ABOUT THE SPEAKER
Shabana Basij-Rasikh - Educator
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education.

Why you should listen

Shabana Basij-Rasikh was born and raised in Kabul, Afghanistan. Under the Taliban, she dressed as a boy to escort her older sister to a secret school -- with dire consequences if they were caught. She attended a high school in America under the YES exchange program, and graduated from Middlebury College in Vermont. During college, she founded HELA, a nonprofit organization dedicated to empowering Afghan women through education. She also raised funds through foundations and public talks across the US to build a high school for girls in her ancestral village, and to build wells on the outskirts of Kabul to give communities access to clean drinking water.

An enthusiast of systemic change and community impact, Basij-Rasikh was selected as one of Glamour's Top 10 College Women of 2010, and was awarded the Vermont Campus Compact 2011 Kunin Public Award for outstanding public service, effective leadership and community-building. Now, Shabana has joined 10×10 as a Global Ambassador, supporting a global action campaign that links nonprofits, corporations, philanthropists, policy leaders, global influencers and grassroots activists in a movement to support girls’ education. She is managing director of SOLA (School of Leadership, Afghanistan), a nonprofit that helps exceptional young Afghan women access education worldwide and jobs back home.

More profile about the speaker
Shabana Basij-Rasikh | Speaker | TED.com
TEDxWomen 2012

Shabana Basij-Rasikh: Dare to educate Afghan girls

Шабана Басидж-Расих: Ауған әйелдерін оқытудағы қиындықтар

Filmed:
1,085,179 views

Қыздары мектепке өлім қорқынышымен баратын елді көз алдыңызға елестетіңізші. Ауғанстанда талибандар кезінде дәл осылай болған. Бұл жайт қазір де байқалады. 22 жастағы Шабана Басидж-Расих Ауғанстандағы қыздар мектебінің құрылтайшысы. Ол өз қыздарына сенетін, бағалайтын отбасымен мақтанады және қорқыныштарға қарсы тұрған ержүрек әкенің оқиғасын айтып береді. (TEDxWomen-де түсірілген)
- Educator
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
When I was 11,
0
964
1440
11 жасымда
00:18
I remember waking up one morning to the sound of joy in my house.
1
2404
4562
үйімдегі қуанышты дауыстан
таңертең оянғаным әлі есімде.
00:22
My father was listening to BBC News
2
6966
2471
Әкем кішкентай,
сұр радиосынан
00:25
on his small, gray radio.
3
9437
4174
BBC жаңалықтарын
тыңдайтын.
00:29
There was a big smile on his face which was unusual then,
4
13611
2876
Оны жүзінде сол кезде әдеттен тыс
00:32
because the news mostly depressed him.
5
16487
3971
қуаныш бар еді.
00:36
"The Taliban are gone!" my father shouted.
6
20458
4885
Әкем: «Талибандар кетті!» - деп
айқайлап жіберді.
00:41
I didn't know what it meant,
7
25343
2588
Мұның не екенін түсінбесем де,
00:43
but I could see that my father was very, very happy.
8
27931
5186
әкемнің бақытты жүзін көрдім.
00:49
"You can go to a real school now," he said.
9
33117
8511
Ол: «Енді сен мектепке бара аласың»
- деді.
00:57
A morning that I will never forget.
10
41628
5169
Сол күнгі таңғы мезгілді ешқашан
ұмытпаймын.
01:02
A real school.
11
46797
5168
Кәдімгі шын мектеп.
01:07
You see, I was six when the Taliban took over Afghanistan
12
51965
3108
Талибандар Ауғанстанды басып алып,
01:10
and made it illegal for girls to go to school.
13
55073
3523
қыздарға мектепке баруға тыйым салған
уақытта алты жаста едім.
01:14
So for the next five years, I dressed as a boy
14
58596
3108
Одан кейінгі бес жылда
әпкемді мектепке апару үшін
01:17
to escort my older sister, who was no longer allowed
15
61704
2511
ұл болып киініп жүрдім.
01:20
to be outside alone, to a secret school.
16
64215
5414
Елден құпия мектепке баратынбыз.
01:25
It was the only way we both could be educated.
17
69629
4625
Тек осылай ғана біз екеуміз де
білім ала алатын едік.
01:30
Each day, we took a different route
18
74254
3234
Біз күнде жүретін жолымызды
01:33
so that no one would suspect where we were going.
19
77488
4023
өзгелер біліп қоймасын
деп өзгертіп отырдық.
01:37
We would cover our books in grocery bags
20
81511
2194
Кітаптарымызды азық-түлік
сөмкесіне салдық,
01:39
so it would seem we were just out shopping.
21
83705
6136
сонда жай ғана дүкенге шыққан сияқты
болып көрінетінбіз.
01:45
The school was in a house,
22
89841
2376
Мектеп үйдің ішінде болатын,
01:48
more than 100 of us packed in one small living room.
23
92217
5663
100-ден аса адам кішкентай бір бөлмеде
отыратынбыз.
01:53
It was cozy in winter but extremely hot in summer.
24
97880
5850
Қыста бұл ыңғайлы еді, ал жазда шыдау
мүмкін болмайтын.
01:59
We all knew we were risking our lives --
25
103730
2521
Біз, ұстаздарымыз, ата-аналарымыз –
02:02
the teacher, the students and our parents.
26
106251
4354
бәріміз де өмірімізді тәуекелге тігіп
отырғанымызды білдік.
02:06
From time to time, the school would suddenly be canceled
27
110605
2373
Кей кезде Талибандардың күдіктенуінен,
02:08
for a week because Taliban were suspicious.
28
112978
3916
сабақ болмай қалатын.
02:12
We always wondered what they knew about us.
29
116894
2780
Біз туралы біле ме екен
деп уайымдайтынбыз.
02:15
Were we being followed?
30
119674
3032
Бізді аңдып жүр ме?
02:18
Do they know where we live?
31
122706
3532
Біздің қайда тұратынымызды біле ме?
02:22
We were scared,
32
126238
2658
Біз қорықтық,
02:24
but still, school was where we wanted to be.
33
128896
6926
бірақ, сонда да мектепке барғымыз келетін.
02:31
I was very lucky to grow up in a family
34
135822
3740
Білімді құрметтейтін,
02:35
where education was prized and daughters were treasured.
35
139562
6247
ал қыздарына қазынадай қарайтын отбасында
туғаныма бақыттымын.
02:41
My grandfather was an extraordinary man for his time.
36
145809
5151
Менің атам өз заманының
ерекше адамы болатын.
02:46
A total maverick from a remote province of Afghanistan,
37
150960
3479
Ауғанстанның шалғай ауылынан шыққан
абсолютті авантюрист,
02:50
he insisted that his daughter, my mom,
38
154439
3496
ол қызының, яғни анамның сабаққа баруын
талап етемін деп,
02:53
go to school, and for that he was disowned by his father.
39
157935
6413
өз әкесінің қарсылығына тап болған адам.
03:00
But my educated mother became a teacher.
40
164348
3510
Осылайша менің білімді анам ұстаз болды.
03:03
There she is.
41
167858
3026
Міне, ол суретте.
03:06
She retired two years ago, only to turn our house
42
170884
2667
Ол 2 жыл бұрын жұмыстан шығып,
03:09
into a school for girls and women in our neighborhood.
43
173551
5378
үйімізді көрші қыздар мен әйелдерді оқыту
үшін мектепке айналдырды.
03:14
And my father -- that's him --
44
178929
4388
Менің әкем — міне ол —
03:19
he was the first ever in his family to receive an education.
45
183317
6901
отбасындағы бірінші болып білім алған
адам.
03:26
There was no question that his children
46
190218
2109
Оның алдында қыздарды қоса алғанда,
03:28
would receive an education, including his daughters,
47
192327
5089
балалары білім ала ма деген сұрақ
туған емес,
03:33
despite the Taliban, despite the risks.
48
197416
4420
Талибандардың қоқан-лоққысына қарамай,
тәуекелге бел буып мектепке берген.
03:37
To him, there was greater risk in not educating his children.
49
201836
8346
Ол үшін балалары білім алмаса,
сол қорқыныш болар еді.
03:46
During Taliban years, I remember
50
210182
3128
Талибандар басқарған жылдары
03:49
there were times I would get so frustrated by our life
51
213310
5093
өмірден көңілімнің қалғаны соншалық,
үнемі қорқынышта болып,
03:54
and always being scared and not seeing a future.
52
218403
3952
өз болашағымды мүлде елестете алмайтын
кездер әлі есімде.
03:58
I would want to quit,
53
222355
3054
Мен бәрін де тастағым келетін
04:01
but my father,
54
225409
3136
бірақ, әкем
04:04
he would say,
55
228545
2509
былай дейтін:
04:06
"Listen, my daughter,
56
231054
2105
«Мені тыңда, қызым,
04:09
you can lose everything you own in your life.
57
233159
3316
сен өміріңдегі бардың бәрін жоғалтуың
мүмкін.
04:12
Your money can be stolen. You can be forced to leave your home during a war.
58
236475
4205
Ақшаңды ұрлауы мүмкін, соғыс кезінде
үйіңді де тастауға тура келеді,
04:16
But the one thing that will always remain with you
59
240680
2781
бірақ бір нәрсе өзіңмен қалады,
04:19
is what is here,
60
243461
3308
ол сенің басыңдағы нәрсе,
04:22
and if we have to sell our blood to pay your school fees,
61
246769
4916
егер де сенің білім алуың үшін,
бізге қан сатуға тура келсе,
04:27
we will.
62
251685
3221
біз оған да дайынбыз.
04:30
So do you still not want to continue?"
63
254906
5082
Сенің әлі де білім алғың келмей ме?»
04:35
Today I am 22.
64
259988
3128
Қазір менің жасым 22-де.
04:39
I was raised in a country that has been destroyed
65
263116
2770
Мен ондаған жылға созылған соғыстың
04:41
by decades of war.
66
265886
3170
әсерінен қираған елде өстім.
04:44
Fewer than six percent of women my age have made it beyond high school,
67
269056
5141
Менің жасымдағы әйелдердің 6%-дан
азы ғана мектепті бітірді,
04:50
and had my family not been so committed to my education,
68
274197
2465
егер де менің де отбасымда
білім бағаланбаса,
04:52
I would be one of them.
69
276662
2604
мен де солардың қатарында болар едім.
04:55
Instead, I stand here a proud graduate of Middlebury College.
70
279266
5315
Бірақ, осында тұрғаныма және Миддлбери
колледжін бітіргенім үшін қуанамын.
05:00
(Applause)
71
284581
10013
(Қол соғу)
05:10
When I returned to Afghanistan, my grandfather,
72
294594
2948
Ауғанстанға қайта келгенімде,
05:13
the one exiled from his home for daring to educate his daughters,
73
297542
4579
қыздарына білім беремін дегені үшін,
үй іші теріс айналған атам,
05:18
was among the first to congratulate me.
74
302121
3494
мені құттықтағандардың алғашқысы болды.
05:21
He not only brags about my college degree,
75
305615
2630
Ол тек қана менің білім алғаным
үшін ғана емес,
05:24
but also that I was the first woman,
76
308245
2209
сонымен қатар Кабул көшелері бойымен
05:26
and that I am the first woman
77
310454
1722
оны машинамен алып жүрген,
05:28
to drive him through the streets of Kabul.
78
312176
3502
иә машина айдаған ең алғашқы әйел
болғаным үшін де мақтанды.
05:31
(Applause)
79
315678
5362
(Қол соғу)
05:36
My family believes in me.
80
321040
2649
Отбасым маған сенеді.
05:39
I dream big, but my family dreams even bigger for me.
81
323689
4950
Көп нәрсені армандаймын, бірақ
отбасым мен үшін үлкен нәрселерді тілейді.
05:44
That's why I am a global ambassador for 10x10,
82
328639
4467
Міне, сондықтан да әйелдерді оқытуға
бағытталған халықаралық
05:49
a global campaign to educate women.
83
333106
2764
10х10 компаниясының халықаралық елшісімін.
05:51
That's why I cofounded SOLA,
84
335870
2579
Міне, сондықтан да қыздарға
05:54
the first and perhaps only boarding school
85
338449
2467
әлі де мектепке бару қауіпті болып
саналатын,
05:56
for girls in Afghanistan,
86
340916
1729
Ауғанстандағы қыздарға арналған,
05:58
a country where it's still risky for girls to go to school.
87
342645
5637
SOLA мектеп-пансионы
құрылтайшысының бірімін.
06:04
The exciting thing is that I see students at my school
88
348282
3765
Ең қызығы — мектебімнің осы мүмкіндікті
жібергісі келмейтін
06:07
with ambition grabbing at opportunity.
89
352047
5628
оқушыларын көру.
06:13
And I see their parents and their fathers
90
357675
2927
Әйелдің білім алуына қатысты
теріс ойларға қарамастан,
06:16
who, like my own, advocate for them,
91
360602
4578
олардың ата-анам сияқты,
06:21
despite and even in the face of daunting opposition.
92
365180
8932
қолдап отырған ата-аналарының, әкелерінің
барын көріп отырмын
06:30
Like Ahmed. That's not his real name,
93
374112
2706
Ахмед сияқты. Бұл оның шын аты емес,
06:32
and I cannot show you his face,
94
376818
2628
бірақ сіздерге оның жүзін
көрсете аламаймын.
06:35
but Ahmed is the father of one of my students.
95
379446
3645
Ахмед — оқушыларымның бірінің әкесі.
06:38
Less than a month ago, he and his daughter
96
383091
3836
Жарты ай бұрын, қызы екеуі
06:42
were on their way from SOLA to their village,
97
386927
3334
ауылдарына SOLA-дан қайтып келе жатқанда,
06:46
and they literally missed being killed
98
390261
6493
сол кезде жол бойына қойылған
06:52
by a roadside bomb by minutes.
99
396754
4782
бомбаның жарылысынан қаза бола жаздады.
06:57
As he arrived home, the phone rang,
100
401536
3403
Ол үйіне кіре салған бетте
телефон шырылдап,
07:00
a voice warning him
101
404939
2695
арғы шетіндегі дауыс:
07:03
that if he sent his daughter back to school,
102
407634
3395
"Егер тағы да қызыңды мектепке жіберсең,
07:06
they would try again.
103
411029
2777
тағы да өлтіруге тырысамыз", - деді.
07:09
"Kill me now, if you wish," he said,
104
413806
3902
«Егер өлтіргілерің келсе,
қазір өлтіріңдер,
07:13
"but I will not ruin my daughter's future
105
417708
3894
бірақ, сендердің ескірген және
артта қалған сенімдерің үшін
07:17
because of your old and backward ideas."
106
421602
4832
қызымның болашағын құртпаймын», —
деп жауап берді.
07:22
What I've come to realize about Afghanistan,
107
426434
2369
Міне, менің Ауғанстанда түсінгенім осы,
07:24
and this is something that is often dismissed in the West,
108
428803
3520
және Батыста бұл туралы көп айтылмайды
07:28
that behind most of us who succeed
109
432323
3223
Көбіміздің артымызда,
07:31
is a father who recognizes the value in his daughter
110
435546
7363
өз қызының қадірін білетін,
07:38
and who sees that her success is his success.
111
442909
4627
қызының жеңісі – өз жеңісі деп білетін
әкелер тұр.
07:43
It's not to say that our mothers aren't key in our success.
112
447536
3938
Бірақ аналарымыз жеңіске жетуімізге
көмектеспейді дегенім емес.
07:47
In fact, they're often the initial and convincing negotiators
113
451474
4536
Алғаш қыздарының болашағын
07:51
of a bright future for their daughters,
114
456010
3340
ойлайтындар дәл осылар,
07:55
but in the context of a society like in Afghanistan,
115
459350
3411
бірақ Ауғанстан сияқты елде
07:58
we must have the support of men.
116
462761
3420
біз ер адамдардың қолдауына
ие болуымыз керек.
08:02
Under the Taliban, girls who went to school
117
466181
3550
Талибандар басқарған кезде,
мектепке баратын қыздар саны
08:05
numbered in the hundreds --
118
469731
1792
бар-жоғы бірнеше жүз болды,
08:07
remember, it was illegal.
119
471523
2338
бірақ бұның заңсыз болғандығын
ұмытпаңыздар.
08:09
But today, more than three million girls are in school in Afghanistan.
120
473861
5492
Қазіргі кезде Ауғанстанда 3 млн.
қыз мектепке барады.
08:15
(Applause)
121
479353
7247
(Қол соғу)
08:22
Afghanistan looks so different from here in America.
122
486600
6151
Америкадан Ауғанстан мүлдем басқаша.
08:28
I find that Americans see the fragility in changes.
123
492751
4972
Америкалықтар бұл өзгерісті
уақытша деп ойлайды.
08:33
I fear that these changes will not last
124
497723
3050
Көп өзгеріс Америка әскері
шығарылған соң,
08:36
much beyond the U.S. troops' withdrawal.
125
500773
4492
ұзақ уақытқа бармай ма деп қорқамын.
08:41
But when I am back in Afghanistan,
126
505265
3653
Бірақ Ауғанстанға қайтып келген соң,
08:44
when I see the students in my school
127
508918
4785
мектебімде оқып жатқандар мен
08:49
and their parents who advocate for them,
128
513703
2640
оларды қолдап, көтеріп отырған
ата-аналарды көремін.
08:52
who encourage them, I see a promising future
129
516343
4467
ұзақ мерзімді өзгерістер мен
08:56
and lasting change.
130
520810
3300
келешегі бар болашақты көріп отырмын.
09:00
To me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities,
131
524110
8467
Мен үшін Ауғанстан — үміт пен
шексіз мүмкіндік елі
09:08
and every single day
132
532577
3412
және күн сайын
09:11
the girls of SOLA remind me of that.
133
535989
3408
SOLA оқушылары есіме осыны салып отырады.
09:15
Like me, they are dreaming big.
134
539397
3207
Мен сияқты, олар да көп нәрсені
армандайды.
09:18
Thank you.
135
542604
1711
Рақмет.
09:20
(Applause)
136
544315
10877
(Қол соғу)
Translated by Nursultan Aubakirov
Reviewed by Aigul Kozhantaeva

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Shabana Basij-Rasikh - Educator
Shabana Basij-Rasikh helps girls and young women in Afghanistan get an education.

Why you should listen

Shabana Basij-Rasikh was born and raised in Kabul, Afghanistan. Under the Taliban, she dressed as a boy to escort her older sister to a secret school -- with dire consequences if they were caught. She attended a high school in America under the YES exchange program, and graduated from Middlebury College in Vermont. During college, she founded HELA, a nonprofit organization dedicated to empowering Afghan women through education. She also raised funds through foundations and public talks across the US to build a high school for girls in her ancestral village, and to build wells on the outskirts of Kabul to give communities access to clean drinking water.

An enthusiast of systemic change and community impact, Basij-Rasikh was selected as one of Glamour's Top 10 College Women of 2010, and was awarded the Vermont Campus Compact 2011 Kunin Public Award for outstanding public service, effective leadership and community-building. Now, Shabana has joined 10×10 as a Global Ambassador, supporting a global action campaign that links nonprofits, corporations, philanthropists, policy leaders, global influencers and grassroots activists in a movement to support girls’ education. She is managing director of SOLA (School of Leadership, Afghanistan), a nonprofit that helps exceptional young Afghan women access education worldwide and jobs back home.

More profile about the speaker
Shabana Basij-Rasikh | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee