TEDSalon NY2011
Barry Schwartz: Using our practical wisdom
Barry Schwartz: Sağduyumuzu kullanma üzerine
Filmed:
Readability: 3.9
1,136,541 views
Samimi bir konuşmada, Barry Schwartz 'Doğru şeyi nasıl yaparız?' sorusuna dalıyor. Meslektaşı Kenneth Sharpe'ın yardımıyla, kurallara bağlı kalmakla gerçekten akıllıca seçim yapma arasında farkı gösteren hikayeleri paylaşıyor.
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:00
The first thing I want to do is say thank you to all of you.
0
0
3000
Öncelikle hepinize teşekkür etmek istiyorum.
00:03
The second thing I want to do is introduce my co-author
1
3000
3000
İkinci olarak da birlikte yazdığım ve birlikte ders verdiğim
00:06
and dear friend and co-teacher.
2
6000
2000
sevgili arkadaşımı tanıştırmak istiyorum.
00:08
Ken and I have been working together
3
8000
2000
Ken ve ben neredeyse 40 yıldır
00:10
for almost 40 years.
4
10000
2000
birlikte çalışıyoruz.
00:12
That's Ken Sharpe over there.
5
12000
2000
Şurada oturan Ken Sharpe.
00:14
(Applause)
6
14000
2000
(Alkışlar)
00:16
So there is among many people --
7
16000
3000
Pek çok insan arasında --
00:19
certainly me and most of the people I talk to --
8
19000
2000
kesinlikle ben ve konuştuğum çoğu insan gibi --
00:21
a kind of collective dissatisfaction
9
21000
3000
işlerin nasıl yürüdüğüne dair,
00:24
with the way things are working,
10
24000
2000
kurumlarımızın işleyişine dair
00:26
with the way our institutions run.
11
26000
3000
müşterek bir memnuniyetsizlik var.
00:29
Our kids' teachers seem to be failing them.
12
29000
4000
Çocuklarımızın öğretmenleri yetersiz görünüyor.
00:33
Our doctors don't know who the hell we are,
13
33000
3000
Doktorlarımızın kim olduğumuza dair bir fikri yok,
00:36
and they don't have enough time for us.
14
36000
2000
ve bize ayıracak yeterli zamanları yok.
00:38
We certainly can't trust the bankers,
15
38000
2000
Bankacılara güvenemeyeceğimiz kesin,
00:40
and we certainly can't trust the brokers.
16
40000
3000
ve borsa komisyoncularına da kesinlikle güvenemeyiz.
00:43
They almost brought the entire financial system down.
17
43000
3000
Tüm finansal sistemi neredeyse yerle bir ettiler.
00:46
And even as we do our own work,
18
46000
3000
Ve hatta biz işimizi yaparken,
00:49
all too often,
19
49000
2000
Sıklıkla kendimizi
00:51
we find ourselves having to choose
20
51000
3000
doğru olduğunu düşündüğümüz şeyi
00:54
between doing what we think is the right thing
21
54000
3000
yapmakla bizden bekleneni yapmak ya da
00:57
and doing the expected thing,
22
57000
2000
gerekeni yapmak ya da
00:59
or the required thing,
23
59000
2000
kazançlı şeyi yapmak konusunda
01:01
or the profitable thing.
24
61000
2000
seçim yapmak zorunda buluyoruz.
01:03
So everywhere we look,
25
63000
2000
Yani nereye baksak,
01:05
pretty much across the board,
26
65000
2000
neredeyse bulunduğumuz her yerde,
01:07
we worry that the people we depend on
27
67000
3000
güvendiğimiz insanların bizim yararımızı
01:10
don't really have our interests at heart.
28
70000
3000
o kadar da kalpten duymadığından endişeleniyoruz.
01:14
Or if they do have our interests at heart,
29
74000
3000
Ya da eğer bizim çıkarımızı derinden hissediyorlarsa da,
01:17
we worry that they don't know us well enough
30
77000
2000
bizi yeterince tanımadıklarından çıkarlarımızı
01:19
to figure out what they need to do
31
79000
2000
korumamıza izin vermek için
01:21
in order to allow us
32
81000
2000
ne yapmaları gerektiğini
01:23
to secure those interests.
33
83000
2000
yeterince bilmediklerinden endişeleniyoruz.
01:25
They don't understand us.
34
85000
2000
Bizi anlamıyorlar.
01:27
They don't have the time to get to know us.
35
87000
2000
Bizi anlamak için yeterince zamanları yok.
01:29
There are two kinds of responses
36
89000
2000
Bu tarz bir tatminsizliğe
01:31
that we make
37
91000
2000
verebileceğimiz
01:33
to this sort of general dissatisfaction.
38
93000
3000
iki türden tepki var.
01:37
If things aren't going right,
39
97000
2000
Eğer işler yolunda gitmiyorsa,
01:39
the first response is:
40
99000
2000
ilk tepki şu:
01:41
let's make more rules,
41
101000
2000
daha fazla kural koyalım,
01:43
let's set up a set
42
103000
2000
insanların doğru şeyi
01:45
of detailed procedures
43
105000
2000
yaptığından emin olmak için
01:47
to make sure that people will do the right thing.
44
107000
3000
bir takım detaylı yöntemler düzenleyelim.
01:50
Give teachers scripts
45
110000
2000
Öğretmenlere
01:52
to follow in the classroom,
46
112000
2000
sınıfta uygulayacakları yazılı
01:54
so even if they don't know what they're doing
47
114000
2000
metinler verelim ki ne yaptıklarını bilmeseler
01:56
and don't care about the welfare of our kids,
48
116000
3000
ve çocukların iyiliğini düşünmeseler dahi
01:59
as long as they follow the scripts,
49
119000
2000
yazılı metni takip ettikleri sürece
02:01
our kids will get educated.
50
121000
2000
çocuklarımız eğitilsinler.
02:03
Give judges a list of mandatory sentences
51
123000
3000
Hakimlere suçlar için uygulayacakları
02:06
to impose for crimes,
52
126000
2000
bir zorunlu hükümler listesi
02:08
so that you don't need to rely
53
128000
2000
verelim ki böylece kendi hükümlerine
02:10
on judges using their judgment.
54
130000
3000
güvenmek zorunda kalmasınlar.
02:13
Instead, all they have to do
55
133000
2000
Bunun yerine tek yapmaları gereken
02:15
is look up on the list
56
135000
2000
listeye bakarak
02:17
what kind of sentence goes with what kind of crime.
57
137000
3000
hangi suç türüne hangi hüküm türünün uygulandığını bulmak.
02:20
Impose limits
58
140000
2000
Kredi kartı veren
02:22
on what credit card companies can charge in interest
59
142000
3000
şirketlerin kartlardan çekecekleri faiz oranlarına ve
02:25
and on what they can charge in fees.
60
145000
2000
aidatlardan ne kadar çekeceklerine limit koyun.
02:27
More and more rules
61
147000
2000
Uğraşmak zorunda
02:29
to protect us
62
149000
2000
olduğumuz
02:31
against an indifferent, uncaring
63
151000
2000
ilgisiz, kayıtsız bir takım kurumlara karşı
02:33
set of institutions we have to deal with.
64
153000
3000
kendimizi korumak için daha ve daha fazla kural.
02:36
Or -- or maybe and --
65
156000
2000
Ya da -- ya da belki --
02:38
in addition to rules,
66
158000
2000
kurallara ek olarak,
02:40
let's see if we can come up
67
160000
2000
gerçekten zekice bazı teşvikler
02:42
with some really clever incentives
68
162000
2000
bulabilir miyiz bakalım, böylece
02:44
so that, even if the people we deal with
69
164000
2000
karşı karşıya kaldığımız kişiler
02:46
don't particularly want to serve our interests,
70
166000
3000
bizim çıkarlarımızı korumayı özellikle istemeseler dahi
02:49
it is in their interest
71
169000
2000
bizim çıkarımızı korumak
02:51
to serve our interest --
72
171000
2000
kendi çıkarına olsun --
02:53
the magic incentives
73
173000
2000
insanların saf bencillikten
02:55
that will get people to do the right thing
74
175000
2000
olsa da doğru şeyi yapmalarını sağlayacak
02:57
even out of pure selfishness.
75
177000
3000
büyülü teşvikler.
03:00
So we offer teachers bonuses
76
180000
2000
Yani öğretmenlere eğer eğittikleri
03:02
if the kids they teach
77
182000
2000
çocuklar okul sisteminin
03:04
score passing grades on these big test scores
78
184000
3000
kalitesini değerlendirdikleri şu büyük
03:07
that are used to evaluate
79
187000
2000
testlerden geçer not
03:09
the quality of school systems.
80
189000
2000
alırlarsa ödüller vaat ediyoruz.
03:12
Rules and incentives --
81
192000
2000
Kurallar ve teşvikler --
03:14
"sticks" and "carrots."
82
194000
2000
sopalar ve havuçlar.
03:16
We passed a bunch of rules
83
196000
2000
Son dönemdeki çöküşe cevap olarak
03:18
to regulate the financial industry
84
198000
2000
finansal endüstriyi düzenlemek için
03:20
in response to the recent collapse.
85
200000
2000
bir takım kurallar koyduk.
03:22
There's the Dodd-Frank Act,
86
202000
2000
Dodd-Frank Yasası var,
03:24
there's the new Consumer Financial Protection Agency
87
204000
3000
geçici olarak arka kapıdan Elizabeth Warren tarafından
03:27
that is temporarily being headed through the backdoor
88
207000
3000
başkanlık edilen yeni Tüketici Finansal
03:30
by Elizabeth Warren.
89
210000
2000
Koruma Ajansı var.
03:32
Maybe these rules
90
212000
2000
Belki bu kurallar
03:34
will actually improve
91
214000
3000
finansal hizmet şirketlerinin
03:37
the way these financial services companies behave.
92
217000
4000
davranış şeklini aslında iyileştirecek.
03:41
We'll see.
93
221000
2000
Göreceğiz.
03:43
In addition, we are struggling
94
223000
2000
Ek olarak, finansal hizmet sektöründeki
03:45
to find some way to create incentives
95
225000
3000
çalışan insanların daha çok uzun dönemli
03:48
for people in the financial services industry
96
228000
3000
yararlara, hatta kendi şirketlerinin bile,
03:51
that will have them more interested
97
231000
2000
yararına hizmet vermelerini
03:53
in serving the long-term interests
98
233000
2000
sağlayacak teşvikleri
03:55
even of their own companies,
99
235000
2000
yaratmak için bir takım yollar
03:57
rather than securing short-term profits.
100
237000
3000
bulmaya çabalıyoruz.
04:01
So if we find just the right incentives,
101
241000
2000
O zaman eğer sadece doğru teşvikleri bulabilirsek,
04:03
they'll do the right thing -- as I said -- selfishly,
102
243000
3000
doğru şeyi - dediğim gibi- bencilce yapacaklar,
04:06
and if we come up with the right rules and regulations,
103
246000
3000
ve eğer biz doğru kurallar ve düzenlemelerle gelirsek,
04:09
they won't drive us all over a cliff.
104
249000
3000
bizi bir uçuruma sürüklemeyecekler.
04:12
And Ken [Sharpe] and I certainly know
105
252000
3000
Ve Ken (Sharpe) ve ben kesinlikle biliyoruz ki
04:15
that you need to reign in the bankers.
106
255000
3000
bankacılara hükmetmeniz gerekir.
04:18
If there is a lesson to be learned from the financial collapse
107
258000
3000
Finansal çöküşten öğrenilmesi gereken bir şey varsa
04:21
it is that.
108
261000
2000
o da budur.
04:23
But what we believe,
109
263000
2000
Ama inanıyoruz ki,
04:25
and what we argue in the book,
110
265000
2000
ve kitapta bunu tartıştık,
04:27
is that there is no set of rules,
111
267000
3000
bir kurallar seti yok,
04:30
no matter how detailed,
112
270000
2000
ne kadar detaylı olursa olsun,
04:32
no matter how specific,
113
272000
2000
ne kadar kendine özgü olursa olsun,
04:34
no matter how carefully monitored
114
274000
2000
ne kadar dikkatli takip ediliyor
04:36
and enforced,
115
276000
2000
ve uygulanıyor olsun,
04:38
there is no set of rules
116
278000
2000
ihtiyacımız olanı almamızı
04:40
that will get us what we need.
117
280000
2000
sağlayacak bir kurallar seti yok.
04:42
Why? Because bankers are smart people.
118
282000
3000
Neden? Çünkü bankacılar akıllı insanlar.
04:46
And, like water,
119
286000
2000
Ve, su gibi,
04:48
they will find cracks
120
288000
2000
herhangi bir kuralda
04:50
in any set of rules.
121
290000
3000
çatlaklar bulacaklar.
04:53
You design a set of rules that will make sure
122
293000
3000
Finansal sistemin neden çöktüğüne dair
04:56
that the particular reason
123
296000
2000
kesin bir neden gösterecek
04:58
why the financial system "almost-collapse"
124
298000
2000
bir kurallar seti tasarlamanız
05:00
can't happen again.
125
300000
2000
bir daha mümkün olmayacak.
05:02
It is naive beyond description
126
302000
2000
Finansal çöküşün bu nedenini
05:04
to think that having blocked
127
304000
2000
önlemekle finansal çöküşün
05:06
this source of financial collapse,
128
306000
2000
tüm olası kaynaklarını
05:08
you have blocked all possible sources of financial collapse.
129
308000
3000
engelleyebileceğinizi düşünmek anlatılamayacak kadar naif bir düşünce.
05:11
So it's just a question of waiting for the next one
130
311000
3000
Yani bu sadece bir sonrakini bekleme meselesi
05:14
and then marveling at how we could have been so stupid
131
314000
3000
ve sonra buna karşı kendimizi korumayarak ne kadar
05:17
as not to protect ourselves against that.
132
317000
3000
aptalca davrandığımıza şaşmak.
05:20
What we desperately need,
133
320000
2000
Umutsuzca ihtiyacımız olan,
05:22
beyond, or along with, better rules
134
322000
3000
daha iyi kuralların ve mantıklı akılcı
05:25
and reasonably smart incentives,
135
325000
2000
teşviklerin ötesinde, ya da
05:27
is we need virtue.
136
327000
3000
onlarla birlikte, erdeme,
05:30
We need character.
137
330000
2000
karaktere ihtiyacımız var,
05:32
We need people who want to do the right thing.
138
332000
3000
doğru olanı yapmak isteyen insanlara ihtiyacımız var.
05:35
And in particular,
139
335000
2000
Ve özellikle,
05:37
the virtue that we need most of all
140
337000
3000
her şeyden çok ihtiyacımız olan erdem,
05:40
is the virtue that Aristotle called
141
340000
2000
Aristo'nun sağduyu olarak
05:42
"practical wisdom."
142
342000
3000
tanımladığı.
05:45
Practical wisdom
143
345000
2000
Sağduyu
05:47
is the moral will
144
347000
2000
doğru şeyi yapmak
05:49
to do the right thing
145
349000
2000
için gerekli ahlaki irade
05:51
and the moral skill
146
351000
2000
ve doğru olanın ne olduğunu
05:53
to figure out what the right thing is.
147
353000
3000
anlamaya yarayan ahlaki yetenektir.
05:56
So Aristotle was very interested in watching
148
356000
3000
Aristo etrafındaki ustaların nasıl
05:59
how the craftsmen around him worked.
149
359000
3000
çalıştıklarını izlemeye meraklıydı.
06:02
And he was impressed
150
362000
2000
Ve yeni sorunlara
06:04
at how they would improvise
151
364000
2000
- tahmin etmedikleri sorunlara -
06:06
novel solutions to novel problems --
152
366000
2000
doğaçlama yeni çözümler
06:08
problems that they hadn't anticipated.
153
368000
2000
üretebilmelerinden etkilenmişti.
06:10
So one example is he sees these stonemasons
154
370000
2000
Bir örnek şu, Lesbos'taki taş ustalarının
06:12
working on the Isle of Lesbos,
155
372000
3000
çalışırken yuvarlak kolonları
06:15
and they need to measure out
156
375000
2000
ölçmeleri gerektiğini
06:17
round columns.
157
377000
2000
görüyor.
06:19
Well if you think about it,
158
379000
2000
Eğer düşünecek olursanız,
06:21
it's really hard to measure out round columns using a ruler.
159
381000
3000
cetvel kullanarak yuvarlak kolonları ölçmek gerçekten zordur.
06:24
So what do they do?
160
384000
2000
O zaman ne yaptılar?
06:26
They fashion a novel solution to the problem.
161
386000
3000
Soruna yeni bir çözüm ürettiler.
06:29
They created a ruler that bends,
162
389000
3000
Eğilebilen bir cetvel yarattılar,
06:32
what we would call these days a tape measure --
163
392000
3000
günümüzde bizim şerit metre dediğimiz --
06:35
a flexible rule,
164
395000
2000
esnek bir cetvel,
06:37
a rule that bends.
165
397000
2000
eğilebilen bir cetvel.
06:39
And Aristotle said,
166
399000
2000
Ve Aristo dedi ki,
06:41
"Hah, they appreciated that sometimes
167
401000
3000
hah, bazen yuvarlak kolonlar tasarlamak için
06:44
to design rounded columns,
168
404000
3000
kuralları eğmeye ihtiyaç
06:47
you need to bend the rule."
169
407000
3000
duyacaklarını değerlendirdiler.
06:50
And Aristotle said
170
410000
2000
Ve Aristo dedi ki,
06:52
often in dealing with other people,
171
412000
3000
sıklıkla diğer insanlarla uğraşırken,
06:55
we need to bend the rules.
172
415000
3000
kuralları eğmemiz gerekir.
06:58
Dealing with other people
173
418000
2000
Diğer insanlarla uğraşmak
07:00
demands a kind of flexibility
174
420000
3000
hiçbir kurallar setinin içeremeyeceği
07:03
that no set of rules can encompass.
175
423000
3000
bir tür esneklik gerektirir.
07:06
Wise people know when and how
176
426000
2000
Bilge insanlar kuralları ne zaman
07:08
to bend the rules.
177
428000
2000
ve nasıl eğeceklerini bilir.
07:10
Wise people know how to improvise.
178
430000
3000
Bilge insanlar nasıl doğaçlayacaklarını bilir.
07:13
The way my co-author , Ken, and I talk about it,
179
433000
3000
Yazar arkadaşım Ken ve ben bu konuda konuştuk,
07:16
they are kind of like jazz musicians.
180
436000
2000
bu insanlar caz müzisyenleri gibiler;
07:18
The rules are like the notes on the page,
181
438000
2000
kurallar da sayfa üzerindeki notalar gibi,
07:20
and that gets you started,
182
440000
2000
ve bu başlamanızı sağlar,
07:22
but then you dance around the notes on the page,
183
442000
3000
ama sonra sayfa üzerindeki notalar etrafında,
07:25
coming up with just the right combination
184
445000
2000
o belirli müzisyen arkadaşlarınızla
07:27
for this particular moment
185
447000
2000
belirli o anda tam da doğru kombinasyonla
07:29
with this particular set of fellow players.
186
449000
3000
bir araya gelerek dans edersiniz.
07:32
So for Aristotle,
187
452000
2000
Yani Aristo için,
07:34
the kind
188
454000
3000
yetenekli
07:37
of rule-bending,
189
457000
3000
ustalarda
07:40
rule exception-finding and improvisation
190
460000
3000
gördüğünüz türde, kural-eğme,
07:43
that you see in skilled craftsmen
191
463000
2000
kural dışını-bulma ve doğaçlama
07:45
is exactly what you need
192
465000
2000
tam da yetenekli bir ahlak ustası
07:47
to be a skilled moral craftsman.
193
467000
3000
olmak için ihtiyacınız olan şeydir.
07:50
And in interactions with people,
194
470000
2000
Ve insanlarla etkileşimlerde,
07:52
almost all the time,
195
472000
2000
neredeyse her zaman,
07:54
it is this kind of flexibility that is required.
196
474000
2000
ihtiyaç duyulan esneklik bu türde bir esnekliktir.
07:56
A wise person knows when to bend the rules.
197
476000
3000
Bilge bir kişi kuralları ne zaman esneteceğini bilir.
07:59
A wise person knows when to improvise.
198
479000
2000
Bilge bir kişi ne zaman doğaçlama yapacağını bilir.
08:01
And most important,
199
481000
2000
Ve en önemlisi,
08:03
a wise person does this improvising and rule-bending
200
483000
3000
bilge bir kişi bu doğaçlama ve kural eğmeyi
08:06
in the service of the right aims.
201
486000
3000
doğru amaçlara hizmet için yapar.
08:10
If you are a rule-bender and an improviser
202
490000
3000
Eğer kural eğen ve doğaçlayan biriyseniz,
08:13
mostly to serve yourself,
203
493000
2000
çoğunlukla kendinize hizmet için,
08:15
what you get is ruthless manipulation of other people.
204
495000
3000
karşılığında alacağınız insanların insafsız manipülasyonlarıdır.
08:18
So it matters that you do this wise practice
205
498000
2000
Yani bilgeliği diğerlerinin hizmetinde
08:20
in the service of others
206
500000
2000
ve kendi hizmetinizde değil,
08:22
and not in the service of yourself.
207
502000
2000
kullanmanız önemlidir.
08:24
And so the will to do the right thing
208
504000
3000
Ve bu nedenle doğru şeyi yapma iradesi
08:27
is just as important as the moral skill
209
507000
2000
en az doğaçlama ve istisna bulma
08:29
of improvisation
210
509000
2000
ahlaki yeteneği kadar
08:31
and exception-finding.
211
511000
2000
önemlidir.
08:33
Together they comprise practical wisdom,
212
513000
3000
Birlikte Aristo'nun ana erdem olduğunu
08:36
which Aristotle thought
213
516000
2000
düşündüğü
08:38
was the master virtue.
214
518000
2000
sağduyuyu kapsar.
08:40
So I'll give you an example
215
520000
2000
Size bilgeliğin faaliyette
08:42
of wise practice in action.
216
522000
2000
olduğu bir örnek vereceğim.
08:44
It's the case of Michael.
217
524000
3000
Michael örneği.
08:47
Michael's a young guy.
218
527000
2000
Michael genç bir adam.
08:49
He had a pretty low-wage job.
219
529000
2000
Bayağı düşük maaşlı bir işi var.
08:51
He was supporting his wife and a child,
220
531000
3000
Karısına ve çocuğuna bakıyor
08:54
and the child was going to parochial school.
221
534000
2000
ve çocuğu okula gidecek.
08:56
Then he lost his job.
222
536000
3000
Sonra işini kaybediyor.
08:59
He panicked
223
539000
2000
Ailesini
09:01
about being able to support his family.
224
541000
3000
geçindiremeyeceğine dair paniğe kapılıyor.
09:04
One night, he drank a little too much,
225
544000
3000
Bir gece, biraz fazla içiyor ve
09:07
and he robbed a cab driver --
226
547000
2000
bir taksi şoförünü soyuyor -
09:09
stole 50 dollars.
227
549000
2000
50 dolar çalıyor.
09:11
He robbed him at gunpoint.
228
551000
2000
Silah doğrultarak soyuyor.
09:13
It was a toy gun.
229
553000
3000
Oyuncak bir silahla.
09:16
He got caught. He got tried.
230
556000
3000
Yakalanıyor, yargılanıyor,
09:19
He got convicted.
231
559000
2000
hüküm giyiyor.
09:21
The Pennsylvania sentencing guidelines
232
561000
3000
Pennsylvania cezalandırma kılavuzları
09:24
required a minimum sentence for a crime like this
233
564000
3000
bu tarz bir suç için minimum ceza süresini
09:27
of two years, 24 months.
234
567000
2000
2 yıl, 24 ay olarak veriyordu.
09:29
The judge on the case, Judge Lois Forer
235
569000
3000
Davanın yargıcı Yargıç Lois Forer
09:32
thought that this made no sense.
236
572000
3000
bunun çok saçma olduğunu düşündü.
09:35
He had never committed a crime before.
237
575000
3000
Daha önce suç işlememişti.
09:38
He was a responsible husband and father.
238
578000
3000
Sorumlu bir eş ve babaydı.
09:41
He had been faced with desperate circumstances.
239
581000
2000
Talihsiz koşullarla karşı karşıya kalmıştı.
09:43
All this would do is wreck a family.
240
583000
3000
Bunun sonucu bir aileyi yok edecekti.
09:46
And so she improvised a sentence -- 11 months,
241
586000
3000
Ve böylece bir ceza doğaçladı - 11 ay.
09:49
and not only that,
242
589000
2000
Ve sadece bu değil,
09:51
but release every day to go to work.
243
591000
2000
işe gitmek için her gün salıveriliyordu.
09:53
Spend your night in jail, spend your day holding down a job.
244
593000
3000
Geceyi cezaevinde geçir, gündüz ise işine git.
09:56
He did. He served out his sentence.
245
596000
3000
Yaptı. Cezasını çekti.
09:59
He made restitution
246
599000
2000
Cezasını tazmin etti
10:01
and found himself a new job.
247
601000
2000
ve kendisine yeni bir iş buldu.
10:03
And the family was united.
248
603000
3000
Ve aile bir araya geldi.
10:06
And it seemed on the road
249
606000
2000
Ve düzgün bir hayata giden
10:08
to some sort of a decent life --
250
608000
3000
yol gibi görünüyordu -
10:11
a happy ending to a story
251
611000
3000
bilge bir yargıcın
10:14
involving wise improvisation
252
614000
2000
bilge doğaçlamasıyla
10:16
from a wise judge.
253
616000
3000
sonu iyi biten bir hikaye.
10:19
But it turned out
254
619000
3000
Ama anlaşıldı ki
10:22
the prosecutor was not happy
255
622000
3000
savcı, Yargıç Forer'in
10:25
that Judge Forer ignored the sentencing guidelines
256
625000
3000
cezalandırma kılavuzunu görmezden gelerek
10:28
and sort of invented her own,
257
628000
2000
bir nevi kendisininkini icat etmesinden
10:30
and so he appealed.
258
630000
3000
rahatsız oldu ve itiraz etti.
10:33
And he asked for the mandatory minimum sentence
259
633000
3000
Ve silahlı soygundan dolayı mecburi en az cezayı
10:36
for armed robbery.
260
636000
2000
talep etti.
10:38
He did after all have a toy gun.
261
638000
3000
Tek yaptığı oyuncak bir silaha sahip olmaktı.
10:41
The mandatory minimum sentence for armed robbery
262
641000
2000
Silahlı soygun için mecburi en az ceza
10:43
is five years.
263
643000
3000
beş yıldır.
10:46
He won the appeal.
264
646000
2000
Savcı temyizi kazandı.
10:48
Michael was sentenced to five years in prison.
265
648000
3000
Michael hapishanede beş yıl cezaya çarptırıldı.
10:52
Judge Forer had to follow the law.
266
652000
3000
Yargıç Forer kanunu uygulamak zorundaydı.
10:56
And by the way, this appeal went through
267
656000
2000
Ve bu arada, bu temyiz o cezasını çektikten
10:58
after he had finished serving his sentence,
268
658000
2000
sonra kabul edildi bu yüzden dışarıdaydı,
11:00
so he was out and working at a job
269
660000
3000
bir işte çalışıyordu ve ailesine
11:03
and taking care of his family
270
663000
2000
bakıyordu ve cezaevine
11:05
and he had to go back into jail.
271
665000
2000
geri dönmek zorundaydı.
11:07
Judge Forer did what she was required to do,
272
667000
3000
Yargıç Forer kendisinde isteneni yaptı
11:10
and then she quit the bench.
273
670000
3000
ve sonra yargıçlığı bıraktı.
11:14
And Michael disappeared.
274
674000
3000
Ve Michael yok oldu.
11:18
So that is an example,
275
678000
2000
Yani bu bir örnek,
11:20
both of wisdom in practice
276
680000
2000
hem bilgeliğin pratikteki
11:22
and the subversion of wisdom
277
682000
2000
hem de bilgeliğin tahrip edildiği,
11:24
by rules that are meant, of course, to make things better.
278
684000
3000
elbette, işleri daha iyi yapması gereken kurallar tarafından.
11:27
Now consider Ms. Dewey.
279
687000
2000
Şimdi Bn. Dewey'i düşünün.
11:29
Ms. Dewey's a teacher in a Texas elementary school.
280
689000
3000
Bn. Dewey Texas ilkokulunda bir öğretmen.
11:32
She found herself listening to a consultant one day
281
692000
3000
Bir gün kendisini çocukların test sonuçlarını
11:35
who was trying to help teachers
282
695000
2000
yükseltmek için öğretmenlere
11:37
boost the test scores of the kids,
283
697000
2000
yardım eden bir danışmanı dinlerken buldu,
11:39
so that the school
284
699000
2000
böylece okul
11:41
would reach the elite category
285
701000
3000
çocukların büyük testleri geçtiği
11:44
in percentage of kids passing big tests.
286
704000
2000
elit kategori yüzdeye erişecekti.
11:46
All these schools in Texas compete with one another
287
706000
2000
Texas'taki bu okullar bu kilometre taşlarına erişmek için
11:48
to achieve these milestones,
288
708000
2000
bir diğeriyle yarışıyorlar,
11:50
and there are bonuses and various other treats
289
710000
3000
ve eğer diğer okulları yenerseniz
11:53
that come if you beat the other schools.
290
713000
3000
ödüller ve diğer ikramiyeler var.
11:56
So here was the consultant's advice:
291
716000
3000
Yani danışmanın tavsiyesi şuydu;
11:59
first, don't waste your time on kids
292
719000
3000
ilk olarak, ne yaparsan testi geçecek
12:02
who are going to pass the test no matter what you do.
293
722000
3000
çocuklarla zamanını harcama.
12:06
Second, don't waste your time
294
726000
2000
İkincisi, her ne yaparsan yap
12:08
on kids who can't pass the test
295
728000
3000
testi geçemeyecek olan
12:11
no matter what you do.
296
731000
2000
çocuklarla zaman kaybetme.
12:13
Third, don't waste your time
297
733000
2000
Üçüncüsü, yakın zamanda
12:15
on kids who moved into the district
298
735000
3000
bölgeye taşınmış ve test sonuçları
12:18
too late for their scores to be counted.
299
738000
3000
sayılmayacak çocuklarla zamanını harcama.
12:21
Focus all of your time and attention
300
741000
3000
Tüm zamanını ve dikkatini
12:24
on the kids who are on the bubble,
301
744000
3000
kaynayan çocuklara ver,
12:27
the so-called "bubble kids" --
302
747000
2000
kaynayan çocuklar deniyor --
12:29
kids where your intervention
303
749000
2000
bu çocuklar müdahaleyle
12:31
can get them just maybe over the line
304
751000
2000
testten kalma ve geçme sınırı
12:33
from failing to passing.
305
753000
2000
çizgisinin üzerine çekilebilecekler.
12:35
So Ms. Dewey heard this,
306
755000
2000
Bn. Dewey bunu duydu,
12:37
and she shook her head in despair
307
757000
3000
ve kafasını umutsuzca salladı
12:40
while fellow teachers were sort of cheering each other on
308
760000
3000
diğer yandan iş arkadaşları birbirini destekledi
12:43
and nodding approvingly.
309
763000
2000
ve onaylarcasına kafa salladı.
12:45
It's like they were about to go play a football game.
310
765000
2000
Sanki bir futbol maçı yapmak üzereydiler.
12:47
For Ms. Dewey,
311
767000
2000
Bn. Dewey
12:49
this isn't why she became a teacher.
312
769000
3000
bunun için öğretmen olmamıştı.
12:52
Now Ken and I are not naive,
313
772000
2000
Şimdi Ken ve ben naif değiliz,
12:54
and we understand that you need to have rules.
314
774000
3000
ve kurallara ihtiyaç duyulduğunu biliyoruz.
12:57
You need to have incentives.
315
777000
2000
Teşviklere ihtiyacınız var.
12:59
People have to make a living.
316
779000
2000
İnsanlar yaşamını sürdürmek zorunda.
13:01
But the problem
317
781000
2000
Ama sorun
13:03
with relying on rules and incentives
318
783000
2000
kurallara ve teşviklere güvenerek
13:05
is that they demoralize
319
785000
3000
profesyonel etkinliğin
13:08
professional activity,
320
788000
2000
maneviyatını kırmaları.
13:10
and they demoralize professional activity
321
790000
2000
Ve profesyonel etkinliğin maneviyatını
13:12
in two senses.
322
792000
2000
iki anlamda kırıyorlar.
13:14
First, they demoralize the people
323
794000
2000
İlk olarak, etkinlik içindeki
13:16
who are engaged in the activity.
324
796000
2000
insanları demoralize ediyorlar.
13:18
Judge Forer quits,
325
798000
2000
Yargıç Forer ayrıldı,
13:20
and Ms. Dewey in completely disheartened.
326
800000
2000
ve Bn. Dewey’ın cesareti tamamıyla kırıldı.
13:22
And second,
327
802000
2000
Ve ikinci olarak,
13:24
they demoralize the activity itself.
328
804000
2000
etkinliğin kendisini demoralize ediyorlar.
13:26
The very practice is demoralized,
329
806000
3000
Etkinliğin kendisi demoralize ediliyor
13:29
and the practitioners are demoralized.
330
809000
2000
ve etkinliği yapanlar demoralize ediliyor.
13:31
It creates people --
331
811000
2000
Öyle insanlar yaratıyor ki -
13:33
when you manipulate incentives to get people to do the right thing --
332
813000
3000
teşvikleri insanları doğru şeyi yapmak için manipüle ettiğinizde -
13:36
it creates people
333
816000
2000
teşviklere bağımlı
13:38
who are addicted to incentives.
334
818000
2000
insanlar yaratıyor.
13:40
That is to say, it creates people
335
820000
2000
Diğer bir deyişle, bu sadece teşvikler için
13:42
who only do things for incentives.
336
822000
2000
bazı şeyleri yapan insanlar yaratıyor.
13:44
Now the striking thing about this
337
824000
2000
Şimdi bununla ilgili vurucu olan şey
13:46
is that psychologists have known this
338
826000
2000
psikologların bunu 30 yıldır biliyor
13:48
for 30 years.
339
828000
2000
olması.
13:50
Psychologists have known
340
830000
2000
Psikologlar her şeyi teşvikle
13:52
about the negative consequences of incentivizing everything
341
832000
3000
yaptırmanın olumsuz sonuçlarını 30 yıldır
13:55
for 30 years.
342
835000
2000
biliyorlar.
13:57
We know that if you reward kids for drawing pictures,
343
837000
3000
Biliyoruz ki eğer çocukları resim çizdikleri için ödüllendirirseniz,
14:00
they stop caring about the drawing
344
840000
2000
resim yapmakla ilgilenmeyi bırakır
14:02
and care only about the reward.
345
842000
2000
ve sadece ödülle ilgilenirler.
14:04
If you reward kids for reading books,
346
844000
2000
Eğer çocukları kitap okudukları için ödüllendirirseniz,
14:06
they stop caring about what's in the books
347
846000
3000
kitabın içinde ne olduğuyla ilgilenmeyi bırakır
14:09
and only care about how long they are.
348
849000
2000
ve sadece ne kadar uzun olduğuyla ilgilenir.
14:11
If you reward teachers for kids' test scores,
349
851000
3000
Eğer çocukları test sonuçları için ödüllendirirseniz
14:14
they stop caring about educating
350
854000
2000
eğitimle ilgilenmeyi bırakırlar
14:16
and only care about test preparation.
351
856000
2000
ve sadece teste hazırlanmakla ilgilenirler.
14:18
If you were to reward doctors
352
858000
2000
Eğer doktorları daha fazla işlem
14:20
for doing more procedures --
353
860000
2000
yaptıkları için ödüllendirirseniz -
14:22
which is the current system -- they would do more.
354
862000
2000
en son sistemde olduğu gibi - daha fazla işlem yapacaklardır.
14:24
If instead you reward doctors for doing fewer procedures,
355
864000
3000
Eğer bunun yerine doktorları daha az işlem yaptıkları için ödüllendirirseniz,
14:27
they will do fewer.
356
867000
2000
daha azını yapacaklardır.
14:29
What we want, of course,
357
869000
2000
İstediğimiz, elbette,
14:31
is doctors who do just the right amount of procedures
358
871000
2000
tam da doğru olan oranda işlem yapan doktorlar
14:33
and do the right amount for the right reason --
359
873000
3000
ve doğru neden için doğru miktarda işlem yapanlar --
14:36
namely, to serve the welfare of their patients.
360
876000
3000
yani, hastalarının iyiliğine hizmet edenler.
14:39
Psychologists have known this for decades,
361
879000
2000
Psikologlar bunu onlarca yıldır biliyorlar,
14:41
and it's time for policymakers
362
881000
3000
ve kanun yapanların dikkatlerini
14:44
to start paying attention
363
884000
2000
verip ekonomistler yerine
14:46
and listen to psychologists a little bit,
364
886000
3000
biraz psikologları dinlemelerinin
14:49
instead of economists.
365
889000
3000
zamanı geldi.
14:52
And it doesn't have to be this way.
366
892000
2000
Ve böyle olmak zorunda değil.
14:54
We think, Ken and I, that there are real sources of hope.
367
894000
3000
Ken ve ben düşündük ki, gerçek umut kaynakları var.
14:57
We identify one set of people
368
897000
2000
Tüm bu iş kollarından
14:59
in all of these practices
369
899000
2000
temkinli kanundışı dediğimiz
15:01
who we call canny outlaws.
370
901000
2000
bir grup kişiyi tespit ettik.
15:03
These are people
371
903000
2000
Bu kişiler, kural-izlemeyi
15:05
who, being forced to operate
372
905000
3000
gerektiren ve teşvik yaratan
15:08
in a system that demands rule-following
373
908000
2000
bir sistemde işlem yapmak zorunda olan,
15:10
and creates incentives,
374
910000
2000
kuralların etrafında dolaşan,
15:12
find away around the rules,
375
912000
2000
kuralları bir şekilde
15:14
find a way to subvert the rules.
376
914000
3000
tersyüz etme yolunu bulan kişiler.
15:17
So there are teachers who have these scripts to follow,
377
917000
2000
Yani bu senaryoları takip zorunda kalan öğretmenler var
15:19
and they know that if they follow these scripts, the kids will learn nothing.
378
919000
3000
ve eğer bu senaryoları izlerlerse çocukların hiçbir şey öğrenemeyeceklerini biliyorlar.
15:22
And so what they do is they follow the scripts,
379
922000
3000
Ve bu durumda yaptıkları, senaryoları izlemek,
15:25
but they follow the scripts at double-time
380
925000
3000
ama senaryoları fazla mesai yaparak izlemek
15:28
and squirrel away little bits of extra time
381
928000
3000
ve biraz fazladan zaman tırtıklayıp
15:31
during which they teach in the way
382
931000
2000
bu zamanda aslında etkili olduğunu
15:33
that they actually know is effective.
383
933000
3000
bildikleri şekilde öğretmek.
15:36
So these are little ordinary, everyday heroes,
384
936000
3000
Yani bunlar küçük basit, her gün karşılaşabileceğiniz
15:39
and they're incredibly admirable,
385
939000
2000
kahramanlar ve inanılmaz derecede hayranlık uyandırıcılar,
15:41
but there's no way that they can sustain this kind of activity
386
941000
3000
ama bu tarz bir aktiviteyi onları ya ezen ya da zulmeden
15:44
in the face of a system
387
944000
2000
bir sistemin karşısında
15:46
that either roots them out
388
946000
2000
devam ettirmelerinin
15:48
or grinds them down.
389
948000
2000
bir yolu yok.
15:50
So canny outlaws are better than nothing,
390
950000
2000
Yani temkinli kanundışılar hiç yoktan iyi,
15:52
but it's hard to imagine any canny outlaw
391
952000
2000
ama herhangi bir temkinli kanundışının
15:54
sustaining that for an indefinite period of time.
392
954000
3000
bunu sonsuza kadar devam ettireceğini düşünmek zor.
15:57
More hopeful
393
957000
2000
Sistem-değiştirenler
15:59
are people we call system-changers.
394
959000
2000
dediğimiz insanlar daha umut verici.
16:01
These are people who are looking
395
961000
2000
Bu insanlar sistemin kurallarından
16:03
not to dodge the system's rules and regulations,
396
963000
3000
ve düzenlemelerinden kaçıp kurtulmak isteyenler değil
16:06
but to transform the system,
397
966000
2000
ama sistemi değiştirmek isteyenler,
16:08
and we talk about several.
398
968000
2000
ve birçoğunu konuştuk.
16:10
One in particular
399
970000
2000
Özellikle bir tanesi
16:12
is a judge named Robert Russell.
400
972000
3000
Robert Russell adında bir yargıç.
16:15
And one day he was faced
401
975000
2000
Ve bir gün Gary Pettengill
16:17
with the case of Gary Pettengill.
402
977000
3000
vakasıyla karşı karşıya kaldı.
16:20
Pettengill was a 23-year-old vet
403
980000
3000
Pettengill 23 yaşında orduda kariyer
16:23
who had planned to make the army a career,
404
983000
2000
yapmayı planlayan bir askerdi,
16:25
but then he got a severe back injury in Iraq,
405
985000
2000
ama sonra Irak'ta ciddi bir sırt yaralanması yaşadı,
16:27
and that forced him to take a medical discharge.
406
987000
3000
ve bu onu tıbbi olarak görevden ayrılmaya zorladı.
16:30
He was married, he had a third kid on the way,
407
990000
3000
Evliydi, üçüncü çocuk yoldaydı,
16:33
he suffered from PTSD, in addition to the bad back,
408
993000
3000
sırtındaki ağrıya ek olarak, PTSD'dan mustaripti,
16:36
and recurrent nightmares,
409
996000
2000
ve tekrar eden kabusları,
16:38
and he had started using marijuana
410
998000
2000
ve bazı semptomları azaltmak için
16:40
to ease some of the symptoms.
411
1000000
3000
marihuana kullanmaya başlamıştı.
16:43
He was only able to get part-time work because of his back,
412
1003000
3000
Sırt ağrısı nedeniyle sadece yarı zamanlı iş bulabiliyordu,
16:46
and so he was unable to earn enough to put food on the table
413
1006000
3000
ve bu yüzden masaya yemek koyacak ve ailesine bakacak
16:49
and take care of his family.
414
1009000
2000
kadar yeterince para kazanamıyordu.
16:51
So he started selling marijuana.
415
1011000
2000
Bu yüzden marihuana satmaya başladı.
16:53
He was busted in a drug sweep.
416
1013000
3000
Bir uyuşturucu baskını sırasında yakalandı.
16:56
His family was kicked out of their apartment,
417
1016000
2000
Ailesi evlerinden atıldı,
16:58
and the welfare system
418
1018000
2000
ve sosyal sistem çocuklarını
17:00
was threatening to take away his kids.
419
1020000
2000
ellerinden almakla tehdit ediyordu.
17:02
Under normal sentencing procedures,
420
1022000
2000
Normal cezalandırma süreçleri altında,
17:04
Judge Russell would have had little choice
421
1024000
3000
Yargıç Russell'in Pettengill'e uyuşturucu suçlusu
17:07
but to sentence Pettengill to serious jail-time
422
1027000
2000
olarak ciddi bir hapis cezası vermekten başka
17:09
as a drug felon.
423
1029000
3000
bir çaresi yoktu.
17:12
But Judge Russell did have an alternative.
424
1032000
3000
Ama Yargıç Russell'ın bir alternatifi vardı.
17:15
And that's because he was in a special court.
425
1035000
3000
Ve bu da onun özel mahkemede olmasından dolayıydı.
17:18
He was in a court called the Veterans' Court.
426
1038000
3000
Gazi Mahkemesi adı verilen bir mahkemedeydi.
17:21
In the Veterans' Court --
427
1041000
2000
Gazi Mahkemesinde -
17:23
this was the first of its kind in the United States.
428
1043000
3000
ABD'de bu tarzda ilk mahkemeydi.
17:26
Judge Russell created the Veterans' Court.
429
1046000
2000
Yargıç Russell Gazi Mahkemesini yarattı.
17:28
It was a court only for veterans
430
1048000
2000
Sadece kanunlara karşı gelen
17:30
who had broken the law.
431
1050000
3000
gaziler için bir mahkemeydi.
17:33
And he had created it exactly because
432
1053000
2000
Ve bu mahkemeyi tam olarak o yarattı
17:35
mandatory sentencing laws
433
1055000
2000
çünkü zorunlu ceza kanunları
17:37
were taking the judgment out of judging.
434
1057000
3000
yargıyı yargı olmaktan çıkarıyordu.
17:40
No one wanted non-violent offenders --
435
1060000
3000
Kimse şiddet göstermeyen suçluların --
17:43
and especially non-violent offenders who were veterans to boot --
436
1063000
3000
ve özellikle kapı dışarı edilecek gaziler olan şiddet göstermeyen suçluların --
17:46
to be thrown into prison.
437
1066000
2000
hapse atılmasını istemez.
17:48
They wanted to do something about what we all know,
438
1068000
3000
Hepimizin hep bildiği şey hakkında bir şey yapmak istediler,
17:51
namely the revolving door of the criminal justice system.
439
1071000
3000
yani cezai adalet sisteminin kapısını tersine çevirmek.
17:54
And what the Veterans' Court did,
440
1074000
2000
Ve Gazi Mahkemesinin yaptığı
17:56
was it treated each criminal as an individual,
441
1076000
3000
her bir suçluya bir kişiymiş gibi davranmak,
17:59
tried to get inside their problems,
442
1079000
3000
sorunlarına derinden yaklaşmak,
18:02
tried to fashion responses to their crimes
443
1082000
3000
suçlarına özel cevaplar yaratmaya çalışmak
18:05
that helped them to rehabilitate themselves,
444
1085000
2000
böylece kendilerini iyileştirmelerine yardımcı olmak
18:07
and didn't forget about them once the judgment was made.
445
1087000
3000
ve bir kez yargı yerine getirildiğinde onları unutmamaktı.
18:10
Stayed with them, followed up on them,
446
1090000
3000
Onlarla kaldılar, onların takibini yaptılar,
18:13
made sure that they were sticking to whatever plan
447
1093000
2000
zorluğu aşmalarını yardım etmek için birlikte geliştirilen plan
18:15
had been jointly developed
448
1095000
2000
her ne ise ona bağlı
18:17
to get them over the hump.
449
1097000
2000
kaldıklarından emin oldular.
18:19
There are now 22 cities
450
1099000
2000
Şu anda bunun gibi
18:21
that have Veterans' Courts like this.
451
1101000
2000
Gazi Mahkemelerinin olduğu 22 şehir var.
18:23
Why has the idea spread?
452
1103000
3000
Bu fikir nasıl yayıldı?
18:26
Well, one reason is
453
1106000
2000
Peki, bir nedeni
18:28
that Judge Russell
454
1108000
2000
Yargıç Russell'in
18:30
has now seen 108 vets
455
1110000
2000
bu yılın Şubat ayından beri
18:32
in his Veterans' Court
456
1112000
2000
Gazi Mahkemesinde
18:34
as of February of this year,
457
1114000
2000
108 gaziyi görmüş olması,
18:36
and out of 108,
458
1116000
2000
ve 108 kişiden,
18:38
guess how many have gone back through
459
1118000
2000
kaçının adaletin dönen kapısından
18:40
the revolving door of justice
460
1120000
2000
hapse geri döndüğünü
18:42
into prison.
461
1122000
2000
tahmin edin.
18:44
None. None.
462
1124000
2000
Hiçbiri. Hiçbiri.
18:46
Anyone would glom onto
463
1126000
3000
Herkes bu şekilde bir
18:49
a criminal justice system
464
1129000
2000
sicili olan bir adalet sistemine
18:51
that has this kind of a record.
465
1131000
2000
ilgi duyacaktır.
18:53
So here's is a system-changer, and it seems to be catching.
466
1133000
3000
Böylece işte bir sistem-değiştiren ve bu çekici görünüyor.
18:56
There's a banker
467
1136000
2000
Kazanç getiren
18:58
who created a for-profit community bank
468
1138000
2000
bir halk bankası yaratan bir bankacı var,
19:00
that encouraged bankers -- I know this is hard to believe --
469
1140000
3000
bankacıları - biliyorum inanması zor -
19:03
encouraged bankers who worked there to do well
470
1143000
3000
bankacıları kendi düşük gelirli müşterileri için
19:06
by doing good for their low-income clients.
471
1146000
3000
iyi işler yaparak iyi çalışmaları için teşvik ediyor.
19:09
The bank helped finance the rebuilding
472
1149000
3000
Banka yok olmakta olan bir topluluğun
19:12
of what was otherwise a dying community.
473
1152000
3000
yeniden yapılanmasının finansa edilmesine yardım etti.
19:15
Though their loan recipients were high-risk by ordinary standards,
474
1155000
3000
Kredi alanların alışılmış standartlara göre yüksek risk altında olmalarına rağmen
19:18
the default rate was extremely low.
475
1158000
3000
varsayılan faiz oranı fazlasıyla düşüktü.
19:21
The bank was profitable.
476
1161000
3000
Banka kazançlıydı.
19:24
The bankers stayed with their loan recipients.
477
1164000
2000
Bankacılar kredi alanlarla birlikte kaldılar.
19:26
They didn't make loans and then sell the loans.
478
1166000
2000
Sonradan satmak için kredi yapmadılar.
19:28
They serviced the loans.
479
1168000
2000
Krediyi bir hizmet olarak sundular.
19:30
They made sure that their loan recipients
480
1170000
2000
Kredi alanların ödemelerine
19:32
were staying up with their payments.
481
1172000
3000
sadık kaldıklarından emin oldular.
19:35
Banking hasn't always been
482
1175000
3000
Bankacılık her zaman bizim şimdi
19:38
the way we read about it now in the newspapers.
483
1178000
4000
gazetelerde okuduğumuz gibi değildi.
19:42
Even Goldman Sachs
484
1182000
2000
Goldman Sachs bile
19:44
once used to serve clients,
485
1184000
3000
bir zamanlar müşterilerine hizmet ederdi,
19:47
before it turned into an institution
486
1187000
3000
sadece kendine hizmet eden
19:50
that serves only itself.
487
1190000
2000
bir kurum haline gelmeden önce.
19:52
Banking wasn't always this way,
488
1192000
2000
Bankacılık her zaman bu şekilde değildi,
19:54
and it doesn't have to be this way.
489
1194000
3000
ve bu şekilde olmak zorunda değil.
19:59
So there are examples like this in medicine --
490
1199000
3000
Bunun gibi örnekler tıpta da var -
20:02
doctors at Harvard
491
1202000
2000
Harvard'daki doktorlar
20:04
who are trying to transform medical education,
492
1204000
2000
tıp eğitimini dönüştürmeye çalışıyorlar,
20:06
so that you don't get a kind of ethical erosion
493
1206000
2000
bu şekilde bir tür etik erozyon
20:08
and loss of empathy,
494
1208000
2000
ve sempati azlığıyla
20:10
which characterizes most medical students
495
1210000
2000
ki tıbbi eğitim sürecinde olan
20:12
in the course of their medical training.
496
1212000
2000
çoğu tıp öğrencisini anlatıyor, karşılaşmayacaksınız.
20:14
And the way they do it is to give third-year medical students
497
1214000
3000
Ve bunu şu şekilde yapıyorlar, üçüncü yıl tıp öğrencilerine
20:17
patients who they follow for an entire year.
498
1217000
2000
tüm yıl boyunca takip edecekleri hastalar veriyorlar.
20:19
So the patients are not organ systems,
499
1219000
2000
Yani hastalar organ sistemleri değildir,
20:21
and they're not diseases;
500
1221000
2000
ve hastalık değildirler;
20:23
they're people, people with lives.
501
1223000
2000
insandırlar, yaşamları olan insanlardır.
20:25
And in order to be an effective doctor,
502
1225000
2000
Ve etkili bir doktor olmak için,
20:27
you need to treat people who have lives and not just disease.
503
1227000
3000
sadece hastalıkları değil yaşamları da olan insanları tedavi etmelisiniz.
20:30
In addition to which there's an enormous amount of back and forth,
504
1230000
3000
Karşılıklı olarak, bir öğrencinin bir diğeri tarafından,
20:33
mentoring of one student by another,
505
1233000
2000
tüm öğrencilerin hekimler tarafından,
20:35
of all the students by the doctors,
506
1235000
3000
danışmanlığının yapılmasına ek olarak,
20:38
and the result is a generation -- we hope -- of doctors
507
1238000
3000
ve sonuç bir hekim jenerasyonunun - umuyoruz -
20:41
who do have time for the people they treat.
508
1241000
2000
tedavi ettikleri insanlara zaman bulanlardan olması.
20:43
We'll see.
509
1243000
2000
Göreceğiz.
20:45
So there are lots of examples like this that we talk about.
510
1245000
3000
Bahsettiğimize benzer birçok örnek var.
20:48
Each of them shows that it is possible
511
1248000
2000
Her bir örnek, karakteri sağlam temellere
20:50
to build on and nurture character
512
1250000
3000
oturtabileceğinizi ve terbiye edebileceğinizi
20:53
and keep a profession
513
1253000
2000
ve bir mesleği layığıyla
20:55
true to its proper mission --
514
1255000
2000
sürdürebileceğinizi gösteriyor -
20:57
what Aristotle would have called its proper telos.
515
1257000
3000
Aristo'nun uygun telos (amaç) olarak tanımlayacağı gibi.
21:01
And Ken and I believe
516
1261000
2000
Ve Ken ve ben, aslında
21:03
that this is what practitioners actually want.
517
1263000
3000
uygulayıcıların istediğinin bu olduğuna inanıyoruz.
21:06
People want to be allowed
518
1266000
2000
İnsanlar erdemli olmak için
21:08
to be virtuous.
519
1268000
2000
izinleri olsun istiyorlar.
21:10
They want to have permission to do the right thing.
520
1270000
3000
Doğru şey yapmaları için izne sahip olmak istiyorlar.
21:13
They don't want to feel
521
1273000
2000
Her gün işten evlerine
21:15
like they need to take a shower
522
1275000
2000
geldiklerinde ahlaki suçluluk duygusunu
21:17
to get the moral grime off their bodies everyday
523
1277000
3000
üzerlerinden atmak için duş almak
21:20
when they come home from work.
524
1280000
3000
zorunda hissetmemek istiyorlar.
21:23
Aristotle thought that practical wisdom
525
1283000
2000
Aristo sağduyunun mutluluk için
21:25
was the key to happiness,
526
1285000
2000
anahtar olduğunu düşünüyordu,
21:27
and he was right.
527
1287000
3000
ve haklıydı.
21:30
There's now a lot of research being done in psychology
528
1290000
3000
Şimdi psikolojide insanları neyin mutlu ettiğine dair
21:33
on what makes people happy,
529
1293000
2000
araştırma yapılıyor,
21:35
and the two things that jump out in study after study --
530
1295000
3000
ve ardı ardına yapılan çalışmalardan ortaya çıkan -
21:38
I know this will come as a shock to all of you --
531
1298000
2000
biliyorum bu hepinize bir şok gibi gelecek --
21:40
the two things that matter most to happiness
532
1300000
3000
mutluluğa en fazla etkisi olan iki şey,
21:43
are love and work.
533
1303000
3000
sevgi ve iş.
21:46
Love: managing successfully
534
1306000
3000
Sevgi: size yakın olan insanlarla
21:49
relations with the people who are close to you
535
1309000
2000
ve bir parçası olduğumuz topluluklarla ilişkilerimizi
21:51
and with the communities of which you are a part.
536
1311000
3000
başarılı bir şekilde yönetmek.
21:54
Work: engaging in activities
537
1314000
3000
İş: anlamlı ve tatmin edici
21:57
that are meaningful and satisfying.
538
1317000
3000
çalışmaların içinde olmak.
22:00
If you have that, good close relations with other people,
539
1320000
3000
Eğer buna sahipsiniz, diğer insanlarla iyi yakın ilişkiler içinde,
22:03
work that's meaningful and fulfilling,
540
1323000
3000
anlamlı ve tatmin edici bir işte,
22:06
you don't much need anything else.
541
1326000
3000
daha fazlasına ihtiyaç duymazsınız.
22:09
Well, to love well and to work well,
542
1329000
3000
İyi sevmek ve iyi çalışmak için,
22:12
you need wisdom.
543
1332000
2000
bilgeliğe ihtiyacınız vardır.
22:14
Rules and incentives don't tell you
544
1334000
2000
Kurallar ve teşvikler nasıl iyi arkadaş
22:16
how to be a good friend, how to be a good parent,
545
1336000
3000
olunacağını, nasıl iyi ebeveyn olunacağını,
22:19
how to be a good spouse,
546
1339000
2000
nasıl iyi bir eş olunacağını ya da
22:21
or how to be a good doctor or a good lawyer
547
1341000
2000
nasıl iyi bir hekim ya da iyi bir avukat ya da
22:23
or a good teacher.
548
1343000
2000
iyi bir öğretmen olacağınızı söylemez.
22:25
Rules and incentives
549
1345000
2000
Kurallar ve teşvikler
22:27
are no substitutes for wisdom.
550
1347000
2000
bilgeliğe eşdeğer değillerdir.
22:29
Indeed, we argue,
551
1349000
2000
Aslında, ileri sürüyoruz,
22:31
there is no substitute for wisdom.
552
1351000
3000
bilgeliğin bir eşdeğeri yoktur.
22:34
And so practical wisdom
553
1354000
2000
Ve bu nedenle sağduyu
22:36
does not require
554
1356000
2000
uygulayıcılar tarafında
22:38
heroic acts of self-sacrifice
555
1358000
3000
kendini kurban eden
22:41
on the part of practitioners.
556
1361000
3000
kahramanlık hareketleri gerektirmez.
22:44
In giving us the will and the skill
557
1364000
2000
Bize doğru şey yapmak için
22:46
to do the right thing -- to do right by others --
558
1366000
3000
azmi ve yeteneği vererek - başkaları için doğru olanı -
22:49
practical wisdom also gives us
559
1369000
2000
sağduyu aynı zamanda bize
22:51
the will and the skill
560
1371000
2000
kendimiz için de doğruyu
22:53
to do right by ourselves.
561
1373000
3000
yapmak için azmi ve yeteneği verir.
22:56
Thanks.
562
1376000
2000
Teşekkürler.
22:58
(Applause)
563
1378000
3000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - PsychologistBarry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.
Why you should listen
In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.
Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.
Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.
Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.
Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work.
Barry Schwartz | Speaker | TED.com