TEDxStanford
Baba Shiv: Sometimes it's good to give up the driver's seat
Baba Shiv: Đôi khi sẽ là tốt hơn nếu ta từ bỏ chiếc ghế lái
Filmed:
Readability: 3.7
901,458 views
Qua nhiều năm, nghiên cứu cho thấy một sự thật ngược với suy nghĩ thông thường về bản chất của con người: Rằng đôi khi, có quá nhiều lựa chọn khiến con người ta cảm thấy ít hạnh phúc hơn. Điều này thậm chí còn đúng ngay cả trong quá trình điều trị y học. Baba Shiv chia sẻ với khán giả một nghiên cứu thú vị, chỉ ra lý do tại sao quyền lựa chọn lại mở cánh cửa cho sự ngờ vực, đồng thời ông cũng gợi ý rằng việc nhường quyền kiểm soát-- đặc biệt trong các quyết định mang tính sống còn--có thể là điều tốt nhất cho chúng ta.
Baba Shiv - Neuroeconomist
Baba Shiv studies how “liking” and “wanting” shape the choices we make, and what that means in the world of marketing. Full bio
Baba Shiv studies how “liking” and “wanting” shape the choices we make, and what that means in the world of marketing. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I want to start on a slightly somber note.
0
542
3132
Tôi muốn bắt đầu bằng một tin hơi buồn một chút.
00:19
Two thousand and seven, five years ago,
1
3674
3773
Năm 2007, 5 năm về trước,
00:23
my wife gets diagnosed with breast cancer,
2
7447
3046
Vợ tôi được chuẩn đoán mắc bệnh ung thư vú,
00:26
stage IIB.
3
10493
3050
giai đoạn IIB.
00:29
Now, looking back, the most harrowing
4
13543
2151
Bây giờ nhìn lại, điều kinh khủng nhất
00:31
part of that experience
5
15694
1144
trong chuỗi ngày đó
00:32
was not just the hospital visits --
6
16838
2112
không chỉ là những lần đến bệnh viện--
00:34
these were very painful for my wife, understandably so.
7
18950
3212
nơi vợ tôi phải chịu đau đớn, đây là điều dễ hiểu thôi.
00:38
It was not even the initial shock of knowing
8
22162
1822
Đó cũng không phải là cú sốc đầu tiên khi biết
00:39
that she had breast cancer, just 39 years old,
9
23984
2104
rằng cô ấy bị ung thư vú khi mới chỉ 39 tuổi,
00:41
absolutely no history of cancer in her family.
10
26088
4040
trong khi gia đình cô ấy không có ai từng mắc phải căn bệnh này.
00:46
The most horrifying and agonizing part
11
30128
3069
Điều kinh khủng và tồi tệ nhất
00:49
of the whole experience was we were making
12
33197
2664
của toàn bộ sự việc này là khi chúng tôi phải đưa ra
00:51
decisions after decisions after decisions
13
35861
1905
hết quyết định này đến quyết định khác
00:53
that were being thrust upon us.
14
37766
2068
về việc phải tiếp tục chịu đau như thế nào.
00:55
Should it be a mastectomy? Should it be a lumpectomy?
15
39834
3186
Chúng tôi có nên tiến hành cắt bỏ vú không? Hay nên giải phẫu cắt bỏ khối u ở vú?
00:58
Should it be a more aggressive form of treatment,
16
43020
2376
Có nên sử dụng phương thức chữa trị dồn đập hơn,
01:01
given that it was stage IIB?
17
45396
1881
cho dù mới chỉ giai đoạn IIB?
01:03
With all the side effects?
18
47277
1536
Cùng với việc chấp nhận những tác dụng phụ đi kèm?
01:04
Or should it be a less aggressive form of treatment?
19
48813
2888
Hay là nên áp dụng phương pháp ít "hung hăng" hơn?
01:07
And these were being pressed upon us
20
51701
2198
Và những điều này được đè nặng lên chúng tôi
01:09
by the doctors.
21
53899
2276
bởi các bác sĩ.
01:12
Now, you could ask this question,
22
56175
1467
Bây giờ, các bạn có thể thắc mắc,
01:13
why were the doctors doing this?
23
57642
1666
tại sao các bác sĩ lại làm vậy?
01:15
Now, a simplistic answer would be,
24
59308
1783
Và một câu trả lời đơn giản là,
01:16
the doctors are doing this because they want to protect themselves legally.
25
61091
4368
Họ làm như vậy vì muốn tự bảo vệ mình tránh khỏi rắc rối về pháp lý.
01:21
I think that is too simplistic.
26
65459
1723
Tôi nghĩ đây là điều quá đơn giản.
01:23
These are well-meaning doctors,
27
67182
1477
Đó đều là những bác sĩ tốt,
01:24
some of them have gone on to become very good friends.
28
68659
2039
một số họ thậm chí còn trở thành những người bạn rất thân thiết với chúng tôi.
01:26
They probably were simply following the wisdom
29
70698
2137
Họ có thể đơn giản chỉ làm theo sự khôn ngoan
01:28
that has come down the ages, this adage that when you're making decisions,
30
72835
3808
được đúc rút từ nhiều năm trải nghiệm, câu châm ngôn này [nói rằng] khi phải ra quyết định,
01:32
especially decisions of importance,
31
76643
2423
đặc biệt là những quyết định quan trọng,
01:34
it's best to be in charge, it's best to be in control,
32
79066
2939
tốt nhất là hãy chịu trách nhiệm, tốt nhất là giữ sự kiểm soát,
01:37
it's best to be in the driver's seat.
33
82005
2993
tốt nhất là ngồi đằng sau vô lăng.
01:40
And we were certainly in the driver's seat,
34
84998
2057
Và chúng tôi chắc chắn là đang ngồi sau tay lái,
01:42
making all these decisions, and let me tell you,
35
87055
1830
để đưa ra quyết định, và hãy để tôi cho các bạn biết,
01:44
if some of you had been there,
36
88885
1535
nếu một vài người trong số các bạn đã từng ở trong hoàn cảnh đó,
01:46
it was a most agonizing and harrowing experience.
37
90420
3872
thì đó là cảm giác kinh khủng và tồi tệ nhất.
01:50
Which got me thinking.
38
94292
1449
Điều khiến tôi phải suy nghĩ.
01:51
I said, is there any validity to
39
95741
1562
Tôi tự hỏi rằng, liệu có một hiệu lực nhất định nào
01:53
this whole adage that when you're making decisions,
40
97303
3590
cho châm ngôn này không, rằng khi phải đưa ra quyết định,
01:56
it's best to take the driver's seat,
41
100893
2392
tốt nhất là tự mình lái xe,
01:59
be in charge, be in control?
42
103285
1264
tự chịu trách nhiệm và tự kiểm soát?
02:00
Or are there contexts where we're far better off
43
104549
3544
Hay là có những hoàn cảnh nào khác mà chúng ta tốt hơn hết
02:03
taking the passenger's seat and have someone else drive?
44
108093
3073
là ngồi ở ghế hành khách và để người khác lái xe?
02:07
For example, a trusted financial advisor,
45
111166
1755
Ví dụ, một nhà cố vấn tài chính đáng tin cậy,
02:08
could be a trusted doctor, etc.
46
112921
3060
có thể trở thành một bác sĩ tài ba, vv.
02:11
And since I study human decision making,
47
115981
2152
Và từ khi tôi nghiên cứu về quá trình con người đưa ra quyết định,
02:14
I said, I'm going to run some studies
48
118133
3184
Tôi đã nói rằng, tôi sẽ tiến hành một vài nghiên cứu
02:17
to find some answers.
49
121317
1480
để tìm ra câu trả lời.
02:18
And I'm going to share one of these studies with you today.
50
122797
2232
Và tôi sẽ chia sẻ một trong những nghiên cứu đó với các bạn ngày hôm nay.
02:20
So, imagine that all of you are participants in the study.
51
125029
4248
Hãy tưởng tượng rằng tất cả các bạn ngồi đây đều là người tham gia vào nghiên cứu.
02:25
I want to tell you that what you're going to do in the study is
52
129277
3177
Tôi muốn nói với các bạn rằng những gì bạn sắp làm trong nghiên cứu này là
02:28
you're going to drink a cup of tea.
53
132454
2535
bạn sẽ uống một cốc trà.
02:30
If you're wondering why, I'll tell you why in a few seconds from now.
54
134989
4133
Nếu bạn hỏi tại sao, tôi sẽ cho các bạn biết lý do trong một vài giây nữa.
02:35
You are going to solve a series of puzzles,
55
139122
2620
Các bạn sẽ phải giải một loạt các bài toán đố,
02:37
and I'm going to show you examples of these puzzles momentarily.
56
141742
3929
và tôi sẽ cho các bạn xem những ví dụ về các bài toán đố này ngay sau đây.
02:41
And the more puzzles you solve,
57
145671
1615
Và các bạn giải được càng nhiều câu đố,
02:43
the greater the chances that you'll win some prizes.
58
147286
3390
các bạn càng có nhiều cơ hội giành được giải thưởng.
02:46
Now, why do you have to consume the tea?
59
150676
2208
Bây giờ, tại sao các bạn phải uống trà?
02:48
Why? Because it makes a lot of sense.
60
152884
1504
Tại sao? Bởi vì điều đó mang lại nhiều ý nghĩa.
02:50
In order to solve these puzzles effectively,
61
154388
2736
Để giải câu đố một cách hiệu quả,
02:53
if you think about it, your mind needs to be in two states simultaneously.
62
157124
3648
nếu các bạn suy nghĩ về nó, đầu óc của các bạn cần hoạt động ở hai trạng thái cùng một lúc.
02:56
Right? It needs to be alert,
63
160772
3075
Đúng không? Nó cần phải được thức tỉnh
02:59
for which caffeine is very good.
64
163847
2862
điều mà chất caffein đã làm rất tốt.
03:02
Simultaneously, it needs to be calm.
65
166709
2944
Cùng lúc đó, nó cần phải được giữ ở trạng thái bình tĩnh
03:05
Not agitated, calm. For which chamomile is very good.
66
169653
5688
Không kích động, bình tĩnh. Điều mà hoa cúc đã làm rất tốt.
03:11
Now comes the between-subjects design,
67
175341
2855
Bây giờ hãy trở lại với kiểu thiết kế tương tác giữa các đối tượng,
03:14
the AB design, the AB testing.
68
178196
1480
thiết kế AB, bài kiểm tra AB.
03:15
So what I'm going to do is randomly assign you
69
179676
1776
Vậy nên điều mà tôi sắp làm là ngẫu nhiên chọn các bạn vào
03:17
to one of two groups.
70
181452
2001
một trong hai nhóm.
03:19
So imagine that there is an imaginary line out here,
71
183453
2743
Vì thế hãy tưởng tượng rằng có một đường kẻ ảo ở đây,
03:22
so everyone here will be group A,
72
186196
3033
do đó tất cả những người ngồi đây sẽ ở nhóm A,
03:25
everyone out here will be group B.
73
189229
2535
những người ngồi kia sẽ ở nhóm B.
03:27
Now, for you folks, what I'm going to do is
74
191764
3209
Bây giờ, dành cho các bạn, những gì tôi sẽ làm là
03:30
I'm going to show you these two teas,
75
194973
1903
tôi sẽ chỉ cho các bạn hai cốc trà này,
03:32
and I'm asking you, I'll go ahead and ask you,
76
196876
2128
và tôi sẽ yêu cầu các bạn
03:34
to choose your tea. So you can choose which of the two tea you want.
77
199004
2761
chọn cốc trà cho mình. Thế nên các bạn có thể chọn cái mà mình muốn trong hai cốc.
03:37
You can decide, what is your mental state:
78
201765
2280
Các bạn có thể tự quyết định, những gì diễn ra trong đầu các bạn sẽ là:
03:39
Okay, I'm going to choose the caffeinated tea,
79
204045
2013
Được thôi, tôi sẽ chọn cốc trà có caffein,
03:41
I'm going to choose the chamomile tea.
80
206058
1208
tôi sẽ chọn cốc trà hoa cúc.
03:43
So you're going to be in charge,
81
207266
1422
Vì thế các bạn sẽ là người chịu trách nhiệm,
03:44
you're going to be in control, you're going to be in the driver's seat.
82
208688
3821
các bạn sẽ nắm quyền kiểm soát, các bạn sẽ ngồi vào ghế lái.
03:48
You folks, I'm going to show you these two teas,
83
212509
3219
Còn các bạn ở đây, tôi sẽ chỉ cho các bạn hai cốc trà,
03:51
but you don't have a choice.
84
215728
2093
tuy nhiên các bạn không có quyền lựa chọn.
03:53
I'm going to give you one of these two teas,
85
217821
2251
Tôi sẽ đưa cho các bạn một trong hai cốc này,
03:55
and keep in mind, I'm going to pick one of these
86
220072
2224
và hãy nhớ rằng, tôi sẽ chọn ngẫu nhiên một trong
03:58
two teas at random for you.
87
222296
1942
hai cốc trà để đưa cho các bạn.
04:00
And you know that.
88
224238
1732
Và các bạn biết điều đó.
04:01
So if you think about it, this is an extreme case scenario,
89
225970
2649
Do đó, nếu các bạn nghĩ về nó, thì đây là một tình huống hơi phi thực tế một chút.
04:04
because in the real world,
90
228619
1248
bởi trên thực tế,
04:05
whenever you are taking passenger's seat,
91
229867
2151
bất cứ khi nào bạn ngồi vào ghế hành khách,
04:07
very often the driver is going to be someone you trust,
92
232018
2521
thường là khi bạn đi với một người lái xe mà bạn tin tưởng,
04:10
an expert, etc. So this is an extreme case scenario.
93
234539
4520
một chuyên gia,vv. Vì thế đây là một ví dụ hơi quá.
04:14
Now, you're all going to consume the tea.
94
239059
4961
Bây giờ, tất cả những điều các bạn cần làm là thưởng thức trà.
04:19
So imagine that you are taking the tea now,
95
244020
1390
Vì thế, hãy tưởng tượng rằng bây giờ các bạn đang uống trà,
04:21
we'll wait for you to finish the tea.
96
245410
1953
chúng ta sẽ chờ cho đến khi các bạn uống xong.
04:23
We'll give another five minutes for the ingredient to have its effects.
97
247363
3866
Chúng ta sẽ đợi thêm năm phút nữa cho các chất trong nước trà bắt đầu phát huy tác dụng
04:27
Now you're going to have 30 minutes to solve 15 puzzles.
98
251229
5658
Bây giờ, các bạn sẽ có 30 phút để giải 15 câu đố.
04:32
Here's an example of the puzzle you're going to solve.
99
256887
3066
Đây là một ví dụ về câu đố mà các bạn sẽ phải tìm lời giải.
04:35
Anyone in the audience want to take a stab?
100
259953
2321
Có khán giả nào muốn thử không?
04:38
(Audience: Pulpit.) Baba Shiv: Whoa!
101
262274
2015
(Khán giả: Linh mục) Baba Shiv: Ồ!
04:40
Okay, that's cool.
102
264289
1609
Được, thật tuyệt.
04:41
Yeah, so what we do if we had you, who will get the answer,
103
265898
2593
Vâng, những gì chúng tôi sẽ làm nếu biết bạn sẽ giải được câu đố
04:44
as a participant, we would have calibrated the difficulty level
104
268491
4143
với tư cách là người tham dự, là xác định lại từ trước độ khó của câu hỏi
04:48
of the puzzles to your expertise.
105
272634
1959
tùy theo chuyên môn của bạn.
04:50
Because we want these puzzles to be difficult.
106
274593
2080
Bởi chúng tôi muốn câu đố phải thật khó.
04:52
These are tricky puzzles because your first instinct
107
276673
2512
Đây là những câu hỏi khó bởi vì bản năng đầu tiên của bạn
04:55
is to say "tulip," and then you have to unstick yourself.
108
279185
4604
sẽ là thốt lên "hoa tulip" và sau đó bạn phải suy nghĩ thêm để tìm ra câu trả lời đúng.
04:59
Right? So these have been calibrated to your level of expertise.
109
283789
3497
Đúng không? Vậy nên những điều này đã được điều chỉnh theo mức độ chuyên môn của bạn.
05:03
Because we want this to be difficult, and I'll tell you why momentarily.
110
287286
4024
Bởi chúng tôi muốn câu hỏi thật khó và tôi sẽ cho bạn biết vì sao ngay lập tức
05:07
Now, here's another example.
111
291310
2480
Còn đây là một ví dụ khác.
05:09
Anyone? It's much more difficult.
112
293790
2251
Có ai muốn tham gia không? Câu này khó hơn nhiều.
05:11
(Audience: Embark.) BS: Yeah, wow. Okay.
113
296041
2208
(Khán giả: Lên tàu) BS: Vâng, òa. Được rồi.
05:14
So, yeah, so this is again difficult.
114
298249
1937
Vâng, đây lại là một câu khó.
05:16
You will say "kambar," then you will have to go, "maker,"
115
300186
1710
Bạn sẽ nói "kambar" và rồi bạn lại nghĩ "nhà chế tạo"
05:17
and all that, and then you can unstick yourself.
116
301896
2025
và tất cả những thứ đó, và rồi bạn sẽ tìm được đáp án đúng.
05:19
Okay, so you have 30 minutes now to solve these 15 puzzles.
117
303921
4402
Được rồi, vì thế bạn có 30 phút để giải 15 câu đố này.
05:24
Now, the question we're asking here
118
308323
2424
Bây giờ, câu hỏi chúng tôi đưa ra là
05:26
is in terms of the outcome,
119
310747
2078
xét về kết quả thu được,
05:28
in terms of the number of puzzles solved,
120
312825
1808
xét về số lượng câu đố được giải đáp,
05:30
will you in the driver's seat
121
314633
2992
nếu là người cầm lái
05:33
end up solving more puzzles,
122
317625
1840
liệu bạn sẽ giải được nhiều câu đố hơn,
05:35
because you are in control, you could decide which tea you will choose,
123
319465
2984
bởi vì bạn là người nắm quyền kiểm soát, bạn có thể quyết định cốc trà nào mình sẽ chọn,
05:38
or would you be better off,
124
322449
2265
hay là tốt hơn hết,
05:40
in terms of the number of puzzles solved?
125
324714
2470
nếu tính theo số lượng câu đố giải được?
05:43
And systemically what we will show,
126
327184
2868
Và những gì theo hệ thống mà chúng tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy sắp tới đây
05:45
across a series of studies,
127
330052
1440
trải qua một loạt nghiên cứu,
05:47
is that you, the passengers,
128
331492
2183
đó là bạn, với tư cách là hành khách,
05:49
even though the tea was picked for you at random,
129
333675
3630
mặc dù cốc trà được chọn để đưa cho bạn một cách ngẫu nhiên,
05:53
will end up solving more puzzles than you, the drivers.
130
337305
4186
cuối cùng lại sẽ giải được nhiều câu đố hơn những người kia, những người lái xe.
05:57
We also observe another thing,
131
341491
3025
Chúng ta cùng xem một ví dụ khác,
06:00
and that is, you folks not only are solving fewer puzzles,
132
344516
2248
và đó là, các bạn ở đây không chỉ giải được ít câu đố hơn,
06:02
you're also putting less juice into the task.
133
346764
2951
mà các bạn cũng không thấy nhiệm vụ thú vị.
06:05
Less effort, you're less persistent, and so on.
134
349715
2896
Ít nỗ lực hơn, các bạn ít kiên trì hơn và vân vân.
06:08
How do you know that?
135
352611
1143
Vậy làm sao biết được điều đó?
06:09
Well we have two objective measures.
136
353754
2569
Chúng tôi có hai cách đo khách quan.
06:12
One is, what is the time, on average, you're taking
137
356323
2871
Thứ nhất, theo thời gian, trung bình, mà các bạn cố
06:15
in attempting to solve these puzzles?
138
359194
1929
gắng giải những câu đố này?
06:17
You will spend less time compared to you.
139
361123
3656
Các bạn sẽ dành ít thời gian hơn so với nhóm còn lại.
06:20
Second, you have 30 minutes to solve these,
140
364779
2048
Thứ hai, khi có 30 phút để giải những câu đố này,
06:22
are you taking the entire 30 minutes, or are you giving up
141
366827
1968
liệu các bạn sẽ dùng toàn bộ 30 phút hay sẽ bỏ cuộc
06:24
before the 30 minutes elapse?
142
368795
1529
trước khi hết 30 phút quy định?
06:26
You will be more likely to give up before the 30 minutes elapse compared to you.
143
370324
5005
Các bạn sẽ có xu hướng từ bỏ trước thời hạn 30 phút nếu so với các bạn ở đây.
06:31
So, you're putting in less juice, and therefore the outcome:
144
375337
2909
Vậy nên, các bạn sẽ bỏ ra ít hơn những nỗ lực, và vì thế kết quả sẽ là:
06:34
fewer puzzles solved.
145
378246
3600
ít câu đố được giải hơn.
06:37
Now, that brings us now to, why does this happen?
146
381846
4201
Bây giờ, điều đó mang chúng ta đến việc tại sao tình trạng đó lại xảy ra?
06:41
And under what situations, when would we see this pattern of results
147
386047
4200
Và trong hoàn cảnh nào chúng ta sẽ nhận được kiểu kết quả tương tự
06:46
where the passenger is going to show better, more favorable outcomes
148
390247
3881
khi mà hành khách lại thực hiện công việc tốt hơn
06:50
compared to the driver?
149
394128
2740
người lái xe?
06:52
It all has to do with when you face what I call the INCA.
150
396868
4960
Tất cả những điều này xảy ra khi bạn phải đối mặt với điều mà tôi gọi là INCA.
06:57
It's an acronym that stands for
151
401828
2119
Đó là từ viết tắt của
06:59
the nature of the feedback you're getting after you've made the decision.
152
403947
4089
bản chất của phản hồi mà bạn nhận được sau khi đưa ra quyết định.
07:03
So, if you think about it, in this particular puzzle task,
153
408036
2615
Nếu bạn nghĩ về nó, trong nhiệm vụ giải câu đố đặc biệt này,
07:06
it could happen in investing in the stock market,
154
410651
1880
điều này có thể xảy ra trong đầu tư chứng khoán,
07:08
very volatile out there, it could be the medical situation --
155
412531
2512
vốn rất biến động ở ngoài kia, đó có thể là một tình huống y học
07:10
the feedback here is immediate.
156
415043
2843
phản hồi ở đây là ngay lập tức.
07:13
You know the feedback, whether you're solving the puzzles or not.
157
417886
3453
Bạn biết rõ phản hồi cho dù bạn có giải được câu đố hay không.
07:17
Right? Second, it is negative.
158
421339
2514
Đúng không? Thứ hai, nó mang tính tiêu cực.
07:19
Remember, the deck was stacked against you.
159
423853
2579
Hãy nhớ, mọi thứ đều chĩa mũi dùi vào bạn.
07:22
In terms of the difficulty level of these puzzles.
160
426432
2567
Nếu xét về độ khó của những câu đố này.
07:24
And this can happen in the medical domain.
161
428999
1720
Và điều này xảy ra trong lĩnh vực y tế.
07:26
For example, very early on in the treatment,
162
430719
2088
Ví dụ, khi mới bắt đầu việc chữa trị,
07:28
things are negative, the feedback, before things become positive.
163
432807
3416
mọi thứ đều trong tình trạng tồi tệ, những phản hồi ấy, trước khi chúng dần trở nên tích cực hơn.
07:32
Right? It can happen in the stock market.
164
436223
1881
Đúng không? Điều này cũng xảy ra trong thị trường chứng khoán.
07:34
Volatile stock market, getting negative feedback that's also immediate.
165
438104
3623
Thị trường chứng khoán luôn biến động, mang lại những phản hồi tiêu cực và tức thì.
07:37
And the feedback in all these cases is concrete.
166
441727
2856
Và phản hồi trong tất cả các trường hợp này đều rất cụ thể.
07:40
It's not ambiguous; you know if you've solved the puzzles or not.
167
444583
3218
Chẳng có gì là nước đôi, nhập nhằng cả; bạn biết rõ rằng liệu mình có giải được câu đố hay không.
07:43
Now, the added one, apart from this immediacy,
168
447801
3954
Bây giờ, thêm một yếu tố nữa, bên cạnh tính tức thì
07:47
negative, this concreteness,
169
451755
3353
tiêu cực, cụ thể,
07:51
now you have a sense of agency.
170
455108
3896
đó là giờ đây bạn phải chịu trách nhiệm
07:54
You were responsible for your decision.
171
459004
2970
với quyết định của mình.
07:57
So what do you do?
172
461974
1394
Thế nên bạn sẽ làm gì?
07:59
You focus on the foregone option.
173
463368
2664
Bạn tập trung vào lựa chọn đã bị bỏ qua.
08:01
You say, you know what? I should have chosen the other tea.
174
466032
3680
Bạn nói, bạn biết không? Lẽ ra tôi nên chọn tách trà khác.
08:05
(Laughter)
175
469712
3196
(Cười)
08:08
That casts your decision in doubt,
176
472908
2746
Điều đó khiến bạn nghi ngờ quyết định của mình,
08:11
reduces the confidence you have in the decision,
177
475654
2493
làm giảm đi sự tin tưởng mà bạn đặt vào nó,
08:14
reduces the confidence you have in the performance,
178
478147
2376
làm giảm đi sự tự tin khi bạn thực hiện hành động,
08:16
the performance in terms of solving the puzzles.
179
480523
1976
mà ở đây nghĩa là giải đáp các câu đố.
08:18
And therefore less juice into the task,
180
482499
2328
Và vì vậy ít hơn những nỗ lực được đặt vào nhiệm vụ này,
08:20
fewer puzzles solved, a less favorable outcome compared to you folks.
181
484827
4912
càng ít câu đố được giải hơn, kết quả đạt được sẽ càng kém thuận lợi hơn nếu so với các người chơi khác.
08:25
And this can happen in the medical domain, if you think about it.
182
489739
2408
Và điều này có thể xảy ra trong lĩnh vực y tế, nếu bạn nghĩ về nó.
08:28
Right? A patient in the driver's seat, for example.
183
492147
2264
Đúng không? Ví dụ như một bệnh nhân ở vị trí cầm lái.
08:30
Less juice, which means keeping herself or himself
184
494411
3439
Ít hứng thú, nỗ lực hơn, điều đó khiến cô ấy hoặc anh ấy
08:33
less physically fit, physically active to hasten the recovery process,
185
497850
4089
rơi vào tình trạng chậm hồi phục sức khỏe hơn,
08:37
which is what is often advocated. You probably wouldn't do that.
186
501939
3717
tuy nhiên đây là điều thường được mọi người ủng hộ (để bệnh nhân nắm quyền quyết định). Bạn có thể không đồng ý với nó.
08:41
And therefore, there are times when you're facing the INCA,
187
505656
5139
Và vì vậy, có những lúc bạn phải đối mặt với tình trạng INCA,
08:46
when the feedback is going to be immediate, negative,
188
510795
3856
khi mà những phản hồi mang tính tức thì, tiêu cực,
08:50
concrete, and you have the sense of agency,
189
514651
2456
cụ thể, và bạn ý thức được việc mình phải chịu trách nhiệm với chính những lựa chọn của mình,
08:53
where you're far better off taking the passenger's seat
190
517107
2984
Đây là lúc tốt hơn hết bạn nên ngồi vào ghế hành khách
08:55
and have someone else drive.
191
520091
3585
và để cho người khác lái xe.
08:59
Now, I started off
192
523676
1168
Bây giờ, vì tôi đã bắt đầu bằng
09:00
on the somber note.
193
524844
1984
một tin xấu.
09:02
I want to finish up on a more upbeat note.
194
526828
1672
Tôi muốn kết thúc bằng một tin vui vẻ hơn.
09:04
It has now been five years, slightly more than five years,
195
528500
3412
Đến nay đã là 5 năm, hơn 5 năm,
09:07
and the good news, thank God,
196
531912
1728
và tin tốt là, nhờ Chúa,
09:09
is that the cancer is still in remission.
197
533640
4784
căn bệnh ung thư của vợ tôi đã thuyên giảm.
09:14
So it all ends well,
198
538424
2137
Và tất cả mọi thứ đều kết thúc tốt đẹp,
09:16
but one thing I didn't mention was
199
540561
2560
nhưng một điều tôi chưa đề cập đến đó là
09:19
that very early on into her treatment,
200
543121
3807
ngay từ lúc bắt đầu chữa trị,
09:22
my wife and I decided that we will take the passenger's seat.
201
546928
3810
tôi và vợ quyết định rằng chúng tôi sẽ ngồi ở hàng ghế hành khách.
09:26
And that made so much of a difference
202
550738
2244
Và điều đó đã tạo nên một sự khác biệt lớn
09:28
in terms of the peace of mind that came with that,
203
552982
2756
nếu xét về sự thanh thản đầu óc mà nó mang lại,
09:31
we could focus on her recovery.
204
555738
1743
chúng tôi có thể tập trung vào quá trình phục hồi của cô ấy.
09:33
We let the doctors make all the decisions,
205
557481
2968
Chúng tôi đã để cho các bác sĩ quyết định tất cả,
09:36
take the driver's seat.
206
560449
2097
để họ ngồi vào ghế lái.
09:38
Thank you.
207
562546
1743
Cảm ơn các bạn.
09:40
(Applause)
208
564289
2803
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Baba Shiv - NeuroeconomistBaba Shiv studies how “liking” and “wanting” shape the choices we make, and what that means in the world of marketing.
Why you should listen
Does a bottle of wine’s price tag price affect the pleasure one experiences in buying and drinking it? Does getting immediate feedback on a choice lead a person to doubt their decision? Does being denied something make people pursue it more hotly while simultaneously liking it less? Over his academic career, Baba Shiv has researched these questions in neuroeconomics, winning awards like the William O’Dell prize for an article that made a significant, long-term contribution to marketing theory and practice. Two of Professor Shiv's publications have received the Citation of Excellence from Emerald Management Reviews, and his research has been been featured on "The Tonight Show with Jay Leno" and on NPR's "Radiolab," as well as in the Financial Times, The New York Times, and The Wall Street Journal.
A professor at Stanford's Graduate School of Busines , Shiv is the director of the Strategic Marketing Management Executive Program and teaches several popular MBA courses including “The Frinky Science of the Mind” and “Entrepreneurial Ventures in Luxury Markets.” He served as the editor of the Journal of Consumer Research and is also on the editorial boards of the Journal of Consumer Psychology, Journal of Retailing, Journal of Marketing and the Journal of Marketing Research.
Baba Shiv | Speaker | TED.com