ABOUT THE SPEAKER
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com
TED-Ed

Chris Anderson (TED): Questions no one knows the answers to

Filmed:
17,835,841 views

In a new TED-Ed series designed to catalyze curiosity, TED Curator Chris Anderson shares his obsession with questions that no one (yet) knows the answers to. A short intro leads into two questions: Why can't we see evidence of alien life? on.ted.com/AlienLife and How many universes are there? on.ted.com/HowMany ... Find more TED-Ed videos on our new YouTube channel: youtube.com/TEDEd.
- TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
On a typicalđiển hình day at schooltrường học,
0
15448
2675
Thường ngày ở trường học,
vô số thời gian được dành ra
để học đáp án cho các câu trả lời,
00:18
endlessbất tận hoursgiờ are spentđã bỏ ra learninghọc tập
the answerscâu trả lời to questionscâu hỏi,
1
18147
4584
nhưng bây giờ,
chúng ta sẽ làm điều ngược lại.
00:22
but right now, we'lltốt do the oppositeđối diện.
2
22755
2296
Chúng ta sẽ xem những câu hỏi
mà bạn không thể biết câu trả lời
00:26
We're going to focustiêu điểm on questionscâu hỏi
where you can't learnhọc hỏi the answerscâu trả lời
3
26384
3143
bởi vì chúng không có đáp án.
00:29
because they're unknownkhông rõ.
4
29551
1425
00:31
I used to puzzlecâu đố about a lot of things
as a boycon trai, for examplethí dụ:
5
31320
5318
Khi còn là một cậu bé,
tôi từng thắc mắc rất nhiều thứ như:
Một con chó sẽ có cảm giác như thế nào?
00:36
What would it feel like to be a dogchó?
6
36662
2415
Cá có biết đau không?
00:39
Do fish feel painđau đớn?
7
39101
1875
00:41
How about insectscôn trùng?
8
41412
1450
Thế còn côn trùng thì sao?
Big Bang có phải chỉ là một vụ tai nạn?
00:43
Was the BigLớn BangBang just an accidentTai nạn?
9
43784
2864
Và Chúa có thật không?
00:47
And is there a God?
10
47607
1369
00:49
And if so, how are we so sure
that it's a He and not a She?
11
49000
4533
Nếu có, làm sao biết chắc rằng
Chúa là một ông mà không phải một bà?
00:53
Why do so manynhiều innocentvô tội people
and animalsđộng vật sufferđau khổ terriblekhủng khiếp things?
12
53557
3185
Tại sao nhiều người và con vật vô tội
phải chịu đựng những bất hạnh?
Thực sự có một kế hoạch cho cuộc đời tôi ư?
00:57
Is there really a plankế hoạch for my life?
13
57544
1920
Có phải tương lai vẫn chưa được viết
01:00
Is the futureTương lai yetchưa to be writtenbằng văn bản,
14
60596
1751
hay nó đã sẵn có
mà ta không nhìn thấy được?
01:02
or is it alreadyđã writtenbằng văn bản
and we just can't see it?
15
62371
3393
Vậy tôi có quyền tự quyết định không?
Ý tôi là tôi là ai vậy?
01:05
But then, do I have freemiễn phí will?
I mean, who am I anywaydù sao?
16
65788
2944
Tôi là một cái máy sinh học ư?
01:08
Am I just a biologicalsinh học machinemáy móc?
17
68756
1524
01:11
But then, why am I consciouscó ý thức?
What is consciousnessý thức?
18
71371
3285
Thế tại sao tôi có ý thức?
Ý thức là gì?
Robot rồi sẽ có ý thức không?
01:15
Will robotsrobot becometrở nên consciouscó ý thức one day?
19
75768
1937
Ý tôi là, tôi cho rằng một ngày nào đó
01:19
I mean, I kindloại of assumedgiả định that some day
20
79291
2406
01:21
I would be told the answerscâu trả lời
to all these questionscâu hỏi.
21
81721
2656
tôi sẽ được biết tất cả đáp án
cho những câu đó.
Ai đó phải biết chứ, đúng không?
01:25
SomeoneAi đó mustphải know, right?
22
85557
1844
01:28
GuessĐoán what? No one knowsbiết.
23
88517
2309
Bạn đoán đi? Chẳng ai biết đâu.
01:32
MostHầu hết of those questionscâu hỏi
puzzlecâu đố me more now than ever.
24
92167
3593
Hầu hết những câu hỏi đó giờ đây
làm tôi tò mò hơn bao giờ hết.
Nhưng nghiên cứu sâu về nó thì thật thú vị
01:35
But divingLặn into them is excitingthú vị
25
95784
2503
vì nó sẽ mang bạn đến
ngưỡng cửa của tri thức,
01:38
because it takes you
to the edgecạnh of knowledgehiểu biết,
26
98311
2283
bạn sẽ không biết được
mình sẽ tìm thấy gì ở đó đâu.
01:40
and you never know what you'llbạn sẽ find there.
27
100618
2000
Có 2 câu hỏi mà
chưa ai trên trái đất này trả lời được.
01:43
So, two questionscâu hỏi that no one
on EarthTrái đất knowsbiết the answercâu trả lời to.
28
103921
5576
(Âm nhạc)
01:50
(MusicÂm nhạc)
29
110704
1685
[Có bao nhiêu vũ trụ?]
01:52
[How manynhiều universesvũ trụ are there?]
30
112413
3699
Thỉnh thoảng,
khi tôi trên một chuyến bay dài
01:57
SometimesĐôi khi when I'm on a long planemáy bay flightchuyến bay,
31
117812
2164
02:00
I gazechiêm ngưỡng out at all those
mountainsnúi and desertssa mạc
32
120000
2868
tôi đưa mắt nhìn ra cảnh núi non và sa mạc
và cố đoán xem
trái đất bao la như thế nào.
02:02
and try to get my headcái đầu
around how vastrộng lớn our EarthTrái đất is.
33
122892
2702
02:06
And then I remembernhớ lại
that there's an objectvật we see everymỗi day
34
126608
2762
Rồi tôi nhớ rằng
có một thứ chúng ta nhìn thấy mỗi ngày
có thể chứa vừa
một triệu Trái đất bên trong:
02:09
that would literallynghĩa đen fitPhù hợp
one milliontriệu EarthsTrái đất insidephía trong it:
35
129394
3598
02:13
the SunSun.
36
133016
1016
Mặt trời.
Nó dường như rất to.
02:14
It seemsdường như impossiblyimpossibly biglớn.
37
134056
1610
Nhưng trong vũ trụ bao la,
Mặt Trời chỉ như một chiếc đinh ghim,
02:15
But in the great schemekế hoạch
of things, it's a pinprickngây,
38
135690
3460
một trong khoảng 400 tỉ ngôi sao
trong dải ngân hà,
02:19
one of about 400 billiontỷ starssao
in the MilkySữa Way galaxyThiên hà,
39
139174
3944
mà bạn nhìn thấy vào những đêm quang đãng
02:23
which you can see on a cleartrong sáng night
40
143142
2052
như một màn sương trắng nhạt
trên bầu trời.
02:25
as a palenhợt nhạt whitetrắng mistsương mù
stretchedkéo dài acrossbăng qua the skybầu trời.
41
145218
2143
Và nó còn tệ hơn nữa.
02:28
And it getsđược worsetệ hơn.
42
148511
1099
Có khoảng 100 tỉ thiên hà được phát hiện
bằng kính thiên văn.
02:29
There are maybe 100 billiontỷ galaxiesthiên hà
detectablephát hiện by our telescopeskính thiên văn.
43
149634
3285
02:33
So if eachmỗi starngôi sao was the sizekích thước
of a singleĐộc thân grainngũ cốc of sandCát,
44
153758
4279
Nếu mỗi ngôi sao
có kích thước chỉ bằng một hạt cát
thì số ngôi sao trong dải ngân hà
02:38
just the MilkySữa Way has enoughđủ starssao
45
158061
2000
đủ để lấp đầy một bãi biển
với diện tích là 30x30 foot
02:40
to filllấp đầy a 30-foot-chân by 30-foot-chân
stretchcăng ra of beachbờ biển
46
160085
2658
02:42
threesố ba feetđôi chân deepsâu with sandCát.
47
162767
1841
và sâu ba feet với đầy cát.
02:45
And the entiretoàn bộ EarthTrái đất
doesn't have enoughđủ beachesbãi biển
48
165903
2702
Và cả Trái đất này sẽ không có đủ bãi biển
để tượng trưng cho những ngôi sao
trong cả vũ trụ này.
02:48
to representđại diện the starssao
in the overalltổng thể universevũ trụ.
49
168629
2610
Một bãi biển lớn như vậy
sẽ chạy dài đến cả hàng trăm triệu dặm.
02:51
SuchNhư vậy a beachbờ biển would continuetiếp tục for literallynghĩa đen
hundredshàng trăm of millionshàng triệu of milesdặm.
50
171263
3551
Ôi ngài Stephen Hawking ơi,
chừng đó là rât rất nhiều ngôi sao.
02:55
HolyThánh StephenStephen HawkingHawking,
that is a lot of starssao.
51
175791
3185
02:59
But he and other physicistsnhà vật lý
now believe in a realitythực tế
52
179968
2924
nhưng bây giờ ông và các nhà vật lí khác
tin rằng thực tế
03:02
that is unimaginablyunimaginably biggerlớn hơn still.
53
182916
2183
nó còn lớn hơn vậy nữa.
03:06
I mean, first of all,
the 100 billiontỷ galaxiesthiên hà
54
186002
2182
Theo tôi, trước hết thì 100 triệu thiên hà
03:08
withinbên trong rangephạm vi of our telescopeskính thiên văn
55
188208
1508
trong phạm vi kính thiên văn
có lẽ chỉ là một phần rất nhỏ.
03:09
are probablycó lẽ a minusculeminuscule
fractionphân số of the totaltoàn bộ.
56
189740
2589
03:12
SpaceSpace itselfchinh no is expandingmở rộng
at an acceleratingtăng tốc pacetốc độ.
57
192353
4002
Bản thân không gian đang được mở rộng
với tốc độ tăng rất nhanh.
03:16
The vastrộng lớn majorityđa số of the galaxiesthiên hà
58
196379
2379
Đại đa số các thiên hà
xa đến nỗi ánh sáng từ chúng
không bao giờ đến được chỗ chúng ta.
03:18
are separatingtách ra from us so fastNhanh
that lightánh sáng from them mayTháng Năm never reachchạm tới us.
59
198782
3607
Tuy nhiên, thực tại trên Trái Đất
03:23
Still, our physicalvật lý realitythực tế here on EarthTrái đất
60
203257
2724
03:26
is intimatelymật thiết connectedkết nối
to those distantxa xôi, invisiblevô hình galaxiesthiên hà.
61
206005
3932
liên quan mật thiết với khoảng cách
của những thiên hà vô hình đó.
03:29
We can think of them
as partphần of our universevũ trụ.
62
209961
2195
Chúng như là một phần của vũ trụ này.
03:32
They make up a singleĐộc thân, giantkhổng lồ edificenhà thờ
63
212744
2232
Chúng tạo nên
một công trình đồ sộ duy nhất
03:35
obeyingtuân theo the sametương tự physicalvật lý lawspháp luật
and all madethực hiện from the sametương tự typesloại of atomsnguyên tử,
64
215000
3460
tuân theo định luật vật lí giống nhau
và đều tạo thành từ các nguyên tử,
electron, proton, quark, neutrino
giống nhau; thứ tạo nên bạn và tôi.
03:38
electronsđiện tử, protonsproton, quarksquark, neutrinosneutrino,
that make up you and me.
65
218484
3537
Tuy nhiên, những thuyết vật lí gần đây
bao gồm cả lý thuyết dây,
03:42
HoweverTuy nhiên, recentgần đây theorieslý thuyết in physicsvật lý,
includingkể cả one calledgọi là stringchuỗi theorylý thuyết,
66
222690
4279
cho chúng ta biết rằng có thể có
vô số các thiên hà khác
03:46
are now tellingnói us there could be
countlessvô số other universesvũ trụ
67
226993
2983
03:50
builtđược xây dựng on differentkhác nhau typesloại of particlescác hạt,
68
230000
1976
được xây dựng bởi các loại hạt khác
03:52
with differentkhác nhau propertiestính chất,
obeyingtuân theo differentkhác nhau lawspháp luật.
69
232000
2381
với những đặc tính
tuân theo những quy luật khác.
03:54
MostHầu hết of these universesvũ trụ
could never supportủng hộ life,
70
234928
2508
Hầu hết các vũ trụ này đều
không có sự sống,
03:57
and mightcó thể flashđèn flash in and out
of existencesự tồn tại in a nanosecondnanosecond.
71
237460
2976
chúng có thể xuất hiện và biến mất
trong một nano giây.
04:01
But nonethelessdù sao, combinedkết hợp,
they make up a vastrộng lớn multiverseđa vũ trụ
72
241085
3475
Nhưng nếu liên kết lại thì
chúng sẽ tạo nên một đa vũ trụ bao la
gồm những vũ trụ có thể
tồn tại tới 11 chiều,
04:04
of possiblekhả thi universesvũ trụ
in up to 11 dimensionskích thước,
73
244584
3038
04:07
featuringcó tính năng wonderskỳ quan
beyondvượt ra ngoài our wildesthoang dã imaginationtrí tưởng tượng.
74
247646
3734
bao gồm những điều kì diệu
vượt quá sức tưởng tưởng của chúng ta.
04:12
The leadingdẫn đầu versionphiên bản of stringchuỗi theorylý thuyết
predictsdự đoán a multiverseđa vũ trụ
75
252206
2873
Phiên bản quan trọng của lí thuyết dây
dự đoán một đa vũ trụ
tạo nên bởi 10 đến 500 vũ trụ.
04:15
madethực hiện up of 10 to the 500 universesvũ trụ.
76
255103
1873
04:17
That's a one followedtheo sau by 500 zerosZero,
77
257000
3869
Đó là số 1 theo sau bởi 500 số 0,
một con số lớn đến nỗi mà nếu mỗi phân tử
04:20
a numbercon số so vastrộng lớn that if everymỗi atomnguyên tử
78
260892
2402
04:23
in our observablecó thể quan sát được universevũ trụ
had its ownsở hữu universevũ trụ,
79
263318
4106
chúng tôi quan sát được trong vũ trụ
có vũ trụ riêng của nó,
và tất cả phân tử
trong những vũ trụ đó đều có
04:27
and all of the atomsnguyên tử
in all those universesvũ trụ eachmỗi had
80
267448
2429
04:29
theirhọ ownsở hữu universevũ trụ,
81
269901
1983
vũ trụ riêng của nó,
04:32
and you repeatedlặp đi lặp lại that for two more cycleschu kỳ,
82
272000
2322
lặp lại điều đó thêm hai lần nữa
04:34
you'dbạn muốn still be at a tinynhỏ bé
fractionphân số of the totaltoàn bộ,
83
274346
3401
nó là phần rất rất nhỏ bé,
04:37
namelycụ thể là, one trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ
trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ
84
277771
3477
như là một phần một nghìn tỉ nghìn tỉ
nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ
04:41
trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ
trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionnghìn tỉ trillionthtrillionth.
85
281272
4736
nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ
nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ.
04:46
(LaughterTiếng cười)
86
286421
1313
( Cười)
04:47
But even that numbercon số
is minusculeminuscule comparedso to anotherkhác numbercon số:
87
287758
4465
Nhưng ngay cả con số đó là rất nhỏ
so với con số khác:
04:53
infinityvô cực.
88
293012
1008
vô tận.
Một số nhà vật lí cho rằng không-thời gian
trải dài liên tục vô hạn
04:54
Some physicistsnhà vật lý think the space-timekhông thời gian
continuumliên tục is literallynghĩa đen infinitevô hạn
89
294488
3191
và nó chứa một số lượng vô hạn cái gọi là
vũ trụ túi.
04:57
and that it containschứa đựng an infinitevô hạn numbercon số
of so-calledcái gọi là pocketbỏ túi universesvũ trụ
90
297703
3377
với tính chất khác nhau.
05:01
with varyingkhác nhau propertiestính chất.
91
301104
1143
05:03
How'sLàm thế nào của your brainóc doing?
92
303107
1129
Não của bạn vẫn ổn chứ?
Thuyết lượng tử còn thêm vào một điều mới.
05:05
QuantumLượng tử theorylý thuyết addsbổ sung a wholetoàn thể newMới wrinklenếp nhăn.
93
305061
1915
05:07
I mean, the theory'slý thuyết been provenchứng minh
truethật beyondvượt ra ngoài all doubtnghi ngờ,
94
307000
2652
Không có nghi ngờ gì
việc thuyết này đã được chứng minh,
05:09
but interpretinggiải thích it is bafflingBaffling,
95
309676
2209
nhưng vẫn còn rất khó để hiểu được nó,
05:11
and some physicistsnhà vật lý think
you can only un-baffleLiên Hiệp Quốc-baffle it
96
311909
3097
và một số nhà vật lý nghĩ rằng
bạn chỉ có thể hiểu được nó
nếu bạn tưởng tượng rằng
các vũ trụ song song đó
05:15
if you imaginetưởng tượng that hugekhổng lồ numberssố
of parallelsong song, tương đông universesvũ trụ
97
315030
2602
05:17
are beingđang spawnedsinh ra everymỗi momentchốc lát,
98
317656
2581
vẫn không ngừng tăng lên,
05:20
and manynhiều of these universesvũ trụ would actuallythực ra
be very like the worldthế giới we're in,
99
320261
3524
và có nhiều vũ trụ rất giống
với cái chúng ta đang sống,
và sẽ bao gồm nhiều bản sao của bạn.
05:23
would includebao gồm multiplenhiều copiesbản sao of you.
100
323809
2152
05:25
In one suchnhư là universevũ trụ,
you'dbạn muốn graduatetốt nghiệp with honorsvinh danh
101
325985
2506
Trong một vũ trụ,
bạn sẽ tốt nghiệp với bằng danh dự
05:28
and marrykết hôn the personngười of your dreamsnhững giấc mơ,
and in anotherkhác, not so much.
102
328515
4052
kết hôn với người trong mộng, trong vũ
trụ khác, cũng chưa chắc.
05:33
Well, there are still some scientistscác nhà khoa học
who would say, hogwashhogwash.
103
333293
2984
Một số nhà khoa học
sẽ nói rằng điều đó thật vô nghĩa.
Chỉ có một câu trả lời cho câu hỏi
có bao nhiêu vũ trụ; đó chính là một.
05:36
The only meaningfulcó ý nghĩa answercâu trả lời to the questioncâu hỏi
of how manynhiều universesvũ trụ there are is one.
104
336301
3905
05:40
Only one universevũ trụ.
105
340822
1154
Duy nhất một vũ trụ.
05:42
And a fewvài philosophersnhà triết học
and mysticsmystics mightcó thể arguetranh luận
106
342678
3198
Và một vài triết gia còn tranh luận rằng
05:45
that even our ownsở hữu universevũ trụ is an illusionảo giác.
107
345900
2649
ngay cả vũ trụ của chúng ta
cũng chỉ là một ảo giác.
05:49
So, as you can see, right now
108
349672
1381
Vì thế, như các bạn đã thấy
05:51
there is no agreementthỏa thuận
on this questioncâu hỏi, not even closegần.
109
351077
3671
không có một sự đồng tình nào cho
câu hỏi này, một chút cũng không.
Tất cả những gì chúng ta biết là
một số nào đó giữa không và vô hạn.
05:54
All we know is the answercâu trả lời is somewheremột vài nơi
betweengiữa zerokhông and infinityvô cực.
110
354772
3487
05:59
Well, I guessphỏng đoán we know one other thing.
111
359173
1974
Tôi đoán chúng ta còn biết một điều khác.
06:01
This is a prettyđẹp coolmát mẻ time
to be studyinghọc tập physicsvật lý.
112
361782
3194
Đây là thời điểm khá hay
để nghiên cứu về vật lý.
06:05
We just mightcó thể be undergoingtrải qua
the biggestlớn nhất paradigmmô hình shiftsự thay đổi in knowledgehiểu biết
113
365000
3653
Chúng ta có thể đang trải qua
những biến chuyển lớn nhất về kiến thức
06:08
that humanitynhân loại has ever seenđã xem.
114
368677
1811
mà nhân loại đã từng chứng kiến.
06:10
(MusicÂm nhạc)
115
370512
2699
(Âm nhạc)
06:14
[Why can't we see evidencechứng cớ of alienngười ngoài hành tinh life?]
116
374609
2800
Tại sao ta không thể thấy
dấu hiệu của sự sống ngoài đó?
Ở nơi nào đó trong vũ trụ rộng lớn kia
06:17
SomewhereMột nơi nào đó out there in that vastrộng lớn universevũ trụ
117
377704
3149
chắc chắn phải phải có vô số
hành tinh khác tồn tại sự sống.
06:20
there mustphải surelychắc chắn be countlessvô số
other planetsnhững hành tinh teemingđầy ắp with life.
118
380877
3060
06:23
But why don't we see any evidencechứng cớ of it?
119
383961
2015
Vậy tại sao ta lại không nhìn thấy gì cả?
06:27
Well, this is the famousnổi danh questioncâu hỏi
askedyêu cầu by EnricoEnrico FermiFermi in 1950:
120
387265
3000
Đây là câu hỏi nổi tiếng
của Enrico Fermi năm 1950:
Mọi người đang ở đâu?
06:30
Where is everybodymọi người?
121
390289
1478
06:33
ConspiracyÂm mưu theoristsCác nhà lý thuyết claimyêu cầu that UFOsUfo
are visitingthăm viếng all the time
122
393006
3814
Thuyết âm mưu cho rằng vật thể bay (UFO)
ghé Trái Đất thường xuyên.
06:36
and the reportsbáo cáo are just beingđang coveredbao phủ up,
123
396844
2146
chỉ là các báo cáo đang bị che giấu,
06:39
but honestlythành thật, they aren'tkhông phải very convincingthuyết phục.
124
399014
2844
nhưng thật ra,
chúng không thuyết phục cho lắm.
06:41
But that leaves a realthực riddlecâu đố.
125
401882
1429
Nhưng đó thực sự là một bí ẩn.
06:44
In the pastquá khứ yearnăm,
the KeplerKepler spacekhông gian observatoryĐài quan sát
126
404330
2690
Trong vài năm qua,
Đài thiên văn Kepler
06:47
has foundtìm hundredshàng trăm of planetsnhững hành tinh
just around nearbygần đó starssao.
127
407044
2881
tìm thấy hàng trăm hành tinh
quanh những ngôi sao gần đây.
Nếu suy diễn từ những dữ liệu đó,
06:50
And if you extrapolatengoại suy that datadữ liệu,
128
410580
1731
06:52
it looksnhìn like there could
be halfmột nửa a trillionnghìn tỉ planetsnhững hành tinh
129
412335
3362
có vẻ như có đến nửa nghìn tỷ hành tinh
06:55
just in our ownsở hữu galaxyThiên hà.
130
415721
1365
chỉ trong thiên hà chúng ta.
06:58
If any one in 10,000 has conditionsđiều kiện
131
418267
2087
Nếu một trong số 10,000 hành tinh này
có điều kiện để duy trì sự sống,
07:00
that mightcó thể supportủng hộ a formhình thức of life,
132
420378
2598
thì có đến 50 triệu hành tinh có thể
tồn tại sự sống
07:03
that's still 50 milliontriệu possiblekhả thi
life-harboringcuộc sống chứa chấp planetsnhững hành tinh
133
423000
2976
07:06
right here in the MilkySữa Way.
134
426000
1515
tại Ngân Hà này.
07:08
So here'sđây là the riddlecâu đố:
135
428551
1688
Và đây là điều khó hiểu:
07:10
our EarthTrái đất didn't formhình thức
136
430263
1636
Trái đất chưa hình thành
07:11
untilcho đến about ninechín billiontỷ yearsnăm
after the BigLớn BangBang.
137
431923
2593
cho đến khoảng chín tỷ năm
sau vụ nổ Big Bang.
07:15
CountlessVô số other planetsnhững hành tinh in our galaxyThiên hà
should have formedhình thành earliersớm hơn,
138
435685
3408
Vô số các hành tinh khác trong thiên hà
đã hình thành từ trước đó,
và mở ra cơ hội cho sự sống tồn tại
07:19
and givenđược life a chancecơ hội to get underwayđang được tiến hành
139
439117
2318
hàng tỷ, hoặc chắc chắn hàng triệu
năm sớm hơn so với sự sống trên Trái đất.
07:21
billionshàng tỷ, or certainlychắc chắn manynhiều millionshàng triệu
of yearsnăm earliersớm hơn than happenedđã xảy ra on EarthTrái đất.
140
441459
4801
07:27
If just a fewvài of them
had spawnedsinh ra intelligentthông minh life
141
447268
2709
Nếu chỉ một vài trong số đó
nảy sinh sự sống có trí tuệ
07:30
and startedbắt đầu creatingtạo technologiescông nghệ,
142
450001
2544
và bắt đầu phát minh ra
các loại công nghệ,
những công nghệ này đã có hàng triệu năm
07:32
those technologiescông nghệ would have
had millionshàng triệu of yearsnăm
143
452569
3240
để phát triển về tiềm năng và độ phức tạp.
07:35
to growlớn lên in complexityphức tạp and powerquyền lực.
144
455833
2004
07:39
On EarthTrái đất,
145
459166
1579
Trên trái đất,
chúng ta đã thấy công nghệ
phát triển nhanh chóng như thế nào
07:40
we'vechúng tôi đã seenđã xem how dramaticallyđột ngột
technologyCông nghệ can accelerateđẩy nhanh
146
460769
2871
chỉ trong vòng 100 năm.
07:43
in just 100 yearsnăm.
147
463664
1361
07:46
In millionshàng triệu of yearsnăm,
an intelligentthông minh alienngười ngoài hành tinh civilizationnền văn minh
148
466407
3569
Trong hàng triệu năm,
một nền văn minh tiên tiến ngoài hành tinh
07:50
could easilydễ dàng have spreadLan tràn out
acrossbăng qua the galaxyThiên hà,
149
470000
2707
có thể đã dễ dàng phát triển ra
khắp thiên hà,
có lẽ đã tạo ra được
một vật thể khổng lồ để thu năng lượng
07:52
perhapscó lẽ creatingtạo giantkhổng lồ
energy-harvestingthu thập năng lượng artifactshiện vật
150
472731
3383
hay là một hạm đội phi thuyền chiến đấu
07:56
or fleetsHạm đội of colonizingđổ spaceshipstàu vũ trụ
151
476138
2401
07:59
or gloriousvinh quang workscông trinh of artnghệ thuật
that filllấp đầy the night skybầu trời.
152
479104
2635
hoặc các công trình nghệ thuật đồ sộ
che lấp bầu trời.
08:03
At the very leastít nhất, you'dbạn muốn think
they'dhọ muốn be revealingđể lộ theirhọ presencesự hiện diện,
153
483000
3129
Ít nhất, bạn nghĩ
họ sẽ cho thấy sự hiện diện của mình,
cố tình hoặc vô ý,
08:06
deliberatelythong thả or otherwisenếu không thì,
154
486153
1330
thông qua các tín hiệu điện từ
loại này hay loại khác.
08:07
throughxuyên qua electromagneticđiện từ signalstín hiệu
of one kindloại or anotherkhác.
155
487507
2953
08:11
And yetchưa we see no convincingthuyết phục
evidencechứng cớ of any of it.
156
491271
2509
Nhưng chúng ta chưa thấy
bằng chứng nào thuyết phục.
Tại sao vậy?
08:13
Why?
157
493804
1012
08:16
Well, there are numerousnhiều possiblekhả thi answerscâu trả lời,
some of them quitekhá darktối.
158
496000
4639
Có rất nhiều câu trả lời khả thi,
một số khá mơ hồ.
08:21
Maybe a singleĐộc thân,
superintelligentsuperintelligent civilizationnền văn minh
159
501331
2645
Có lẽ chỉ có duy nhất một
nền văn minh cực kì tiên tiến
08:24
has indeedthật takenLấy over the galaxyThiên hà
160
504000
3101
đã thống trị thiên hà này
và đã hạn chế nghiêm ngặt
sự truyền tải sóng vô tuyến
08:27
and has imposedáp dụng strictnghiêm khắc radioradio silencekhoảng lặng
161
507125
2522
08:29
because it's paranoidhoang tưởng
of any potentialtiềm năng competitorsđối thủ cạnh tranh.
162
509671
2570
bởi nó hoang tưởng
về khả năng có đối thủ cạnh tranh.
08:32
It's just sittingngồi there
readysẳn sàng to obliteratebôi
163
512926
2901
Họ chỉ ngồi đó
sẵn sàng để xoá sạch
những mối đe doạ đối với họ.
08:35
anything that becomestrở thành a threatmối đe dọa.
164
515851
1717
08:39
Or maybe they're not that intelligentthông minh,
165
519010
1966
Hoặc họ chưa phát triển đến mức đó,
08:42
or perhapscó lẽ the evolutionsự phát triển
of an intelligenceSự thông minh
166
522299
2652
hoặc có lẽ là sự tiến hóa
của họ về sự trí tuệ
có khả năng tạo ra
công nghệ vượt bậc
08:44
capablecó khả năng of creatingtạo
sophisticatedtinh vi technologyCông nghệ
167
524975
2048
08:47
is farxa rarerhiếm than we'vechúng tôi đã assumedgiả định.
168
527047
1970
hiếm hơn chúng ta nghĩ.
08:49
After all, it's only happenedđã xảy ra onceMột lần
on EarthTrái đất in fourbốn billiontỷ yearsnăm.
169
529041
4783
Sau cùng, nó chỉ xảy ra một lần
trên Trái đất trong bốn tỷ năm.
08:53
Maybe even that was incrediblyvô cùng luckymay mắn.
170
533848
2128
Điều đó là vô cùng may mắn.
08:56
Maybe we are the first
suchnhư là civilizationnền văn minh in our galaxyThiên hà.
171
536452
3127
Có thể chúng ta là nền văn minh tiên tiến
đầu tiên trong thiên hà này.
09:01
Or, perhapscó lẽ civilizationnền văn minh carriesmang with it
the seedshạt giống of its ownsở hữu destructionsự phá hủy
172
541042
5458
Hoặc, sự văn minh luôn tiềm ẩn
những hạt giống tự hủy diệt
thông qua việc không có khả năng kiểm soát
công nghệ mà nó tạo ra.
09:06
throughxuyên qua the inabilitykhả năng to controlđiều khiển
the technologiescông nghệ it createstạo ra.
173
546524
2858
Nhưng có rất nhiều
câu trả lời triển vọng khác.
09:11
But there are numerousnhiều
more hopefulhy vọng answerscâu trả lời.
174
551478
2122
Đầu tiên, chúng ta chưa tìm kiếm quá sâu,
09:13
For a startkhởi đầu, we're not looking that hardcứng,
175
553624
1997
và chúng ta chưa đầu tư nhiều
tiền của vào nó.
09:15
and we're spendingchi tiêu
a pitifulthương tâm amountsố lượng of moneytiền bạc on it.
176
555645
2381
Chỉ có một phần rất nhỏ
những ngôi sao trong thiên hà này
09:18
Only a tinynhỏ bé fractionphân số
of the starssao in our galaxyThiên hà
177
558547
3300
được chúng ta quan sát kỹ
để tìm những tín hiệu khả thi.
09:21
have really been lookednhìn at closelychặt chẽ
for signsdấu hiệu of interestinghấp dẫn signalstín hiệu.
178
561871
3191
Và có lẽ chúng ta chưa tìm kiếm đúng cách.
09:26
And perhapscó lẽ we're not looking
the right way.
179
566144
2118
09:29
Maybe as civilizationsnền văn minh developphát triển, xây dựng,
180
569000
1976
Có thể khi các nền văn minh phát triển,
09:31
they quicklyMau discoverkhám phá
communicationgiao tiếp technologiescông nghệ
181
571000
2286
họ nhanh chóng khám phá ra
các công nghệ liên lạc
09:33
farxa more sophisticatedtinh vi and usefulhữu ích
than electromagneticđiện từ wavessóng biển.
182
573310
3666
phức tạp và hữu ích hơn sóng điện từ.
09:38
Maybe all the actionhoạt động takes placeđịa điểm
insidephía trong the mysterioushuyền bí
183
578183
3300
Có thể tất cả mọi hoạt động diễn ra trong
09:41
recentlygần đây discoveredphát hiện ra darktối mattervấn đề,
184
581507
2017
một vật thể đen bí ẩn
mới được khám phá,
09:43
or darktối energynăng lượng, that appearxuất hiện to accounttài khoản
for mostphần lớn of the universe'scủa vũ trụ masskhối lượng.
185
583548
3789
hay là năng lượng đen, loại năng lượng
tạo ra hầu hết khối lượng vũ trụ.
09:49
Or, maybe we're looking
at the wrongsai rồi scaletỉ lệ.
186
589348
2628
Hoặc có thể chúng ta đã tìm kiếm trên
một quy mô sai.
09:52
PerhapsCó lẽ intelligentthông minh
civilizationsnền văn minh come to realizenhận ra
187
592000
2976
Có lẽ rằng các nền văn minh phát triển
nhận ra rằng
09:55
that life is ultimatelycuối cùng
just complexphức tạp patternsmẫu of informationthông tin
188
595000
2810
sự sống cuối cùng chỉ là
một mớ hỗn tạp những thông tin
09:57
interactingtương tác with eachmỗi other
in a beautifulđẹp way,
189
597834
2204
phối hợp với nhau một cách hài hòa,
10:00
and that that can happenxảy ra more
efficientlycó hiệu quả at a smallnhỏ bé scaletỉ lệ.
190
600062
2777
và nó hoạt động hiệu quả hơn
trên quy mô nhỏ.
10:03
So, just as on EarthTrái đất,
clunkyclunky stereoâm thanh nổi systemshệ thống have shrunkthu nhỏ
191
603379
2597
Như trên Trái Đất, hệ thống phát thanh
đồ sộ đã thu nhỏ
10:06
to beautifulđẹp, tinynhỏ bé iPodsiPod,
maybe intelligentthông minh life itselfchinh no,
192
606000
2976
thành chiếc iPod tí hon, xinh đẹp,
có lẽ bản thân sự sống trí tuệ,
10:09
in ordergọi món to reducegiảm its footprintdấu chân
on the environmentmôi trường,
193
609000
2724
để giảm bớt tác động của nó
lên môi trường,
10:11
has turnedquay itselfchinh no microscopickính hiển vi.
194
611748
1943
đã tự thu nhỏ bản thân đến mức vi mô.
Hệ Mặt Trời có thể chứa đầy
sinh vật ngoài hành tinh,
10:13
So the SolarNăng lượng mặt trời SystemHệ thống
mightcó thể be teemingđầy ắp with aliensngười ngoài hành tinh,
195
613715
2309
chỉ có điều ta không thấy họ.
10:16
and we're just not noticingnhận thấy them.
196
616048
1605
10:17
Maybe the very ideasý tưởng in our headsđầu
are a formhình thức of alienngười ngoài hành tinh life.
197
617677
2999
Ngay cả các ý tưởng trong đầu chúng ta
cũng là một dạng sự sống ngoài hành tinh.
10:21
Well, okay, that's a crazykhùng thought.
198
621580
2670
Đó là một suy nghĩ khá điên rồ.
Những người ngoài hành tinh
bắt tôi nói vậy.
10:24
The aliensngười ngoài hành tinh madethực hiện me say it.
199
624274
1325
10:26
But it is coolmát mẻ that ideasý tưởng do seemhình như
to have a life all of theirhọ ownsở hữu
200
626445
3778
Nhưng thật thú vị khi các ý tưởng
có một vòng đời riêng của chúng
10:30
and that they outlivesống lâu hơn theirhọ creatorsngười sáng tạo.
201
630247
2471
và chúng còn vượt xa hơn
những người nghĩ ra chúng.
10:33
Maybe biologicalsinh học life
is just a passingđi qua phasegiai đoạn.
202
633724
3323
Có khi sự sống sinh học
chỉ là một giai đoạn.
10:39
Well, withinbên trong the nextkế tiếp 15 yearsnăm,
203
639459
1517
Trong vòng 15 năm tới,
10:41
we could startkhởi đầu seeingthấy
realthực spectroscopicquang phổ informationthông tin
204
641000
2976
chúng ta có thể bắt đầu tìm thấy
những dữ liệu quang phổ
10:44
from promisinghứa hẹn nearbygần đó planetsnhững hành tinh
205
644000
1810
từ những hành tinh tiềm năng lân cận.
10:45
that will revealtiết lộ just
how life-friendlythân thiện với cuộc sống they mightcó thể be.
206
645834
2536
và nhận ra sức sống tràn trề của chúng.
10:48
And meanwhiletrong khi đó, SETISETI, the SearchTìm kiếm
for ExtraterrestrialNgoài trái đất IntelligenceTình báo,
207
648394
3582
Trong khi đó, SETI,
Cuộc Tìm Kiếm Trí Tuệ Ngoài Hành Tinh,
10:52
is now releasingphát hành its datadữ liệu to the publiccông cộng
208
652000
1976
phát hành dữ liệu của họ với công chúng
10:54
so that millionshàng triệu of citizencông dân scientistscác nhà khoa học,
maybe includingkể cả you,
209
654000
2976
để cho hàng triệu nhà khoa học,
có thể cả các bạn nữa,
10:57
can bringmang đến the powerquyền lực of the crowdđám đông
to jointham gia the searchTìm kiếm.
210
657000
2477
có thể dùng sức mạnh của đám đông
để tham gia cuộc tìm kiếm này
Ngay tại Trái Đất này,
những thí nghiệm tuyệt vời
11:00
And here on EarthTrái đất, amazingkinh ngạc experimentsthí nghiệm
211
660582
2014
11:02
are beingđang donelàm xong to try
to createtạo nên life from scratchvết trầy,
212
662620
2356
được thực hiện để cố gắng
tạo ra sự sống từ sơ khai,
11:05
life that mightcó thể be very differentkhác nhau
from the DNADNA formscác hình thức we know.
213
665000
3694
cuộc sống khởi nguồn từ những thứ khác
với dạng DNA mà chúng ta biết.
11:09
All of this will help us understandhiểu không
whetherliệu the universevũ trụ is teemingđầy ắp with life
214
669320
4656
Tất cả những thứ này giúp chúng ta hiểu
liệu vũ trụ có tràn đầy sự sống không
11:14
or whetherliệu, indeedthật, it's just us.
215
674000
3828
hay thật ra chỉ có mỗi chúng ta.
Dù câu trả lời là gì đi nữa
11:19
EitherMột trong hai answercâu trả lời, in its ownsở hữu way,
216
679823
2485
11:22
is awe-inspiringawe-inspiring,
217
682332
1846
thì chúng cũng rất đáng ngạc nhiên,
bởi vì ngay cả khi chỉ có chúng ta,
11:25
because even if we are alonemột mình,
218
685407
1569
11:27
the factthực tế that we think and dreammơ tưởng
and askhỏi these questionscâu hỏi
219
687000
4531
việc chúng ta suy nghĩ và mơ mộng
và trả lời những câu hỏi kia
11:31
mightcó thể yetchưa turnxoay out to be
220
691555
1592
có thể trở thành
11:33
one of the mostphần lớn importantquan trọng factssự kiện
about the universevũ trụ.
221
693171
2381
một trong những sự thật quan trọng nhất
về vụ trụ.
11:36
And I have one more piececái
of good newsTin tức for you.
222
696347
2734
Và tôi có thêm một thông tin tốt lành nữa
cho các bạn.
11:39
The questnhiệm vụ for knowledgehiểu biết
and understandinghiểu biết never getsđược dullđần độn.
223
699105
2826
Cuộc truy tìm kiến thức và hiểu biết
không bao giờ nhàm chán
11:41
It doesn't. It's actuallythực ra the oppositeđối diện.
224
701955
2021
Nó hoàn toàn ngược lại.
11:44
The more you know,
the more amazingkinh ngạc the worldthế giới seemsdường như.
225
704000
2976
Bạn biết càng nhiều,
bạn càng thấy thế giới thật kỳ diệu.
11:47
And it's the crazykhùng possibilitieskhả năng,
the unansweredđược trả lời questionscâu hỏi,
226
707758
3433
Và chính những khả năng điên rồ,
những câu hỏi không có lời giải đáp,
11:51
that pullkéo us forwardphía trước.
227
711215
1237
là những thứ kéo ta vươn lên.
11:52
So stayở lại curiousHiếu kỳ.
228
712476
2853
Cho nên hãy luôn tò mò.
Translated by Thi Bui
Reviewed by Tâm Đan

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee