TED2009
Tom Wujec: 3 ways the brain creates meaning
Tom Wujec nói về 3 cách mà bộ não tạo nên ý nghĩa
Filmed:
Readability: 4.3
1,202,950 views
Nhà thiết kế thông tin Tom Wujec nói về ba khu vực trong não giúp ta hiểu được từ ngữ, hình ảnh, cảm xúc, sự liên kết. Trong bài nói chuyện ngắn này từ TEDU, ông ta đặt câu hỏi: Làm cách nào mà chúng ta có thể dùng bộ não để giúp hiểu tốt hơn các ý tưởng lớn?
Tom Wujec - Designer
Tom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk. Full bio
Tom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Last year at TED we aimed to try to clarify
0
0
4000
Năm ngoái ở TED chúng tôi nhắm tới việc làm rõ
00:16
the overwhelming complexity
1
4000
2000
sự phức tạp và phong phú lớn lao
00:18
and richness that we experience at the conference
2
6000
3000
mà chúng ta được hưởng ở hội nghị
00:21
in a project called Big Viz.
3
9000
2000
trong một dự án gọi là Big Viz.
00:23
And the Big Viz is a collection of 650 sketches
4
11000
3000
Và Big Viz là một bộ sưu tập 650 phác họa
00:26
that were made by two visual artists.
5
14000
2000
do hai nghệ sĩ thị giác tạo ra
00:28
David Sibbet from The Grove,
6
16000
2000
David Sibbet ở The Grove,
00:30
and Kevin Richards, from Autodesk,
7
18000
2000
và Kevin Richards ở Autodesk
00:32
made 650 sketches that strive to capture
8
20000
3000
đã vẽ 650 phác thảo với mục đích nắm bắt
00:35
the essence of each presenter's ideas.
9
23000
4000
bản chất của ý tưởng của mỗi diễn giả.
00:39
And the consensus was: it really worked.
10
27000
2000
Và mọi người đều nhất trí đây là một thành công.
00:41
These sketches brought to life the key ideas,
11
29000
4000
Các phác thảo này thổi sự sống vào các ý tưởng chính,
00:45
the portraits, the magic moments
12
33000
2000
những bức chân dung, những khoảng khắc kì diệu
00:47
that we all experienced last year.
13
35000
2000
mà chúng ta trải nghiệm trong năm ngoái.
00:49
This year we were thinking, "Why does it work?"
14
37000
3000
Năm nay chúng tôi bắt đầu nghĩ, "Sao mà nó thành công được?"
00:52
What is it about animation,
15
40000
2000
Có cái gì mà các hoạt họa,
00:54
graphics, illustrations, that create meaning?
16
42000
3000
đồ họa, minh họa, lại tạo được nên ý nghĩa?
00:57
And this is an important question to ask and answer
17
45000
3000
Và đây là một câu hỏi quan trọng cần đặt ra và trả lời
01:00
because the more we understand how the brain creates meaning,
18
48000
3000
bởi vì chúng ta càng hiểu được cách thức mà não bộ tạo ra ý nghĩa,
01:03
the better we can communicate,
19
51000
2000
thì chúng ta càng giao tiếp tốt hơn,
01:05
and, I also think, the better we can think and collaborate together.
20
53000
3000
và theo ý tôi, chúng ta càng suy nghĩ và hợp tác tốt hơn.
01:08
So this year we're going to visualize how
21
56000
2000
Cho nên năm nay chúng tôi sẽ vẽ nên
01:10
the brain visualizes.
22
58000
2000
cách mà não nhìn.
01:12
Cognitive psychologists now tell us that the brain
23
60000
2000
Các nhà tâm lý học chuyên về nhận thức nói rằng não
01:14
doesn't actually see the world as it is,
24
62000
3000
thật ra không nhìn thế giới như là thực tế,
01:17
but instead, creates a series of mental models
25
65000
3000
mà thay vì đó, tạo nên một chuỗi các mô hình tâm thần
01:20
through a collection of "Ah-ha moments,"
26
68000
2000
qua một tập hợp các khoảng khắc "Ơ rê ka"
01:22
or moments of discovery, through various processes.
27
70000
2000
hay là khoảng khắc của sự khám phá, thông qua các quá trình khác nhau.
01:24
The processing, of course, begins with the eyes.
28
72000
3000
Dĩ nhiên quá trình xử lý bắt đầu với cặp mắt.
01:27
Light enters, hits the back of the retina, and is circulated,
29
75000
3000
Ánh sáng đi vào, đập vào võng mạc, và được luân chuyển,
01:30
most of which is streamed to the very back of the brain,
30
78000
3000
phần lớn ánh sáng được đưa vào phần sau của não bộ,
01:33
at the primary visual cortex.
31
81000
2000
tại phần vỏ não phụ trách cơ quan thị giác chính.
01:35
And primary visual cortex sees just simple geometry,
32
83000
3000
Phần này chỉ thấy các khối hình học đơn giản,
01:38
just the simplest of shapes.
33
86000
2000
chỉ phần đơn giản nhất của hình thù.
01:40
But it also acts like a kind of relay station
34
88000
3000
Nhưng nó cũng hoạt động như một trạm tiếp âm
01:43
that re-radiates and redirects information
35
91000
2000
phát lại và chuyển hướng thông tin
01:45
to many other parts of the brain.
36
93000
3000
đến các phần khác nhau của não.
01:48
As many as 30 other parts that selectively make more sense,
37
96000
3000
Có đến 30 phần khác có nhiệm vụ giải thích một cách chọn lọc,
01:51
create more meaning through the kind of "Ah-ha" experiences.
38
99000
3000
tạo ra thêm ý nghĩa thông quá các khoảng khắc "Ơ rê ka".
01:54
We're only going to talk about three of them.
39
102000
2000
Ta chỉ nó về ba cái trong chúng.
01:56
So the first one is called the ventral stream.
40
104000
3000
Thế thì cái đầu tiên được gọi là dòng bụng (ventral stream).
01:59
It's on this side of the brain.
41
107000
2000
Nó nằm bên cạnh của não.
02:01
And this is the part of the brain that will recognize what something is.
42
109000
4000
Và đó là phần não nhận biết một thứ gì đó là gì.
02:05
It's the "what" detector.
43
113000
2000
Đó là máy dò "cái gì".
02:07
Look at a hand. Look at a remote control. Chair. Book.
44
115000
4000
Hãy nhìn vào một bàn tay. Nhìn vào một cái điều khiển từ xa. Cái ghế. Quyển sách.
02:11
So that's the part of the brain that is activated
45
119000
3000
Cho nên đó là phần của bộ não được kích hoạt
02:14
when you give a word to something.
46
122000
2000
khi bạn gán một từ cho vật gì đó.
02:16
A second part of the brain is called the dorsal stream.
47
124000
3000
Phần thứ hai của não được gọi là dòng lưng (dorsal stream).
02:19
And what it does is locates the object
48
127000
3000
Cái mà nó làm là định vị vật thể
02:22
in physical body space.
49
130000
3000
trong không gian vật lý.
02:25
So if you look around the stage here
50
133000
2000
Vì vậy nếu bạn lướt nhìn chung quanh sân khấu ở đây
02:27
you'll create a kind of mental map of the stage.
51
135000
3000
bạn sẽ tạo nên bản đồ trong trí óc của sân khấu này.
02:30
And if you closed your eyes you'd be able to mentally navigate it.
52
138000
3000
Và nếu bạn nhắm mắt lại bạn sẽ có thể định hướng nó trong tâm trí.
02:33
You'd be activating the dorsal stream if you did that.
53
141000
3000
Bạn đang kích hoạt dorsal stream khi bạn làm vậy.
02:36
The third part that I'd like to talk about
54
144000
2000
Phần thứ ba mà tôi muốn nói
02:38
is the limbic system.
55
146000
2000
là hệ não rìa (limbic system).
02:40
And this is deep inside of the brain. It's very old, evolutionarily.
56
148000
3000
Và cái này nằm sâu trong bộ não. Nó rất xưa cũ về mặt tiến hóa.
02:43
And it's the part that feels.
57
151000
2000
Và đó là phần dành cho cảm giác.
02:45
It's the kind of gut center, where you see an image
58
153000
2000
Đó là trung tâm cảm giác, nơi mà khi bạn thấy một hình ảnh
02:47
and you go, "Oh! I have a strong
59
155000
2000
bạn sẽ thốt lên, "Ồ! Tôi thấy một phản ứng
02:49
or emotional reaction to whatever I'm seeing."
60
157000
4000
mạnh mẽ và đầy cảm xúc với thứ mà tôi đang nhìn."
02:53
So the combination of these processing centers
61
161000
3000
Thế thì tổng hợp của các trung tâm xử lý này
02:56
help us make meaning in very different ways.
62
164000
4000
giúp ta tạo nên ý nghĩa theo những cách rất khác biệt.
03:00
So what can we learn about this? How can we apply this insight?
63
168000
3000
Vậy ta có thể học được gì? Làm cách nào để ứng dụng hiểu biết này?
03:03
Well, again, the schematic view
64
171000
2000
Một lần nữa, theo sơ đồ
03:05
is that the eye visually interrogates what we look at.
65
173000
3000
là đôi mắt lấy thông tin từ cái ta nhìn.
03:08
The brain processes this in parallel, the figments of information
66
176000
3000
Bộ não song song xử lý sự tưởng tượng của thông tin
03:11
asking a whole bunch of questions
67
179000
2000
đặt ra rất nhiều câu hỏi
03:13
to create a unified mental model.
68
181000
2000
để tạo nên một mô hình tâm thần thống nhất.
03:15
So, for example, when you look at this image
69
183000
3000
Ví dụ như khi bạn nhìn vào hình ảnh này
03:18
a good graphic invites the eye to dart around,
70
186000
3000
một đồ họa tốt mời gọi mắt dò chung quanh
03:21
to selectively create a visual logic.
71
189000
2000
để tạo lên một logic về mặt hình ảnh có chọn lọc.
03:23
So the act of engaging, and looking at the image creates the meaning.
72
191000
5000
Thế thì hành động tiếp cận, và nhìn vào hình ảnh tạo nên ý nghĩa.
03:28
It's the selective logic.
73
196000
2000
Đó là logic có chọn lọc.
03:30
Now we've augmented this and spatialized this information.
74
198000
3000
Bây giờ chúng ta đã nâng cấp và không gian hóa thông tin này.
03:33
Many of you may remember the magic wall that we built
75
201000
3000
Nhiều người trong các bạn chắc còn nhớ bức tường kỳ diệu mà chúng tôi xây nên
03:36
in conjunction with Perceptive Pixel
76
204000
2000
kết hợp với Perceptive Pixel
03:38
where we quite literally create an infinite wall.
77
206000
3000
nơi mà chúng tôi theo nghĩa đen tạo nên một bức tường không giới hạn.
03:41
And so we can compare and contrast the big ideas.
78
209000
2000
Và vì thế mà chúng tôi có thể so sánh và làm tương phản các ý tưởng lớn.
03:43
So the act of engaging and creating interactive imagery
79
211000
3000
Vì vậy hoạt động tiếp cận và sáng tạo nên các hình ảnh tương tác
03:46
enriches meaning.
80
214000
2000
làm giàu cho ý nghĩa.
03:48
It activates a different part of the brain.
81
216000
3000
Nó kích khoạt một phần khác của bộ não.
03:51
And then the limbic system
82
219000
2000
Và rồi hệ não rìa được kích hoạt
03:53
is activated when we see motion, when we see color,
83
221000
3000
khi chúng ta thấy chuyển động, thấy màu sắc.
03:56
and there are primary shapes and pattern detectors
84
224000
3000
và có các bộ phát hiện các hình dạng và mẫu căn bản
03:59
that we've heard about before.
85
227000
2000
mà ta đã từng nghe.
04:01
So the point of this is what?
86
229000
2000
Vậy ý nghĩa của vấn đề này là gì?
04:03
We make meaning by seeing,
87
231000
3000
Chúng ta tạo ra ý nghĩa bằng việc nhìn,
04:06
by an act of visual interrogation.
88
234000
2000
bởi một hoạt đông
04:08
The lessons for us are three-fold.
89
236000
2000
Bài học cho chúng ta có ba mặt
04:10
First, use images to clarify what we're trying to communicate.
90
238000
4000
Đầu tiên, dùng hình ảnh để làm rõ cái chúng ta muốn
04:14
Secondly make those images interactive
91
242000
3000
Thứ hai là làm cho các hình ảnh có tính tương tác
04:17
so that we engage much more fully.
92
245000
2000
để cho chúng ta được thu hút toàn diện hơn.
04:19
And the third is to augment memory
93
247000
2000
Và thứ ba là tăng cường trí nhớ
04:21
by creating a visual persistence.
94
249000
2000
bằng cách tạo nên sự một sự liên tục trực quan.
04:23
These are techniques that can be used to be --
95
251000
3000
Những kĩ thuật này có thể được dùng --
04:26
that can be applied in a wide range of problem solving.
96
254000
4000
và ứng dụng để giải quyết nhiều vấn đề.
04:30
So the low-tech version looks like this.
97
258000
2000
Vậy thì phiên bản công nghệ thấp thì giống thế này.
04:32
And, by the way, this is the way in which
98
260000
2000
Và ngoài ra, đây là cách mà chúng tôi
04:34
we develop and formulate
99
262000
2000
phát triển và công thức hóa
04:36
strategy within Autodesk,
100
264000
2000
chiến lược bên trong Autodesk,
04:38
in some of our organizations and some of our divisions.
101
266000
3000
trong và tổ chức và phân ban của chúng tôi.
04:41
What we literally do is have the teams
102
269000
2000
Về nghĩa đen cái chúng tôi làm là
04:43
draw out the entire strategic plan
103
271000
3000
để cho các đội vẽ ra toàn bộ kế hoạch chiến lược
04:46
on one giant wall.
104
274000
2000
trên một bức tường khổng lồ.
04:48
And it's very powerful because everyone gets to see everything else.
105
276000
4000
Và nó rất là mạnh mẽ bởi vì mọi người có thể thấy được mọi thứ.
04:52
There's always a room, always a place
106
280000
2000
Lúc nào cũng có không gian, có chỗ trống
04:54
to be able to make sense of all of the components
107
282000
3000
để giải thích mọi thành phần
04:57
in the strategic plan.
108
285000
2000
trong kế hoạch chiến lược.
04:59
This is a time-lapse view of it.
109
287000
3000
Đây là cái nhìn quay chậm (time-lapse) của nó.
05:02
You can ask the question, "Who's the boss?"
110
290000
2000
Bạn có thể hỏi, "Ai là xếp?"
05:04
You'll be able to figure that out. (Laughter)
111
292000
8000
Bạn có thể trả lời câu hỏi đó.
05:12
So the act of collectively and collaboratively
112
300000
3000
Thế thì việc tạo hình ảnh
05:15
building the image
113
303000
2000
một cách tập thể và phối hợp
05:17
transforms the collaboration.
114
305000
3000
thay đổi việc hợp tác.
05:20
No Powerpoint is used in two days.
115
308000
2000
Trong hai ngày mà không dùng gì đến Powerpoint cả.
05:22
But instead the entire team
116
310000
2000
Nhưng thay và đó toàn đội
05:24
creates a shared mental model
117
312000
2000
tạo nên một mô hình tâm thần dùng chung
05:26
that they can all agree on and move forward on.
118
314000
3000
để họ có thể thống nhất và tiến lên.
05:29
And this can be enhanced and augmented with
119
317000
2000
Và cái này có thể được tăng cường và làm tốt hơn
05:31
some emerging digital technology.
120
319000
3000
với vài công nghệ số đang nổi lên.
05:34
And this is our great unveiling for today.
121
322000
3000
Và đây là cái hay nhất mà chúng tôi tiết lộ cho hôm nay.
05:37
And this is an emerging set of technologies
122
325000
2000
Và đây là một bộ công nghệ đang nổi lên
05:39
that use large-screen displays
123
327000
3000
sử dụng màn hình cỡ lớn.
05:42
with intelligent calculation in the background
124
330000
3000
với những tính toán thông minh bên dưới
05:45
to make the invisible visible.
125
333000
2000
để làm cho những điều không thể thấy được có thể thấy được.
05:47
Here what we can do is look at sustainability, quite literally.
126
335000
3000
Về nghĩa đen cái chúng tôi làm ở đây là nhìn vào sự bền vững.
05:50
So a team can actually look at
127
338000
3000
Thế thì một đội có thể thật sự nhìn vào
05:53
all the key components that heat the structure
128
341000
3000
tất cả các thành phần quan trọng mà làm nóng cấu trúc
05:56
and make choices and then see the end result
129
344000
2000
và lựa chọn và xem kết quả cuối cùng
05:58
that is visualized on this screen.
130
346000
3000
được hiển thị trên màn hình này.
06:01
So making images meaningful has three components.
131
349000
3000
Vậy thì việc làm cho các hình ảnh đầy ý nghĩa có ba thành tố.
06:04
The first again, is making ideas clear by visualizing them.
132
352000
3000
Xin nhắc lại, đầu tiên là làm cho các ý tưởng rõ ràng bằng cách hình ảnh hóa.
06:07
Secondly, making them interactive.
133
355000
2000
Thứ hai là làm cho chúng có khả năng tương tác.
06:09
And then thirdly, making them persistent.
134
357000
2000
Và rồi thứ ba là làm cho chúng có tính liên tục.
06:11
And I believe that these three principles
135
359000
2000
Và tôi tin rằng ba nguyên tắc này
06:13
can be applied to solving some of the very tough problems
136
361000
4000
có thể được áp dụng để giải quyết các vấn đề rất hóc búa
06:17
that we face in the world today. Thanks so much.
137
365000
2000
mà chúng ta đối diện trong thế giới hôm nay. Cảm ơn rất nhiều.
06:19
(Applause)
138
367000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Tom Wujec - DesignerTom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk.
Why you should listen
Tom Wujec is a Fellow at Autodesk, the makers of design software for engineers, filmmakers, designers. At Autodesk, he has worked on software including SketchBook Pro, PortfolioWall and Maya (which won an Academy Award for its contribution to the film industry). As a Fellow, he helps companies work in the emerging field of business visualization, the art of using images, sketches and infographics to help teams solve complex problems as a group.
He's the author of several books, including Five-Star Mind: Games and Puzzles to Stimulate Your Creativity and Imagination.
Tom Wujec | Speaker | TED.com