TEDGlobal 2010
Marcel Dicke: Why not eat insects?
Marcel Dicke: Owady - palce lizać!
Filmed:
Readability: 3.4
1,580,166 views
Marcel Dicke w apetyczny sposób przekonuje nas do wprowadzenia owadów do codziennej diety. Dla wybrednych szefów kuchni i łakomczuchów ma jedno przesłanie: takie przysmaki, jak szarańcza czy gąsienice, mogą śmiało konkurować z mięsem pod względem smaku, wartości odżywczej i ekologiczności.
Marcel Dicke - Ecological entomologist
Marcel Dicke wants us to reconsider our relationship with insects, promoting bugs as a tasty -- and ecologically sound -- alternative to meat in an increasingly hungry world. Full bio
Marcel Dicke wants us to reconsider our relationship with insects, promoting bugs as a tasty -- and ecologically sound -- alternative to meat in an increasingly hungry world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Okay, I'm going to show you
0
0
3000
Chciałbym zwrócić waszą uwagę
00:18
again something about our diets.
1
3000
3000
na niektóre aspekty naszego żywienia.
00:21
And I would like to know what the audience is,
2
6000
3000
Ale najpierw pytanie do publiczności.
00:24
and so who of you ever ate insects?
3
9000
3000
Kto z was jadł owady?
00:29
That's quite a lot.
4
14000
2000
To całkiem sporo.
00:31
(Laughter)
5
16000
2000
(Śmiech)
00:33
But still, you're not representing
6
18000
2000
Mimo wszystko nie jesteście grupą reprezentatywną
00:35
the overall population of the Earth.
7
20000
2000
dla ogółu ludzkości.
00:37
(Laughter)
8
22000
2000
(Śmiech)
00:39
Because there's 80 percent out there that really eats insects.
9
24000
3000
A to dlatego, że 80 procent ludzi naprawdę żywi się owadami.
00:42
But this is quite good.
10
27000
2000
Ale i tak jest was całkiem sporo.
00:45
Why not eat insects? Well first, what are insects?
11
30000
3000
Dlaczego właściwie mielibyśmy nie jeść owadów? Najpierw zastanówmy się, czym one są.
00:48
Insects are animals that walk around on six legs.
12
33000
3000
Owady to zwierzęta, które chodzą na sześciu nogach.
00:51
And here you see just a selection.
13
36000
2000
Tu widzicie tylko niektóre.
00:53
There's six million species of insects on this planet,
14
38000
3000
Na Ziemi istnieje 6 milionów gatunków owadów,
00:56
six million species.
15
41000
2000
sześć milionów gatunków.
00:58
There's a few hundreds of mammals --
16
43000
2000
Jest kilkaset gatunków ssaków
01:00
six million species of insects.
17
45000
3000
i aż 6 milionów gatunków owadów.
01:03
In fact, if we count all the individual organisms,
18
48000
3000
Jeżeli policzymy każdy organizm z osobna,
01:06
we would come at much larger numbers.
19
51000
3000
osiągniemy dużo większy wynik.
01:09
In fact, of all animals on Earth,
20
54000
3000
Tak naprawdę, ze wszystkich zwierząt na Ziemi,
01:12
of all animal species,
21
57000
2000
ze wszystkich gatunków,
01:14
80 percent walks on six legs.
22
59000
2000
80 procent chodzi na sześciu nogach.
01:16
But if we would count all the individuals,
23
61000
3000
Ale jeśli zsumowalibyśmy wszystkie osobniki
01:19
and we take an average weight of them,
24
64000
2000
i obliczyli ich średnią wagę,
01:21
it would amount to something like 200 to 2,000 kilograms
25
66000
3000
na każdego z nas przypadłoby
01:24
for each of you and me on Earth.
26
69000
3000
od 200 do 2000 kg owadów.
01:27
That means that in terms of biomass,
27
72000
2000
To oznacza, że biomasa owadów
01:29
insects are more abundant than we are,
28
74000
3000
jest większa niż nasza.
01:32
and we're not on a planet of men,
29
77000
2000
Czyli nie żyjemy na planecie ludzi,
01:34
but we're on a planet of insects.
30
79000
2000
ale na planecie owadów.
01:37
Insects are not only there in nature,
31
82000
2000
Owady nie są jedynie częścią przyrody,
01:39
but they also are involved in our economy,
32
84000
2000
ale mają również wpływ na gospodarkę
01:41
usually without us knowing.
33
86000
2000
- zazwyczaj bez naszej wiedzy.
01:43
There was an estimation,
34
88000
2000
Według danych szacunkowych
01:45
a conservative estimation, a couple of years ago
35
90000
2000
sprzed kilku lat
01:47
that the U.S. economy
36
92000
2000
gospodarka USA osiągnęła zyski rzędu
01:49
benefited by 57 billion
37
94000
3000
co najmniej 57 miliardów dolarów
01:52
dollars per year.
38
97000
2000
rocznie.
01:54
It's a number -- very large --
39
99000
3000
To bardzo duży
01:57
a contribution to the economy of the United States for free.
40
102000
3000
darmowy wkład w amerykańską gospodarkę.
02:00
And so I looked up what the economy was paying
41
105000
3000
Sprawdziłem więc, ile w tym samym roku
02:03
for the war in Iraq
42
108000
2000
wydano na prowadzenie wojny
02:05
in the same year.
43
110000
2000
w Iraku.
02:07
It was 80 billion U.S. dollars.
44
112000
2000
80 miliardów dolarów.
02:09
Well we know that that
45
114000
2000
Dobrze wiemy,
02:11
was not a cheap war.
46
116000
2000
że ta wojna kosztowała sporo.
02:13
So insects, just for free,
47
118000
2000
Owady wnoszą
02:15
contribute to the economy of the United States
48
120000
2000
w gospodarkę Stanów Zjednoczonych
02:17
with about the same order of magnitude,
49
122000
3000
podobną kwotę.
02:20
just for free, without everyone knowing.
50
125000
2000
Za darmo i bez naszej wiedzy.
02:22
And not only in the States,
51
127000
2000
I dzieje się tak nie tylko w Stanach,
02:24
but in any country, in any economy.
52
129000
2000
ale w każdym państwie i każdej gospodarce.
02:26
What do they do?
53
131000
2000
Co robią owady?
02:28
They remove dung, they pollinate our crops.
54
133000
2000
Usuwają odchody, zapylają uprawy.
02:30
A third of all the fruits that we eat
55
135000
2000
Jedna trzecia owoców,
02:32
are all a result
56
137000
2000
które spożywamy, powstaje dzięki
02:34
of insects taking care of the reproduction of plants.
57
139000
3000
wpływowi owadów na rozmnażanie roślin.
02:37
They control pests,
58
142000
2000
Owady zwalczają szkodniki.
02:39
and they're food for animals.
59
144000
2000
Są pożywieniem dla zwierząt.
02:41
They're at the start of food chains.
60
146000
2000
Stanowią początek łańcuchów pokarmowych.
02:43
Small animals eat insects.
61
148000
2000
Są pożywieniem dla małych zwierząt.
02:45
Even larger animals eat insects.
62
150000
2000
Żywią się nimi też duże.
02:47
But the small animals that eat insects
63
152000
2000
Małe zwierzęta, które żywią się owadami,
02:49
are being eaten by larger animals,
64
154000
2000
są z kolei zjadane przez te duże,
02:51
still larger animals.
65
156000
2000
a te przez jeszcze większe.
02:53
And at the end of the food chain, we are eating them as well.
66
158000
3000
A na końcu łańcucha pokarmowego, zjadamy je również my.
02:57
There's quite a lot of people that are eating insects.
67
162000
2000
Bardzo wielu ludzi je owady.
02:59
And here you see me
68
164000
2000
To zdjęcie zostało zrobione w Lijiang,
03:01
in a small, provincial town in China, Lijiang --
69
166000
2000
prowincjonalnym chińskim mieście
03:03
about two million inhabitants.
70
168000
2000
o około dwumilionowej populacji.
03:05
If you go out for dinner, like in a fish restaurant,
71
170000
3000
Gdy idzie się tam do restauracji,
03:08
where you can select which fish you want to eat,
72
173000
3000
na przykład rybnej, oprócz ryb
03:11
you can select which insects you would like to eat.
73
176000
2000
można także wybrać owady, na które ma się ochotę.
03:13
And they prepare it in a wonderful way.
74
178000
2000
Są one podawane w niesamowity sposób.
03:15
And here you see me enjoying a meal
75
180000
2000
Na tym zdjęciu widzicie, jak zajadam się
03:17
with caterpillars, locusts,
76
182000
3000
gąsienicami, szarańczą,
03:20
bee pupae -- delicacies.
77
185000
3000
pszczołami i innymi specjałami.
03:23
And you can eat something new everyday.
78
188000
3000
Każdego dnia można spróbować czegoś innego.
03:26
There's more than 1,000 species of insects
79
191000
3000
Na świecie spożywa się
03:29
that are being eaten all around the globe.
80
194000
3000
ponad 1000 gatunków owadów.
03:32
That's quite a bit more
81
197000
2000
Jest ich więc dużo więcej
03:34
than just a few mammals that we're eating,
82
199000
2000
niż spożywanych przez nas gatunków ssaków,
03:36
like a cow or a pig
83
201000
2000
takich jak krowy, świnie
03:38
or a sheep.
84
203000
2000
czy owce.
03:40
More than 1,000 species --
85
205000
2000
Ponad 1000 gatunków
03:42
an enormous variety.
86
207000
3000
- to naprawdę duża różnorodność.
03:45
And now you may think, okay,
87
210000
2000
Możecie sobie teraz pomyśleć, że coś takiego
03:47
in this provincial town in China they're doing that, but not us.
88
212000
3000
może mieć miejsce w prowincjonalnym chińskim miasteczku, ale nie u nas.
03:50
Well we've seen already that quite some of you
89
215000
2000
Już widziałem, że całkiem sporo z was
03:52
already ate insects maybe occasionally,
90
217000
3000
już spróbowało owadów.
03:55
but I can tell you that every one of you
91
220000
2000
Ale zapewniam was, że wszyscy
03:57
is eating insects, without any exception.
92
222000
3000
bez wyjątku je spożywamy.
04:00
You're eating at least
93
225000
2000
Każdy z was zjada ich co najmniej
04:02
500 grams per year.
94
227000
2000
500 gramów rocznie.
04:04
What are you eating?
95
229000
2000
Co konkretnie?
04:06
Tomato soup, peanut butter,
96
231000
2000
Zupę pomidorową, masło orzechowe,
04:08
chocolate, noodles --
97
233000
2000
czekoladę, makaron -
04:10
any processed food that you're eating
98
235000
2000
każda spożywana przez was przetworzona żywność
04:12
contains insects,
99
237000
2000
zawiera owady,
04:14
because insects are here all around us,
100
239000
3000
ponieważ żyją one wokół nas,
04:17
and when they're out there in nature
101
242000
2000
a więc także w
04:19
they're also in our crops.
102
244000
2000
uprawianej przez nas żywności.
04:21
Some fruits get some insect damage.
103
246000
3000
Owady dostają się do niektórych warzyw.
04:24
Those are the fruits, if they're tomato,
104
249000
2000
Jeżeli są nimi pomidory,
04:26
that go to the tomato soup.
105
251000
2000
to owady trafiają do zupy pomidorowej.
04:28
If they don't have any damage, they go to the grocery.
106
253000
3000
Jeżeli nie są zepsute, trafiają do warzywniaka.
04:31
And that's your view of a tomato.
107
256000
3000
Tak dla was wyglądają pomidory.
04:34
But there's tomatoes that end up in a soup,
108
259000
3000
Ale niektóre pomidory trafiają do zupy.
04:37
and as long as they meet
109
262000
2000
Jeśli tylko odpowiadają
04:39
the requirements of the food agency,
110
264000
3000
wymaganiom kontroli żywności
04:42
there can be all kinds of things in there,
111
267000
2000
w zupie może bez problemu
04:44
no problem.
112
269000
2000
znaleźć się cokolwiek.
04:46
In fact, why would we put these balls in the soup,
113
271000
3000
Po co w ogóle wkładać do zupy klopsiki,
04:49
there's meat in there anyway?
114
274000
2000
jeżeli mięso już tam jest?
04:51
(Laughter)
115
276000
4000
(Śmiech)
04:55
In fact, all our processed foods
116
280000
2000
Tak naprawdę, przetworzona żywność
04:57
contain more proteins
117
282000
2000
zawiera więcej białka
04:59
than we would be aware of.
118
284000
3000
niż mogłoby nam się wydawać.
05:03
So anything is a good protein source already.
119
288000
3000
Wszystko, co jemy, jest już źródłem białka.
05:06
Now you may say,
120
291000
2000
Powiecie pewnie:
05:08
"Okay, so we're eating 500 grams just by accident."
121
293000
3000
"dobra, no to zjadamy te 500 gramów owadów przez przypadek."
05:11
We're even doing this on purpose.
122
296000
2000
Ale nierzadko robimy to też celowo.
05:13
In a lot of food items that we have --
123
298000
2000
Na slajdzie
05:15
I have only two items
124
300000
2000
widzimy różne
05:17
here on the slide --
125
302000
2000
artykuły spożywcze:
05:19
pink cookies or surimi sticks
126
304000
2000
różowe ciasteczka, paluszki surimi,
05:21
or, if you like, Campari --
127
306000
2000
a nawet Campari.
05:23
a lot of our food products that are of a red color
128
308000
3000
Często czerwone rzeczy, które jemy,
05:26
are dyed with a natural dye.
129
311000
3000
są farbowane naturalnymi barwnikami.
05:29
The surimi sticks
130
314000
2000
Surimi to mięso z krabów,
05:31
[of] crabmeat, or is being sold as crab meat,
131
316000
2000
a przynajmniej jako takie jest sprzedawane.
05:33
is white fish
132
318000
2000
Jest to białe mięso
05:35
that's being dyed with cochineal.
133
320000
2000
farbowane koszenilą.
05:37
Cochineal is a product
134
322000
2000
Koszenilę wytwarza się
05:39
of an insect that lives off these cacti.
135
324000
3000
z owadów żerujących na kaktusach.
05:42
It's being produced in large amounts,
136
327000
3000
Barwnik ten produkowany jest w dużych ilościach,
05:45
150 to 180 metric tons per year
137
330000
3000
od 150 do 180 ton rocznie,
05:48
in the Canary Islands in Peru,
138
333000
3000
głównie na Wyspach Kanaryjskich i w Peru.
05:51
and it's big business.
139
336000
2000
Taka produkcja to niezły interes.
05:53
One gram of cochineal
140
338000
3000
Jeden gram koszenili
05:56
costs about 30 euros.
141
341000
2000
kosztuje około 30 euro.
05:58
One gram of gold
142
343000
3000
Gram złota
06:01
is 30 euros.
143
346000
2000
również kosztuje 30 euro.
06:04
So it's a very precious thing
144
349000
3000
Barwimy jedzenie
06:07
that we're using to dye our foods.
145
352000
3000
bardzo cenną substancją.
06:10
Now the situation in the world is going to change
146
355000
3000
Sytuacja na świecie wkrótce się zmieni
06:13
for you and me, for everyone on this Earth.
147
358000
2000
i wszyscy to odczujemy.
06:15
The human population is growing very rapidly
148
360000
3000
Ludności na świecie wciąż bardzo szybko przybywa,
06:18
and is growing exponentially.
149
363000
2000
a jej przyrost jest geometryczny.
06:20
Where, at the moment, we have
150
365000
2000
Obecnie Ziemię zamieszkuje
06:22
something between six and seven billion people,
151
367000
2000
sześć do siedmiu miliardów ludzi,
06:24
it will grow to about nine billion
152
369000
2000
w 2050 będzie ich już około
06:26
in 2050.
153
371000
3000
dziewięciu miliardów.
06:29
That means that we have a lot more mouths to feed,
154
374000
3000
Oznacza to, że trzeba będzie wyżywić o wiele więcej osób.
06:32
and this is something that worries more and more people.
155
377000
3000
I to właśnie martwi mnie i innych badaczy.
06:35
There was an FAO conference last October
156
380000
2000
Temu problemowi poświęcona była cała październikowa
06:37
that was completely devoted to this.
157
382000
2000
konferencja ONZ do spraw Wyżywienia i Rolnictwa.
06:39
How are we going to feed this world?
158
384000
2000
Jak zdołamy wykarmić nasz świat?
06:41
And if you look at the figures up there,
159
386000
2000
Dane z konferencji pokazują,
06:43
it says that we have a third more mouths to feed,
160
388000
3000
że wzrost światowej populacji o jedną trzecią
06:46
but we need an agricultural production increase
161
391000
2000
oznacza, że produkcja rolna musi
06:48
of 70 percent.
162
393000
2000
zwiększyć się o 70%.
06:50
And that's especially because this world population
163
395000
2000
A to dlatego, że
06:52
is increasing,
164
397000
2000
nie tylko jest nas więcej,
06:54
and it's increasing, not only in numbers,
165
399000
3000
ale jesteśmy coraz bogatsi.
06:57
but we're also getting wealthier,
166
402000
3000
A im ktoś jest bogatszy,
07:00
and anyone that gets wealthier starts to eat more
167
405000
3000
tym więcej je,
07:03
and also starts to eat more meat.
168
408000
3000
szczególnie więcej mięsa.
07:06
And meat, in fact, is something
169
411000
2000
Produkcja mięsa
07:08
that costs a lot
170
413000
2000
jest z kolei
07:10
of our agricultural production.
171
415000
2000
bardzo kosztowna.
07:12
Our diet consists, [in] some part, of animal proteins,
172
417000
3000
Część naszego pożywienia stanowią
07:15
and at the moment, most of us here
173
420000
2000
białka zwierzęce,
07:17
get it from livestock,
174
422000
2000
które teraz czerpiemy głównie ze zwierząt hodowlanych,
07:19
from fish, from game.
175
424000
2000
ryb czy dziczyzny.
07:21
And we eat quite a lot of it.
176
426000
2000
Mięsa jemy całkiem sporo:
07:23
In the developed world it's on average
177
428000
3000
w krajach rozwiniętych
07:26
80 kilograms per person per year,
178
431000
3000
średnio 80 kilogramów rocznie na osobę,
07:29
which goes up to 120
179
434000
2000
w Stanach Zjednoczonych
07:31
in the United States
180
436000
2000
nawet 120 kilogramów.
07:33
and a bit lower in some other countries,
181
438000
2000
Trochę mniej gdzie indziej,
07:35
but on average 80 kilograms
182
440000
2000
ale średnio około 80 kilogramów
07:37
per person per year.
183
442000
2000
na osobę rocznie.
07:39
In the developing world it's much lower.
184
444000
3000
W krajach rozwijających się ta średnia jest dużo niższa
07:42
It's 25 kilograms per person per year.
185
447000
2000
i wynosi 25 kilogramów rocznie na osobę.
07:44
But it's increasing enormously.
186
449000
2000
Rośnie jednak bardzo szybko.
07:46
In China in the last 20 years,
187
451000
2000
W Chinach w ciągu ostatnich 20 lat
07:48
it increased from 20 to 50,
188
453000
3000
wzrosła z 20 do 50 kilogramów,
07:51
and it's still increasing.
189
456000
3000
a tendencja wzrostowa cały czas się utrzymuje.
07:54
So if a third of the world population
190
459000
3000
Jeśli więc jedna trzecia świata,
07:57
is going to increase its meat consumption
191
462000
3000
czyli tyle, ile wynosi populacja Chin i Indii,
08:00
from 25 to 80 on average,
192
465000
3000
zwiększy spożycie mięsa średnio
08:03
and a third of the world population
193
468000
2000
z 25 do 80 kilogramów,
08:05
is living in China and in India,
194
470000
2000
zapotrzebowanie na mięso
08:07
we're having an enormous demand on meat.
195
472000
3000
ogromnie wzrośnie.
08:11
And of course, we are not there to say
196
476000
2000
Nie możemy przecież powiedzieć:
08:13
that's only for us, it's not for them.
197
478000
3000
to mięso dla nas, nie dla nich.
08:16
They have the same share that we have.
198
481000
2000
Mają do niego takie samo prawo jak my.
08:18
Now to start with, I should say
199
483000
2000
Na początku chciałbym powiedzieć,
08:20
that we are eating way too much meat
200
485000
2000
że w krajach zachodnich spożywa się
08:22
in the Western world.
201
487000
2000
zdecydowanie za dużo mięsa.
08:24
We could do with much, much less --
202
489000
2000
Wystarczyłoby o wiele, wiele mniej -
08:26
and I know, I've been a vegetarian for a long time,
203
491000
3000
wiem, bo od dawna jestem wegetarianinem.
08:29
and you can easily do without anything.
204
494000
2000
Można nawet nie jeść go wcale.
08:31
You'll get proteins in any kind of food anyway.
205
496000
3000
Przecież w każdym rodzaju pożywienia znajdują się białka.
08:34
But then there's a lot of problems
206
499000
2000
Oprócz tego, coraz częściej
08:36
that come with meat production,
207
501000
2000
odczuwamy konsekwencje,
08:38
and we're being faced with that more and more often.
208
503000
3000
które pociąga za sobą produkcja mięsa.
08:41
The first problem that we're facing is human health.
209
506000
3000
Pierwszym z nich są skutki dla zdrowia człowieka.
08:44
Pigs are quite like us.
210
509000
2000
Świnie są praktycznie takie jak my.
08:46
They're even models in medicine,
211
511000
3000
Służą nawet jako model w medycynie.
08:49
and we can even transplant organs from a pig to a human.
212
514000
3000
Organy świni są nawet przeszczepiane człowiekowi.
08:52
That means that pigs also share diseases with us.
213
517000
3000
Oznacza to więc, że świnie cierpią na te same choroby, co my.
08:55
And a pig disease,
214
520000
2000
W dodatku wirusy
08:57
a pig virus, and a human virus
215
522000
2000
wywołujące choroby u świni oraz wirusy panujące wśród ludzi
08:59
can both proliferate,
216
524000
2000
rozmnażają się.
09:01
and because of their kind of reproduction,
217
526000
2000
Dzięki podobnemu sposobowi rozmnażania,
09:03
they can combine and produce a new virus.
218
528000
2000
mogą krzyżować się i wytwarzać nowe wirusy.
09:05
This has happened in the Netherlands in the 1990s
219
530000
3000
To właśnie stało się w Holandii w 1990 roku
09:08
during the classical swine fever outbreak.
220
533000
3000
podczas epidemii klasycznego pomoru świń.
09:11
You get a new disease that can be deadly.
221
536000
3000
W taki sposób powstaje nowa choroba, która może być śmiertelna.
09:15
We eat insects -- they're so distantly related from us
222
540000
3000
Natomiast gdy jemy owady, tak dalece różniące się od człowieka,
09:18
that this doesn't happen.
223
543000
2000
nic takiego się nie dzieje.
09:20
So that's one point for insects.
224
545000
3000
Zatem 1:0 dla owadów.
09:23
(Laughter)
225
548000
2000
(Śmiech)
09:25
And there's the conversion factor.
226
550000
3000
Jest jeszcze kwestia przetwarzania.
09:28
You take 10 kilograms of feed,
227
553000
2000
Zużywając 10 kg karmy
09:30
you can get one kilogram of beef,
228
555000
3000
możemy uzyskać 1 kg wołowiny
09:33
but you can get nine kilograms of locust meat.
229
558000
2000
lub 9 kg z mięsa szarańczy.
09:35
So if you would be an entrepreneur,
230
560000
2000
Gdybyście byli przedsiębiorcami,
09:37
what would you do?
231
562000
2000
co byście zrobili?
09:39
With 10 kilograms of input,
232
564000
2000
Z 10 kg wkładu
09:41
you can get either one or nine kg. of output.
233
566000
3000
możecie uzyskać 1 lub 9 kg.
09:44
So far we're taking
234
569000
2000
Jak na razie
09:46
the one, or up to five kilograms of output.
235
571000
3000
uzyskujemy 1, najwyżej 5 kg.
09:49
We're not taking the bonus yet.
236
574000
2000
Nie wykorzystujemy jeszcze tego pomysłu,
09:51
We're not taking the nine kilograms of output yet.
237
576000
3000
nie bierzemy tych 9 kg.
09:54
So that's two points for insects.
238
579000
2000
To 2:0 dla owadów.
09:56
(Laughter)
239
581000
2000
(Śmiech)
09:58
And there's the environment.
240
583000
2000
No i środowisko.
10:00
If we take 10 kilograms of food --
241
585000
2000
Jeśli weźmiemy 10 kg jedzenia -
10:02
(Laughter)
242
587000
2000
(Śmiech)
10:04
and it results in one kilogram of beef,
243
589000
3000
a w rezultacie uzyskamy 1 kg wołowiny,
10:07
the other nine kilograms are waste,
244
592000
2000
to pozostałe 9 to odpady,
10:09
and a lot of that is manure.
245
594000
3000
a spora część to obornik.
10:12
If you produce insects, you have less manure
246
597000
2000
Przy produkcji mięsa owadów mamy mniej obornika
10:14
per kilogram of meat that you produce.
247
599000
3000
na kilogram produkowanego mięsa.
10:17
So less waste.
248
602000
2000
Więc mniej odpadów
10:19
Furthermore, per kilogram of manure,
249
604000
3000
Poza tym,
10:22
you have much, much less ammonia
250
607000
3000
w 1 kg owadziego obornika
10:25
and fewer greenhouse gases
251
610000
2000
mamy dużo mniej amoniaku
10:27
when you have insect manure
252
612000
2000
i gazów cieplarnianych
10:29
than when you have cow manure.
253
614000
2000
niż w krowim oborniku.
10:31
So you have less waste,
254
616000
2000
Oznacza to mniej odpadów,
10:33
and the waste that you have is not as environmental malign
255
618000
3000
a te, które powstają, nie są tak szkodliwe dla środowiska
10:36
as it is with cow dung.
256
621000
2000
jak krowie odchody.
10:38
So that's three points for insects.
257
623000
2000
Tak więc 3:0 dla owadów.
10:40
(Laughter)
258
625000
3000
(Śmiech)
10:43
Now there's a big "if," of course,
259
628000
2000
Pozostaje oczywiście ważne pytanie,
10:45
and it is if insects produce meat
260
630000
3000
czy mięso owadów
10:48
that is of good quality.
261
633000
2000
jest dobrej jakości?
10:50
Well there have been all kinds of analyses
262
635000
2000
Przeprowadzono liczne badania, z których wynika,
10:52
and in terms of protein, or fat, or vitamins,
263
637000
3000
że pod względem zawartości białka, tłuszczów i witamin
10:55
it's very good.
264
640000
2000
mięso owadów jest bardzo dobre.
10:57
In fact, it's comparable
265
642000
2000
W rzeczywistości jest ono porównywalne
10:59
to anything we eat as meat at the moment.
266
644000
2000
do każdego rodzaju mięsa, które jemy.
11:01
And even in terms of calories, it is very good.
267
646000
2000
Zawiera nawet porządną ilość kalorii.
11:03
One kilogram of grasshoppers
268
648000
2000
Jeden kilogram koników polnych
11:05
has the same amount of calories
269
650000
2000
ma taką samą wartość kaloryczną
11:07
as 10 hot dogs, or six Big Macs.
270
652000
2000
jak dziesięć hot dogów lub sześć Big Maców.
11:09
So that's four points for insects.
271
654000
2000
Zatem 4:0 dla owadów.
11:11
(Laughter)
272
656000
3000
(Śmiech)
11:14
I can go on,
273
659000
2000
Mogę ciągnąć temat dalej
11:16
and I could make many more points for insects,
274
661000
2000
i przyznawać owadom kolejne punkty,
11:18
but time doesn't allow this.
275
663000
2000
ale nie pozwala nam na to czas.
11:20
So the question is, why not eat insects?
276
665000
2000
Pytanie brzmi, czy powinniśmy jeść owady?
11:22
I gave you at least four arguments in favor.
277
667000
2000
Podałem Wam co najmniej cztery argumenty, które za tym przemawiają.
11:24
We'll have to.
278
669000
2000
Będziemy musieli je jeść.
11:26
Even if you don't like it,
279
671000
2000
Nawet jeżeli Wam się to nie podoba,
11:28
you'll have to get used to this
280
673000
2000
będziemy musieli się do tego przyzwyczaić.
11:30
because at the moment,
281
675000
2000
Ponieważ obecnie
11:32
70 percent of all our agricultural land
282
677000
2000
na ok. 70% obszarów rolnych
11:34
is being used to produce livestock.
283
679000
2000
hodujemy zwierzęta gospodarskie.
11:36
That's not only the land
284
681000
2000
Nie jest to tylko
11:38
where the livestock is walking and feeding,
285
683000
2000
teren wypasu zwierząt,
11:40
but it's also other areas
286
685000
2000
ale są to także obszary,
11:42
where the feed is being produced and being transported.
287
687000
3000
gdzie produkuje i transportuje się paszę dla nich.
11:45
We can increase it a bit
288
690000
2000
Możemy trochę zwiększyć ich powierzchnię
11:47
at the expense of rainforests,
289
692000
2000
kosztem lasów deszczowych,
11:49
but there's a limitation very soon.
290
694000
2000
ale wkrótce to nie wystarczy.
11:51
And if you remember that we need to increase
291
696000
2000
Nie tędy droga,
11:53
agricultural production by 70 percent,
292
698000
2000
bo – jak pamiętacie –
11:55
we're not going to make it that way.
293
700000
2000
musielibyśmy powiększyć produkcję rolną o 70%.
11:57
We could much better change
294
702000
2000
Łatwiej byłoby.
11:59
from meat, from beef,
295
704000
3000
przejść z mięsa, wołowiny,
12:02
to insects.
296
707000
2000
na owady.
12:04
And then 80 percent of the world
297
709000
3000
A przecież 80% ludzkości
12:07
already eats insects,
298
712000
2000
już je owady,
12:09
so we are just a minority --
299
714000
2000
dlatego my – kraje takie jak
12:11
in a country like the U.K., the USA,
300
716000
3000
Wielka Brytania, USA, Holandia i inne -
12:14
the Netherlands, anywhere.
301
719000
3000
jesteśmy w mniejszości.
12:17
On the left-hand side, you see a market in Laos
302
722000
2000
Po lewej stronie widzicie targ w Laosie
12:19
where they have abundantly present
303
724000
2000
z mnóstwem owadów
12:21
all kinds of insects that you choose for dinner for the night.
304
726000
3000
do wyboru na kolację.
12:26
On the right-hand side you see a grasshopper.
305
731000
2000
Po prawej stronie widać konika polnego.
12:28
So people there are eating them,
306
733000
3000
Ludzie jedzą je
12:31
not because they're hungry,
307
736000
2000
nie z głodu,
12:33
but because they think it's a delicacy.
308
738000
2000
ale jako przysmaki.
12:35
It's just very good food.
309
740000
2000
To po prostu dobre jedzenie.
12:37
You can vary enormously.
310
742000
2000
Jest różnorodne
12:39
It has many benefits.
311
744000
2000
i ma wiele zalet.
12:41
In fact, we have delicacy
312
746000
2000
Tak naprawdę my też mamy
12:43
that's very much like this grasshopper:
313
748000
2000
takie rarytasy jak koniki polne,
12:45
shrimps, a delicacy
314
750000
3000
mianowicie krewetki
12:48
being sold at a high price.
315
753000
2000
- dosyć drogi specjał.
12:50
Who wouldn't like to eat a shrimp?
316
755000
2000
Któż nie lubi krewetek?
12:52
There are a few people who don't like shrimp,
317
757000
2000
Znajdzie się pewnie kilka takich osób,
12:54
but shrimp, or crabs,
318
759000
2000
ale krewetki, kraby
12:56
or crayfish,
319
761000
2000
czy raki
12:58
are very closely related.
320
763000
2000
mają wiele wspólnego.
13:00
They are delicacies.
321
765000
2000
Uważane są za przysmaki.
13:02
In fact, a locust is a "shrimp" of the land,
322
767000
3000
Właściwie to szarańcza jest lokalną krewetką
13:05
and it would make very good into our diet.
323
770000
3000
i wniosłaby dużo dobrego do naszej diety.
13:08
So why are we not eating insects yet?
324
773000
2000
Więc dlaczego jeszcze nie jadamy owadów?
13:10
Well that's just a matter of mindset.
325
775000
2000
To tylko kwestia naszego nastawienia.
13:12
We're not used to it,
326
777000
2000
Nie przywykliśmy do tego
13:14
and we see insects as these organisms that are very different from us.
327
779000
3000
i postrzegamy owady, jako organizmy całkowicie od nas inne.
13:17
That's why we're changing the perception of insects.
328
782000
3000
Dlatego usiłujemy zmienić sposób, w jaki ludzie postrzegają owady.
13:20
And I'm working very hard with my colleague, Arnold van Huis,
329
785000
3000
Razem z moim współpracownikiem, Arnoldem van Huisem,
13:23
in telling people what insects are,
330
788000
3000
pracujemy bardzo ciężko, aby uświadomić ludziom,
13:26
what magnificent things they are,
331
791000
2000
czym naprawdę są owady, jakimi są wspaniałymi istotami
13:28
what magnificent jobs they do in nature.
332
793000
2000
i jak niesamowitą pracę wykonują w przyrodzie.
13:30
And in fact, without insects,
333
795000
2000
Bez nich nie byłoby nas
13:32
we would not be here in this room,
334
797000
2000
dziś w tej sali.
13:34
because if the insects die out,
335
799000
2000
Gdyby owady wymarły,
13:36
we will soon die out as well.
336
801000
3000
my również byśmy wkrótce zginęli.
13:39
If we die out, the insects will continue very happily.
337
804000
3000
Ale jeżeli to my wymrzemy, owady będą sobie szczęśliwie żyć dalej.
13:42
(Laughter)
338
807000
2000
(Śmiech)
13:44
So we have to get used to the idea of eating insects.
339
809000
2000
A więc lepiej oswójmy się z pomysłem jedzenia owadów.
13:46
And some might think, well they're not yet available.
340
811000
2000
Niektórzy z was pewnie pomyślą, że nie są one jeszcze powszechnie dostępne.
13:48
Well they are.
341
813000
2000
A właśnie, że są.
13:50
There are entrepreneurs in the Netherlands that produce them,
342
815000
3000
Niektóre holenderskie przedsiębiorstwa już produkują taką żywność,
13:53
and one of them is here in the audience,
343
818000
2000
a jeden z wytwórców jest dziś z nami
13:55
Marian Peeters, who's in the picture.
344
820000
2000
na widowni i tu na zdjęciu - Marian Peeters.
13:57
I predict that later this year, you'll get them in the supermarkets --
345
822000
3000
Przewiduję, że jeszcze w tym roku owady będą dostępne w supermarketach,
14:00
not visible, but as animal protein
346
825000
2000
ale nie na półkach, lecz jako białko zwierzęce
14:02
in the food.
347
827000
2000
w artykułach żywnościowych.
14:06
And maybe by 2020,
348
831000
3000
A być może do roku 2020
14:09
you'll buy them just knowing that this is an insect that you're going to eat.
349
834000
3000
będziemy już kupowali produkty z owadów, doskonale wiedząc czym są.
14:12
And they're being made in the most wonderful ways.
350
837000
3000
A są one przygotowywane na prawdziwie wspaniałe sposoby.
14:15
A Dutch chocolate maker.
351
840000
3000
Przed wami holenderski wytwórca czekolady.
14:18
(Music)
352
843000
3000
(Muzyka)
14:55
(Applause)
353
880000
2000
(Oklaski)
14:57
So there's even a lot of design to it.
354
882000
2000
A więc jest zatem nawet element dekoracyjności.
14:59
(Laughter)
355
884000
3000
(Śmiech)
15:02
Well in the Netherlands, we have an innovative Minister of Agriculture,
356
887000
3000
W Holandii mamy bardzo postępową minister rolnictwa,
15:05
and she puts the insects on the menu
357
890000
2000
która wprowadziła owady do jadłospisu
15:07
in her restaurant in her ministry.
358
892000
3000
w ministerialnej restauracji.
15:10
And when she got all the Ministers of Agriculture of the E.U.
359
895000
3000
Kiedy ostatnio zaprosiła do Hagi
15:13
over to the Hague recently,
360
898000
3000
ministrów rolnictwa z całej Unii Europejskiej,
15:16
she went to a high-class restaurant,
361
901000
3000
zabrała ich do ekskluzywnej restauracji
15:19
and they ate insects all together.
362
904000
2000
i wspólnie jedli owady.
15:21
It's not something that is a hobby of mine.
363
906000
3000
Więc to nie tylko moje hobby.
15:24
It's really taken off the ground.
364
909000
2000
Ten pomysł naprawdę chwycił.
15:26
So why not eat insects?
365
911000
2000
Dlaczego nie mielibyśmy jeść owadów?
15:28
You should try it yourself.
366
913000
2000
Każdy powinien ich spróbować.
15:30
A couple of years ago, we had 1,750 people all together
367
915000
3000
Parę lat temu, na placu w miasteczku Wageningen
15:33
in a square in Wageningen town,
368
918000
3000
1750 osób zebrało się,
15:36
and they ate insects at the same moment,
369
921000
2000
by wspólnie jeść owady
15:38
and this was still big, big news.
370
923000
3000
i w mediach wciąż było to niecodzienne wydarzenie.
15:41
I think soon it will not be big news anymore when we all eat insects,
371
926000
3000
Myślę, że niedługo nie będzie to już wcale niecodzienne,
15:44
because it's just a normal way of doing.
372
929000
2000
a po prostu normalne.
15:46
So you can try it yourself today,
373
931000
3000
Spróbujcie więc owadów już teraz,
15:49
and I would say, enjoy.
374
934000
3000
a ja z mojej strony dodam: smacznego!
15:52
And I'm going to show to Bruno some first tries,
375
937000
3000
Pokażę pierwsze owadzie dania Brunowi.
15:55
and he can have the first bite.
376
940000
3000
Może ich spróbować jako pierwszy.
15:58
(Applause)
377
943000
9000
(Oklaski)
16:10
Bruno Giussani: Look at them first. Look at them first.
378
955000
3000
Bruno Giussani: Najpierw na nie spójrzcie.
16:13
Marcel Dicke: It's all protein.
379
958000
2000
Marcel Dicke: To samo białko.
16:16
BG: That's exactly the same [one] you saw in the video actually.
380
961000
3000
BG: To jest dokładnie to samo jedzenie, jakie widzieliście na filmie.
16:19
And it looks delicious.
381
964000
2000
I wygląda przepysznie.
16:21
They just make it [with] nuts or something.
382
966000
3000
Po prostu robią je z orzechami czy czymś takim.
16:24
MD: Thank you.
383
969000
2000
MD: Dziękuję.
16:26
(Applause)
384
971000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Marcel Dicke - Ecological entomologistMarcel Dicke wants us to reconsider our relationship with insects, promoting bugs as a tasty -- and ecologically sound -- alternative to meat in an increasingly hungry world.
Why you should listen
Marcel Dicke likes challenging preconceptions. He demonstrated that plants, far from being passive, send SOS signals by emitting volatile substances when under attack by pests, attracting carnivorous insects to eat their enemies. Dicke opened a new field of research and won the NWO-Spinoza award, the Dutch Nobel prize. Now he wants to change Western minds about insects -- especially insects as food.
"People hate bugs, but without insects we might not even exist," he says. Dicke's PR crusade began in the 1990s, as a lecture series. Then his team made world headlines when they convinced 20,000 people to attend an insect-eating festival in Waginegen. Today, Dicke leads what he says is fast-growing research into insect agriculture, and predicts that insects will be on Dutch supermarket shelves this year. And does the former vegetarian eat bugs? "At least once a week. Locusts are nice cooked with garlic and herbs, served with rice or vegetables."
Read the UN's 2013 report, Edible Insects: Future Prospects for Food and Feed Security >>
Marcel Dicke | Speaker | TED.com