Yanis Varoufakis: Capitalism will eat democracy -- unless we speak up
یانیس ڤارۆفاکیس: سەرمایەداری دیموکراسیەت لەناودەبات -- ئەگەر چارەسەری نەکەین
Yanis Varoufakis thinks we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
taking it for granted.
پێزانینمان نەبێت بۆی.
of flowers that it really is,
کە خۆشی وایە،
of our society's furniture.
ناو ماڵی کۆمەڵگاکەمان دەیبینین.
as an intransigent given.
پێمان درابێت و جێی سازش کردن نەبێت.
begets inevitably democracy.
بەهەرجۆرێک بێت دیموکراسیەتی لێدەکەوێتەوە.
and his great imitators in Beijing
گەورەکانی لە پەکین
to have a flourishing capitalism,
هەبێت بەردەوام لە گەشانەوەیا بێت،
دیموکراسیەت بمێنێتەوە.
in our neck of the woods,
دواوە دەچێت لای خۆمان،
while I was representing Greece --
ئەوکاتەی نوێنەرایەتی یۆنانم دەکرد--
وەزیری داراییەکەی،
that our nation's democratic process --
کە پرۆسەی دیموکراسی وڵاتەکەمان
that were being implemented in Greece.
بەکارهێنراوە بەرامبەر بە یۆنان.
vindication of Lee Kuan Yew,
ڕەوایی نایات بە قسەکانی لی کوان یو،
friends of mine who kept telling me
بەردەوام پێیان دەوتم
if it ever threatened to change anything.
هەڕەشە بێت بۆ دروستکردنی گۆڕانکاری.
for an authentic democracy.
بۆ دیموکراسیەتێکی ڕاستەقینە.
to join me in believing again
وەک من دووبارە باوەڕتان وابێت
that we can dispense with democracy --
بتوانین دەستبەرداری دیموکراسییەت بین --
boisterous democracy.
قایم و ڕاستەقینە هەیە.
بە هەدەر دەڕۆن.
an interesting paradox
پارادۆکسێکی سەرنج ڕاکێش بکەم
our economies as we speak.
بۆ سەر ئابوورییەکانمان.
that has been casting a long shadow
درێژی درووست کردووە
Europe, the whole world.
ئەوروپا، و هەموو جیهانەوە.
and to corporations,
کۆمپانیاکانە،
that can generate the incomes
سەرچاوەیەکی داهاتی بەرچاوی هەبێت
the mountain of debts
that humanity desperately needs,
کە مرۆڤایەتی پێویستی پێیەتی،
in Britain and in the Eurozone,
لە بەریتانیا و لە ناوچەی ئیورۆ،
3.4 trillion dollars
بە ٣.٤ تریلیۆن دۆلار کردووە
دەوڵەمەندی زیاتر دەهێنێت --
and so on and so forth.
ئەم جۆرە شتانە.
پارەیەکی زۆر بێت
in the same countries,
وڵاتانەدا دانراون،
during the same period
پێوە نەکراوە
and bidding up house prices.
زیادکردنی نرخی خانووبەرە.
and a mountain of idle cash
چیایەکیش لە پارەی دانراوە
failing to cancel each other out
کە ناتوانن یەکتر پووچەڵ بکەنەوە
operation of the markets.
مووچەکانە و هەروەها
in America, in Japan and in Europe
ژاپۆن، و ئەوروپاش
دابینکردنی کۆی گشتی پێویستییەکان،
reproduce it by not investing --
بە وەبەرهێنان نەکردن درووستی دەکەنەوە --
by the prophecy of the oracle
پەیامبەری خواوەندەکان
بەشێوەیەک لێکرد
his son, would kill him.
ئۆیدیپەس، ئۆدیپەس بکوژێت.
ژیانی مرۆڤەکان،
all these technologies,
دارایی بۆ هەموو ئەم تەکنەلۆجیایانە،
for saving planet Earth.
بۆ ڕزگارکردنی هەسارەی زەوی.
that democracy might be the answer?
دیموکراسییەت وەڵامەکە بێت؟
in which the free and the poor,
ئازادەکان و هەژارەکان،
excluded too many.
ئەسینا زۆرێکی خستبووە دەرەوەی حکومەت.
of course, the slaves.
of ancient Athenian democracy
ئەسینا کەم بکرێتەوە
about ancient Athenian democracy,
لە دیموکراسیەتی کۆنی ئەسینایا،
کرێکار بووە
the right to free speech,
بە ئازادی قسە بکەن،
to political judgments
بڕیاری سیاسی بدەن
concerning matters of state.
کاروباری وڵات.
democracy didn't last long.
زۆر درێژەی نەکێشا.
it burned out quickly.
زۆر زوو سووتا. و
do not have their roots in ancient Athens.
ڕەگەکانیان لە ئەسینای کۆن نییە.
ساڵی ١٦٨٨،
was focusing on the masterless citizen
گرنگی دەدا بە دانیشتووانە ئازادەکان و
on the Magna Carta tradition,
بنەمای دابونەریتی ماگنا کارتا دامەزراوە،
a charter for masters.
دەستوورێک بووە بۆ بەدەسەڵاتەکان.
only surfaced when it was possible
تەنیا کاتێک چەسپێنرا کە بتوانرێت
from the economic sphere,
جیابکرێتەوە لە گۆی دارایی،
fully in the political sphere,
بە تەواوەتی لە گۆی سیاسیدا بهێڵدرێتەوە،
from the political sphere,
لە گۆی سیاسی،
epic struggle between the two,
لە نێوان ئەو دووانەدا، و
colonizing the political sphere,
دەستبگرێت بەسەر گۆی سیاسیدا،
are not what they used to be?
سیاسەتمەدارەکان وەک پێشتر نین؟
has degenerated.
دی ئێن ئەیەکانیان پووکاوەتەوە.
in government today and not in power,
یەکێ لە حکومەتدا بێت و لە دەسەڵاتا نەبێت،
from the political to the economic sphere,
لە گۆی سیاسییەوە بۆ گۆی ئابووری،
with capitalism.
کرد لەگەڵ سەرمایەداری.
a population of predators,
کە ژمارەیەک ڕاوچی،
the prey that they must feed on,
ژمارەیەکی زۆر ئاژەڵ کە لەسەری دەژین،
and cannibalizing the political sphere
خواردنی گۆی سیاسی بووە
that it is undermining itself,
to invest the cash of their corporations.
وەبەرهێنان بە پارە دانراوەکانییانەوە بکەن.
in taking the demos out of democracy,
لە دەرکردنی خەڵکی گشتی لە دیموکراسیەتدا،
of human resources
and economic spheres
ئابووری یەک بخەینەوە و
with a demos being in control,
لە کۆنترۆڵی خەڵکدا بێت،
except without the slaves
بێگومان بێ بوونی کۆیلەکان
هاوشێوەی نەبێت.
had that idea 100 years ago
١٠٠ ساڵ لەمەوبەر بیرۆکەکەیان هەبوو و
from the Soviet debacle
ڕووخانی یەکێتی سۆڤێتەوە
will the working poor be reempowered,
هەژاری کرێکار هێزیان پێدەدرێت،
of brutality and waste.
بێبەزەێتی و بەهەدەردان.
with automata, androids, robots.
بە ئامێری ئۆتۆماتیک، ئاندرۆید و ڕۆبۆت.
and the political spheres are separate,
گۆی سیاسی جیا بن
درێژتر دەکات، و
قووڵتر دەکات،
and the political spheres,
گۆی سیاسی یەک بخەینەوە،
by democratizing the reunified sphere,
گۆ یەکخراوەکە بەدیموکراسی کرابێت،
a surveillance-mad hyperautocracy
دەبێت و لەلایەک یەک کەسێکەوە بەڕێوە دەبرێت
look like a documentary.
ببێت بە فلیمێکی دیکۆمێنتاری.
whether capitalism will survive
سەرمایەداری ڕزگاری ببێت
it is spawning.
لێیکەوتۆتەوە.
by something resembling a Matrix dystopia
ئەو حوکمە وێرانکەرەی هاوشێوەی ماتریکسە
to a Star Trek-like society,
ناو فلیمی ستار ترێک،
exploring the universe
گەڕان بە گەردوون و
about the meaning of life
واتای ژیان بەسەر دەبەن لە
high tech agora.
بەڵام بە تەکنەلۆجیای بەرزەوە.
instead of the Matrix-like dystopia?
هەبێت وەک لە جیهانە شێواوەکەی ماتریکس؟
پارەت دەستکەوێت، و
from one job to another,
بۆ ئیشێکی تر بەشوێنتەوە بێت،
to work at at that time --
کاری تێدا بکەیت --
to work in it at that moment.
دەکرێت کە لەوساتەدا کاری تێدا دەکەن.
from capital, from profits,
سەرمایەدارییەکە، لە قازانجەکە دەدرێت، و
of wage labor becomes obsolete.
وایلێدێت کۆنەباو بێت.
who own but do not work in the company
خاوەنن بەڵام لە کۆمپانیاکەدا ئیش ناکەن و
but do not own the company;
خاوەنی کۆمپانیاکە نین؛
between capital and labor;
سەرمایەداری و کرێکاری؛
investment and saving;
political economy,
have a free-floating exchange rate,
گۆڕینەوەی ئازادیان هەبێت،
global, digital currency,
by the International Monetary Fund,
is denominated in this currency --
بەم دراوە بشکێنرێتەوە
to be paying into a common fund
پارە بداتە خەزێنەیەکی گشتی
to the country's trade deficit,
لەگەڵ کورتهێنانی بازرگانی وڵاتەکە،
بەکاربهێنرێت بۆ وەبەرهێنان لە تەکنەلۆجیای سەوزدا،
to invest in green technologies,
where investment funding is scarce.
پارەی وەبەرهێنان زۆر کەمە.
John Maynard Keynes proposed
بەشێوەیەکی کاریگەر پێشنیاری کرد
the technology to implement it.
بۆ ئەوەی بیخەنە جێبەجێکردنەوە.
of a reunified political-economic sphere.
گۆیەکی ئابوری-سیاسی یەکخراودا.
empowered individuals,
هێزپێدراوەکان دەخاتە پێشەوە،
to the dustbin of history
خراوەتە زبڵدانی مێژووەوە
to imagine an authentic democracy.
ڕاستەقینە بهێنینە بەرچاومان.
into a Matrix-like dystopia?
جیهانێکی شێواوی فلیمی ماتریکس بڕۆین؟
that we shall be making collectively.
هەموومان پێکەوە دەیکەین.
in your bios as a libertarian Marxist.
وەک مارکسییەکی ئازادیخواز باسی خۆت کردووە.
of Marx's analysis today?
مارکس چیبوو بە باسەکەی ئەمڕۆ؟
any relevance in what I just said,
هەبووبێت لەوانەیا کە وتم،
the political and economic is --
ئابوری و سیاسەت ئەوەیە --
is going to create
لە بەدەمەوەچوونی داواکاری خەڵک
refers to as secular stagnation.
پەنگ خواردنی عیلمانی.
from one part of the world,
پەلدەکێشێت بۆ بەشێکی تر،
not only our democracies,
دیموکراسییەکانی خۆشمان تێکدەدات،
that keen on liberal democracy.
بەپەرۆش نین بۆ دیموکراسییەتی ئازادیخواز.
then Marx is absolutely relevant.
کەواتە قسەکانی مارکس پەیوەندیدارە.
لەوانەیە ئێمەش وابین ئێستا.
you are not thinking, OK?
واتا بیرناکەنەوە. وانیە؟
philosopher kind of thing to say --
لە قسەی فەلسەفی یۆنانی ئەچێت --
you mentioned Singapore and China,
سینگافۆرە و چینت کرد، و
about how the West looks at China.
ئەوەی خۆرئاوا چۆن سەیری چین دەکەن.
degree of hypocrisy.
we have a semblance of democracy.
دیموکراسییەتێکی ڕووکەشیمان هەیە.
as I was saying in my talk,
دیموکراسییەتەکەمان
where all the action is --
کە هەموو شتێکی تێدا ڕوودەدات --
in the 19th century.
بەریتانیای سەدەی نۆزدە دەچێت.
liberalism with democracy --
دەبەستیینەوە --
it's like John Stuart Mill.
جۆن ستوارت میڵ.
skeptical about the democratic process.
ڕەشبین بوو بەرامبەر پرۆسەی دیموکراسی.
is a very similar process
لە چین زۆر هاوشێوەیە
during the Industrial Revolution,
لە ماوەی شۆڕشی پیشەسازیدا،
from the first to the second.
بۆ دووەم. و
in the 19th century,
کە ڕۆژئاوا سەدەی نۆزدە کردویانە،
are wondering about your experience
زیاتر بزانن لەسەر ئەزمونی تۆ
earlier this year.
لە سەرەتاکانی ئەمساڵدا.
at the first half of the year?
ساڵەکە دەکەیت؟
from a personal point of view,
ساڵێکی خۆشبوو، و هەروەها
to reboot the Eurozone.
بۆ نوێکردنەوەی ناوچەی ئیورۆ.
that there was a massive --
architectural fault line
گەورە هەیە
the whole of the European Union process.
بۆ سەر تەواوی پرۆسەی یەکێتی ئەوروپا.
on the basis of the Greek program --
پرۆگرامێکی یۆنانی --
to manifest that denial --
بۆ بەرپەچدانەوەی نکوڵی کردنەکە --
of the Soviet Union.
ژینگەیی
that architecturally cannot survive,
ناتوانێت ڕزگاری ببێت،
and through authoritarianism,
لەڕێگەی بیروباوەڕی زۆردارییەوە،
لە درێژکردنەوەی،
and catastrophically.
کارەساتبار دەبن.
are you foreseeing?
گۆڕانکارییەک دەکەیت؟
the architecture of the Eurozone,
when you were Finance Minister?
بوویت بە وەزیری دارایی؟
YV: Anybody who looks back --
یانی: هەر کەسێک بە کارەکانیا بچێتەوە --
or of anything else for that matter,
یان هەر جۆرە کەسێکی تری لەو بابەتە،
they're dangerous people.
ئەوانە کەسانێکی مەترسیدارن.
was to sign the application
داواکاری بوو
on the side of the creditors
لەلایەنی قەرزدەرەکانەوە
in crushing our government,
حکومەتەکەمان تێک بشکێنن،
the architectural fault lines
a catastrophic program in Greece.
پڕ کارەساتیان بەکارهێناوە بۆ یۆنان.
ناوخۆمان لەدەستدا.
that have been imposing this policy
ئەم پەیڕەوەیان سەپاندووە
of the discussion,
quite pro-European.
لایەنگری یەکێتی ئەوروپا بیت.
of the European Union and the Eurozone
ئەوروپا و ناوچەی ئیورۆ
who lives and breathes Europe.
دەژی و هەوای ئەوێ هەڵدەمژێ.
the Eurozone will not survive.
کە ناوچەی ئیورۆ بەرگە نەگرێت.
that will be unleashed
کە دەردەچن
not just for Europe
economy in the world.
ئابوری جیهان بین. و
of the postmodern 1930's,
دوای ١٩٣٠ییەکان،
and non-Europeans alike.
نائەوروپییەکانیش وەک یەک.
you are wrong on that point.
لەوەیا هەڵە بیت.
ABOUT THE SPEAKER
Yanis Varoufakis - Economist and professorYanis Varoufakis thinks we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.
Why you should listen
Yanis Varoufakis describes himself as a "libertarian Marxist," although, he says, "It is not something that I volunteer to talk about much, because the very mention of Marx switches audiences off." He teaches economic theory at the University of Athens, where he challenges mainstream notions -- arguing that after the financial crash of 2008 we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.
He became widely known in the first half of 2015 when, as Minister of Finance of the newly formed Greek government, he was a leading, outspoken and much-discussed figure in the renegotiations of Greece's debt.
In May 2017, Varoufakis released Adults in The Room: My Battle With Europe’s Deep Establishment, a personal account of Europe's hidden agenda and an urgent wake-up call to renew European democracy.
Yanis Varoufakis | Speaker | TED.com