TED2018
Yuval Noah Harari: Why fascism is so tempting -- and how your data could power it
Yuval Noah Harari: ဘာကြောင့် ဖက်ဆစ်ဝါဒဟာ ဒီလောက်တောင် သွေးဆောင်နိုင်ပြီး သင့်ရဲ့ဒေတာများက ၎င်းကို ဘယ်လို မောင်းနှင်စေနိုင်တာလဲ။
Filmed:
Readability: 4.3
3,018,055 views
ဒီလေးနက်တဲ့ နည်းပညာနဲ့ အာဏာအကြောင်း ဟောပြောချက်မှာ စာရေးဆရာနဲ့ သမိုင်းပညာရှင် Yuval Noah Harari ကနေပြီး ဖက်ဆစ်ဝါဒနဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒကြားက အရေးပါတဲ့ ခြားနားချက်၊ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဒေတာ ပေါင်းစည်းမှုဟာ အနာဂတ် ဒီမိုကရေစီအတွက် ဘယ်လိုအနက်ကို ဆောင်ကြောင်း ရှင်းလင်းပြထားပါတယ်။ Tel Aviv မှ သုံးဖက်မြင် တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်မှုတစ်ခုအဖြစ် ထုတ်လွှင့်ပြသရင်း Harari နေပြီး အစွန်းမရောက်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ လက်ရှိ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ အကြီးမားဆုံး အန္တရာယ်က အာဏာရှင်စနစ်တွေကို ပိုပြီးထိရောက်ကာ ထိန်းချုပ်ဖို့ စွမ်းဆောင်နိုင်အောင်လုပ်ပေးမယ့် သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာတော်လှန်ရေးဆိုတာကို သတိပေးထားပါတယ်။ "အစွန်းမရောက်တဲ့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ ရန်သူတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြောက်စိတ်၊ အမုန်းနဲ့ ဝင့်ဝါမှုတွေကို ရယူနှောင့်ယှက်ပြီး ဒီခံစားမှုတွေကို အယူဝါဒ နှစ်ခြမ်းကွဲအောင်ဖန်တီးဖို့ ဖျက်ဆီးဖို့ အသုံးပြုပါတယ်။" " ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အားနည်းချက်တွေကို သိလာဖို့နဲ့ ၎င်းတို့ဟာ လက်နက်တွေဖြစ်မလာအောင် သေချာစေဖို့က ကျွန်တော်တို့ အားလုံးရဲ့ တာဝန်ပါ။" လို့ သူက ဆိုပါတယ်။ ( ဟောပြောချက်အပြီးတွင် TED တာဝန်ခံ Chris Anderson နှင့် စကားပြောခန်းအတိုချုပ်ပါဝင်ပါသေးတယ်။)
Yuval Noah Harari - Historian, author
In his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake. Full bio
In his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Hello, everyone.
0
968
1150
အားလုံးပဲ မင်္ဂလာပါ။
00:15
It's a bit funny, because I did write
that humans will become digital,
that humans will become digital,
1
3562
4936
ဒါက နည်းနည်း ရယ်စရာပါ၊ အကြောင်းက လူသားတွေ
ဟာ ဒစ်ဂျစ်တယ်ဖြစ်လာမယ်လို့ ရေးခဲ့ပေမဲ့
ဟာ ဒစ်ဂျစ်တယ်ဖြစ်လာမယ်လို့ ရေးခဲ့ပေမဲ့
00:20
but I didn't think it will happen so fast
2
8522
2714
ဒီလောက်မြန်မြန်ကြီး
ဖြစ်ပေါ်လာမယ်လို့ မထင်ခဲ့ဘဲ
ဖြစ်ပေါ်လာမယ်လို့ မထင်ခဲ့ဘဲ
00:23
and that it will happen to me.
3
11260
1659
ကျွန်တော့ကို ဖြစ်ပေါ်လာစေလို့ပါ။
00:25
But here I am, as a digital avatar,
4
13649
2682
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ဒီမှာ၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်
ပြယုဂ်အဖြစ်နဲ့
ပြယုဂ်အဖြစ်နဲ့
00:28
and here you are, so let's start.
5
16355
2666
ဟောဒီမှာပါ၊ စလိုက်ရအောင်။
00:32
And let's start with a question.
6
20070
2133
မေးခွန်းတစ်ခုနဲ့ စလိုက်ရအောင်။
00:34
How many fascists are there
in the audience today?
in the audience today?
7
22823
3534
ဒီနေ့ ပရိတ်သတ်ထဲမှာ
ဖက်ဆစ်ဘယ်နှစ်ယောက်ရှိလဲ။
ဖက်ဆစ်ဘယ်နှစ်ယောက်ရှိလဲ။
00:38
(Laughter)
8
26381
1450
(ရယ်သံများ)
00:39
Well, it's a bit difficult to say,
9
27855
2349
ကောင်းပြီ၊ ဒါက ပြောဖို့ နည်းနည်းခက်ပါတယ်၊
00:42
because we've forgotten what fascism is.
10
30228
3467
ဘာလို့ဆိုတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒက ဘာဆိုတာကို
ကျွန်တော်တို့ မေ့သွားကြပြီကိုး။
ကျွန်တော်တို့ မေ့သွားကြပြီကိုး။
00:46
People now use the term "fascist"
11
34498
2579
အခု လူတွေဟာ "ဖက်ဆစ်"စကားရပ်ကို
00:49
as a kind of general-purpose abuse.
12
37101
3008
ယေဘုယျ ရည်ရွယ်ချက် မတရားပြု
တာမျိုးအနေနဲ့ သုံးကြတယ်။
တာမျိုးအနေနဲ့ သုံးကြတယ်။
00:52
Or they confuse fascism with nationalism.
13
40133
3947
(သို့) ဖက်ဆစ်ဝါဒကို အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့
ရောထွေးကြတယ်။
ရောထွေးကြတယ်။
00:56
So let's take a few minutes
to clarify what fascism actually is,
to clarify what fascism actually is,
14
44863
5388
ဒီတော့ တကယ်တော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒက ဘာလဲ၊
အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဘယ်လိုကွာခြားလဲဆိုတာ
အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဘယ်လိုကွာခြားလဲဆိုတာ
01:02
and how it is different from nationalism.
15
50275
3120
ရှင်းလင်းဖို့ အချိန်နည်း
နည်းယူလိုက်ရအောင်။
နည်းယူလိုက်ရအောင်။
01:05
The milder forms of nationalism
have been among the most benevolent
have been among the most benevolent
16
53838
5041
အမျိုးသားရေးဝါဒရဲ့ ပိုသိမ်မွေ့တဲ့ ပုံစံတွေ
လူသားဖန်တီးမှုတွေရဲ့ အကျိုးပြုဆုံးတွေ
လူသားဖန်တီးမှုတွေရဲ့ အကျိုးပြုဆုံးတွေ
01:10
of human creations.
17
58903
1458
ကြားမှာ ရှိဖူးပါတယ်။
01:12
Nations are communities
of millions of strangers
of millions of strangers
18
60990
4111
နိုင်ငံတွေဟာ အချင်းချင်း
မသိကြတဲ့ သန်းချီတဲ့ သူစိမ်းတွေရဲ့
မသိကြတဲ့ သန်းချီတဲ့ သူစိမ်းတွေရဲ့
01:17
who don't really know each other.
19
65125
1713
အသိုက်အမြုံတွေပါ။
01:19
For example, I don't know
the eight million people
the eight million people
20
67489
3405
ဥပမာ၊ ကျွန်တော်နဲ့
အစ္စရေးနိုင်ငံသားချင်းတူတဲ့
အစ္စရေးနိုင်ငံသားချင်းတူတဲ့
01:22
who share my Israeli citizenship.
21
70918
2556
လူ ရှစ်သန်းကို ကျွန်တော် မသိဘူး။
01:26
But thanks to nationalism,
22
74109
2167
ဒါပေမဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့်
01:28
we can all care about one another
and cooperate effectively.
and cooperate effectively.
23
76300
3806
တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် စောင့်ရှောက်ပြီး
ထိရောက်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိင်ကြတယ်။
ထိရောက်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိင်ကြတယ်။
01:32
This is very good.
24
80450
1200
ဒါက အတော်ကောင်းပါတယ်။
01:34
Some people, like John Lennon,
imagine that without nationalism,
imagine that without nationalism,
25
82093
5738
John Lennon လို လူတစ်ချို့ဟာ
အမျိုးသားရေးဝါဒမပါပဲ စိတ်ကူးကြတယ်၊
အမျိုးသားရေးဝါဒမပါပဲ စိတ်ကူးကြတယ်၊
01:39
the world will be a peaceful paradise.
26
87855
3790
ကမ္ဘာကြီးဟာ ငြိမ်းချမ်းတဲ့
ကောင်းကင်ဘုံတစ်ခုပေါ့။
ကောင်းကင်ဘုံတစ်ခုပေါ့။
01:44
But far more likely,
27
92010
1428
ဒါပေမဲ့ ပိုဖြစ်နိုင်တာက
01:45
without nationalism,
we would have been living in tribal chaos.
we would have been living in tribal chaos.
28
93462
4777
အမျိုးသားရေးဝါဒမပါရင် ကျွန်တော်တို့ဟာ
မျိုနွယ်စု ဖရိုဖရဲထဲမှာနေထိုင်နေလိမ့်မယ်။
မျိုနွယ်စု ဖရိုဖရဲထဲမှာနေထိုင်နေလိမ့်မယ်။
01:50
If you look today at the most prosperous
and peaceful countries in the world,
and peaceful countries in the world,
29
98684
5135
ဒီနေ့ ကမ္ဘာမှာ အကြွယ်ဝဆုံးနဲ့
အငြိမ်းချမ်းဆုံးတိုင်းပြည်တွေကို ကြည့်ရင်၊
အငြိမ်းချမ်းဆုံးတိုင်းပြည်တွေကို ကြည့်ရင်၊
01:55
countries like Sweden
and Switzerland and Japan,
and Switzerland and Japan,
30
103843
4290
ဆွီဒင်၊ ဆွစ်ဇာလန်နဲ့ ဂျပန်လို
နိုင်ငံမျိုးတွေပေါ့
နိုင်ငံမျိုးတွေပေါ့
02:00
you will see that they have
a very strong sense of nationalism.
a very strong sense of nationalism.
31
108157
4963
သူတို့မှာ ပြင်းထန်တဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒ
သဘောတစ်ခုရှိတာ မြင်ရလိမ့်မယ်။
သဘောတစ်ခုရှိတာ မြင်ရလိမ့်မယ်။
02:05
In contrast, countries that lack
a strong sense of nationalism,
a strong sense of nationalism,
32
113750
4160
ဆန့်ကျင်ဘက်နေနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့
အမျိုးသားရေးဝါဒ ကင်းမဲ့တဲနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့
အမျိုးသားရေးဝါဒ ကင်းမဲ့တဲနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့
02:09
like Congo and Somalia and Afghanistan,
33
117934
3421
ကွန်ဂို၊ ဆိုမာလီယာနဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်တို့ဆို
02:13
tend to be violent and poor.
34
121379
2174
အကြမ်းဖက်ပြီး ဆင်းရဲလေ့ရှိကြတယ်။
02:16
So what is fascism, and how
is it different from nationalism?
is it different from nationalism?
35
124855
4138
ဒီတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒက ဘာလဲ။
အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဘာခြားနားလဲ။
အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဘာခြားနားလဲ။
02:21
Well, nationalism tells me
that my nation is unique,
that my nation is unique,
36
129941
5403
ကောင်းပြီ၊ အမျိုးသားရေးဝါဒ
ကျွန်တော့နိုင်ငံက ပြိုင်ဘက်ကင်းပြီး
ကျွန်တော့နိုင်ငံက ပြိုင်ဘက်ကင်းပြီး
02:27
and that I have special obligations
towards my nation.
towards my nation.
37
135368
3801
ကျွန်တော့မှာ နိုင်ငံအတွက် အထူးတာဝန်တွေ
ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော့ကို ပြောတယ်။
ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော့ကို ပြောတယ်။
02:31
Fascism, in contrast, tells me
that my nation is supreme,
that my nation is supreme,
38
139641
6206
ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ ဖက်ဆစ်ဝါဒက
ကျွန်တော့နိုင်ငံဟာ အထွက်အထိပ်ဖြစ်ပြီး
ကျွန်တော့နိုင်ငံဟာ အထွက်အထိပ်ဖြစ်ပြီး
02:37
and that I have exclusive
obligations towards it.
obligations towards it.
39
145871
3912
ကျွန်တော့မှာ နိုင်ငံအတွက် သီးသန့်
တာဝန်တွေရှိတယ်လို့ ကျွန်တော့ကို ပြောတယ်။
တာဝန်တွေရှိတယ်လို့ ကျွန်တော့ကို ပြောတယ်။
02:42
I don't need to care about anybody
or anything other than my nation.
or anything other than my nation.
40
150895
4831
ကိုယ့်နိုင်ထက် ဘယ်သူ့ကိုမှ
(သို့) ဘယ်အရာကိုမှ ဂရုစိုက်စရာမလိုဘူး။
(သို့) ဘယ်အရာကိုမှ ဂရုစိုက်စရာမလိုဘူး။
02:48
Usually, of course,
people have many identities
people have many identities
41
156465
3603
အမြဲလိုလိုမှာ တကယ်တမ်းက လူတွေမှာ
အုပ်စုအမျိုးမျိုးအတွက် များစွာသော
အုပ်စုအမျိုးမျိုးအတွက် များစွာသော
02:52
and loyalties to different groups.
42
160092
2422
ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာတွေနဲ့
သစ္စာစောင့်သိမှုတွေရှိပါတယ်။
သစ္စာစောင့်သိမှုတွေရှိပါတယ်။
02:55
For example, I can be a good patriot,
loyal to my country,
loyal to my country,
43
163036
4804
ဥပမာ ကျွန်တော်ဟာ မျိုးချစ်ပုဂ္ဂိုလ်ကောင်း၊
ကိုယ့်နိုင်ငံကို သစ္စာရှိသူဖြစ်နိုင်ပြီး
ကိုယ့်နိုင်ငံကို သစ္စာရှိသူဖြစ်နိုင်ပြီး
02:59
and at the same time,
be loyal to my family,
be loyal to my family,
44
167864
3238
တစ်ချိန်တည်းမှာ ကိုယ့်မိသားစု၊
03:03
my neighborhood, my profession,
45
171126
2361
ကိုယ့်အိမ်နီးချင်းနဲ့ ကိုယ်အလုပ်၊
03:05
humankind as a whole,
46
173511
1460
ခြုံပြောရရင် လူသားမျိုးနွယ်၊
03:06
truth and beauty.
47
174995
1604
အမှန်နဲ့ အလှတရားကို သစ္စာရှိတယ်။
03:09
Of course, when I have different
identities and loyalties,
identities and loyalties,
48
177370
4271
တကယ်က ကိုယ့်မှာ မတူညီတဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ
တွေနဲ့ သစ္စာစောင့်သိမှုတွေရှိတဲ့အခါ
တွေနဲ့ သစ္စာစောင့်သိမှုတွေရှိတဲ့အခါ
03:13
it sometimes creates conflicts
and complications.
and complications.
49
181665
3333
ဒါက တစ်ခါတစ်ရံဝိရောဓိတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့
အရာတွေကို ဖန်တီးပါတယ်။
အရာတွေကို ဖန်တီးပါတယ်။
03:17
But, well, who ever told you
that life was easy?
that life was easy?
50
185506
3634
ဒါပေမဲ့ ကောင်းပြီ၊ ဘဝဆိုတာ လွယ်ကူတယ်လို့
ဘယ်သူကများ သင့်ကိုပြောဖူးလဲ။
ဘယ်သူကများ သင့်ကိုပြောဖူးလဲ။
03:21
Life is complicated.
51
189649
2040
ဘဝဟာ ရှုပ်ထွေးတယ်။
03:23
Deal with it.
52
191713
1150
ဒါကို ရင်ဆိုင်လိုက်ပါ။
03:26
Fascism is what happens when people try
to ignore the complications
to ignore the complications
53
194331
6000
ဖက်ဆစ်ဝါဒက လူတွေက ရှုပ်ထွေးမှုတွေကို
လျစ်လျူရှုပြီး သူတို့ကိုယ်တိုင်အတွက် ဘဝကို
လျစ်လျူရှုပြီး သူတို့ကိုယ်တိုင်အတွက် ဘဝကို
03:32
and to make life too easy for themselves.
54
200355
3109
လွယ်ကူလွန်းအောင် ဖန်တီးဖို့
ကြိုးစားတဲ့အခါ ဖြစ်ပေါ်တာပါ။
ကြိုးစားတဲ့အခါ ဖြစ်ပေါ်တာပါ။
03:36
Fascism denies all identities
except the national identity
except the national identity
55
204128
5572
ဖက်ဆစ်ဝါဒက အမျိုးသားရေး လက္ခဏာကလွဲပြီး
လက္ခဏာအားလုံးကို ငြင်းပယ်ပြီး
လက္ခဏာအားလုံးကို ငြင်းပယ်ပြီး
03:41
and insists that I have obligations
only towards my nation.
only towards my nation.
56
209724
5109
ကိုယ့်နိုင်ငံအတွက်ပဲ တာဝန်တွေရှိတယ်လို့
အတင်း တောင်းဆိုတယ်။
အတင်း တောင်းဆိုတယ်။
03:47
If my nation demands
that I sacrifice my family,
that I sacrifice my family,
57
215421
4104
နိုင်ငံက ကျွန်တော့မိသားစုကို
စတေးပါလို့တောင်းဆိုရင်
စတေးပါလို့တောင်းဆိုရင်
03:51
then I will sacrifice my family.
58
219549
2436
ကျွန်တော့မိသားစုကို စတေးမယ်။
03:54
If the nation demands
that I kill millions of people,
that I kill millions of people,
59
222009
4274
နိုင်ငံက လူသန်းချီပြီး သတ်ပါလို့
တောင်းဆိုရင်
တောင်းဆိုရင်
03:58
then I will kill millions of people.
60
226307
2658
လူသန်းချီပြီး ကျွန်တော်သတ်မယ်။
04:01
And if my nation demands
that I betray truth and beauty,
that I betray truth and beauty,
61
229442
6075
ပြီးတော့ နိုင်ငံက အမှန်တရားနဲ့ အလှတရားကို
သစ္စာဖောက်ပါလို့ တောင်းဆိုရင်
သစ္စာဖောက်ပါလို့ တောင်းဆိုရင်
04:07
then I should betray truth and beauty.
62
235541
3023
အမှန်တရားနဲ့ အလှတရားကို
ကျွန်တော် သစ္စာဖောက်သင့်တယ်။
ကျွန်တော် သစ္စာဖောက်သင့်တယ်။
04:11
For example, how does
a fascist evaluate art?
a fascist evaluate art?
63
239587
4526
ဥပမာ၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒီတစ်ယောက်က
အနုပညာကို ဘယ်လို တန်ဖိုးဖြတ်သလဲ။
အနုပညာကို ဘယ်လို တန်ဖိုးဖြတ်သလဲ။
04:16
How does a fascist decide whether a movie
is a good movie or a bad movie?
is a good movie or a bad movie?
64
244615
5289
ရုပ်ရှင်တစ်ကားက ကောင်းလား၊ ဆိုးလားဆိုတာ
ဖက်ဆစ်ဝါဒီတစ်ယောက်က ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်သလဲ။
ဖက်ဆစ်ဝါဒီတစ်ယောက်က ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်သလဲ။
04:22
Well, it's very, very, very simple.
65
250728
4172
ကောင်းပြီ၊ အင်မတန်ကို ရိုးစင်းပါတယ်။
04:27
There is really just one yardstick:
66
255260
1928
တကယ့်ကို စံတစ်ခုပဲရှိတာပါ၊
04:29
if the movie serves
the interests of the nation,
the interests of the nation,
67
257593
3476
ရုပ်ရှင်က နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို
ဖြည့်ဆည်းပေးရင်
ဖြည့်ဆည်းပေးရင်
04:33
it's a good movie;
68
261093
1444
ရုပ်ရှင်ကောင်းတယ်၊
04:34
if the movie doesn't serve
the interests of the nation,
the interests of the nation,
69
262561
3183
ရုပ်ရှင်က နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို
ဖြည့်ဆည်းမပေးရင်
ဖြည့်ဆည်းမပေးရင်
04:37
it's a bad movie.
70
265768
1222
ရုပ်ရှင်က မကောင်းဘူး။
04:39
That's it.
71
267014
1150
ဒါပဲလေ။
04:40
Similarly, how does a fascist decide
what to teach kids in school?
what to teach kids in school?
72
268496
4888
အလားတူပဲ ကျောင်းမှာ ကလေးတွေကို
သင်ကြားတာကို ဖက်ဆစ်စနစ်က ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်လဲ။
သင်ကြားတာကို ဖက်ဆစ်စနစ်က ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်လဲ။
04:45
Again, it's very simple.
73
273877
2087
ထပ်ပြောရရင်၊ သိပ်ရှင်းပါတယ်။
04:47
There is just one yardstick:
74
275988
1945
စံတစ်ခုပဲရှိပါတယ်။
04:49
you teach the kids whatever serves
the interests of the nation.
the interests of the nation.
75
277957
4945
နိုင်ငံရဲ့အကျိုးစီးပွားကို ဖြည့်ဆည်း
ပေးတာမှန်သမျှ ကလေးတွေကို သင်ပေးတယ်။
ပေးတာမှန်သမျှ ကလေးတွေကို သင်ပေးတယ်။
04:55
The truth doesn't matter at all.
76
283323
2587
အမှန်တရားက လုံးဝကို အရေးမပါတာ။
05:00
Now, the horrors of the Second World War
and of the Holocaust remind us
and of the Holocaust remind us
77
288372
5426
ကဲ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်နဲ့ အစုလိုက်အပြုံလိုက်
သတ်ဖြတ်မှုရဲ့ အနိဋ္ဌာရုံတွေက
သတ်ဖြတ်မှုရဲ့ အနိဋ္ဌာရုံတွေက
05:05
of the terrible consequences
of this way of thinking.
of this way of thinking.
78
293822
4133
ဒီတွေးခေါ်ပုံရဲ့ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေ
ကို ကျွန်တော်တို့ကို သတိပေးတယ်။
ကို ကျွန်တော်တို့ကို သတိပေးတယ်။
05:10
But usually, when we talk
about the ills of fascism,
about the ills of fascism,
79
298508
4545
ဒါပေမဲ့ အမြဲလိုလိုကတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒရဲ့
မကောင်းကြောင်းကို ပြောတဲ့အခါ
မကောင်းကြောင်းကို ပြောတဲ့အခါ
05:15
we do so in an ineffective way,
80
303077
2960
ထိရောက်မှုမရှိတဲ့ နည်းနဲ့ ပြောကြတာပါ၊
05:18
because we tend to depict fascism
as a hideous monster,
as a hideous monster,
81
306061
4738
အကြောင်းက ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာက
ဒီလောက်စွဲလမ်းစေတာကို မရှင်းပြဘဲနဲ့
ဒီလောက်စွဲလမ်းစေတာကို မရှင်းပြဘဲနဲ့
05:22
without really explaining
what was so seductive about it.
what was so seductive about it.
82
310823
3906
ဖက်ဆစ်ဝါဒကိုကြောက်မက်ဖွယ် သတ္တဝါ
တစ်ကောင်မဖြစ် သရုပ်ဖော်တတ်ကြလို့ပါ။
တစ်ကောင်မဖြစ် သရုပ်ဖော်တတ်ကြလို့ပါ။
05:27
It's a bit like these Hollywood movies
that depict the bad guys --
that depict the bad guys --
83
315284
4714
ဒါက လူဆိုးတွေကို သရုပ်ဖော်တဲ့
ဟောလိဝုဒ်ကားတွေနဲ့ နည်နည်းဆင်တယ်၊
ဟောလိဝုဒ်ကားတွေနဲ့ နည်နည်းဆင်တယ်၊
05:32
Voldemort or Sauron
or Darth Vader --
or Darth Vader --
84
320022
4023
Voldemort (သို့) Sauron
(သို့) Darth Vader ပေါ့၊
(သို့) Darth Vader ပေါ့၊
05:36
as ugly and mean and cruel.
85
324069
2632
အကျည်းတန်၊ ယုတ်မာပြီးရက်စက်သူတွေအဖြစ်လေ။
05:38
They're cruel even
to their own supporters.
to their own supporters.
86
326725
2538
သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ထောက်ခံသူတွေကိုတောင်
ရက်စက်ကြတယ်။
ရက်စက်ကြတယ်။
05:41
When I see these movies,
I never understand --
I never understand --
87
329670
3621
ဒီရုပ်ရှင်တွေ ကြည့်တဲ့ခါ
ကျွန်တော် လုံးဝ နားမလည်တာက
ကျွန်တော် လုံးဝ နားမလည်တာက
05:45
why would anybody be tempted to follow
a disgusting creep like Voldemort?
a disgusting creep like Voldemort?
88
333315
6505
ဘာကြောင့် Voldemort လို စက်ဆုပ်စရာ
ကပ်ဖား နောက်လိုက်ဖို့ သွေးဆောင်တာလဲပေါ့။
ကပ်ဖား နောက်လိုက်ဖို့ သွေးဆောင်တာလဲပေါ့။
05:52
The problem with evil
is that in real life,
is that in real life,
89
340895
3516
မကောင်းဆိုးဝါးနဲ့ ပြဿနာက
လက်တွေ့ဘဝမှာ ရှိတာပါ။
လက်တွေ့ဘဝမှာ ရှိတာပါ။
05:56
evil doesn't necessarily look ugly.
90
344435
2891
မကောင်းဆိုးဝါးဟာ သေချာပေါက်
ရုပ်ဆိုးတဲ့ပုံ မပေါက်ဘူး။
ရုပ်ဆိုးတဲ့ပုံ မပေါက်ဘူး။
05:59
It can look very beautiful.
91
347688
1892
အင်မတန် လှပလို့ရပါတယ်။
06:02
This is something that
Christianity knew very well,
Christianity knew very well,
92
350354
2723
ဒါက ခရစ်ယာန်ဘာသာက
ကောင်းကောင်း သိနေတဲ့ အရာတစ်ခုပါ၊
ကောင်းကောင်း သိနေတဲ့ အရာတစ်ခုပါ၊
06:05
which is why in Christian art,
as [opposed to] Hollywood,
as [opposed to] Hollywood,
93
353101
3706
ဒါကြောင့်ပဲ ခရစ်ယာန် အနုပညာဟာ
ဟောလီဝုဒ်နဲ့ (ဆန့်ကျင်ပြီး)
ဟောလီဝုဒ်နဲ့ (ဆန့်ကျင်ပြီး)
06:08
Satan is usually depicted
as a gorgeous hunk.
as a gorgeous hunk.
94
356831
3868
ဆာတန်ကို အမြဲလိုလို ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့
ယောက်ျားအဖြစ် သရုပ်ဖော်တယ်။
ယောက်ျားအဖြစ် သရုပ်ဖော်တယ်။
06:13
This is why it's so difficult
to resist the temptations of Satan,
to resist the temptations of Satan,
95
361259
4596
ဒါကြောင့်ပဲ ဆာတန်ရဲ့ သွေးဆောင်မှုကို
ခံနိုင်စွမ်းရှိဖို့ သိပ်ခက်ခဲပြီး
ခံနိုင်စွမ်းရှိဖို့ သိပ်ခက်ခဲပြီး
06:17
and why it is also difficult
to resist the temptations of fascism.
to resist the temptations of fascism.
96
365879
4744
ဒါကြောင့်ပဲ့ ဖက်ဆစ်ဝါဒရဲ့ သွေးဆောင်မှုကို
ခံနိုင်စွမ်းရှိဖို့ သိပ်ခက်ခဲတာပါ။
ခံနိုင်စွမ်းရှိဖို့ သိပ်ခက်ခဲတာပါ။
06:22
Fascism makes people see themselves
97
370980
2722
ဖက်ဆစ်ဝါဒက လူတွေကို ကမ္ဘာကြီးထဲက
06:25
as belonging to the most beautiful
and most important thing in the world --
and most important thing in the world --
98
373726
5243
အလှပဆုံးနဲ့ အရေးပါဆုံးအရာနဲ့ ထိုက်တန်နေ
သလိုမျိုး သူတို့ကိုယ်သူတို့ မြင်စေတယ်၊
သလိုမျိုး သူတို့ကိုယ်သူတို့ မြင်စေတယ်၊
06:30
the nation.
99
378993
1302
နိုင်ငံကိုပြောတာပါ။
06:32
And then people think,
100
380319
1346
ဒီနောက် လူတွေတွေးတာက
06:33
"Well, they taught us
that fascism is ugly.
that fascism is ugly.
101
381689
3189
"ကောင်းပြီ၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒဟာ
အကျည်းတန်တယ်လို့ ကျုပ်တို့ကို သင်ပေးတယ်။
အကျည်းတန်တယ်လို့ ကျုပ်တို့ကို သင်ပေးတယ်။
06:37
But when I look in the mirror,
I see something very beautiful,
I see something very beautiful,
102
385442
3024
ဒါပေမဲ့ ကျုပ် မှန်ထဲကိုကြည့်တော့
အင်မတန်လှပတာတစ်ခု ကျုပ်မြင်တယ်၊
အင်မတန်လှပတာတစ်ခု ကျုပ်မြင်တယ်၊
06:40
so I can't be a fascist, right?"
103
388490
2191
ဒီတော့ ကျုပ်ဟာ ဖက်ဆစ်
မဖြစ်နိုင်ဘူးမို့လား။"
မဖြစ်နိုင်ဘူးမို့လား။"
06:43
Wrong.
104
391022
1151
မှားပါတယ်။
06:44
That's the problem with fascism.
105
392197
1547
ဒါက ဖက်ဆစ်စနစ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာပါ။
06:45
When you look in the fascist mirror,
106
393768
2619
ဖက်ဆစ် မှန်ထဲကို သင်ကြည့်တဲ့အခါ
06:48
you see yourself as far more beautiful
than you really are.
than you really are.
107
396411
4534
သင့် တကယ့်အရှိထက် အများကြီး
ပိုလှနေသလို့ သင့်ကိုယ်သင် မြင်ရတယ်။
ပိုလှနေသလို့ သင့်ကိုယ်သင် မြင်ရတယ်။
06:53
In the 1930s, when Germans
looked in the fascist mirror,
looked in the fascist mirror,
108
401371
4293
၁၉၃၀ နှစ်လွန်တွေမှာ ဂျာမန်တွေဟာ
ဖက်ဆစ်မှန်ထဲကို ကြည့်ခဲ့တော့၊
ဖက်ဆစ်မှန်ထဲကို ကြည့်ခဲ့တော့၊
06:57
they saw Germany as the most
beautiful thing in the world.
beautiful thing in the world.
109
405688
4040
သူတို့ဟာ ဂျာမဏီကို ကမ္ဘာမှာ
အလှဆုံးအရာအဖြစ် မြင်ခဲ့ကြတယ်။
အလှဆုံးအရာအဖြစ် မြင်ခဲ့ကြတယ်။
07:02
If today, Russians look
in the fascist mirror,
in the fascist mirror,
110
410244
3436
ဒီနေ့မှာ ရုရှားတွေသာ
ဖက်ဆစ်မှန်ထဲကို ကြည့်ကြရင်
ဖက်ဆစ်မှန်ထဲကို ကြည့်ကြရင်
07:05
they will see Russia as the most
beautiful thing in the world.
beautiful thing in the world.
111
413704
3559
ရုရှားကို ကမ္ဘာမှာ အလှဆုံးအရာအဖြစ်
မြင်ကြပါလိမ့်မယ်။
မြင်ကြပါလိမ့်မယ်။
07:09
And if Israelis look
in the fascist mirror,
in the fascist mirror,
112
417577
3128
ပြီးတော့ အစ္စရေးတွေသာ
ဖက်ဆစ် မှန်ထဲကို ကြည့်ကြရင်
ဖက်ဆစ် မှန်ထဲကို ကြည့်ကြရင်
07:12
they will see Israel as the most
beautiful thing in the world.
beautiful thing in the world.
113
420729
4380
အစ္စရေးကို ကမ္ဘာမှာ အလှဆုံးအရာအဖြစ်
မြင်ကြပါလိမ့်မယ်။
မြင်ကြပါလိမ့်မယ်။
07:18
This does not mean that we are now
facing a rerun of the 1930s.
facing a rerun of the 1930s.
114
426657
5057
ဒါက ၁၉၃၀ နှစ်လွန်တွေရဲ့ တစ်ကျော့ပြန်တာကို
ကျွန်တော်တို့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့မဆိုလိုဘူး
ကျွန်တော်တို့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့မဆိုလိုဘူး
07:24
Fascism and dictatorships might come back,
115
432304
3475
ဖက်ဆစ်ဝါဒနဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ခေတ်တွေ
ပြန်မလာနိုင်လောက်ပေမဲ့
ပြန်မလာနိုင်လောက်ပေမဲ့
07:27
but they will come back in a new form,
116
435803
3239
သူတို့ဟာ ပုံစံသစ်တစ်ခုနဲ့ ပြန်လာလိမ့်မယ်၊
07:31
a form which is much more relevant
117
439066
2741
၂၁ ရာစုရဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ
07:33
to the new technological realities
of the 21st century.
of the 21st century.
118
441831
3809
ဒီဌဖြစ်ရပ် အသစ်တွေနဲ့
အများကြီး ပိုပြီး ဆက်စပ်ပါတယ်။
အများကြီး ပိုပြီး ဆက်စပ်ပါတယ်။
07:38
In ancient times,
119
446538
1547
ရှေးခေတ်တုန်းကတော့
07:40
land was the most important
asset in the world.
asset in the world.
120
448109
4160
မြေဟာ ကမ္ဘာမှာ အဖိုးတန်ဆုံး
ပစ္စည်းဖြစ်ခဲ့တယ်၊
ပစ္စည်းဖြစ်ခဲ့တယ်၊
07:44
Politics, therefore,
was the struggle to control land.
was the struggle to control land.
121
452911
3864
ဒါကြောင့် နိုင်ငံရေးဟာ မြေကို
ထိန်းချုပ်ဖို့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုပါ။
ထိန်းချုပ်ဖို့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုပါ။
07:49
And dictatorship meant that all the land
was owned by a single ruler
was owned by a single ruler
122
457141
5860
အာဏာရှင်ခေတ်ဆိုတာ
နယ်မြေတစ်ခုလုံးကို အုပ်ချုပ်သူတစ်ဦးတည်း
နယ်မြေတစ်ခုလုံးကို အုပ်ချုပ်သူတစ်ဦးတည်း
07:55
or by a small oligarch.
123
463025
1872
(သို့) လူနည်းစု အစိုးရက ပိုင်ဆိုင်တာပါ။
07:57
And in the modern age,
machines became more important than land.
machines became more important than land.
124
465827
4819
ခေတ်သစ်မှာတော့
စက်ပစ္စည်းတွေက မြေထက် ပိုအရေးကြီးလာခဲ့တယ်။
စက်ပစ္စည်းတွေက မြေထက် ပိုအရေးကြီးလာခဲ့တယ်။
08:03
Politics became the struggle
to control the machines.
to control the machines.
125
471347
3600
နိုင်ငံရေးက စက်ပစ္စည်းတွေကို ထိန်းချုပ်
ဖို့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုဖြစ်လာတယ်။
ဖို့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုဖြစ်လာတယ်။
08:07
And dictatorship meant
126
475354
1996
အာဏာရှင်ခေတ်ဆိုတာက
08:09
that too many of the machines
became concentrated
became concentrated
127
477374
3910
များပြားလွန်းတဲ့ စက်ပစ္စည်းတွေဟာ
အစိုးရ (သို့)
အစိုးရ (သို့)
08:13
in the hands of the government
or of a small elite.
or of a small elite.
128
481308
3280
အခွင့်ထူးခံ အဖွဲ့လေးတစ်ခုရဲ့
လက်တွေထဲမှာ စုစည်းလာတာပါ။
လက်တွေထဲမှာ စုစည်းလာတာပါ။
08:17
Now data is replacing
both land and machines
both land and machines
129
485109
4706
အခုဆို ဒေတာဟာ မြေနဲ့စက်ပစ္စည်း
နှစ်ခုစလုံးကို အဖိုးတန်ဆုံး ပစ္စည်းအဖြစ်
နှစ်ခုစလုံးကို အဖိုးတန်ဆုံး ပစ္စည်းအဖြစ်
08:21
as the most important asset.
130
489839
2111
နေရာယူနေတယ်။
08:24
Politics becomes the struggle
to control the flows of data.
to control the flows of data.
131
492600
5340
နိုင်ငံရေးက ဒေတာ စီးဆင်းမှုထိန်းချုပ်ဖို့
ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုဖြစ်လာတယ်။
ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုဖြစ်လာတယ်။
08:29
And dictatorship now means
132
497964
2708
အာဏာရှင်ခေတ်ဆိုတာ အခုတော့
08:32
that too much data is being concentrated
in the hands of the government
in the hands of the government
133
500696
5780
များပြားလွန်းတဲ့ ဒေတာဟာ
အစိုးရ(သို့) အခွင့်ထူးခံ အဖွဲ့လေးရဲ့
အစိုးရ(သို့) အခွင့်ထူးခံ အဖွဲ့လေးရဲ့
08:38
or of a small elite.
134
506500
1920
လက်တွေထဲမှာ စုစည်းနေတာပါ။
08:40
The greatest danger
that now faces liberal democracy
that now faces liberal democracy
135
508871
4912
လွတ်လပ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ အခု
ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အကြီးဆုံးအန္တရာယ်က
ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အကြီးဆုံးအန္တရာယ်က
08:45
is that the revolution
in information technology
in information technology
136
513807
3270
သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာမှာရှိတဲ့
တော်လှန်ရေးဟာ ဒီမိုကရေစီတွေထက်
တော်လှန်ရေးဟာ ဒီမိုကရေစီတွေထက်
08:49
will make dictatorships
more efficient than democracies.
more efficient than democracies.
137
517101
4790
ပိုထိရောက်တဲ့ အာဏာရှင်ခေတ်တွေ
ဖန်တီးမှာကိုပါ။
ဖန်တီးမှာကိုပါ။
08:54
In the 20th century,
138
522760
1619
၂၀ ရာစုမှာ
08:56
democracy and capitalism
defeated fascism and communism
defeated fascism and communism
139
524403
4960
ဒီမိုကရေစီနဲ့ အရင်းရှင်ဝါဒဟာ ဖက်ဆစ်ဝါဒနဲ့
ကွန်မြူနစ်ဝါဒကိုအနိုင်ယူခဲ့တာက
ကွန်မြူနစ်ဝါဒကိုအနိုင်ယူခဲ့တာက
09:01
because democracy was better
at processing data and making decisions.
at processing data and making decisions.
140
529387
5202
ဒီမိုကရေစီ ဒေတာထုတ်လုပ်ခြင်းနဲ့
ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းမှာ ပိုကောင်းလို့ပါ။
ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းမှာ ပိုကောင်းလို့ပါ။
09:07
Given 20th-century technology,
141
535319
2366
၂၀ ရာစုနည်းပညာကို ထောက်ဆရရင်
09:09
it was simply inefficient to try
and concentrate too much data
and concentrate too much data
142
537709
6035
များလွန်းတဲ့ ဒေတာနဲ့ များလွန်းတဲ့ အာဏာကို
တစ်နေရာတည်းမှာ ကြိုးစား၊စုစည်းဖို့
တစ်နေရာတည်းမှာ ကြိုးစား၊စုစည်းဖို့
09:15
and too much power in one place.
143
543768
2759
ထိရောက်မှုကို မရှိတာပါ။
09:19
But it is not a law of nature
144
547244
4483
ဒါပေမဲ့ ဗဟိုက ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ ဒေတာ
ထုပ်လုပ်ခြင်းဟာ
ထုပ်လုပ်ခြင်းဟာ
09:23
that centralized data processing
is always less efficient
is always less efficient
145
551751
5604
ဖြန့်ဖြူးထားတဲ့ ဒေတာ ထုပ်လုပ်ခြင်း
ထက်အမြဲတမ်း ထိရောက်မှု ပိုနည်းတာက
ထက်အမြဲတမ်း ထိရောက်မှု ပိုနည်းတာက
09:29
than distributed data processing.
146
557379
2547
သဘာဝ နိယာမတော့မဟုတ်ဘူး။
09:32
With the rise of artificial intelligence
and machine learning,
and machine learning,
147
560605
3437
ဉာဏ်ရည်တုနဲ့ စက်က သင်ယူမှု
တိုးမြင့်လာခြင်းနဲ့အတူ
တိုးမြင့်လာခြင်းနဲ့အတူ
09:36
it might become feasible to process
enormous amounts of information
enormous amounts of information
148
564066
5837
ဧရာမ သတင်းအချက်အလက် ပမာဏတွေကို
တစ်နေရာတည်းမှာ ထိရောက်စွာ ထုတ်လုပ်ဖို့နဲ့
တစ်နေရာတည်းမှာ ထိရောက်စွာ ထုတ်လုပ်ဖို့နဲ့
09:41
very efficiently in one place,
149
569927
2610
တစ်နေရာတည်းမှာ ဆုံးဖြတ်ချက်အားလုံးချဖို့
09:44
to take all the decisions in one place,
150
572561
3191
ဖြစ်နိုင်ခြေရှိလာလောက်ပြီး
09:47
and then centralized data processing
will be more efficient
will be more efficient
151
575776
4420
ဒီနောက်မှာ ဗဟိုကချုပ်ကိုင်ထားတဲ့
ဒေတာထုတ်လုပ်ခြင်းဟာ ဖြန့်ဖြူးထားတဲ့
ဒေတာထုတ်လုပ်ခြင်းဟာ ဖြန့်ဖြူးထားတဲ့
09:52
than distributed data processing.
152
580220
2200
ဒေတာ ထုပ်လုပ်ခြင်းထက် ပိုထိရောက်လိမ့်မယ်။
09:55
And then the main handicap
of authoritarian regimes
of authoritarian regimes
153
583053
3760
ဒီနောက်မှာ ၂၀ ရာစုမှာရှိတဲ့
အာဏာရှင်ဆန်တဲ့ အစိုးရတွေရဲ့
အာဏာရှင်ဆန်တဲ့ အစိုးရတွေရဲ့
09:58
in the 20th century --
154
586837
1637
အဓိက အားနည်းချက်က
10:00
their attempt to concentrate
all the information in one place --
all the information in one place --
155
588498
4516
သတင်းအချက်အလက်အားလုံးကို တစ်နေရာတည်းမှာ
စုစည်းဖို့ သူတိုရဲ့ကြိုးပမ်းမှုဟာ
စုစည်းဖို့ သူတိုရဲ့ကြိုးပမ်းမှုဟာ
10:05
it will become their greatest advantage.
156
593038
3366
သူတို့ရဲ့အကြီးဆုံး အသာစီးရမှု ဖြစ်လာမယ်။
10:10
Another technological danger
that threatens the future of democracy
that threatens the future of democracy
157
598768
4907
အနာဂတ် ဒီမိုကရေစီကို ခြိမ်းခြောက်တဲ့
နောက်ထပ် နည်းပညာ အန္တရာယ်က
နောက်ထပ် နည်းပညာ အန္တရာယ်က
10:15
is the merger of information technology
with biotechnology,
with biotechnology,
158
603699
5159
သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာနဲ့
ဇီဝနည်းပညာရဲ့ ပေါင်းခြင်းပါ၊
ဇီဝနည်းပညာရဲ့ ပေါင်းခြင်းပါ၊
10:20
which might result
in the creation of algorithms
in the creation of algorithms
159
608882
4005
ဒါက ကျွန်တော့အကြောင်းကို
ကျွန်တော့ထက် ပိုကောင်းကောင်း သိတဲ့
ကျွန်တော့ထက် ပိုကောင်းကောင်း သိတဲ့
10:24
that know me better than I know myself.
160
612911
4316
အယ်လ်ဂိုရစ်သမ် ဖန်တီးမှု
အကျိုးဆက်ပေါ်ထွန်းနိုင်ပါတယ်။
အကျိုးဆက်ပေါ်ထွန်းနိုင်ပါတယ်။
10:29
And once you have such algorithms,
161
617688
2080
သင့်မှာ ဒီလိုအယ်လ်ဂိုရစ်သမ်တွေရှိဆိုတာနဲ့
10:31
an external system, like the government,
162
619792
2849
အစိုးရလို ပြင်ပ စနစ်တစ်ခုဟာ
10:34
cannot just predict my decisions,
163
622665
3524
ကျွန်တော့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို
ကြိုသိနိုင်တာတင်မက
ကြိုသိနိုင်တာတင်မက
10:38
it can also manipulate
my feelings, my emotions.
my feelings, my emotions.
164
626213
3921
ကျွန်တော့ခံစားမှုတွေ၊ စိတ်ကူးတွေကိုပါ
ခြယ်လှယ်နိုင်ပါတယ်။
ခြယ်လှယ်နိုင်ပါတယ်။
10:42
A dictator may not be able
to provide me with good health care,
to provide me with good health care,
165
630641
5245
အာဏာရှင်တစ်ယောက်ဟာ ကျွန်တော့ကို ကျန်းမာရေး
စောင့်ရှောက်မှု မပေးနိုင်လောက်ပေမဲ့
စောင့်ရှောက်မှု မပေးနိုင်လောက်ပေမဲ့
10:47
but he will be able to make me love him
166
635910
3373
ကျွန်တော် သူ့ကို ချစ်ပြီး၊ အတိုက်ခံကို
10:51
and to make me hate the opposition.
167
639307
2667
မုန်းအောင်တော့ လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်။
10:55
Democracy will find it difficult
to survive such a development
to survive such a development
168
643037
5463
ဒီမိုကရေစီဟာ ဒီလို ဖွံ့ဖြိုးမှုထဲမှာ
ရှင်ကျန်ဖို့ကို ခက်ခဲတယ်လို့ မြင်လိမ့်မယ်၊
ရှင်ကျန်ဖို့ကို ခက်ခဲတယ်လို့ မြင်လိမ့်မယ်၊
11:00
because, in the end,
169
648524
2150
အကြောင်းက အဆုံးမှာတော့
11:02
democracy is not based
on human rationality;
on human rationality;
170
650698
4127
ဒီမိုကရေစီဟာ
လူ့ဆင့်ခြင်တုံတရားမှာ အခြေမခံပဲ
လူ့ဆင့်ခြင်တုံတရားမှာ အခြေမခံပဲ
11:06
it's based on human feelings.
171
654849
2420
လူ့ခံစားချက်တွေမှာ အခြေခံတာကြောင့်ပါ။
11:10
During elections and referendums,
172
658355
2500
ရွေးကောက်ပွဲတွေနဲ့ ဆန္ဒခံယူပွဲတွေအတွင်း
11:12
you're not being asked,
"What do you think?"
"What do you think?"
173
660879
2696
"သင်ဘယ်လို ထင်သလဲ"လို့
အမေးမခံရဘဲ
အမေးမခံရဘဲ
11:15
You're actually being asked,
"How do you feel?"
"How do you feel?"
174
663998
3396
တကယ်ကျတော့"သင်ဘယ်လို ခံစားရလဲ"
လို့ အမေးခံနေရတယ်။
လို့ အမေးခံနေရတယ်။
11:20
And if somebody can manipulate
your emotions effectively,
your emotions effectively,
175
668228
4627
တစ်ဦးဦးက သင့်ခံစားမှုတွေကို
ထိထိရောက်ရောက် ခြယ်လှယ်နိုင်ရင်
ထိထိရောက်ရောက် ခြယ်လှယ်နိုင်ရင်
11:24
democracy will become
an emotional puppet show.
an emotional puppet show.
176
672879
3753
ဒီမိုကရေစီဟာ စိတ်ထိခိုက်ဖွယ် ရုပ်သေးပွဲ
တစ်ပွဲ ဖြစ်လာလိမ့်မယ်။
တစ်ပွဲ ဖြစ်လာလိမ့်မယ်။
11:30
So what can we do to prevent
the return of fascism
the return of fascism
177
678006
4515
ဒီတော့ ဖက်ဆစ်ဝါဒ တစ်ကျော့ပြန်လာပြီး
အာဏာရှင်ခေတ်အသစ် ထကြွမှုကို
အာဏာရှင်ခေတ်အသစ် ထကြွမှုကို
11:34
and the rise of new dictatorships?
178
682545
2650
တားဆီးဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဘာလုပ်နိုင်လဲ။
11:37
The number one question that we face
is: Who controls the data?
is: Who controls the data?
179
685990
6310
ကျွန်တော်တို့ရင်ဆိုင်ရတဲ့ နံပါတ်တစ်
မေးခွန်းက ဒေတာကို ဘယ်သူထိန်းချုပ်လဲ။
မေးခွန်းက ဒေတာကို ဘယ်သူထိန်းချုပ်လဲ။
11:44
If you are an engineer,
180
692823
1675
သင်ဟာ အင်ဂျင်နီယာတစ်ယောက်ဆိုရင်
11:46
then find ways to prevent too much data
181
694522
3968
မဆိုစလောက် လက်တွေထဲမှာ ဒေတာ
အလွန်အမင်း စုစည်းနေတာကို
အလွန်အမင်း စုစည်းနေတာကို
11:50
from being concentrated in too few hands.
182
698514
2825
တားဆီးဖို့ နည်းလမ်းတွေရှာပါ။
11:53
And find ways to make sure
183
701752
2944
ဖြန့်ဝေထားတဲ့ ဒေတာထုတ်လုပ်မှုကို
11:56
the distributed data processing
is at least as efficient
is at least as efficient
184
704720
4413
အနည်းဆုံး ဗဟိုကချုပ်ကိုင်ထားတဲ့
ဒေတာ ထုတ်လုပ်ခြင်းလောက် ထိရောက်တာ
ဒေတာ ထုတ်လုပ်ခြင်းလောက် ထိရောက်တာ
12:01
as centralized data processing.
185
709157
2396
သေချာဖို့ နည်လမ်းတွေရှာပါ။
12:04
This will be the best
safeguard for democracy.
safeguard for democracy.
186
712077
3841
ဒါဟာ ဒီမိုကရေစီအတွက် အကောင်းဆုံး
ဘေးစီးရန်ကာဖြစ်လိမ့်မယ်။
ဘေးစီးရန်ကာဖြစ်လိမ့်မယ်။
12:07
As for the rest of us
who are not engineers,
who are not engineers,
187
715942
3326
အင်ဂျင်နီယာမဟုတ်တဲ့
ကျန်တဲ့ ကျွန်တော်တို့အတွက်
ကျန်တဲ့ ကျွန်တော်တို့အတွက်
12:11
the number one question facing us
188
719292
3444
ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ နံပါတစ် မေးခွန်းကတော့
12:14
is how not to allow
ourselves to be manipulated
ourselves to be manipulated
189
722760
4647
ဒီဒေတာ ထိန်းချုပ်သူတွေရဲ့ ခြယ်လှယ်ခွင့်
12:19
by those who control the data.
190
727431
2806
ကိုယ့်ဘာသာ မပေးမိစေဖို့ နည်းလမ်းပါ။
12:23
The enemies of liberal democracy,
they have a method.
they have a method.
191
731387
4106
လွတ်လပ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ ရန်သူတွေက
သူတို့မှာ နည်းစနစ်တစ်ခုရှိတယ်။
သူတို့မှာ နည်းစနစ်တစ်ခုရှိတယ်။
12:27
They hack our feelings.
192
735919
2372
ကျွန်တော်တို့ ခံစားချက်တွေကို
ရယူနှောင့်ယှက်ကြတယ်။
ရယူနှောင့်ယှက်ကြတယ်။
12:30
Not our emails, not our bank accounts --
193
738315
2452
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အီးမေးလ်တွေ၊
ဘဏ်စာရင်းတွေတင်မက
ဘဏ်စာရင်းတွေတင်မက
12:32
they hack our feelings of fear
and hate and vanity,
and hate and vanity,
194
740791
5207
ကျွန်တော်တို့ရဲ့အကြောက်၊ အမုန်း၊ပလွှားမှု
ခံစားချက်တွေကို ရယူနှောင့်ယှက်တယ်၊
ခံစားချက်တွေကို ရယူနှောင့်ယှက်တယ်၊
12:38
and then use these feelings
195
746022
2428
နောက် အတွင်းကနေ ဒီမိုကရေစီကို
12:40
to polarize and destroy
democracy from within.
democracy from within.
196
748474
3952
နှစ်ခြမ်းကွဲကာ ဖျက်ဆီးဖို့
ဒီခံစားချက်တွေကို အသုံးပြုကြတယ်။
ဒီခံစားချက်တွေကို အသုံးပြုကြတယ်။
12:44
This is actually a method
197
752903
1920
ဒါက တကယ်တော့ Silicon ကျွန်တော်တို့ကို
12:46
that Silicon Valley pioneered
in order to sell us products.
in order to sell us products.
198
754847
5049
ထုတ်ကုန်တွေရောင်းဖို့ Valle က
တီထွင်ခဲ့တဲ့ နည်းစနစ်တစ်ခုပါ။
တီထွင်ခဲ့တဲ့ နည်းစနစ်တစ်ခုပါ။
12:52
But now, the enemies of democracy
are using this very method
are using this very method
199
760381
5022
ဒါပေမဲ့ အခုတော့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ရန်သူတွေဟာ
ကျွန်တော်တို့ကို အကြောက်၊ အမုန်းနဲ့
ကျွန်တော်တို့ကို အကြောက်၊ အမုန်းနဲ့
12:57
to sell us fear and hate and vanity.
200
765427
3724
ပလွှားမှုတွေရောင်းဖို့
ဒီနည်းစနစ်ကိုပဲ သုံးနေကြတယ်။
ဒီနည်းစနစ်ကိုပဲ သုံးနေကြတယ်။
13:01
They cannot create
these feelings out of nothing.
these feelings out of nothing.
201
769863
3659
ဘာမှမရှိတာကနေ ဒီခံစားချက်တွေကို
သူတို့ မဖန်တီးနိုင်ပါဘူး။
သူတို့ မဖန်တီးနိုင်ပါဘူး။
13:06
So they get to know our own
preexisting weaknesses.
preexisting weaknesses.
202
774212
3831
ဒီတော့ သူတို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့
ကြိုရှိပြီးသားအားနည်းချက်ကို သိဖို့လိုတယ်။
ကြိုရှိပြီးသားအားနည်းချက်ကို သိဖို့လိုတယ်။
13:10
And then use them against us.
203
778403
2571
ဒီနောက် ကျွန်တော်တို့ကို ဆန့်ကျင်ပြီး
ဒါတွေကို သုံးတယ်။
ဒါတွေကို သုံးတယ်။
13:13
And it is therefore
the responsibility of all of us
the responsibility of all of us
204
781482
3508
ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အားနည်းချက်ကို
သိလာအောင်လုပ်ဖို့နဲ့
သိလာအောင်လုပ်ဖို့နဲ့
13:17
to get to know our weaknesses
205
785014
2634
ဒီမိုကရေစီရဲ့ ရန်သူတွေလက်ထဲမှာ
13:19
and make sure that they
do not become a weapon
do not become a weapon
206
787672
3635
လက်နက်တစ်ခု ဖြစ်မလာဖို့
သေချာအောင်လုပ်ဖို့က
သေချာအောင်လုပ်ဖို့က
13:23
in the hands of the enemies of democracy.
207
791331
2883
ကျွန်တော်တို့အားလုံးရဲ့ တာဝန်ပါ။
13:27
Getting to know our own weaknesses
208
795315
2548
ကိုယ်ပိုင်အားနည်းချက်ကို သိလာခြင်းကလည်း
13:29
will also help us to avoid the trap
of the fascist mirror.
of the fascist mirror.
209
797887
5583
ဖက်ဆစ် မှန်ရဲ့ထောင်ချောက်ကို
ရှောင်ရှားဖို့ ကူညီပေးလိမ့်မယ်။
ရှောင်ရှားဖို့ ကူညီပေးလိမ့်မယ်။
13:36
As we explained earlier,
fascism exploits our vanity.
fascism exploits our vanity.
210
804204
4151
အစောပိုင်းက ရှင်းပြခဲ့သလို ဖက်ဆစ်ဝါဒက
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ပလွှားမှုကိုအမြတ်ထုတ်တယ်။
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ပလွှားမှုကိုအမြတ်ထုတ်တယ်။
13:40
It makes us see ourselves
as far more beautiful than we really are.
as far more beautiful than we really are.
211
808805
5746
ကျွန်တော်တို့အရှိတဲ့ အများကြီး ပိုလှတာကို
ကိုယ်တိုင် မြင်အောင်ဖန်တီးတယ်။
ကိုယ်တိုင် မြင်အောင်ဖန်တီးတယ်။
13:46
This is the seduction.
212
814575
1467
ဒါက သွေးဆောင်မှုပါ။
13:48
But if you really know yourself,
213
816424
2447
ဒါပေမဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တကယ်သိရင်တော့
13:50
you will not fall
for this kind of flattery.
for this kind of flattery.
214
818895
3468
ဒီလိုမြှောက်ပင့်မှုမျိုးနဲ့ အနှပ်ခံ
ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။
ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။
13:54
If somebody puts a mirror
in front of your eyes
in front of your eyes
215
822879
4063
တစ်ဦးဦးက သင့်ရဲ့ရုပ်ဆိုးတဲ့ အစအနအားလုံးကို
ဖုန်းကွယ်ပြီး
ဖုန်းကွယ်ပြီး
13:58
that hides all your ugly bits
and makes you see yourself
and makes you see yourself
216
826966
5060
သင့်အရှိထက် အများကြီး
ပိုလှတာကို သင်ကိုယ်တိုင်
ပိုလှတာကို သင်ကိုယ်တိုင်
14:04
as far more beautiful
and far more important
and far more important
217
832050
4284
မြင်ရအောင် ဖန်တီးတဲ့မှန်တစ်ချပ်
14:08
than you really are,
218
836358
1591
သင့်မျက်လုံးတွေရှေ့မှာထားရင်
14:09
just break that mirror.
219
837973
2864
မှန်ကို ရိုက်ခွဲလိုက်ပေတော့။
14:13
Thank you.
220
841696
1151
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
14:14
(Applause)
221
842871
6382
(လက်ခုပ်သံများ)
14:22
Chris Anderson: Yuval, thank you.
222
850677
1632
Chris Anderson: Yuval ကျေးဇူးပါ။
14:24
Goodness me.
223
852333
1151
ကောင်းလိုက်တာဗျာ၊
14:25
It's so nice to see you again.
224
853958
1940
ခင်ဗျာကို ထပ်တွေ့ရတာ ကောင်းတယ်။
14:27
So, if I understand you right,
225
855922
1591
ဒီတော့ ကျွန်တော်နားလည်တာမှန်ရင်
14:29
you're alerting us
to two big dangers here.
to two big dangers here.
226
857537
2667
ကျွန်တော်တို့ကို
ဒီမှာ အန္တရာယ်နှစ်ခုကို သတိပေးနေတာပါ။
ဒီမှာ အန္တရာယ်နှစ်ခုကို သတိပေးနေတာပါ။
14:32
One is the possible resurgence
of a seductive form of fascism,
of a seductive form of fascism,
227
860228
4492
တစ်ခုက ဖက်ဆစ်ဝါဒရဲ့ သွေးဆောင်တဲ့
ပုံစံတစ်ခု ပြန်ပေါ်လာနိုင်ခြေရှိပေမဲ့
ပုံစံတစ်ခု ပြန်ပေါ်လာနိုင်ခြေရှိပေမဲ့
14:36
but close to that, dictatorships
that may not exactly be fascistic,
that may not exactly be fascistic,
228
864744
4254
ဒါနဲ့ကပ်လျက်က ဖက်ဆစ်ဝါဒနဲ့ အတိအကျ
မတူလောက်ပေမဲ့ ဒေတာအားလုံးကို ထိန်းချုပ်တဲ့
မတူလောက်ပေမဲ့ ဒေတာအားလုံးကို ထိန်းချုပ်တဲ့
14:41
but control all the data.
229
869022
2563
အာဏာရှင်ခေတ်တွေပါ။
14:43
I wonder if there's a third concern
230
871609
2096
တွေးမိတာက ဒီမှာရှိတဲ့ လူတစ်ချို့
14:45
that some people here
have already expressed,
have already expressed,
231
873729
2118
ဖော်ပြပြီးထားတဲ့ တတိယ ပူပန်မှုတစ်ခုရှိရင်
14:47
which is where, not governments,
but big corporations control all our data.
but big corporations control all our data.
232
875871
4897
ဒီမှာ အစိုးရတွေမဟုတ်ပေမဲ့ ကော်ပိုရေးရှင်း
ကြီးတွေက ဒေတာ အားလုံးကို ထိန်းချုပ်တယ်၊
ကြီးတွေက ဒေတာ အားလုံးကို ထိန်းချုပ်တယ်၊
14:52
What do you call that,
233
880792
1309
ဒါကို ဘယ်လိုခေါ်ပြီး
14:54
and how worried should we be about that?
234
882125
2387
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့
ဘယ်လို ပူပန်ကြမလဲ။
ဘယ်လို ပူပန်ကြမလဲ။
14:56
Yuval Noah Harari: Well, in the end,
there isn't such a big difference
there isn't such a big difference
235
884536
3339
Yuval Noah Harari: ကောင်းပြီ၊
အဆုံးမှာတော့ ကော်ပိုရေးရေးရှင်းတွေနဲ့
အဆုံးမှာတော့ ကော်ပိုရေးရေးရှင်းတွေနဲ့
14:59
between the corporations
and the governments,
and the governments,
236
887899
2426
အစိုးရတွေကြားမှာ
ဒီလောက် ခြားနားမှုမရှိပါဘူး။
ဒီလောက် ခြားနားမှုမရှိပါဘူး။
15:02
because, as I said, the questions is:
Who controls the data?
Who controls the data?
237
890349
3420
အကြောင်းက ပြောခဲ့သလိုပဲ မေးခွန်းက
ဒေတာကို ဘယ်သူထိန်းချုပ်လဲ။
ဒေတာကို ဘယ်သူထိန်းချုပ်လဲ။
15:05
This is the real government.
238
893793
1395
ဒါက အစိုးရစစ်စစ်ပါ။
15:07
If you call it a corporation
or a government --
or a government --
239
895212
2444
ဒါကို ကော်ပိုရေးရှင်း(သို့)
အစိုးရလို့ခေါရင်၊
အစိုးရလို့ခေါရင်၊
15:09
if it's a corporation
and it really controls the data,
and it really controls the data,
240
897680
3155
ဒါက ကော်ပိုရေးရှင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး
ဒေတာအားလုံးကို တကယ် ထိန်းချုပ်ရင်
ဒေတာအားလုံးကို တကယ် ထိန်းချုပ်ရင်
15:12
this is our real government.
241
900859
1928
ဒါကျွန်တော်တို့ အစိုးရစစ်စစ်ပါ။
15:14
So the difference
is more apparent than real.
is more apparent than real.
242
902811
3067
ဒီတော့ ခြားနားမှုက အစစ်ထက်
ပိုပြီး ထင်ရှားပါတယ်။
ပိုပြီး ထင်ရှားပါတယ်။
15:18
CA: But somehow,
at least with corporations,
at least with corporations,
243
906529
2858
CA: ဒါပေမဲ့ ဘာဖြစ်ဖြစ်
အနည်းဆုံး ကောင်ပိုရေးရှင်းတွေနဲ့ဆို
အနည်းဆုံး ကောင်ပိုရေးရှင်းတွေနဲ့ဆို
15:21
you can imagine market mechanisms
where they can be taken down.
where they can be taken down.
244
909411
3519
၎င်းတို့ကို ဖြုတ်ချတဲ့ စျေးကွက်
ယန္တရားတွေကို စိတ်ကူးကြည့်နိုင်ပါတယ်၊
ယန္တရားတွေကို စိတ်ကူးကြည့်နိုင်ပါတယ်၊
15:24
I mean, if consumers just decide
245
912954
1917
ဆိုလိုတာက ကုမ္ပဏီဟာ အကျိုးစီးပွားမှာ
15:26
that the company is no longer
operating in their interest,
operating in their interest,
246
914895
2754
မလည်ပတ်တော့ဘူးလို့
စားသုံးသူတွေက ဆုံးဖြတ်ရင်
စားသုံးသူတွေက ဆုံးဖြတ်ရင်
15:29
it does open the door to another market.
247
917673
1913
ဒါက နောက်စျေးကွက်အတွက်
တံခါးဖွင့်တာပါ။
တံခါးဖွင့်တာပါ။
15:31
It seems easier to imagine that
248
919610
1546
ပြောရရင် နိုင်ငံသားတွေ ထကြွပြီး
15:33
than, say, citizens rising up
and taking down a government
and taking down a government
249
921180
3151
အရာရာကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့
အစိုးရကို ဖြုတ်ချတယ်ဆိုတာထက်
အစိုးရကို ဖြုတ်ချတယ်ဆိုတာထက်
15:36
that is in control of everything.
250
924355
1612
စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ ပိုလွယ်ပုံရတယ်။
15:37
YNH: Well, we are not there yet,
251
925991
1555
YNH: အဲဒီကို မရောက်သေးပေမဲ့
15:39
but again, if a corporation really
knows you better than you know yourself --
knows you better than you know yourself --
252
927570
5158
ထပ်ပြောရရင်၊ ကော်ပိုရေးရှင်းတစ်ခုဟာ သင်
ကိုယ်တိုင်ထက် သင့်ကို ပိုကောင်းကောင်းသိရင်
ကိုယ်တိုင်ထက် သင့်ကို ပိုကောင်းကောင်းသိရင်
15:44
at least that it can manipulate
your own deepest emotions and desires,
your own deepest emotions and desires,
253
932752
5254
အနည်းဆုံး သင့်ရဲ့အနက်ရှိုင်းဆုံး စိတ်ခံစား
မှုတွေ၊ ဆန္ဒတွေကို ခြယ်လှယ်နိုင်ပြီး
မှုတွေ၊ ဆန္ဒတွေကို ခြယ်လှယ်နိုင်ပြီး
15:50
and you won't even realize --
254
938030
1666
သင် သဘောမပေါက်တာတောင်
15:51
you will think this is
your authentic self.
your authentic self.
255
939720
2579
ဒါဟာ သင့်ရဲ့ အတ္တအစစ်အမှန်လို့
သင်တွေးမိပါလိမ့်မယ်။
သင်တွေးမိပါလိမ့်မယ်။
15:54
So in theory, yes, in theory,
you can rise against a corporation,
you can rise against a corporation,
256
942768
4055
ဒီတော့ သီအိုရီအရ၊ ဟုတ် သီအိုရီအရတော့
ကော်ပိုရေးရှင်းတစ်ခုကို ပုန်ကန်နိုင်ပါတယ်၊
ကော်ပိုရေးရှင်းတစ်ခုကို ပုန်ကန်နိုင်ပါတယ်၊
15:58
just as, in theory, you can rise
against a dictatorship.
against a dictatorship.
257
946847
3733
သီအိုရီအရ အာဏာရှင်ကာလတစ်ခုကို
ပုန်ကန်သလိုမျိုးပေါ့။
ပုန်ကန်သလိုမျိုးပေါ့။
16:02
But in practice,
it is extremely difficult.
it is extremely difficult.
258
950982
3283
ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာတော့
ဒါဟာ အင်မတန် ခက်ခဲပါတယ်။
ဒါဟာ အင်မတန် ခက်ခဲပါတယ်။
16:07
CA: So in "Homo Deus," you argue
that this would be the century
that this would be the century
259
955281
4082
CA: ဒီတော့ " Homo Deus" မှာ ခင်ဗျား
ငြင်းခုံထားတာက
ငြင်းခုံထားတာက
16:11
when humans kind of became gods,
260
959387
3411
ဉာဏ်ရည်တု ဖွံဖြိုးမှုကနေ (သို့)
ဗီဇပြောင်းလဲမှုကနေဖြစ်ဖြစ်
ဗီဇပြောင်းလဲမှုကနေဖြစ်ဖြစ်
16:14
either through development
of artificial intelligence
of artificial intelligence
261
962822
2993
လူသားတွေဟာ နတ်ဘုရားတွေလိုမျိုးဖြစ်လာတဲ့အခါ
16:17
or through genetic engineering.
262
965839
2929
ဒါဟာ ရာစုဖြစ်လာမယ်တဲ့။
16:20
Has this prospect of political
system shift, collapse
system shift, collapse
263
968792
5468
နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စနစ်ပြောင်းမှု၊
ပြိုကျမှုရဲ့အလားအလာက
ပြိုကျမှုရဲ့အလားအလာက
16:26
impacted your view on that possibility?
264
974284
2664
ဒီဖြစ်နိုင်ခြေအပေါ် သင့်အမြင်ကို
သက်ရောက်မှုရှိသွားလား။
သက်ရောက်မှုရှိသွားလား။
16:29
YNH: Well, I think it makes it
even more likely,
even more likely,
265
977553
3095
YNH: ကောင်းပြီ၊ ပိုတောင်
ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိပြီး
ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိပြီး
16:32
and more likely
that it will happen faster,
that it will happen faster,
266
980672
2929
ပိုမြန်မြန် ဖြစ်ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်။
16:35
because in times of crisis,
people are willing to take risks
people are willing to take risks
267
983625
5023
အကြောင်းက လူတွေဟာအကျပ်အတည်း ကာလတွေမှာ
အခြားအခြေနေမှာ လုပ်မှာမဟုတ်တဲ့
အခြားအခြေနေမှာ လုပ်မှာမဟုတ်တဲ့
16:40
that they wouldn't otherwise take.
268
988672
1984
စွန့်စားမှုတွလုပ်ဖို့ ဆန္ဒရှိနေမှာမို့ပါ
16:42
And people are willing to try
269
990680
2818
လူတွေဟာ မြင့်မားတဲ့ စွန့်စားမှုတွေ၊
16:45
all kinds of high-risk,
high-gain technologies.
high-gain technologies.
270
993522
3873
မြင့်မားတဲ့ တိုးတက်မှု နည်းပညာမျိုးစုံကို
စမ်းဖို့ ဆန္ဒရှိနေမှာပါ။
စမ်းဖို့ ဆန္ဒရှိနေမှာပါ။
16:49
So these kinds of crises
might serve the same function
might serve the same function
271
997760
4230
ဒီတော့ ဒီအကျပ်အတည်းတွေဟာ
၂၀ ရာစုက ကမ္ဘာစစ် နှစ်ခုလိုပဲ
၂၀ ရာစုက ကမ္ဘာစစ် နှစ်ခုလိုပဲ
16:54
as the two world wars in the 20th century.
272
1002014
3214
အလားတူ လုပ်ဆောင်မှုကို
ဖြည့်ဆည်းပေးလောက်ပါတယ်။
ဖြည့်ဆည်းပေးလောက်ပါတယ်။
16:57
The two world wars greatly accelerated
273
1005252
3212
ကမ္ဘာစစ် နှစ်ခုဟာ သစ်ဆန်းပြီး
17:00
the development of new
and dangerous technologies.
and dangerous technologies.
274
1008488
3612
အန္တရာယ်များတဲ့ နည်းပညာတွေ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို
ကြီးမားစွာ အရှိန်မြှင့်ခဲ့တယ်။
ကြီးမားစွာ အရှိန်မြှင့်ခဲ့တယ်။
17:04
And the same thing might happen
in the 21st century.
in the 21st century.
275
1012124
3284
၂၁ ရာစုမှာလည်း အလားတူအရာ
ဖြစ်ပေါ်နိုင်လောက်ပါတယ်။
ဖြစ်ပေါ်နိုင်လောက်ပါတယ်။
17:07
I mean, you need to be
a little crazy to run too fast,
a little crazy to run too fast,
276
1015721
3897
ဆိုလိုတာက သိပ်အမြန်ကြီး လုပ်ဆောင်ဖို့
နည်းနည်းတော့ ရူးသွပ်ဖို့လိုတာပါ။
နည်းနည်းတော့ ရူးသွပ်ဖို့လိုတာပါ။
17:11
let's say, with genetic engineering.
277
1019642
2325
ဆိုကြပါစို့၊ ဗီဇပြောင်းလဲခြင်းနဲ့ပေါ့။
17:13
But now you have more
and more crazy people
and more crazy people
278
1021991
3110
ဒါပေမဲ့ အခု ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အမျိုမျိုးမှာ
တာဝန်ယူကြတဲ့
တာဝန်ယူကြတဲ့
17:17
in charge of different
countries in the world,
countries in the world,
279
1025125
2681
ပိုပိုပြီး ရူးသွပ်တဲ့လူတွေ ရှိလာနေတော့
17:19
so the chances are getting
higher, not lower.
higher, not lower.
280
1027830
3067
ဖြစ်နိင်ခြေတွေက ပိုနိမ့်မလာပဲ
မြင့်လာနေတာပါ။
မြင့်လာနေတာပါ။
17:23
CA: So, putting it all together, Yuval,
you've got this unique vision.
you've got this unique vision.
281
1031647
3365
CA: ဒီတော့ အားလုံးစုရရင် Yuval ရေ
ခင်ဗျားမှာ ဒီထူးခြားတဲ့ အမြင်ရှိတယ်။
ခင်ဗျားမှာ ဒီထူးခြားတဲ့ အမြင်ရှိတယ်။
17:27
Roll the clock forward 30 years.
282
1035036
1587
နာရီကို ရှေ့နှစ် ၃၀ ကိုလှည့်ပါ။
17:28
What's your guess --
does humanity just somehow scrape through,
does humanity just somehow scrape through,
283
1036647
3263
ခင်ဗျား မှန်းတာ ကလူသားဆန်မှုဟာ
တစ်နည်းနည်းနဲ့ ပွတ်ကာသီကာကျော်ပြီး
တစ်နည်းနည်းနဲ့ ပွတ်ကာသီကာကျော်ပြီး
17:31
look back and say, "Wow,
that was a close thing. We did it!"
that was a close thing. We did it!"
284
1039934
3135
ပြန်ကြည့်ကာ ပြောမှာက "အိုး၊ သီသီကလေးနော်၊
တို့လုပ်ခဲ့တာဟ"လို့လား၊
တို့လုပ်ခဲ့တာဟ"လို့လား၊
17:35
Or not?
285
1043093
1436
ဒါမဟုတ် မဟုတ်ဘူးလား။
17:36
YNH: So far, we've managed
to overcome all the previous crises.
to overcome all the previous crises.
286
1044553
3848
YNH: လောလောဆယ်တော့ အရင်က အကျပ်အတည်း
အားလုံးကို ကျော်လွှားနိုင်ပါပြီ။
အားလုံးကို ကျော်လွှားနိုင်ပါပြီ။
17:40
And especially if you look
at liberal democracy
at liberal democracy
287
1048425
2819
အထူးသဖြင့် လွတ်လပ်တဲ့
ဒီမိုကရေစီကိုကြည့်ပြီး
ဒီမိုကရေစီကိုကြည့်ပြီး
17:43
and you think things are bad now,
288
1051268
2944
အခုဆို အခြေအနေတွေဟာ ဆိုးတယ်လို့ ထင်ရင်
17:46
just remember how much worse
things looked in 1938 or in 1968.
things looked in 1938 or in 1968.
289
1054236
6466
၁၉၃၈ (သို့) ၁၉၆၈ ခုနှစ်မှာ ဘယ်လောက်များ
ပိုဆိုးခဲ့တယ်ဆိုတာ သတိရပါ။
ပိုဆိုးခဲ့တယ်ဆိုတာ သတိရပါ။
17:52
So this is really nothing,
this is just a small crisis.
this is just a small crisis.
290
1060726
2991
ဒီတော့ ဒါက တကယ် ဘာမှ မဟုတ်ပါဘူး၊
ဒါက အကျပ်အတည်းလေးတစ်ခုပါ။
ဒါက အကျပ်အတည်းလေးတစ်ခုပါ။
17:56
But you can never know,
291
1064167
1969
ဒါပေမဲ့ သင်ဘယ်တော့မှ မသိဘူး၊
17:58
because, as a historian,
292
1066160
2131
အကြောင်းက သမိုင်းပညာရှင် တစ်ယောက်အနေနဲ့
18:00
I know that you should never
underestimate human stupidity.
underestimate human stupidity.
293
1068315
4774
လူသားရဲ့ မိုက်မဲမှုကို ဘယ်တော့မှ
သင် လျှောမတွက်သင့်တာ သိလို့ပါ။
သင် လျှောမတွက်သင့်တာ သိလို့ပါ။
18:05
(Laughter) (Applause)
294
1073113
1155
(ရယ်သံများ) (လက်ခုပ်သံ)
18:06
It is one of the most powerful forces
that shape history.
that shape history.
295
1074292
4004
ဒါဟာ သမိုင်းကို ပုံဖော်တဲ့ အစွမ်းအထက်ဆုံး
အင်အားတွေထဲက တစ်ခုပါ။
အင်အားတွေထဲက တစ်ခုပါ။
18:11
CA: Yuval, it's been an absolute delight
to have you with us.
to have you with us.
296
1079433
2865
CA: Yuval ကျွန်တော်တို့နဲ့အတူရှိတာ
လုံးဝ ဝမ်းမြောက်ဖွယ်ရာပါ။
လုံးဝ ဝမ်းမြောက်ဖွယ်ရာပါ။
18:14
Thank you for making the virtual trip.
297
1082322
1817
ဒီပကတိနီးပါး ခရီးအတွက် ကျေးဇူးပါ။
18:16
Have a great evening there in Tel Aviv.
298
1084163
1873
Tel Aviv မှာ သာယာတဲ့ ညနေခင်းဖြစ်ပါစေ၊
18:18
Yuval Harari!
299
1086060
1151
Yuval Harari
18:19
YNH: Thank you very much.
300
1087235
1376
YNH: ကျေးဇူးအများကြီးတင်တယ်။
18:20
(Applause)
301
1088635
1150
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Yuval Noah Harari - Historian, authorIn his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake.
Why you should listen
In his book, Homo Deus: A Brief History of Tomorrow, Yuval Noah Harari explores the projects, dreams and nightmares that will shape the 21st century -- from overcoming death to creating artificial life. He maps the future and asks fundamental questions: Where do we go from here? How will we protect this fragile world from our own destructive powers? The book has sold four million copies since its publication in 2016.
Harari's previous book, Sapiens: A Brief History of Humankind, explores what made homo sapiens the most successful species on the planet. His answer: We are the only animal that can believe in things that exist purely in our imagination, such as gods, states, money, human rights, corporations and other fictions, and we have developed a unique ability to use these stories to unify and organize groups and ensure cooperation. Sapiens has sold eight million copies and been translated into more than 50 languages. Bill Gates, Mark Zuckerberg and President Barack Obama have recommended it as a must-read.
Harari lectures as a Professor of history at The Hebrew University of Jerusalem, where he specializes in world history, medieval history and military history. His current research focuses on macro-historical questions: What is the relationship between history and biology? What is the essential difference between Homo sapiens and other animals? Is there justice in history? Does history have a direction? Did people become happier as history unfolded? Harari has written for newspapers such as The Guardian, Financial Times, the Times, Nature magazine and the Wall Street Journal.
Harari's new book, 21 Lessons for the 21st Century, will take the pulse of our current global climate, focusing on the biggest questions of the present moment: What is really happening right now? What are today’s greatest challenges and choices? What should we pay attention to? The book will be published in multiple languages in September 2018.
Yuval Noah Harari | Speaker | TED.com