TED2007
Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do
Gever Tali (Gever Tulley): Pet opasnih stvari koje treba da dozvolite svojoj deci da rade
Filmed:
Readability: 3.5
5,050,524 views
Gever Tali, osnivač „Škole za majstorisanje“, predstavlja pet opasnih stvari koje treba da dozvolite svojoj deci da rade. Snimljeno na TED University 2007. godine.
Gever Tulley - Tinkerer
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."
0
0
5000
Dobro došli na govor
„Pet opasnih stvari koje treba
da dozvolite svojoj deci da rade“.
da dozvolite svojoj deci da rade“.
00:18
I don't have children.
1
5000
2000
Ja nemam decu.
00:20
I borrow my friends' children, so
2
7000
2000
Pozajmljujem decu svojih prijatelja,
00:22
(Laughter)
3
9000
3000
(Smeh)
pa nemojte uzeti
ovaj savet zdravo za gotovo.
ovaj savet zdravo za gotovo.
00:26
take all this advice with a grain of salt.
4
13000
2000
00:28
I'm Gever Tulley.
5
15000
3000
Zovem se Gever Tali.
00:31
I'm a contract computer scientist by trade,
6
18000
4000
Radim na projektima kao informatičar,
00:35
but I'm the founder of something called the Tinkering School.
7
22000
5000
ali sam osnivač nečega
što se zove „Škola za majstorisanje“.
što se zove „Škola za majstorisanje“.
00:40
It's a summer program which aims to help kids to learn
8
27000
3000
To je letnji program
koji teži da pomogne deci
koji teži da pomogne deci
00:43
how to build the things that they think of.
9
30000
3000
da nauče kako da naprave
stvari koje su zamislili.
stvari koje su zamislili.
Pravimo mnogo stvari
00:46
So we build a lot of things.
10
33000
2000
i stavljam električni alat
u ruke sedmogodišnjaka.
u ruke sedmogodišnjaka.
00:48
And I do put power tools into the hands of second-graders.
11
35000
3000
00:51
So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,
12
38000
4000
Ako razmišljate da pošaljete svoje dete
u „Školu za majstorisanje“,
u „Školu za majstorisanje“,
00:55
they do come back bruised, scraped and bloody.
13
42000
3000
deca se zaista vraćaju kući
u modricama, izgrebana i krvava.
u modricama, izgrebana i krvava.
(Smeh)
01:00
So, you know, we live in a world
14
47000
2000
Vidite, živimo u svetu
01:02
that's subjected to ever more stringent child safety regulations.
15
49000
4000
koji je sve izloženiji strogim propisima
po pitanju bezbednosti dece.
po pitanju bezbednosti dece.
01:06
There doesn't seem to be any limit on how crazy
16
53000
6000
Izgleda da ne postoji granica
koliko sumanuti propisi
o bezbednosti dece postaju.
o bezbednosti dece postaju.
01:12
child safety regulations can get.
17
59000
2000
01:14
We put suffocation warnings on all the -- on every piece of plastic film
18
61000
5000
Stavljamo upozorenja o gušenju
na svaki komadić plastičnog omotača
na svaki komadić plastičnog omotača
01:19
manufactured in the United States or for sale
19
66000
2000
proizvedenog u Sjedinjenim Državama
ili namenjenog za prodaju
uz neki artikal u SAD-u.
uz neki artikal u SAD-u.
01:21
with an item in the United States.
20
68000
2000
01:23
We put warnings on coffee cups to tell us
21
70000
3000
Stavljamo upozorenja na šolje za kafu
da nam kažu da sadržaj može biti vreo.
da nam kažu da sadržaj može biti vreo.
01:26
that the contents may be hot.
22
73000
3000
Izgleda da mislimo da je bilo koji predmet
oštriji od loptice za golf
oštriji od loptice za golf
01:29
And we seem to think that any item
23
76000
4000
01:33
sharper than a golf ball is too sharp
24
80000
2000
suviše oštar za decu
mlađu od deset godina.
mlađu od deset godina.
01:35
for children under the age of 10.
25
82000
2000
01:37
So where does this trend stop?
26
84000
4000
Gde je kraj ovome?
Ako obložimo svaki ćošak
i sklonimo svaki oštar predmet,
i sklonimo svaki oštar predmet,
01:41
When we round every corner and eliminate every sharp object,
27
88000
5000
svaki šiljast komadić na svetu,
01:46
every pokey bit in the world,
28
93000
2000
kada deca po prvi put dođu
u kontakt sa bilo čim oštrim
u kontakt sa bilo čim oštrim
01:49
then the first time that kids come in contact with anything sharp
29
96000
4000
01:53
or not made out of round plastic,
30
100000
3000
ili nečim što nije napravljeno
od zaobljene plastike,
od zaobljene plastike,
01:56
they'll hurt themselves with it.
31
103000
2000
povrediće se.
01:59
So, as the boundaries of what we determine as the safety zone
32
106000
6000
Stoga, kako se granice onoga
što određujemo kao bezbednu zonu
što određujemo kao bezbednu zonu
02:05
grow ever smaller, we cut off our children from valuable opportunities
33
112000
6000
sve više smanjuju,
lišavamo našu decu dragocenih prilika
da nauče kako da komuniciraju
sa svetom oko sebe.
sa svetom oko sebe.
02:11
to learn how to interact with the world around them.
34
118000
2000
02:14
And despite all of our best efforts and intentions,
35
121000
4000
Uprkos svim našim
najboljim namerama i trudu,
najboljim namerama i trudu,
02:18
kids are always going to figure out
36
125000
1000
deca će uvek prokljuviti
kako da urade najopasniju moguću stvar
kako da urade najopasniju moguću stvar
02:19
how to do the most dangerous thing they can,
37
126000
3000
02:22
in whatever environment they can.
38
129000
2000
u bilo kom mogućem okruženju.
(Smeh)
02:25
So despite the provocative title, this presentation is really about safety
39
132000
6000
Uprkos ovom provokativnom naslovu,
ova prezentacija je zaista o bezbednosti
i o nekim jednostavnim stvarima
koje možemo da uradimo
koje možemo da uradimo
02:32
and about some simple things that we can do
40
139000
4000
02:36
to raise our kids to be creative, confident
41
143000
6000
da odgojimo decu da budu
kreativna, sigurna u sebe
i da kontrolišu svoju okolinu.
i da kontrolišu svoju okolinu.
02:42
and in control of the environment around them.
42
149000
2000
02:45
And what I now present to you is an excerpt from a book in progress.
43
152000
5000
Ono što vam sada predstavljam
je odlomak iz knjige na kojoj radim.
Knjiga se zove „Pedeset opasnih stvari“.
02:51
The book is called "50 Dangerous Things."
44
158000
2000
Ovo je „Pet opasnih stvari“.
02:53
This is five dangerous things.
45
160000
2000
02:55
Thing number one -- play with fire.
46
162000
3000
Prva stvar - igranje sa vatrom.
02:58
Learning to control one of the most elemental forces in nature
47
165000
5000
Učenje kako da se kontroliše
jedna od najosnovnih sila u prirodi
jedna od najosnovnih sila u prirodi
03:03
is a pivotal moment in any child's personal history.
48
170000
4000
je najznačajniji trenutak
u ličnom razvoju bilo kog deteta.
u ličnom razvoju bilo kog deteta.
03:07
Whether we remember it or not,
49
174000
2000
Bez obzira na to
da li se toga sećamo ili ne,
da li se toga sećamo ili ne,
03:09
it's a -- it's the first time we really get
50
176000
3000
taj trenutak nastupa kada prvi put
zaista steknemo kontrolu
zaista steknemo kontrolu
03:12
control of one of these mysterious things.
51
179000
3000
nad jednom od ovih misterioznih pojava.
03:15
These mysteries are only revealed
52
182000
2000
Ove misterije se otkrivaju
03:17
to those who get the opportunity to play with it.
53
184000
2000
samo onima koji dobiju priliku
da se igraju sa vatrom.
da se igraju sa vatrom.
03:19
So, playing with fire.
54
186000
3000
Dakle, igranje sa vatrom.
03:22
This is like one of the great things we ever discovered, fire.
55
189000
6000
Jedna od sjajnih stvari
koju smo ikada otkrili je vatra.
koju smo ikada otkrili je vatra.
Igrajući se sa njom deca uče
osnovne principe vezane za vatru:
osnovne principe vezane za vatru:
03:28
From playing with it, they learn some basic principles about fire,
56
195000
3000
03:31
about intake, about combustion, about exhaust.
57
198000
4000
paljenje, sagorevanje i gašenje.
03:35
These are the three working elements of fire
58
202000
2000
Ovo su tri sastavna dela vatre
03:37
that you have to have to have a good controlled fire.
59
204000
3000
koja su neophodna
za dobru i kontrolisanu vatru.
za dobru i kontrolisanu vatru.
03:40
And you can think of the open-pit fire as a laboratory.
60
207000
5000
Vatru na otvorenom
možete smatrati laboratorijom.
možete smatrati laboratorijom.
03:45
You don't know what they're going to learn from playing with it.
61
212000
2000
Ne znate šta ćete naučiti
igrajući se sa vatrom.
igrajući se sa vatrom.
03:47
You know, let them fool around with it on their own terms and trust me,
62
214000
5000
Pustite ih da se zabavljaju
sa njom na svoj način
sa njom na svoj način
i, verujte mi, naučiće stvari
03:53
they're going to learn things
63
220000
2000
koje ne mogu naučiti igrajući se
sa igračkama „Dora istražuje“.
sa igračkama „Dora istražuje“.
03:55
that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.
64
222000
5000
(Smeh)
04:01
Number two -- own a pocketknife.
65
228000
3000
Broj dva - posedovanje džepnog noža.
04:04
Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,
66
231000
4000
Džepni noževi nekako nestaju
iz naše kulturološke svesti,
iz naše kulturološke svesti,
što mislim da je užasno.
04:09
which I think is a terrible thing.
67
236000
2000
04:11
(Laughter)
68
238000
3000
(Smeh)
Vaš prvi džepni nož je nalik
prvoj univerzalnoj alatki koju dobijate.
prvoj univerzalnoj alatki koju dobijate.
04:15
Your first -- your first pocketknife is like the first universal tool that you're given.
69
242000
5000
04:20
You know, it's a spatula, it's a pry bar,
70
247000
3000
Vidite, to je špatula, poluga,
04:23
it's a screwdriver and it's a blade.
71
250000
3000
šrafciger i sečivo.
04:26
And it's a -- it's a powerful and empowering tool.
72
253000
5000
To je moćan alat koji vam daje snagu.
U mnogim kulturama deci daju noževe
čim napune jednu godinu.
čim napune jednu godinu.
04:31
And in a lot of cultures they give knives --
73
258000
3000
04:34
like, as soon as they're toddlers they have knives.
74
261000
2000
Ovo su inuitska deca
koja seku kitovo salo.
koja seku kitovo salo.
04:36
These are Inuit children cutting whale blubber.
75
263000
4000
04:40
I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,
76
267000
4000
Ovo sam prvi put video sa deset godina
u filmu Kanadskog filmskog odbora
u filmu Kanadskog filmskog odbora
i na mene je ostavilo trajan utisak
04:44
and it left a lasting impression, to see babies playing with knives.
77
271000
4000
to što sam video
da se bebe igraju noževima.
da se bebe igraju noževima.
04:48
And it shows that kids can develop an extended sense of self
78
275000
4000
To pokazuje da deca mogu
razviti bolje razumevanje sebe
razviti bolje razumevanje sebe
04:52
through a tool at a very young age.
79
279000
2000
koristeći alat u ranom uzrastu.
04:54
You lay down a couple of very simple rules --
80
281000
2000
Postavite nekoliko
veoma jednostavnih pravila:
veoma jednostavnih pravila:
04:57
always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it
81
284000
5000
uvek secite od sebe,
održavajte oštricu naoštrenom
održavajte oštricu naoštrenom
i nikada ne secite na silu,
što su stvari koje deca
mogu da razumeju i vežbaju.
mogu da razumeju i vežbaju.
05:02
-- and these are things kids can understand and practice with.
82
289000
3000
Da, poseći će se.
05:05
And yeah, they're going to cut themselves.
83
292000
1000
05:06
I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.
84
293000
3000
Imam nekoliko groznih ožiljaka
na nogama od uboda.
na nogama od uboda.
Ali, znate već, mladi su. Brzo se oporave.
05:10
But you know, they're young. They heal fast.
85
297000
2000
05:12
(Laughter)
86
299000
4000
(Smeh)
Broj tri - bacanje koplja.
05:16
Number three -- throw a spear.
87
303000
2000
Ispostavlja se da je naš mozak, u stvari,
predodređen za bacanje stvari,
predodređen za bacanje stvari,
05:19
It turns out that our brains are actually wired for throwing things
88
306000
4000
i kao sa mišićima, ako ne koristite
delove svoga mozga,
delove svoga mozga,
05:23
and, like muscles, if you don't use parts of your brain,
89
310000
5000
05:28
they tend to atrophy over time.
90
315000
2000
oni obično atrofiraju nakon nekog vremena.
05:31
But when you exercise them,
91
318000
3000
Ali, kada ih koristite,
svaki pojedinačni mišić
dodaje snagu celom sistemu,
dodaje snagu celom sistemu,
05:34
any given muscle adds strength to the whole system
92
321000
2000
05:36
and that applies to your brain too.
93
323000
2000
a to važi i za vaš mozak, takođe.
Dokazano je da upražnjavanje
bacanja stvari stimuliše
bacanja stvari stimuliše
05:39
So practicing throwing things has been shown to
94
326000
4000
05:43
stimulate the frontal and parietal lobes,
95
330000
3000
frontalne i parijetalne režnjeve,
koji su odgovorni za oštrinu vida,
razumevanje trodimenzionalnih prikaza
razumevanje trodimenzionalnih prikaza
05:46
which have to do with visual acuity, 3D understanding,
96
333000
5000
05:51
and structural problem solving, so it gives a sense --
97
338000
5000
i rešavanje strukturalnih problema,
tako da to pomaže razvoj veština
zamišljanja i predviđanja kod dece.
zamišljanja i predviđanja kod dece.
05:56
it helps develop their visualization skills and their predictive ability.
98
343000
4000
Bacanje predstavlja kombinaciju
analitičke i fizičke veštine,
analitičke i fizičke veštine,
06:01
And throwing is a combination of analytical and physical skill,
99
348000
5000
06:06
so it's very good for that kind of whole-body training.
100
353000
4000
tako da je veoma dobro
za tu vrstu vežbanja celog tela.
za tu vrstu vežbanja celog tela.
06:10
These kinds of target-based practice also
101
357000
6000
Ove vrste vežbi sa gađanjem mete
takođe pomažu deci da razviju
takođe pomažu deci da razviju
06:16
helps kids develop attention and concentration skills.
102
363000
5000
pažnju i koncentraciju,
što ih čini odličnim vežbama.
06:21
So those are great.
103
368000
2000
Broj četiri - rastavljanje uređaja.
06:23
Number four -- deconstruct appliances.
104
370000
4000
06:27
There is a world of interesting things inside your dishwasher.
105
374000
4000
Postoji mnoštvo zanimljivih stvari
unutar vaše mašine za pranje sudova.
unutar vaše mašine za pranje sudova.
06:31
Next time you're about to throw out an appliance, don't throw it out.
106
378000
5000
Kada sledeći put hoćete
da izbacite uređaj,
da izbacite uređaj,
nemojte to učiniti.
06:36
Take it apart with your kid, or send him to my school
107
383000
3000
Rastavite ga sa svojim detetom
ili ga pošaljite u moju školu
i mi ćemo ga rastaviti sa njima.
i mi ćemo ga rastaviti sa njima.
06:39
and we'll take it apart with them.
108
386000
2000
Čak i ako ne znate šta su koji delovi,
06:41
Even if you don't know what the parts are,
109
388000
2000
06:43
puzzling out what they might be for
110
390000
3000
odgonetanje čemu bi mogli da služe
veoma je dobra vežba za decu
veoma je dobra vežba za decu
06:46
is a really good practice for the kids
111
393000
3000
06:49
to get sort of the sense that they can take things apart,
112
396000
6000
da bi dobila utisak
da mogu da rastave stvari
da mogu da rastave stvari
i da, bez obzira na to
koliko su komplikovane,
koliko su komplikovane,
06:55
and no matter how complex they are,
113
402000
2000
mogu razumeti njihove delove.
06:57
they can understand parts of them and that means that eventually,
114
404000
4000
To znači da će na kraju moći
da razumeju sve delove.
da razumeju sve delove.
07:01
they can understand all of them.
115
408000
2000
To je osećaj posedovanja znanja -
da je nešto dokučivo.
da je nešto dokučivo.
07:03
It's a sense of knowability, that something is knowable.
116
410000
3000
Ove crne kutije sa kojima živimo
i koje uzimamo zdravo za gotovo,
i koje uzimamo zdravo za gotovo,
07:07
So these black boxes that we live with and take for granted
117
414000
3000
07:10
are actually complex things made by other people
118
417000
4000
u stvari su komplikovane stvari
koje su drugi ljudi napravili
koje su drugi ljudi napravili
07:14
and you can understand them.
119
421000
2000
i koje vi možete razumeti.
07:16
Number five -- two-parter.
120
423000
4000
Broj pet ima dva dela.
07:20
Break the Digital Millennium Copyright Act.
121
427000
2000
Prekršite zakon o autorskim pravima.
07:22
(Laughter)
122
429000
3000
(Smeh)
Postoje zakoni osim zakona o bezbednosti
07:25
There are laws beyond safety regulations
123
432000
3000
07:28
that attempt to limit how we can interact with the things
124
435000
3000
koji pokušavaju da ograniče
način na koji koristimo
način na koji koristimo
07:31
that we own -- in this case, digital media.
125
438000
2000
stvari koje posedujemo -
u ovom slučaju digitalne medije.
u ovom slučaju digitalne medije.
07:34
It's a very simple exercise -- buy a song on ITunes, write it to a CD,
126
441000
7000
Ovo je veoma lak poduhvat -
kupite pesmu na Ajtjunu,
narežite je na CD,
narežite je na CD,
onda prebacite CD na MP3
i pustite je na tom istom kompjuteru.
i pustite je na tom istom kompjuteru.
07:41
then rip the CD to an MP3 and play it on your very same computer.
127
448000
3000
07:44
You've just broken a law.
128
451000
2000
Upravo ste prekršili zakon.
07:46
Technically the RIAA can come and persecute you.
129
453000
4000
Praktično, Američko udruženje
muzičkih kuća vas može krivično goniti.
muzičkih kuća vas može krivično goniti.
Važna lekcija koju deca treba da razumeju
07:50
It's an important lesson for kids to understand --
130
457000
2000
07:52
that some of these laws get broken by accident
131
459000
4000
je da se neki od ovih zakona slučajno krše
i da zakoni treba da se tumače različito.
07:56
and that laws have to be interpreted.
132
463000
2000
07:58
And it's something we often talk about with the kids
133
465000
3000
To je nešto o čemu često pričamo sa decom
08:01
when we're fooling around with things and breaking them open
134
468000
4000
kada se zabavljamo uz stvari,
kada ih otvaramo, rastavljamo
kada ih otvaramo, rastavljamo
08:05
and taking them apart and using them for other things --
135
472000
3000
i koristimo u druge svrhe.
O tome pričamo i kada vozimo automobil.
08:08
and also when we go out and drive a car.
136
475000
5000
Vožnja automobila zaista osnažuje dete.
08:14
Driving a car is a -- is a really empowering act for a young child,
137
481000
4000
08:18
so this is the ultimate.
138
485000
2000
Ovo je zamena za to.
08:20
(Laughter)
139
487000
2000
(Smeh)
Za vas kojima ne prija kršenje zakona,
08:22
For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,
140
489000
4000
možete voziti automobil sa svojim detetom.
08:26
you can drive a car with your child.
141
493000
3000
08:29
This is -- this is a great stage for a kid.
142
496000
3000
Ovo je sjajan period za dete.
08:32
This happens about the same time
143
499000
2000
Dešava se otprilike u isto vreme
08:34
that they get latched onto things like dinosaurs,
144
501000
3000
kada su opčinjeni stvarima
kao što su dinosaurusi,
kao što su dinosaurusi,
08:37
these big things in the outside world
145
504000
2000
ove velike stvari iz spoljašnjeg sveta
koje pokušavaju da razumeju.
koje pokušavaju da razumeju.
08:39
that they're trying to get a grip on.
146
506000
2000
08:41
A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.
147
508000
5000
Automobil je slična stvar, a deca mogu
da sednu u automobil i da ga voze.
da sednu u automobil i da ga voze.
To im zaista daje kontrolu nad svetom
08:46
And that's a really, like -- it gives them a handle on a world
148
513000
4000
08:50
in a way that they wouldn't -- that they don't often have access to.
149
517000
5000
na način na koji im često nije omogućen.
Potpuno je legalno.
08:55
So -- and it's perfectly legal.
150
522000
2000
Nađite veliki prazan parking,
uverite se da je prazan,
uverite se da je prazan,
08:57
Find a big empty lot, make sure there's nothing in it
151
524000
2000
08:59
and it's on private property, and let them drive your car.
152
526000
4000
da je na privatnom posedu
i pustite ih da voze vaš automobil.
i pustite ih da voze vaš automobil.
09:03
It's very safe actually.
153
530000
2000
U stvari, veoma je bezbedno.
I zabavno je za celu porodicu.
09:05
And it's fun for the whole family.
154
532000
2000
(Smeh)
09:07
(Laughter)
155
534000
2000
09:09
So, let's see.
156
536000
2000
Da vidim, mislim da je to sve.
To je broj pet i po. Okej.
To je broj pet i po. Okej.
09:11
I think that's it. That's number five and a half. OK.
157
538000
3000
ABOUT THE SPEAKER
Gever Tulley - TinkererThe founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids.
Why you should listen
Gever Tulley writes the best Twitters: Just landed my paraglider in an empty field behind Santa 8arbara. ... Making amazing tshirts with a laser cutter at the maker faire in austin. ... Washing fruit, putting sheets on bunkbeds, and grinding up aluminum foil in a cheap blender ... Updating the school blog, trying to figure out how many cubic feet of air are in a 5 gallon cylinder at 200 PSI. ... Trying to figure out if the tinker kids are going to be able to get molten iron from magnetite sand ...
A software engineer, Gever Tulley is the co-founder of the Tinkering School, a weeklong camp where lucky kids get to play with their very own power tools. He's interested in helping kids learn how to build, solve problems, use new materials and hack old ones for new purposes. He's also a certified paragliding instructor.
Gever Tulley | Speaker | TED.com