302000
2000
Cô ấy goi họ vào
05:16
and she'd say,
119
304000
2000
và nói,
05:18
"This is an IQ test and it determines how well you do in life.
120
306000
3000
"Đây là bài kiểm tra IQ và nó xác định bạn xoay xở trong cuộc sống tốt như thế nào"
05:21
Would you tie those two strings together?"
121
309000
3000
"Bạn có thể thắt hai cái dây này vào với nhau được không?"
05:24
So they'd take one string and they'd pull it over here
122
312000
3000
Vậy là họ có một cái dây và ho kéo nó lên đây
05:27
and they couldn't reach the other string.
123
315000
3000
và họ không thể chạm tới cái dây kia
05:30
Still can't reach it.
124
318000
2000
Vẫn không thể chạm tới được
05:32
And, basically, none of them could solve it.
125
320000
3000
Và, cơ bản không ai có thể giải quyết được vấn đề
05:35
You bring in a second group of people,
126
323000
3000
Bạn mang một nhóm người thứ hai vào,
05:38
and you say, "Oh, before we start,
127
326000
3000
và bạn nói, "Ah, trước khi ta bắt đầu"
05:41
I got this box of candy, and I don't eat candy.
128
329000
3000
Tôi có cái hộp kẹo này, và tôi không ăn kẹo.
05:44
Would you like the box of candy?"
129
332000
2000
"Các bạn có thích hộp kẹo không?"
05:46
And turns out they liked it, and it made them happy --
130
334000
3000
Và tất cả đều thích, nó làm họ vui vẻ
05:49
not very happy, but a little bit of happy.
131
337000
2000
không phải rất vui, nhưng khá là vui
05:51
And guess what -- they solved the problem.
132
339000
2000
Và đoán xem -- họ đã làm được
05:53
And it turns out that when you're anxious
133
341000
3000
Và nó chỉ ra khi bạn lo lắng
05:56
you squirt neural transmitters in the brain, which focuses you
134
344000
3000
bạn sẽ tạo ra sự truyền dẫn các nơ ron thần kinh, mà nó sẽ làm cho bạn
05:59
makes you depth-first.
135
347000
2000
suy nghĩ tập trung vào chiều sâu.
06:01
And when you're happy -- what we call positive valence --
136
349000
3000
Và khi bạn vui vẻ, người ta gọi đó là hóa trị tích cực
06:04
you squirt dopamine into the prefrontal lobes,
137
352000
2000
bạn tạo xung vào trong bán cầu não trước
06:06
which makes you a breadth-first problem solver:
138
354000
2000
làm cho bạn thành người giải quyết vấn đề theo bề rộng trước
06:08
you're more susceptible to interruption; you do out-of-the-box thinking.
139
356000
3000
bạn lanh lẹ hơn với các biến cố, bạn suy nghĩ sáng tạo
06:11
That's what brainstorming is about, right?
140
359000
3000
Đó chính là brainstorming, phải không nào?
06:14
With brainstorming we make you happy, we play games,
141
362000
3000
Khi brainstorming làm chúng ta vui vẻ, chúng ta chơi các trò chơi,
06:17
and we say, "No criticism,"
142
365000
2000
và ta nói, "Đừng chỉ trích,"
06:19
and you get all these weird, neat ideas.
143
367000
2000
và bạn có tất cả những ý tưởng đơn giản, kỳ quặc.
06:21
But in fact, if that's how you always were you'd never get any work done
144
369000
3000
Nhưng thực tế, nếu đó là cách bạn thường vậy, bạn sẽ không hoàn thành được việc gì cả.
06:24
because you'd be working along and say, "Oh, I got a new way of doing it."
145
372000
3000
Bởi bạn đang làm việc và nói, " Ồ, tôi có một cách mới để làm nó."
06:27
So to get work done, you've got to set a deadline, right?
146
375000
4000
Để hoàn thành công việc, bạn đưa ra một thời hạn, phải không nào?
06:31
You've got be anxious.
147
379000
2000
Bạn phải lo âu sốt sắng.
06:33
The brain works differently
148
381000
2000
Vậy là bộ não làm việc khác đi
06:35
if you're happy. Things work better because you're more creative.
149
383000
3000
và nếu bạn vui vẻ, các thứ làm việc tốt hơn bởi bạn sáng tạo hơn
06:38
You get a little problem, you say, "Ah, I'll figure it out."
150
386000
3000
bạn có vấn đề nhỏ, bạn nói, "Ầ, tôi sẽ giải quyết nó."
06:41
No big deal.
151
389000
2000
Không thành vấn đề.
06:43
There's something I call the visceral level of processing, and there will be visceral-level design.
152
391000
2000
Có một thứ tôi gọi là nhận thức ở mức độ bản năng.
06:45
Biology -- we have co-adapted through biology to like bright colors.
153
393000
4000
Sinh học-- trong quá trình cùng thích nghi con người đều thích các màu sắc sống động
06:49
That's especially good that mammals and primates like fruits
154
397000
4000
Điều đó đặc biệt tốt, động vật có vú và linh trưởng thích trái cây
06:53
and bright plants, because you eat the fruit
155
401000
2000
và các thực vật còn tươi, bởi khi bạn ăn hoa quả
06:55
and you thereby spread the seed.
156
403000
2000
và bạn do đó phát tán hạt.
06:57
There's an amazing amount of stuff that's built into the brain.
157
405000
3000
Có một lượng đáng ngạc nhiện các thứ được lập trình sẵn trong bộ não.
07:00
We dislike bitter tastes, we dislike loud sounds,
158
408000
3000
Chúng ta không thích vị đắng, không thích âm thanh lớn
07:03
we dislike hot temperatures, cold temperatures.
159
411000
2000
chúng ta không thích nhiệt độ nóng, nhiệt độ lạnh.
07:05
We dislike scolding voices. We dislike frowning faces;
160
413000
4000
Chúng ta không thích tiếng cãi cọ, không thích những bộ mặt cau có.
07:09
we like symmetrical faces, etc., etc.
161
417000
2000
Chúng ta thích những bộ mặt cân xứng, hài hòa, vân vân.
07:12
So that's the visceral level.
162
420000
2000
Và đó là mức bản năng
07:14
In design, you can express visceral in lots of ways,
163
422000
3000
và trong thiết kế bạn có thể thể hiện bản năng theo nhiều cách
07:17
like the choice of type fonts and the red for hot, exciting.
164
425000
5000
như là lựa chọn loại font chữ, và màu đó để cho kích thích, rực rỡ.
07:22
Or the 1963 Jaguar:
165
430000
2000
Hoặc Jaguar năm 1963.
07:24
It's actually a crummy car, falls apart all the time,
166
432000
3000
Thực tế là một cái xe hơi nhếch nhác, đã rơi vỡ thành từng mảnh,
07:27
but the owners love it.
167
435000
2000
nhưng người chủ thích nó.
07:29
And it's beautiful -- it's in the Museum of Modern Art.
168
437000
2000
Và nó vẫn đẹp-- nó ở trong viện bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại
07:31
A water bottle:
169
439000
2000
Một chai nước
07:33
You buy it because of the bottle, not because of the water.
170
441000
3000
Bạn mua nó bởi nó là cái chai, chứ không phải vì nước.
07:36
And when people are finished, they don't throw it away.
171
444000
3000
Và khi mọi người uống xong, họ không ném nó đi
07:39
They keep it for -- you know, it's like the old wine bottles, you keep it for decoration
172
447000
3000
họ giữ nó để-- bạn biết đấy, nó giống một cái chai rượu cổ, bạn giữ nó để trang trí
07:42
or maybe fill it with water again, which proves it's not the water.
173
450000
3000
hoặc bạn lại đổ đầy nước lại, chứng tỏ rằng không phải vì nước.
07:45
It's all about the visceral experience.
174
453000
4000
Đó cũng chỉ là về những trải nghiệm bản năng
07:50
The middle level of processing is the behavioral level
175
458000
4000
Và ở mức độ trung, là mức độ ứng xử
07:54
and that's actually where most of our stuff gets done.
176
462000
2000
và đây mới thực chất là nơi mà đa số các thứ được thực hiện.
07:56
Visceral is subconscious, you're unaware of it.
177
464000
2000
Bản năng là thuộc tiềm thức, bạn không nhận ra được nó.
07:58
Behavioral is subconscious, you're unaware of it.
178
466000
3000
Hành vi ứng xử là thuộc tiềm thức, bạn không nhận ra được nó.
08:01
Almost everything we do is subconscious.
179
469000
2000
Hầu như tất cả các thứ ta làm là thuộc tiềm thức.
08:03
I'm walking around the stage -- I'm not attending to the control of my legs.
180
471000
4000
Tôi đi vòng quanh sân khấu, tôi không có ý định điều khiển chân mình
08:07
I'm doing a lot; most of my talk is subconscious;
181
475000
3000
Tôi làm rất nhiều, hầu hết bài nói chuyện của tôi là thuộc tiềm thức
08:10
it has been rehearsed and thought about a lot.
182
478000
2000
nó đã được tập dượt và cân nhắc rất nhiều.
08:12
Most of what we do is subconscious.
183
480000
2000
Hầu hết những gì ta làm là thuộc tiềm thức
08:14
Automatic behavior -- skilled behavior -- is subconscious,
184
482000
3000
Các hành vi tự động -- hành vi thuần thục là thuộc tiềm thức,
08:17
controlled by the behavioral side.
185
485000
2000
điều khiển bởi phía bộ não quy định ứng xử.
08:19
And behavioral design is all about feeling in control,
186
487000
4000
Và thiết kế theo hành vi hoàn toàn là để tạo cảm giác làm chủ,
08:23
which includes usability, understanding --
187
491000
3000
bao gồm sự hữu ích, hiểu biết,
08:26
but also the feel and heft.
188
494000
2000
nhưng cũng bao gồm cảm giác và nâng lên.
08:28
That's why the Global knives are so neat.
189
496000
2000
Đó là lý do tại sao nhưng con dao Global rất đơn giản
08:30
They're so nicely balanced, so sharp,
190
498000
2000
Chúng cân bằng và rất sắc,
08:32
that you really feel you're in control of the cutting.
191
500000
2000
bạn thực sự cảm thấy bạn làm chủ việc cắt gọt.
08:34
Or, just driving a high-performance sports car
192
502000
4000
Hoặc chỉ là lái một cái xe thể thao đẹp
08:38
over a demanding curb --
193
506000
2000
vươt qua một nhu cầu hãm lại,
08:40
again, feeling that you are in complete control of the environment.
194
508000
3000
một lần nữa, cảm thấy rằng bạn đang hoàn toàn điều khiển môi trường.
08:43
Or the sensual feeling.
195
511000
2000
Hay xúc giác.
08:45
This is a Kohler shower, a waterfall shower,
196
513000
2000
Đây là một cái vòi tắm Kohler, một loại vòi tăm hoa sen
08:47
and actually, all those knobs beneath are also showerheads.
197
515000
3000
và thực tế, tất cả cái u ở dưới cũng là đầu của vòi hoa sen
08:50
It will squirt you all around
198
518000
2000
và nó phun nước quanh bạn
08:52
and you can stay in that shower for hours --
199
520000
2000
Và bạn có thể đứng trong vòi hoa sen hàng tiếng đồng hồ
08:54
and not waste water, by the way,
200
522000
2000
Và thế cũng không lãng phí nước,
08:56
because it recirculates the same dirty water.
201
524000
2000
nó tái tuần hoàn nước bẩn
08:58
(Laughter)
202
526000
3000
(Cười)
09:01
Or this -- this is a really neat teapot I found
203
529000
2000
Hoặc đây--đây là một cái ấm trà đơn giản tôi tìm thấy
09:03
at high tea at The Four Seasons Hotel in Chicago.
204
531000
4000
ở quán trà ngon ở khách sạn Bốn Mùa ở Chicago.
09:07
It's a Ronnefeldt tilting teapot.
205
535000
2000
Nó là một ấm trà tên là Ronnefeldt
09:09
That's kind of what the teapot looks like
206
537000
2000
Đó là loại mà trông giống cái ấm trà đó
09:11
but the way you use it is you lay it on its back,
207
539000
3000
nhưng cách bạn sử dụng nó là bạn đặt nó trên lưng nó,
09:14
and you put tea in,
208
542000
2000
và bạn cho trà vào,
09:16
and then you fill it with water.
209
544000
2000
và sau đó bạn đổ đầy nước vào
09:18
The water then seeps over the tea.
210
546000
3000
bởi nước sẽ ngấm vào trà
09:21
And the tea is sitting in this stuff to the right --
211
549000
3000
Và trà nằm trong cái này phía bên phải --
09:24
the tea is to the right of this line.
212
552000
2000
trà thì ở phía phải của đường này.
09:26
There's a little ledge inside, so the tea is sitting there
213
554000
2000
có một cái lưới nhỏ trong đó, nên trà thì giữ ở đây
09:28
and the water is filling it up like that.
214
556000
2000
và nước được đổ đầy như thế
09:30
And when the tea is ready, or almost ready, you tilt it.
215
558000
3000
Và khi trà đã ngấm, bạn nghiêng nó
09:33
And that means the tea is partially covered
216
561000
3000
Và thế là trà ngập một phần
09:36
while it completes the brewing.
217
564000
2000
khi mà nó đang được hãm.
09:38
And when it's finished, you put it vertically,
218
566000
2000
Và khi đã xong, bạn đặt nó thẳng đứng
09:40
and now the tea is -- you remember -- above this line
219
568000
2000
và bây giờ trà là -- bạn nhớ -- phía trên đường thẳng này
09:42
and the water only comes to here --
220
570000
3000
và chỉ có nước đi ra đây
09:45
and so it keeps the tea out.
221
573000
2000
và nó giữ trà ở ngoài.
09:47
On top of that, it communicates,
222
575000
2000
Và trên hết, nó có khả năng giao tiếp,
09:49
which is what emotion does.
223
577000
2000
khả năng của cảm xúc.
09:51
Emotion is all about acting; emotion is really about acting.
224
579000
3000
Cảm xúc hướng tới hành động, thực sự hướng tới sự hành động
09:54
It's being safe in the world.
225
582000
2000
Đó là cảm giác an toàn.
09:56
Cognition is about understanding the world, emotion is about interpreting it --
226
584000
4000
Tri thức là sự hiểu biết về thế giới, cảm xúc thì biên dịch lại nó
10:00
saying good, bad, safe, dangerous,
227
588000
2000
nói rằng tốt, xấu, an toàn, nguy hiểm,
10:02
and getting us ready to act, which is why the muscles tense or relax.
228
590000
3000
và làm cho ta có phản ứng thích hợp, bằng việc các cơ bắp co lại hoặc duỗi ra
10:05
And that's why we can tell the emotion of somebody else --
229
593000
4000
Và đó là lý do vì sao chúng ta có thể biết cảm xúc của ai đó,
10:09
because their muscles are acting, subconsciously,
230
597000
2000
bởi cơ bắp của họ hoạt động, một cách trực giác
10:11
except that we've evolved to make the facial muscles really rich with emotion.
231
599000
6000
trừ việc ta đã tiến hóa để tạo ra các cơ mặt giàu biểu cảm.
10:17
Well, this has emotions if you like,
232
605000
2000
À, nó có cảm giác nếu bạn muốn thế
10:19
because it signals the waiter that, "Hey, I'm finished. See -- upright."
233
607000
4000
bởi nó tín hiệu cho người bồi bàn rằng, "Này, tôi xong rồi. nhìn đấy-- hết sạch."
10:23
And the waiter can come by and say, "Would you like more water?"
234
611000
3000
Và người bồi bài có thể đến và nói. "Ông có muốn thêm một ít nước?"
10:26
It's kind of neat. What a wonderful design.
235
614000
2000
Thật đơn giản. Đúng là một thiết kế tuyệt vời.
10:28
And the third level is reflective,
236
616000
4000
Và mức độ thứ ba là phản ứng
10:32
which is, if you like the superego,
237
620000
4000
là, nếu bạn thích siêu ngã,
10:36
it's a little part of the brain that has no control over what you do,
238
624000
3000
nó là một phần của bộ não mà không điều khiển những gì bạn làm,
10:39
no control over the -- doesn't see the senses,
239
627000
4000
không có sự điều khiển nào -- không thấy cảm nhận nào cả,
10:43
doesn't control the muscles.
240
631000
2000
không điều khiển cơ bắp.
10:45
It looks over what's going on.
241
633000
2000
Nó chỉ nhìn xem cái gì đang diễn ra.
10:47
It's that little voice in your head
242
635000
2000
Nó là một giọng nói nhỏ trong đầu bạn.
10:49
that's watching and saying, "That's good. That's bad."
243
637000
2000
nó nhìn và nói, "Cái đó tốt, cái đó xấu"
10:51
Or, "Why are you doing that? I don't understand."
244
639000
2000
hoặc "Tại sao bạn làm cái này? Tôi không hiểu"
10:53
It's that little voice in your head that's the seat of consciousness.
245
641000
2000
Đó là một giọng nói nhỏ trong đầu rằng đó là vị trí của ý thức
10:55
Here's a great reflective product.
246
643000
3000
Đây là một sản phẩm phản ứng rất hay.
10:58
Owners of the Hummer have said, "You know I've owned many cars in my life --
247
646000
4000
Những người sở hữu xe Hummer từng nói, "Bạn biết tôi đã từng sở hữu rất nhiều xe trong cuộc đời"
11:02
all sorts of exotic cars,
248
650000
2000
đều là loại xe hảo hạng
11:04
but never have I had a car that attracted so much attention."
249
652000
3000
nhưng chưa từng có một cái xe được chú ý thế này."
11:07
It's about attention. It's about their image,
250
655000
2000
Đó là về hình ảnh của họ
11:09
not about the car.
251
657000
2000
chứ không phải về cái xe.
11:11
If you want a more positive model --
252
659000
2000
Nhưng thậm chí nếu bạn muốn thêm một hình mẫu tích cực hơn
11:13
this is the GM car.
253
661000
2000
đây là xe GM
11:15
And the reason you might buy it now is because you care about the environment.
254
663000
2000
Và lý do bạn có thể mua nó là bởi bạn quan tâm đến môi trường
11:17
And you'll buy it to protect the environment,
255
665000
2000
Và bạn sẽ mua nó để bảo vệ môi trường
11:19
even though the first few cars are going to be really expensive
256
667000
3000
mặc dù vài cái xe đầu tiên cũng rất đắt đỏ
11:22
and not perfected.
257
670000
2000
và không được hoàn hảo.
11:24
But that's reflective design as well.
258
672000
2000
Nhưng đó cũng là thiết kế hướng về phản ứng.
11:26
Or an expensive watch, so you can impress people --
259
674000
2000
Hoặc một cái đồng hồ đắt tiền và bạn có thể gây ấn tượng với mọi người
11:28
"Oh gee, I didn't know you had that watch."
260
676000
3000
họ nói rằng "Ồ, tôi không biết là bạn có cái đồng hồ đó."
11:31
As opposed to this one,
261
679000
2000
Đối lập với cái này,
11:33
which is a pure behavioral watch,
262
681000
2000
cái mà thực sự chỉ là một đồng hồ để xem giờ,
11:35
which probably keeps better time than the $13,000 watch I just showed you.
263
683000
3000
có lẽ đếm thời gian tốt hơn là cái đồng hồ 13 nghìn USD tôi vừa cho các bạn xem.
11:38
But it's ugly.
264
686000
2000
Nhưng nó xấu.
11:40
This is a clear Don Norman watch.
265
688000
2000
Đây rõ ràng là cái đồng hồ Don Norman
11:42
And what's neat is sometimes you pit one emotion against the other,
266
690000
3000
Và điều thú vị là đôi khi bạn có 2 cảm xúc đối chọi nhau.
11:45
the visceral fear of falling
267
693000
3000
nỗi sợ rơi tiềm thức
11:48
against the reflective state saying, "It's OK. It's OK. It's safe. It's safe."
268
696000
5000
bên cạnh bộ phận suy nghĩ bảo rằng "Sẽ ổn mà, sẽ ổn mà. Cái này an toàn, cái này an toàn."
11:53
If that amusement park were rusty and falling apart, you'd never go on the ride.
269
701000
4000
Nếu cái công viên giải trí đó cũ kĩ và sắp sập, bạn đã chẳng đến đó chơi.
11:57
So, it's pitting one against the other.
270
705000
3000
Đó chính là hai cảm xúc đối chọi nhau.
12:00
The other neat thing ...
271
708000
3000
Cũng là một điều thú vị.
12:03
(Laughter)
272
711000
4000
(Cười)
12:07
So Jake Cress is this furniture maker,
273
715000
3000
Jake Cress là một người chế tạo đồ đạc
12:10
and he makes this unbelievable set of furniture.
274
718000
3000
và anh ta tạo ra bộ đồ nội thất khó tin này.
12:13
And this is his chair with claw,
275
721000
2000
Và đây là cái ghế có cái vấu
12:15
and the poor little chair has lost its ball
276
723000
3000
và cái ghế nhỏ tội nghiệp đã mất quả bóng của nó
12:18
and it's trying to get it back before anybody notices.
277
726000
3000
và nó cố để lấy lại trước khi ai đó chú ý đến
12:22
And what's so neat about it is how you accept that story.
278
730000
4000
Và thật đơn giản làm sao về cách bạn chấp nhận câu chuyên.
12:26
And that's what's nice about emotion.
279
734000
3000
Và đó là những điều tuyệt vời về cảm giác.
12:29
So that's the new me.
280
737000
2000
Vì thế đó là con người mới của tôi.
12:31
I'm only saying positive things from now on.
281
739000
2000
Từ giờ trở đi tôi sẽ chỉ nói những điều lạc quan.
12:33
(Laughter)
282
741000
1000
(Cười)
12:34
(Applause)
283
742000
3000
( Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Don Norman - Cognitive scientist and design criticDon Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things."
Why you should listen
Don Norman is an anthropologist of modern life, studying the way we humans interact with our designed world. Though he has a slight reputation as a grumpy critic, his work is generous and insightful -- he wants nothing less than to close the gap between products and their users. If you've ever fought with an automatic faucet in an airport bathroom, or wondered which button to press in the anonymous row on top of your printer, it's good to know that Norman is in your corner. He's the author of a raft of books on design and the way we humans interact with it, including the classic "Design of Everyday Things." His next book, says his website, will be about sociable design.
Norman began his career as an academic, working in psychology and then cognitive science at UCSD. In the mid-'90s, he joined Apple and ended up in their Advanced Technology Group, and later worked for HP, before returning to university life. He's now the co-director of an innovative combined MBA and MEM program (called MMM) at Northwestern University. He's also a cofounder of the usability consultancy Nielsen Norman Group.
Don Norman | Speaker | TED.com