TEDGlobal 2012
Alanna Shaikh: How I'm preparing to get Alzheimer's
Alanna Shaikh: Alzheimer için nasıl hazırlanıyorum
Filmed:
Readability: 3.8
1,629,194 views
Ebeveynlerimizden birinin Alzheimer'ı olduğu gerçeğiyle yüzleşince, çoğumuz reddetmeye çalışırız ("Benim başıma gelmeyecek") ya da bundan korunmak için aşırı önlemler almaya çalışırız. Ancak, global sağlık uzmanı ve TED Fellow Alanna Shaikh bunu farklı karşılıyor. Kendisi de Alzheimer'a yakalandığında, o ana -- eğer gelecek olursa -- hazırlanmak için üç somut adım atıyor.
Alanna Shaikh - Global health and development specialist
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family. Full bio
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'd like to talk about my dad.
0
908
1592
Babam hakkında konuşmak istiyorum.
00:18
My dad has Alzheimer's disease.
1
2500
2576
Babam Alzheimer hastası.
00:20
He started showing the symptoms about 12 years ago,
2
5076
3560
Yaklaşık 12 yıl önce belirtilerini göstermeye başladı,
00:24
and he was officially diagnosed in 2005.
3
8636
3387
Ve 2005 yılında resmen teşhis edildi.
00:27
Now he's really pretty sick. He needs help eating,
4
12023
4325
Şimdi gerçekten çok hasta. Yemek yerken ve giyinirken
00:32
he needs help getting dressed, he doesn't really know where he is
5
16348
3888
yardıma ihtiyacı oluyor, nerede olduğunu ya da zamanın ne olduğunu
00:36
or when it is, and it's been really, really hard.
6
20236
3864
bilmiyor ve her şey gerçekten de çok zor.
00:40
My dad was my hero and my mentor for most of my life,
7
24100
3512
Babam hayatımın büyük bir kısmında kahramanım ve akıl hocam oldu
00:43
and I've spent the last decade watching him disappear.
8
27612
3528
ve geçen on yıl içinde onun yokoluşunu izleyerek geçirdim.
00:47
My dad's not alone. There's about 35 million people globally living with some kind of dementia,
9
31140
8137
Babam yalnız değil. Küresel olarak bir tür unutkanlık ile yaşayan yaklaşık 35 milyon insan var
00:55
and by 2030 they're expecting that to double to 70 million.
10
39277
4649
ve 2030 yılında bu sayının iki katına çıkarak 70 milyona varması bekleniyor.
00:59
That's a lot of people.
11
43926
2150
Bu çok sayıda insan demek.
01:01
Dementia scares us. The confused faces and shaky hands of people who have dementia,
12
46076
6616
Unutkanlık bizi korkutuyor. Unutkanlığı olan insanların kafası karışmış yüzleri ve titreyin elleri,
01:08
the big numbers of people who get it, they frighten us.
13
52692
3848
bu hastalığa yakalanan sayısısnın yüksek olması, bizi korkutuyor.
01:12
And because of that fear, we tend to do one of two things:
14
56540
3745
Ve bu korku yüzünden, iki şeyden birini yapmaya yöneliyoruz:
01:16
We go into denial: "It's not me, it has nothing to do with me, it's never going to happen to me."
15
60285
5455
Reddetmeyi seçiyoruz: "Benimle alakası yok, benim başıma gelmeyecek."
01:21
Or, we decide that we're going to prevent dementia,
16
65740
3633
Ya da, bunamaktan kaçınmaya çalışıyoruz
01:25
and it will never happen to us because we're going to do everything right and it won't come and get us.
17
69373
4816
ve biz herşeyi doğru yaptığımız için başımıza gelmeyeceğine inanmak istiyoruz.
01:30
I'm looking for a third way: I'm preparing to get Alzheimer's disease.
18
74189
5751
Ben üçüncü yolu seçiyorum: Alzheimer hastası olmaya hazırlanıyorum.
01:35
Prevention is good, and I'm doing the things that you can do to prevent Alzheimer's.
19
79940
5560
Önlemek iyi bir şey ve Alzheimer'ı önlemek için yapılması gerekenleri yapıyorum.
01:41
I'm eating right, I'm exercising every day, I'm keeping my mind active,
20
85500
5320
Doğru besleniyorum, hergün egzersiz yapıyorum, aklımı aktif tutuyorum,
01:46
that's what the research says you should do.
21
90820
2904
araştırmalar bunları yapmanızı söylüyor.
01:49
But the research also shows that there's nothing that will 100 percent protect you.
22
93724
4488
Ama araştırmalar ayrıca sizi yüzde 100 koruyacak hiçbir şeyin olmadığını gösteriyor.
01:54
If the monster wants you, the monster's gonna get you.
23
98212
3512
Eğer canavar sizi istiyorsa, sonunda sizi ele geçirecek.
01:57
That's what happened with my dad.
24
101724
2440
Babamın başına gelen bu.
02:00
My dad was a bilingual college professor. His hobbies were chess, bridge and writing op-eds.
25
104164
5848
Babam iki yabancı dili olan bir üniversite profesörü. Satranç, briç ve makaleler yazmak onun hobileriydi.
02:05
(Laughter)
26
110012
3975
(Kahkahalar)
02:09
He got dementia anyway.
27
114018
2118
Ama yine de unutkanlığa yakalandı.
02:12
If the monster wants you, the monster's gonna get you.
28
116136
2437
Eğer canavar istiyorsa, sonunda sizi ele geçirir.
02:14
Especially if you're me, 'cause Alzheimer's tends to run in families.
29
118573
5760
Özellikle de benim durumumdakileri, çünkü Alzheimer ırsi bir hastalık.
02:20
So I'm preparing to get Alzheimer's disease.
30
124333
3749
Bu yüzden Alzheimer hastası olmaya hazırlanıyorum.
02:23
Based on what I've learned from taking care of my father,
31
128082
1954
Babamla ilgilenirken öğrendiklerime dayanarak
02:25
and researching what it's like to live with dementia, I'm focusing on three things in my preparation:
32
130036
5248
ve bunama hastalığıyla yaşam üzerine yaptığım araştırmalar sonucu, hazırlıklarımda üç şeye odaklanıyorum.
02:31
I'm changing what I do for fun, I'm working to build my physical strength,
33
135284
5992
Eğlence için yaptıklarımı değiştiriyorum, fiziksel olarak güçlenmek için çalışıyorum
02:37
and -- this is the hard one -- I'm trying to become a better person.
34
141276
6799
ve -- bu zor olan tarafı -- daha iyi bir insan olamaya çalışıyorum.
02:43
Let's start with the hobbies. When you get dementia, it gets harder and harder to enjoy yourself.
35
148075
5689
Hobilerle başlayalım. Bunadığınız zaman, kendinizi eğlendirmeniz zorlaşıyor.
02:49
You can't sit and have long talks with your old friends, because you don't know who they are.
36
153764
4136
Eski dostlarınızla oturup uzun sohbetler edemiyorsunuz, çünkü onların kim olduğunu bile bilmiyorsunuz.
02:53
It's confusing to watch television, and often very frightening.
37
157900
4288
Televizyon seyretmek kafa karıştırıcı oluyor ve çoğu zaman da korkutucu.
02:58
And reading is just about impossible.
38
162188
2624
Ve okumak, neredeyse imkansız.
03:00
When you care for someone with dementia, and you get training,
39
164812
3456
Bunamış biriyle ilgilenirken, alıştırma yapmış oluyorsunuz,
03:04
they train you to engage them in activities that are familiar, hands-on, open-ended.
40
168268
5504
sizi tanıdık aktivitelerin içine çekiyorlar, aktif olacağınız, ucu açık aktiviteler.
03:09
With my dad, that turned out to be letting him fill out forms.
41
173772
4512
Babam için bu aktivite form doldurmak oldu.
03:14
He was a college professor at a state school; he knows what paperwork looks like.
42
178284
5505
Bir devlet üniversitesinde profesördü; bu sayede kağıt işlerinin nasıl olduğunu çok iyi bilir.
03:19
He'll sign his name on every line, he'll check all the boxes,
43
183789
4655
Her satıra ismini yazıyor, tüm kutuları kontrol ediyor,
03:24
he'll put numbers in where he thinks there should be numbers.
44
188444
2375
gerek gördüğü yerlere numaralar yazıyor.
03:26
But it got me thinking, what would my caregivers do with me?
45
190819
3993
Ve bu, benim bakıcılarımın benimle ne yapacaklarını düşünmeme neden oldu.
03:30
I'm my father's daughter. I read, I write, I think about global health a lot.
46
194812
5496
Ben babamın kızıyım. Okurum, yazarım, dünya sağlığıyla ilgili endişelenirim.
03:36
Would they give me academic journals so I could scribble in the margins?
47
200308
4256
Acaba kenarlarına yazıp çizmem için bana akademik yayınlar verecekler mi?
03:40
Would they give me charts and graphs that I could color?
48
204564
3104
Boyayabilmem için grafik ve çizelgeler temin edecekler mi?
03:43
So I've been trying to learn to do things that are hands-on.
49
207668
4200
Bu yüzden uygulamalı şeyleri yapmayı öğrenmeye çalışıyorum.
03:47
I've always liked to draw, so I'm doing it more even though I'm really very bad at it.
50
211868
5306
Çizmeyi hep sevmişimdir, bu yüzden çok başarısız olsam da sık sık yapmaya çalışıyorum.
03:53
I am learning some basic origami. I can make a really great box.
51
217174
5622
Basit origami figürlerini yapmayı öğreniyorum. Gerçekten harika bir kutu yapabilirim.
03:58
(Laughter)
52
222796
2147
(Gülüşmeler)
04:00
And I'm teaching myself to knit, which so far I can knit a blob.
53
224943
7082
Ve örgü örmeyi öğreniyorum, şimdiye kadar bir daire örebildim.
04:07
But, you know, it doesn't matter if I'm actually good at it. What matters is that my hands know how to do it.
54
232025
4643
Ama bilirsiniz, önemli olan o işte iyi olmanız değil. Önemli olan, ellerimin bu işi yapmayı bilmesi.
04:12
Because the more things that are familiar, the more things my hands know how to do,
55
236668
3489
Çünkü ne kadar şeye alıştırırsam, ellerim o kadar çok şey yapabilir.
04:16
the more things that I can be happy and busy doing when my brain's not running the show anymore.
56
240157
4993
Ve beynim gösteriye devam etmeyi bıraktığında oyalanarak mutlu olabileceğim o kadar çok aktivitem olur.
04:21
They say that people who are engaged in activities are happier,
57
245150
4610
Bir şeylerle meşgul olan insanların daha mutlu olduğu söylenir,
04:25
easier for their caregivers to look after, and it may even slow the progress of the disease.
58
249760
4892
bakıcılarının ilgilenmesi daha kolay olur ve hastalık sürecini yavaşlatabilir.
04:30
That all seems like win to me.
59
254652
2512
Benim için hiç yoktan iyi.
04:33
I want to be as happy as I can for as long as I can.
60
257164
3023
Olabildiğim sürece mutlu kalmak istiyorum.
04:36
A lot of people don't know that Alzheimer's actually has physical symptoms,
61
260187
4521
Çoğu insan Alzheimer'ın zihinsel olduğu kadar
04:40
as well as cognitive symptoms. You lose your sense of balance,
62
264708
4274
fiziksel semptomları da olduğunu bilmiyor. Denge duygunuz kaybediyorsunuz,
04:44
you get muscle tremors, and that tends to lead people to being less and less mobile.
63
268982
5557
kas titremeleri başlıyor ve bu insanların gittikçe daha az hareket etmesine neden oluyor.
04:50
They get scared to walk around. They get scared to move.
64
274539
2585
Etrafta yürümekten korkar oluyorlar. Hareket etmekten korkuyorlar.
04:53
So I'm doing activities that will build my sense of balance.
65
277124
3440
Bu yüzden ben denge duyularımı güçlendirecek aktiviteler yapıyorum.
04:56
I'm doing yoga and tai chi to improve my balance, so that when I start to lose it,
66
280564
4661
Yoga ve tai chi yapıyorum, bu sayede dengemi kaybetmeye başladığımda,
05:01
I'll still be able to be mobile.
67
285225
1982
hala hareket edebiliyor olacağım.
05:03
I'm doing weight-bearing exercise, so that I have the muscle strength
68
287207
3942
Ağırlık çalışıyorum, bu sayede kaslarım güçlenecek
05:07
so that when I start to wither, I have more time that I can still move around.
69
291149
4129
ve hastalık başladığında etrafta hareket etmem için daha fazla vaktim olacak.
05:11
Finally, the third thing. I'm trying to become a better person.
70
295278
5601
Ve üçüncü şey. Daha iyi bir insan olmaya çalışıyorum.
05:16
My dad was kind and loving before he had Alzheimer's, and he's kind and loving now.
71
300879
4767
Babam Alzheimer'dan önce kibar ve şefkatli biriydi, ve şimdi de öyle.
05:21
I've seen him lose his intellect, his sense of humor, his language skills,
72
305646
4880
Zekasını kaybettiğini gördüm, espri anlayışını, dil yeteneklerini,
05:26
but I've also seen this: He loves me, he loves my sons,
73
310526
4480
ama şunu da gördüm: beni seviyor, çocuklarımı seviyor,
05:30
he loves my brother and my mom and his caregivers.
74
315006
3711
kardeşimi, annemi ve bakıcılarını seviyor.
05:34
And that love makes us want to be around him, even now.
75
318717
4705
Ve bu sevgisi onun etrafında olmamızı sağlıyor, şimdi bile.
05:39
even when it's so hard.
76
323422
1384
Her şey bu kadar zorken bile.
05:40
When you take away everything that he ever learned in this world,
77
324806
3303
Bu dünyada öğrendiği her şeyi alıp götürdüğünüzde,
05:44
his naked heart still shines.
78
328109
2289
çıplak kalan kalbi hala parlıyor.
05:46
I was never as kind as my dad, and I was never as loving.
79
330398
3919
Asla babam kadar nazik olmadım ve asla şefkatli değildim.
05:50
And what I need now is to learn to be like that.
80
334317
3048
Ve şimdi öğrenmem gereken şeyler bunlar.
05:53
I need a heart so pure that if it's stripped bare by dementia, it will survive.
81
337365
5473
Kalbim o kadar saf olmalı ki, bunaklık herşeyi sildiğinde hala yaşayabilmeli.
05:58
I don't want to get Alzheimer's disease.
82
342838
2519
Alzheimer'a yakalanmak istemiyorum.
06:01
What I want is a cure in the next 20 years, soon enough to protect me.
83
345357
3864
Beni kurtarmaya yetecek kadar kısa bi süre içinde, 20 yılda, bunun tedavisinin bulunmasını istiyorum.
06:05
But if it comes for me, I'm going to be ready.
84
349221
3450
Ama gelip beni aldığında, yine de hazır olacağım.
06:08
Thank you.
85
352671
1750
Teşekkürler.
06:10
(Applause)
86
354421
8920
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Alanna Shaikh - Global health and development specialistGlobal development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family.
Why you should listen
TED Fellow Alanna Shaikh is a global health and development specilist with a vendetta against jargon. On her blog, Blood and Milk, she aims to make global development issues both accessible and understandable. In her TED Book, What's Killing Us, she explains the biggest challenges in global wellness -- from HIV/AIDS to the diminishing effectiveness of antibiotics -- in a way that anyone can understand. Earlier this year, she co-founded AidSource, a social network for aid workers. She is also the co-founder of the group SMART Aid, which educates donors and start-up projects about international aid.
Alanna Shaikh is especially interested in Alzheimer's, as she has watched her father deteriorate from the disease over the past 12 years. But she says the experience has not sent her into denial—she plans to be prepared for the genetically transmitted disease, should it ever arrive.
Alanna Shaikh | Speaker | TED.com