Mark Plotkin: What the people of the Amazon know that you don't
Mark Plotkin: O czym wiedzą ludzie Amazonii, a nie wiesz ty
As fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
works in the rainforest
w lasach deszczowych,
lokalnych roślin przez ludzi.
and these medicinal treasures
i ich lecznicze skarby
better than we ever will.
than the forests themselves.
most endangered species
foot in a climbing accident
podczas wspinaczki
leki przeciwzapalne,
this as long as I live.
me your machete."
to see the shaman again.
of healing ever devised,
system lecznictwa w dziejach.
in the northeast Amazon
mamy znachora,
people around the world.
injections of antimony.
zastrzykami z antymonu.
not good for your heart;
from the Amazon Rainforest.
trzema roślinami z Puszczy Amazońskiej.
great Loren McIntyre,
wspaniały Loren McIntyre,
lake of the Amazon,
w peruwiańskich Andach,
border about 30 years ago.
na pograniczu Peru i Brazylii.
isolated Indians called the Matsés.
odizolowanych Indian Matsés.
them into the forest, which he did.
co też uczynił.
green monkey frogs —
they're like this —
highly hallucinogenic.
są silnie halucynogenne.
by the editor of High Times magazine.
edytor magazynu High Times.
friends in all sorts of strange cultures.
z różnych dziwnych kultur.
to the Amazon and give it a whirl,
do Amazonii, by samemu tego spróbować.
he did, and he wrote,
my bodily functions,
sześć godzin później,
aspects of the green monkey frog.
teologiczne aspekty zielonej żaby.
change in blood pressure?"
for high blood pressure
of the green monkey frog,
w skórze zielonej żabki,
gronkowca złocistego.
Indians and their magic frog
oraz ich magiczna żaba
the middle of a yage ceremony.
w trakcie ceremonii yage.
meet a foundation officer
na spotkanie z przedstawicielem fundacji
to protect their culture.
kultury jego plemienia.
medicine man, and he said,
medical school, did you?"
do szkoły medycznej, prawda?".
you know about healing?"
może pan wiedzieć o leczeniu?".
an infection, go to a doctor.
trzeba iść do lekarza.
of the heart, the mind and the spirit.
to choroby serca, umysłu i ducha.
touch those. I cure them."
na nie sposobu. Ja je leczę".
nature about new medicines.
przy poszukiwaniu leków w naturze.
the Universidade de São Paulo here.
na uniwersytecie w São Paulo.
into ACE inhibitors.
inhibitory konwertazy angiotensyny.
for hypertension.
jest przyczyną ponad 10%
way of doing business.
nie możemy akceptować.
greatest expression of life on Earth.
najwspanialszym przejawem życia na Ziemi.
that I dearly love:
które uwielbiam:
to questions we have yet to ask."
które dopiero zostaną zadane".
it's rapidly disappearing.
las szybko znika.
of the Xingu indigenous reserve
rezerwatu tubylczego ludu Xingu,
to the northwest of here.
na północny wschód stąd.
to wschodnia granica rezerwatu.
dolna część biali ludzie.
of skinny-ass cows.
in the forest where it belongs,
w lesie, tak jak być powinno,
uwalniany do atmosfery
uwalniania węgla do atmosfery
into the atmosphere
landscape of all.
najwspanialszym ekosystemem.
is over seven feet.
wynosi ponad 2 metry.
scale at over half a ton.
mystical and iconic role
mistyczną i symboliczną rolę
know nature best.
ich za prymitywnych.
dismiss these people as primitive.
aż do pierwszego kontaktu".
were first contacted."
better than we do.
o wiele lepiej od nas.
of the emerald realm.
szmaragdowego królestwa.
hometown of New Orleans,
the northeast Amazon
północno-wschodniej Amazonii
lessons to teach us.
the forests of the Amazon,
których rdzenna odizolowana ludność,
the edge of the stone axe.
as you see here.
of isolated peoples.
there are 14 or 15 isolated groups
że w samej Amazonii kolumbijskiej
know there's an outside world.
że istnieje zewnętrzny świat.
human right to remain so.
pełne prawo w niej trwać.
that hide from man?
was set off in 1492.
o wydarzenia roku 1492.
equivalent of a gold rush.
odpowiednika gorączki złota.
do prawdziwych łotrów.
butchered Indians
right hand side of the slide.
widzicie po prawej stronie slajdu.
come out of the forest,
were contacted in the '80s.
z nimi kontakt w latach 80.
powyżej czterdziestki nie żyli.
are preliterate societies.
społeczeństwa przedpiśmienne.
taken over the Nukak lands,
przejęli ich terytoria,
we wschodniej Kolumbii.
take you to the southwest,
na południowy-zachód,
landscape in the world:
scenerii na świecie:
trzy odizolowane plemiona.
and Colombian colleagues,
oraz Kolumbijczykom
of botanical diversity.
po raz pierwszy w roku 1943
na szczycie góry Bell,
what it looks like today.
można zdać sobie sprawę,
mountains are still lost.
jest wciąż zaginiony.
atop the Bell Mountain
with the Bell Mountain
trove of botanical diversity,
różnorodności botanicznej,
three isolated tribes,
trzech odizolowanych plemion,
Thomas van der Hammen
of the Amazon Rainforest.
Puszczy Amazońskiej.
down to the southeast,
na południowy-wschód
is bigger than New England.
jest większa niż Nowa Anglia.
jej większa część, ale nie całość.
border to the right —
dla kilku odizolowanych plemion.
can look at the roofs
tych malok i długich domów
outside world is crowding in.
increased in Putumayo.
the Civil War in Colombia,
wojny domowej w Kolumbii,
nielegalne kopalnie złota,
for commercial purposes.
w celach komercyjnych.
coming from the south,
nielegalna wycinka drzew,
move through the park
przemieszczać się przez park,
nie zadzierało się
picture is out of focus
in a hurry, here's why.
w pośpiechu, a oto powód.
from the Brazilian Amazon.
w Amazonii brazylijskiej.
w Hawanie, na Kubie.
shouldn't mess with uncontacted Indians.
zadzierać z odizolowanymi Indianami.
on the Brazil-Peru border
na granicy brazylijsko-peruwiańskiej,
a very nasty business.
byście mogli porobić im zdjęcia.
groups to take their picture.
clothes, when you give them tools,
ubrania czy narzędzia,
on the Peru border,
sponsored by missionaries.
sponsorowane przez misje.
i nawrócić ludność na chrześcijaństwo.
and turn them into Christians.
z którymi nawiązano kontakt,
to the contacted tribes,
ancient shamanic wisdom
pradawnej mądrości szamańskiej
z ponad 30 plemionami.
w zagospodarowaniu i zwiększyliśmy ochronę
of ancestral rainforest.
pradawnej puszczy.
and cultural destiny.
środowiska i kultury.
as indigenous park rangers,
na lokalnych strażników leśnych,
moment nawiązania kontaktu.
longhouses, were burned.
zostały spalone.
slaughter uncontacted peoples
do mordowania odizolowanych plemion
disgusting human rights abuse
i odrażająca forma łamania praw człowieka
i trzeba z tym skończyć.
duchową satysfakcję,
it can be dangerous.
passed away recently
odizolowanych plemion.
the better rather than the worse.
a nie na gorsze.
ABOUT THE SPEAKER
Mark Plotkin - Amazonian ethnobotanistAs fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge.
Why you should listen
Mark Plotkin is an ethnobotanist, studying the traditional uses for plants in Central and South America forests. He works closely with shamans, community leaders who practice traditional healing techniques using plants and animals, learned over uncounted generations. But when forests are disrupted (by illegal logging, for instance), that knowledge risks being lost. Plotkin's work helps to collect and share shamanic learning, with a twofold goal: to preserve the rainforest by showing its value as a source of yet-to-be-discovered pharmaceuticals.
Plotkin pioneered his research working with the Trio Indians of southern Suriname, and has also worked with elder shamans from Mexico, Panama, Venezuela, Ecuador, Peru, Colombia and Brazil. He's the author of the best-selling book Tales of a Shaman's Apprentice. With his wife, Liliana Madrigal, he co-founded the Amazon Conservation Team, a group that helps indigenous people purchase and protect their sacred sites.
Mark Plotkin | Speaker | TED.com