TEDxWomen 2011
Jane Fonda: Life's third act
Ջեյն Ֆոնդա: Կյանքի երրորդ շրջան
Filmed:
Readability: 3.9
2,712,903 views
Մարդկային մեկ սերնդի ընթացքում կյանքի տևողությունը ավելացել է 30 տարով, և այս տարիներին չպետք է վերապահումով մոտենալ կամ էլ համարել դրանք որպես ախտաբանություն: TEDxWomen համաժողովի ընթացքում Ջեյն Ֆոնդան փորձում է պարզել, թե ինչպես ենք պարտաստվում անցկացնել մեր կյանքի այս նոր ժամանակաշրջանը:
Jane Fonda - Actor and activist
Jane Fonda has had three extraordinary careers (so far): Oscar-winning actor, fitness guru, impassioned activist. Full bio
Jane Fonda has had three extraordinary careers (so far): Oscar-winning actor, fitness guru, impassioned activist. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
There have been many revolutions
0
0
2000
Անցյալ դարում բազմաթիվ հեղափոխություններ են
00:17
over the last century,
1
2000
2000
տեղի ունեցել,
00:19
but perhaps none as significant
2
4000
2000
սակայն ոչ մեկը այդքան նշանակալից չի եղել,
00:21
as the longevity revolution.
3
6000
3000
որքան երկարակեցության հեղափոխությունը:
00:24
We are living on average today
4
9000
2000
Այսօր մենք մեր նախնիներից
00:26
34 years longer than our great-grandparents did.
5
11000
3000
միջին հաշվով 34 տարով երկար ենք ապրում:
00:29
Think about that.
6
14000
2000
Մտածեք այդ մասին:
00:31
That's an entire second adult lifetime
7
16000
3000
Եվս մեկ ամբողջ կյանք է
00:34
that's been added to our lifespan.
8
19000
2000
ավելացել մեր կյանքին:
00:36
And yet, for the most part,
9
21000
2000
Սակայն մեծ մասամբ մեր հասարակությունը
00:38
our culture has not come to terms with what this means.
10
23000
3000
դեռևս լիովին չի գիտակցել, թե ինչ է դա նշանակում:
00:41
We're still living with the old paradigm
11
26000
3000
Մենք դեռ ապրում ենք` համաձայն տարիքը ներկայացնող նախկին կաղապարի,
00:44
of age as an arch.
12
29000
2000
որտեղ տարիքը դիտվում է որպես աղեղնաձև կամար:
00:46
That's the metaphor, the old metaphor.
13
31000
2000
Սա է փոխաբերությունը, այդ հնացած փոխաբերությունը:
00:48
You're born, you peak at midlife
14
33000
2000
Դուք ծնվում եք, հասնում եք կյանքի միջին ծաղկուն շրջանին
00:50
and decline into decrepitude.
15
35000
2000
և այդտեղից գլորվում դեպի զառամություն:
00:52
(Laughter)
16
37000
2000
(Ծիծաղ)
00:54
Age as pathology.
17
39000
2000
Տարիքը դիտվում է որպես պաթոլոգիա (ախտաբանություն):
00:56
But many people today --
18
41000
2000
Սակայն այսօր շատ մարդիկ`
00:58
philosophers, artists, doctors, scientists --
19
43000
3000
փիլիսոփաներ, արվեստագետներ, բժիշկներ և գիտնականներ,
01:01
are taking a new look at what I call the third act,
20
46000
3000
մի նոր հայացքով են նայում նրան, ինչը ես անվանում եմ կյանքի երրորդ շրջան`
01:04
the last three decades of life.
21
49000
3000
կյանքի վերջին երեք տասնամյակը:
01:07
They realize that this is actually a developmental stage of life
22
52000
5000
Նրանք գիտակցում են, որ սա կյանքի զարգացման որոշակի շրջան է`
01:12
with its own significance --
23
57000
2000
միայն իրեն բնորոշ կարևորությամբ:
01:14
as different from midlife
24
59000
3000
Այն տարբերվում է միջին տարիքից այնպես,
01:17
as adolescence is from childhood.
25
62000
3000
ինչպես պատանեկությունը` մանկությունից:
01:20
And they are asking -- we should all be asking --
26
65000
3000
Եվ մարդիկ հարցնում են, (մենք բոլորս ենք պարտավոր հարցնել)
01:23
how do we use this time?
27
68000
3000
թե ինչպե՞ս պետք է օգտագործենք այս ժամանակահատվածը:
01:26
How do we live it successfully?
28
71000
2000
Ին՞չ պետք է անենք, որպեզսի այս ժամանակահատվածը առավելագույնս մեր օգտին օգտագործենք:
01:28
What is the appropriate new metaphor
29
73000
2000
Ո՞րն է տարիքը բնութագրող նոր
01:30
for aging?
30
75000
2000
ամենահարմար փոխաբերությունը:
01:32
I've spent the last year researching and writing about this subject.
31
77000
3000
Անցյալ տարվա ընթացքում ես ուսումնասիրություններ եմ անցկացրել և գրել այս թեմայի շուրջ:
01:35
And I have come to find
32
80000
2000
Եվ ես եկել եմ այն կարծիքին,
01:37
that a more appropriate metaphor for aging
33
82000
4000
որ ծերացման ավելի նպատակահարմար փոխաբերությունը
01:41
is a staircase --
34
86000
2000
«աստիճանն» է`
01:43
the upward ascension of the human spirit,
35
88000
4000
մարդկային ոգու վեր խոյացող բարձունքը,
01:47
bringing us into wisdom, wholeness
36
92000
2000
որը մեզ հասցնում է իմաստության, ամբողջականության
01:49
and authenticity.
37
94000
2000
և իսկության:
01:51
Age not at all as pathology;
38
96000
2000
Տարիքն այլևս ախտաբանություն չէ.
01:53
age as potential.
39
98000
2000
Տարիքը ներուժ է:
01:55
And guess what?
40
100000
2000
Եվ գիտե՞ք ինչ:
01:57
This potential is not for the lucky few.
41
102000
2000
Այն հնարավորություն է ոչ միայն ընտրյալների համար:
01:59
It turns out,
42
104000
2000
Պարզվում է,
02:01
most people over 50
43
106000
2000
որ 50-ին մոտ մարդկանց մեծ մասը
02:03
feel better, are less stressed,
44
108000
2000
ավելի լավ է զգում իրեն, քիչ է նյարդայնանում,
02:05
are less hostile, less anxious.
45
110000
2000
ավելի քիչ է թշնամաբար տրամադրված և պակաս մտահոգ է:
02:07
We tend to see commonalities
46
112000
2000
Մենք ավելի հակված ենք տեսնելու ընդհանրությունները,
02:09
more than differences.
47
114000
2000
քան թե տարբերությունները:
02:11
Some of the studies even say
48
116000
2000
Նույնիսկ որոշ հետազոտություններ պնդում են,
02:13
we're happier.
49
118000
2000
որ այս տարիքում մենք ավելի երջանիկ ենք:
02:15
This is not what I expected, trust me.
50
120000
2000
Հավատացեք ինձ, սա այն չէ, ինչ ես ակնկալում էի:
02:17
I come from a long line of depressives.
51
122000
3000
Ես բազմաթիվ դեպրեսիաներ եմ տարել:
02:20
As I was approaching my late 40s,
52
125000
2000
Երբ 50-ին մոտ էի, ամեն առավոտ,
02:22
when I would wake up in the morning
53
127000
2000
երբ ես արթնանում էի,
02:24
my first six thoughts would all be negative.
54
129000
2000
առաջին վեց մտքերս միշտ բացասական էին:
02:26
And I got scared.
55
131000
2000
Եվ ես սարսափում էի:
02:28
I thought, oh my gosh.
56
133000
2000
Մտածում էի, Օ~,Աստված իմ,
02:30
I'm going to become a crotchety old lady.
57
135000
2000
ես գնալով դառնում եմ մի համառ քմահաճ պառավ:
02:32
But now that I am actually smack-dab in the middle of my own third act,
58
137000
4000
Բայց այժմ, գտնվելով կյանքիս երրորդ շրջանի կեսին,
02:36
I realize I've never been happier.
59
141000
3000
հասկացել եմ, որ երբեք այսքան երջանիկ չեմ եղել:
02:39
I have such a powerful feeling of well-being.
60
144000
4000
Ես լցված եմ բարեկեցության հզոր զգացումով:
02:44
And I've discovered
61
149000
2000
Նաև բացահայտել եմ,
02:46
that when you're inside oldness,
62
151000
2000
որ երբ դուք ծերությանը նայում եք ներսից,
02:48
as opposed to looking at it from the outside,
63
153000
2000
այլ ոչ թե դրսից, ապա վախի զգացումը
02:50
fear subsides.
64
155000
2000
մեղմանում է:
02:52
You realize, you're still yourself --
65
157000
2000
Հասկանում ես, որ դու դու ես
02:54
maybe even more so.
66
159000
2000
և գուցե ավելի «դու» ես, քան երբևէ:
02:56
Picasso once said, "It takes a long time to become young."
67
161000
4000
Պիկասոն մի անգամ ասել է. «Երկար ժամանակ է անհրաժեշտ երիտասարդ դառնալու համար»:
03:00
(Laughter)
68
165000
2000
(Ծիծաղ):
03:02
I don't want to romanticize aging.
69
167000
2000
Ես չեմ փորձում ռոմանտիկացնել ծերությունը:
03:04
Obviously, there's no guarantee
70
169000
2000
Իհարկե, չկա որևէ երաշխիք,
03:06
that it can be a time of fruition and growth.
71
171000
2000
որ այն կլինի զարթոնքի և բարգավաճման ժամանակաշրջան:
03:08
Some of it is a matter of luck.
72
173000
2000
Դա մասամբ նաև բախտի հարց է:
03:10
Some of it, obviously, is genetic.
73
175000
3000
Իհարկե, մասամբ էլ գենետիկայից է:
03:13
One third of it, in fact, is genetic.
74
178000
2000
Ըստ էության, մեկ երրորդը կախված է գենետիկայից:
03:15
And there isn't much we can do about that.
75
180000
3000
Եվ դրա համար շատ բան անել չենք կարող:
03:18
But that means that two-thirds
76
183000
2000
Բայց դա նշանակում է,
03:20
of how well we do in the third act,
77
185000
2000
որ երրորդ շրջանը հաջողակ ապրողների
03:22
we can do something about.
78
187000
3000
երկու երրորդի ճակատագիրը մեր ձեռքերում է:
03:25
We're going to discuss what we can do
79
190000
3000
Մենք պատրաստվում ենք քննարկել, թե ինչ կարող ենք անել,
03:28
to make these added years really successful
80
193000
3000
որպեսզի իսկապես հաջողակ անցնեն այս ավելացված տարիները
03:31
and use them to make a difference.
81
196000
3000
և ինչպես կարող ենք դրանք օգտագործել ինչ-որ բան փոխելու համար:
03:34
Now let me say something about the staircase,
82
199000
2000
Այժմ թույլ տվեք մի քանի բան ասել այն աստիճանի մասին,
03:36
which may seem like an odd metaphor for seniors
83
201000
4000
որը կարող է տարօրինակ փոխաբերություն թվալ մեծահասակների համար`
03:40
given the fact that many seniors are challenged by stairs.
84
205000
3000
հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ շատ մեծահասակներ խնդիրներ ունեն դրա հետ կապված:
03:43
(Laughter)
85
208000
2000
(Ծիծաղ):
03:45
Myself included.
86
210000
3000
Այդ թվում և ես:
03:48
As you may know,
87
213000
2000
Ինչպես գիտեք,
03:50
the entire world operates on a universal law:
88
215000
3000
ողջ աշխարհը գործում է մեկ միասնական օրենքով:
03:53
entropy, the second law of thermodynamics.
89
218000
4000
Դա էնթրոպիան է`թերմոդինամիկայի երկրորդ օրենքը:
03:57
Entropy means that everything in the world, everything,
90
222000
3000
Էնթրոպիա նշանակում է, որ աշխարհում ամեն ինչ, բացառապես ամեն ինչ,
04:00
is in a state of decline and decay,
91
225000
2000
գտնվում է անկման ու քայքայման ճանապարհին,
04:02
the arch.
92
227000
2000
հիշեցի՞ք աղեղնաձև կամարը:
04:04
There's only one exception to this universal law,
93
229000
3000
Այս ընդհանուր օրենքում կա միայն մեկ բացառություն,
04:07
and that is the human spirit,
94
232000
2000
դա մարդու հոգին է ,
04:09
which can continue to evolve upwards --
95
234000
3000
որ շարունակում է բարգավաճել և բարձրանալ
04:12
the staircase --
96
237000
2000
աստիճանով`
04:14
bringing us into wholeness,
97
239000
2000
տանելով մեզ դեպի ամբողջականություն,
04:16
authenticity and wisdom.
98
241000
3000
ճշմարտություն և իմաստություն:
04:19
And here's an example of what I mean.
99
244000
2000
Ահա մեկ օրինակ իմ նկատառումներից:
04:21
This upward ascension
100
246000
2000
Վեր խոյացող բարձունքը
04:23
can happen even in the face of extreme physical challenges.
101
248000
4000
կարող է հասանելի լինել նույնիսկ ծայրահեղ ֆիզիկական վիճակում գտնվողների համար:
04:27
About three years ago,
102
252000
2000
Մոտ երեք տարի առաջ,
04:29
I read an article in the New York Times.
103
254000
2000
“New York Times”(Նյու Յորք Թայմզ) օրաթերթում կարդացի մի հոդված:
04:31
It was about a man named Neil Selinger --
104
256000
2000
Դա 57 տարեկան թոշակի անցած
04:33
57 years old, a retired lawyer --
105
258000
3000
փաստաբան Նեյլ Սելենջերի մասին էր,
04:36
who had joined the writers group at Sarah Lawrence
106
261000
3000
ով Սառա Լորենսի քոլեջում միացել էր գրողների խմբին,
04:39
where he found his writer's voice.
107
264000
3000
որտեղ բացահայտել էր գրողի իր տաղանդը:
04:42
Two years later,
108
267000
2000
Երկու տարի անց նրա մոտ ախտորոշում են
04:44
he was diagnosed with ALS, commonly known as Lou Gehrig's disease.
109
269000
3000
կողային ամիոտրոֆիկ սկրելոզ (ԿԱՍ), որը հայտնի է նաև Շարկոի հիվանդություն անվամբ:
04:47
It's a terrible disease. It's fatal.
110
272000
3000
Սա սարսափելի հիվանդություն է: Այն մահացու է:
04:50
It wastes the body, but the mind remains intact.
111
275000
4000
Այն ոչնչացնում է մարմինը` միտքը թողնելով անփոփոխ:
04:54
In this article, Mr. Selinger wrote the following
112
279000
3000
Այս հոդվածում պարոն Սելենջերը փորձում է նկարագրել,
04:57
to describe what was happening to him.
113
282000
3000
թե ինչ էր կատարվում նրա հետ:
05:00
And I quote,
114
285000
3000
Մեջբերում եմ.
05:03
"As my muscles weakened,
115
288000
2000
«Երբ մկաներս թուլացան,
05:05
my writing became stronger.
116
290000
3000
իմ գրելու ունակությունն ավելի ուժեղացավ:
05:08
As I slowly lost my speech,
117
293000
3000
Աստիճանաբար կորցնելով խոսքս`
05:11
I gained my voice.
118
296000
3000
ձեռք բերեցի ձայն:
05:14
As I diminished, I grew.
119
299000
2000
Թուլանալով` ավելի ուժեղացա:
05:16
As I lost so much,
120
301000
2000
Շատ բան կորցնելով,
05:18
I finally started to find myself."
121
303000
4000
վերջապես, ես գտա ինձ»:
05:22
Neil Selinger, to me,
122
307000
2000
Ինձ համար Նեյլ Սելենջերը
05:24
is the embodiment of mounting the staircase
123
309000
3000
կյանքի երրորդ շրջանում աստիճանը մինչև վերջ
05:27
in his third act.
124
312000
3000
հաղթահարողի մարմնավորումն է:
05:30
Now we're all born with spirit, all of us,
125
315000
2000
Մենք բոլորս ծնվում ենք հոգով, առանց բացառության,
05:32
but sometimes it gets tamped down
126
317000
3000
բայց երբեմն մեր հոգին ճնշվում է
05:35
beneath the challenges of life,
127
320000
2000
կյանքի փորձություններից,
05:37
violence, abuse, neglect.
128
322000
3000
բռնությունից, անարգանքից, արհամարհանքից:
05:40
Perhaps our parents suffered from depression.
129
325000
2000
Գուցե մեր ծնողները տառապում էին ընկճվածությամբ (դեպրեսիայով):
05:42
Perhaps they weren't able to love us
130
327000
2000
Միգուցե նրանք սիրում էին ոչ թե մեզ,
05:44
beyond how we performed in the world.
131
329000
4000
այլ միայն մեր ձեռքբերումները:
05:48
Perhaps we still suffer
132
333000
2000
Գուցե մենք դեռևս տառապում ենք
05:50
from a psychic pain, a wound.
133
335000
2000
հոգեկան ցավից, վերքից:
05:52
Perhaps we feel that many of our relationships have not had closure.
134
337000
4000
Գուցե մենք կարծում ենք, որ մեր հարաբերություններից շատերը մնացել են անավարտ:
05:56
And so we can feel unfinished.
135
341000
4000
Հետևաբար, մենք մեզ անավարտ ենք զգում:
06:00
Perhaps the task of the third act
136
345000
3000
Գուցե կյանքի երրորդ շրջանի խնդիրը
06:03
is to finish up the task of finishing ourselves.
137
348000
5000
մեզ ավարտին հացնող գործընթացն ավարտելն է:
06:08
For me, it began as I was approaching my third act,
138
353000
4000
Ինձ համար այն սկսվեց, երբ ես մոտենում էի իմ երրորդ շրջանին`
06:12
my 60th birthday.
139
357000
2000
60 ամյակին:
06:14
How was I supposed to live it?
140
359000
2000
Ինչպե՞ս պետք է ապրեի այն:
06:16
What was I supposed to accomplish in this final act?
141
361000
3000
Ի՞նչ ձեռքբերումներ պետք է ունենայի այդ եզրափակիչ շրջանում:
06:19
And I realized that, in order to know where I was going,
142
364000
4000
Եվ ես հասկացա. որպեսզի իմանամ, թե ուր եմ գնում,
06:23
I had to know where I'd been.
143
368000
2000
նախ պետք է պարզեմ, թե որտեղից եմ գալիս:
06:25
And so I went back
144
370000
2000
Եվ այսպես, ետ գնացի
06:27
and I studied my first two acts,
145
372000
2000
և քննեցի կյանքիս առաջին երկու շրջանները`
06:29
trying to see who I was then,
146
374000
3000
փորձելով պարզել, թե ո՞վ եմ եղել անցյալում,
06:32
who I really was --
147
377000
2000
ինչպիսի՞ն եմ եղել ես իրականում,
06:34
not who my parents or other people told me I was,
148
379000
3000
ոչ թե ինչպիսին ինձ տեսել են ծնողներս ու այլ մարդիկ,
06:37
or treated me like I was.
149
382000
2000
կամ ինչպես են վերաբերվել ինձ:
06:39
But who was I? Who were my parents --
150
384000
2000
Բայց ո՞վ էի ես: Ովքե՞ր էին իմ ծնողները,
06:41
not as parents, but as people?
151
386000
3000
ոչ որպես ծնողներ, այլ որպես մարդ:
06:44
Who were my grandparents?
152
389000
2000
Ովքե՞ր էին իմ պապիկն ու տատիկը:
06:46
How did they treat my parents?
153
391000
2000
Ինչպե՞ս էին նրանք վերաբերվել իմ ծնողներին:
06:48
These kinds of things.
154
393000
3000
Եվ այդ տեսակի այլ հարցեր:
06:51
I discovered a couple of years later
155
396000
3000
Մի քանի տարի անց հայտնաբերեցի,
06:54
that this process that I had gone through
156
399000
3000
որ այս գործընթացը, որի միջով ես անցել էի,
06:57
is called by psychologists
157
402000
2000
հոգեբանները անվանում են
06:59
"doing a life review."
158
404000
2000
«կյանքի վերանայման շրջան»:
07:01
And they say it can give new significance
159
406000
2000
Նրանք կարծում են, որ այն կարող է
07:03
and clarity and meaning
160
408000
2000
մարդու կյանքին տալ նոր նշանակություն,
07:05
to a person's life.
161
410000
2000
հստակություն և իմաստ:
07:07
You may discover, as I did,
162
412000
3000
Դուք էլ ինձ նման կարող եք հայտնաբերել,
07:10
that a lot of things that you used to think were your fault,
163
415000
3000
որ շատ բաներ, որոնց համար նախկինում ձեզ մեղադրում էիք,
07:13
a lot of things you used to think about yourself,
164
418000
3000
շատ բաներ, որ մտածում էիք ինքներդ ձեր մասին,
07:16
really had nothing to do with you.
165
421000
3000
իրականում, ոչ մի կապ չուներ ձեզ հետ:
07:19
It wasn't your fault; you're just fine.
166
424000
3000
Դա ձեր մեղքով չէր, դուք ամեն ինչ ճիշտ էիք արել:
07:22
And you're able to go back
167
427000
2000
Դուք կարող եք վերադառնալ անցյալ,
07:24
and forgive them
168
429000
2000
ներել նրանց
07:26
and forgive yourself.
169
431000
2000
և ներել ինքներդ ձեզ:
07:28
You're able to free yourself
170
433000
3000
Դուք կարող եք ազատել ձեզ
07:31
from your past.
171
436000
2000
ձեր անցյալից:
07:33
You can work to change
172
438000
2000
Դուք կարող եք փորձել փոխել
07:35
your relationship to your past.
173
440000
2000
ձեր հարաբերությունները անցյալի հետ:
07:37
Now while I was writing about this,
174
442000
2000
Մինչ ես գրում էի սրա մասին,
07:39
I came upon a book called "Man's Search for Meaning"
175
444000
3000
ձեռքս ընկավ Վիկտոր Ֆրակլիի
07:42
by Viktor Frankl.
176
447000
2000
«Մտորումներ կյանքի իմաստի շուրջ» գիրքը:
07:44
Viktor Frankl was a German psychiatrist
177
449000
3000
Վիկտոր Ֆրանկլը գերմանացի հոգեբույժ էր,
07:47
who'd spent five years in a Nazi concentration camp.
178
452000
3000
ով հինգ տարի անցկացրել էր համակենտրոնացման ճամբարում:
07:50
And he wrote that, while he was in the camp,
179
455000
3000
Եվ նա գրում էր, որ լինելով այդ համակենտրոնացման ճամբարում,
07:53
he could tell, should they ever be released,
180
458000
4000
նա կարողանում էր ասել,
07:57
which of the people would be okay
181
462000
2000
թե այդ մարդկանցից ով երբևէ ազատ կարձակվի, ում հետ ամեն ինչ լավ կլինի,
07:59
and which would not.
182
464000
2000
ում հետ` ոչ:
08:01
And he wrote this:
183
466000
5000
Նա գրում էր.
08:06
"Everything you have in life can be taken from you
184
471000
3000
«Մարդուց ամեն ինչ հնարավոր է խլել,
08:09
except one thing,
185
474000
2000
բացի մի բանից`
08:11
your freedom to choose
186
476000
2000
որևէ իրավիճակին
08:13
how you will respond
187
478000
2000
պատասխանելու սեփական դիրքորոշման
08:15
to the situation.
188
480000
2000
ազատությունից:
08:17
This is what determines
189
482000
2000
Ահա թե ինչով է որոշվում
08:19
the quality of the life we've lived --
190
484000
2000
մեր ապրած կյանքի որակը.
08:21
not whether we've been rich or poor,
191
486000
2000
այլ ոչ թե նրանով, որ եղել ենք հարուստ կամ աղքատ,
08:23
famous or unknown,
192
488000
2000
հայտնի կամ անհայտ,
08:25
healthy or suffering.
193
490000
2000
առողջ կամ հիվանդ:
08:27
What determines our quality of life
194
492000
3000
Կյանքի որակը որոշվում է նրանով,
08:30
is how we relate to these realities,
195
495000
3000
թե ինչ կապ ունենք այդ իրականությունների հետ,
08:33
what kind of meaning we assign them,
196
498000
2000
ինչ իմաստ ենք նրանց վերագրում,
08:35
what kind of attitude we cling to about them,
197
500000
3000
ինչ վերաբերմունք ենք սպասում նրանցից
08:38
what state of mind we allow them to trigger."
198
503000
4000
և ինչպիսի հոգեվիճակ են նրանք մեզ ներշնչում:
08:42
Perhaps the central purpose of the third act
199
507000
3000
Միգուցե երրորդ շրջանի հիմնական նպատակը
08:45
is to go back and to try, if appropriate,
200
510000
4000
ետ վերադառնալն ու կրկին փորձելն է, իսկ հնարավորության դեպքում նաև
08:49
to change our relationship
201
514000
2000
փոխելն է մեր հարաբերությունը
08:51
to the past.
202
516000
2000
անցյալի հետ:
08:53
It turns out that cognitive research shows
203
518000
3000
Ճանաչողական գիտության ուսումնասիրություններից պարզ է դառնում,
08:56
when we are able to do this,
204
521000
2000
որ եթե մենք կարողանում ենք անել դա,
08:58
it manifests neurologically --
205
523000
3000
ապա այն արտահայտվում է մեր նյարդային համակարգում`
09:01
neural pathways are created in the brain.
206
526000
3000
գլխուղեղում` ստեղծելով նյարդային ուղիներ:
09:04
You see, if you have, over time,
207
529000
2000
Գիտեք, եթե ժամանակի ընթացքում
09:06
reacted negatively to past events and people,
208
531000
3000
բացասաբար եք արձագանքել անցյալի իրադարձություններին ու մարդկանց,
09:09
neural pathways are laid down
209
534000
3000
ապա ուղեղի կողմից ուղարկված
09:12
by chemical and electrical signals that are sent through the brain.
210
537000
3000
քիմիական և էլեկտրոնային ազդանշանները ստեղծում են այս նյարդային ուղիները:
09:15
And over time, these neural pathways become hardwired,
211
540000
3000
Եվ ժամանակի ընթացքում այդ նյարդային ուղիները կայունանում
09:18
they become the norm --
212
543000
2000
և դառնում են նորմ,
09:20
even if it's bad for us
213
545000
2000
նույնիսկ եթե այն վատ է մեզ համար,
09:22
because it causes us stress and anxiety.
214
547000
3000
քանի որ այն դառնում է սթրեսի և անհանգստության առաջացման պատճառ:
09:25
If however,
215
550000
2000
Սակայն, եթե
09:27
we can go back and alter our relationship,
216
552000
4000
մենք կարողանանք վերադառնալ և փոխել մեր հարաբերությունները,
09:31
re-vision our relationship
217
556000
2000
վերանայել մեր հարաբերությունները
09:33
to past people and events,
218
558000
2000
անցյալի իրադարձություների և մարդկանց հետ,
09:35
neural pathways can change.
219
560000
2000
ապա նյարդային ուղիները ևս կարող են փոխվել:
09:37
And if we can maintain
220
562000
2000
Եվ եթե մենք կարողանանք պահպանել
09:39
the more positive feelings about the past,
221
564000
3000
անցյալի մասին ավելի դրական զգացողությունները,
09:42
that becomes the new norm.
222
567000
2000
ապա այն կդառնա նոր նորմ:
09:44
It's like resetting a thermostat.
223
569000
3000
Սա նման է տերմոստատի վերագործարկմանը:
09:47
It's not having experiences
224
572000
3000
Փորձ չունենալը չի կարող
09:50
that make us wise,
225
575000
3000
մեզ իմաստուն դարձնել,
09:53
it's reflecting on the experiences that we've had
226
578000
4000
այլ անցյալի փորձություններին հետադարձ հայացք գցելն է,
09:57
that makes us wise --
227
582000
2000
որ մեզ ստիպում է իմաստուն դառնալ,
09:59
and that helps us become whole,
228
584000
2000
և այն օգնում է դառնալ ամբողջական,
10:01
brings wisdom and authenticity.
229
586000
2000
տալիս է իմաստություն և ճշմարտություն:
10:03
It helps us become what we might have been.
230
588000
4000
Այն մեզ օգնում է դառնալ այն, ինչ մեք կարող էինք լինել:
10:07
Women start off whole, don't we?
231
592000
2000
Կանայք ամեն ինչում առաջինն են, այնպես չէ՞:
10:09
I mean, as girls, we start off feisty -- "Yeah, who says?"
232
594000
3000
Նկատի ունեմ մենք` աղջիկներս, լի ենք եռանդով: «Է, հետո՞»:
10:12
We have agency.
233
597000
2000
Մենք ունենք իշխանություն:
10:14
We are the subjects of our own lives.
234
599000
2000
Մենք վերահսկում ենք մեր կյանքը:
10:16
But very often,
235
601000
2000
Բայց շատ հաճախ,
10:18
many, if not most of us, when we hit puberty,
236
603000
3000
եթե ոչ բոլորս, ապա մեզանից շատերը սեռական հասունության սկզբում
10:21
we start worrying about fitting in and being popular.
237
606000
3000
սկսում են անհաանգստանալ հասարակության մեջ իրենց տեղի և համբավի համար:
10:24
And we become the subjects and objects of other people's lives.
238
609000
4000
Եվ մենք դառնում ենք այլ մարդկանց կյանքի սուբյեկտներն ու օբյեկտները:
10:28
But now, in our third acts,
239
613000
3000
Սակայն այժմ` մեր կյանքի երրորդ շրջանում,
10:31
it may be possible
240
616000
2000
հնարավորություն է ստեղծվում
10:33
for us to circle back to where we started
241
618000
3000
վերադառնալ այնտեղ, որտեղից ամեն ինչ սկսվել է,
10:36
and know it for the first time.
242
621000
2000
և առաջին անգամ գիտակցել մեր էությունը:
10:38
And if we can do that,
243
623000
3000
Եվ եթե մենք կարողանանք անել դա,
10:41
it will not just be for ourselves.
244
626000
3000
ապա այն կլինի ոչ միայն մեզ համար:
10:44
Older women
245
629000
2000
Մեծահասակ կանայք
10:46
are the largest demographic in the world.
246
631000
2000
ամենամեծ ժողովրդագրական խումբն են աշխարհում:
10:48
If we can go back and redefine ourselves
247
633000
3000
Եթե մենք կարողանանք հետ վերադառնալ և վերագտնել մեզ,
10:51
and become whole,
248
636000
2000
դառնալ լիարժեք,
10:53
this will create a cultural shift in the world,
249
638000
5000
դա աշխարհի մասշտաբով փոփոխությունների կհանգեցնի,
10:58
and it will give an example to younger generations
250
643000
3000
երիտասարդ սերունդներին օրինակ կծառայի,
11:01
so that they can reconceive their own lifespan.
251
646000
3000
և նրանք կկարողանան իրենց կյանքի որոշ փուլեր վերանայել:
11:04
Thank you very much.
252
649000
2000
Շատ շնորհակալություն:
11:06
(Applause)
253
651000
7000
(Ծափահարություններ):
ABOUT THE SPEAKER
Jane Fonda - Actor and activistJane Fonda has had three extraordinary careers (so far): Oscar-winning actor, fitness guru, impassioned activist.
Why you should listen
Jane Fonda is an actor, author, producer and activist supporting environmental issues, peace and female empowerment. She founded the Georgia Campaign for Adolescent Pregnancy Prevention, and established the Jane Fonda Center for Adolescent Reproductive Health at Emory. She cofounded the Women’s Media Center, and sits on the board of V-Day, a global effort to stop violence against women and girls.
Fonda's remarkable screen and stage career includes two Best Actress Oscars, an Emmy, a Tony Award nomination and an Honorary Palme d’Or from the Cannes Film Festival. Offstage, she revolutionized the fitness industry in the 1980s with Jane Fonda’s Workout — the all-time top-grossing home video. She has written a best-selling memoir, My Life So Far, and Prime Time, a comprehensive guide to living life to the fullest.
Jane Fonda | Speaker | TED.com