TEDxCambridge
Michael Norton: How to buy happiness
Мајкл Нортон: Како да купите среќа
Filmed:
Readability: 2.7
4,136,439 views
На TEDxCambridge, Мајкл Нортон споделува едно неверојатно истражување за тоа како парите навистина купуваат среќа - кога не ги трошите на себе. Слушнете ги изненадувачките податоци на многуте про-друштвени трошоци од кои можете да придобиете Вие, Вашата работа, и (секако) другите луѓе.
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So I want to talk today about money and happiness,
0
0
3000
Денес сакам да зборувам за пари и среќа,
00:18
which are two things
1
3000
2000
што се две работи
на кои поминуваме голем
дел од времето размислувајќи,
дел од времето размислувајќи,
00:20
that a lot of us spend a lot of our time thinking about,
2
5000
2000
00:22
either trying to earn them or trying to increase them.
3
7000
3000
или обидувајќи се да ги заработиме,
или да ги зголемиме.
или да ги зголемиме.
И многумина од нас се
сложуваат со оваа фраза.
сложуваат со оваа фраза.
00:25
And a lot of us resonate with this phrase.
4
10000
2000
00:27
So we see it in religions and self-help books,
5
12000
2000
Така, од религиските и книгите
за само-помош учиме
за само-помош учиме
00:29
that money can't buy happiness.
6
14000
2000
дека не можеме да ја купиме среќата.
00:31
And I want to suggest today that, in fact, that's wrong.
7
16000
3000
Но, денес би сакал да предложам
дека всушност, тоа е погрешно.
дека всушност, тоа е погрешно.
00:34
(Laughter)
8
19000
2000
(Смеа)
00:36
I'm at a business school, so that's what we do.
9
21000
2000
Предавам на факултет за бизнис, и тоа е
тоа што го работиме.
тоа што го работиме.
00:38
So that's wrong, and, in fact, if you think that,
10
23000
3000
Значи, тоа е погрешно и всушност,
ако сметате дека е така,
ако сметате дека е така,
00:41
you're actually just not spending it right.
11
26000
2000
вие всушност не трошите правилно.
00:43
So that instead of spending it the way you usually spend it,
12
28000
2000
Значи тоа, наместо трошејќи ги онака
како што обично би ги потрошиле,
како што обично би ги потрошиле,
00:45
maybe if you spent it differently,
13
30000
2000
можеби ако ги трошите поинаку,
00:47
that might work a little bit better.
14
32000
2000
тоа би можело да
функционира малку подобро.
функционира малку подобро.
00:49
And before I tell you the ways that you can spend it that will make you happier,
15
34000
3000
И, пред да ви откријам како да трошите
за да бидете посреќни,
за да бидете посреќни,
00:52
let's think about the ways we usually spend it
16
37000
2000
ајде да размислиме за начините
на кои обично трошиме
на кои обично трошиме
00:54
that don't, in fact, make us happier.
17
39000
2000
кои, всушност, и не нè прават посреќни.
00:56
We had a little natural experiment.
18
41000
2000
Ние направивме еден природен екперимент.
00:58
So CNN, a little while ago, wrote this interesting article
19
43000
3000
Така, CNN пред некое време,
напиша една интересна статија
напиша една интересна статија
01:01
on what happens to people when they win the lottery.
20
46000
3000
за тоа што им се случува на
луѓето кога ќе добијат на лотарија.
луѓето кога ќе добијат на лотарија.
01:04
It turns out people think when they win the lottery their lives are going to be amazing.
21
49000
3000
Луѓето мислат дека ако добијат на
лотарија, нивните животи ќе станат прекрасни.
лотарија, нивните животи ќе станат прекрасни.
01:07
This article's about how their lives get ruined.
22
52000
2000
01:09
So what happens when people win the lottery
23
54000
2000
Оваа статија е за тоа како
нивните животи се уништуваат.
нивните животи се уништуваат.
01:11
is, number one, they spend all the money and go into debt,
24
56000
3000
Па, што се случува кога луѓето
ќе добијат на лотарија
ќе добијат на лотарија
01:14
and number two, all of their friends and everyone they've ever met
25
59000
3000
е следново: број еден, тие ги трошат
сите пари и заглавуваат во долгови,
сите пари и заглавуваат во долгови,
01:17
find them and bug them for money.
26
62000
2000
и број два, сите нивни пријатели и секој кој некогаш го сретнале
ги наоѓаат и им додеваат за пари.
01:19
And it ruins their social relationships, in fact.
27
64000
2000
Всушност, со тоа се уништуваат нивните друштвени односи.
01:21
So they have more debt and worse friendships
28
66000
2000
Така, тие имаат поголеми долгови и полоши пријателства
01:23
than they had before they won the lottery.
29
68000
2000
отколку пред да добијат на лотарија.
01:25
What was interesting about the article
30
70000
2000
Тоа што беше интересно за статијата,
01:27
was people started commenting on the article, readers of the thing.
31
72000
3000
е тоа што луѓето, читателите започнаа да коментираат.
01:30
And instead of talking about
32
75000
2000
И наместо да зборуваат за тоа
01:32
how it had made them realize that money doesn't lead to happiness,
33
77000
2000
како статијата ги натерала да сфатат дека парите не водат до среќа,
01:34
everyone instantly started saying,
34
79000
2000
сите веднаш започнаа да велат:
01:36
"You know what I would do if I won the lottery ... ?"
35
81000
2000
„Знаете што би направил/а јас ако добијам на лотарија...?“
01:38
and fantasizing about what they'd do.
36
83000
2000
и да си фантазираат за тоа што би го направиле.
01:40
And here's just two of the ones we saw that are just really interesting to think about.
37
85000
3000
И тука се само две од тие кои сметаме дека се навистина интересни за размислување.
01:43
One person wrote in, "When I win, I'm going to buy my own little mountain
38
88000
3000
Една личност напиша: „Кога ќе добијам, ќе си купам сопствена, малечка планина
01:46
and have a little house on top."
39
91000
2000
и ќе имам куќарка на врвот.“
01:48
(Laughter)
40
93000
2000
(Смеа)
01:50
And another person wrote, "I would fill a big bathtub with money
41
95000
3000
А, друга личност напиша: „Ќе исполнам голема када со пари
01:53
and get in the tub while smoking a big fat cigar
42
98000
2000
и ќе влезам во неа пушејќи голема, дебела пура
01:55
and sipping a glass of champagne."
43
100000
2000
и ќе си турам чаша шампањ.“
01:57
This is even worse now: "Then I'd have a picture taken
44
102000
2000
Ова е дури и полошо: „Потоа, ќе се сликам
01:59
and dozens of glossies made.
45
104000
2000
и ќе ги развијам сликите.
02:01
Anyone begging for money or trying to extort from me
46
106000
2000
Секој кој ќе моли за пари или ќе проба да ми изнуди,
02:03
would receive a copy of the picture and nothing else."
47
108000
3000
ќе добие само примерок од сликата и ништо друго.“
02:06
(Laughter)
48
111000
3000
(Смеа)
02:09
And so many of the comments were exactly of this type,
49
114000
2000
И толку многу коментари беа токму од овој вид,
02:11
where people got money
50
116000
2000
каде што луѓето добиваат пари,
02:13
and, in fact, it made them antisocial.
51
118000
2000
а, тоа ги прави недружељубиви.
02:15
So I told you that it ruins people's lives and that their friends bug them.
52
120000
3000
Ви кажав дека тоа ги уништува животите на луѓето и дека нивните пријатели им додеваат.
02:18
It also, money often makes us feel very selfish
53
123000
2000
Исто така, парите прават да се чувствуваме доста себично
02:20
and we do things only for ourselves.
54
125000
2000
и правиме работи само за себе.
02:22
Well maybe the reason that money doesn't make us happy
55
127000
2000
Па, можеби причината за тоа зошто парите не нѐ прават среќни
02:24
is that we're always spending it on the wrong things,
56
129000
2000
лежи во тоа што ние секогаш ги трошиме на погрешни работи,
02:26
and in particular, that we're always spending it on ourselves.
57
131000
3000
а особено - дека ние ги трошиме на себе.
02:29
And we thought, I wonder what would happen
58
134000
2000
И си помисливме, се прашувам што би се случило
02:31
if we made people spend more of their money on other people.
59
136000
2000
ако ги натераме луѓето да трошат повеќе од своите пари на други луѓе.
02:33
So instead of being antisocial with your money,
60
138000
3000
Па, наместо да бидете недружељубиви со своите пари,
02:36
what if you were a little more prosocial with your money?
61
141000
2000
што ако сте малку повеќе повеќе-дружељубиви со своите пари?
02:38
And we thought, let's make people do it and see what happens.
62
143000
2000
И си помисливме, ајде да ги натераме луѓето да го направат тоа и да видиме што ќе се случи.
02:40
So let's have some people do what they usually do
63
145000
2000
Значи, ајде да собереме некои луѓе кои го прават тоа што обично го прават
02:42
and spend money on themselves,
64
147000
2000
и ги трошат парите на себе,
02:44
and let's make some people give money away,
65
149000
2000
и ајде да натераме некои луѓе да дадат пари,
02:46
and measure their happiness and see if, in fact, they get happier.
66
151000
3000
и да ја мериме нивната среќа и да видиме дали тие навистина стануваат посреќни.
02:49
So the first way that we did this.
67
154000
2000
Значи, првиот пат кога го направивме ова...
02:51
On one Vancouver morning, we went out on the campus
68
156000
2000
Едно утро во Ванкувер, отидовме на кампусот
02:53
at University of British Columbia
69
158000
2000
на Универзитетот на Британска Колумбија,
02:55
and we approached people and said, "Do you want to be in an experiment?"
70
160000
2000
им пристапивме на луѓето и ги прашавме: „Дали сакате да бидете дел од експеримент?'
02:57
They said, "Yes."
71
162000
2000
Тие рекоа „Да“.
02:59
We asked them how happy they were, and then we gave them an envelope.
72
164000
3000
Ги запрашавме колку се среќни, и потоа им дадовме плик.
03:02
And one of the envelopes had things in it that said,
73
167000
2000
И дел од пликоата имаа белешка во нив на која пишуваше:
03:04
"By 5:00 pm today, spend this money on yourself."
74
169000
3000
„Потроши ги париве на себе до 17:00 денес.“
03:07
So we gave some examples of what you could spend it on.
75
172000
3000
И, така им дадовме некои примери на што би можеле да ги потрошат.
03:10
Other people, in the morning, got a slip of paper that said,
76
175000
2000
Тоа утро, други луѓе добија парче хартија на која пишуваше:
03:12
"By 5:00 pm today, spend this money on somebody else."
77
177000
3000
„Потроши ги париве на некој друг до 17:00 денес.“
03:15
Also inside the envelope was money.
78
180000
2000
Исто така, во пликоата имаше и пари.
03:17
And we manipulated how much money we gave them.
79
182000
2000
И изманипулиравме колку пари им дадовме.
03:19
So some people got this slip of paper and five dollars.
80
184000
3000
Така, некои луѓе добија белешка и пет долари.
03:22
Some people got this slip of paper and 20 dollars.
81
187000
3000
Некои луѓе добија белешка и дваесет долари.
03:25
We let them go about their day. They did whatever they wanted to do.
82
190000
3000
Ги оставивме да си го продолжат денот.
03:28
We found out that they did in fact spend it in the way that we asked them to.
83
193000
3000
Дознавме дека тие навистина ги потрошиле парите онака како што го побаравме тоа од нив.
03:31
We called them up at night and asked them,
84
196000
2000
Им се јавивме вечерта и ги прашавме:
03:33
"What'd you spend it on, and how happy do you feel now?"
85
198000
2000
„На што ги потрошивте прите, и колку среќно се чувствувате сега?“
03:35
What did they spend it on?
86
200000
2000
На што ги потрошиле?
03:37
Well these are college undergrads, so a lot of what they spent it on for themselves
87
202000
2000
Па, тоа беа студенти, па многу од тоа на што го потрошиле за себе
03:39
were things like earrings and makeup.
88
204000
2000
беше на работи како обетки и шминка.
03:41
One woman said she bought a stuffed animal for her niece.
89
206000
3000
Една жена рече дека купила плишано животно за нејзината внука.
03:44
People gave money to homeless people.
90
209000
2000
Луѓето им давале пари на бездомници.
03:46
Huge effect here of Starbucks.
91
211000
3000
Огромен ефект врз Starbucks.
03:49
(Laughter)
92
214000
2000
(Смеа)
03:51
So if you give undergraduates five dollars, it looks like coffee to them
93
216000
3000
Па, ако им дадете пет долари на студенти, тоа им изгледа како кафе,
03:54
and they run over to Starbucks and spend it as fast as they can.
94
219000
3000
па претрчуваат до Starbucks и ги трошат колку што е можно побрзо.
03:57
But some people bought a coffee for themselves, the way they usually would,
95
222000
3000
Но, некои луѓе купиле кафе за себе си, така како што обично би направиле,
04:00
but other people said that they bought a coffee for somebody else.
96
225000
2000
но, некои други луѓе рекоа дека купиле кафе за некој друг.
04:02
So the very same purchase,
97
227000
2000
Значи, истиот производ,
04:04
just targeted toward yourself
98
229000
2000
но насочен кон себе си
04:06
or targeted toward somebody else.
99
231000
2000
или насочен кој некој друг.
04:08
What did we find when we called them back at the end of the day?
100
233000
2000
Што дознавме кога им се јавивме на крајот од денот?
04:10
People who spent money on other people got happier.
101
235000
2000
Луѓето кои ги потрошиле парите на други луѓе станале посреќни.
04:12
People who spent money on themselves, nothing happened.
102
237000
2000
Луѓето кои ги потрошиле парите на себе си, ништо не се случило.
04:14
It didn't make them less happy, it just didn't do much for them.
103
239000
3000
Тоа не ги направило помалку среќни, туку само не ги поттикнало нешто повеќе.
04:17
And the other thing we saw is the amount of money doesn't matter that much.
104
242000
3000
И, уште една работа која ја забележавме беше дека сумата не е толку важна.
04:20
So people thought that 20 dollars would be way better than five dollars.
105
245000
3000
Така, луѓето мислеа дека 20 долари би биле далеку подобри од пет долари.
04:23
In fact, it doesn't matter how much money you spent.
106
248000
3000
Всушност, не е важно колку многу пари трошите.
04:26
What really matters is that you spent it on somebody else
107
251000
2000
Тоа што навистина е важно е дека ги трошите на некој друг,
04:28
rather than on yourself.
108
253000
2000
не на себе си.
04:30
We see this again and again
109
255000
2000
Го забележуваме ова повторно и повторно,
04:32
when we give people money to spend on other people instead of on themselves.
110
257000
3000
кога им даваме пари на луѓето да ги трошат на други луѓе, наместо на себе си.
04:35
Of course, these are undergraduates in Canada --
111
260000
2000
Секако, ова се студенти од Канада,
04:37
not the world's most representative population.
112
262000
2000
не се најпретставителното население на светот.
04:39
They're also fairly wealthy and affluent and all these other sorts of things.
113
264000
3000
Тие се исто така и доволно богати, и се многу други работи.
04:42
We wanted to see if this holds true everywhere in the world
114
267000
3000
Сакавме да видиме дали е ова вистина насекаде во светот,
04:45
or just among wealthy countries.
115
270000
2000
или само во богатите земји.
04:47
So we went, in fact, to Uganda and ran a very similar experiment.
116
272000
2000
Така, всушност, отидовме во Уганда и направивме доста сличен експеримент.
04:49
So imagine, instead of just people in Canada,
117
274000
2000
Па замислете, наместо само луѓето во Канада,
04:51
we said, "Name the last time you spent money on yourself or other people.
118
276000
3000
ги запрашавме: „Кога последен пат сте потрошиле пари на себе или други луѓе.
04:54
Describe it. How happy did it make you?"
119
279000
2000
Опишете. Колку Ве направи тоа посреќни?“
04:56
Or in Uganda, "Name the last time you spent money
120
281000
2000
Или во Уганда: „Кога последен пат сте потрошиле пари
04:58
on yourself or other people and describe that."
121
283000
3000
на себе или други луѓе и опишете го тоа.“
05:01
And then we asked them how happy they are again.
122
286000
2000
И потоа повторно ги запрашавме колку биле среќни.
05:03
And what we see is sort of amazing
123
288000
2000
И, тоа што го забележуваме е прекрасно,
05:05
because there's human universals on what you do with your money
124
290000
2000
затоа што постои општо човечко однесување за тоа што правите со своите пари
05:07
and then real cultural differences on what you do as well.
125
292000
3000
а потоа и вистински културолошки разлики за тоа и што го правите.
05:10
So for example,
126
295000
2000
Така на пример,
05:12
one guy from Uganda says this.
127
297000
2000
еден тип од Уганда го вели следново:
05:14
He said, "I called a girl I wished to love."
128
299000
2000
тој рече: „И' се јавив на девојка која посакував да ја љубам.“
05:16
They basically went out on a date,
129
301000
2000
Тие во основа излегле на состанок,
05:18
and he says at the end that he didn't "achieve" her up till now.
130
303000
3000
и на крајот вели дека не ја „постигнал“ сè досега.
05:21
Here's a guy from Canada.
131
306000
3000
Еве еден тип од Канада.
05:24
Very similar thing.
132
309000
2000
Многу слично.
05:26
"I took my girlfriend out for dinner.
133
311000
2000
„Ја одведов девојка ми на вечера,
05:28
We went to a movie, we left early,
134
313000
2000
Бевме на кино, заминавме порано,
05:30
and then went back to her room for ... " only cake -- just a piece of cake.
135
315000
4000
и потоа отидовме назад во нејзината соба на...“ само на торта - само на парче торта.
05:34
Human universal -- so you spend money on other people,
136
319000
2000
Човечко однесување - трошите пари на други луѓе,
05:36
you're being nice to them.
137
321000
2000
фини сте со нив.
05:38
Maybe you have something in mind, maybe not.
138
323000
2000
Можеби имате нешто на ум, можеби немате.
05:40
But then we see extraordinary differences.
139
325000
2000
Но, тогаш гледаме необични разлики.
05:42
So look at these two.
140
327000
2000
Па, погледнете ги овие две.
05:44
This is a woman from Canada.
141
329000
2000
Ова е една жена од Канада.
05:46
We say, "Name a time you spent money on somebody else."
142
331000
2000
Велиме: „Кога имате потрошено пари на некој друг?“
05:48
She says, "I bought a present for my mom.
143
333000
2000
Таа вели: „И' купив подарок на мајка ми.
05:50
I drove to the mall in my car, bought a present, gave it to my mom."
144
335000
2000
Се одвезов до трговскиот во мојот автомобил, купив подарок, ѝ го дадов на мајка ми.“
05:52
Perfectly nice thing to do.
145
337000
2000
Совршено фина работа да направите.
05:54
It's good to get gifts for people that you know.
146
339000
2000
Добро е да се купуваат подароци за луѓето кои ги знаете.
05:56
Compare that to this woman from Uganda.
147
341000
2000
Споредете го тоа со оваа жена од Уганда.
05:58
"I was walking and met a long-time friend
148
343000
2000
„Пешачев и сретнав долгогодишна пријателка
06:00
whose son was sick with malaria.
149
345000
2000
чиј син беше болен од маларија.
06:02
They had no money, they went to a clinic and I gave her this money."
150
347000
3000
Тие немаа пари, отидоа на клиника, а јас ѝ ги дадов овие пари.“
06:05
This isn't $10,000, it's the local currency.
151
350000
3000
Тоа не се $10.000, тоа е локална валута.
06:08
So it's a very small amount of money, in fact.
152
353000
2000
Тоа е многу мала сума на пари, всушност.
06:10
But enormously different motivations here.
153
355000
2000
Но, мотивациите се премногу различни тука.
06:12
This is a real medical need,
154
357000
2000
Ова е вистинска медицинска потреба,
06:14
literally a life-saving donation.
155
359000
2000
буквално донација која спасува живот.
06:16
Above, it's just kind of, I bought a gift for my mother.
156
361000
2000
Претходното, тоа е некако, купив подарок за мајка ми.
06:18
What we see again though
157
363000
2000
Тоа што повторно го гледаме,
06:20
is that the specific way that you spend on other people
158
365000
2000
е тоа што специфичниот начин на кој трошите пари на други луѓе
06:22
isn't nearly as important
159
367000
2000
не е ниту одблиску важен
06:24
as the fact that you spend on other people
160
369000
2000
како фактот што трошите на други луѓе
06:26
in order to make yourself happy,
161
371000
2000
со цел да се направите себе си посреќни,
06:28
which is really quite important.
162
373000
2000
што е навистина важно.
06:30
So you don't have to do amazing things with your money to make yourself happy.
163
375000
3000
Значи не морате да правите неверојатни работи со вашите пари за да станете среќни.
06:33
You can do small, trivial things and yet still get these benefits from doing this.
164
378000
3000
Можете да правите малечки, обични работи, а сепак да ги добиете придобивките правејќи го тоа.
06:36
These are only two countries.
165
381000
2000
Ова се само две земји.
06:38
We also wanted to go even broader and look at every country in the world if we could
166
383000
3000
Ние, исто така, сакавме да отидеме и понатаму и да ја анализираме секоја земја во светот да можевме,
06:41
to see what the relationship is between money and happiness.
167
386000
3000
за да видиме каков е односот помеѓу парите и среќата.
06:44
We got data from the Gallup Organization,
168
389000
2000
Добивме податоци од Организацијата „Галуп“,
06:46
which you know from all the political polls that have been happening lately.
169
391000
3000
која ја знаете од сите политички анкети кои во последно време се случуваат.
06:49
They ask people, "Did you donate money to charity recently?"
170
394000
2000
Тие ги прашуваат луѓето: „Дали во последно време сте донирале пари во доброволни цели?“,
06:51
and they ask them, "How happy are you with your life in general?"
171
396000
3000
и ги прашуваат „Колку сте среќни со Вашиот живот воопшто?“
06:54
And we can see what the relationship is between those two things.
172
399000
2000
И можеме да видиме каков е односот помеѓу тие две работи.
06:56
Are they positively correlated? Giving money makes you happy.
173
401000
3000
Дали се позитивно поврзани? Давањето пари ве прави среќни.
06:59
Or are they negatively correlated?
174
404000
2000
Или, дали се негативно поврзани?
07:01
On this map, green will mean they're positively correlated
175
406000
2000
На оваа мапа, зелено значи дека се позитивно порзани,
07:03
and red means they're negatively correlated.
176
408000
3000
а, црвено значи дека се негативно поврзани.
07:06
And you can see, the world is crazily green.
177
411000
2000
И, како што можете да видите, светот е лудо - зелен.
07:08
So in almost every country in the world
178
413000
2000
Значи, во речиси секоја земја во светот
07:10
where we have this data,
179
415000
2000
каде ги имаме овие податоци,
07:12
people who give money to charity are happier people
180
417000
2000
луѓето кои даваат пари во добротворни цели се посреќни
07:14
that people who don't give money to charity.
181
419000
2000
од луѓето кои не даваат пари во добротворни цели.
07:16
I know you're all looking at that red country in the middle.
182
421000
3000
Знам дека гледате во таа црвена земја во средината.
07:19
I would be a jerk and not tell you what it is,
183
424000
2000
Би бил идиот да не ви кажам која е,
07:21
but in fact, it's Central African Republic.
184
426000
2000
но, всушност, тоа е Централно Афричка Република.
07:23
You can make up stories. Maybe it's different there for some reason or another.
185
428000
2000
Можете да си измислите приказни. Можеби таму е поразлично поради една или друга причина.
07:25
Just below that to the right is Rwanda though,
186
430000
2000
Само малку подолу, од десно, тоа е Руанда,
07:27
which is amazingly green.
187
432000
2000
која е неверојатно зелена.
07:29
So almost everywhere we look
188
434000
2000
Значи, речиси каде и да погледнеме,
07:31
we see that giving money away makes you happier
189
436000
2000
гледаме дека давањето пари нѐ прави посреќни,
07:33
than keeping it for yourself.
190
438000
2000
отколу да ги чуваме за себе.
07:35
What about your work life, which is where we spend all the rest of our time
191
440000
3000
Што е со вашата работа, што е местото каде го поминуваме остатокот од нашето време,
07:38
when we're not with the people we know.
192
443000
2000
кога не сме со луѓето кои ги знаеме.
07:40
We decided to infiltrate some companies and do a very similar thing.
193
445000
3000
Одлучивме да вклучиме некои компании, и да направиме нешто слично.
07:43
So these are sales teams in Belgium.
194
448000
2000
Така, ова се тимови за продажба во Белгија.
07:45
They work in teams; they go out and sell to doctors
195
450000
2000
Тие работаат во тимови; одат надвор и им продаваат на доктори
07:47
and try to get them to buy drugs.
196
452000
2000
и се обидуваат да ги натраат да им купат од лековите.
07:49
So we can look and see how well they sell things
197
454000
3000
Така, можеме да видиме колку добро тие продаваат,
07:52
as a function of being a member of a team.
198
457000
2000
како функција од тоа да се биде член на еден тим.
07:54
Some teams, we give people on the team some money for themselves
199
459000
2000
Некои тимови, им даваме пари за себе на некои од тимовите,
07:56
and say, "Spend it however you want on yourself,"
200
461000
2000
и им велиме: „Потрошете ги како сакате на себе.“,
07:58
just like we did with the undergrads in Canada.
201
463000
2000
исто како што направивме со студентите во Канада.
08:00
But other teams we say, "Here's 15 euro.
202
465000
2000
Но, на некои други тимови им велиме: „Еве ви 15 евра.
08:02
Spend it on one of your teammates this week.
203
467000
2000
Потрошете ги на некој од членовите на вашиот тим оваа недела.
08:04
Buy them something as a gift or a present and give it to them.
204
469000
3000
Купете им нешто како подарок и дајте им го.“
08:07
And then we can see, well now we've got teams that spend on themselves
205
472000
3000
И тогаш, ние можеме да видиме, па - сега имаме тимови кои трошат на себе,
08:10
and we've got these prosocial teams
206
475000
2000
и имаме про-друштвени тимови
08:12
who we give money to make the team a little bit better.
207
477000
2000
на кои им даваме пари за да го направат тимот малку подобар.
08:14
The reason I have a ridiculous pinata there
208
479000
2000
Причината поради која ја имам оваа смешна пињата тука
08:16
is one of the teams pooled their money and bought a pinata,
209
481000
2000
е поради тоа што еден од тимовите ги собра своите пари и купи пињата,
08:18
and they all got around and smashed the pinata and all the candy fell out and things like that.
210
483000
3000
и сите се собраа и ја удираа пињатата и сите слатки паднаа од неа.
08:21
A very silly, trivial thing to do,
211
486000
2000
Многу смешна и проста работа да се направи,
08:23
but think of the difference on a team that didn't do that at all,
212
488000
3000
но помислете на тимот кој не го направи тоа воопшто,
08:26
that got 15 euro, put it in their pocket,
213
491000
2000
тие имаа 15 евра, ги ставија во џебовите,
08:28
maybe bought themselves a coffee,
214
493000
2000
можеби си купиле кафе за себе,
08:30
or teams that had this prosocial experience
215
495000
2000
или пак, на тимовите кои го имаа ова про-друштвено искуство
08:32
where they all bonded together to buy something and do a group activity.
216
497000
3000
каде сите се поврзаа за да купат нешто и да се вклучат во групна активност.
08:35
What we see is that, in fact, the teams that are prosocial sell more stuff
217
500000
3000
Тоа што го забележуваме е, всушност, дека тимовите кои се про-друштвени продаваат повеќе работи,
08:38
than the teams that only got money for themselves.
218
503000
2000
отколку тимовите кои добија пари само за себе.
08:40
And one way to think about it
219
505000
2000
И, еден од начините да размислувате за тоа
08:42
is for every 15 euro you give people for themselves,
220
507000
2000
е дека за секои 15 евра кои им ги давате на луѓето за нив,
08:44
they put it in their pocket, they don't do anything different than they did before.
221
509000
3000
тие ги ставаат во својот џеб, не прават ништо поинакво од тоа што го правеле претходно.
08:47
You don't get any money from that.
222
512000
2000
Не добивате никакви пари од тоа.
08:49
You actually lose money because it doesn't motivate them to perform any better.
223
514000
3000
Вие всушност губите пари, затоа што тоа не ги мотивира нивната изведба да се повтори.
08:52
But when you give them 15 euro to spend on their teammates,
224
517000
2000
Но, кога им давате 15 евра за да ги потрошат на нивните колеги од тимот,
08:54
they do so much better on their teams
225
519000
2000
тие стануваат многу подобри како тим,
08:56
that you actually get a huge win on investing this kind of money.
226
521000
3000
со што Вие всушност и имате поголема придобивка со инвестирањето на ваков вид пари.
08:59
And I realize that you're probably thinking to yourselves,
227
524000
2000
Сфаќам дека најверојатно си мислите
09:01
this is all fine,
228
526000
2000
дека сето тоа е во ред,
09:03
but there's a context that's incredibly important for public policy
229
528000
2000
но, постои еден контекст кој е неверојатно важен за јавната политика,
09:05
and I can't imagine it would work there.
230
530000
2000
а за кој не можам ниту да замислам дека би функционирал тука.
09:07
And basically that if he doesn't show me that it works here,
231
532000
2000
И, во основа, дека ако не ми покаже дека тоа функционира тука,
09:09
I don't believe anything he said.
232
534000
2000
не верувам во ништо од тоа што го кажа.
09:11
And I know what you're all thinking about are dodgeball teams.
233
536000
3000
И знам дека сѐ на што помислувате се тимови за доџбол.
09:14
(Laughter)
234
539000
2000
(Смеа)
09:16
This was a huge criticism that we got
235
541000
2000
Ова беше една од најголемите критики кои ги добивме,
09:18
to say, if you can't show it with dodgeball teams, this is all stupid.
236
543000
3000
да речеме, ако не можете да го прикажете преку тимови за доџбол, сето ова е глупаво.
09:21
So we went out and found these dodgeball teams
237
546000
2000
Така, излеговме и пронајдовме некои доџбол тимови
09:23
and infiltrated them.
238
548000
2000
и се смешавме со нив.
09:25
And we did the exact same thing as before.
239
550000
2000
И го направивме истото како и претходно.
09:27
So some teams, we give people on the team money, they spend it on themselves.
240
552000
3000
Така, на некои луѓе од тимовите им даваме пари, тие ги трошат на себе си.
09:30
Other teams, we give them money
241
555000
2000
Други тимови - им даваме пари
09:32
to spend on their dodgeball teammates.
242
557000
2000
за да ги потрошат на нивните доџбол-соиграчи.
09:34
The teams that spend money on themselves
243
559000
2000
Тимовите кои потрошија пари на себе,
09:36
are just the same winning percentages as they were before.
244
561000
2000
го имаат истиот процент на победи како и претходно.
09:38
The teams that we give the money to spend on each other,
245
563000
2000
Тимовите на кои им дадовме пари за да ги потрошат на други,
09:40
they become different teams
246
565000
2000
тие станаа поинакви тимови,
09:42
and, in fact, they dominate the league by the time they're done.
247
567000
2000
и всушност, тие доминираа во
лигата пред да завршат.
лигата пред да завршат.
09:44
Across all of these different contexts --
248
569000
2000
Преку сите овие различни контексти,
09:46
your personal life, you work life,
249
571000
2000
вашиот личен живот, вашиот професионален живот,
09:48
even silly things like intramural sports --
250
573000
2000
дури и смешни работи како внатрешни спортови -
09:50
we see spending on other people has a bigger return for you
251
575000
2000
забележуваме дека трошењето на други луѓе ви носи поголема придобивка,
09:52
than spending on yourself.
252
577000
3000
отколку трошењето на себе си.
09:55
And so I'll just say, I think if you think money can't buy happiness
253
580000
2000
Така, јас само ќе кажам, сметам дека ако мислите дека парите не купуваат среќа
09:57
you're not spending it right.
254
582000
2000
тоа значи не ги трошите правилно.
09:59
The implication is not you should buy this product instead of that product
255
584000
3000
Не се мисли на тоа дека треба да го купите овој производ, наместо тој,
10:02
and that's the way to make yourself happier.
256
587000
2000
и така ќе станете посреќни.
10:04
It's in fact, that you should stop thinking
257
589000
2000
Туку, дека треба да престанете да размислувате
10:06
about which product to buy for yourself
258
591000
2000
за тоа кој производ да го купите за себе,
10:08
and try giving some of it to other people instead.
259
593000
3000
и да се обидете да дадете дел од него на некој друг.
10:11
And we luckily have an opportunity for you.
260
596000
3000
И, за среќа, имаме една можност за вас.
10:14
DonorsChoose.org is a non-profit
261
599000
2000
DonorsChoose.org е непрофитна организација,
10:16
for mainly public school teachers in low-income schools.
262
601000
3000
главно за наставници во државни училишта со ниски приходи.
10:19
They post projects,
263
604000
2000
Тие поставуваат проекти,
10:21
so they say, "I want to teach Huckleberry Finn to my class and we don't have the books,"
264
606000
2000
и така велат: „Сакам да го предавам Хаклбери Фин на моето одделение, но немаме книги.“
10:23
or "I want a microscope to teach my students science
265
608000
2000
Или „Сакам микроскоп, за да им предавам наука на моите ученици,
10:25
and we don't have a microscope."
266
610000
2000
а немаме микроскоп.“
10:27
You and I can go on and buy it for them.
267
612000
2000
Вие и јас можеме да ги купиме за нив.
10:29
The teacher writes you a thank you note. The kids write you a thank you note.
268
614000
3000
Наставникот Ви дава белешка со изразена благодарност. Децата Ви даваат белешка со изразена благодарност.
10:32
Sometimes they send you pictures of them using the microscope.
269
617000
2000
Понекогаш Ви испраќаат и фотографија како го употребуваат микроскопот.
10:34
It's an extraordinary thing.
270
619000
2000
Тоа е навистина необично.
10:36
Go to the website and start yourself on the process
271
621000
2000
Одете на веб-страната и
навлезете во процесот
навлезете во процесот
10:38
of thinking, again, less about "How can I spend money on myself?"
272
623000
3000
на размислување - помалку од тоа
„Како можам да потрошам пари на себе си?“
„Како можам да потрошам пари на себе си?“
10:41
and more about "If I've got five dollars or 15 dollars,
273
626000
3000
и повеќе од тоа „Ако имам
пет или 15 долари,
пет или 15 долари,
10:44
what can I do to benefit other people?"
274
629000
2000
што можам да направам за да им
помогнам на другите луѓе?“
помогнам на другите луѓе?“
10:46
Because ultimately when you do that, you'll find that you'll benefit yourself much more.
275
631000
3000
Затоа што на крајот, кога ќе го направите тоа, ќе сфатите дека вашата лична придобивка е уште поголема.
10:49
Thank you.
276
634000
2000
Ви благодарам.
10:51
(Applause)
277
636000
2000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcherThrough clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.
Why you should listen
Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.
His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.
Michael Norton | Speaker | TED.com