ABOUT THE SPEAKER

Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.

Why you should listen

Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.

His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.

More profile about the speaker
Michael Norton | Speaker | TED.com

TEDxCambridge

Michael Norton: How to buy happiness

Майкл Нортон: Аз жаргалыг хэрхэн худалдаж авах вэ

Filmed: 2011-11-18

Readability: 2.7

4,136,439 views

TEDxCambridge дээр Майкл Нортон өөртөө зарцуулахгүй үед мөнгөөр хэрхэн аз жаргалыг худалдаж авч болох тухай гайхалтай судалгаагаа хуваалцаж байна. Нийгмийн төлөө мөнгөө зориулах нь олон талаараа танд, таны ажилд, бас (мэдээж хэрэг) бусдад тус болдог талаар сонирхолтой мэдээллүүдийг сонсоорой.

Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15

So I want to talk today about money and happiness,

0

0

3000

Өнөөдөр би мөнгө ба аз жаргалын тухай
ярихыг хүслээ.

00:18

which are two things

1

3000

2000

Эдгээр нь хэрхэн илүү ихийг олох

00:20

that a lot of us spend a lot of our time thinking about,

2

5000

2000

эсвэл нэмэгдүүлэх вэ гэж

00:22

either trying to earn them or trying to increase them.

3

7000

3000

бидний маш их боддог зүйлс.

Бидний ихэнх нь энэ хэллэгийг сайн мэднэ.

00:25

And a lot of us resonate with this phrase.

4

10000

2000

00:27

So we see it in religions and self-help books,

5

12000

2000

Үүнийг шашны сургаал, өөртөө
туслах номонд их бичдэг.

00:29

that money can't buy happiness.

6

14000

2000

"Мөнгө аз жаргалыг худалдаж авч чадахгүй"

00:31

And I want to suggest today that, in fact, that's wrong.

7

16000

3000

Яг үнэндээ энэ худлаа гэж хэлмээр байна.

00:34

(Laughter)

8

19000

2000

(Инээд)

00:36

I'm at a business school, so that's what we do.

9

21000

2000

Бизнесийн сургуулийнх болохоор
бид ингэж хэлдэг.

00:38

So that's wrong, and, in fact, if you think that,

10

23000

3000

Тэгэхээр энэ бол худлаа,

00:41

you're actually just not spending it right.

11

26000

2000

харин мөнгөө зөв зарцуулахгүй байна.

00:43

So that instead of spending it the way you usually spend it,

12

28000

2000

Мөнгөө энгийн үед үрдэгээс арай өөрөөр

00:45

maybe if you spent it differently,

13

30000

2000

зарцуулаад үзвэл

00:47

that might work a little bit better.

14

32000

2000

илүү үр дүнтэй байж магадгүй.

00:49

And before I tell you the ways that you can spend it that will make you happier,

15

34000

3000

Яаж зарцуулбал илүү аз жаргалтай болох вэ
гэдгийг хэлэхээс өмнө

00:52

let's think about the ways we usually spend it

16

37000

2000

бодит байдал дээр яагаад бид аз жаргалтай

00:54

that don't, in fact, make us happier.

17

39000

2000

болдоггүй вэ гэдгийг бодож үзье.

00:56

We had a little natural experiment.

18

41000

2000

Бид багахан туршилт хийсэн юм.

00:58

So CNN, a little while ago, wrote this interesting article

19

43000

3000

CNN саяхан гаргасан
нэгэн сонирхолтой нийтлэлдээ

01:01

on what happens to people when they win the lottery.

20

46000

3000

сугалаа хожих нь хүмүүст
хэрхэн нөлөөлдөг тухай бичжээ.

01:04

It turns out people think when they win the lottery their lives are going to be amazing.

21

49000

3000

Хүмүүс сугалаа хожсноороо амьдрал нь
гайхалтай болно гэж боддог.

01:07

This article's about how their lives get ruined.

22

52000

2000

Харин тэр нийтлэлд хэрхэн
сүйрсэн тухай бичсэн.

01:09

So what happens when people win the lottery

23

54000

2000

Тэгэхээр сугалаа хожсон хүмүүс

01:11

is, number one, they spend all the money and go into debt,

24

56000

3000

нэгд, бүх мөнгөө үрээд өрөнд ордог.

01:14

and number two, all of their friends and everyone they've ever met

25

59000

3000

Хоёрт, найзууд болон өмнө нь таньдаг

байсан бүх хүмүүс нь тэднийг олоод,
мөнгө гуйж эхэлдэг.

01:17

find them and bug them for money.

26

62000

2000

01:19

And it ruins their social relationships, in fact.

27

64000

2000

Энэ нь тэдний нийгмийн
харилцааг муутгадаг.

01:21

So they have more debt and worse friendships

28

66000

2000

Ингээд сугалаа хожихын өмнөхөөс

01:23

than they had before they won the lottery.

29

68000

2000

илүү өртэй, бас найзуудынх нь
харилцаа мууддаг.

01:25

What was interesting about the article

30

70000

2000

Хамгийн сонирхолтой нь

01:27

was people started commenting on the article, readers of the thing.

31

72000

3000

хүмүүсийн бичсэн сэтгэгдлүүд байсан юм.

01:30

And instead of talking about

32

75000

2000

Мөнгө аз жаргал авчирдаггүйг ухаарсан

01:32

how it had made them realize that money doesn't lead to happiness,

33

77000

2000

талаар бичихийн оронд,

01:34

everyone instantly started saying,

34

79000

2000

тэд “Хэрвээ би сугалаа хожсон бол яах

01:36

"You know what I would do if I won the lottery ... ?"

35

81000

2000

байсан гээч..?” гээд л

01:38

and fantasizing about what they'd do.

36

83000

2000

юу хийх байсан талаар төсөөлж эхэлцгээжээ.

01:40

And here's just two of the ones we saw that are just really interesting to think about.

37

85000

3000

Энд хамгийн сонирхол төрүүлсэн
сэтгэгдэлүүд гэвэл

01:43

One person wrote in, "When I win, I'm going to buy my own little mountain

38

88000

3000

“Би сугалаа хожихоороо өөртөө
жижигхэн уул худалдаж аваад

01:46

and have a little house on top."

39

91000

2000

орой дээр нь жижиг байшинтай болно” гэжээ.

01:48

(Laughter)

40

93000

2000

(Инээд)

01:50

And another person wrote, "I would fill a big bathtub with money

41

95000

3000

Бас нэг хүн бичихдээ “Би том ванныг
мөнгөөр дүүргээд

01:53

and get in the tub while smoking a big fat cigar

42

98000

2000

том навчин тамхи татангаа

01:55

and sipping a glass of champagne."

43

100000

2000

оргилуун дарс ууна” гэсэн.

01:57

This is even worse now: "Then I'd have a picture taken

44

102000

2000

Энэ юу ч биш. “Би зургаа авахуулж

01:59

and dozens of glossies made.

45

104000

2000

олон хувь хэвлүүлээд

02:01

Anyone begging for money or trying to extort from me

46

106000

2000

надаас мөнгө гуйсан эсвэл

02:03

would receive a copy of the picture and nothing else."

47

108000

3000

салгахыг оролдсон бүх хүмүүст
үүнээс өөр юу ч өгөхгүй”.

02:06

(Laughter)

48

111000

3000

(Инээд)

Сэтгэгдлүүдийн ихэнх нь
ийм утгатай байсан.

02:09

And so many of the comments were exactly of this type,

49

114000

2000

02:11

where people got money

50

116000

2000

Хүмүүст мөнгө өгснөөр

02:13

and, in fact, it made them antisocial.

51

118000

2000

тэднийг нийтэч биш болгож байлаа.

02:15

So I told you that it ruins people's lives and that their friends bug them.

52

120000

3000

Мөнгөнөөс болж амьдрал нь сүйрч
найзууд нь зовоож эхэлдэг байх нь.

02:18

It also, money often makes us feel very selfish

53

123000

2000

Мөн бид хувиа хичээсэн зантай болж

02:20

and we do things only for ourselves.

54

125000

2000

өөрсөддөө л зарцуулдаг.

02:22

Well maybe the reason that money doesn't make us happy

55

127000

2000

Мөнгө аз жаргалтай болгодоггүй нь бид

02:24

is that we're always spending it on the wrong things,

56

129000

2000

үргэлж буруу зүйлд, өөрөөр хэлбэл

02:26

and in particular, that we're always spending it on ourselves.

57

131000

3000

зөвхөн өөртөө зардагт учир байж болох юм.

02:29

And we thought, I wonder what would happen

58

134000

2000

Ингээд бид хүмүүсийг бусдад мөнгөө зориулж

02:31

if we made people spend more of their money on other people.

59

136000

2000

эхэлбэл яах бол гэж бодлоо.

02:33

So instead of being antisocial with your money,

60

138000

3000

Нийтэч биш байхын оронд

нийгмийн төлөө мөнгөө
зарцуулдаг бол яах вэ?

02:36

what if you were a little more prosocial with your money?

61

141000

2000

02:38

And we thought, let's make people do it and see what happens.

62

143000

2000

Ингээд ийм зүйл хийлгээд
яахыг нь мэдэхээр болов.

02:40

So let's have some people do what they usually do

63

145000

2000

Зарим хүмүүсийг ердийнх шигээ

02:42

and spend money on themselves,

64

147000

2000

өөртөө зориулж,

02:44

and let's make some people give money away,

65

149000

2000

заримыг нь хандив өгүүлж,

02:46

and measure their happiness and see if, in fact, they get happier.

66

151000

3000

аз жаргалтай мэдрэмж төрсөн эсэхийг
хэмжихээр шийдсэн.

02:49

So the first way that we did this.

67

154000

2000

Эхлээд дараахь байдлаар хийсэн.

02:51

On one Vancouver morning, we went out on the campus

68

156000

2000

Ванкувер хотын нэг өглөө

02:53

at University of British Columbia

69

158000

2000

Британийн Колумбийн Их Сургууль дээр

02:55

and we approached people and said, "Do you want to be in an experiment?"

70

160000

2000

хүмүүст нэг туршилтанд орохыг
санал болгоход

02:57

They said, "Yes."

71

162000

2000

тэд ч зөвшөөрлөө.

02:59

We asked them how happy they were, and then we gave them an envelope.

72

164000

3000

Тэднээс хэр их аз жаргалтай байгааг
асууж дугтуй өгөв.

03:02

And one of the envelopes had things in it that said,

73

167000

2000

Нэг хэсэг нь “Энэ мөнгийг өнөөдөр оройн

03:04

"By 5:00 pm today, spend this money on yourself."

74

169000

3000

5 цагаас өмнө өөртөө зориулаарай”
гэсэн байв.

03:07

So we gave some examples of what you could spend it on.

75

172000

3000

Юунд зарцуулж болохыг нь санал болгосон.

03:10

Other people, in the morning, got a slip of paper that said,

76

175000

2000

Бусад дугтуйн дээрх бичиг

03:12

"By 5:00 pm today, spend this money on somebody else."

77

177000

3000

“Энэ мөнгийг өөр хэн нэгэнд зориулаарай”
гэсэн байлаа.

03:15

Also inside the envelope was money.

78

180000

2000

Мөн дугтуйн дотор мөнгө байсан юм.

03:17

And we manipulated how much money we gave them.

79

182000

2000

Мөн бид хүмүүст хэр их
мөнгө очихыг зохицуулсан.

03:19

So some people got this slip of paper and five dollars.

80

184000

3000

Зарим нь зурвас болон 5 доллар авсан бол

03:22

Some people got this slip of paper and 20 dollars.

81

187000

3000

зарим нь зурвас болон
20 доллар авсан.

Тэднийг өдрөө өнгөрүүлдэгээр нь
өнгөрүүлэхээр явуулсан.

03:25

We let them go about their day. They did whatever they wanted to do.

82

190000

3000

03:28

We found out that they did in fact spend it in the way that we asked them to.

83

193000

3000

Тэд бидний хэлсэнчлэн зориулалтын дагуу
мөнгөө зарцуулсан байсан.

03:31

We called them up at night and asked them,

84

196000

2000

Орой нь тэдэн рүү утасдаж

юунд мөнгөө үрсэн, хэр аз жаргалтай
болсныг нь асуув.

03:33

"What'd you spend it on, and how happy do you feel now?"

85

198000

2000

03:35

What did they spend it on?

86

200000

2000

Тэд мөнгөө юунд зарцуулсан бэ?

03:37

Well these are college undergrads, so a lot of what they spent it on for themselves

87

202000

2000

Тэд коллежийн оюутнууд учир
ихэнх нь өөртөө,

03:39

were things like earrings and makeup.

88

204000

2000

ээмэг, энгэсэг зэрэгт зарцуулсан байлаа.

03:41

One woman said she bought a stuffed animal for her niece.

89

206000

3000

Нэг эмэгтэй дүүдээ чихмэл тоглоом
авсан байв.

03:44

People gave money to homeless people.

90

209000

2000

Хүмүүс бас гэр оронгүй хүмүүст
мөнгө өгсөн.

03:46

Huge effect here of Starbucks.

91

211000

3000

Старбакс маш их нөлөө үзүүлсэн байх.

03:49

(Laughter)

92

214000

2000

(Инээд)

03:51

So if you give undergraduates five dollars, it looks like coffee to them

93

216000

3000

Оюутнуудад 5 доллар өгвөл
кофе нүдэнд нь харагдан

03:54

and they run over to Starbucks and spend it as fast as they can.

94

219000

3000

Старбакс руу гүйж очоод
мөнгөө хурдхан үрнэ.

03:57

But some people bought a coffee for themselves, the way they usually would,

95

222000

3000

Гэхдээ зарим нь ердийх шигээ
өөртөө кофе авсан байхад

04:00

but other people said that they bought a coffee for somebody else.

96

225000

2000

зарим нь өөр хүнд авсан байв.

04:02

So the very same purchase,

97

227000

2000

Яг ижил юм авсан ч

04:04

just targeted toward yourself

98

229000

2000

нэг нь өөртөө, нөгөө нь

өөр хүнд авсан байлаа.

04:06

or targeted toward somebody else.

99

231000

2000

Өдрийн эцэст эдгээр хүмүүс рүү
утасдахад юу болсон гээч?

04:08

What did we find when we called them back at the end of the day?

100

233000

2000

04:10

People who spent money on other people got happier.

101

235000

2000

Бусдад мөнгөө зориулсан нь
илүү аз жаргалтай болж,

04:12

People who spent money on themselves, nothing happened.

102

237000

2000

өөртөө зориулсан нь
өөрчлөгдсөнгүй.

04:14

It didn't make them less happy, it just didn't do much for them.

103

239000

3000

Ямар нэг сөрөг нөлөө байгаагүй ч
өөрчлөлт мэдрэгдээгүй.

04:17

And the other thing we saw is the amount of money doesn't matter that much.

104

242000

3000

Бас нэг ажиглагдсан зүйл нь
мөнгөн дүн тийм ч чухал биш байв.

04:20

So people thought that 20 dollars would be way better than five dollars.

105

245000

3000

Хүмүүс 20 доллартай байх нь
5 доллараас илүү гэж бодож байсан.

04:23

In fact, it doesn't matter how much money you spent.

106

248000

3000

Үнэндээ хэр их мөнгө зарцуулсан нь
хамаагүй байсан юм.

04:26

What really matters is that you spent it on somebody else

107

251000

2000

Гол нь өөрөөсөө илүү өөр хэн нэгэнд

04:28

rather than on yourself.

108

253000

2000

зарцуулах нь чухал байлаа.

04:30

We see this again and again

109

255000

2000

Бид үүнийг өөр хүмүүст зориулахыг хүсч

04:32

when we give people money to spend on other people instead of on themselves.

110

257000

3000

мөнгө өгөх бүрт байнга ажиглаж байсан юм.

04:35

Of course, these are undergraduates in Canada --

111

260000

2000

Мэдээж эд бол Канадын оюутнууд,

04:37

not the world's most representative population.

112

262000

2000

дэлхийн хүн амын бүрэн төлөөлөл биш.

04:39

They're also fairly wealthy and affluent and all these other sorts of things.

113

264000

3000

Тэднийг мөн харьцангуй чинээлэг
гэж хэлж болно.

04:42

We wanted to see if this holds true everywhere in the world

114

267000

3000

Бид дэлхийн хаана ч, эсвэл зөвхөн чинээлэг

04:45

or just among wealthy countries.

115

270000

2000

улсад ийм байдаг эсэхийг шалгахыг хүссэн.

04:47

So we went, in fact, to Uganda and ran a very similar experiment.

116

272000

2000

Ингээд Угандад очиж төстэй
туршилт явуулсан.

04:49

So imagine, instead of just people in Canada,

117

274000

2000

Зөвхөн Канад хүмүүсээс

04:51

we said, "Name the last time you spent money on yourself or other people.

118

276000

3000

"Хамгийн сүүлд өөртөө болон бусдад
хэзээ мөнгө зарцуулсан бэ?

04:54

Describe it. How happy did it make you?"

119

279000

2000

Хэр аз жаргалтай болсон бэ?"

04:56

Or in Uganda, "Name the last time you spent money

120

281000

2000

Эсвэл Угандад "Хамгийн сүүлд өөртөө эсвэл

04:58

on yourself or other people and describe that."

121

283000

3000

бусдад мөнгө яаж зориулсанаа дүрсэлнэ үү?

05:01

And then we asked them how happy they are again.

122

286000

2000

Хэр их аз жаргалтай байна вэ? гэж асуув.

05:03

And what we see is sort of amazing

123

288000

2000

Бидний харсан зүйл гайхалтай байсан юм.

05:05

because there's human universals on what you do with your money

124

290000

2000

Учир нь эндээс хүмүүсийн мөнгө
зарцуулах төстэй байдал,

05:07

and then real cultural differences on what you do as well.

125

292000

3000

бас өөр соёлуудын ялгааг
нэгэн зэрэг харж болно.

05:10

So for example,

126

295000

2000

Жишээ нь,

05:12

one guy from Uganda says this.

127

297000

2000

нэгэн Уганда залуу хэлэхдээ:

05:14

He said, "I called a girl I wished to love."

128

299000

2000

"Би хайрлахыг хүссэн охин руугаа яриад

05:16

They basically went out on a date,

129

301000

2000

болзоонд явсан боловч,

05:18

and he says at the end that he didn't "achieve" her up till now.

130

303000

3000

одоог хүртэл зорьсондоо
хүрээгүй" гэсэн байна.

05:21

Here's a guy from Canada.

131

306000

3000

Нэг Канад залуу

05:24

Very similar thing.

132

309000

2000

тун төстэй зүйл ярьсан.

05:26

"I took my girlfriend out for dinner.

133

311000

2000

"Би найз охиноо оройн хоолонд оруулаад,

05:28

We went to a movie, we left early,

134

313000

2000

кино үзэж байгаад эрт гарч

05:30

and then went back to her room for ... " only cake -- just a piece of cake.

135

315000

4000

өрөөнд нь очоод... бялуу л идсэн” гэжээ.
Ганц зүсэм бялуу.

05:34

Human universal -- so you spend money on other people,

136

319000

2000

Хүмүүсийн төстэй чанар бол
бусдад мөнгөө зориулах,

05:36

you're being nice to them.

137

321000

2000

тэдэнд сайхан хандах.

05:38

Maybe you have something in mind, maybe not.

138

323000

2000

Өөр зүйл бодсон ч байж болно,
үгүй ч байж болно.

05:40

But then we see extraordinary differences.

139

325000

2000

Гайхмаар том ялгаа мөн харагдсан.

05:42

So look at these two.

140

327000

2000

Энэ хоёрыг харъя.

05:44

This is a woman from Canada.

141

329000

2000

Энэ бол нэг Канад эмэгтэй.

05:46

We say, "Name a time you spent money on somebody else."

142

331000

2000

Бид “Бусдад мөнгө зориулсан
тухайгаа ярихгүй юу?” гэлээ.

05:48

She says, "I bought a present for my mom.

143

333000

2000

Тэр "Би ээждээ бэлэг авсан.

05:50

I drove to the mall in my car, bought a present, gave it to my mom."

144

335000

2000

Машинтайгаа дэлгүүр орж бэлэг
аваад ээждээ өгсөн" гэжээ.

05:52

Perfectly nice thing to do.

145

337000

2000

Маш сайхан зүйл
хийсэн байна.

05:54

It's good to get gifts for people that you know.

146

339000

2000

Таньдаг хүндээ бэлэг авах нь сайхан.

05:56

Compare that to this woman from Uganda.

147

341000

2000

Харин үүнийг Уганда эмэгтэйтэй харьцуулъя.

05:58

"I was walking and met a long-time friend

148

343000

2000

"Би явж байгаад эртний
танилтайгаа таарсан юм.

06:00

whose son was sick with malaria.

149

345000

2000

Хүү нь хумхаа өвчнөөр өвдсөн байв.

06:02

They had no money, they went to a clinic and I gave her this money."

150

347000

3000

Тэд мөнгөгүй, хүү нь эмнэлэгт байсан учир
энэ мөнгийг өгсөн."

06:05

This isn't $10,000, it's the local currency.

151

350000

3000

Энэ 10,000 доллар биш л дээ.
Дотоодын мөнгөн тэмдэгт.

06:08

So it's a very small amount of money, in fact.

152

353000

2000

Үнэндээ маш бага мөнгө байсан ч

06:10

But enormously different motivations here.

153

355000

2000

сэдэл нь асар их ялгаатай.

06:12

This is a real medical need,

154

357000

2000

Энэ бол бодит эрүүл мэндийн хэрэгцээ,

06:14

literally a life-saving donation.

155

359000

2000

амь нас аврах хандив.

06:16

Above, it's just kind of, I bought a gift for my mother.

156

361000

2000

Өмнөх нь зүгээр л ээждээ авсан бэлэг.

06:18

What we see again though

157

363000

2000

Энд мөн мөнгийг

06:20

is that the specific way that you spend on other people

158

365000

2000

хэрхэн яаж зарцуулсан гэдэг нь

06:22

isn't nearly as important

159

367000

2000

өөр хүнд зарцуулсан явдлын хажууд

06:24

as the fact that you spend on other people

160

369000

2000

тийм ч чухал биш гэдгийг харж болно.

06:26

in order to make yourself happy,

161

371000

2000

Аз жаргалтай болохын тулд шүү дээ.

06:28

which is really quite important.

162

373000

2000

Энэ бол маш чухал

Мөнгөөр заавал гайхалтай зүйл хийснээр
аз жаргалтай болно гэсэн үг биш.

06:30

So you don't have to do amazing things with your money to make yourself happy.

163

375000

3000

06:33

You can do small, trivial things and yet still get these benefits from doing this.

164

378000

3000

Та энгийн, багахан зүйл хийсэн ч
адилхан тус хүртэж болно.

06:36

These are only two countries.

165

381000

2000

Энэ бол хоёрхон улсын жишээ.

06:38

We also wanted to go even broader and look at every country in the world if we could

166

383000

3000

Бид илүү өргөн хүрээнд авч үзэн
дэлхийн бүх улс орны

06:41

to see what the relationship is between money and happiness.

167

386000

3000

мөнгө болон аз жаргалын харьцааг
мэдэхийг хүссэн.

06:44

We got data from the Gallup Organization,

168

389000

2000

Бид мэдээллээ Gallup гэх улс төрийн санал

06:46

which you know from all the political polls that have been happening lately.

169

391000

3000

асуулгаар олонд танигдаад байгаа
байгууллагаас авсан юм.

06:49

They ask people, "Did you donate money to charity recently?"

170

394000

2000

Тэд “Та сүүлийн үед мөнгө хандивласан уу?

06:51

and they ask them, "How happy are you with your life in general?"

171

396000

3000

Та амьдралдаа хэр сэтгэл
хангалуун байдаг вэ?” гэж асуужээ.

Эндээс хоорондын хамаарлыг нь
харах боломжтой.

06:54

And we can see what the relationship is between those two things.

172

399000

2000

06:56

Are they positively correlated? Giving money makes you happy.

173

401000

3000

Эерэг хамааралтай юу?
Мөнгө өгөх нь жаргалтай болгох уу?

06:59

Or are they negatively correlated?

174

404000

2000

Эсвэл эсрэг хамааралтай юу?

07:01

On this map, green will mean they're positively correlated

175

406000

2000

Энэ газрын зураг дээр ногооноор эерэг,

07:03

and red means they're negatively correlated.

176

408000

3000

улаанаар сөрөг хамаарлыг харуулсан.

07:06

And you can see, the world is crazily green.

177

411000

2000

Энд дэлхий "аймшигтай" ногоон
байгааг харж болно.

07:08

So in almost every country in the world

178

413000

2000

Судалгаанд хамрагдсан

07:10

where we have this data,

179

415000

2000

бараг бүх улсад

07:12

people who give money to charity are happier people

180

417000

2000

мөнгө хандивладаг хүмүүс,
хандивладаггүй хүмүүсээс

07:14

that people who don't give money to charity.

181

419000

2000

илүү аз жаргалтай байна.

07:16

I know you're all looking at that red country in the middle.

182

421000

3000

Та нар бүгд тэр улаан улсыг
харж байгааг би мэдэж байна.

07:19

I would be a jerk and not tell you what it is,

183

424000

2000

Энийг ярихгүй бол би муу хүн болно.

07:21

but in fact, it's Central African Republic.

184

426000

2000

Энэ бол Төв Африкийн Нэгдсэн Улс.

07:23

You can make up stories. Maybe it's different there for some reason or another.

185

428000

2000

Юу ч гэж болно. Ямар нэг учиртай
болоод л өөр байгаа.

07:25

Just below that to the right is Rwanda though,

186

430000

2000

Харин доохон талд нь
Руанда байна.

07:27

which is amazingly green.

187

432000

2000

Тэр гайхалтай ногоон байна.

07:29

So almost everywhere we look

188

434000

2000

Тэгээд хаашаа ч харсан

07:31

we see that giving money away makes you happier

189

436000

2000

мөнгөө хандивлах нь өөртөө үлдээснээс

07:33

than keeping it for yourself.

190

438000

2000

илүү аз жаргалтай болгож байна.

07:35

What about your work life, which is where we spend all the rest of our time

191

440000

3000

Харин таньдаг хүмүүстэйгээ
байхаас бусад үед,

07:38

when we're not with the people we know.

192

443000

2000

ажил дээрээ яадаг бол?

07:40

We decided to infiltrate some companies and do a very similar thing.

193

445000

3000

Зарим компанийг судалж төстэй зүйл
хийхээр шийдсэн юм.

07:43

So these are sales teams in Belgium.

194

448000

2000

Эд бол Бельги дахь
худалдааны хэлтсийнхэн.

07:45

They work in teams; they go out and sell to doctors

195

450000

2000

Тэд багаар ажиллан эмч нартай уулзаж,

07:47

and try to get them to buy drugs.

196

452000

2000

тэдэнд эм зардаг.

07:49

So we can look and see how well they sell things

197

454000

3000

Тэднийг багийн гишүүний хувьд хэр сайн

07:52

as a function of being a member of a team.

198

457000

2000

зарж байгааг харж болно.

07:54

Some teams, we give people on the team some money for themselves

199

459000

2000

Зарим багийн гишүүдэд мөнгө өгөөд

07:56

and say, "Spend it however you want on yourself,"

200

461000

2000

“Хүссэнээрээ өөртөө зарцуулаарай” гэв.

07:58

just like we did with the undergrads in Canada.

201

463000

2000

Яг Канадын оюутнуудад өгсөнтэй адилхан.

08:00

But other teams we say, "Here's 15 euro.

202

465000

2000

Харин бусдад нь “Энэ 15 еврог аваад

08:02

Spend it on one of your teammates this week.

203

467000

2000

өөрийн багийн хэн нэгэнд
энэ 7 хоногт зориулаарай.

08:04

Buy them something as a gift or a present and give it to them.

204

469000

3000

Тэдэнд бэлэг авч өгөөрэй" гэсэн юм.

08:07

And then we can see, well now we've got teams that spend on themselves

205

472000

3000

Ингээд бид мөнгийг өөртөө зарцуулдаг болон

08:10

and we've got these prosocial teams

206

475000

2000

нийгмийн төлөө, багаа сайжруулахад

08:12

who we give money to make the team a little bit better.

207

477000

2000

мөнгөө зарцуулдаг багуудтай боллоо.

08:14

The reason I have a ridiculous pinata there

208

479000

2000

Энд инээдтэй пиньята байгаа шалтгаан нь

08:16

is one of the teams pooled their money and bought a pinata,

209

481000

2000

нэг баг мөнгөөрөө пиньята авсан юм.

08:18

and they all got around and smashed the pinata and all the candy fell out and things like that.

210

483000

3000

Тэгээд хамтдаа тойрч байгаад пиньятаг
хагалахад чихэрнүүд нь унаад л.

08:21

A very silly, trivial thing to do,

211

486000

2000

Тэнэг гэмээр энгийн зүйл,

08:23

but think of the difference on a team that didn't do that at all,

212

488000

3000

гэхдээ огт тэгээгүй багтай харьцуулаарай.

08:26

that got 15 euro, put it in their pocket,

213

491000

2000

15 еврогоо халаасандаа хийгээд

08:28

maybe bought themselves a coffee,

214

493000

2000

магадгүй кофе авсан байх.

08:30

or teams that had this prosocial experience

215

495000

2000

Мөн хамтдаа нийтэч арга хэмжээ зохион

08:32

where they all bonded together to buy something and do a group activity.

216

497000

3000

юм худалдан авч бүтээлч ажил зохиосон баг.

08:35

What we see is that, in fact, the teams that are prosocial sell more stuff

217

500000

3000

Бидний харснаар нийтэч баг
илүү бараа зарж байлаа.

08:38

than the teams that only got money for themselves.

218

503000

2000

Өөртөө мөнгө авсан багаас хамаагүй илүү.

08:40

And one way to think about it

219

505000

2000

Нөгөө талаас

08:42

is for every 15 euro you give people for themselves,

220

507000

2000

15 евро өөрсдөд нь зарцуулахаар өгөхөд

08:44

they put it in their pocket, they don't do anything different than they did before.

221

509000

3000

тэд халаасандаа хийгээд ажлаа
урьдынхаараа л хийж байлаа.

08:47

You don't get any money from that.

222

512000

2000

Тэндээс ямар нэг ашиг гарахгүй.

08:49

You actually lose money because it doesn't motivate them to perform any better.

223

514000

3000

Үнэндээ мөнгө алдана, учир нь
тэднийг идэвхижүүлж чадахгүй.

08:52

But when you give them 15 euro to spend on their teammates,

224

517000

2000

Харин 15 еврог багтаа
зарцуулсан нь

08:54

they do so much better on their teams

225

519000

2000

илүү сайн ажилласнаар

08:56

that you actually get a huge win on investing this kind of money.

226

521000

3000

иймэрхүү хөрөнгө оруулалтаас
илүү их мөнгө хожиж байна.

08:59

And I realize that you're probably thinking to yourselves,

227

524000

2000

Та нар дор бүрнээ ингэж
бодож байж магадгүй:

09:01

this is all fine,

228

526000

2000

“Энэ бол сайн хэрэг л дээ,

09:03

but there's a context that's incredibly important for public policy

229

528000

2000

гэхдээ нийгмийн бодлого тийм ч амаргүй,

09:05

and I can't imagine it would work there.

230

530000

2000

үүнийг тэнд хэрэгжинэ гэж
бодохгүй байна.

09:07

And basically that if he doesn't show me that it works here,

231

532000

2000

Үүнийг хэрэгжих
боломжтойг харуулахгүй бол

09:09

I don't believe anything he said.

232

534000

2000

нэг ч үгэнд нь итгэхгүй"
гэж бодож байгаа байх.

09:11

And I know what you're all thinking about are dodgeball teams.

233

536000

3000

Та нар яг одоо дожболл багийн
тухай бодож байгаа биз?

09:14

(Laughter)

234

539000

2000

(Инээд)

09:16

This was a huge criticism that we got

235

541000

2000

Биднийг нэг ноцтой шүүмжилсэн нь

үүнийг дожболлын баг дээр харуулж
чадахгүй бол энэ бүгд тэнэг зүйл гэсэн.

09:18

to say, if you can't show it with dodgeball teams, this is all stupid.

236

543000

3000

09:21

So we went out and found these dodgeball teams

237

546000

2000

Ингээд дожболлын хэдэн баг олоод

09:23

and infiltrated them.

238

548000

2000

тэднийг судлахаар шийдэн

09:25

And we did the exact same thing as before.

239

550000

2000

яг ижил зүйл хийв.

09:27

So some teams, we give people on the team money, they spend it on themselves.

240

552000

3000

Зарим багийн хүмүүс мөнгө аваад өөртөө
зарцууллаа.

09:30

Other teams, we give them money

241

555000

2000

Бусад багуудад мөнгө өгөхдөө

09:32

to spend on their dodgeball teammates.

242

557000

2000

багийхандаа зориул гэсэн юм.

09:34

The teams that spend money on themselves

243

559000

2000

Хувьдаа мөнгө зарцуулсан баг

09:36

are just the same winning percentages as they were before.

244

561000

2000

өмнөхтэйгээ ижил амжилт үзүүлж байхад

09:38

The teams that we give the money to spend on each other,

245

563000

2000

багийхандаа мөнгө зарцуулсан баг

09:40

they become different teams

246

565000

2000

өөрчлөгдөн

09:42

and, in fact, they dominate the league by the time they're done.

247

567000

2000

лиг дуусахад тэргүүлж эхэлсэн юм.

09:44

Across all of these different contexts --

248

569000

2000

Энэ бүх өөр нөхцөлүүдэд

09:46

your personal life, you work life,

249

571000

2000

хувийн амьдрал, ажил дээр,

09:48

even silly things like intramural sports --

250

573000

2000

тэр бүү хэл энгийн нэг спортоос харахад

09:50

we see spending on other people has a bigger return for you

251

575000

2000

өөртөө биш бусдад мөнгөө зарцуулахад

09:52

than spending on yourself.

252

577000

3000

илүү өгөөжтэй байгааг харж байна.

Мөнгөөр аз жаргал худалдан авч
чадахгүй гэж бодож байгаа бол

09:55

And so I'll just say, I think if you think money can't buy happiness

253

580000

2000

09:57

you're not spending it right.

254

582000

2000

та зөв зарцуулахгүй байна.

09:59

The implication is not you should buy this product instead of that product

255

584000

3000

Эцэст нь энэ юмны оронд тэрийг авбал

10:02

and that's the way to make yourself happier.

256

587000

2000

өөрийгөө аз жаргалтай болно гэхийн оронд,

10:04

It's in fact, that you should stop thinking

257

589000

2000

өөртөө алийг нь авах вэ

10:06

about which product to buy for yourself

258

591000

2000

гэж бодохоо болиод

10:08

and try giving some of it to other people instead.

259

593000

3000

зарим мөнгөө бусад хүмүүст өгөх хэрэгтэй.

10:11

And we luckily have an opportunity for you.

260

596000

3000

Аз болоход танд ийм боломж байна.

10:14

DonorsChoose.org is a non-profit

261

599000

2000

DonorsChoose.org нь ашгийн бус,

10:16

for mainly public school teachers in low-income schools.

262

601000

3000

бага орлоготой улсын сургуулийн
багш нарт чиглэсэн байгууллага.

Тэд төслүүдээ танилцуулдаг,
жишээ нь

10:19

They post projects,

263

604000

2000

"Хаклберри Финн-ыг заах гэсэн ч
бидэнд ном байхгүй" эсвэл

10:21

so they say, "I want to teach Huckleberry Finn to my class and we don't have the books,"

264

606000

2000

10:23

or "I want a microscope to teach my students science

265

608000

2000

"Сурагчиддаа шинжлэх ухаан
заах гэсэн ч

10:25

and we don't have a microscope."

266

610000

2000

микроскоп байхгүй" гэх мэт.

10:27

You and I can go on and buy it for them.

267

612000

2000

Бид тэдгээрийг нь авч өгч болно.

10:29

The teacher writes you a thank you note. The kids write you a thank you note.

268

614000

3000

Багш нь танд талархлын зурвас бичнэ.
Хүүхдүүд бас бичнэ.

Заримдаа тэд микроскопоо
ашиглаж байгаа зургаа явуулна.

10:32

Sometimes they send you pictures of them using the microscope.

269

617000

2000

10:34

It's an extraordinary thing.

270

619000

2000

Энэ бол гайхалтай зүйл.

10:36

Go to the website and start yourself on the process

271

621000

2000

Вэбсайт руу нь ороод,

10:38

of thinking, again, less about "How can I spend money on myself?"

272

623000

3000

"Өөртөө мөнгөө яаж зарцуулж болох вэ?"
гэж бодохоо багасгаад,

10:41

and more about "If I've got five dollars or 15 dollars,

273

626000

3000

оронд нь "5 эсвэл 15 доллар байвал

бусдад ямар тус хүргэж болох билээ?"
гэж илүү бодоорой.

10:44

what can I do to benefit other people?"

274

629000

2000

10:46

Because ultimately when you do that, you'll find that you'll benefit yourself much more.

275

631000

3000

Учир нь эцсийн дүнд та ингэснээрээ
өөртөө илүү тус хүргэх болно.

10:49

Thank you.

276

634000

2000

Баярлалаа

10:51

(Applause)

277

636000

2000

(Алга ташилт)

Translated by Tuya Bat
Reviewed by Indra Ganzorig

ABOUT THE SPEAKER

Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.

Why you should listen

Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.

His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.

More profile about the speaker
Michael Norton | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Майкл Нортон: Аз жаргалыг хэрхэн худалдаж авах вэ | TED Talk | TED.com