TEDxWomen 2012
Shabana Basij-Rasikh: Dare to educate Afghan girls
Shabana Basij-Rasikh: Cürət edib əfqan qızlarını təhsillə təmin edin.
Filmed:
Readability: 3.1
1,085,179 views
Qızların məktəbə gizlincə getməli olduğu və yaxalanacaqları halda ölümü gözə aldıqları bir ölkə düşünün. Bu, Taliban rejimi dövründə Əfqanıstan idi, və təhlükənin izləri hələ də qalmaqdadır. 22 yaşlı Shabana Basij-Rasikh Əfqanıstanda qızlar üçün bir məktəb işlədir. Ailənin öz qızlarına inanmaq kimi vacib bir qərar qəbul etməsi və yerli təhlükəyə baxmayaraq qızına arxa duran bir atanın hekayəsindən bəhs edir. (TEDxWomen zamanı lentə alınıb)
Shabana Basij-Rasikh - Educator
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education. Full bio
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
When I was 11,
0
964
1440
11 yaşımdaydım.
00:18
I remember waking up one morning to the sound of joy in my house.
1
2404
4562
Səhərin birində, evimizdəki sevinc səslərinə oyandığım indiki kimi yadımdadır.
00:22
My father was listening to BBC News
2
6966
2471
Atam balaca boz radiosunda BBC Xəbərlərinə
00:25
on his small, gray radio.
3
9437
4174
qulaq asırdı.
00:29
There was a big smile on his face which was unusual then,
4
13611
2876
Üzündə o vaxt heç alışıq olmadığımız bir təbəssüm vardı,
00:32
because the news mostly depressed him.
5
16487
3971
çünki xəbərlər əksərən üzərdi onu.
00:36
"The Taliban are gone!" my father shouted.
6
20458
4885
"Taliban geri çəkildi!" - deyə qışqırdı atam.
00:41
I didn't know what it meant,
7
25343
2588
Bunun nə demək olduğunu başa düşmədim,
00:43
but I could see that my father was very, very happy.
8
27931
5186
amma atamın necə xoşbəxt olduğunu görə bilirdim.
00:49
"You can go to a real school now," he said.
9
33117
8511
"İndi əsl məktəbə gedə bilərsən", - dedi atam.
00:57
A morning that I will never forget.
10
41628
5169
Heç unuda bilməyəcəyim bir səhər idi.
01:02
A real school.
11
46797
5168
Əsl məktəbə getmək.
01:07
You see, I was six when the Taliban took over Afghanistan
12
51965
3108
Taliban Əfqanıstanı ələ keçirib qızlar üçün məktəbi
01:10
and made it illegal for girls to go to school.
13
55073
3523
qeyri-qanuniləşdirəndə cəmi 6 yaşım vardı.
01:14
So for the next five years, I dressed as a boy
14
58596
3108
Beləcə, sonrakı beş il ərzində, artıq təkbaşına çölə çıxması
01:17
to escort my older sister, who was no longer allowed
15
61704
2511
yasaqlanmış bacımı müşaiyət edərək gizli məktəbə getmək
01:20
to be outside alone, to a secret school.
16
64215
5414
üçün oğlan kimi geyinməli oldum.
01:25
It was the only way we both could be educated.
17
69629
4625
İkimizin də təhsil ala bilməmiz üçün tək yolumuz buydu.
01:30
Each day, we took a different route
18
74254
3234
Hər gün fərqli bir yoldan gedərdik ki,
01:33
so that no one would suspect where we were going.
19
77488
4023
heç kim hara getdiyimizdən şübhələnməsin.
01:37
We would cover our books in grocery bags
20
81511
2194
Kitablarımızı bazar torbalarına bükərdik,
01:39
so it would seem we were just out shopping.
21
83705
6136
sadəcə alış-verişə çıxdığımızı sansınlar deyə.
01:45
The school was in a house,
22
89841
2376
Məktəb bir evin içindəydi,
01:48
more than 100 of us packed in one small living room.
23
92217
5663
100-dən artıq adam bir balaca otağın içində paketlənmiş kimi.
01:53
It was cozy in winter but extremely hot in summer.
24
97880
5850
Qış vaxtı rahat idi, amma yayda dəhşət isti olardı.
01:59
We all knew we were risking our lives --
25
103730
2521
Müəllimlər, şagirdlər və valideynlərimiz- hamımız
02:02
the teacher, the students and our parents.
26
106251
4354
həyatımızı təhlükəyə atdığımızı bilirdik.
02:06
From time to time, the school would suddenly be canceled
27
110605
2373
Bəzən, Taliban şübhələndiyi üçün, məktəb qəfildən
02:08
for a week because Taliban were suspicious.
28
112978
3916
bir həftəlik bağlanardı.
02:12
We always wondered what they knew about us.
29
116894
2780
Həmişə haqqımızda nə isə bildiklərindən qorxardıq.
02:15
Were we being followed?
30
119674
3032
Görəsən, izləyirlərmi bizi?
02:18
Do they know where we live?
31
122706
3532
Harada yaşadığımızı bilirlərmi?
02:22
We were scared,
32
126238
2658
Qorxurduq,
02:24
but still, school was where we wanted to be.
33
128896
6926
amma yenə də, məktəb, olmaq istədiyimiz yer idi.
02:31
I was very lucky to grow up in a family
34
135822
3740
Mən əslində çox şanslı idim, təhsilə dəyər verən
02:35
where education was prized and daughters were treasured.
35
139562
6247
və qızlarını bir xəzinə sayan bir ailədə böyüdüyüm üçün.
02:41
My grandfather was an extraordinary man for his time.
36
145809
5151
Babam, öz dövrünə görə fövqəladə bir insan idi.
02:46
A total maverick from a remote province of Afghanistan,
37
150960
3479
Əfqanıstanın ucqar bir yerində yaşayan fərqli bir düşüncə sahibi,
02:50
he insisted that his daughter, my mom,
38
154439
3496
qızının, yəni anamın, məktəbə getməsi üçün israr etdi,
02:53
go to school, and for that he was disowned by his father.
39
157935
6413
və buna görə hətta atası tərəfindən övladlıqdan rədd edildi.
03:00
But my educated mother became a teacher.
40
164348
3510
Amma mənim təhsil görmüş anam müəllim oldu.
03:03
There she is.
41
167858
3026
Odur.
03:06
She retired two years ago, only to turn our house
42
170884
2667
İki il əvvəl təqaüdə çıxdı, və evimizi
03:09
into a school for girls and women in our neighborhood.
43
173551
5378
qonşuluqdakı qızlar və qadınlar üçün bir məktəbə çevirdi.
03:14
And my father -- that's him --
44
178929
4388
Və atam - budur -
03:19
he was the first ever in his family to receive an education.
45
183317
6901
ailəsində təhsil görmüş ilk fərd idi.
03:26
There was no question that his children
46
190218
2109
Qızları da daxil, onun uşaqlarının da
03:28
would receive an education, including his daughters,
47
192327
5089
təhsil alacağına heç şübhə yox idi.
03:33
despite the Taliban, despite the risks.
48
197416
4420
Taliban təhlükəsinə baxmayaraq, riskləri gözə alaraq.
03:37
To him, there was greater risk in not educating his children.
49
201836
8346
Ona görə, uşaqlarının təhsil almaması daha təhlükəli idi.
03:46
During Taliban years, I remember
50
210182
3128
Taliban illərində, yadıma gəlir,
03:49
there were times I would get so frustrated by our life
51
213310
5093
vaxtlar olurdu, həyatımızdan, həmişə qorxu içində olmaqdan
03:54
and always being scared and not seeing a future.
52
218403
3952
və gələcəkdən bir işıq görməməkdən usanardım.
03:58
I would want to quit,
53
222355
3054
Hər şeydən əlimi üzməyim gələrdi.
04:01
but my father,
54
225409
3136
Atam isə,
04:04
he would say,
55
228545
2509
deyərdi,
04:06
"Listen, my daughter,
56
231054
2105
"Dinlə, qızım,
04:09
you can lose everything you own in your life.
57
233159
3316
həyatındakı hər bir şeyi itirə bilərsən.
04:12
Your money can be stolen. You can be forced to leave your home during a war.
58
236475
4205
Pulun-paran oğurlana bilər. Savaşlar içində evini tərk etməyə məcbur qoyula bilərsən.
04:16
But the one thing that will always remain with you
59
240680
2781
Ancaq səninlə daim qalacaq olan tək şey
04:19
is what is here,
60
243461
3308
burdakıdır,
04:22
and if we have to sell our blood to pay your school fees,
61
246769
4916
və əgər sənin məktəb xərclərini ödəmək üçün qanımızı belə satmalı olsaq,
04:27
we will.
62
251685
3221
satıb səni məktəbə göndərəcəyik.
04:30
So do you still not want to continue?"
63
254906
5082
İndi, hələ də davam etməməkdə israrlısanmı?"
04:35
Today I am 22.
64
259988
3128
Bu gün 22 yaşındayam.
04:39
I was raised in a country that has been destroyed
65
263116
2770
On illərlə davam edən müharibədə dağıdılmış
04:41
by decades of war.
66
265886
3170
bir ölkədə böyümüşəm.
04:44
Fewer than six percent of women my age have made it beyond high school,
67
269056
5141
Yaşıdlarımın ancaq 6%-dən azı orta məktəbi bitirə bilib,
04:50
and had my family not been so committed to my education,
68
274197
2465
və əgər ailəm təhsilimin ardınca bu qədər getməsəydi,
04:52
I would be one of them.
69
276662
2604
mən də bunu bacarmazdım.
04:55
Instead, I stand here a proud graduate of Middlebury College.
70
279266
5315
Əvəzində, mən, burada, sizin qarşınızda məğrur bir Middlebury Collec məzunu olaraq dayanıram.
05:00
(Applause)
71
284581
10013
(Alqış)
05:10
When I returned to Afghanistan, my grandfather,
72
294594
2948
Əfaqınsatana qayıtdıqda, məni ilk təbrik edən
05:13
the one exiled from his home for daring to educate his daughters,
73
297542
4579
kəslərdən biri, qızını məktəbə göndərdiyinə görə
05:18
was among the first to congratulate me.
74
302121
3494
sürgün olunmuş öz babam idi.
05:21
He not only brags about my college degree,
75
305615
2630
O, ancaq məzun olduğuma görə deyil,
05:24
but also that I was the first woman,
76
308245
2209
həm də Kabil küçələrində
05:26
and that I am the first woman
77
310454
1722
onu maşınla gəzdirən ilk qadın olduğuma
05:28
to drive him through the streets of Kabul.
78
312176
3502
görə öyünür.
05:31
(Applause)
79
315678
5362
(Alqış)
05:36
My family believes in me.
80
321040
2649
Ailəm mənə inanır.
05:39
I dream big, but my family dreams even bigger for me.
81
323689
4950
Böyük xəyallarım var, ailəmin mənim üçün xəyalları isə daha böyükdür.
05:44
That's why I am a global ambassador for 10x10,
82
328639
4467
Buna görə də, 10x10 adlı qadınlara təhsil amaclı
05:49
a global campaign to educate women.
83
333106
2764
bir qlobal kampaniyasının elçisiyəm.
05:51
That's why I cofounded SOLA,
84
335870
2579
Buna görədir ki, qadınların
05:54
the first and perhaps only boarding school
85
338449
2467
məktəbə getməsinin hələ də riskli olduğu bir ölkədə,
05:56
for girls in Afghanistan,
86
340916
1729
Əfqanıstanda, ilk yatılı məktəb
05:58
a country where it's still risky for girls to go to school.
87
342645
5637
olan SOLA-nın qurucularındanam.
06:04
The exciting thing is that I see students at my school
88
348282
3765
Ən gözəli də budur ki, məktəbimdə içlərində
06:07
with ambition grabbing at opportunity.
89
352047
5628
imkanlardan yararlanma eşqi olan tələbələr görürəm.
06:13
And I see their parents and their fathers
90
357675
2927
Və valideynlərinin, atalarının, atamın mənə
06:16
who, like my own, advocate for them,
91
360602
4578
etdiyi kimi, bütün qarşı çıxanlara baxmayaraq
06:21
despite and even in the face of daunting opposition.
92
365180
8932
öz qızlarına necə dəstək olduqlarını görürəm.
06:30
Like Ahmed. That's not his real name,
93
374112
2706
Eynən Əhməd kimi. Sizə onun
06:32
and I cannot show you his face,
94
376818
2628
üzünü və həqiqi adını deyə bilmirəm,
06:35
but Ahmed is the father of one of my students.
95
379446
3645
ancaq o, tələbələrimdən birinin atasıdır.
06:38
Less than a month ago, he and his daughter
96
383091
3836
Təxminən bir ay əvvəl, qızı ilə birlikdə SOLA-dan
06:42
were on their way from SOLA to their village,
97
386927
3334
kəndlərinə gedərkən, yol kənarındakı
06:46
and they literally missed being killed
98
390261
6493
bomba partlamasında ölməkdən onları
06:52
by a roadside bomb by minutes.
99
396754
4782
bir neçə dəqiqə ayırdı.
06:57
As he arrived home, the phone rang,
100
401536
3403
Evə çatanda telefonları çaldı və
07:00
a voice warning him
101
404939
2695
telefondakı səs onu,
07:03
that if he sent his daughter back to school,
102
407634
3395
qızını məktəbə göndərməyə davam edəcəyi halda,
07:06
they would try again.
103
411029
2777
partlayışın təkrarlanacağı ilə hədələdi.
07:09
"Kill me now, if you wish," he said,
104
413806
3902
O isə, "İstəyirsinizsə, indi öldürün məni," - dedi,
07:13
"but I will not ruin my daughter's future
105
417708
3894
"ancaq sizin geridəqalmış və köhnə fikirlərinizə
07:17
because of your old and backward ideas."
106
421602
4832
görə qızımın gələcəyini korlayacaq deyiləm."
07:22
What I've come to realize about Afghanistan,
107
426434
2369
Zamanla Əfqanıstan barədə kəşf etdiyim şey,
07:24
and this is something that is often dismissed in the West,
108
428803
3520
bəzən Qərblilər tərəfindən gözardı edilən fakt -
07:28
that behind most of us who succeed
109
432323
3223
uğuru yaxalamış hər birimizin arxasında
07:31
is a father who recognizes the value in his daughter
110
435546
7363
qızının dəyərini bilib onun uğurunu öz uğuru sayan
07:38
and who sees that her success is his success.
111
442909
4627
bir atanın dayanmasıdır.
07:43
It's not to say that our mothers aren't key in our success.
112
447536
3938
Hərçənd analarımızın uğurumuzun açarı olmadığı anlamına gəlməz bu.
07:47
In fact, they're often the initial and convincing negotiators
113
451474
4536
Əslində, ataları qızlarının parlaq gələcəyinə inandıran
07:51
of a bright future for their daughters,
114
456010
3340
və yönləndirən əksərən analardır.
07:55
but in the context of a society like in Afghanistan,
115
459350
3411
Ancaq Əfqənistandakı kimi bir cəmiyyətdə,
07:58
we must have the support of men.
116
462761
3420
kişilərin dəstəyi labüddür.
08:02
Under the Taliban, girls who went to school
117
466181
3550
Taliban dövründə məktəbə gedən qızların sayı
08:05
numbered in the hundreds --
118
469731
1792
yüzlərlə ölçülürdü -
08:07
remember, it was illegal.
119
471523
2338
bildiyiniz kimi, bu, qeyr-qanuni buyurulmuşdu.
08:09
But today, more than three million girls are in school in Afghanistan.
120
473861
5492
Hal-hazırda isə, Əfqanıstanda məktəbə gedən qızların sayı 3 milyondan çoxdur.
08:15
(Applause)
121
479353
7247
(Alqış)
08:22
Afghanistan looks so different from here in America.
122
486600
6151
Əfqanıstan Amerikadan baxınca çox fərqli görünür.
08:28
I find that Americans see the fragility in changes.
123
492751
4972
Amerikanların dəyişiklərdəki dayanıqsızlıqları gördüklərini anlayıram.
08:33
I fear that these changes will not last
124
497723
3050
Bu dəyişikliklərin ABŞ ordusu çəkildikdən sonra çox
08:36
much beyond the U.S. troops' withdrawal.
125
500773
4492
uzun çəkməyəcəyindən qorxuram.
08:41
But when I am back in Afghanistan,
126
505265
3653
Ancaq mən Əfqanıstana qayıdıb
08:44
when I see the students in my school
127
508918
4785
məktəbdə uşaqları və onlara dəstək olub
08:49
and their parents who advocate for them,
128
513703
2640
ruhlandıran valideyinlərini görəndə,
08:52
who encourage them, I see a promising future
129
516343
4467
işıqlı bir gələcəyə və
08:56
and lasting change.
130
520810
3300
davamlı bir dəyişikliyə olan inamım artır.
09:00
To me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities,
131
524110
8467
Mənə görə, Əfqanıstan ümidlərin və sərhədsiz imkanların ölkəsidir,
09:08
and every single day
132
532577
3412
və SOLA-da oxuyan qızlar da
09:11
the girls of SOLA remind me of that.
133
535989
3408
bunu hər gün mənə bir daha andırırlar.
09:15
Like me, they are dreaming big.
134
539397
3207
Onlar da mənim kimi böyük xəyallar qururlar.
09:18
Thank you.
135
542604
1711
Çox sağ olun.
09:20
(Applause)
136
544315
10877
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Shabana Basij-Rasikh - EducatorShabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education.
Why you should listen
Shabana Basij-Rasikh was born and raised in Kabul, Afghanistan. Under the Taliban, she dressed as a boy to escort her older sister to a secret school -- with dire consequences if they were caught. She attended a high school in America under the YES exchange program, and graduated from Middlebury College in Vermont. During college, she founded HELA, a nonprofit organization dedicated to empowering Afghan women through education. She also raised funds through foundations and public talks across the US to build a high school for girls in her ancestral village, and to build wells on the outskirts of Kabul to give communities access to clean drinking water.
An enthusiast of systemic change and community impact, Basij-Rasikh was selected as one of Glamour's Top 10 College Women of 2010, and was awarded the Vermont Campus Compact 2011 Kunin Public Award for outstanding public service, effective leadership and community-building. Now, Shabana has joined 10×10 as a Global Ambassador, supporting a global action campaign that links nonprofits, corporations, philanthropists, policy leaders, global influencers and grassroots activists in a movement to support girls’ education. She is managing director of SOLA (School of Leadership, Afghanistan), a nonprofit that helps exceptional young Afghan women access education worldwide and jobs back home.
Shabana Basij-Rasikh | Speaker | TED.com