TEDxCambridge
Michael Norton: How to buy happiness
Michael Norton: Jak kupić szczęście
Filmed:
Readability: 2.7
4,136,439 views
W tej prelekcji z konferencji TEDxCambridge Michael Norton dzieli się wynikami fascynujących badań dotyczących faktu, że szczęście tak naprawdę można kupić, o ile nie przeznacza się pieniędzy tylko na siebie. Mówi o tym, jak prospołeczne wydawanie może przynieść nam korzyści osobiste i zawodowe oraz, rzecz jasna, pomóc innym.
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So I want to talk today about money and happiness,
0
0
3000
Powiem o pieniądzach i szczęściu,
00:18
which are two things
1
3000
2000
dwóch rzeczach,
00:20
that a lot of us spend a lot of our time thinking about,
2
5000
2000
o których wiele z nas często myśli,
00:22
either trying to earn them or trying to increase them.
3
7000
3000
z nadzieją na ich pozyskanie.
00:25
And a lot of us resonate with this phrase.
4
10000
2000
Często powtarzamy frazę,
00:27
So we see it in religions and self-help books,
5
12000
2000
która pojawia się w poradnikach i religiach:
00:29
that money can't buy happiness.
6
14000
2000
szczęścia nie da się kupić.
00:31
And I want to suggest today that, in fact, that's wrong.
7
16000
3000
Chcę pokazać, że to jednak nieprawda.
00:34
(Laughter)
8
19000
2000
(Śmiech)
00:36
I'm at a business school, so that's what we do.
9
21000
2000
Zajmujemy się tym w szkole biznesu, gdzie pracuję.
00:38
So that's wrong, and, in fact, if you think that,
10
23000
3000
Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.
00:41
you're actually just not spending it right.
11
26000
2000
Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.
00:43
So that instead of spending it the way you usually spend it,
12
28000
2000
Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,
00:45
maybe if you spent it differently,
13
30000
2000
Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,
00:47
that might work a little bit better.
14
32000
2000
skutek byłby nieco lepszy.
00:49
And before I tell you the ways that you can spend it that will make you happier,
15
34000
3000
Zanim powiem, jak wydawać i być szczęśliwszym,
00:52
let's think about the ways we usually spend it
16
37000
2000
zastanówmy się, dlaczego wydawanie pieniędzy
00:54
that don't, in fact, make us happier.
17
39000
2000
zwykle nas nie uszczęśliwia.
00:56
We had a little natural experiment.
18
41000
2000
Zrobiliśmy mały eksperyment.
00:58
So CNN, a little while ago, wrote this interesting article
19
43000
3000
CNN opublikowało artykuł o tym,
01:01
on what happens to people when they win the lottery.
20
46000
3000
jak wygląda życie zwycięzców loterii.
01:04
It turns out people think when they win the lottery their lives are going to be amazing.
21
49000
3000
Ludzie sądzą, że po wygranej życie stanie się cudowne.
01:07
This article's about how their lives get ruined.
22
52000
2000
Artykuł pokazuje, że dzieje się odwrotnie.
01:09
So what happens when people win the lottery
23
54000
2000
Wygrywający na loterii
01:11
is, number one, they spend all the money and go into debt,
24
56000
3000
wydają wszystkie pieniądze i wpadają w długi.
01:14
and number two, all of their friends and everyone they've ever met
25
59000
3000
Poza tym wszyscy ich znajomi
01:17
find them and bug them for money.
26
62000
2000
starają się wyciągnąć od nich pieniądze.
01:19
And it ruins their social relationships, in fact.
27
64000
2000
A to rujnuje ich relacje społeczne.
01:21
So they have more debt and worse friendships
28
66000
2000
Mają więcej długów i mniej przyjaciół
01:23
than they had before they won the lottery.
29
68000
2000
niż przed wygraną.
01:25
What was interesting about the article
30
70000
2000
Ciekawe były komentarze do artykułu.
01:27
was people started commenting on the article, readers of the thing.
31
72000
3000
Ciekawe były komentarze do artykułu.
01:30
And instead of talking about
32
75000
2000
Czytelnicy nie pisali,
01:32
how it had made them realize that money doesn't lead to happiness,
33
77000
2000
że artykuł uświadomił im,
01:34
everyone instantly started saying,
34
79000
2000
że pieniądze szczęścia nie dają,
01:36
"You know what I would do if I won the lottery ... ?"
35
81000
2000
tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.
01:38
and fantasizing about what they'd do.
36
83000
2000
tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.
01:40
And here's just two of the ones we saw that are just really interesting to think about.
37
85000
3000
Oto dwa komentarze warte przemyślenia.
01:43
One person wrote in, "When I win, I'm going to buy my own little mountain
38
88000
3000
"Kiedy wygram, kupię sobie małą górę
01:46
and have a little house on top."
39
91000
2000
i zbuduję na niej domek".
01:48
(Laughter)
40
93000
2000
(Śmiech)
01:50
And another person wrote, "I would fill a big bathtub with money
41
95000
3000
Albo "Napełniłbym wannę kasą
01:53
and get in the tub while smoking a big fat cigar
42
98000
2000
i leżałbym w niej, paląc cygara
01:55
and sipping a glass of champagne."
43
100000
2000
i sącząc szampana".
01:57
This is even worse now: "Then I'd have a picture taken
44
102000
2000
Jeszcze gorzej:
01:59
and dozens of glossies made.
45
104000
2000
"Zrobiłbym sobie tak zdjęcie.
02:01
Anyone begging for money or trying to extort from me
46
106000
2000
Każdy błagający o pieniądze
02:03
would receive a copy of the picture and nothing else."
47
108000
3000
dostanie odbitkę i nic więcej".
02:06
(Laughter)
48
111000
3000
(Śmiech)
02:09
And so many of the comments were exactly of this type,
49
114000
2000
Styl wielu komentarzy był właśnie taki,
02:11
where people got money
50
116000
2000
że ktoś dostaje pieniądze
02:13
and, in fact, it made them antisocial.
51
118000
2000
i staje się antyspołeczny.
02:15
So I told you that it ruins people's lives and that their friends bug them.
52
120000
3000
Fortuna rujnuje ludziom życie, a przyjaciele ich nękają.
02:18
It also, money often makes us feel very selfish
53
123000
2000
Przez pieniądze stajemy się samolubni,
02:20
and we do things only for ourselves.
54
125000
2000
zajmujemy się tylko sobą.
02:22
Well maybe the reason that money doesn't make us happy
55
127000
2000
Może pieniądze nie dają szczęścia dlatego,
02:24
is that we're always spending it on the wrong things,
56
129000
2000
że wydajemy je na niewłaściwie rzeczy,
02:26
and in particular, that we're always spending it on ourselves.
57
131000
3000
a szczególnie, na siebie.
02:29
And we thought, I wonder what would happen
58
134000
2000
Zadaliśmy sobie pytanie, co by się stało,
02:31
if we made people spend more of their money on other people.
59
136000
2000
gdyby ludzie wydawaliby więcej na innych.
02:33
So instead of being antisocial with your money,
60
138000
3000
Gdybyśmy antyspołeczne wydawanie
02:36
what if you were a little more prosocial with your money?
61
141000
2000
zastąpili zachowaniami prospołecznymi.
02:38
And we thought, let's make people do it and see what happens.
62
143000
2000
Postanowiliśmy to przetestować.
02:40
So let's have some people do what they usually do
63
145000
2000
W eksperymencie część osób
02:42
and spend money on themselves,
64
147000
2000
dalej wydawała pieniądze na siebie,
02:44
and let's make some people give money away,
65
149000
2000
a reszta miała rozdawać pieniądze.
02:46
and measure their happiness and see if, in fact, they get happier.
66
151000
3000
My zmierzyliśmy wzrost poczucia szczęścia.
02:49
So the first way that we did this.
67
154000
2000
Oto pierwszy eksperyment.
02:51
On one Vancouver morning, we went out on the campus
68
156000
2000
Pewnego poranka w Vancouver,
02:53
at University of British Columbia
69
158000
2000
na kampusie Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej,
02:55
and we approached people and said, "Do you want to be in an experiment?"
70
160000
2000
zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.
02:57
They said, "Yes."
71
162000
2000
zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.
02:59
We asked them how happy they were, and then we gave them an envelope.
72
164000
3000
Prosiliśmy o określenie poziomu szczęścia,
03:02
And one of the envelopes had things in it that said,
73
167000
2000
i wręczaliśmy koperty z wiadomością:
03:04
"By 5:00 pm today, spend this money on yourself."
74
169000
3000
"Do 17 wydaj te pieniądze na siebie".
03:07
So we gave some examples of what you could spend it on.
75
172000
3000
Podaliśmy przykłady, na co można je wydać.
03:10
Other people, in the morning, got a slip of paper that said,
76
175000
2000
Inni dostali kartkę z informacją:
03:12
"By 5:00 pm today, spend this money on somebody else."
77
177000
3000
"Do 17 wydaj te pieniądze na kogoś innego".
03:15
Also inside the envelope was money.
78
180000
2000
W kopercie były też pieniądze.
03:17
And we manipulated how much money we gave them.
79
182000
2000
Kwoty były różne.
03:19
So some people got this slip of paper and five dollars.
80
184000
3000
Niektórzy dostali kartkę i pięć dolarów,
03:22
Some people got this slip of paper and 20 dollars.
81
187000
3000
inni kartkę i dwadzieścia dolarów.
03:25
We let them go about their day. They did whatever they wanted to do.
82
190000
3000
Badani mieli pełną swobodę.
03:28
We found out that they did in fact spend it in the way that we asked them to.
83
193000
3000
Wszyscy wydali pieniądze zgodnie z instrukcją.
03:31
We called them up at night and asked them,
84
196000
2000
Wieczorem zapytaliśmy, na co wydali
03:33
"What'd you spend it on, and how happy do you feel now?"
85
198000
2000
i jak oceniają swój poziom szczęścia.
03:35
What did they spend it on?
86
200000
2000
To byli studenci młodszych lat,
03:37
Well these are college undergrads, so a lot of what they spent it on for themselves
87
202000
2000
więc wiele wydatków na siebie
03:39
were things like earrings and makeup.
88
204000
2000
to były drobiazgi, kolczyki, kosmetyki.
03:41
One woman said she bought a stuffed animal for her niece.
89
206000
3000
Ktoś kupił przytulankę dla siostrzenicy,
03:44
People gave money to homeless people.
90
209000
2000
ktoś dał pieniądze bezdomnym.
03:46
Huge effect here of Starbucks.
91
211000
3000
Widać też rolę Starbucks.
03:49
(Laughter)
92
214000
2000
(Śmiech)
03:51
So if you give undergraduates five dollars, it looks like coffee to them
93
216000
3000
Dla studenta 5 dolarów wygląda jak kawa,
03:54
and they run over to Starbucks and spend it as fast as they can.
94
219000
3000
więc pobiegnie do Starbucks.
03:57
But some people bought a coffee for themselves, the way they usually would,
95
222000
3000
Niektórzy kupowali kawę dla siebie,
04:00
but other people said that they bought a coffee for somebody else.
96
225000
2000
a inni mówili, że postawili ją komuś innemu.
04:02
So the very same purchase,
97
227000
2000
Mamy więc taki sam zakup,
04:04
just targeted toward yourself
98
229000
2000
ale przeznaczony albo dla siebie,
04:06
or targeted toward somebody else.
99
231000
2000
albo dla kogoś innego.
04:08
What did we find when we called them back at the end of the day?
100
233000
2000
Co się okazało?
04:10
People who spent money on other people got happier.
101
235000
2000
Altruiści poczuli się szczęśliwsi.
04:12
People who spent money on themselves, nothing happened.
102
237000
2000
U tych, którzy wydali na siebie,
04:14
It didn't make them less happy, it just didn't do much for them.
103
239000
3000
poziom szczęścia się nie zmienił.
04:17
And the other thing we saw is the amount of money doesn't matter that much.
104
242000
3000
Okazało się, że kwota nie miała większego znaczenia.
04:20
So people thought that 20 dollars would be way better than five dollars.
105
245000
3000
Wydaje się, że 20 dolarów działa lepiej niż 5,
04:23
In fact, it doesn't matter how much money you spent.
106
248000
3000
ale to tak naprawdę nie ma znaczenia.
04:26
What really matters is that you spent it on somebody else
107
251000
2000
Liczy się to, że tę sumę
04:28
rather than on yourself.
108
253000
2000
przeznacza się kogoś poza sobą.
04:30
We see this again and again
109
255000
2000
Potwierdza się to za każdym razem,
04:32
when we give people money to spend on other people instead of on themselves.
110
257000
3000
kiedy dajemy ludziom pieniądze do wydania na innych.
04:35
Of course, these are undergraduates in Canada --
111
260000
2000
Ta populacja kanadyjskich studentów
04:37
not the world's most representative population.
112
262000
2000
to niereprezentatywna grupa społeczna.
04:39
They're also fairly wealthy and affluent and all these other sorts of things.
113
264000
3000
I jednocześnie grupa dość zamożna.
04:42
We wanted to see if this holds true everywhere in the world
114
267000
3000
Chcieliśmy sprawdzić, czy ten efekt wystąpi wszędzie,
04:45
or just among wealthy countries.
115
270000
2000
czy tylko w krajach zamożnych.
04:47
So we went, in fact, to Uganda and ran a very similar experiment.
116
272000
2000
Badania kontynuowaliśmy w Ugandzie.
04:49
So imagine, instead of just people in Canada,
117
274000
2000
Więc nie tylko Kanadyjczyków pytaliśmy
04:51
we said, "Name the last time you spent money on yourself or other people.
118
276000
3000
o opisanie ostatniego wydatku
04:54
Describe it. How happy did it make you?"
119
279000
2000
i jego wpływu na poziom szczęścia.
04:56
Or in Uganda, "Name the last time you spent money
120
281000
2000
W Ugandzie pytaliśmy o to samo:
04:58
on yourself or other people and describe that."
121
283000
3000
"Kiedy ostatnio wydałeś coś na siebie lub innych
05:01
And then we asked them how happy they are again.
122
286000
2000
i jak oceniasz swój poziom szczęścia?"
05:03
And what we see is sort of amazing
123
288000
2000
To niesamowite, bo to powszechne tendencje,
05:05
because there's human universals on what you do with your money
124
290000
2000
reakcje przebiegające wszędzie tak samo,
05:07
and then real cultural differences on what you do as well.
125
292000
3000
ale istnieją też istotne różnice kulturowe.
05:10
So for example,
126
295000
2000
Na przykład
05:12
one guy from Uganda says this.
127
297000
2000
pewien facet z Ugandy powiedział:
05:14
He said, "I called a girl I wished to love."
128
299000
2000
"Zadzwoniłem do dziewczyny, którą kocham".
05:16
They basically went out on a date,
129
301000
2000
Umówił się z nią na randkę.
05:18
and he says at the end that he didn't "achieve" her up till now.
130
303000
3000
Ale on mówi, że wciąż jej nie "zdobył".
05:21
Here's a guy from Canada.
131
306000
3000
A to facet z Kanady.
05:24
Very similar thing.
132
309000
2000
Bardzo podobny przypadek.
05:26
"I took my girlfriend out for dinner.
133
311000
2000
"Zabrałem dziewczynę na kolację.
05:28
We went to a movie, we left early,
134
313000
2000
Poszliśmy do kina, wyszliśmy wcześniej,
05:30
and then went back to her room for ... " only cake -- just a piece of cake.
135
315000
4000
wróciliśmy do jej pokoju na "kawałek ciasta"
05:34
Human universal -- so you spend money on other people,
136
319000
2000
Ludzkie uniwersalia - wydaje się pieniądze
05:36
you're being nice to them.
137
321000
2000
na innych ludzi, jest się dla nich miłym.
05:38
Maybe you have something in mind, maybe not.
138
323000
2000
Niekoniecznie ma się konkretny cel.
05:40
But then we see extraordinary differences.
139
325000
2000
Ale widać też różnice.
05:42
So look at these two.
140
327000
2000
Popatrzcie na te przykłady.
05:44
This is a woman from Canada.
141
329000
2000
To kobieta z Kanady.
05:46
We say, "Name a time you spent money on somebody else."
142
331000
2000
"Kiedy wydałaś pieniądze na kogoś innego?"
05:48
She says, "I bought a present for my mom.
143
333000
2000
"Kupiłam prezent mamie,
05:50
I drove to the mall in my car, bought a present, gave it to my mom."
144
335000
2000
pojechałam po niego do centrum handlowego".
05:52
Perfectly nice thing to do.
145
337000
2000
Przemiłe zachowanie.
05:54
It's good to get gifts for people that you know.
146
339000
2000
Dobrze dawać prezenty bliskim.
05:56
Compare that to this woman from Uganda.
147
341000
2000
Porównajcie z tą kobietą z Ugandy.
05:58
"I was walking and met a long-time friend
148
343000
2000
"Spotkałam starą znajomą,
06:00
whose son was sick with malaria.
149
345000
2000
której syn ma malarię.
06:02
They had no money, they went to a clinic and I gave her this money."
150
347000
3000
Nie mieli pieniędzy na leczenie, więc jej dałam."
06:05
This isn't $10,000, it's the local currency.
151
350000
3000
To nie 10 000 dolarów, tylko lokalna waluta.
06:08
So it's a very small amount of money, in fact.
152
353000
2000
Tak naprawdę to niewielka suma.
06:10
But enormously different motivations here.
153
355000
2000
Ale widzimy odmienne motywacje.
06:12
This is a real medical need,
154
357000
2000
To prawdziwa potrzeba zdrowotna,
06:14
literally a life-saving donation.
155
359000
2000
datek ratujący życie.
06:16
Above, it's just kind of, I bought a gift for my mother.
156
361000
2000
Pierwsza sytuacja to prezent dla mamy.
06:18
What we see again though
157
363000
2000
Znowu jednak widzimy,
06:20
is that the specific way that you spend on other people
158
365000
2000
że sposób wydania pieniędzy na innych
06:22
isn't nearly as important
159
367000
2000
nie jest bynajmniej tak istotny
06:24
as the fact that you spend on other people
160
369000
2000
jak sam fakt wydania na kogoś innego.
06:26
in order to make yourself happy,
161
371000
2000
By samego siebie uszczęśliwić,
06:28
which is really quite important.
162
373000
2000
liczy się sam fakt.
06:30
So you don't have to do amazing things with your money to make yourself happy.
163
375000
3000
Nie trzeba szaleć z kasą, żeby dodać sobie szczęścia.
06:33
You can do small, trivial things and yet still get these benefits from doing this.
164
378000
3000
Można zająć się drobnostkami i czerpać korzyści.
06:36
These are only two countries.
165
381000
2000
Opowiedziałem tylko o dwóch krajach.
06:38
We also wanted to go even broader and look at every country in the world if we could
166
383000
3000
Chcieliśmy zbadać powszechny związek
06:41
to see what the relationship is between money and happiness.
167
386000
3000
między pieniędzmi a szczęściem.
06:44
We got data from the Gallup Organization,
168
389000
2000
Zyskaliśmy dane z Instytutu Gallupa,
06:46
which you know from all the political polls that have been happening lately.
169
391000
3000
który znacie z sondaży politycznych.
06:49
They ask people, "Did you donate money to charity recently?"
170
394000
2000
Pytali ludzi, czy wydają na cele charytatywne
06:51
and they ask them, "How happy are you with your life in general?"
171
396000
3000
i jaki jest ich ogólny poziom szczęścia w życiu.
06:54
And we can see what the relationship is between those two things.
172
399000
2000
Widzimy zależność między tymi dwoma obszarami.
06:56
Are they positively correlated? Giving money makes you happy.
173
401000
3000
Są skorelowane dodatnio? Dawanie pieniędzy uszczęśliwia.
06:59
Or are they negatively correlated?
174
404000
2000
A istnieje korelacja ujemna?
07:01
On this map, green will mean they're positively correlated
175
406000
2000
Kolor zielony oznacza dodatnią korelację,
07:03
and red means they're negatively correlated.
176
408000
3000
a czerwony ujemną.
07:06
And you can see, the world is crazily green.
177
411000
2000
Jak widać, świat jest szaleńczo zielony.
07:08
So in almost every country in the world
178
413000
2000
W prawie każdym kraju świata,
07:10
where we have this data,
179
415000
2000
z którego pozyskaliśmy dane,
07:12
people who give money to charity are happier people
180
417000
2000
ludzie łożący na dobroczynność są szczęśliwsi
07:14
that people who don't give money to charity.
181
419000
2000
niż ci, którzy tego nie robią.
07:16
I know you're all looking at that red country in the middle.
182
421000
3000
Wiem, że patrzycie na ten czerwony kraj w środku.
07:19
I would be a jerk and not tell you what it is,
183
424000
2000
Nie będę wredny i powiem,
07:21
but in fact, it's Central African Republic.
184
426000
2000
że to Republika Środkowoafrykańska.
07:23
You can make up stories. Maybe it's different there for some reason or another.
185
428000
2000
Myślicie, że są konkretne powody tej różnicy.
07:25
Just below that to the right is Rwanda though,
186
430000
2000
Ale tuż poniżej znajduje się Rwanda,
07:27
which is amazingly green.
187
432000
2000
która jest niesamowicie zielona.
07:29
So almost everywhere we look
188
434000
2000
Zatem prawie wszędzie
07:31
we see that giving money away makes you happier
189
436000
2000
rozdawanie pieniędzy uszczęśliwia bardziej,
07:33
than keeping it for yourself.
190
438000
2000
niż zatrzymywanie ich dla siebie.
07:35
What about your work life, which is where we spend all the rest of our time
191
440000
3000
A co z życiem zawodowym, w którym spędzamy czas,
07:38
when we're not with the people we know.
192
443000
2000
kiedy nie jesteśmy z bliskimi?
07:40
We decided to infiltrate some companies and do a very similar thing.
193
445000
3000
Postanowiliśmy prześwietlić kilka firm w podobny sposób.
07:43
So these are sales teams in Belgium.
194
448000
2000
Oto grupy sprzedażowe w Belgii.
07:45
They work in teams; they go out and sell to doctors
195
450000
2000
Pracują w zespołach, docierają do lekarzy
07:47
and try to get them to buy drugs.
196
452000
2000
i starają się im sprzedać leki.
07:49
So we can look and see how well they sell things
197
454000
3000
Możemy zbadać, jak dobrze idzie im sprzedaż,
07:52
as a function of being a member of a team.
198
457000
2000
jako funkcja członkostwa w zespole.
07:54
Some teams, we give people on the team some money for themselves
199
459000
2000
W niektórych z grup dajemy członkom pieniądze
07:56
and say, "Spend it however you want on yourself,"
200
461000
2000
i pozwalamy wydać na siebie,
07:58
just like we did with the undergrads in Canada.
201
463000
2000
tak jak w przypadku studentów.
08:00
But other teams we say, "Here's 15 euro.
202
465000
2000
Ale inne grupy dostają po 15 euro,
08:02
Spend it on one of your teammates this week.
203
467000
2000
do wydania na innego członka grupy.
08:04
Buy them something as a gift or a present and give it to them.
204
469000
3000
Prosimy, by kupili drugiej osobie drobny prezent.
08:07
And then we can see, well now we've got teams that spend on themselves
205
472000
3000
Więc niektóre grupy wydają na siebie,
08:10
and we've got these prosocial teams
206
475000
2000
a niektóre są prospołeczne.
08:12
who we give money to make the team a little bit better.
207
477000
2000
Tym dajemy pieniądze, by je ulepszyć.
08:14
The reason I have a ridiculous pinata there
208
479000
2000
Mam tu tę absurdalną pinatę,
08:16
is one of the teams pooled their money and bought a pinata,
209
481000
2000
ponieważ jedna z grup zrzuciła się na pinatę,
08:18
and they all got around and smashed the pinata and all the candy fell out and things like that.
210
483000
3000
a później rozbili ją, wypadły słodycze i tak dalej.
08:21
A very silly, trivial thing to do,
211
486000
2000
Niepoważna drobnostka,
08:23
but think of the difference on a team that didn't do that at all,
212
488000
3000
ale pomyślcie, jak różni ich to od grupy, która nic nie zrobiła.
08:26
that got 15 euro, put it in their pocket,
213
491000
2000
Dostali 15 euro, włożyli do kieszeni,
08:28
maybe bought themselves a coffee,
214
493000
2000
może kupili sobie kawę. Porównajcie to z grupami
08:30
or teams that had this prosocial experience
215
495000
2000
zachęconymi do prospołecznej postawy,
08:32
where they all bonded together to buy something and do a group activity.
216
497000
3000
które zjednoczył wspólny zakup i rozrywka.
08:35
What we see is that, in fact, the teams that are prosocial sell more stuff
217
500000
3000
Grupy prospołeczne sprzedają więcej niż te,
08:38
than the teams that only got money for themselves.
218
503000
2000
które wydają na siebie.
08:40
And one way to think about it
219
505000
2000
Można o tym myśleć tak,
08:42
is for every 15 euro you give people for themselves,
220
507000
2000
że kiedy ktoś dostaje 15 euro tylko dla siebie,
08:44
they put it in their pocket, they don't do anything different than they did before.
221
509000
3000
wkłada je do kieszeni i nie robi niczego nowego.
08:47
You don't get any money from that.
222
512000
2000
Nie można tak zarobić więcej.
08:49
You actually lose money because it doesn't motivate them to perform any better.
223
514000
3000
Traci się, bo nie ma motywacji do lepszego działania.
08:52
But when you give them 15 euro to spend on their teammates,
224
517000
2000
Gdy grupa ma wydać na innych,
08:54
they do so much better on their teams
225
519000
2000
znaczenie lepiej idzie jej sprzedaż,
08:56
that you actually get a huge win on investing this kind of money.
226
521000
3000
więc dużo się zyskuje przez taką inwestycję.
08:59
And I realize that you're probably thinking to yourselves,
227
524000
2000
Zdaję sobie sprawę, że pewnie myślicie,
09:01
this is all fine,
228
526000
2000
że wszystko to brzmi dobrze,
09:03
but there's a context that's incredibly important for public policy
229
528000
2000
ale jest kontekst społeczny,
09:05
and I can't imagine it would work there.
230
530000
2000
przez który nie przeniesiemy tego na politykę.
09:07
And basically that if he doesn't show me that it works here,
231
532000
2000
Jeśli wam nie pokażę, jak to działa tutaj,
09:09
I don't believe anything he said.
232
534000
2000
to nie uwierzycie w ani jedno słowo.
09:11
And I know what you're all thinking about are dodgeball teams.
233
536000
3000
Myślicie teraz o grze w dwa ognie.
09:14
(Laughter)
234
539000
2000
(Śmiech)
09:16
This was a huge criticism that we got
235
541000
2000
Krytycy mówią, że jeśli nie udowodnimy tego
09:18
to say, if you can't show it with dodgeball teams, this is all stupid.
236
543000
3000
na drużynach dwóch ogni,
09:21
So we went out and found these dodgeball teams
237
546000
2000
nasza teoria jest brednią.
09:23
and infiltrated them.
238
548000
2000
Więc zbadaliśmy takie drużyny
09:25
And we did the exact same thing as before.
239
550000
2000
taką samą procedurą.
09:27
So some teams, we give people on the team money, they spend it on themselves.
240
552000
3000
Część dostała kasę na siebie.
09:30
Other teams, we give them money
241
555000
2000
W innych daliśmy członkom pieniądze
09:32
to spend on their dodgeball teammates.
242
557000
2000
do wydania na innych członków drużyny.
09:34
The teams that spend money on themselves
243
559000
2000
Tam, gdzie wydawano na siebie,
09:36
are just the same winning percentages as they were before.
244
561000
2000
statystyki wygranych nie wzrosły.
09:38
The teams that we give the money to spend on each other,
245
563000
2000
Tam, gdzie wydawano na innych,
09:40
they become different teams
246
565000
2000
zaszła duża zmiana
09:42
and, in fact, they dominate the league by the time they're done.
247
567000
2000
i od eksperymentu dominują w lidze.
09:44
Across all of these different contexts --
248
569000
2000
Patrząc przekrojowo,
09:46
your personal life, you work life,
249
571000
2000
na życie osobiste i zawodowe,
09:48
even silly things like intramural sports --
250
573000
2000
a nawet wewnątrzszkolne sporty,
09:50
we see spending on other people has a bigger return for you
251
575000
2000
widzimy, że wydawanie na innych
09:52
than spending on yourself.
252
577000
3000
niesie większy zysk.
09:55
And so I'll just say, I think if you think money can't buy happiness
253
580000
2000
Jeśli myślicie, że pieniądze szczęścia nie dają,
09:57
you're not spending it right.
254
582000
2000
to znaczy, że źle je wydajecie.
09:59
The implication is not you should buy this product instead of that product
255
584000
3000
Nie chodzi o wybranie najlepszego produktu,
10:02
and that's the way to make yourself happier.
256
587000
2000
tak nie damy sobie szczęścia.
10:04
It's in fact, that you should stop thinking
257
589000
2000
Przestańcie myśleć o tym,
10:06
about which product to buy for yourself
258
591000
2000
co sobie kupić.
10:08
and try giving some of it to other people instead.
259
593000
3000
Spróbujcie dzielić się z innymi.
10:11
And we luckily have an opportunity for you.
260
596000
3000
Mamy dla was taką możliwość.
10:14
DonorsChoose.org is a non-profit
261
599000
2000
DonorsChoose.org to organizacja non-profit,
10:16
for mainly public school teachers in low-income schools.
262
601000
3000
dla nauczycieli w szkołach o ograniczonych budżetach.
10:19
They post projects,
263
604000
2000
Nauczyciele zamieszczają swoje projekty:
10:21
so they say, "I want to teach Huckleberry Finn to my class and we don't have the books,"
264
606000
2000
"Chcę uczyć o Tomku Sawyerze, ale nie mamy książek".
10:23
or "I want a microscope to teach my students science
265
608000
2000
"Chcę na przyrodzie wykorzystać mikroskop,
10:25
and we don't have a microscope."
266
610000
2000
ale szkoła nie ma mikroskopu".
10:27
You and I can go on and buy it for them.
267
612000
2000
Możemy pomóc im kupić materiały.
10:29
The teacher writes you a thank you note. The kids write you a thank you note.
268
614000
3000
Nauczyciele i dzieciaki wam podziękują.
10:32
Sometimes they send you pictures of them using the microscope.
269
617000
2000
Wyślą zdjęcie, jak korzystają z mikroskopu.
10:34
It's an extraordinary thing.
270
619000
2000
To coś nadzwyczajnego.
10:36
Go to the website and start yourself on the process
271
621000
2000
Wejdźcie na stronę i przestawcie się
10:38
of thinking, again, less about "How can I spend money on myself?"
272
623000
3000
na myślenie mniej o tym, jak wydać na siebie,
10:41
and more about "If I've got five dollars or 15 dollars,
273
626000
3000
a więcej o tym, jak swoje 5 albo 15 dolarów
10:44
what can I do to benefit other people?"
274
629000
2000
przeznaczyć na korzyści dla innych.
10:46
Because ultimately when you do that, you'll find that you'll benefit yourself much more.
275
631000
3000
Bo ostatecznie właśnie takie myślenie
10:49
Thank you.
276
634000
2000
i wam przyniesie korzyść. Dziękuję.
10:51
(Applause)
277
636000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcherThrough clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.
Why you should listen
Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.
His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.
Michael Norton | Speaker | TED.com