TEDGlobal 2012
Alanna Shaikh: How I'm preparing to get Alzheimer's
Алана Шаик (Alanna Shaikh): Како се подготвувам да добијам Алцхајмерова болест
Filmed:
Readability: 3.8
1,629,194 views
Кога сме соочени со родител кој има Алцхајмерова болест, повеќето од нас реагираат со негирање ("нема мене да ми се случи") или со екстремни напори за превенција. Но, експертот за глобално здравство и TED-ов соработник Алана Шаик, го гледа тоа поинаку. Таа превзема три конкретни чекори за да се подготви за тој момент -- доколку дојде до тоа-- кога таа ќе добие Алцхајмерова болест.
Alanna Shaikh - Global health and development specialist
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family. Full bio
Global development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'd like to talk about my dad.
0
908
1592
Сакам да ви раскажам за татко ми.
00:18
My dad has Alzheimer's disease.
1
2500
2576
Татко ми има Алцхајмерова болест.
00:20
He started showing the symptoms about 12 years ago,
2
5076
3560
Почна да покажува симптоми пред околу 12 години,
00:24
and he was officially diagnosed in 2005.
3
8636
3387
а официјално дијагноза му беше поставена во 2005.
00:27
Now he's really pretty sick. He needs help eating,
4
12023
4325
Сега е прилично болен. Му треба помош при јадење,
00:32
he needs help getting dressed, he doesn't really know where he is
5
16348
3888
му треба помош за да се облече, не знае каде е
00:36
or when it is, and it's been really, really hard.
6
20236
3864
или кога е, и ова е многу, многу тешко.
00:40
My dad was my hero and my mentor for most of my life,
7
24100
3512
Татко ми беше мој херој и мој ментор во поголемиот дел од мојот живот,
00:43
and I've spent the last decade watching him disappear.
8
27612
3528
а минатава декада ја поминав гледајќи го како исчезнува.
00:47
My dad's not alone. There's about 35 million people globally living with some kind of dementia,
9
31140
8137
Татко ми не е единствен. Има околу 35 милиони луѓе во светот што живеат со некаков вид на деменција,
00:55
and by 2030 they're expecting that to double to 70 million.
10
39277
4649
а до 2030 се очекува таа бројка да се дуплира на 70 милиони.
00:59
That's a lot of people.
11
43926
2150
Тоа се многу луѓе.
01:01
Dementia scares us. The confused faces and shaky hands of people who have dementia,
12
46076
6616
Деменцијата нè плаши. Збунетите лица и тресењето на рацете кај луѓето со деменција,
01:08
the big numbers of people who get it, they frighten us.
13
52692
3848
големиот број на луѓе што заболуваат, тоа нè плаши.
01:12
And because of that fear, we tend to do one of two things:
14
56540
3745
И поради тој страв, склони сме да направиме една од две работи:
01:16
We go into denial: "It's not me, it has nothing to do with me, it's never going to happen to me."
15
60285
5455
Негираме: "Не сум јас, нема никаква врска со мене, никогаш нема мене да ми се случи."
01:21
Or, we decide that we're going to prevent dementia,
16
65740
3633
Или, одлучуваме дека ќе ја спречиме деменцијата,
01:25
and it will never happen to us because we're going to do everything right and it won't come and get us.
17
69373
4816
и никогаш нема нас да ни се случи, затоа што сè ќе направиме како што треба и нема да нè фати.
01:30
I'm looking for a third way: I'm preparing to get Alzheimer's disease.
18
74189
5751
Јас барам трет начин: јас се спремам да добијам Алцхајмерова болест.
01:35
Prevention is good, and I'm doing the things that you can do to prevent Alzheimer's.
19
79940
5560
Превенцијата е добра, и јас правам сè за да ја спречам Алцхајмеровата болест.
01:41
I'm eating right, I'm exercising every day, I'm keeping my mind active,
20
85500
5320
Правилно се хранам, вежбам секојдневно, го одржувам умот активен,
01:46
that's what the research says you should do.
21
90820
2904
истражувањето кажува дека тоа треба да го правите.
01:49
But the research also shows that there's nothing that will 100 percent protect you.
22
93724
4488
Но истражувањето исто така покажува дека не постои 100 процентна заштита.
01:54
If the monster wants you, the monster's gonna get you.
23
98212
3512
Ако чудовиштето ве сака, чудовиштето ќе ве фати.
01:57
That's what happened with my dad.
24
101724
2440
Тоа му се случи на татко ми.
02:00
My dad was a bilingual college professor. His hobbies were chess, bridge and writing op-eds.
25
104164
5848
Татко ми беше двојазичен професор на колеџ. Хоби му беа шах, бриџ и пишување колумни.
02:05
(Laughter)
26
110012
3975
(Смеа)
02:09
He got dementia anyway.
27
114018
2118
И покрај тоа, сепак тој доби деменција.
02:12
If the monster wants you, the monster's gonna get you.
28
116136
2437
Ако чудовиштето ве сака, чудовиштето ќе ве фати.
02:14
Especially if you're me, 'cause Alzheimer's tends to run in families.
29
118573
5760
Посебно ако сте како мене, затоа што Алцхајмеровата болест е наследна.
02:20
So I'm preparing to get Alzheimer's disease.
30
124333
3749
Така да се спремам да добијам Алцхајмерова болест.
02:23
Based on what I've learned from taking care of my father,
31
128082
1954
Од она што го научив додека се грижев за татко ми,
02:25
and researching what it's like to live with dementia, I'm focusing on three things in my preparation:
32
130036
5248
и од она што го истражив за тоа како е да се живее со деменција, се фокусирам на три нешта во мојата подготовка:
02:31
I'm changing what I do for fun, I'm working to build my physical strength,
33
135284
5992
Го менувам она што го правам за забава, се трудам да ја зајакнам мојата физичка сила
02:37
and -- this is the hard one -- I'm trying to become a better person.
34
141276
6799
и -- ова е тешкиот дел -- се трудам да станам подобра личност.
02:43
Let's start with the hobbies. When you get dementia, it gets harder and harder to enjoy yourself.
35
148075
5689
Да започнеме со хобијата. Кога ќе добиете деменција, станува се потешко и потешко да уживате.
02:49
You can't sit and have long talks with your old friends, because you don't know who they are.
36
153764
4136
Не можете да седнете и да муабетите со старите пријатели, бидејќи не знаете кои се тие.
02:53
It's confusing to watch television, and often very frightening.
37
157900
4288
Збунувачки е да гледате телевизија, и често е застрашувачки.
02:58
And reading is just about impossible.
38
162188
2624
А читањето е невозможно.
03:00
When you care for someone with dementia, and you get training,
39
164812
3456
Кога се грижите за некого со деменција, и кога ќе добиете обука,
03:04
they train you to engage them in activities that are familiar, hands-on, open-ended.
40
168268
5504
ве обучуваат да ги ангажирате со активности кои им се познати, практични, отворени.
03:09
With my dad, that turned out to be letting him fill out forms.
41
173772
4512
Со татко ми тоа беше пополнување формулари.
03:14
He was a college professor at a state school; he knows what paperwork looks like.
42
178284
5505
Тој беше професор на државен универзитет; па оттука, знаеше што е документација.
03:19
He'll sign his name on every line, he'll check all the boxes,
43
183789
4655
Ќе се потпишеше на секоја линија, ќе ја штиклираше секоја коцка,
03:24
he'll put numbers in where he thinks there should be numbers.
44
188444
2375
ќе ставеше бројки таму каде што мислеше дека треба да има бројки.
03:26
But it got me thinking, what would my caregivers do with me?
45
190819
3993
Но, тоа ме натера да размислам, што ќе прават со мене моите негуватели?
03:30
I'm my father's daughter. I read, I write, I think about global health a lot.
46
194812
5496
Јас сум ќерка на татко ми. Читам, пишувам, многу размислувам за глобалното здравство.
03:36
Would they give me academic journals so I could scribble in the margins?
47
200308
4256
Ќе ми дадат ли академски списанија за да чкртам на маргините?
03:40
Would they give me charts and graphs that I could color?
48
204564
3104
Ќе ми дадат ли табели и графикони за да бојам?
03:43
So I've been trying to learn to do things that are hands-on.
49
207668
4200
Затоа се трудам да научам практични работи.
03:47
I've always liked to draw, so I'm doing it more even though I'm really very bad at it.
50
211868
5306
Отсекогаш сум сакала да цртам, па го правам тоа повеќе иако навистина не ме бива.
03:53
I am learning some basic origami. I can make a really great box.
51
217174
5622
Учам некои основни оригами. Можам да направам одлична кутија.
03:58
(Laughter)
52
222796
2147
(Смеа)
04:00
And I'm teaching myself to knit, which so far I can knit a blob.
53
224943
7082
И се учам да плетам, за сега можам да сплетам дамка.
04:07
But, you know, it doesn't matter if I'm actually good at it. What matters is that my hands know how to do it.
54
232025
4643
Но, знаете, не е битно колку ме бива. Битно е тоа што моите раце знаат како се прави.
04:12
Because the more things that are familiar, the more things my hands know how to do,
55
236668
3489
Бидејќи колку повеќе работи ми се познати, колку повеќе има работи кои моите раце знаат да ги прават,
04:16
the more things that I can be happy and busy doing when my brain's not running the show anymore.
56
240157
4993
ќе има повеќе работи кои ќе ме развеселуваат и ќе ме држат зафатена кога мојот ум веќе нема да биде главен.
04:21
They say that people who are engaged in activities are happier,
57
245150
4610
Велат дека луѓето кои се зафатени се посреќни,
04:25
easier for their caregivers to look after, and it may even slow the progress of the disease.
58
249760
4892
полесно е за негувателите да се грижат за нив, а тоа дури може и да го успори развојот на болеста.
04:30
That all seems like win to me.
59
254652
2512
Тоа мене ми личи на победа
04:33
I want to be as happy as I can for as long as I can.
60
257164
3023
Сакам да сум среќна што е можно подолго.
04:36
A lot of people don't know that Alzheimer's actually has physical symptoms,
61
260187
4521
Многу луѓе не знаат дека Алцхајмеровата болест всушност има физички симптоми ,
04:40
as well as cognitive symptoms. You lose your sense of balance,
62
264708
4274
како и когнитивни симптоми. Го губите осетот за равнотежа,
04:44
you get muscle tremors, and that tends to lead people to being less and less mobile.
63
268982
5557
добивате мускулни тремори, и поради тоа луѓето стануваат се помалку подвижни.
04:50
They get scared to walk around. They get scared to move.
64
274539
2585
Се плашат да одат. Се плашат да се движат.
04:53
So I'm doing activities that will build my sense of balance.
65
277124
3440
Затоа правам вежби кои ќе ја подобрат мојата равнотежа.
04:56
I'm doing yoga and tai chi to improve my balance, so that when I start to lose it,
66
280564
4661
Вежбам јога и таи чи да ја подобрам равнотежата, па кога ќе почнам да ја губам,
05:01
I'll still be able to be mobile.
67
285225
1982
сè уште ќе можам да се движам.
05:03
I'm doing weight-bearing exercise, so that I have the muscle strength
68
287207
3942
Вежбам со тегови, за да имам мускулна сила
05:07
so that when I start to wither, I have more time that I can still move around.
69
291149
4129
па кога ќе почнам да венеам, ќе имам повеќе време да се движам наоколу.
05:11
Finally, the third thing. I'm trying to become a better person.
70
295278
5601
И конечно, третото нешто. Се обидувам да станам подобра личност.
05:16
My dad was kind and loving before he had Alzheimer's, and he's kind and loving now.
71
300879
4767
Татко ми беше љубезен и полн со љубов пред да заболи од Алцхајмер, а љубезен è и полн со љубов и сега.
05:21
I've seen him lose his intellect, his sense of humor, his language skills,
72
305646
4880
Го гледав како го губи интелектот, смислата за хумор, јазичните способности,
05:26
but I've also seen this: He loves me, he loves my sons,
73
310526
4480
но го видов и ова - Ме сака, ги сака моите синови,
05:30
he loves my brother and my mom and his caregivers.
74
315006
3711
го сака брат ми и мајка ми и негователите.
05:34
And that love makes us want to be around him, even now.
75
318717
4705
А таа љубов нè тера да бидеме близу до него, дури и сега.
05:39
even when it's so hard.
76
323422
1384
дури и кога е многу тешко.
05:40
When you take away everything that he ever learned in this world,
77
324806
3303
Кога ќе одземете сè што тој научил во овој свет,
05:44
his naked heart still shines.
78
328109
2289
неговото голо срце сеуште блеска.
05:46
I was never as kind as my dad, and I was never as loving.
79
330398
3919
Јас никогаш не сум била љубезна како татко ми, и никогаш не сум била толку полна со љубов.
05:50
And what I need now is to learn to be like that.
80
334317
3048
И сега треба да научам како да бидам таква.
05:53
I need a heart so pure that if it's stripped bare by dementia, it will survive.
81
337365
5473
Ми треба срце толку чисто што ако е соголено од деменција пак да преживее.
05:58
I don't want to get Alzheimer's disease.
82
342838
2519
Не сакам да добијам Алцхајмерова болест.
06:01
What I want is a cure in the next 20 years, soon enough to protect me.
83
345357
3864
Тоа што сакам е лек во следниве 20 години, доволно брзо за да ме заштити.
06:05
But if it comes for me, I'm going to be ready.
84
349221
3450
Но ако дојде по мене, јас ќе бидам спремна.
06:08
Thank you.
85
352671
1750
Ви благодарам.
06:10
(Applause)
86
354421
8920
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Alanna Shaikh - Global health and development specialistGlobal development expert Alanna Shaikh takes on the toughest of health issues—from the ones affecting the globe at large to the ones hurting her own family.
Why you should listen
TED Fellow Alanna Shaikh is a global health and development specilist with a vendetta against jargon. On her blog, Blood and Milk, she aims to make global development issues both accessible and understandable. In her TED Book, What's Killing Us, she explains the biggest challenges in global wellness -- from HIV/AIDS to the diminishing effectiveness of antibiotics -- in a way that anyone can understand. Earlier this year, she co-founded AidSource, a social network for aid workers. She is also the co-founder of the group SMART Aid, which educates donors and start-up projects about international aid.
Alanna Shaikh is especially interested in Alzheimer's, as she has watched her father deteriorate from the disease over the past 12 years. But she says the experience has not sent her into denial—she plans to be prepared for the genetically transmitted disease, should it ever arrive.
Alanna Shaikh | Speaker | TED.com