TEDxCambridge
Michael Norton: How to buy happiness
Michael Norton: Làm thế nào để mua hạnh phúc
Filmed:
Readability: 2.7
4,136,439 views
Tại TEDxCambride, Michael Nortan chia sẽ những nghiên cứu ấn tượng về cách mà tiền quả thực có thể mua được hạnh phúc -- khi mà bạn không dùng nó cho bản thân. Hãy lắng nghe những dữ liệu đáng ngạc nhiên về rất nhiều cách mà việc dùng tiền hướng về cộng đồng đem lại lợi ích cho bản thân, công việc, và tất nhiên là những người xung quanh.
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So I want to talk today about money and happiness,
0
0
3000
Hôm nay, tôi muốn nói về tiền bạc và hạnh phúc
00:18
which are two things
1
3000
2000
đó là hai thứ mà
00:20
that a lot of us spend a lot of our time thinking about,
2
5000
2000
nhiều người trong chúng ta dành rất nhiều thời gian ngẫm nghĩ về chúng
00:22
either trying to earn them or trying to increase them.
3
7000
3000
để cố gắng giành được hay cải thiện chúng
00:25
And a lot of us resonate with this phrase.
4
10000
2000
Và phần nhiều chúng ta cho rằng 2 cụm từ này không thể kếp hợp với nhau
00:27
So we see it in religions and self-help books,
5
12000
2000
Thế nên chúng ta thấy rằng trong tôn giáo và sách tự cải thiện bản thân,
00:29
that money can't buy happiness.
6
14000
2000
cho rằng tiền không thể mua được hạnh phúc
00:31
And I want to suggest today that, in fact, that's wrong.
7
16000
3000
Và hôm nay tôi muốn đề xuất rằng, thực ra điều đó là sai
00:34
(Laughter)
8
19000
2000
(Cười)
00:36
I'm at a business school, so that's what we do.
9
21000
2000
Tôi đến từ trường kinh tế mà, đó là những gì mà chúng tôi làm
00:38
So that's wrong, and, in fact, if you think that,
10
23000
3000
Vâng và điều đó là sai, trên thực tế, các bạn thử nghĩ đi,
00:41
you're actually just not spending it right.
11
26000
2000
Các bạn thực ra chỉ đang dùng tiền sai cách.
00:43
So that instead of spending it the way you usually spend it,
12
28000
2000
Vì thế thay vì dùng tiền cách mà bạn thường dùng,
00:45
maybe if you spent it differently,
13
30000
2000
nếu mà bạn dùng nó theo một cách khác
00:47
that might work a little bit better.
14
32000
2000
nó có thể hiệu quả hơn phần nào.
00:49
And before I tell you the ways that you can spend it that will make you happier,
15
34000
3000
Và trước khi tôi chỉ cho bạn cách dùng tiền để các bạn có thể hạnh phúc hơn,
00:52
let's think about the ways we usually spend it
16
37000
2000
Hãy nghĩ về những cách mà bạn thường dùng nó
00:54
that don't, in fact, make us happier.
17
39000
2000
mà thực tế không làm bạn hạnh phúc hơn
00:56
We had a little natural experiment.
18
41000
2000
Chúng tôi có một thí nghiệm khá tự nhiên.
00:58
So CNN, a little while ago, wrote this interesting article
19
43000
3000
Một thời gian trước, CNN có viết một bài khá thú vị
01:01
on what happens to people when they win the lottery.
20
46000
3000
về điều gì sẽ xảy ra với những người trúng vé số
01:04
It turns out people think when they win the lottery their lives are going to be amazing.
21
49000
3000
Mọi người nghĩ rằng nếu họ trúng số thì cuộc sống của họ sẽ trở nên tuyệt vời.
01:07
This article's about how their lives get ruined.
22
52000
2000
Bài báo này kể về cuộc sống đổ vỡ của những người này
01:09
So what happens when people win the lottery
23
54000
2000
Điều xảy ra với những người trúng vé số
01:11
is, number one, they spend all the money and go into debt,
24
56000
3000
là, thứ nhất, họ dùng hết số tiền đó và lâm vào cảnh nợ nần
01:14
and number two, all of their friends and everyone they've ever met
25
59000
3000
và, thứ hai, bạn bè và bất cứ người nào mà họ từng gặp
01:17
find them and bug them for money.
26
62000
2000
tìm đến họ và vòi vĩnh tiền.
01:19
And it ruins their social relationships, in fact.
27
64000
2000
Và thực tế là nó làm đổ vỡ những mối quan hệ xã hội của họ
01:21
So they have more debt and worse friendships
28
66000
2000
Kết quả là họ nợ nhiều hơn và quan hệ bạn bè của họ trở nên tồi tệ hơn
01:23
than they had before they won the lottery.
29
68000
2000
là khi mà họ chưa trúng số.
01:25
What was interesting about the article
30
70000
2000
Điều thú vị về bài báo này là
01:27
was people started commenting on the article, readers of the thing.
31
72000
3000
người đọc bài báo này bắt đầu bình luận
01:30
And instead of talking about
32
75000
2000
thay vì về
01:32
how it had made them realize that money doesn't lead to happiness,
33
77000
2000
cách mà nó làm họ nhận ra rằng tiền không dẫn đến hạnh phúc
01:34
everyone instantly started saying,
34
79000
2000
mọi người lập tức nói những thứ như,
01:36
"You know what I would do if I won the lottery ... ?"
35
81000
2000
"Biết tôi sẽ làm gì nếu mà tôi trúng số không ... ?"
01:38
and fantasizing about what they'd do.
36
83000
2000
và bắt đầu mơ mộng về những gì họ sẽ làm
01:40
And here's just two of the ones we saw that are just really interesting to think about.
37
85000
3000
Và đây là hai trong số đó mà tôi nghĩ là rất thú vị để chúng ta suy ngẫm
01:43
One person wrote in, "When I win, I'm going to buy my own little mountain
38
88000
3000
Một người viết rằng, "Khi mà tôi trúng số, tôi sẽ mua cho mình một ngọn núi nho nhỏ
01:46
and have a little house on top."
39
91000
2000
và một ngôi nhà nhỏ ở trên đỉnh núi."
01:48
(Laughter)
40
93000
2000
(cười)
01:50
And another person wrote, "I would fill a big bathtub with money
41
95000
3000
Và một người khác thì viết, "Tôi sẽ đổ đầy tiền vào bồn tắm
01:53
and get in the tub while smoking a big fat cigar
42
98000
2000
rồi ngồi vào trong đó trong khi đang hút một điếu xì gà thật to
01:55
and sipping a glass of champagne."
43
100000
2000
và uống một ly sam panh."
01:57
This is even worse now: "Then I'd have a picture taken
44
102000
2000
Thậm chí còn tệ hơn nữa: "Sau đó, tôi sẽ chụp một tấm hình
01:59
and dozens of glossies made.
45
104000
2000
và rửa cả tá ảnh bóng lộn.
02:01
Anyone begging for money or trying to extort from me
46
106000
2000
Bất cứ ai hỏi xin tiền hoặc cưỡng đoạt tiền từ tôi
02:03
would receive a copy of the picture and nothing else."
47
108000
3000
sẽ nhận được một bản sao của tấm hình mà không có thêm bất cứ thứ gì khác."
02:06
(Laughter)
48
111000
3000
(Cười)
02:09
And so many of the comments were exactly of this type,
49
114000
2000
Và có rất nhiều những lời bình luận thuộc dạng như thế này
02:11
where people got money
50
116000
2000
tức là khi một người có tiền
02:13
and, in fact, it made them antisocial.
51
118000
2000
anh ta, trên thực tế, sẽ trở nên xa lánh với mọi người
02:15
So I told you that it ruins people's lives and that their friends bug them.
52
120000
3000
Vì thế tôi nói với các bạn rằng tiền phá hoại cuộc sống của họ và bạn bè bắt đầu làm phiền họ
02:18
It also, money often makes us feel very selfish
53
123000
2000
Và tiền cũng thường làm cho chúng ta trở nên ích kỷ
02:20
and we do things only for ourselves.
54
125000
2000
và chúng ta chỉ làm những gì có lợi cho bản thân
02:22
Well maybe the reason that money doesn't make us happy
55
127000
2000
Có lẽ lý do mà tiền không làm chúng ta hạnh phúc
02:24
is that we're always spending it on the wrong things,
56
129000
2000
là vì chúng ta đang sử dụng nó cho những mục đích sai lầm
02:26
and in particular, that we're always spending it on ourselves.
57
131000
3000
nói rõ ra là chúng ta luôn dùng tiền cho bản thân
02:29
And we thought, I wonder what would happen
58
134000
2000
Và rồi chúng tôi nghĩ về điều gì sẽ xảy ra
02:31
if we made people spend more of their money on other people.
59
136000
2000
nếu chúng ta khiến mọi người dùng tiền cho người khác
02:33
So instead of being antisocial with your money,
60
138000
3000
Thay vì xa lánh mọi người vì tiền
02:36
what if you were a little more prosocial with your money?
61
141000
2000
điều gì sẽ xảy ra nếu bạn dùng tiền của mình một cách cộng đồng hơn
02:38
And we thought, let's make people do it and see what happens.
62
143000
2000
Và rồi chúng tôi nghĩ, hãy thử làm mọi người thực hiện điều đó và xem chuyện gì xảy ra
02:40
So let's have some people do what they usually do
63
145000
2000
Hãy thử để một số người làm những gì họ thường làm
02:42
and spend money on themselves,
64
147000
2000
và dùng tiền cho bản thân,
02:44
and let's make some people give money away,
65
149000
2000
và hãy thử để một số khác đưa số tiền cho người khác,
02:46
and measure their happiness and see if, in fact, they get happier.
66
151000
3000
rồi đo mức hạnh phúc của họ và xem rằng trên thực tế họ có hạnh phúc hơn không.
02:49
So the first way that we did this.
67
154000
2000
Cách thứ nhất mà chúng tôi làm điều này là
02:51
On one Vancouver morning, we went out on the campus
68
156000
2000
Trong một buổi sáng ở Vancouver, chúng tôi vào trong khuôn viên trường
02:53
at University of British Columbia
69
158000
2000
ở Trường đại học British Columbia
02:55
and we approached people and said, "Do you want to be in an experiment?"
70
160000
2000
chúng tôi tiệp cận một số người và nói rằng, "Bạn có muốn tham gia một cuộc thử nghiệm không?"
02:57
They said, "Yes."
71
162000
2000
Họ nói, "Có."
02:59
We asked them how happy they were, and then we gave them an envelope.
72
164000
3000
Chúng tôi hỏi họ cảm thấy hanh phúc tới mức nào và đưa cho họ một chiếc phong bì.
03:02
And one of the envelopes had things in it that said,
73
167000
2000
Một số nhận được phong bì với vài thứ trong đó với nội dung là
03:04
"By 5:00 pm today, spend this money on yourself."
74
169000
3000
"Trước 5 giờ chiều nay, dùng số tiền này cho bản thân."
03:07
So we gave some examples of what you could spend it on.
75
172000
3000
Rồi chúng tôi đưa ra vài ví dụ về những cách để dùng số tiền này
03:10
Other people, in the morning, got a slip of paper that said,
76
175000
2000
Cho những người khác, sẽ có một mẩu giấy nói rằng
03:12
"By 5:00 pm today, spend this money on somebody else."
77
177000
3000
"5 giờ chiều nay, dùng số tiền này cho một người nào đó khác."
03:15
Also inside the envelope was money.
78
180000
2000
Và những chiếc phong bì này có đựng tiền bên trong.
03:17
And we manipulated how much money we gave them.
79
182000
2000
Và chúng tôi điều chỉnh số tiền mà chúng tôi đưa cho từng người
03:19
So some people got this slip of paper and five dollars.
80
184000
3000
Một số người được đưa mẩu giấy với 5 đô
03:22
Some people got this slip of paper and 20 dollars.
81
187000
3000
Một số khác được đưa mẩu giấy với 20 đô
03:25
We let them go about their day. They did whatever they wanted to do.
82
190000
3000
Chúng tôi để họ tự do trong ngày hôm đó để làm bất cứ thứ gì họ muốn
03:28
We found out that they did in fact spend it in the way that we asked them to.
83
193000
3000
Chúng tôi biết rằng họ thực sự sử dụng số tiền đó theo cách mà chúng tôi yêu cầu.
03:31
We called them up at night and asked them,
84
196000
2000
Chúng tội gọi cho họ vào buổi tối và hỏi,
03:33
"What'd you spend it on, and how happy do you feel now?"
85
198000
2000
"Bạn đã sử dụng tiền cho việc gì, và bây giờ bạn cảm thấy hạnh phúc như thế nào?"
03:35
What did they spend it on?
86
200000
2000
Họ sử dụng tiền cho việc gì ư?
03:37
Well these are college undergrads, so a lot of what they spent it on for themselves
87
202000
2000
Họ đều là sinh viên đại học, thế nên rất nhiều nhũng khoản chi tiều của họ là cho bản thân
03:39
were things like earrings and makeup.
88
204000
2000
những thứ như là bông tai và mỹ phẩm
03:41
One woman said she bought a stuffed animal for her niece.
89
206000
3000
Một phụ nữ nói rằng cô ấy mua một con thú bông cho cháu gái
03:44
People gave money to homeless people.
90
209000
2000
Một số người đưa số tiền cho những người vô gia cư
03:46
Huge effect here of Starbucks.
91
211000
3000
Có một ảnh hưởng rất lớn từ Starbucks ở đây.
03:49
(Laughter)
92
214000
2000
(Cười)
03:51
So if you give undergraduates five dollars, it looks like coffee to them
93
216000
3000
Nếu bạn đưa cho sinh viên 5 đô, nó sẽ trông như là cà phê đối với họ
03:54
and they run over to Starbucks and spend it as fast as they can.
94
219000
3000
họ sẽ chạy vội đến Starbucks và dùng số tiền đó nhanh nhất có thể
03:57
But some people bought a coffee for themselves, the way they usually would,
95
222000
3000
Nhưng một số người mua cà phê cho mình, cách mà họ thường làm,
04:00
but other people said that they bought a coffee for somebody else.
96
225000
2000
Số khác nói rằng họ mua cà phê cho người khác
04:02
So the very same purchase,
97
227000
2000
Vậy là với cùng một món hàng
04:04
just targeted toward yourself
98
229000
2000
được hướng đến cho bản thân
04:06
or targeted toward somebody else.
99
231000
2000
hoặc hướng đến cho người khác
04:08
What did we find when we called them back at the end of the day?
100
233000
2000
Chúng tôi tìm thấy gì khi chúng tôi gọi lại cho họ sau thử nghiệm này?
04:10
People who spent money on other people got happier.
101
235000
2000
Những người sử dụng tiền cho người khác cảm thấy hạnh phúc hơn
04:12
People who spent money on themselves, nothing happened.
102
237000
2000
Và không có gì xảy ra với những người sử dụng tiền cho bản thân
04:14
It didn't make them less happy, it just didn't do much for them.
103
239000
3000
Nó không làm họ bớt hạnh phúc, nó chỉ chẳng giúp ích gì cho họ nhiều.
04:17
And the other thing we saw is the amount of money doesn't matter that much.
104
242000
3000
Và một điều nữa là số tiền bao nhiều cũng không có ảnh hưởng nhiều
04:20
So people thought that 20 dollars would be way better than five dollars.
105
245000
3000
Mọi người nghĩ rằng 20 đô thì sẽ tốt hơn nhiều so với 5 đô
04:23
In fact, it doesn't matter how much money you spent.
106
248000
3000
Trên thực tế, bạn tiêu bao nhiêu tiền không quan trọng
04:26
What really matters is that you spent it on somebody else
107
251000
2000
Vấn đề là bạn dùng tiền cho người khác
04:28
rather than on yourself.
108
253000
2000
thay vì cho bản thân
04:30
We see this again and again
109
255000
2000
Chúng tôi nhận thấy điều này rất nhiều lần
04:32
when we give people money to spend on other people instead of on themselves.
110
257000
3000
khi mà chúng tôi đưa tiền cho một người để dùng số tiền đó cho người khác thay vì cho bản thân
04:35
Of course, these are undergraduates in Canada --
111
260000
2000
Tất nhiên đây là những sinh viên ở Canada --
04:37
not the world's most representative population.
112
262000
2000
họ không phải là điển hình nhất cho toàn dân số
04:39
They're also fairly wealthy and affluent and all these other sorts of things.
113
264000
3000
Họ phần nào đều khá giả và có tiền bạc và những thứ như vậy
04:42
We wanted to see if this holds true everywhere in the world
114
267000
3000
Chúng tôi muốn xem rằng điều này có đúng ở những nơi khác trên thế giới hay không
04:45
or just among wealthy countries.
115
270000
2000
hay là chỉ đúng ở những nước giàu
04:47
So we went, in fact, to Uganda and ran a very similar experiment.
116
272000
2000
Và rồi chúng tôi đến Uganda và thực hiện một cuộc thí nghiệm tương tự
04:49
So imagine, instead of just people in Canada,
117
274000
2000
Vậy hãy tưởng tượng, thay vì chỉ với những người ở Canada
04:51
we said, "Name the last time you spent money on yourself or other people.
118
276000
3000
chúng tôi hỏi, "Nói về lần cuối cùng bạn dùng tiền cho bản thân hay cho người khác.
04:54
Describe it. How happy did it make you?"
119
279000
2000
Diễn tả nó. Nó làm bạn hạnh phúc như thế nào?"
04:56
Or in Uganda, "Name the last time you spent money
120
281000
2000
hoặc là ở Uganda, "Nói về lần bạn dùng tiền gần đây nhất
04:58
on yourself or other people and describe that."
121
283000
3000
cho bản thân hoặc là cho người khác và diễn tả nó."
05:01
And then we asked them how happy they are again.
122
286000
2000
Và sau đó chúng tôi hỏi họ xem họ cảm thấy hạnh phúc như thế nào?
05:03
And what we see is sort of amazing
123
288000
2000
Và rồi điều chúng tôi nhận thấy thực sự kỳ diệu
05:05
because there's human universals on what you do with your money
124
290000
2000
Bởi có những điều tương đồng giữa mọi người trên thế giới về cách người ta dùng tiền
05:07
and then real cultural differences on what you do as well.
125
292000
3000
và rồi cũng có những khác biệt văn hóa về điều họ làm
05:10
So for example,
126
295000
2000
ví dụ như là,
05:12
one guy from Uganda says this.
127
297000
2000
một người đàn ông ở Uganda nói rằng
05:14
He said, "I called a girl I wished to love."
128
299000
2000
"Tội gọi cho một cô gái mà tôi có cảm tình."
05:16
They basically went out on a date,
129
301000
2000
Họ nói chung ra ngoài hẹn hò với nhau,
05:18
and he says at the end that he didn't "achieve" her up till now.
130
303000
3000
và anh ta nói rằng cuối cùng không "cưa đổ" được cô ấy đến tận bây giờ
05:21
Here's a guy from Canada.
131
306000
3000
Và một anh chàng khác ở Canada.
05:24
Very similar thing.
132
309000
2000
Cũng giống như vậy.
05:26
"I took my girlfriend out for dinner.
133
311000
2000
"Tôi dẫn bạn gái ra ngoài cho bữa tối.
05:28
We went to a movie, we left early,
134
313000
2000
Chúng tôi đi xem phim và rồi về sớm,
05:30
and then went back to her room for ... " only cake -- just a piece of cake.
135
315000
4000
và rồi về phòng của cô ấy để ..." ăn bánh -- chỉ là một miếng bánh thôi.
05:34
Human universal -- so you spend money on other people,
136
319000
2000
Tính toàn cầu của con người - bạn dùng tiền cho người khác
05:36
you're being nice to them.
137
321000
2000
bạn tỏ ra thiện chí với họ.
05:38
Maybe you have something in mind, maybe not.
138
323000
2000
Có thể bạn có mục đích gì đó trong đầu, có thể không.
05:40
But then we see extraordinary differences.
139
325000
2000
Nhưng chúng ta có thể thấy những khác biệt lạ thường
05:42
So look at these two.
140
327000
2000
Hãy nhìn hai trường hợp này
05:44
This is a woman from Canada.
141
329000
2000
Đây là một phụ nữ đến từ Canada.
05:46
We say, "Name a time you spent money on somebody else."
142
331000
2000
Chúng tôi hỏi, "Kể về một lần mà bạn dùng tiền cho người khác."
05:48
She says, "I bought a present for my mom.
143
333000
2000
Cô ấy nói, "Tôi mua một món quà cho mẹ tôi.
05:50
I drove to the mall in my car, bought a present, gave it to my mom."
144
335000
2000
Tôi lái xe đến khu mua sắm, mua một món quà, và tặng nó cho mẹ của tôi."
05:52
Perfectly nice thing to do.
145
337000
2000
Một điều hoàn toàn tốt đẹp để làm
05:54
It's good to get gifts for people that you know.
146
339000
2000
Nó là một điều tốt nếu bạn tặng quà cho một người mình biết.
05:56
Compare that to this woman from Uganda.
147
341000
2000
Hãy so sánh với một phụ nữ khác đến từ Uganda.
05:58
"I was walking and met a long-time friend
148
343000
2000
"Tôi đang đi bộ thì gặp một người bạn lâu năm
06:00
whose son was sick with malaria.
149
345000
2000
con trai của cô ấy đang bị sốt rét.
06:02
They had no money, they went to a clinic and I gave her this money."
150
347000
3000
Họ không có đủ tiền, họ đến một phòng khám và tôi đưa số tiền này cho cô ấy."
06:05
This isn't $10,000, it's the local currency.
151
350000
3000
Số tiền không phải là 10000 đô, nó là tiền địa phương.
06:08
So it's a very small amount of money, in fact.
152
353000
2000
Thế nên thực tế nó chỉ là một số tiền ít ỏi.
06:10
But enormously different motivations here.
153
355000
2000
Nhưng mà mục đích dùng tiền thì cực kỳ khác biệt
06:12
This is a real medical need,
154
357000
2000
Đây là một nhu cầu y tế thực sự
06:14
literally a life-saving donation.
155
359000
2000
là một đóng góp cứu người
06:16
Above, it's just kind of, I bought a gift for my mother.
156
361000
2000
Hơn là những việc kiểu như tôi mua một món quà cho mẹ
06:18
What we see again though
157
363000
2000
Mặc dù vậy chúng tôi nhận thấy rằng
06:20
is that the specific way that you spend on other people
158
365000
2000
cách chính xác mà bạn dùng tiền cho người khác
06:22
isn't nearly as important
159
367000
2000
thực ra không quan trọng
06:24
as the fact that you spend on other people
160
369000
2000
bằng thực tế rằng bạn dùng tiền cho người khác
06:26
in order to make yourself happy,
161
371000
2000
để làm cho bản thân hạnh phúc
06:28
which is really quite important.
162
373000
2000
một việc làm khá quan trọng.
06:30
So you don't have to do amazing things with your money to make yourself happy.
163
375000
3000
Bạn không phải làm những thứ tuyệt vời với tiền của mình để cảm thấy hạnh phúc
06:33
You can do small, trivial things and yet still get these benefits from doing this.
164
378000
3000
Bạn có làm những điều nhỏ nhặt, đơn giản mà vẫn nhận được những lợi ích của những việc làm đó
06:36
These are only two countries.
165
381000
2000
Ở đây chỉ là hai đất nước.
06:38
We also wanted to go even broader and look at every country in the world if we could
166
383000
3000
Chúng tôi muốn nhân rộng ra và quan sát tất cả những quốc gia trên thế giới nếu chúng tôi có thể.
06:41
to see what the relationship is between money and happiness.
167
386000
3000
để tìm ra mối quan hệ giữa tiền bạc và hạnh phúc
06:44
We got data from the Gallup Organization,
168
389000
2000
Chúng tôi lấy thông tin từ tổ chức khảo sát ý kiến cộng đồng
06:46
which you know from all the political polls that have been happening lately.
169
391000
3000
mà các bạn biết chuyện gì đang diễn ra từ các cuộc bầu cử chính trị
06:49
They ask people, "Did you donate money to charity recently?"
170
394000
2000
Họ hỏi mọi người, "Gần đây bạn có khuyên góp tiền cho quỹ từ thiện nào không?"
06:51
and they ask them, "How happy are you with your life in general?"
171
396000
3000
và "Bạn nhìn chung cảm thấy hạnh phúc như thế nào với
cuộc sống của mình?"
cuộc sống của mình?"
06:54
And we can see what the relationship is between those two things.
172
399000
2000
Và chúng tôi có thể nhận thấy mối quan hệ giữa hai thứ này.
06:56
Are they positively correlated? Giving money makes you happy.
173
401000
3000
Chúng nó liên hệ tích cực với nhau không? Cho đi tiền bạc có làm bạn hạnh phúc.
06:59
Or are they negatively correlated?
174
404000
2000
Hay chúng liên hệ đối ngược với nhau?
07:01
On this map, green will mean they're positively correlated
175
406000
2000
Trên bản đồ, màu xanh nghĩa là chúng liên hệ tích cực với nhau
07:03
and red means they're negatively correlated.
176
408000
3000
và màu đỏ nghĩa là chúng liên hệ đối ngược với nhau.
07:06
And you can see, the world is crazily green.
177
411000
2000
và các bạn có thể thấy, thế giới toàn là màu xanh.
07:08
So in almost every country in the world
178
413000
2000
Nghĩa là ở hầu hết mọi nơi trên thế giới
07:10
where we have this data,
179
415000
2000
mà chúng tôi thu thập thông tin này
07:12
people who give money to charity are happier people
180
417000
2000
những người làm từ thiện cảm thấy hạnh phúc hơn những người
07:14
that people who don't give money to charity.
181
419000
2000
không đóng góp tiền cho từ thiện
07:16
I know you're all looking at that red country in the middle.
182
421000
3000
Tôi biết các bạn đều đang nhìn lên đất nước màu đỏ ở giữa
07:19
I would be a jerk and not tell you what it is,
183
424000
2000
Tôi sẽ là một kẻ xấu xa nếu tôi không nói cho các bạn đó là gì
07:21
but in fact, it's Central African Republic.
184
426000
2000
Đó là nước Cộng hòa Trung Phi
07:23
You can make up stories. Maybe it's different there for some reason or another.
185
428000
2000
Bạn phỏng đoán những lời giải thích. Có lẽ nó khác biệt ở vì một lý do nào đó
07:25
Just below that to the right is Rwanda though,
186
430000
2000
mặc dù vậy ngay bên dưới là Rwando
07:27
which is amazingly green.
187
432000
2000
nơi được tô màu rất xanh,
07:29
So almost everywhere we look
188
434000
2000
Vây là ở hầu hết mọi nơi mà chúng tôi quan sát
07:31
we see that giving money away makes you happier
189
436000
2000
chúng tôi nhận thấy rằng tiền cho đi luôn làm bạn hạnh phúc hơn
07:33
than keeping it for yourself.
190
438000
2000
là tiền giữ lại cho bản thân.
07:35
What about your work life, which is where we spend all the rest of our time
191
440000
3000
Còn trong công việc của bạn thì sao? Đó là thứ chiếm tất cả những quãng thời gian còn lại của bạn
07:38
when we're not with the people we know.
192
443000
2000
khi mà chúng ta không ở cùng với những người quen biết
07:40
We decided to infiltrate some companies and do a very similar thing.
193
445000
3000
Chúng tôi quyết định thâm nhập vào một số công ty và tiến hành một thứ nghiệm tương tự
07:43
So these are sales teams in Belgium.
194
448000
2000
Đây là những nhóm kinh doanh ở Belgium.
07:45
They work in teams; they go out and sell to doctors
195
450000
2000
Họ làm việc theo nhóm. Họ ra ngoài và thuyết phục
07:47
and try to get them to buy drugs.
196
452000
2000
các bác sĩ mua thuốc của họ
07:49
So we can look and see how well they sell things
197
454000
3000
Chúng tôi quan sát mức độ tiến triển của việc bán hàng của họ
07:52
as a function of being a member of a team.
198
457000
2000
như là một hàm số của việc là thành viên của nhóm
07:54
Some teams, we give people on the team some money for themselves
199
459000
2000
Với một số nhóm, chúng tôi đưa tiền cho họ
07:56
and say, "Spend it however you want on yourself,"
200
461000
2000
và nói rằng, "Hãy dùng nó bất cứ cách nào cho bản thân,"
07:58
just like we did with the undergrads in Canada.
201
463000
2000
giống như là cách chúng tôi làm với sinh viên ở Canada
08:00
But other teams we say, "Here's 15 euro.
202
465000
2000
Nhưng với những nhóm khác chúng tôi nói, "Đây là 15 euro
08:02
Spend it on one of your teammates this week.
203
467000
2000
Hãy dùng nó cho thành viên khác trong nhóm tuần này.
08:04
Buy them something as a gift or a present and give it to them.
204
469000
3000
Mua cho họ thứ gì đó làm quà và đưa nó cho họ.
08:07
And then we can see, well now we've got teams that spend on themselves
205
472000
3000
Bây giờ chúng ta đã có những nhóm dùng tiền cho bản thân
08:10
and we've got these prosocial teams
206
475000
2000
và những nhóm mang tính cộng đồng hơn
08:12
who we give money to make the team a little bit better.
207
477000
2000
để thấy rằng những nhóm nào trở nên tốt hơn
08:14
The reason I have a ridiculous pinata there
208
479000
2000
Lý do tôi để hình một con ngựa đầy kẹo ở đây
08:16
is one of the teams pooled their money and bought a pinata,
209
481000
2000
là vì một nhóm dùng số tiền đó và mua một con ngựa kẹo
08:18
and they all got around and smashed the pinata and all the candy fell out and things like that.
210
483000
3000
rồi họ xúm lại và đập tan con ngựa kẹo để cho đống kẹo văng ra tứ tung rồi làm đủ trò khác
08:21
A very silly, trivial thing to do,
211
486000
2000
một điều rất nhỏ nhặt, điên rồ
08:23
but think of the difference on a team that didn't do that at all,
212
488000
3000
nhưng hãy nghĩ đến những khác biệt đối với một nhóm không làm những thứ như vậy,
08:26
that got 15 euro, put it in their pocket,
213
491000
2000
họ đút túi 15 đô
08:28
maybe bought themselves a coffee,
214
493000
2000
có lẽ họ sẽ mua cho họ một ly cà phê,
08:30
or teams that had this prosocial experience
215
495000
2000
hoặc là những nhóm trải nhiệm một hoạt động cộng đồng
08:32
where they all bonded together to buy something and do a group activity.
216
497000
3000
nơi mà họ có thể liên kết lại và cùng mua thứ gì đó và tham gia một hoạt động nhóm
08:35
What we see is that, in fact, the teams that are prosocial sell more stuff
217
500000
3000
Chúng tôi nhận ra rằng, những nhóm hướng cộng đồng bán được nhiều hàng hơn
08:38
than the teams that only got money for themselves.
218
503000
2000
là những nhóm dùng tiền cho bản thân
08:40
And one way to think about it
219
505000
2000
một cách để nghĩ về nó là
08:42
is for every 15 euro you give people for themselves,
220
507000
2000
với mỗi 15 euro mà bạn đưa cho họ
08:44
they put it in their pocket, they don't do anything different than they did before.
221
509000
3000
họ lấy nó và không làm gì khác biệt so với trước đó
08:47
You don't get any money from that.
222
512000
2000
bạn không hưởng lời từ việc đó
08:49
You actually lose money because it doesn't motivate them to perform any better.
223
514000
3000
Thực ra bạn lỗ vì nó không động viên họ làm việc tốt hơn
08:52
But when you give them 15 euro to spend on their teammates,
224
517000
2000
nhưng khi bạn đưa 15 euro cho họ để dùng cho các thành viên khác
08:54
they do so much better on their teams
225
519000
2000
Họ làm việc với nhóm tốt hơn nhiều
08:56
that you actually get a huge win on investing this kind of money.
226
521000
3000
và bạn sẽ thực sự thắng lớn với quyết định đầu tư như thế này
08:59
And I realize that you're probably thinking to yourselves,
227
524000
2000
và tôi nhận ra rằng
09:01
this is all fine,
228
526000
2000
Điều này hay đấy,
09:03
but there's a context that's incredibly important for public policy
229
528000
2000
nhưng mà có một trường hợp cực kỳ quan trọng cho một chính sách cộng đồng
09:05
and I can't imagine it would work there.
230
530000
2000
và tôi không tưởng tượng được rằng nó sẽ có tác dụng.
09:07
And basically that if he doesn't show me that it works here,
231
532000
2000
Cơ bản là nếu anh ta không cho tôi thấy là nó hữu dụng trong hoàn cảnh đó
09:09
I don't believe anything he said.
232
534000
2000
Tôi không tin bất cứ thứ gì anh ta nói.
09:11
And I know what you're all thinking about are dodgeball teams.
233
536000
3000
Tôi biết rằng các bạn đều đang nghĩ về những đội chơi bóng né
09:14
(Laughter)
234
539000
2000
(Cười)
09:16
This was a huge criticism that we got
235
541000
2000
Có một chỉ trích rất lớn mà chúng tôi nhận được
09:18
to say, if you can't show it with dodgeball teams, this is all stupid.
236
543000
3000
là nếu bạn không cho thấy nó đúng với đội bóng né thì những thứ này đều ngu ngốc cả
09:21
So we went out and found these dodgeball teams
237
546000
2000
vì vậy chúng tôi tìm gặp những đội bóng né này
09:23
and infiltrated them.
238
548000
2000
và xâm nhập vào họ
09:25
And we did the exact same thing as before.
239
550000
2000
Chúng tôi làm những thứ hệt như trước đây.
09:27
So some teams, we give people on the team money, they spend it on themselves.
240
552000
3000
Chúng tôi đưa tiền cho một số nhóm và bảo họ dùng nó cho bản thân
09:30
Other teams, we give them money
241
555000
2000
chúng tôi đưa tiền cho những nhóm khác
09:32
to spend on their dodgeball teammates.
242
557000
2000
và bảo họ dùng nó cho các thành viên khác
09:34
The teams that spend money on themselves
243
559000
2000
Những đội dùng tiền cho bản thân
09:36
are just the same winning percentages as they were before.
244
561000
2000
có tỉ lệ phần trăm chiến thằng bằng với trước đây
09:38
The teams that we give the money to spend on each other,
245
563000
2000
Những đội dùng tiền cho các thành viên khác
09:40
they become different teams
246
565000
2000
đều lột xác thành một đội khác
09:42
and, in fact, they dominate the league by the time they're done.
247
567000
2000
và thực tế, khi họ làm xong thì họ đã thống trị giải đấu
09:44
Across all of these different contexts --
248
569000
2000
Qua những hoàn cảnh khác nhau này
09:46
your personal life, you work life,
249
571000
2000
đời sống riêng tư, công việc
09:48
even silly things like intramural sports --
250
573000
2000
thậm chí những thứ điên rồ như những môn thể thao trong trường
09:50
we see spending on other people has a bigger return for you
251
575000
2000
dùng tiền cho người khác có lợi ích hơn nhiều cho bạn
09:52
than spending on yourself.
252
577000
3000
so với dùng tiền cho bản thân
09:55
And so I'll just say, I think if you think money can't buy happiness
253
580000
2000
Với tôi sẽ chỉ nói, nếu bạn nghĩ rằng tiền không thể mua được hạnh phúc
09:57
you're not spending it right.
254
582000
2000
bạn đang dùng nó sai cách
09:59
The implication is not you should buy this product instead of that product
255
584000
3000
Ý ở đây không phải là bạn nên mua sản phẩm này thay vì sản phẩm khác
10:02
and that's the way to make yourself happier.
256
587000
2000
để làm bạn có thể hạnh phúc hơn
10:04
It's in fact, that you should stop thinking
257
589000
2000
Thực tế là bạn nên ngừng suy nghĩ
10:06
about which product to buy for yourself
258
591000
2000
về những thứ gì bạn muốn mua cho bản thân
10:08
and try giving some of it to other people instead.
259
593000
3000
mà hãy thử đưa một trong số đó cho người khác
10:11
And we luckily have an opportunity for you.
260
596000
3000
May mắn rằng chúng tôi có một cơ hội cho bạn.
10:14
DonorsChoose.org is a non-profit
261
599000
2000
DonorsChoose.org là một tổ chứ phi lợi nhuận
10:16
for mainly public school teachers in low-income schools.
262
601000
3000
cho những giáo viên trường công hưởng lương thấp
10:19
They post projects,
263
604000
2000
Họ đăng những dự án
10:21
so they say, "I want to teach Huckleberry Finn to my class and we don't have the books,"
264
606000
2000
như là, "Tôi muốn dạy Huckleberry Finn cho lớp nhưng chúng tôi không có sách,"
10:23
or "I want a microscope to teach my students science
265
608000
2000
hoặc là, "Tôi muốn có một kính hiển vi để dạy khoa học cho học sinh
10:25
and we don't have a microscope."
266
610000
2000
nhưng chúng tôi không có kính hiển vi."
10:27
You and I can go on and buy it for them.
267
612000
2000
Bạn và tôi có thể đi mua nó cho họ
10:29
The teacher writes you a thank you note. The kids write you a thank you note.
268
614000
3000
Những giáo viên sẽ viết cho bạn một lá thư cảm ơn và những đứa trẻ cũng vậy
10:32
Sometimes they send you pictures of them using the microscope.
269
617000
2000
Đôi lúc họ gửi hình chụp lúc họ dùng kính hiển vi cho bạn
10:34
It's an extraordinary thing.
270
619000
2000
Đó là một thứ tuyệt vời
10:36
Go to the website and start yourself on the process
271
621000
2000
Hãy lên trang web đó và bắt đầu hành trình này
10:38
of thinking, again, less about "How can I spend money on myself?"
272
623000
3000
hãy nghĩ ít hơn về việc "Tôi muốn dùng tiền cho bản thân bằng cách nào?"
10:41
and more about "If I've got five dollars or 15 dollars,
273
626000
3000
mà hãy nghĩ rằng "Nếu tôi có 5 đô hay 15 đô,
10:44
what can I do to benefit other people?"
274
629000
2000
tôi muốn làm điều gì có ích cho người khác?"
10:46
Because ultimately when you do that, you'll find that you'll benefit yourself much more.
275
631000
3000
Bởi vì cuối cùng khi bạn làm điều đó, bạn sẽ nhận ra rằng nó có lợi cho bạn rất nhiều.
10:49
Thank you.
276
634000
2000
Xin cảm ơn.
10:51
(Applause)
277
636000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcherThrough clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.
Why you should listen
Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.
His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.
Michael Norton | Speaker | TED.com